xī zhōu（ gōng yuán qián 1046 nián ~ gōng yuán qián 771 nián） yóu zhōu wén wáng zhī zǐ zhōu wǔ wáng jī fā miè shāng hòu suǒ jiàn lì， dìng dū yú gǎo jīng（ jīn shǎn xī shěng xī 'ān shì xī bù）。 yóu yú zhōu cháo hòu lái jiāng dū chéng dōng qiān luò yì（ jīn hé nán luò yáng） chēng dōng zhōu， suǒ yǐ chēng zhè yī shí qī de zhōu cháo wéi xī zhōu。
lìng： dōng zhōu nǎn wáng shí qí dì yì fēn wéi dōng xī 'èr zhōu。
mù qián， guān yú zhōu shì fǒu shǔ yú fēng jiàn zhì dù huò nú lì zhì dù， xué shù jiè shàng yòu zhēng yì。
xī zhōu zōng shù
xī zhōu cóng gōng yuán qián 1046 nián zhōu wǔ wáng miè shāng cháo qǐ zhì gōng yuán qián 771 nián zhōu yōu wáng bèi shēn hóu hé quǎn róng suǒ shā wéi zhǐ， gòng jīng lì 11 dài 12 wáng， dà yuē lì jīng 275 nián。 gōng yuán qián 770 nián， shēn hóu hé qí tā yī xiē zhū hóu lì zhōu píng wáng ( yí jiù ) wèiguó wáng， píng wáng jiāng jīng dū cóng zōng zhōu qiān zhì luò yì（ jīn hé nán shěng luò yáng shì）， lì shǐ shàng chēng dōng qiān yǐ hòu de zhōu wáng cháo wéi dōng zhōu。
zhōu zú yòu zhe yōu jiǔ de lì shǐ， cháng qī zài shǎn gān yī dài huó dòng， hòu yǐ qí shān zhī nán de zhōu yuán wéi zhù yào de gēn jù dì。 zhì gōng yuán qián 11 shì jì chū， zhōu zú de lì liàng rì yì qiáng dà。 tā yī miàn zhēng fá fù jìn xiǎo guó， kuò chōng shí lì； yī miàn bǎ tā de dū yì cóng zhōu yuán qiān dào jīn tiān cháng 'ān xiàn fēng shuǐ xī 'àn， jiàn chéng fēng jīng。 tā bù duàn xiàng dōng jìn bī de shì tài， jiā jù liǎo yǔ shāng cháo de máo dùn。 shāng wáng dì xīn yī dù jiāng xī bó chāng ( wén wáng ) qiú yú lǐ。 zhōu chén yòng měi nǚ、 zhēn bǎo jìn xiàn shāng wáng， dì xīn cái fàng liǎo xī bó chāng。 xī bó chāng huí dào guó nèi hòu， jìn yī bù jiā jǐn liǎo fá shāng de zhǔn bèi。 cǐ shí， shāng wáng cháo zhèng zhì fǔ bài， nèi wài máo dùn kōng qián jiān ruì。 wén wáng rèn wéi fá shāng tiáo jiàn yǐ chéng shú， lín zhōng qián zhǔ tài zǐ fā（ wǔ wáng） jī jí zhǔn bèi fá shāng。 wǔ wáng jí wèi yǐ hòu， chèn shāng cháo zhù lì zhēng zhàn zài wài zhī jì， chū bīng chē 300 chéng、 shì zú 4.5 wàn rén、 hǔ bēn（ chōng fēng bīng） 3000 rén， hào hào dàng dàng dì xiàng dōng jìn fā。 yōng、 shǔ、 qiāng、 zōng、 wēi、 lú、 péng、 pú děng xǔ duō xiǎo guó yě shuài bīng pèi hé。 zhōu wǔ wáng zài mù yě shì shī， lìshǔ shāng zhòu zhī zuì。 shāng zhòu wáng lín shí zǔ zhì nú lì 17 wàn yǔ zhōu jūn duì zhèn， dàn jūn shì men wú xīn zhàn dǒu， zhèn qián dǎo gē， yǐn dǎo zhōu jūn gōng zhòu。 shāng zhòu wáng cāng huáng táo dùn， zài lù tái zì fén 'ér sǐ， shāng cháo suì wáng。 cóng cǐ， zhōng guó lì shǐ jìn rù liǎo zhōu wáng cháo shí dài。
wǔ wáng kè shāng yǐ hòu， jī běn shàng kòng zhì liǎo shāng cháo yuán lái de tǒng zhì dì qū， yòu zhēng fú liǎo sì zhōu de xǔ duō xiǎo guó。 dàn rú hé láo gù kòng zhì dōng fāng de dà piàn lǐng tǔ， chéng liǎo wǔ wáng miàn lín de yī gè yán zhòng wèn tí。 yú shì， tā cǎi yòng 「 fēn fēng qīn qī、 yǐ fān píng zhōu 」 de zhèng cè， bǎ tā de tóng xìng zōng qīn hé gōng chén móu shì fēn fēng gè dì， jiàn lì zhū hóu guó。 yī gè gè zhū hóu guó chéng wéi duì yī fāng tǔ dì jìn xíng tǒng zhì de jù diǎn， tā men duì zhōu wáng shì yě qǐ dào gǒng wèi de zuò yòng。 wǔ wáng bǎ shāng zhòu zhī zǐ wǔ gēng（ lù fù） fēng yú shāng dū， jiè yǐ kòng zhì shāng rén； fēng qí dì guǎn shū、 cài shū、 huò shū wéi hóu， jiān dū wǔ gēng； yòu jiāng zhōu gōng fēng yú lǔ、 jiāng shàng fēng yú qí、 zhào gōng fēng yú yàn。 zhōu wǔ wáng sǐ hòu， qí zǐ jì wèi。 yīn chéng wáng nián yòu， yóu zhōu gōng shè zhèng。 guǎn shū、 cài shū duì zhōu gōng bù mǎn， sàn bù liú yán， shuō zhōu gōng yì zài móu qǔ wáng wèi。 bù jiǔ， wǔ gēng yǔ guǎn、 cài chuàn tōng yī qǐ， bìng lián hé dōng fāng de xú、 yǎn、 bó gū děng guó fā dòng pàn luàn。 zhōu gōng diào dà jūn dōng zhēng， yòng liǎo sān nián shí jiān， zhōng yú píng dìng liǎo wǔ gēng yǔ guǎn、 cài zhī luàn， shā liǎo wǔ gēng hé guǎn shū， liú fàng liǎo cài shū。 dōng zhēng qǔ dé quán miàn shèng lì， shǐ zhōu wáng cháo de tǒng zhì dé dào gǒng gù。
wǔ wáng miè shāng zhī hòu， huí dào gǎo jīng， shēn gǎn gǎo jīng yǔ xīn zhēng fú dì qū xiāng jù tài yuǎn。 tā yì zài xià rén huó dòng zhōng xīn de yī luò hé dì qū jiàn lì xīn de dū yì。 tā de zhè yī xiǎng fǎ shàng wèi shí xiàn， tū rán bìng shì。 cóng bǎo jī chū tǔ de hé zūn míng wén zhōng kàn dào， chéng wáng jí wèi hòu， jì chéng liǎo wǔ wáng zhī yí zhì， jué dìng zài luò yáng fù jìn jiàn yī xīn yì，「 zhái cí zhōng guó」。 cóng zhè lǐ duì xīn zhēng fú dì qū jìn xíng tǒng zhì， kě dà dà suō duǎn jù lí。 wèicǐ， chéng wáng céng pài zhào gōng qù luò yáng fù jìn「 xiàngzhái」。 bù jiǔ， luò yì ( chéng zhōu ) yǔ wǔ wáng suǒ jiàn de gǎo jīng ( zōng zhōu ) yī qǐ， chéng wéi xī zhōu shí qī zhèng zhì、 jūn shì、 wén huà de zhōng xīn。 wéi chè dǐ chǎn chú yīn yí mín de fù guó mèng xiǎng， chéng wáng shí hái jiāng yīn wán mín qiān zhì chéng zhōu。
