wǔ hú shí liù guó， jiǎn chēng shí liù guó， shì zhōng guó lì shǐ shàng de yī duàn shí qī。 gāi shí qī zì 304 nián liú yuān jí lǐ xióng fēn bié jiàn lì hàn zhào（ hòu chēng qián zhào） jí chéng hàn qǐ zhì 439 nián běi wèi tuò bá dào（ tài wǔ dì） miè běi liáng wéi zhǐ。 fàn wéi dà zhì shàng hán gài huá běi、 shǔ dì、 liáo dōng， zuì yuǎn kě dá mò běi、 jiāng huái jí xī yù。 zài rù zhù zhōng yuán zhòng duō mín zú zhōng， yǐ xiōng nú、 jié、 xiān bēi、 qiāng jí dī wéi zhù， tǒng chēng wǔ hú。 tā men zài zhè gè fàn wéi nèi xiāng jì jiàn lì xǔ duō guó jiā， běi wèi shǐ xué jiā cuī hào qǔ qí zhōng shí liù gè guó jiā lái dài biǎo zhè duàn shí qī， chēng zhè shí qī wéi “ wǔ hú shí liù guó ”。 zài xī jìn shí qī， wǔ hú jū yú xī jìn běi fāng、 xī fāng de biān chuí dì qū， duì jìn wáng cháo chéng xiàn bàn bāo wéi jú miàn。 yóu yú jìn tíng de fǔ bài hé hàn guān de tān wū cán bào， wǔ hú zài bā wáng zhī luàn hòu fēn fēn jǔ bīng， shǐ chēng wǔ hú luàn huá。 zài xī jìn miè wáng hòu， huá běi dì qū zhàn huǒ fēn fēi， lüè duó yǔ tú shā bù duàn。 jīng jì shòu dào yán zhòng cuī huǐ， yǐng xiǎng liǎo zhōng guó mín zú、 wén huà、 zhèng zhì、 jūn shì děng fā zhǎn zǒu xiàng。 yǒng jiā zhī huò dài gěi rén mín jù dà tòng kǔ， dà duō táonàn dào liáng zhōu、 liáo dōng yǐ jí jiāng nán dì qū， shǐ zhè xiē dì qū de jīng jì wén huà jiàn jiàn fán róng。 zài zhū guó hùn zhàn qī jiān， qián qín huáng dì fú jiān yī dù tǒng yī huá běi， dàn zài nán zhēng dōng jìn shí， yú féi shuǐ zhī zhàn cǎn bài。 qí hòu gè zú yú guān dōng jí kōng xū de guān zhōng pàn biàn， jiā shàng dōng jìn běi fá， qián qín quán miàn bēng kuì， běi fāng zài dù hùn luàn。 běi wèi lì guó hòu， jīng guò tuò bá guī、 tuò bá sì jí tuò bá dào de jīng yíng， zuì hòu yú 439 nián tǒng yī huá běi， jìn rù nán běi cháo shí qī。 běi fāng gè zú de nèi xǐ cù chéng mín zú dà róng hé， zài zhōng guó zuò wéi duō mín zú guó jiā de fā zhǎn guò chéng zhōng jù yòu zhòng yào yì yì。 tóng shí， gè guó de jūn zhù wèile zēng qiáng shí lì， yě zài gè zì de gēn jù dì shàng shí xíng yī xiē fā zhǎn shēng chǎn de zhèng cè， shǐ dé gè dì qū zài huá běi dòng dàng de bèi jǐng xià， xíng chéng jú bù wěn dìng de jú miàn。 gāi shí qī de mín zú dà róng hé chí xù dào nán běi cháo shí qī， zuì hòu yú suí cháo shí qī wán quán róng hé。 cǐ wài， jīhū zài tóng yī shí qī， ōu zhōu de xī luó mǎ dì guó yě zài jīng lì bèi rì 'ěr màn rén、 xiōng rén děng yóu mù mín zú rù qīn， shǐ chēng“ mán zú rù qīn”。
shì míng
wǔ hú shí liù guó shí qī dài biǎo běi fāng（ yòu shí bāo kuò shǔ dì） zài xī jìn miè wáng dào běi wèi tǒng yī huá běi qī jiān de shí qī， dāng shí nán fāng zé wéi dōng jìn shí qī。“ wǔ hú” wéi xiōng nú、 xiān bēi、 jié（ xiōng nú fēn zhī）、 qiāng hé dī。 dài biǎo jiàn lì běi fāng zhū guó de zhù yào mín zú， dàn shí jì shàng jiàn lì zhě hái yòu hàn zú（ qián liáng、 xī liáng děng děng）、 gāo jù lì zú（ běi yàn）、 dīng líng zú（ dí wèi） děng zú。“ shí liù guó” zé shì yuán zì běi wèi mò nián de shǐ guān cuī hóng sī xià zhuàn xiě de《 shí liù guó chūn qiū》 ér dé míng； cǐ wài， běi fāng yì fēi jǐn shí liù guó， tā zì běi fāng suǒ yòu dà dà xiǎo de zhèng quán zhòngxuǎn chū guó zuò jiào cháng、 yǐng xiǎng lì dà、 jiào jù dài biǎo xìng de shí liù guó。 zhè shí liù guó zhù yào fēn bù zài huá běi dì qū hé sì chuān dì qū， gòng yòu chéng hàn、 qián zhào、 hòu zhào、 qián liáng、 qián yàn、 qián qín、 hòu yàn、 hòu qín、 xī qín、 hòu liáng、 nán liáng、 xī liáng、 běi liáng、 nán yàn、 běi yàn jí hú xià děng guó。
lì shǐ jiǎn jiè
wǔ hú nèi qiān yǔ dú lì
zì dōng hàn zhōng yè zhī hòu， cháo tíng cháng yǐ zhāo yǐn huò qiáng zhì de fāng shì， jiāng biān jiāng de běi fāng gè zú nèi qiān， yǐ biàn jiān kòng gè zú huò shì zēng jiā bīng yuán hé láo dòng lì。 dào liǎo xī jìn shí， zhōng guó běi bù、 dōng bù hé xī bù， yóu qí shì bìng zhōu hé guān zhōng yī dài， dà liàng hú zú yǔ hàn zú zá zhù。 shǐ shū jìzǎi“ xī běi zhū jùn jiē wéi róng jū”， guān zhōng bǎi wàn yú kǒu“ róng dí jū bàn”， duì jìn dì guó chéng xiàn bàn bāo wéi xíng shì。 chú liǎo liáo hé liú yù de xiān bēi hé qīng hǎi、 gān sù de dī、 qiāng wài， dà dū yóu yuán zhù dì qiān lái。
zhè xiē hú zú zhú jiàn chéng wéi hàn rén guǎn xiá xià de biān hù， yóu yú tā men xū yào nà shuì， qiě shí shí shòu hàn guān qī yā huò shòu hàn rén qí shì， yīn cǐ xīn shēng bù mǎn， shí yòu jǔ bīng zhī shì。 270 nián jìn wǔ dì shí， hé xī xiān bēi tū fā shù jī néng yǔ xiōng nú liú měng shuài zhòng nèi qīn， zhí zhì jiǔ nián hòu shǐ píng。 294 nián jìn huì dì shí， xiōng nú hǎo sàn pàn， bù jiǔ píng dìng。 liǎng nián hòu qí dì liú dù yuán yǐ qí wàn nián wéi shǒu， lián hé xī běi mǎ lán qiāng、 lú shuǐ hú jǔ bīng， jìn jiāng zhōu chù zhèn wáng， cǐ shì zhì 299 nián fāng píng。 ér hòu guō qīn yǔ jiāng tǒng xiāng jì jiàn yì qiáng zhì qiān lí hú zú， jiāng tǒng gèng zhù yòu《 xǐ róng lùn》， dàn jìn shì bùwèi cǎi nà。 yóu yú hú hàn mó cā de zhuàng kuàng méi yòu gǎi shàn， dāng cháo tíng yuán qì dà shāng hòu， zhōu biān hú zú biàn chèn jī jǔ bīng。
bā wáng zhī luàn de bào fā， shǐ jìn tíng shī qù zài dì fāng de yǐng xiǎng lì， hú zú lù xù pàn biàn。 jìn huì dì shí qī， yì zhōu nèi luàn， bā dī shì lì kuò dà。 zhī hòu yì zhōu cì shǐ luó shàng jī shā bā dī lǐng xiù lǐ tè。 qí zǐ lǐ xióng jì lì hòu jī bài luó shàng bìng chēng wáng， yú 306 nián chēng dì， guó hào“ chéng”， shǐ chēng chéng hàn。 xiōng nú liú yuān tǒng lǐng wǔ bù xiōng nú， chéng dū wáng sī mǎ yíng jié qí wéi wài yuán。 304 nián sī mǎ yíng zāo wáng jùn wéi gōng， qiǎn liú yuān huí bìng zhōu fā bīng zhī yuán。 tā chéng jī xuān bù dú lì， chēng hàn wáng， zì chēng jì chéng hàn cháo zhèng tǒng。 308 nián liú yuān chēng dì bìng qiān dū zhì píng yáng， guó hào“ hàn”， hòu chēng qián zhào。 304 nián chéng hàn yǔ hàn zhào de jiàn lì， kāi qǐ liǎo“ wǔ hú shí liù guó shí qī”。
