jiàn wǔ（ yuán nián： 25 nián liù yuè - mò nián： 56 nián sì yuè） shì dōng hàn huáng dì hàn guāng wǔ dì liú xiù de dì yī gè nián hào， yě shì dōng hàn de dì yī gè nián hào。 gòng jì 32 nián。
fàn yè《 hòu hàn shū · guāng wǔ dì jì》 jiàn wǔ zhǐ dào sān shí yī nián。 cì nián xiě wéi zhōng yuán yuán nián， hòu miàn yòu xiě yòu “ gǎi nián wéi zhōng yuán ”。 sī mǎ biāo《 xù hàn shū · jì sì zhì》“ yǐ jiàn wǔ sān shí 'èr nián wéi jiàn wǔ zhōng yuán yuán nián”。
gēngshǐ sān nián（ 25 nián） jiǔ yuè， chì méi jūn gōng rù cháng 'ān， hàn gēngshǐ dì táo zǒu， gāi zhèng quán miè wáng。 shí yuè， tóu jiàng chì méi， jiāng xǐ shòu sòng gěi chì méi yōng lì de huáng dì liú pén zǐ。 tóng nián liù yuè， liú xiù chēng dì， guó hào hàn， shì wéi dōng hàn， nián hào jiàn wǔ。

jiàn wǔ zhōng yuán（ yī zuò zhōng yuán； yuán nián： 56 nián sì yuè - mò nián： 57 nián） shì dōng hàn huáng dì hàn guāng wǔ dì liú xiù de dì 'èr gè nián hào， yě shì tā de zuì hòu yī gè nián hào。 gòng jì 2 nián。
èr nián 'èr yuè hàn míng dì jí wèi yán yòng， cì nián gǎi yuán yǒng píng。
fàn yè《 hòu hàn shū》 zhōng tóng shí shǐ yòng“ jiàn wǔ zhōng yuán” hé“ zhōng yuán”。 lì rú《 guāng wǔ dì jì》 xiě yòu“ gǎi nián wéi zhōng yuán”， ér《 dōng yí chuán》 zé shū“ jiàn wǔ zhōng yuán”。《 zī zhì tōng jiàn》 zhǐ zuò“ zhōng yuán”。 sī mǎ biāo《 xù hàn shū》 jí shěn yuē《 sòng shū》 jiē zuò jiàn wǔ zhōng yuán。 ér hóng shì《 lì shì》 lù《 shǔ jùn tài shǒu hé jūn gé dào bēi》， mò shǔ“ jiàn wǔ zhōng yuán 'èr nián liù yuè”。《 zhōng guó lì dài nián hào kǎo》 tuī cè běn zuò jiàn wǔ zhōng yuán， xiě zuò“ zhōng yuán” kě néng shì jiǎn huà， huò zhě chuán chāo zhōng tuō lòu。

yú xuán， shì shí liù guó shí qī de fū yú guó guó wáng。 dāng shí， fū yú guó zài lù shān zāo bǎi jì de qīn rǎo， xī qiān dào jìn qián yàn biān jìng， duì qián yàn bù shè fáng。 346 nián zhēngyuè， qián yàn guó wáng mù róng huàng pài shì zǐ mù róng jùn shuài mù róng jūn、 mù róng kè、 mù yú gēn sān wèi jiāng jūn shuài lǐng qí bīng gòng yī wàn qī qiān rén jìn gōng fū yú guó。 ...

yōu liú chányú（？ héng 87 nián）， běi xiōng nú chányú。 dōng hàn zhāng hé yuán nián ( xī yuán 87 nián )， xiān bēi gōng jī běi xiōng nú bìng dà bài zhī， hái shā sǐ liǎo běi xiōng nú yōu liú chányú， běi xiōng nú dà luàn。 zài dà luàn zhōng lì qí dì wéi chányú。

luán tí mò， hào qiū fú yóu dī chányú， wéi xiōng nú wū zhū liú ruò dī chányú zhī zǐ， chū wéi zuǒ xián wáng。 dōng hàn jiàn wǔ zhōng yuán yuán nián（ 56 nián）， hǎi luò shī zhú dī chányú sǐ， luán tí mò lì wéi qiū fú yóu dī chányú， cì nián qù shì。

chē shī， gǔ dài zhōng yà dōng bù xī yù chéng guō zhū guó zhī yī。 guó dū jiāo hé（ jīn zhōng guó xīn jiāng tù lǔ fān xī běi）。 dōng nán tōng wǎng dūn huáng， xiàng nán tōng wǎng lóu lán、 shàn shàn， xiàng xī tōng wǎng yān qí， xī běi tōng wǎng wū sūn， dōng běi tōng wǎng xiōng nú， shì sī chóu zhī lù shàng de zhòng yào shāng zhàn。 ...

gēn jù kǎo gǔ yán jiū jí yí chuán xué fēn xī， zhì shǎo zài 24,500 nián qián yù kōng běi bù jí yòu rén lèi huó dòng， ér nán 'ān dà lüè de rén lèi huó dòng kě yǐ zhuī sù dào gōng yuán qián 7,500 nián。 jiù kè luó píng dì hé lán yú dòng xué yí jì shì jiā ná dà jìng nèi zuì gǔ lǎo de rén lèi jū zhù dì。 ...