yóu yú zhōu gōng dàn zài zōng zhōu shè zhèng， lǔ hóu zhī jué yóu tā de zhǎngzǐ bó qín jiù fēng。 lǔ guó de dì wàng zài jīn tiān de shān dōng qū fù， yǐ fā xiàn lǔ chéng yí zhǐ； jiāng shàng suǒ fēng de qí guó， zài jīn shān dōng lín zī； zhào gōng suǒ fēng de yàn guó zài jīn běi jīng fáng shān， yě yǐ fā xiàn chéng zhǐ hé yàn hóu mù dì； wǔ gēng pàn luàn bèi píng xī hòu， gāi dì fēng gěi wǔ wáng zhī dì kāng shū， wéi wèi hóu， yǐ zài hé nán jùn xiàn fā xiàn wèi guó yí zhǐ； zhòu de shù xiōng wēi zǐ qǐ wèi cān yù wǔ gēng pàn luàn， tā zuò wéi shāng zú de hòu yì bèi fēng wéi sòng hóu， qí dì zài jīn hé nán shāng qiū； zài wèi guó de xī biān， hái yòu gè jìn guó， chéng wáng gōng miè táng guó hòu， yǐ qí dì fēng gěi tā de xiōng dì táng shū yú， zài jīn shān xī yì chéng yǔ qū wò jiāo jiè chù yǐ fā xiàn qí yí zhǐ。 zhè xiē zhū hóu guó de fēng dì wǎng wǎng xíng chéng jī jiǎo zhī shì， hù yòu lián xì、 hù xiāng zhì yuē， yīn 'ér zài zǎo qī jiē duàn duì zhèng zhì jú miàn de wěn dìng què céng qǐ dào yī dìng de zuò yòng。 wén xiàn zhōng suǒ shuō「 chéng kāng zhī jì， sì shí nián xíng cuò bù yòng」， zhèng shuō míng chéng wáng píng dìng wǔ gēng pàn luàn hòu， zhōu wáng cháo chū xiàn liǎo yī duàn 'ān dìng de jú miàn。
zhōu rén zài jīng guò yī xì liè zhàn zhēng zhī hòu， kòng zhì de dì yù nán dào bā、 pú、 dèng、 chǔ； běi dào sù shèn、 yàn、 bó； dōng biān dào dá bīn hǎi； xī biān zhí dǐ gān、 qīng。 qí fàn wéi bǐ shāng cháo de dì yù hái dà。 zhōu wáng jiàn lì liǎo bǐ jiào wán bèi de guó jiā jī qì， duì yù nèi shí xíng yòu xiào de tǒng zhì。 zhì dìng de xíng fá， bǐ shāng dài gèng xì tǒng。 cháng bèi jūn de rén shù bǐ shāng dài hái duō， zài zōng zhōu zhù yòu liù shī， zài chéng zhōu zhù yòu bā shī。 quán guó de tǔ dì yǔ chén mín， míng yì shàng dū shǔ zhōu wáng suǒ yòu， jí suǒ wèi「 pǔ tiān zhī xià， mò fēi wáng tǔ； shuài tǔ zhī bīn， mò fēi wáng chén」。 suǒ yǐ， zhōu wáng fēng gěi zhū hóu tǔ dì yǔ chén mín shí， yào jǔ xíng shòu tǔ shòu mín de yí shì。 suǒ fēng de zhū hóu guó， yào dìng qī cháo jiàn zhōu wáng， yòu bǎo wèi wáng shì de yì wù。 tā men hái yào xiàng zhōu wáng nà gòng fú yì ( bāo kuò bīng yì )， rú guǒ bù nà gòng fú yì， jiù shì wǔ màn wáng shì， yào shòu dào chéng chù。 bù guò， suí zhe shí jiān de tuī yí， gè shòu fēng zhě cháng cháng shàn zì gē ràng huò jiāo huàn tǔ dì， jiàn jiàn jiāng tǔ dì biàn wéi sī yòu cái chǎn。 tóng shí， suí zhe xīn kāi kěn de tǔ dì yuè lái yuè duō， sī tián de shù liàng yě zài zēng jiā。 sī tián de chū xiàn， duì yǐ jǐng tián zhì wéi jī chǔ de tǔ dì gōng yòu zhì， qǐ dào fǔ shí hé chōng jī de zuò yòng。
xī zhōu shí qī de shè huì jīng jì bǐ shāng dài yòu yòu fā zhǎn。 dà liàng shǐ yòng qīng tóng gōng jù shēng chǎn， wéi shè huì tí gōng liǎo gèng duō de shèng yú láo dòng chǎn pǐn， cù shǐ gè zhǒng shǒu gōng hángyè dé dào fā zhǎn。 qīng tóng gōng yì jìn yī bù fán róng， chú wáng shì kòng zhì de qīng tóng zuōfáng wài， zhū hóu guó yě yòu zì jǐ de qīng tóng zuōfáng。 qīng tóng chǎn pǐn de shù liàng gèng duō， yòng tú yě gèng guǎng， jīhū shè jí shè huì shēng huó de gè gè fāng miàn。 qīng tóng yè de fā zhǎn， tuī dòng liǎo qí tā hángyè de xīng shèng。 wén zì de shǐ yòng yě gèng guǎng fàn， chú liǎo zài jiá gǔ shàng qì kè wén zì wài， zài shàng wàn jiàn tóng qì shàng dū zhù kè yòu míng wén， jì lù liǎo dāng shí shè huì shēng huó zhōng fā shēng de xǔ duō shì jiàn。 zuì duō de yī jiàn zhù yòu 499 gè zì， bù yà yú dāng shí de yī piān wén xiàn。 nóng yè、 xùmù、 fǎng zhì、 yě jīn、 jiàn zhù、 tiān wén、 dì lǐ děng kē xué jì shù yě yòu bù shǎo xīn jìn zhǎn。 zhè xiē chéng jiù cù shǐ rén men de shēng chǎn、 shēng huó dōuyòu biàn huà。 kǎo gǔ xué jiā zài xī zhōu wǎn qī de mù zàng zhōng fā xiàn liǎo rén gōng yě zhì de tiě qì， shuō míng zhì shǎo zài xī zhōu wǎn qī， rén men yǐ jīng zhǎng wò liǎo rén gōng yě tiě jì shù。 zhè yī fā xiàn， biǎo míng rén zài gǎi zào kè guān shì jiè de dǒu zhēng zhōng， yòu zhǎng wò liǎo yī zhǒng yòu xiào de shǒu duàn。
dào liǎo zhōu lì wáng shí， guó nèi máo dùn rì qū jiān ruì。 lì wáng héng zhēng bào liǎn， nüè dài bǎi xìng， hái bù ràng guó rén tán lùn guó jiā zhèng shì。 gōng yuán qián 841 nián， zhōng yú fā shēng guó rén bào dòng。 lì wáng táo dào zhì（ jīn shān xī huò xiàn）， guó rén tuī gòng bó hé xíng tiān zǐ shì。 gòng hé yuán nián（ gōng yuán qián 841 nián） shì zhōng guó lì shǐ què qiē jì nián de kāi shǐ。 zhōu xuān wáng jì wèi hòu， jí qǔ jiào xùn， gǎi biàn zhèng cè； wéi jiě chú róng dí de wēi xié， hái fā dòng liǎo duì róng dí de fáng yù zhàn zhēng， qǔ dé liǎo shèng lì。 zài duì jīng chǔ、 huái yí de zhàn shì zhōng， yě qǔ dé liǎo yī xiē shèng lì， yīn 'ér hào chēng「 zhōng xīng」。 dàn shì shè huì zhōng gè zhǒng máo dùn yǐ rán cún zài， zhěng gè shè huì réng chǔyú dòng dàng zhī zhōng。