bā wáng zhī luàn jié shù hòu， liú yuān wèile kuò chōng bǎn tú， qiǎn zǐ liú cōng lüè duó luò yáng， dàjiàng shí lè jí wáng mí lüè duó guān dōng gè zhōu。 310 nián liú yuān qù shì， liú cōng shā xīn dì liú hé zì lì wéi dì。 tóng nián， shí lè jīng wǎn chéng、 xiāng yáng， lüè duó jiāng hàn yī dài， gé nián běi fǎn。 dāng shí guān dōng fā shēng huáng zāi， luò yáng quē liáng， sī mǎ yuè qì jìn huái dì yú luò yáng， shuài cháo zhōng zhòng chén jí zhū jiāng dōng xíng。 ér hòu huái dì dòng yuán zhū jiāng tǎo fá， sī mǎ yuè bìng shì， wáng yǎn shuài jūn guī zàng fēng guó（ zài dōng hǎi）。 shí lè chèn wáng yǎn dōng xíng zhì kǔ xiàn（ jīn hé nán lù yì xiàn） shí shuài jūn xí jī， jìn jūn jīng ruì shòu tú jìn wáng， zhòng chén jiàng hòu bèi shā。 liú cōng、 wáng mí jí shí lè chèn luò yáng kōng xū zhī jì hé bīng gōng pò， shā hài guān yuán bǎi xìng sān wàn yú rén， lǔ zǒu jìn huái dì， shǐ chēng“ yǒng jiā zhī huò”。 313 nián jìn huái dì bèi shā， jìn mǐn dì yú cháng 'ān jì lì dì wèi， liú cōng pài liú yào chí xù gōng dǎ。 316 nián jìn mǐn dì tóu jiàng， zuì hòu shòu rǔ bèi shā， zhì cǐ xī jìn wáng， běi fāng zhū guó fēn fēn chéng lì。 313 nián zhāng guǐ kòng zhì liáng zhōu， fēng xī píng gōng， shǐ chēng qián liáng。 315 nián tuò bá yī lú jiàn lì dài guó。 334 nián mù róng xiān bēi jù liáo dōng lì guó。
hòu zhào nèi hōng yǔ qián yàn jué qǐ
liú cōng miè xī jìn hòu 'ān yì háo shē， shū hū zhèng shì， dāng shí cáo yí、 shí lè děng jiànglǐng fēn bié zhàn jù shān dōng jí guān dōng。 shí jì fàn wéi zhǐ yòu shān xī hé liú yào zhèn shǒu de guān zhōng。 318 nián liú càn jì lì， dàn zāo jìn zhǔn shā hài duó quán。 liú yào yǔ shí lè dé zhī hòu gòng tóng píng luàn， qī jiān liú yào chēng dì， gǎi guó hào wéi“ zhào”， shǐ chēng qián zhào。 shí lè dé zhī hòu yě yú xiāng guó chēng zhào wáng， shǐ chēng hòu zhào， shuāng fāng jué liè。 liú yào píng dìng shàng jùn qiāng、 chóu chí dī děng guān lǒng qiāng dī， wēi fú qián liáng， xióng jù guān zhōng。 shí lè zé pài shí hǔ jī bài jìn jiāng duàn pǐ dī duó yōu zhōu， jī bài cáo yí duó qīng zhōu。 shí lè xióng jù guān dōng hòu， yú 328 nián xī zhēng gōng miè liú yào， qián zhào wáng。 liǎng nián hòu shí lè chēng dì， guó hào yì wéi“ zhào”。 qián liáng fāng miàn， yóu yú zhàn luàn jiào shǎo， nànmín fēn fēn qián wǎng 'ān jū， bǎo cún liǎo jìn dài diǎn zhāng zhì dù， jiǔ zhī xíng chéng“ hé xī wén huà”。
shí lè wéi yī shí xióng cái， tā dé hàn rén zhāng bīn xiāng zhù， ān fǔ shì zú， chóngjiàn jīng jì。 dāng shí hú hàn guān xì qiàn jiā， shí lè cǎi hú hàn fēn zhì， yú huáng dì wài lìng shè dà dān yú。 chēng hú rén wèiguó rén， hàn rén wéi zhào rén。 dàn zhè yàng wèi néng huǎn hé shuāng fāng guān xì， réng rán yòu chōng tū fā shēng。 shí hǔ yú shí lè qù shì hòu shā shí hóng zì lì wéi tiān wáng。 tā shē chǐ jí yín， rèn yì làn shā， yòu tīng xìn chán yán， nú yì fēi guó rén de hàn rén jí“ liù yí”， hòu zhào guó shì jiàn shuāi。 yīn dì wèi děng yīn sù， shí hǔ yǔ qí zǐ shí suì（ tài zǐ）、 shí xuān、 shí tāo fā shēng gǔ ròu xiāng cán， zōng shì guān xì jiàng zhì bīng diǎn。 349 nián shí hǔ chēng dì hòu， jiù tài zǐ dǎng rén liáng dú yú guān zhōng pàn biàn， shí hǔ qiǎn qiāng jiāng yáo yì zhòng jí dī jiāng fú hóng píng dìng， qiāng dī 'èr zú zuò dà。 shí hǔ qù shì hòu， zhū zǐ zhēng wèi， cán shā shèn liè， hòu wéi yǎng zǐ rǎn mǐn duó dé， yú 350 nián jiàn guó rǎn wèi。 tā zhòng yòng hàn rén， bìng gǔ lì zhū shā jié rén， zào chéng dà tú shā。 rǎn mǐn yù lián hé dōng jìn qū chú hú zú， dàn dōng jìn cháo tíng yīn wéi tā chēng dì 'ér jiāng qí shì wéi dí rén， fǎn 'ér zhī chí xiàng dōng jìn chēng chén de xiān bēi mù róng jùn。 zhī hòu shí zhǐ yú xiāng guó chēng wáng， hào zhāo xiān bēi、 dī、 qiāng děng zú dǐ kàng rǎn mǐn， zhí zhì gé nián hòu zhào fāng wáng。 lìng wài， 346 nián dōng jìn jiànglǐng huán wēn gōng jī chéng hàn（ chéng hàn yú 338 nián wéi lǐ shòu cuàn wèi， gǎi guó hào wéi“ hàn”）， cì nián tǎo miè， chéng hàn wáng。
mù róng xiān bēi yú jìn shì nán dù hòu zhàn jù liáo dōng。 337 nián mù róng huàng chēng yàn wáng， tā jī kuì lái fàn de shí hǔ， gōng miè liáo xī duàn shì xiān bēi， jì 'ér zhòngchuāng gāo jù lì， qí shì zhuàng shèng。 mù róng jùn jì wèi hòu， chéng hòu zhào nèi hōng zhī jì fā bīng nán qīn。 352 nián gōng miè rǎn wèi， rǎn mǐn bīng bài bèi shā， mù róng jùn chēng dì， jiàn guó qián yàn。 xiān qián qián yàn xiàng dōng jìn chēng chén， děng rǎn wèi miè hòu， mù róng jùn duì dōng jìn shǐ zhě yán dào：“ rǔ hái bái rǔ tiān zǐ， wǒ chéng rén zhī fá， wéi zhōng guó suǒ tuī， yǐ wéi dì yǐ”。 cǐ shí qián yàn jù yòu guān dōng， guān zhōng zé wéi qián qín jù zhī。 zhī hòu mù róng jùn yòu pài mù róng chuí、 mù róng qián yǔ píng xī děng běi fá dà pò dīng líng（ chì lè）。 356 nián huán wēn běi fá qián yàn， gōng xiàn luò yáng yǐ jí sī、 yǎn、 qīng、 yù sì zhōu， zhī hòu huán wēn fǎn guó， qián yàn fù duó huí sì zhōu。 358 nián mù róng jùn xià lìng quán guó zhōu jùn zhěng dùn hù kǒu， zhǔn bèi zǔ zhì 150 wàn dà jūn yǐ miè dōng jìn， dàn yú gé nián yuè jūn shí shì shì。 mù róng wěi jì lì hòu， yǐ míng jiāng mù róng kè fǔ zhèng， qī jiān mù róng kè jiāng dōng jìn shōu fù de luò yáng gōng xià。 dàn mù róng wěi qióng shē jí yù， guó kù zhú jiàn tāo kōng。 mù róng kè qù shì hòu yóu mù róng píng zhí zhèng， tā tān mò hūn yōng， guó zhèng gèng luàn。 369 nián dōng jìn huán wēn shuài jūn běi fá， jìn zhù fāng tóu（ jīn hé nán jùn xiàn fù jìn）。 mù róng chuí shuài jūn yán fáng， zuì hòu zhuī jī jìn jūn， jìn jūn dà kuì。 zhàn hòu mù róng chuí shēng míng rì shèng， dàn zāo mù róng píng pái jǐ 'ér tóubèn qián qín。
qián qín de xióng xīn
lán sè wéi qián qín lǐng tǔ fàn wéi， huáng sè wéi dōng jìn lǐng tǔ fàn wéi
dī jiāng fú hóng zài shí hǔ qù shì hòu tóu jiàng dōng jìn， zài hòu zhào nèi hōng shí yì tú duó xià guān zhōng， dàn zāo rén dú sǐ。 350 nián qí zǐ fú jiàn chéng gōng duó xià guān zhōng， jiàn guó qián qín， yǔ dōng jìn duàn jué。 zhī hòu dōng jìn lǚ cì pài chǔ póu、 yīn hào、 huán wēn děng shuài jūn fá zhī， fú jiàn jiē chéng gōng dǐ yù， guó shì jiàn gù。 zhī hòu fú shēng jì lì， tā yín shā wú dù， fú jiān shā 'ér dài zhī。 fú jiān chóng shàng rú xué， jiǎng lì wén jiào。 tā dé wáng měng fǔ zhèng， dé yǐ jí quán zhōng yāng， jīng jì tí shēng， guó shì dà shèng， shǐ chēng“ guān lǒng qīng yàn， bǎi xìng fēng lè”。 qián qín qiáng shèng hòu， fú jiān yòu yì yī tǒng tiān xià。 dāng shí qián yàn hùn luàn， 369 nián mù róng chuí tóubèn qián qín。 fú jiān chèn shì pài wáng měng、 mù róng chuí shuài jūn yú gé nián chéng gōng miè yàn， qǔ dé guān dōng dì qū。 suí hòu yú 373 nián miè qián chóu chí， 376 nián miè dài guó（ tuò bá xiān bēi） jí qián liáng， qián qín tǒng yī běi fāng。
zài tǒng yī běi fāng qián， fú jiān yě kāi shǐ rù qīn dōng jìn， yú 373 nián gōng xià dōng jìn liáng yì 'èr zhōu。 wǔ nián hòu pài fú pī gōng xià xiāng yáng， fú lǔ zhū xù； pài péng chāo wéi gōng péng chéng， dàn bèi xiè xuán jī bài。 383 nián pài lǚ guāng xī dìng xī yù， zhè shì zì dōng hàn zhī hòu zài dù zhàn jù xī yù。 qián qín tǒng yī běi fāng hòu， sì zhōu zhū guó qiǎn shǐ tōng hǎo， cǐ shí zhǐ shèng dōng jìn， fú jiān yòu yì fá zhī。 xiān bēi mù róng chuí yǔ qiāng jiāng yáo cháng jiē jìn lì zhī chí fú jiān， dàn wáng měng yǔ fú róng děng dī zú dà chén zé qiáng liè fǎn duì。 zhè shì yīn wéi fú jiān jiāng zhū hú qiān rù guān zhōng yǐ biàn kòng zhì， yòu jiāng dī zú shì lì zhì yú guó nèi yào chōng， yǐ gǒng gù shì lì， cǐ fǎ què shǐ jīng shī kōng xū。 ér qiě tā wéi rén kuān hóng， wáng guó jūn chén jiē shòu guān wèi， dàn rèn qí shuài lǐng jiù bù， zào chéng yǐn yōu。
wáng měng qù shì qián gào jiè fú jiān yīnggāi xiān zhěng hé hǎo guó nèi yì zú zài nán zhēng， dàn fú jiān réng yī yì gū xíng。 383 nián 5 yuè huán chōng shuài 10 wàn bīng gōng jī xiāng yáng， fú jiān pài fú ruì、 mù róng chuí děng rén fáng yù。 fú jiān rèn wéi shí jī yǐ dào， yú 8 yuè shuài jǔ guó zhī shī nán zhēng dōng jìn， bīng fēn sān lù， shēng shì hào dà。 tā qīn shuài bù bīng 60 wàn dǐ dá xiàng chéng， pài fú róng wéi xiān fēng shuài 27 wàn bīng gōng dǎ shòu yáng， liáng chéng děng rén tún luò jiàn yǐ kòng huái hé。 dōng jìn xiè 'ān zé mìng xiè shí、 xiè xuán děng rén shuài 8 wàn běi fǔ bīng běi shàng jiù yuán。 10 yuè qín jūn qián fēng gōng xiàn shòu yáng hòu， fú jiān gǎn wǎng zhǐ huī， bìng pài zhū xù xiàng xiè shí zhū jiàng quàn jiàng， dàn zhū xù jìn xiè qín jūn xū shí。 11 yuè jìn jiāng xiè xuán pài liú láo zhī shuài wǔ qiān jīng bīng gōng pò luò jiàn bìng shuài jūn xī xíng， yǔ qín jūn duì zhì féi shuǐ。 12 yuè xiè xuán xiàng fú jiān jiàn yì hòu tuì jué zhàn。 zhū qín jiāng rèn wéi zǔ dí féi shuǐ pàn bǐ jiào 'ān quán， dàn fú jiān rèn wéi bàn dù 'ér jī kě zhù dòng duì jué。 dāng qín jūn hòu yí shí， jìn jūn dù shuǐ tū jī， zhū xù yú hòu jūn dà hǎn qín jūn yǐ bài。 cǐ shí qín jūn dà luàn， xiè xuán děng rén chéng shèng zhuī jī， qín jūn quán miàn bēng kuì， fú róng zhàn sǐ， fú jiān zhōng jiàn， gū shēn běi fǎn， hòu yóu mù róng chuí hù sòng， shǐ chēng féi shuǐ zhī zhàn。
zhū guó hùn zhàn
yóu yú qián qín de zhù lì zài qián fāng， jīng shī bīng lì bù zú， guān zhōng de xiān bēi、 qiāng、 jié děng zú zài dé zhī qián qín dà bài hòu fēn fēn dú lì。 gé nián dōng jìn fā dòng běi fá， gōng xià shān dōng hé nán yī dài。 zhì cǐ qián qín bēng kuì， běi fāng zài dù huí dào zhū xióng hùn zhàn de jú miàn。 féi shuǐ zhī zhàn gé nián（ 384 nián）， gè hú zú fēn fēn dú lì。 xiān bēi mù róng chuí yú hé běi fù guó， shǐ chēng hòu yàn； qián yàn huáng zú mù róng hóng yǔ mù róng chōng yú guān zhōng jiàn guó xī yàn； qián qín qiāng jiāng yáo cháng zì lì， jiàn guó hòu qín。 dì 'èr nián（ 385 nián） xī yàn jūn gōng xiàn cháng 'ān， fú jiān zuì hòu bèi yáo cháng suǒ shā。 yóu yú qián qín yè chéng bèi hòu yàn gōng xià， fú pī yú jìn yáng jì lì。 fú jiān bèi shā hòu， zhèn shǒu qián qín yǒng shì chuān（ jīn gān sù yú zhōng） de xiān bēi jiāng qǐ fú guó rén zì lì， jiàn guó xī qín。 chóu chí dī yáng dìng yě xuān bù fù guó， bìng chēng fān yú dōng jìn， shǐ chēng hòu chóu chí。
dì sān nián（ 386 nián） xiān bēi tuò bá guī yú dài dì fù guó， guó hào“ wèi”， chén fú yú hòu yàn， shǐ chēng běi wèi。 xī dìng xī yù de qián qín dī jiāng lǚ guāng fǎn guó bìng zhàn jù liáng zhōu， zài dé zhī fú jiān bèi shā hòu yú gū zāng（ jīn gān sù wǔ wēi） jiàn guó hòu liáng。 xī yàn de rén mín（ xiān bēi zú） yù dōng guī gù xiāng 'ér fā shēng nèi luàn， zuì hòu yóu mù róng yǒng shuài zhòng dōng zhēng zhàn jù bìng zhōu（ jīn shān xī shěng fàn wéi）， jiàn dū zhǎngzǐ。 ér qián qín fú pī yù xī xíng guān zhōng dàn bèi xī yàn dì mù róng yǒng suǒ zǔ， nán xià dōng huán bèi dōng jìn shǒu jiāng féng gāi shā sǐ。 qián qín fú dēng yú nán 'ān jì lì， jù yòu lǒng xī。 sān nián nèi， běi fāng bā guó bìng lì， guān lǒng dì qū yòu qián qín、 hòu qín、 xī qín、 hòu liáng、 hòu chóu chí， guān dōng dì qū zé yòu hòu yàn、 xī yàn jí běi wèi， wéi chí liǎo jiǔ nián。
guān zhōng fāng miàn， 394 nián hòu qín dì yáo xīng jí xī qín dì qǐ fú qián guī miè qián qín。 400 nián hòu qín miè xī qín， qǐ fú qián guī tóu jiàng， shòu yáo xīng zhòng yòng。 zài hòu liáng tóu jiàng hòu qín zhī hòu， guān zhōng zàn shí wéi hòu qín pán jù。 yóu yú xiōng nú tiě fú bù liú wèi chén yīn gōng běi wèi zhàn bài 'ér wáng， qí zǐ liú bó bó（ hòu gǎi xìng hè lián） tóubèn hòu qín yáo cháng。 407 nián hè lián bó bó pàn qín， yú tǒng wàn jiàn guó hú xià， bìng lǚ cì gōng jī hòu qín， hòu qín guó shì dà shuāi。 qǐ fú gān guī chèn jī guāng fù xī qín， zhī hòu qí zǐ qǐ fú chì pán miè nán liáng， xī qín zhàn jù lǒng xī。 416 nián 12 yuè hòu qín yòu zhù yáo hóng chū lì， dōng jìn liú yù fā dòng dì 'èr cì běi fá， shuài wáng zhèn 'è děng jiāng fá hòu qín。 jìn jūn lián kè xǔ chāng、 luò yáng。 gé nián gōng pò cháng 'ān， hòu qín wáng。 zhī hòu liú yù yīn gù fǎn guó， liú shǒu jiànglǐng nèi hōng， xià dì hè lián bó bó chèn jī shuài jūn gōng xià cháng 'ān， jù yòu guān zhōng。 lìng wài， yú 405 nián jiàn guó qiáo shǔ de qiáo zòng， zài liú yù dì yī cì běi fá hòu liú yù pài zhū líng shí gōng xiàn chéng dū， qiáo shǔ wáng。