lì shǐ de fā zhǎn zǒng shì bù píng héng de。 shāng zhōu shí qī zhōng yuán yǐ jìn rù qīng tóng shí dài de fán shèng shí qī， zhōu biān de yī xiē dì qū réng xiāng duì luò hòu yī xiē。 yīn cǐ， wéi cái fù jí lì yì suǒ qū dòng， zhōu rén yǔ qí tā guó zú de zhàn zhēng jīhū yī zhí bù duàn。 jiāng hàn liú yù shì mán zú de gēn jù dì。 zhāo wáng shuài dà jūn zhēng fá nán mán， zāo dào mán zú de qiáng liè dǐ kàng， zhōu cháo jūn duì jīhū quán jūn fùmò， zhāo wáng yě sǐ yú hàn shuǐ zhī zhōng。 zhè shì xī zhōu zǎo qī zāo dào de yī cì yán zhòng shī bài， cóng cǐ shī qù liǎo duì nán fāng gè guó de kòng zhì néng lì。 mù wáng yǔ xuān wáng yě céng nán zhēng， jūn wèi huò dé zhòng dà zhàn guǒ。 dōng fāng de yí zú yě shí cháng qīn rǎo zhōu jìng， zhàn shì bù duàn。 è hóu yù fāng bù kān zhōu cháo de nú yì，「 shuài nán huái yí、 dōng yí， guǎng fá nán guó dōng guó」， yī zhí dǎ dào chéng zhōu fù jìn， zhèn jīng cháo yě。 zhōu wáng pài xī liù shī、 dōng bā shī qián wǎng zuò zhàn， réng wú lì dǐ yù。 hòu kào tóng xìng zhū hóu de bīng lì zēng yuán， cái qǔ dé liǎo shèng lì。 xī běi fāng de quǎn róng shì xī zhōu shí qī zuì zhòng yào de wài huàn。 mù wáng shí， quǎn róng de shì lì zhú jiàn qiáng dà， zǔ 'ài liǎo zhōu cháo yǔ xī běi gè guó de wǎng lái， mù wáng xī zhēng quǎn róng，「 huò qí wǔ wáng」， bìng jiāng yī pī quǎn róng bù luò qiān dào tài yuán， dǎ tōng liǎo zhōu yǔ xī běi gè guó de dào lù。 yǐ hòu， quǎn róng réng lǚ cì qīn fàn zhōu jìng。 xuān wáng zhī zǐ yōu wáng， chǒng 'ài bāo sì， xiǎng shā tài zǐ yí jiù， lì bāo sì zhī zǐ bó fú zuò wáng wèi jì chéng rén。 yí jiù de mǔ qīn shì shēn hóu de nǚ 'ér。 shēn hóu gòu jié quǎn róng gōng dǎ zhōu wáng， shā yōu wáng yú lí shān zhī xià， quǎn róng chéng jī lüè zǒu dà liàng cái bǎo。 xī zhōu jiù cǐ miè wáng。 yí jiù kào zhū hóu de bāng zhù， dēng shàng wáng wèi， shì wéi píng wáng， yì nián qiān dū luò yì， cóng cǐ， lì shǐ jìn rù dōng zhōu shí qī。
xī zhōu jiǎn kuàng
cóng zhōu cháo kāi shǐ， jìn xíng jìng nèi gè gè mín zú yǔ bù luò bù duàn róng hé de guò chéng， zài zhè qī jiān， huá xià zú de zhú bù xíng chéng， chéng wéi xiàn dài hàn mín zú de qián shēn， qí tā hái yòu yí、 mán、 yuè、 róng dí、 sù shèn、 dōng hú děng zhū duō shǎo shù mín zú。
zhōu wén wáng ( chāng ) zhǎngzǐ bó yì kǎo bèi zhòu suǒ shā。 wén wáng sǐ hòu， zhōu wǔ wáng ( fā ) jí wèi。 hòu lái， shāng wáng zhòu gèng jiā bào nüè， shāng cháo máo dùn jí jù jī huà。 zhōu wǔ wáng shuài jūn dōng zhēng， dù mèng jīn， yǔ zhū hóu xiāng huì， shēng tǎo zhòu de zuì xíng。 zài jiá zǐ rì qīng chén， zhōu jūn yǔ zhòu bīng yú mù yě jué zhàn。 zhōu jūn quán shèng。 zhòu bèi pò zì fén 'ér sǐ， shāng cháo wáng。 zhōu cháo jiàn lì。
wǔ wáng sǐ hòu， zhōu chéng wáng ( sòng ) jí wèi。 chéng wáng nián yòu， wǔ wáng zhī dì zhōu gōng dàn shè zhèng。 guǎn shū、 cài shū yǔ wǔ gēng pàn zhōu。 zhōu gōng fèng chéng wáng mìng dōng zhēng， píng dìng pàn luàn。 dōng dū chéng zhōu jiàn chéng， zhōu gōng hái zhèng chéng wáng， zhōu cháo jìn rù gǒng gù shí qī， shǐ chēng chéng kāng zhī zhì。
zhōu kāng wáng ( zhāo ) sǐ hòu， zǐ zhōu zhāo wáng ( xiá ) jì wèi。 zhāo wáng shí liù nián， tā qīn shuài dà jūn nán zhēng jīng chǔ， zhí zhì jiāng hàn dì qū。 nán zhēng gòng jīng 3 nián， zhāo wáng hái shī dù guò hàn shuǐ shí nì sǐ， jūn duì yě zāo fù miè。 jì zhāo wáng 'ér lì de shì qí zǐ zhōu mù wáng ( mǎn )， zài wèi cháng dá 55 nián。 tā hàodàxǐgōng， réng xiǎng xiàng sì fāng fā zhǎn。 mù wáng hǎo yóu xíng， zhì shǐ cháo zhèng sōng chí。 dōng fāng de xú guó shuài jiǔ yí qīn zhōu。 mù wáng nán zhēng， tōng guò lián hé chǔ guó de lì liàng， cái dé yǐ píng dìng。
jīng guò zhāo mù shí dài， zhōu cháo shí lì xuē ruò。 zhè yī shí qī， xī běi dì qū de róng dí zhú jiàn xīng shèng。 zhōu yì wáng shí， chū xiàn róng dí jiāo qīn， bào nüè zhōng guó de jú miàn， zhōu rén shēn wéi suǒ kǔ。
dào zhōu lì wáng shí qī， lián nián zhàn luàn， gěi mín jiān dài lái shēn zhòng de jí kǔ。 yǔ cǐ tóng shí， lì wáng rèn yòng róng yí gōng wéi qīng shì， jiāng shè huì cái fù hé zī yuán lǒng duàn qǐ lái。 wéi yā zhì guó rén de bù mǎn， lì wáng mìng wèi wū jiān shì， yòu bàng wáng zhě jí jiā shā lù。 jiēguǒ rén rén zì wēi， zhōng yú niàng chéng guó rén qǐ yì。 qián 841 nián， guó rén dà guī mó bào dòng， lì wáng bèi pò chū bēn dào zhì（ jīn shān xī huò xiàn）。 cháo zhōng yóu zhào gōng（ zhào mù gōng hǔ）、 zhōu gōng（ zhōu dìng gōng） liǎng dà chén xíng zhèng， hào wéi gòng hé（ yī shuō yóu zhū hóu gòng bó hé shè xíng zhèng shì）。
gòng hé shí sì nián（ qián 828 nián）， lì wáng sǐ， tài zǐ jìng jí wèi， shì wéi zhōu xuān wáng， zài wèi gòng 46 nián。 xuān wáng lì jīng tú zhì， cháo zhèng yòu míng xiǎn qǐ sè。 xuān wáng wǎn nián， zhōu wáng cháo chóngxīn chū xiàn liǎo shuāi xiàng。 xuān wáng gān shè lǔ guó de jūn wèi jì chéng， yòng wǔ lì qiáng lì lǔ xiào gōng， yǐn qǐ zhū hóu bù mù。 sān shí liù nián， zhēng fá tiáo róng、 bēn róng， cǎn zāo bài jì。 sān shí jiǔ nián， yǔ xī róng bié zhī jiāng shì zhī róng zhàn yú qiān mǔ（ jīn shān xī jiè xiū nán）， cǎn bài。
qián 781 nián， zhōu yōu wáng jì wèi， rèn yòng hǎo lì de guó shí fù zhí zhèng， cháo zhèng fǔ bài jī qǐ guó rén yuàn hèn； sān nián（ qián 779 nián）， fá liù jì zhī róng shī bài； tóng shí tiān zāi pín réng， zhōu cháo tǒng zhì nèi wài jiāo kùn。 yōu wáng fèi diào zhèng hòu shēn hóu zhī nǚ jí tài zǐ yí jiù， gǎi yǐ bì chǒng měi rén bāo sì wéi hòu， qí zǐ bó fú（ yī zuò bó pán） wéi tài zǐ。 yí jiù táo bēn shēn guó， shēn hóu lián hé zèng guó hé xī fāng de quǎn róng jìn gōng yōu wáng。 yōu wáng yǔ bó fú jūn bèi quǎn róng shā sǐ yú xì（ jīn shǎn xī lín tóng dōng）。 qián 771 nián， xī zhōu fù wáng。
yōu wáng sǐ hòu， shēn hóu、 lǔ hóu、 xǔ wén gōng děng gòng lì yuán tài zǐ yí jiù yú shēn， guó gōng hàn yòu lìng lì wáng zǐ yú chén yú xié（ jīn dì bù xiáng）， xíng chéng liǎng wáng bìng lì。 yí jiù wéi bì quǎn róng， qiān dū dào luò yì， shì wéi zhōu píng wáng。 dōng zhōu jiàn lì。 yú chén zài píng wáng shí yī nián， jì jìn wén hóu 'èr shí yī nián ( qián 760 nián ) bèi jìn wén hóu suǒ shā。
* mù yě zhī zhàn
* chéng kāng zhī zhì
* gòng hé xíng zhèng
* sān jiān
* zōng fǎ zhì
* fēn fēng zhì
xī zhōu zhèng quán
zhōu wǔ wáng miè zhòng duō xiǎo guó jiàn lì jiào dà de hóu guó， qiǎngpò nú lì zhì de xiǎo bāng guó jiē shòu zhōu cháo de fēng jiàn zhì， zhōu fēn gōng、 hóu、 bó、 zǐ、 nán wǔ děng jué wèi， tā shì 'àn zhào zhū hóu yǔ zhōu wáng shì de qīn shū guān xì 'ér huàfēn de。 zhōu wáng wèile gǒng gù qí tǒng zhì dì wèi， cǎi qǔ liǎo “ zhòng jiàn zhū hóu、 liè tǔ wèimín” de fēn fēng zhì。“ jǐng tián zhì” shì zhōu cháo shè huì shēng chǎn guān xì de jī chǔ， yě shì guì zú lài yǐ shēng cún de jīng jì jī chǔ， nóng yè réng jiù shì shè huì jīng jì de zhù yào bù mén。
lǐ zhì hé xíng fá
zhōu wáng cháo yòu yán gé de lǐ zhì hé xíng fá，“ lǐ bù xià shù rén， xíng bù shàng dà fū”。 zhōu lǐ yǐ fù xì shè huì tǐ zhì zhī xià xíng chéng de zōng fǎ zhì wéi jī chǔ， yòng yǐ tiáojiě hé tiáojié tǒng zhì jiē jí nèi bù de máo dùn hé guān xì。 xíng fá shì yòng lái kòng zhì、 zhèn yā píng mín hé nú lì de， yòu sǐ xíng、 mò xíng、 liú xíng、 biān xíng、 shú xíng děng xíng fá hé yī tào sù sòng shěn pàn zhì dù， jí wéi cán rěn。
shāng yè hé jiāo tōng
qīng tóng nóng jù shǐ yòng bǐ shāng dài gèng wéi guǎng fàn， pái shuǐ yǔ yǐn shuǐ jì shù zhǎng wò jiào hǎo， nóng zuò wù zhōng sāng má guā guǒ dōuyòu zāi péi zhòngzhí。 shǒu gōng yè bù mén duō， fēn gōng bǐ shāng dài gèng xì， yòu“ bǎi gōng” zhī chēng， shāng yè yòu liǎo gèng jìn yī bù de fā zhǎn， zài“ guó” yǔ“ dū” zhōng， chū xiàn liǎo gèng dà de shì chǎng。
xī zhōu shí xíng jǐng tián zhì。 měi gè nán xìng zhù yào láo dòng lì shòu tián bǎi mǔ（ xiāng dāng yú xiàn zài 31 mǔ duō）， měi gé 3 nián gēng zuò zhě zhī jiān gēnghuàn yī cì fēn pèi de tián dì。 dāng shí pǔ biàn cǎi yòng shú huāng gēng zuò zhì， shǐ dé nóng yè shēng chǎn yòu liǎo hěn dà jìn bù。
xī zhōu shí qī， shāng yè fā dá， yòu zhuān mén cóng shì mào yì huó dòng de shāng rén。 hǎi bèi、 hǎi bàng hé zhàn bǔ yòng de guī jiá děng， wǎng wǎng dōushì cóng yuǎn fāng gòng xiàn hé jiāo huàn lái de。 hǎi bèi dāng shí yě zuò wéi huò bì， yǐ péng wéi dān wèi jì suàn。 zhōu chuán hé mǎ chē shì zhòng yào de jiāo tōng gōng jù。
shè huì shēng huó
cǎi jí shì dāng shí píng mín de zhù yào rì cháng shēng huó lái yuán， ér shòu liè zé shì guì zú de yú lè huó dòng。
zhàn zhēng yǔ jiāo wǎng
zhōu wáng cháo jiàn lì yǐ hòu， réng bù duàn yòng bīng， cháng hé jīng chǔ、 guǐ fāng、 yán yǔn、 dōng yí、 huái yí děng lín bāng fā shēng zhàn zhēng， hù yòu shèng fù。 yǔ cǐ xiāng fǎn， gèng duō de zé shì yǔ lín bāng de yǒu hǎo wǎng lái hé jīng jì wén huà jiāo liú。
jūn zhù liè biǎo
jūn zhù xìng míng zài wèi shí jiān
zhōu wén wáng jī chāng ( gōng yuán qián 1106 nián zhì gōng yuán qián 1057 nián )50 nián
zhōu wǔ wáng jī fā ( gōng yuán qián 1056 nián zhì gōng yuán qián 1043 nián )14 nián
zhōu gōng dàn jī dàn ( gōng yuán qián 1042 nián zhì gōng yuán qián 1036 nián ) shè zhèng 7 nián
zhōu chéng wáng jī sòng ( gōng yuán qián 1035 nián zhì gōng yuán qián 1021 nián )15 nián
zhōu kāng wáng jī zhāo ( gōng yuán qián 1020 nián zhì gōng yuán qián 996 nián )25 nián
zhōu zhāo wáng jī xiá ( gōng yuán qián 995 nián zhì gōng yuán qián 977 nián )23 nián
zhōu mù wáng jī mǎn ( gōng yuán qián 976 nián zhì gōng yuán qián 922 nián )55 nián
zhōu gòng wáng jī yī hù ( gōng yuán qián 922 nián zhì gōng yuán qián 900 nián )23 nián
zhōu yì wáng jī jiān ( gōng yuán qián 899 nián zhì gōng yuán qián 892 nián )8 nián
zhōu xiào wáng jī bì fāng ( gōng yuán qián 891 nián zhì gōng yuán qián 886 nián )6 nián
zhōu yí wáng jī xiè ( gōng yuán qián 885 nián zhì gōng yuán qián 878 nián )8 nián
zhōu lì wáng jī hú ( gōng yuán qián 877 nián zhì gōng yuán qián 841 nián )37 nián
gòng hé bó jī hé ( gōng yuán qián 841 nián zhì gōng yuán qián 828 nián ) shè zhèng 14 nián
zhōu xuān wáng jī jìng ( gōng yuán qián 828 nián zhì gōng yuán qián 782 nián )46 nián
zhōu yōu wáng jī niè ( gōng yuán qián 782 nián zhì gōng yuán qián 771 nián )11 nián
bèi zhù héng zhù míng jūn zhù
wén wáng ( jī chāng )
chū shēng : bù xiáng -- qù shì : yuán qián 1046 nián ( zài wèi 51 nián )
wén wáng xìng jī míng chāng， fù míng jì。 zài wèi 51 nián , jī chāng jí wèi hòu céng yī dù bèi shāng wáng suǒ qiú， hòu bèi shì fàng。 tā lǐ xián xià shì， yòu jiāng zǐ yá děng míng chén fǔ zuǒ， wéi yǐ hòu miè shāng dǎ xià jī chǔ。 jù chuán wén wáng sǐ shí 97 suì。
wǔ wáng ( jī fā )
chū shēng : bù xiáng -- qù shì : yuán qián 1043 nián ( zài wèi 3 nián )