hé xī fāng miàn， hòu liáng fēn liè chū nán liáng jí běi liáng， yóu yú sì zhōu qiáng dí jiàn jiàn wēi xié， zuì hòu xiàng hòu qín tóu jiàng。 397 nián tū fā wū gū tuō lí hòu liáng， jiàn guó nán liáng， zuì hòu nán liáng bài yú běi liáng hé xià， wéi xī qín suǒ miè。 tóng nián xiōng nú bié bù lú shuǐ hú jù qú méng xùn yōng hàn rén duàn yè yú zhāng yè dú lì， 401 nián jù qú méng xùn shā duàn yè qǔ dài， shǐ chēng běi liáng。 405 nián hòu dūn huáng tài shǒu lǐ hào（ hàn zú） pàn běi liáng， jiàn guó xī liáng， hòu wáng yú běi liáng。 cǐ shí guān lǒng dì qū yòu hú xià、 xī qín、 běi liáng jí hòu chóu chí sì guó。
běi wèi jué qǐ
guān dōng fāng miàn， xī yàn zài bìng zhōu（ jīn shān xī shěng fàn wéi） jiàn guó hòu， yú 394 nián bèi hòu yàn dì mù róng chuí suǒ miè。 yóu yú běi wèi dì tuò bá guī pài bīng bāng zhù xī yàn， suǒ yǐ gé nián mù róng chuí pài tài zǐ mù róng bǎo běi fá běi wèi。 mù róng bǎo yú cān hé bēi zhī zhàn cǎn bài gěi tuò bá guī hòu， qǐng qiú qí fù mù róng chuí wèitā xuě chǐ。 yú shì mù róng chuí yú gé nián qīn shuài dà jūn fá wèi， gōng xiàn píng chéng， tuò bá guī zé shuài zhòng běi dùn yǐ huí bì zhī。 dàn mù róng chuí yú fǎn tú zhōng qù shì， zhī hòu hòu yàn zhú jiàn shuāi ruò。 396 nián tuò bá guī gōng xià bìng zhōu， gé nián mù róng bǎo qǐ tú fǎn jī bìng zhōu， zuì hòu bèi tuò bá guī jī bài。 ér hòu tuò bá guī dà jǔ rù qīn， wéi xiàn hòu yàn shǒu dū zhōng shān， bìng qiān dū dào píng chéng。 mù róng bǎo zé chè zhì gēn běn zhī dì lóng chéng， hòu yàn fēn liè wéi liǎng dì。 cǐ shí mù róng dé bù yuàn chè wǎng běi fāng， nán xià huá tái， jiàn guó nán yàn， zhī hòu qiān dū zhì guǎng gù。 hòu yàn zài mù róng xī chēng dì hòu， jūn zhù hūn yōng， bǎi xìng láo kǔ， guó jiā shuāi bài。 409 nián féng bá jǔ bīng shā mù róng xī， yōng gāo yún wéi dì， jiàn dū lóng chéng， zhī hòu féng bá jì lì， shǐ chēng běi yàn。 ér nán yàn zài mù róng chāo jì rèn hòu lǚ cì gōng fá dōng jìn， zuì hòu yú gé nián bèi dōng jìn de liú yù tǎo fá 'ér wáng。 cǐ shí guān dōng jǐn běi wèi、 běi yàn liǎng guó。
běi wèi tuò bá sì jì lì hòu， shí cháng gōng lüè nán cháo sòng（ liú yù cuàn dōng jìn hòu suǒ jiàn zhī guó） de hé nán dì。 423 nián běi wèi tuò bá dào jì lì， tā lì jīng tú zhì， guó lì dà shèng。 tuò bá dào zài jiě chú běi fāng róu rán de wēi xié hòu， kāi shǐ tǒng yī huá běi。 běi wèi duì gè mín zú de wén huà yǔ zhì dù cǎi qǔ bāo róng tài dù， zhè jiǎn shǎo běi wèi jìn jūn de zǔ 'ài， dàn yě shǐ běi fāng mín hù fù zá huà。 sān nián hòu tuò bá dào dà jǔ fá xià， gōng xià guān zhōng， hú xià qiān zhì píng liáng。 430 nián xī qín wéi běi liáng suǒ bī， yì tú tóu jiàng běi wèi， dàn gé nián wéi xià dì hè lián dìng suǒ miè。 hè lián dìng yì tú zài miè běi liáng yǐ wéi chí hú xià， dàn què bèi tǔyùhún jūn zhù mù róng mù guī xí jī 'ér fú lǔ， zuì hòu zhǎn yú běi wèi， hú xià wáng。 436 nián tuò bá dào shuài jūn yuǎn zhēng běi yàn， féng hóng táo zhì gāo jù lì， běi yàn wáng， féng hóng zuì hòu bèi shā。 439 nián běi wèi dà jūn wéi gōng gū zāng， jù qú mù jiān chū jiàng， běi liáng wáng。 zhì cǐ， běi wèi tǒng yī huá běi， jìn rù“ nán běi cháo shí qī”。 rán 'ér， hái yòu hòu chóu chí wèi miè， zhí zhì 443 nián fāng wáng yú běi wèi。
jiāng yù yǔ xíng zhèng qū huá
xī jìn mò nián， quán guó gòng yòu 21 zhōu。 shí liù guó shí qī， běi fāng zhū guó de fàn wéi dà yuē shì huá běi dì qū jí sì chuān dì qū。 jiāng yù de biàngēng kě fēn chéng wǔ qī， fēn bié shì： qián zhào、 hòu zhào、 chéng hàn jí dōng jìn shí qī； qián yàn、 qián qín jí dōng jìn shí qī； qián qín dōng jìn duì zhì shí qī； zhū guó hùn zhàn yǔ dōng jìn shí qī， cǐ shí běi fāng yǐ hòu yàn jí hòu qín zuì shèng； běi wèi、 hú xià、 běi liáng jí dōng jìn shí qī。
suī rán gè guó zhàn dì bù dà， dàn wǎng wǎng fēn zhì xǔ duō zhōu， yǐ zhì zhōu jìng suō xiǎo。 yóu yú yī xiē guó jiā cǎi hú hàn fēn zhì de zhì dù， suǒ yǐ shè zhì gè zhǒng zú zhuān shǔ de xíng zhèng qū。 lì rú qián zhào liú cōng zhì zuǒ、 yòu sī lì jí nèi shǐ， yòng lái tǒng zhì hàn rén。 chányú zuǒ、 yòu fǔ jí dū wèi， zé yòng lái tǒng zhì hú rén。 wéi qiú xū míng， yǐ biǎo shì jìng yù guǎng dà， cháng jiāng jìng wài lín jìng de zhōu zēng shè yú běn guó nèi。 lì rú hòu yàn shè zhì yōng zhōu yú zhǎngzǐ（ yuán shǔ bìng zhōu）， chéng hàn shè zhì jīng zhōu yú bā jùn（ yuán shǔ liáng zhōu）， nán yàn zhì bìng zhōu yú yīn píng（ jīn jiāng sū shù yáng běi）。 suǒ yǐ wǎng wǎng duō gè guó jiā tóng shí yōng yòu tóng míng yì dì de zhōu。 běi wèi tǒng yī huá běi hòu jí zhěng hé zhèng qū。 yóu yú zhōu jìng suō xiǎo， jùn shī qù yì yì 'ér zhú jiàn fèi chú。
cǐ wài， běi fāng zhū guó huì chéng lì qiáo zhōu jùn xiàn yǐ 'ān zhì liú mín， tōng cháng huì yǐ jù liú mín yuán jí lái dìng xīn zhōu jùn míng。 rú qián yàn mù róng guī lì guó yú liáo dōng shí， tā jiāng tóubèn lái de jì zhōu rén shè jì yáng jùn、 yù zhōu rén shè chéng zhōu jùn、 qīng zhōu rén shè yíng qiū jùn、 bìng zhōu rén shè táng guó jùn。 hé xī zài xī jìn mò yǐ yòu wéi liú mín shè zhì de jùn xiàn， zài zhāng guǐ wéi liáng zhōu cì shǐ shí， jiù wéi qín、 yōng liú mín shè zhì wǔ xīng jùn。 405 nián， xī liáng lǐ hào jí wéi nán rén zhì kuàijī jùn、 zhōng zhōu rén zhì guǎng xià jùn。 zhè xiē jùn xiàn lüè tóng yú dōng jìn nán cháo de qiáo zhōu jùn xiàn， zhǐ shì shǐ yòng dà lüè de dì míng 'ér fēi liú mín yuán jí。
zhèng zhì tǐ zhì