wǔ wáng jī fā， fù jī chāng。 jí wèi hòu dà jǔ fá shāng， bìng yú mù yě， dà bài shāng jūn， zhòu wáng zì fén， shāng wáng。 gēn jù zuì xīn de duàn dài gōng chéng què dìng , wǔ wáng fá zhòu shì zài gōng yuán qián 1046 nián . wǔ wáng jiàn dū yú gǎo jīng。 shǐ chēng xī zhōu。 zhī hòu zài shāng wáng jī shè sān jiān zhì lǐ， bìng jì xù pài bīng zhēng tǎo shāng cháo gè dì cán yú shì lì。 tóng shí， fēn fēng liǎo yī pī tóng xìng zōng shì huò yì xìng gōng chén . kè shāng 'èr nián hòu， wǔ wáng bìng zhòng sǐ。 wǔ wáng sǐ shí 54 suì。
mù wáng ( jī mǎn )
chū shēng : bù xiáng -- qù shì : yuán qián 922 nián ( zài wèi 54 nián )
mù wáng jī mǎn， zhāo wáng zǐ。 mù wáng shí zuò《 lǚ xíng》， shì liú chuán xià lái de wǒ guó zuì zǎo de fǎ diǎn。 mù wáng shì xī zhōu zài wèi shí jiān zuì cháng de zhōu wáng。
lì wáng ( jī hú )
chū shēng : bù xiáng -- qù shì : yuán qián 827 nián ( zài wèi 36 nián )
lì wáng jī hú， yí wáng de 'ér zǐ。 lì wáng shì yī wèi bào jūn， duì wài zhàn zhēng lǚ bài， guó shì rì wēi。 lì wáng héng zhǐ bào liǎn， nüè dài bǎi xìng， hái bù ràng guó rén tán lùn guó jiā zhèng shì。 gōng yuán qián 841 nián， zhōng yú fā shēng guó rén bào dòng。 tā jìng bèi guó rén fàng zhú。 lì wáng bēn zhì ,
yōu wáng ( jī gōng shēng )
chū shēng : bù xiáng -- qù shì : yuán qián 771 nián ( zài wèi 10 nián )
yōu wáng jī gōng shēng， xuān wáng de 'ér zǐ。 tān yín wú dào， wéi bó chǒng jī bāo sì yī xiào， jìng“ fēng huǒ xì zhū hóu”， cóng 'ér wáng guó bèi shā。 zhè jiù shì“ yī xiào qīng guó” de yóu lái。
dū chéng biàngēng
cháo dài： xī zhōu
míng chēng： luò yì
dū chéng wèi zhì： chéng zhōu， chán hé liǎng 'àn
suǒ jū dì wáng： chéng wáng、 kāng wáng、 zhāo wáng、 mù wáng děng
jiàn dū shí jiān： gōng yuán qián 1046 nián héng qián 771 nián
1、 zhōu zú de zǎo qī lì shǐ
zhōu zú shì xī fāng yī gè gǔ lǎo de mín zú。 yáo shí， zhōu zú shǒu lǐng jì bèi jǔ wéi nóng shī， fēng yú tái（ wǔ gōng）， chēng“ hòu jì”。 xià mò， bù kū shī zhí， qì zǒu róng dí zhī jiān。 bù kū sūn gōng liú qiān bīn， fā zhǎn nóng yè， zhōu zú kāi shǐ xīng wàng qǐ lái。《 shǐ jì》 shuō：“ zhōu zhī xīng zì cǐ shǐ”（《 shǐ jì · zhōu běn jì》）。 gōng liú xià chuán jiǔ shì， gǔ gōng dàn fù qiān zhì zhōu yuán，《 shī jīng · lǔ sòng · bì gōng》：“ hòu jì zhī sūn， shí wéi tài wáng， jū qí zhī yáng， shí shǐ jiǎn shāng”。 tài wáng sūn jī chāng jì wèi hòu，“ dǔ rén、 jìng lǎo、 cí shǎo， lǐ xià xián zhě”（《 shǐ jì · yīn běn jì》）， wéi miè shāng diàn dìng liǎo jī chǔ。
2、 wǔ wáng fá zhòu yǔ zhōu gōng dōng zhēng
wǔ wáng jī fā jì wèi hòu jī jí zhǔn bèi miè shāng。 jīng mèng jīn zhī huì hé mù yě zhī zhàn， zhòu zì fén， shāng wáng。 wǔ wáng huí shī gǎo jīng， zhèng shì jiàn lì liǎo xī zhōu wáng cháo。 wǔ wáng zài miè shāng hòu de dì 'èr nián bìng sǐ， qí zǐ chéng wáng jì wèi。 chéng wáng nián yòu， wǔ wáng dì zhōu gōng dàn shè zhèng， yǐn qǐ liǎo“ sān jiān”（ wǔ wáng zhī dì guǎn shū xiān、 cài shū dù、 huò shū chù） de bù mǎn， tā men yǔ zhòu zǐ wǔ gēng jí shāng cháo zài dōng fāng de cán yú shì lì lián hé qǐ lái， fā dòng pàn luàn。 zài zhè zhǒng qíng kuàng xià， zhōu gōng yì rán shuài bīng dōng zhēng， jīng sān nián kǔ zhàn， píng dìng liǎo pàn luàn。 jiē zhe zài luò shuǐ běi 'àn xiū jiàn liǎo yī gè péi dū， chēng zuò luò yì（ jīn hé nán luò yáng）， zuò wéi zhōu tǒng zhì zhě kòng zhì dōng fāng de zhèng zhì、 jīng jì de zhōng xīn。
3、 xī zhōu de qiáng shèng yǔ shuāi luò
zhōu gōng dōng zhēng zhī hòu， wán shàn liǎo xī zhōu de zhèng zhì zhì dù。 tōng guò fēn fēng zhì、 zōng fǎ zhì héyuè lǐ zhì dù， jiā qiáng liǎo wáng quán， xíng chéng liǎo“ pǔ tiān zhī xià， mò fēi wáng tǔ。 shuài tǔ zhī bīn， mò fēi wáng chén” de jú miàn。 dàn zhāo wáng fá jīng chǔ， shǐ“ wáng dào wēi quē”。 dào lì wáng shí， shí xíng zhuān zhì tǒng zhì， fáng mín zhī kǒu， yǔ mín zhēng lì， jiēguǒ yǐn qǐ liǎo“ guó rén bào dòng”。 gōng yuán qián 841 nián， guó rén bù kān rěn shòu lì wáng de gāo yā zhèng cè， fēn fēn bào dòng。 lì wáng bēn zhì（ jīn shān xī huò xiàn）， tài zǐ jìng táo zhì zhào gōng jiā zhōng。 zhè yī nián shì wǒ guó yòu míng què jì nián de kāi shǐ。 guó rén bào dòng píng xī hòu， chū xiàn“ gòng hé xíng zhèng” de jú miàn， zhí dào xuān wáng jí wèi cái gào jié shù。 zhōu xuān wáng jí wèi， zhěng dùn nèi zhèng， wěn dìng shè huì zhì xù， zài duì zhōu biān de shǎo shù mín zú de zhàn zhēng zhōng qǔ dé liǎo yī xì liè de shèng lì， shǐ chēng“ xuān wáng zhōng xīng”。 xuān wáng hòu qī， duì wài zhàn zhēng xiàn yú jiāng jú。 xuān wáng sǐ， qí zǐ yōu wáng jí wèi。 yōu wáng shì lì shǐ shàng yòu míng de bào jūn， shē chǐ fǔ xiǔ， nèi zhèng hēi 'àn， jiā zhī yán zhòng de tiān zāi rén huò， zhōu wáng cháo de tǒng zhì yǐ wú fǎ jì xù xià qù liǎo。 gōng yuán qián 771 nián， shēn hóu gòu jié quǎn róng hé zèng hóu gōng zhōu， shā yōu wáng yú lí shān zhī xià。 píng wáng jí wèi， qiān dū luò yì， xī zhōu jié shù。
4、 xī zhōu táo qì
xī zhōu yǐn huàn réng yǐ ní zhì huī táo hé jiā shā huī táo wéi zuì duō， yě yòu shǎo liàng jiā shā hóng táo huóní zhì hóng táo。 ní zhì hēi táo hé bái táo， dào xī zhōu hòu qī yǐ jīng bù jiàn liǎo。 xī zhōu táo qì de qì xíng， zuò chuī qì zhù yào yòu gé、 zèng， zuò yǐn qì de zhù yào yòu jué、 gū děng。 dàn yǐ jīng hěn shǎo， zuò shí qì yòng de zhòng yào yòu dòu hé guǐ， zuò chéngqì yòng de zhù yào yòu xié、 guàn wèng、 pén、 yú děng děng。 zài zào xíng shàng， xī zhōu táo qì yǐ dài zhuàng zú、 juàn zú、 píng dǐ wéi zhù yào tè zhēng。 wén shì réng yǐ wén lǐ jiào cū de shéng wén wéi zhù， lìng yòu yī xiē huàxiàn wén、 bì wén、 xián wén、 kè huá sān jiǎo wén děng。 zhè shí fù jiā duī wén yǐ hěn shǎo shǐ yòng。 xī zhōu shí qī shāo zào táo qì de yáo lú zhù yào hái shì mán tóu yáo， lóng yáo de shǐ yòng hái shì xiāng dāng shǎo。
wén huà tè zhēng
zhōu rén zài zhōu yuán jiàn guó shí， tóng shí yě xíng chéng liǎo jù yòu hěn dà bāo róng tè zhēng xìng de wén huà tǐ xì zhōu wén huà， tā men hé shāng rén de guān xì shì bìng cún de， kě shì tā de shì lì bù rú shāng rén dà， guó jiā bù rú shāng rén dà， rén kǒu bù rú shāng rén duō， dàn shì tā de wén huà yòu jiē shòu shāng rén de yǐng xiǎng， yě yòu bǎo cún zì jǐ gù yòu dú tè de sè cǎi， tóng shí hái jiē shòu liǎo cǎo yuán de yǐng xiǎng yǐ jí xī biān qiāng rén de yǐng xiǎng， tā běn shēn jiù shì hěn yòu bāo róng xìng de hùn hé tǐ。 tā yǐ zhè zhǒng hùn hé tǐ de tè diǎn， zài dǎ bài shāng rén yǐ hòu， yóu yú rénshào， yào zhì lǐ zhè me dà de guó jiā shì hěn kùn nán de， suǒ yǐ jiù jiàn lì liǎo xǔ duō zhù fáng de diǎn， měi gè zhù fáng de diǎn dào hòu láidōu biàn chéng liǎo yī gè guó jiā； cóng kǎo gǔ xué shàng kàn zuì xiǎn zhù de yī gè zhù fáng diǎn jiù shì zài jīn tiān běi jīng fù jìn de yàn guó suǒ zài dì， cóng zhè lǐ wǒ men kàn dé qīng qīng chǔ chǔ， lǐ miàn yòu shāng rén wén huà de dì pán， yòu zhōu rén wén huà de dì pán， yě yòu tǔ zhù mín zú wén huà de dì pán， sān zhě gòng cún； yóu cǐ kě jiàn zhōu rén yòu cǎi qǔ liǎo suǒ wèi bāo róng xìng jí qiáng de zhèng cè， duì yú jiù rì de dí rén shāng rén， cǎi qǔ zūn jìng、 hé zuò de tài dù， duì yú tǔ zhù yě cǎi qǔ hé zuò、 gòng cún de tài dù， zhè zhǒng jīng shén shì hěn liǎo bù qǐ de。
zhōu rén shì tóng xìng bù hūn de mín zú， tā yǐ tōng hūn de fāng shì hé qí tā de zú qún lián hé zài yī qǐ， tóng shí yǐ bāo róng de fāng shì lái gòng cún， bù jǐn zài yàn guó de dì diǎn rú cǐ， jí shǐ zài cháng jiāng biān kào jìn xià yóu de dāng tú xiàn suǒ chū xiàn de yí zhǐ yě yòu tóng yàng de xiàn xiàng。 zhè zhǒng bāo róng xìng jí qiáng de qíng kuàng shǐ dé zhōu rén kě yǐ jì chéng zài xīn shí qì shí dài jiù yǐ jīng yòu de chuán tǒng， nà gè chuán tǒng jiù shì cóng yī gè jiāo liú hùn hé tǐ lǐ miàn gòu chéng de gòng tóng tǐ xì， tā zài zhōu rén shēn shàng dé dào yán xù。
nà me， zhōu rén wèishénme yào yòng“ huá xià” chēng hū zì jǐ ní？ kě néng zài gǔ dài“ huá” hé“ xià” liǎng gè zì shì tóng yī fā yīn， dú jí liǎo biàn chéng yī gè zì， màn dú liǎo jiù biàn chéng liǎng gè zì， shuō shí huà， wú xī rén dào xiàn zài duì zhè liǎng gè zì hái shì fēn bù qīng， rú guǒ yào tā men niàn de huà， zhè liǎng gè zì de fā yīn shì wán quán yī yàng de。“ huá xià” biàn chéng zhōu rén yòng lái chēng hū zhěng gè de zú qún， bù guò tā bìng bù jiào tā“ zhōu”， yīn wéi tā chéng rèn yòu bié chù bù shì zhōu， zhè zhǒng jīng shén hěn liǎo bù qǐ， shǐ dé zhōng huá mín zú kě yǐ chéng xíng。 zài zhōu rén jǐ bǎi nián de tǒng zhì lǐ， suī rán tā fēn chū qù de yuǎn zhēng jūn huò zhù fáng jūn de jī dì yī gè gè biàn chéng guó jiā， yī gè gè zhú jiàn dì fā huī liǎo dì fāng de tè xìng， kě shì nà xiē tè xìng zhǐ shì xiǎo yì， jī běn shàng hái shì dà tóng de， dà de tóng diǎn jiù shì yuǎn dào xīn shí qì shí dài yǐ jīng zhú jiàn chéng xíng de gòng tóng tǐ xì； suǒ yǐ wǒ men shuō zhōng guó wén huà de tǒng yī xìng bǐ zhèng zhì de tǒng yī xìng xiān chū xiàn， ér qiě wéi chí de shí jiān xiāng dāng cháng， děng dào zhōu rén qiáng dà de wén huà bāo róng xìng yǔ zhèng zhì bāo róng xìng chū xiàn yǐ hòu， cái zào chéng liǎo yī gè zhēn zhèng tǒng yī de zhèng zhì zhì xù； zhè gè zhèng zhì zhì xù yǔ gāng cái wǒ men suǒ jiǎng de wén huà tǐ xì xiāng fǔ xiāng chéng， tì zhōng guó gòu chéng liǎo yī gè yǒng yuǎn páng dà 'ér chōng shí de hé xīn tǐ， zhè gè hé xīn tǐ dào liǎo lì shǐ shí dài yǐ hòu jì xù bù duàn de yòu rén kǒu de yí zhí yǔ rén kǒu de shōu róng， bù duàn zài xī shōu， yě bù duàn zài kuò dà， nèi hán jí fēng fù， ér qiě kuò zhāng xìng yě hěn qiáng， yīn cǐ biàn chéng yī gè fēi cháng jiēshí de wén huà dà mín zú， tā bù huì bèi dǎ sàn， zài shì jiè shàng shì gè shǎo jiàn de lì zǐ。
lì rú shì jiè shàng lìng wài yī gè páng dà de yìn dù gǔ wén míng， zài yìn dù sì dà lù shàng yě yòu yī gè guǎng dà de wén huà juàn zǐ， zhè gè juàn zǐ de xíng chéng yě shì yīn wéi bāo róng xìng hěn qiáng、 xī nà xìng hěn qiáng， kě shì tā zhī suǒ yǐ cháng jiǔ méi yòu xíng chéng yī gè tǒng yī de zhèng zhì zhì xù， shì yīn wéi tā de zhèng zhì zhì xù lǐ méi yòu xiàng zhōu rén zhè yàng qiáng dà de bāo róng xìng， tā zhǐ yòu wén huà de bāo róng xìng 'ér méi yòu zhèng zhì de bāo róng xìng， suǒ yǐ dào jīn tiān， yìn dù jìng nèi hái shì yòu zhǒng zú de chā yì yǔ zōng jiào de chā yì cún zài。 lìng wài luó mǎ dì guó yě gòu chéng liǎo yī gè qiáng dà de zhèng zhì zhì xù， dàn shì yīn wéi méi yòu chōng shí de wén huà gòng tóng xìng， suǒ yǐ dào hòu lái suī rán chéng wéi 'ōu zhōu zuì zhù yào de chuán tǒng， dàn réng wú fǎ wéi chí cháng qī de tǒng yī， yīn wéi tā méi yòu wén huà de tǒng yī， suǒ yǐ zhèng zhì yě wú fǎ tǒng yī。 yǐ zhè liǎng gè páng dà de tǐ xì zuò wéi lì zhèng de huà， wǒ men kě yǐ kàn jiàn zhōng guó de gè 'àn shì hěn bù yī yàng de， tā shǐ zhōng guó rén wú lùn dào nǎ lǐ dū chēng zì jǐ wéi zhōng guó rén。 tóng shí shì zhōng guó wú lùn zěn me dǎ yě dǎ bù sàn de yī gè yuán yīn， bìng qiě zào chéng liǎo zhōng guó rén guān niàn lǐ suǒ shuō de“ fēn jiǔ bì hé” de yǐng xiǎng。 qí shí wǒ men zhōng guó fēn liè de shí qī yuǎn bǐ xiǎng xiàng zhōng cháng， kě shì zài wǒ men nǎo hǎi lǐ， cóng láidōu zhǐ shì jì dé tǒng yī de shí hòu， bù jì dé fēn liè de shí hòu， zhè gè yuán yīn jiù shì zài wǒ men wén huà de zhì xù yǔ zhèng zhì shì hé yī de。