shí liù guó shí dài de tǒng zhì de yī gè tè sè shì hú hàn fēn zhì， jiāng hàn rén yǔ hú rén yǐ bù tóng de zhì dù zuò tǒng zhì。 yǐ hàn zhào（ jí qián zhào） wéi lì， liú cōng tóng shí jū huáng dì（ hàn rén de jūn zhù） hé chányú（ hú rén de shǒu lǐng）， hàn rén yǐ hù wéi dān wèi shè guān tǒng zhì， ér hú rén yǐ luò（ zhǐ yǐ zhàng péng yíng shēng de dān wèi） wéi dān wèi， shè bù tóng xì tǒng de guān yuán lái tǒng zhì。 lìng yī gè tǒng zhì tè sè shì， yǐ zhǒng zú、 bù zú wéi zhōng xīn de zhèng jūn jié gòu。
xǔ duō guó jiā yán xù yuán běn yóu mù shè huì zhōng， yǐ bù zú hé xuè yuán wéi zhōng xīn de tǐ zhì， guó jiā jǐn shì gè bù zú zhī jiān de lián méng， yīn cǐ gè bù zú lǐng xiù zài jūn zhèng shàng yòu jiào gāo de quán lì， huáng dì de jūn quán jiào bù néng rú qí tā cháo dài nà yàng zhí jiē tòu guò guān liáo jī gòu dá chéng， yě róng yì zào chéng yīn zōng shì、 bù zú lǐng xiù zhī jiān fā shēng nèi hòng 'ér zào chéng nèi zhàn。 qián qín de fú jiān hé wáng měng jí xī wàng zhēn duì jiā yǐ gǎi gé dàn shàng wèi wán quán chéng gōng， hòu lái běi wèi de tuò bá guī jiāng bù luò jiě sàn， shè lì xīn de tǒng zhì jī gòu， cái zhú jiàn jiǎn ruò zhè zhǒng tǒng zhì tè sè。
xǔ duō wǔ hú de jūn zhù rú liú yuān、 fú jiān děng děng jiē shēn rǎn zhōng guó wén huà， suǒ yǐ jiē cǎi yòng qí wén huà rú tí chàng rú shù、 jìn zhǐ zhēng qī bào sǎo děng děng。 jiǔ pǐn zhōng zhèng zhì yě jì xù shǐ yòng， yòng lái bá xuǎn shì zú（ yì zuò shì zú） rén cái， shǐ wéi jǐ yòng。 dāng shí shì zú zhī suǒ yǐ hé hú zú jūn zhù hé zuò， zhù yào wèile gǒu quán xìng mìng， xǔ duō shì zú qīng shì hú zú jūn zhù wén huà dī luò。 shèn zhì yòu xiē shì zú， gào jiè zǐ sūn bù kě jiāng chū shì hú zú de jīng guò xiě zài mù bēi shàng。
shí lè céng diǎn dìng shì zú jiǔ fǎ、 mù róng bǎo dìng shì zú jiù jí、 fú jiān fù wèi jìn shì jí， jiē yòng lái chéng rèn shì zú quán lì。 shí lè měi pò yī zhōu， bì jí zhōng shì zú yú“ jūn zǐ chéng” huò“ jūn zǐ yíng”， xià lìng bù kě qī rǔ zhī。 huá běi dòng luàn shí， zhòng duō rén mín táo wǎng liáo dōng， mù róng huàng shè qiáo jùn shōu liú， bìng biàn bié shì zú qīng zhuó， hòu lái zhè xiē shì zú chéng wéi qián yàn de jī shí。 zhí dào hòu yàn、 xī yàn jí nán yàn réng rán jì xù zhí xíng。 qián qín fú jiān shòu móu shì wáng měng yǐng xiǎng， shí fēn rè 'ài hàn wén huà。 tā zài gōng miè qián yàn hòu， jí tīng wáng měng jiàn yì， zhòng yòng guān dōng shì zú。 hòu lái zài wáng měng yǔ zhòng shì dà fū jīng yíng zhī xià， qián qín guó lì tí shēng。 fú jiān yě jiē shòu“ dà yī tǒng” de sī xiǎng， fā bīng nán zhēng， dàn dà bài。 běi wèi tuò bá xiān bēi zì kāi guó zhī chū jí zhòng yòng qīng hé cuī shì， dà yuē yì cǎi yòng jiǔ pǐn zhōng zhèng zhì， zhì tuò bá dào shí qī yǐ chū xiàn liǎo“ zhōng zhèng guān” de jìzǎi。 zhè xiē dū zhùzhǎng běi fāng shì zú de fā zhǎn。
jūn shì zhì dù
shí liù guó shí qī de běi fāng zhū guó duō shí xíng yì zú fēn zhì zhì dù， huò chēng wéi hú hàn fēn zhì zhì dù， zài yī guó zhī zhōng， shí xíng liǎng zhǒng bù tóng de jūn zhèng tǐ zhì。 duì hàn zú rén mín， réng 'àn hàn zú de chuán tǒng fāng shì jìn xíng tǒng zhì。 duì shǎo shù mín zú， zé 'àn gè zì de bù luò chuán tǒng jìn xíng tǒng zhì。 zài jūn duì xíng shì shàng dà zhì tóng xī jìn bīng zhì， jù yòu zhōng jūn、 wài jūn zǔ zhì jí dū dū、 jiànglǐng děng zhí wù。 zhōng jūn zhí shǔ zhōng yāng， biān wéi jūn、 yíng， zhù yào bǎo wèi jīng shī； wài jūn wéi zhōng yāng zhí xiá de gè zhōu dū dū suǒ tǒng shuài de jūn duì。
zài bīng yì zhì dù fāng miàn， zé shì shí xíng běn zú quán mín jiē bīng zhì dù， bìng jiān yòu wèi jìn shì bīng zhì de tè diǎn。 zhǐ yào shì fán shí yú zhàn dǒu de běn zú rén mín， jiē zuò wéi jūn duì jī běn bīng lì。 qí tā rén mín fāng miàn jiē shí xíng zhēng bīng zhì， zhēng fā gè jùn、 xiàn de gè zú rén mín bǔ chōng jūn duì。 qí zhōng hàn zú bīng de lái yuán， hái bāo kuò lái zì tóu jiàng de wù bǎo hé zhāo mù de nóng mín， yī bān dōushì zhōng shēn wéi bīng。
shè huì
wǔ hú luàn huá hòu， zhōng yuán cán pò bù kān， rén mín sì chù táonàn， xíng chéng liú mín cháo。 zhū guó jūn zhù yì lüè duó rén kǒu， yǐ chōng shí guó lì， shēn shēn pò huài běi fāng de shè huì jié gòu。 cán liú zài běi fāng de shì zú， zài miàn duì xiǎn 'è de huán jìng xià， yòu xiē jù jí xiāng mín hé zì jiā de fù shǔ rén kǒu， jiàn lì wù bǎo yǐ biàn zì shǒu。 ér liú mín yě fēn fēn tóu kào， xíng chéng rén shù zhòng duō de bù qū。 yòu xiē zé yǔ zhū guó jūn zhù hé zuò， yǐ bǎo běn zú 'ān quán。 wǔ hú jūn zhù zài jiàn guó hòu， wèile néng gòu tǒng zhì zhōng yuán dì qū， yě xū yào shú xī diǎn zhāng zhì dù díshì dà fū（ shì zú） de xié zhù。 yóu yú chǔjìng jiān kùn， běi fāng shì zú duì tóng zú cháng cún bào xù de wēn qíng， jiā zú zǔ zhì qū xiàng dà jiā tíng zhì， yòu yuǎn lái xiāng tóu de qīn qī， mò bù jí lì xiāng zhù。 zài tuán jié lì liàng jí cānyù zhèng shì hòu， běi fāng shì zú bìng méi yòu yīn zhàn luàn 'ér shuāi luò， fǎn 'ér jīng guò cháng qī xiāng chù， shǐ hú rén róng rù hàn rén wén huà zhōng。
wù bǎo shì yī gè zìjǐ zì zú de shè huì zǔ zhì， tóubèn de liú mín kě yǐ shòu wù bǎo bǎo hù。 rén mín bì xū fú cóng wù zhù mìng lìng， píng shí jiē shòu jūn shì xùn liàn jí nóng yè shēng chǎn， zhàn shí chéng wéi bǎo wèi wù bǎo de zhàn shì。 rén mín de shēng chǎn suǒ dé yě xū kè shuì gěi wù zhù。 wù zhù chú fù zé shēng chǎn yǔ zuò zhàn wài， yě yào tí chàng jiào yù jí zhì dìng fǎ lǜ。 yóu yú wù bǎo zhòng duō yòu nán gōng pò， wǎng wǎng huì zuǒ yòu zhàn jú， shǐ dé wǔ hú jūn zhù shí fēn jì huì。 lì rú zǔ tì zài běi fá shí， yóu yú yǔ dāng dì wù bǎo hé zuò， zuì hòu chéng gōng shōu fù huáng hé yǐ nán lǐng tǔ， yǔ shí lè gé hé xiāng chí。 wǔ hú jūn zhù wèile jiě jué wù bǎo wèn tí， wǎng wǎng huì yǔ qí tuǒ xié yǐ lǒngluò zhī。 dào běi wèi zōng zhù dū hù chū xiàn， wù bǎo de shí dài jiàn jiàn guò qù。
rén kǒu