lì shǐ dì wèi
zhōu rén yǐ zuì 'ěr xiǎo bāng， jué qǐ wèi shàng， bù jǐn dài tì wén huà jiào gāo de dà yì shāng， chéng wéi gǔ dài zhōng guó de zhù liú， ér qiě kāi bā bǎi nián jī yè， wéi zhōng guó lì shǐ shàng zhòng yào de yī gè shí dài。 zài xīn shí qì shí dài de zhōng guó， ruò gān píng xíng fā zhǎn de wén huà， gè zài yī gè dì qū zī shēng fā dá， xiāng hù yǐng xiǎng， bǐ cǐ jiāo liú， suì shǐ chù bǎo dì fāng wén huà de miàn mào zhú jiàn jiē jìn。 dàn shì jīn rì hào wéi zhōng guó de dōng yà dà lù， zài xīn shí qì shí dài bìng wèi chū xiàn rèn hé yī gè zhù wén huà， qí shì lì fàn wéi kě yǐ lǒngzhào quán jú。 shāng wáng guó de wén huà juàn kě néng yuǎn chāo guò qí zhèng zhì quán lì suǒ jí de fàn wéi， dàn shì shāng rén yǔ gè fāng guó zhī jiān， dà duō yòu zhàn zhēng jí mào yì de jiāo wǎng， shāng yǐ dà yì shāng zì jū， dà yuē zhǐ yòu shāng wáng jī zhī nèi de rén yǐ cǐ rèn tóng。 zài wáng jī zhī wài， wèi bì yòu yī gè guǎng fàn de gòng tóng yì shí。
yīn shāng shí dài kě yǐ kàn zuò yī gè zhù zhóu de zhèng zhì lì liàng， zhú bù kuò zhāng chōng shí qí lǒngzhào de fàn wéi， què hái wèi néng kāi chuàng yī gè chāo yuè zhèng zhì lì liàng de gòng tóng wén huà。 yīn cǐ yīn shāng de shén， shǐ zhōng bù tuō zōng zú shén、 bù luò shén de xìng gé。 zhōu rén yǐ xiǎo bāng wèi wéi dà guó， qí lì guó guò chéng bì xū duō qiú zhù lì， yīn cǐ zài xiān zhōu shí dài， zhōu rén qí qū jìn nán shǎn yòu de shān dì， cǎi xié liǎo nóng gēng wén huà jí běi miàn cǎo yuán wén huà de cháng chù， zhōng yú yǔ jiāng xìng bù zú jié wéi 'ào yuán。 cǐ hòu jiǎn shāng jīng guò， yě shì wěn zhā wěn dǎ de yī bù bù bī xiàng yīn dū。 tiān xià guī rén， yě wèi cháng bù shì duō suǒ zhāo fǔ de lìng yī zhǒng shuō fǎ。 jí zhì kè shāng yǐ hòu， lì wǔ wáng zhōu gōng jí chéng kāng zhī shì de jīng yíng， zhōu rén de jī běn cè lüè， bù wài hū fǔ ji yīn rén， yǐ wéi wǒ yòng， zài yǐ jī jiāng yǔ yīn shāng de lián hé lì liàng， jiān dū qí tā bù zú jí tuán， bìng yǐ hūn yīn guān xì jiā qiáng qí lián xì， tóng shí jìn yòng dāng dì jùn mín， chéng rèn yuán yòu xìn yǎng。 xīn chuàng zhī zhōu shí jì shàng shì yī gè zhū bù zú de dà lián méng。 zhōu rén zài zhè gè chāo yuè bù zú fàn wéi de zhèng zhì lì liàng shàng， hái xū jiàn lì yī gè chāo yuè bù zú xìng zhì de zhì gāo tiān shén de quán wēi， shèn zhì zhōu wáng shì zì jǐ de wáng quán yě xū zài dào dé xìng de tiān mìng zhī qián fǔ shǒu。
yú shì zhōu rén de shì jiè， shì yī gè“ tiān xià”， bù shì yī gè“ dà yì”； zhōu rén de zhèng zhì quán lì， tuán zhù liǎo yī gè zhōu wén huà de gòng tóng tǐ。 zhōu rén kè shāng， yòu chéng rèn shāng rén céng kè xià。 zhè yī chuàn lì shǐ xìng de dì shàn， dài biǎo liǎo tiān mìng de jiāo jiē， dài biǎo liǎo yī gè wén huà zhì xù de yán xù。 zhè shì zhōu rén“ huá xià” shì jiè de běn zhì。 zhōng guó rén cóng cǐ bù zài shì ruò gān wén huà tǐ xì jìng zhēng de chǎng hé。 zhōng guó de lì shǐ， cóng cǐ chéng wéi huá xià shì jiè qiú yán xù， huá xià shì jiè qiú kuò zhāng de cháng piān shǐ shī。 zhōng guó sān qiān nián lái lì shǐ de zhù zhǐ shì yǐ huá xià shì jiè wéi wén huà zhù liú。 sì zhōu de sì yì bì xū zhú jiàn jìn rù zhè gè zhù liú， yīn wéi zhè gè zhù liú yě tóng shí dài biǎo liǎo tiān xià， kāi huà de tiān xià。 xī zhōu zhōng qī yǐ hòu， zhōu rén duì xī běi cǎi shǒu shì， dāng xì yóu yú yǐ cǎo yuán wén huà wéi zhù de xī běi， běn lái bù shì nóng gēng de huá xià wén huà suǒ néng jìn rù。 zhōu rén duì dōng nán cǎi gōng shì， zé yīn wéi dāng dì nóng gēng wén huà de dì pán， yuán yǔ huá xià nóng gēng de běn zhì zhǐ yòu chéng dù de gāo dī， méi yòu gēn běn xìng de hù chì。
fēn fēng zài wài de zhū hóu， yī fāng miàn shì huá xià de dài biǎo， yī fāng miàn yě yǔ gè dì fāng yuán yòu de wén huà jiē chù yǔ jiāo liú。 xī zhōu sān bǎi duō nián lái， huá xià yì shí shèn rù zhōng yuán gè dì， zì xī cú dōng， wú wǎng 'ér méi yòu fēn fēng wǎng de chù jiǎo shēn rù gè dì， dāng dì wén huà céng cì， yī fāng miàn xī shōu qǔ xīn chéngfèn， yī fāng miàn fǎn bǔ huá xià wén huà， jīng guò sān qiān duō nián de róng hé， xī zhōu dài biǎo de huá xià shì jiè zhōng yú zhù chéng yī gè wén huà tǐ xì， qí huó lì jí rèn dù， jūn fēi zhèng zhì lì liàng kě yǐ bǐ nǐ。 zhè yī miàn guò chéng zhōng， zhèng fǔ bù fù jǐn yǐ rén zhì wéi běn 'ér qū yú zǔ zhì huà yǔ zhì dù huà。 fēng jiàn de fēn fēng zhì dù bù zài zhǐ shì diǎn zhuàng de zhí mín yǔ zhù fáng， ér qū yú yóu bāng guó yǔ tián yì céng jí shì de zǔ zhì。 shèn zhì shì guān shì lù de guì cù shè huì， yě yīn ruò gān xīn xīng lì liàng de chū xiàn， ér jiào wéi kāi fàng。 huá xià shì jiè de rèn lì， jīng lì wáng yōu wáng liǎng dù sāngluàn de kǎo yàn， wáng shì de wēi quán xuē ruò liǎo， dàn shì huá xià shì jiè níng jù xìng zhī qiáng， zú yǐ wéi hù qí shì jiè yú bù zhuì。 píng wáng dōng qiān， wáng gāng bù zhèn， zhè yī gè zhèng zhì tǐ xì jìng kě yóu qiáng dà de zhū hóu jiē guò qù， yǐ jiù wéi chí liǎo duì wài jìng zhēng de tuán jié。 qí jìn xiān hòu lǐng dǎo huá xià shì jiè dǐ kàng róng dí， rǎng yù jīng chǔ， zhǐ néng guī zhī yú huá xià shì jiè nèi bù yīn gòng tóng yì shí 'ér chǎn shēng de wén huà níng jù lì。