wǔ hú luàn huá qián běi fāng gè zú fēn bù tú。 zài dōng hàn zhì wèi jìn shí qī， běi fāng gè zú lù xù nèi qiān zhì zhōng yuán， yǔ hàn zú yī tóng jū zhù， dàn shì shí cháng shòu dào shòu hàn guān qī yā huò shòu hàn rén qí shì。 dāng shí běi fāng gè zú jí shòu hàn wén huà yǐng xiǎng。 rú xiōng nú、 dī zú gǎi yòng hàn xìng bìng xué hàn yǔ jí jīng shū。 zhōng yuán yě liú xíng hú zú wén huà， duì yú běi fāng mín zú de shēng huó yòng jù、 fú zhuāng jí yīnyuè jūn gǎn xīng qù， bìng pǔ biàn shí yòng niú yáng lào jiāng。
wǔ hú shí liù guó shí qī běi fāng gè zú gēngshēn rù zhōng yuán， dāng shí zài zhōng yuán huó yuè de mín zú yòu xiān bēi、 wū huán、 gāo jù lì、 dīng líng、 jié、 nán xiōng nú、 xiōng nú bié zhī tiě fú jí lú shuǐ hú、 yǐ jí xī bù de qiāng、 dī、 bā rén。 zhè xiē mín zú suǒ jiàn lì guó jiā shǔ yú shèn tòu wáng cháo。 zhè xiē qiān rù de mín zú yǔ zhì liú běi fāng de hàn rén chǎn shēng“ wén huà cǎi jiè”， shuāng fāng zhú jiàn jìn xíng wén huà jiāo liú yǔ mín zú de róng hé， qí zhōng běi fāng zhū guó de diǎn zhāng zhì dù yǔ lǐ yí fǎ lǜ jīhū jiāo yóu hàn rén zhì dìng。 rán 'ér zài jiāo liú zhōng， yīn wéi sī xiǎng chōng tū、 zhǒng zú jiū fēn jí zhèng zhì dǒu zhēng děng yīn sù， shí cháng fā shēng pò huài、 tú shā děng chōng tū。
zài yóu mù mín zú rù zhù zhōng yuán de tóng shí， lián nián de zhàn luàn shǐ bǎi xìng xiàng xiāng duì 'ān dìng de dì qū qiān yí。 chéng hàn de yì zhōu（ sì chuān）、 qián liáng de hé xī zǒu láng、 qián yàn de liáo hé liú yù xī yǐn liǎo dà liàng nànmín， chéng wéi lì guó de jī shí。 hé xī gū zāng hái chéng wéi sī chóu zhī lù shàng de jīng mào wài lái zhòng zhèn。 zhì yú liú zài zhōng yuán dì qū de rén mín zé bì hù zài wù bǎo huò shì bù luò guì zú。 wù bǎo dà duō yóu shì zú háo qiáng jiàn lì， zhù yào zuò wéi jūn shì fáng wèi。 shì zú háo qiáng suǒ yōng yòu yìn hù bù chéng dān guó jiā fù yì， jǐn duì wù zhù fù yòu yì wù。 wèile bǎo zhèng guó kù shōu rù hé láo yì lái yuán， gè zú jūn zhù wǎng wǎng jìn xíng hù kǒu jiǎn chá， jiāng yìn hù fù guī yú biān hù。
dāng běi fāng zhū guó yī yī miè wáng zhī hòu， yóu yú cǎo yuán gù xiāng bèi róu rán děng xīn xīng mín zú zhàn jù， ér qiě yǐ jīng shì yìng zhōng yuán wén huà yǔ shēng huó。 suǒ yǐ zhè xiē mín zú jué dà bù fēn méi yòu tuì fǎn cǎo yuán， ér shì liú zài zhōng yuán yǔ hàn zú hé wéi yī tǐ。 mín zú de róng hé zhí dào běi zhōu、 suí cháo fāng wán chéng。 zài dōng jìn nán cháo fāng miàn， zhōng yuán hàn rén zài yī guān nán dù hòu， yě hé dāng dì hàn rén、 shān yuè děng bǎi yuè zhū zú、 jí nán fāng qí tā gè mín zú fā shēng chōng tū jí róng hé。 zài suí cháo tǒng yī zhōng guó hòu， nán běi hàn rén de jiè xiàn zhú jiàn mó hú， róng wéi yī tǐ。
jīng jì
xiān bēi zú de pí dài kòu， yuē 3 zhì 4 shì jì zhī jiān。 dāng shí huáng hé nán běi yǔ guān zhōng dì qū shì zāo shòu zhàn huò zuì jù， jīng jì pò huài zuì wéi yán zhòng。 dāng shí rén mín bù shì yǐ fù wù bǎo， chéng wéi wù zhù de bù qū。 jiù shì qiān yí zhì gè guó shǒu dū fù jìn， tí gōng shēng chǎn huò bīng yì yòng。 gè guó yě huì hù xiāng lüè duó rén mín、 cái fù yǐ chōng shí guó lì huò shì bǔjǐ jūn duì。 yóu yú rén mín pín fán de qiān yí， shǐ dé zài chū qī nán yòu jīng jì fā zhǎn。
yòu xiē guó jiā zài wěn dìng zhī hòu， kāi shǐ fā zhǎn jīng jì。 lì rú hòu zhào shí lè zài jué qǐ guò chéng zhōng， dà sī shā lüè。 dàn zài lì guó hòu kāi shǐ fā zhǎn jīng jì， quàn kè nóng sāng， bān bù de shuì shōu què bǐ xī jìn hái qīng， jīng jì zhú jiàn fù sū。 dàn zài shí hǔ tǒng zhì zhī hòu， láo yì hàn rén， huī huò wú dù， jīng jì xià huá。 lìng wài， yòu xiē guó jiā zǎo zài kāi chuàng shí qī jiù yǐ jīng dǎ xià jī chǔ， zuò hǎo nèi zhèng， xī yǐn bù shǎo liú mín tóu kào。 zǎo zài chéng hàn chéng lì zhī qián， yǐ yòu dà pī liú mín tóu kào bā dī lǐ shì。 lǐ xióng jiàn lì chéng hàn hòu， zài tā tǒng zhì zhī xià“ shì shǎo yì xī ﹐ bǎi xìng fù shí”， chéng wéi zuì 'ān dìng de dì qū。 qián yàn mù róng huàng zài tǒng zhì liáo dōng shí jí fǎng zhào cáo wèi， kāi fàng huāng dì ràng liú mín zhòngzhí。 qián liáng tǒng zhì de hé xī dì qū， yóu yú xiāng duì zhōng yuán jiào shǎo zhàn luàn， dà liàng liú mín tóubèn。 nóng yè、 xùmù yè dōuyòu suǒ fā zhǎn。 sī lù yě néng bǎo chí chàng tōng， shǐ dé shǒu dū gū zāng chéng wéi shāng lǚ wǎng lái de shū niǔ， jiàn jiàn fā zhǎn chū“ hé xī wén huà”。
qián qín fú jiān chóng shàng rú xué， jiǎng lì wén jiào。 tā rèn hàn rén wáng měng fǔ zhèng， wáng měng fā zhǎn jīng jì， guān zhōng de nóng yè、 shǒu gōng yè hé shāng yè huò dé huī fù hé fā zhǎn。 shǐ dé qián qín guó shì dà shèng， shǐ chēng“ guān lǒng qīng yàn， bǎi xìng fēng lè”， dǎ xià tǒng yī huá běi de jī chǔ。 qián qín bēng kuì zhī hòu， hòu qín yáo xīng zhù zhòng xíng fá， chéng zhì tān wū， guān zhōng jīng jì shāo wēi huī fù。 zhī hòu xī liáng lǐ hào zài yù mén guān、 yáng guān kāi kěn huāng dì， shǐ jí jìzǎi“ nián gǔ pín dēng， bǎi xìng lè yè”。 běi yàn féng bá jiǎn qīng fù yì， nán liáng tū fā wū gū zhù zhòng nóng yè， jiē zhòng shì gēn jù dì de jīng jì fā zhǎn。
wén huà
biān jiāng gè zú zài huá běi dì qū lì guó hòu， hù xiāng hùn zhàn。 zài zhè xiē guó jiā zhōng， yǐ qián qín（ dī zú） hé hòu qín（ qiāng zú） de wén huà zuì wéi xīng shèng， qí cì zé shì xiān bēi mù róng shì jiàn lì de qián yàn jí hòu yàn。 cǐ wài， hàn zú zhāng guǐ、 lǐ hào suǒ jiàn lì de qián liáng hé xī liáng， gèng shì dāng shí de wén huà zhōng xīn， shǐ chēng“ hé xī wén huà”。 gè guó de tǒng zhì zhě wèile wéi hù zhèng quán de wěn dìng yě fā zhǎn jiào yù。 qián zhào liú yào shè zhì tài xué、 xiǎo xué， xuǎn bá rén cái。 qián yàn mù róng huàng shè zhì guān xué， bìng zhù jiào cái《 tài shàng zhāng》 hé《 diǎn jiè》。 hòu qín、 nán liáng shè zhì lǜ xué， zhào jí dì fāng sàn lì rù xué。 zhè cù shǐ běi fāng gè zú jiē shòu hàn wén huà， duì yú mín zú róng hé jù yòu jī jí yì yì。