lìng yī fāng miàn， xī zhōu wén huà bù duàn kuò sàn， qí wén huà de tóng huà lì yě jí wéi qiáng dà。 rèn hé wén huà tǐ xì běn shēn ruò bù jù yòu pǔ biàn xìng hé kāi fàng de“ tiān xià” guān niàn， zhè gè tǐ xì jiù nán yǐ jiē nà bié de wén huà chéngfèn， yě nán yǐ ràng bié de wén huà tǐ xì fēn xiǎng qí shū chū de wén huà chéngfèn。 huá xià wén huà zài xī zhōu xíng chéng shí， xiān jiù yòu chāo yuè bù zú de tiān mìng guān niàn yǐ jí suí zhe dào dé xìng tiān mìng 'ér yǎn jiān lǐ xìng zhù yì。 wèicǐ， huá xià wén huà bù zhì yòu qiáng liè de pái tā xìng。 xī zhōu yī dài， zhōu rén wén huà de kuò sàn， zhèng yóu qí bù jù pái tā xìng。 chūn qiū shí qī， nán fāng de chǔ wén huà yǔ zhōng yuán huá xià wén huà xiāng jī xiāng dàng 'ér zhōng zhú jiàn róng hé， wéi huá xià wén huà zēng tiān liǎo gèng fēng fù de nèi hán， duì nán fāng wén huà de xī nà 'ér tǒng shè wéi gèng guǎng dà de huá xià wén huà， zhè yī chéng jiù， yě dāng guī gōng yú huá xià shì jiè yòu guǎng dà de bāo róng xìng jí kāi fàng xìng。
huá xià wén huà tǐ xì， jiān jù jiān rèn de nèi bù tuán jù lì， jí guǎng dà de bāo róng néng lì， suì shǐ zhōng guó sān qiān nián lái bù duàn chéngzhǎng bù duàn kuò dà， què yòu jīng cháng bǎo chí lì shǐ xìng gòng tóng yì shí。 shì jiè shàng ruò gān wěi dà wén huà tǐ xì zhōng yòu xiē yòu nèi jù lì qiáng de tè zhì， rú yóu tài wén huà xì tǒng； yě yòu de bāo róng lì tè qiáng， rú yī sī lán jiào yǔ jī dū jiào de liǎng dà xì tǒng。 zhōng huá mín zú de huá xià wén huà què jiān jù liǎng gè tè diǎn， ér qiě dū yì cháng qiángjìng。
xī zhōu， shì kǒng zǐ xīn mù zhōng de diǎn xíng，“ yù yù hū wén zāi， wú cóng zhōu”。 kǒng zǐ shì zhōng guó wén huà de dài yán rén， yě zhèng yīn wèitā tǐ rèn liǎo huá xià wén huà de xìng gé。 rú jiā xué shuō shì huá xià wén huà de chǎn shì， rú jiā lǐ xiǎng rén gé shì zé shàn gù zhí， shì yǐ rén shù dài rén， zhè zhǒng xìng gé， kě chēng wéi wài yuán（ bāo róng） nèi fāng（ zhí shàn）， yě zhèng shì huá xià xìng gé de huà shēn。 rú jiā wén huà de jī běn xìng gé chéng wéi zhōng guó wén huà de jī běn xìng gé， ér qí chéng xíng qī， zhèng shì zài xī zhōu xíng chéng huá xià wén huà běn tǐ de shí hòu。
dōng zhōu shí de dōng xī zhōu fēn zhì
dōng zhōu shí qī， zhōu kǎo wáng yú gōng yuán qián 425 nián（ zhōu kǎo wáng 15 nián） fēng qí dì yú hé nán dì， jiàn lì zhōu gōng guó， shì wéi xī zhōu huán gōng。 zhè shì zhōu wáng cháo zuì hòu yī cì fēn fēng。 zì cóng zhè cì fēn fēng hòu， zhōu wáng de tǔ dì quán bù fēn fēng wán bì， lián zì jǐ yě shì jì jū yú cǐ zhōu gōng guó， cǐ shí de zhōu tiān zǐ yǐ yǔ qǐ gài wú yì。
zhōu huán gōng sǐ， qí zǐ wēi gōng dài lì。 wēi gōng zú， zǐ huì gōng dài lì。 zhōu nǎn wáng shí， zhōu huì gōng fēng qí xiǎo 'ér zǐ yú gǒng yǐ fèng wáng， hào dōng zhōu huì gōng。 dōng xī zhōu fēn lì， xī zhōu dū hé nán jiù yú wáng chéng， dōng zhōu dū gǒng。
xī zhōu zì lì guó yǐ lái， yī zhí cǎi qǔ tǎo hǎo gè dà qiáng guó de zhèng cè， yóu qí shì qín guó。 qín guó hé zhōu wéi liè qiáng jīng cháng xiàng xī zhōu hé dōng zhōu zhēng shōu fù shuì hé bīng yuán。 zhōu shí， xī zhōu hé dōng zhōu cháng xiāng hù qīngyà gōng fá。
zhōu nǎn wáng zài wèi shí， zhōu tiān zǐ dì wèi yǐ jīng wán quán tú yòu xū míng， qí tǔ dì（ zhōu tiān zǐ de wáng jī） yě bèi hán、 zhào yī fēn wéi 'èr， yǐ luò yì zhī hé nán wáng chéng wéi xī zhōu， réng dū luò yì， yǐ gǒng fù chéng zhōu wéi dōng zhōu， fēn bié yóu dōng、 xī zhōu gōng zhì lǐ， zhōu tiān zǐ yóu chéng zhōu qiān yú wáng chéng， yǐ fù yú xī zhōu gōng。
qián 256 nián（ nǎn wáng 59 nián， qín zhāo xiāng wáng 51 nián）， qín bīng gōng dǎ xī zhōu， nǎn wáng tīng xī zhōu gōng zhī yán， yǐ xī zhōu sān shí liù chéng、 sān wàn hù jiàng qín， qín wáng jiāng zhōu nǎn wáng biǎn jué wéi jūn， xī zhōu gōng wèijiā chén， fēng yú liáng chéng ( jīn shǎn xī shěng hán chéng xiàn nán )。 nǎn wáng zhì liáng chéng yī yuè 'ér sǐ， guó chú， zhì jiǔ dǐng yú xián yáng（ tú zhōng yī dǐng luò yú sì shuǐ）。 zì cì nián qǐ（ zhāo xiāng wáng 52 nián， qián 255 nián） shǐ jiā yǐ qín wáng jì nián， rán dōng zhōu shàng cún， zhōu cháo shàng wèi chè dǐ miè wáng。
qín zhuāng xiāng wáng yuán nián（ qián 249 nián）， dōng zhōu jūn yù chèn qín lián sàng zhāo xiāng、 xiào wén 'èr wáng hé zòng fá qín， qín zhuāng xiāng wáng yǐ lǚ bù wéi wéi dàjiàng， qǐ bīng shí wàn， zhí dōng zhōu jūn 'ér guī， jìn shōu gǒng chéng děng qī yì。 zhōu cháo zhì cǐ chè dǐ miè wáng。
|