zōng jiào
mài jī shān shí kū de dà fó xiàng fó jiào zǎo jiù zài dōng hàn shí qī chuán rù zhōng guó， dāng shí yóu yú rú jiào xīng shèng， suǒ yǐ méi yòu guǎng fàn fā zhǎn。 děng dào shí liù guó shí qī， běi fāng dòng dàng bù 'ān， yǐ zhì rén rén yàn kǔ、 jiā jiā sī luàn。 shí 'ér gǎn dào rén shēng wú cháng， jīng shén quē fá jì tuō。 cǐ shí wǔ hú jūn zhù xī wàng lì yòng fó jiào jiào lǐ de jiè 'è xiū shàn、 liù dào lún huí lái 'ān fǔ gè zú bǎi xìng， bìng jiè yóu shǔ yú wài lái zōng jiào de fó jiào lái zhī chí qí zhèng quán。 zuì hòu fó jiào dé yǐ zài běi fāng liú xíng， bìng yǔ nán fāng fó jiào hù xiāng jiāo liú。 zhì yú dào jiào， suī rán zài xī jìn jiù yòu wǔ dǒu mǐ dào（ tiān shī dào） de chū xiàn， dàn zài shí liù guó shí qī shuāi ruò xià lái。 yī zhí dào shí liù guó mò qī běi wèi de kòu qiān zhī gǎi gé dào jiào， cái yòu néng lì yǔ fó jiào kàng héng。
dāng shí cóng xī yù jìn rù zhōng tǔ de sēng lǚ， wéi shù zhòng duō， huò yì jīng lùn， huò hóng jiào lǐ。 zài fó tú chéng、 dào 'ān jí jiū mó luó shí de tuī guǎng xià， wéi fó jiào diàn dìng fā yáng de jī shí。 wǔ hú jūn zhù zhōng， shí lè、 shí hǔ、 fú jiān yǔ yáo xīng děng jí lì zhī chí fó jiào fā zhǎn。 fú jiān de cóng xiōng zhī zǐ fú lǎng zhù yòu fó xué lùn shū《 fú zǐ》。 fó tú chéng wéi xī yù sēng rén， tā jīng tōng jīng wén bìng shàn cháng huàn shù。 hòu zhào de shí lè、 shí hǔ fèng tā wéi“ dà hé shàng”， ràng tā cānyù jūn zhèng jī yào。 bìng zhī chí fó jiào fā zhǎn， shèn zhì xià lìng bù lùn huá yí guì jiàn， dōukě yǐ chū jiā， kāi qǐ hàn rén chū jiā zhī duān。 dào 'ān wéi fó tú chéng de dì zǐ， zài wǎn nián bèi shòu qián qín fú jiān de chóng jìng。 tā zhì lì zhěng lǐ hé fān yì fó jīng， jiāng cháng 'ān jīng yíng chéng běi fāng fó jiào de yì jīng zhōng xīn。 tā yú xiāng yáng biān dìng《 zōng lǐ zhòng jīng mù lù》， hái wéi sēng tuán zhì dìng fǎ guī， wéi sì yuàn zhì dù diàn dìng jī chǔ。 zhōng guó chū jiā sēng rén gǎi xìng“ shì”， jí shì cóng dào 'ān kāi shǐ。 dào 'ān de dì zǐ hòu lái fēn bù gè dì， chéng wéi chuán jiào de zhù yào lì liàng。
jiū mó luó shí wéi xī yù qiūcí rén。 382 nián， qián qín fú jiān tīng cóng dào 'ān zhī jiàn yì， mìng dàjiàng lǚ guāng xī zhēng qiūcí、 yíng jiē jiū mó luó shí dào cháng 'ān。 dàn hòu lái qián qín dà luàn， lǚ guāng suí jí gē jù liáng zhōu， jiū mó luó shí liú jū liáng zhōu gòng shí qī nián。 zhí dào 401 nián， hòu qín yáo xīng dé yǐ yíng zhì cháng 'ān。 jiū mó luó shí bèi shòu yáo xīng zūn jìng， dài yǐ guó shī zhī lǐ。 dāng shí sēng rén qún jù cháng 'ān， zài jiū mó luó shí zhù chí xià gòng yì chū《 bān ruò jīng》 hé dà chéng zhōng guān xué pài de lùn shū《 zhōng lùn》、《 shí 'èr mén lùn》、《 bǎi lùn》 jí《 dà zhì dù lùn》、《 fǎ huá jīng》 děng sān shí wǔ bù liǎng bǎi duō juàn jīng diǎn。 zhè xiē jiē chéng wéi hòu lái fó xué jiào pài hé zōng pài suǒ yǐ jù de zhù yào fǎ diǎn。
wén xué
《 lǐ bǎi wén shū》 dāng shí liú chuán xià lái de shī jí fù bù duō， kě néng yīn wéi yì shù jià zhí bù gāo， suǒ yǐ liú chuán bù guǎng。 zhì yú zhāng zòu fú xí，《 zhōu shū ‧ wáng bāo yǔ xìn chuán lùn》 rèn wéi yòu kě guān zhī zuò， wén fēng shàng jiē jìn xī jìn mò nián de fēng gé。 mín gē fāng miàn， zhù míng de dà dǐ bǎo cún yú《 yuèfǔ shī jí》 de《 liáng gǔ jiǎo héng chuī qū》。 qí zhōng yòu chū yú dī zú de《 qǐ yù gē》、 chū yú qiāng zú de《 láng yá wáng gē cí》、 chū yú xiān bēi zú de《 mù róng chuí gē cí》。《 jìn shū》 de“ zài jì” hái bǎo cún yī xiē dāng shí de yàn yǔ， rú liú chuán yú qián qín de“ cháng qiào mǎ biān jī zuǒ gǔ， tài suì nán xíng dāng fù lǔ”、“ hé shuǐ qīng fù qīng， fú zhào sǐ xīn chéng” děng。
gāi shí qī de zuò pǐn yǐ qián liáng hé qián qín de wén rén jū duō。 qián liáng zhāng jùn zhù yòu lè fǔ shī《 xiè lù》、《 dōng mén xíng》 liǎng shǒu， shōu lù yú《 yuèfǔ shī jí》。 qián liáng dà chén xiè 'ài de zòu shū céng bèi《 wén xīn diāo lóng》 tí dào， tā de wén jí kě zài《 suí shū‧ jīng jí zhì》 kàn dào。 xī liáng lǐ hào suǒ zhù de《 shù zhì fù》 zài yú《 jìn shū》 běn chuán， zhè piān fù biǎo xiàn chū tā jiàn gōng lì yè de zhì qù hé duì xī liáng jú shì de yōu lǜ， nèi róng pō yòu wén cǎi。 qián qín zhào zhěng zhù yòu liǎng shǒu wǔ yán sì jù shī， yòng bǐxìng de shǒu fǎ fěng jiàn fú jiān。 tā hái yòu yī shǒu qín gē《 ā dé zhī》 shì zá yán tǐ， yòu xiē zì jù nán jiě， dà yuē zá yòng dī yǔ。 fú jiān de zhí zǐ fú lǎng wéi sǎnwén jiā， zuò yòu《 fú zǐ》， qí zhōng yòu bù shǎo piàn duàn pō jù wén xué yì wèi。 nǚ shī rén sū huì de《 zhì jǐn huí wén shī》 suī rán yòu wén zì yóu xì de yì wèi， dàn réng biǎo xiàn chū qiǎn cí yòng yǔ de gōng lì， chéng wéi liú chuán bù jué de jiā huà。 lìng wài， hòu qín zōng chǎng wéi wáng shàng shēn biàn de zòu zhāng， bèi lǚ chāo rèn wéi kě yǔ cáo wèi de chén lín、 xú gān， yǐ jí xī jìn de pān yuè、 lù jī xiāng bǐ。 hòu qín hú yì zhōu wéi hè lián bó bó zuò《 tǒng wàn chéng míng》， huò《 zhōu shū‧ wáng bāo yǔ xìn chuán lùn》 zàn yáng wéi diǎn yǎ zhuāng zhòng。
yì shù
dūn huáng mò gāo kū wài guān。
dì 275 kū bì huà。 mín zú de dà róng hé dài lái yì shù wén huà de jiāo liú yǔ zhěng hé， yóu yú duō yuán mín zú wén huà de yuān yuán， bù jǐn zēng bǔ liǎo gù yòu wén huà tíng zhì de bù zú， gèng kě yǐ qiáng huà wén huà xīn shēng fā zhǎn de shēng jī。 yóu yú fó jiào de xīng shèng， dài dòng shí kū diāo xiàng de fā zhǎn。 zhè gè shí qī zuì tū chū de jiàn zhù lèi xíng shì fó sì、 fó tǎ hé shí kū。
fó jiào de xīng shèng dài lái gāo céng fó tǎ de jiàn zhù yǐ jí yìn dù、 zhōng yà yī dài de diāo kè、 huì huà yì shù。 shǐ dāng shí de shí kū、 fó xiàng、 bì huà děng yòu liǎo jù dà fā zhǎn， jiāng hàn dài bǐ jiào pǔ zhí de fēng gé， biàn dé gèng wéi chéng shú、 yuán chún。 wèi jū zhōng guó sì dà shí kū de dūn huáng mò gāo kū hé mài jī shān shí kū， dōushì zài shí liù guó shí qī jiàn zào。
mài jī shān shí kū shǐ jiàn yú hòu qín shí qī（ yuē 384 nián qián hòu）， sù yòu“ dōng fāng diāo sù chén liè guǎn” měi yù。 dūn huáng mò gāo kū zé jiàn yú qián qín shí qī， shì shì jiè shàng xiàn cún guī mó zuì dà、 nèi róng zuì fēng fù de fó jiào yì shù dì， yǐ jīng měi de bì huà hé sù xiàng wén míng yú shì。 yóu yú dāng shí dūn huáng yǔ xī yù gè guó jiāo liú pín fán， shǐ dé zǎo qī de mò gāo kū bāo hán hé xī wén huà jí xī yù yì shù de fēng gé。 qí zhōng shǔ yú shí liù guó shí qī de 275 kū， huì yòu běn shēng、 fó chuán děng gù shì huà。 zhè xiē huì huà yǐ juàn juàn yùn rǎn de fāng shì tū xiǎn chū rén tǐ tè zhēng， bìng yǐ xì xiàn gòu lè， huà fēng háo fàng shēng dòng， shì dāng shí bì huà de diǎn xíng fēng gé。
shū fǎ fāng miàn， zhù míng de zuò pǐn yòu qián liáng de《 lǐ bǎi wén shū》、 qián qín de《 pì yù jīng》、 xī liáng de《 shí sòng bǐ qiū jiè běn jīng》 hé《 miào fǎ lián huá jīng》 děng。 qí zhōng《 lǐ bǎi wén shū》 yǔ dōng jìn wáng xī zhī de《 yímǔtiè》 jiē bǎo cún xíng、 jiē shū biàn qiān guò chéng， duì shū xiě kǎo jiū yǔ fēng gé biàn huà yòu hěn gāo de cān kǎo jià zhí。 qí tā zuò pǐn zé jiè yú shū、 jiē zhī jiān。 zhì yú bēi kè fāng miàn， zhù míng zuò pǐn yòu qián qín de《 guǎng wǔ jiāng jūn bēi》 jí《 zhèng tài wèi cí bēi》、 běi liáng de《 jù qú 'ān zhōu zào xiàng bēi》 děng。 qí zì tǐ dà duō zài lì、 jiē zhī jiān， fēng gé pú mào gǔ zhuō。《 jù qú 'ān gù zào xiàng bēi》 wéi jù qú 'ān gù zài gāo chāng suǒ lì， yuán shí zài xīn jiāng tù lǔ fān gāo chāng gù chéng chū tǔ。《 guǎng wǔ jiāng jūn bēi》 zé yú qián qín jiàn yuán sì nián (368) kè。 bǐ huá hún pǔ， jié gòu zhuō hòu， tiān qù hún chéng。 shū fǎ jiā yú yòu rèn céng zuò《 guǎng wǔ jiāng jūn gē》 yǐ tuī chóng zhī。 yóu yú qián qín bēi wén xī shǎo， suǒ yǐ cǐ bēi yǔ《 dèng tài wèi cí bēi》 jiē bèi shòu zhēn xī。
gè guó liè biǎo
shí liù guó
guó míng mín zú jūn zhù rén shù shǒu rèn jūn zhù mò rèn jūn zhù guó zuò lǐng tǔ fàn wéi guó dū wáng yú
hàn、 qián zhào xiōng nú 6 liú yuān liú xī hàn 304 nián － 318 nián
zhào 318 nián－ 329 nián
shǎn xī wèi shuǐ liú yù、 shān xī、 hé nán、 hé běi、 bù fēn gān sù 1. píng yáng
2. cháng 'ān
hòu zhào
hòu zhào jié 6 shí lè shí zhī 319 nián－ 351 nián hé běi、 hé nán、 shān xī、 shān dōng、 shǎn xī、 bù fēn jiāng sū、 bù fēn 'ān huī、 bù fēn gān sù、 bù fēn liáo níng 1. xiāng guó
2. yè
rǎn wèi
chéng hàn bā dī 5 lǐ xióng lǐ shì chéng 306 nián－ 338 nián
hàn 338 nián－ 347 nián
sì chuān dōng bù、 bù fēn yún nán、 bù fēn guì zhōu chéng dū dōng jìn
qián liáng hàn 8 zhāng shí zhāng tiān xī 314 nián－ 376 nián gān sù、 níng xià xī bù、 xīn jiāng dōng bù gū zāng qián qín
qián yàn xiān bēi 3 mù róng huàng mù róng wěi 334 nián－ 370 nián hé běi、 hé nán、 shān dōng、 shān xī、 shǎn xī、 gān sù、 ān huī、 jiāng sū、 liáo níng 1. lóng chéng
2. yè
qián qín
qián qín dī 6 fú jiàn fú chóng 351 nián－ 394 nián hé běi、 hé nán、 shān dōng、 shān xī、 ān huī、 shǎn xī、 jiāng sū、 sì chuān、 guì zhōu、 hú běi、 liáo níng、 gān sù、 níng xià xī bù、 xīn jiāng dōng bù cháng 'ān hòu qín、 xī qín
hòu yàn xiān bēi 7 mù róng chuí mù róng xī 384 nián－ 407 nián hé běi、 shān dōng、 shān xī、 bù fēn hé nán、 bù fēn liáo níng zhōng shān běi yàn
hòu qín qiāng 3 yáo cháng yáo hóng 384 nián－ 417 nián gān sù、 shǎn xī、 shān xī、 hé nán cháng 'ān dōng jìn
xī qín xiān bēi 4 qǐ fú guó rén qǐ fú mù mò 385 nián－ 431 nián gān sù dōng bù jīn chéng hú xià
hòu liáng dī 4 lǚ guāng lǚ lóng 389 nián－ 403 nián gān sù xī bù、 bù fēn níng xià、 bù fēn qīng hǎi、 bù fēn xīn jiāng gū zāng hòu qín
nán liáng xiān bēi 3 tū fā wū gū tū fā nù tán 397 nián－ 414 nián qīng hǎi、 gān sù xī bù lè dū xī qín
nán yàn xiān bēi 3 mù róng dé mù róng chāo 398 nián－ 410 nián shān dōng、 bù fēn hé nán guǎng gù dōng jìn
xī liáng hàn 3 lǐ hào lǐ xún 400 nián－ 421 nián gān sù xī bù jí bù fēn xīn jiāng dūn huáng běi liáng
běi liáng xiōng nú 3 duàn yè jù qú mù jiān 397 nián－ 439 nián gān sù xī bù、 bù fēn níng xià、 bù fēn xīn jiāng、 bù fēn qīng hǎi zhāng yè běi wèi、 róu rán
hú xià xiōng nú tiě fú 3 hè lián bó bó hè lián dìng 407 nián－ 431 nián shǎn xī、 bù fēn nèimēng gǔ tǒng wàn chéng tǔyùhún、 běi wèi
běi yàn gāo jù lì、 hàn 3 gāo yún féng hóng 407 nián－ 436 nián liáo níng、 hé běi hé lóng běi wèi
qí tā
guó míng mín zú jūn zhù rén shù shǒu rèn jūn zhù mò rèn jūn zhù guó zuò lǐng tǔ fàn wéi guó dū wáng yú
qián chóu chí dī 9 yáng mào sōu yáng zuǎn 296 nián -371 nián wǔ dū、 yīn píng chóu chí qián qín
hòu chóu chí dī 7 yáng dìng yáng bǎo chì 385 nián -443 nián lǒng xī、 hàn zhōng、 tiān shuǐ yī dài chóu chí běi wèi
dàng chāng qiāng 14 liáng qín liáng mí dìng 417 nián -564 nián gān sù nán bù dàng chāng chéng xī wèi
dèng zhì qiāng 12 xiàng shū zhì xiàng yán héng 430 nián -554 nián chóu chí yǐ xī， dàng chāng yǐ nán， yuē wéi sì chuān běi bù dèng zhì chéng xī wèi
rǎn wèi hàn zú 2 rǎn mǐn rǎn zhì 350 nián -352 nián hé nán、 hé běi nán bù、 shān xī nán bù yè qián yàn
qiáo shǔ hàn zú 1 qiáo zòng qiáo zòng 405 nián -413 nián sì chuān dà bù chéng dū dōng jìn
huán chǔ hàn zú 3 huán xuán huán zhèn 403 nián -405 nián cháng jiāng zhōng xià yóu dì qū 1. jiàn kāng
2. jiāng líng
dōng jìn
dí wèi dīng líng 2 dí liáo dí zhāo 388 nián -392 nián hé nán jú bù hé nán huá xiàn hòu yàn
dài xiān bēi 8 tuò bá yī lú tuò bá shí yì jiān 315 nián -376 nián nèimēng gǔ zhōng bù 1. yún zhōng
2. shèng lè
qián qín
xī yàn xiān bēi 7 mù róng hóng mù róng yǒng 384 nián -394 nián cóng shǎn xī zhuǎn yí dào shān xī zhǎngzǐ hòu yàn
yǔ wén bù xiān bēi 7 yǔ wén mò huái yǔ wén yì dòu guī 302 nián -344 nián liáo dōng sài wài wú gù dìng shǒu dū qián yàn
duàn bù xiān bēi 9 duàn rì lù juàn duàn kān 310 nián -357 nián hé běi běi bù lìng zhī qián yàn
tǔyùhún xiān bēi 19 mù róng tǔyùhún nuò hé bō 313 nián -687 nián gān sù nán bù、 qīng hǎi、 sì chuān xī běi wú gù dìng shǒu dū tǔbō
|