zài 'ōu zhōu rén lái dào zhè lǐ zhī qián， yìn dì 'ān rén děng běi měi zhōu de yuán zhù mín shēng huó zài zhè piàn guǎng kuò de tǔ dì shàng。 xiāng chuán tā men de zǔ xiān zài dà yuē yī wàn duō nián qián jīng yóu xī bó lì yà kuà guò bái lìng hǎi xiá lái dào běi měi zhōu， bìng qiě zài zhè lǐ shēng cún fán yǎn， tā men méi yòu zì jǐ de wén zì， què yòu zhe fēng fù de kǒu tóu wén xué。 ...

bù liè diān ní yà xíng shěng（ yīng wén： RomanBritain， lā dīng yǔ： Britannia）） shì zhǐ cóng gōng yuán 43 nián － 410 nián dà bù liè diān dǎo bèi luó mǎ dì guó zhàn lǐng de fàn wéi， bāo kuò yīng gé lán de dà bù fēn yǔ wēi 'ěr shì。 luó mǎ dì guó rù qīn qián， tiě qì shí dài de bù liè diān yǐ jīng yǔ 'ōu zhōu běn tǔ yòu zhe jīng jì hé wén huà lián xì。 ...

luó mǎ tǒng zhì xià de gāo lú gāo lú zhàn zhēng [ luó mǎ rù qīn qián de gāo lú ] kǎi 'ěr tè rén cóng gōng yuán qián 7 shì jì zài jīn fǎ guó chū xiàn qián， jīng guò jǐ gè shì jì yǔ dāng dì yuán yòu jū mín de róng hé、 jiāo liú， zhì gōng yuán qián 1 shì jì zhōng， zài gāo lú gòng fēn wéi sān zhī， jí zhōng bù de gāo lú rén、 běi bù de bǐ 'ěr jí rén hé xī nán bù de 'ā jī tǎn rén。 ...

ní lù · kè láo dí wū sī · dé lǔ sū sī · rì 'ěr màn ní kù sī（ NeroClaudiusDrususGermanicus， 37 nián 12 yuè 15 rì－ 68 nián 6 yuè 9 rì）， gǔ luó mǎ dì guó de huáng dì， 54 nián héng 68 nián zài wèi。 tā shì luó mǎ dì guó zhū lǐ yà · kè láo dí wáng cháo de zuì hòu yī rèn huáng dì。 ...

xī là jūn shì lì liàng de xià jiàng shǐ dé luó mǎ rén zài qián 168 nián zuǒ yòu zhēng fú liǎo zhè piàn tǔ dì， rán 'ér xī là què zuì zhōng píng jiè tā de wén huà zhēng fú liǎo luó mǎ rén de shēng huó。 xí guàn shàng rèn wéi luó mǎ duì xī là de tǒng zhì kāi shǐ yú gōng yuán qián 146 nián luó mǎ rén lú jī wū sī · mù mǐ wū sī（ LuciusMummius） duì kē lín sī de xǐ jié， ...

dé yì zhì (Deutsch) zhè gè cí dà yuē jiàn yú gōng yuán 8 shì jì， kāi shǐ jǐn zhǐ zài fǎ lán kè dì guó dōng bù dì qū shǐ yòng de yī zhǒng shǔ yú rì 'ěr màn yǔ zú de fāng yán。 kǎ 'ěr dà dì（ dé yǔ： KarlderGroße， jí fǎ yǔ de chá lǐ màn： Charlemagne） sǐ hòu， dì guó fēn liè， qí zhōng dōng fǎ lán kè hé xī fǎ lán kè de jiè xiàn dà yuē xiāng dāng yú luó màn yǔ zú hé rì 'ěr màn yǔ zú de jiè xiàn。 ...

sī jī tài rén (Scythians)， yòu yì xī gǔ tí rén、 xī xú yà rén huò sài xī yà rén； gǔ dài bō sī rén chēng zhī wéi Saka sài kè rén， fēn wéi dài jiān mào sài kè rén、 yǐn háo má zhī sài kè rén、 hǎi nà biān de sài kè rén； zhōng guó《 shǐ jì》、《 hàn shū》 chēng zhī wéi sài zhǒng、 jiān mào sài rén huò sà jiā rén， ...

tí 'ào tí huá kǎn wén míng qǐ shǐ yú xī yuán qián 200 nián zuǒ yòu， dà yuē zài xiàn zài mò xī gē de zhōng bù， shì gè zài 'ào 'ěr méi kè（ Olmec） wén míng miè wáng zhī hòu cái dàn shēng， yuē yǔ mǎ yǎ wén míng tóng qī de gǔ yìn dì 'ān wén míng， tí 'ào tí huá kǎn rén zài xī yuán yuán nián dào 150 nián jiān， jiàn zào liǎo yī gè rén kǒu yuē wéi 5 wàn de chéng shì， kān chēng shì zhěng gè měi zhōu dì qū zuì zǎo cún zài de chéng shì děng jí zhī jù luò， qí jiàn zào xǔ duō jīn zì tǎ。 ...

gǔ luó mǎ wén míng qǐ yuán yú yì dà lì zhōng bù tái bó hé rù hǎi chù， yǔ yán wéi lā dīng yǔ。 xiāng chuán gǔ luó mǎ chéng jiàn yú gōng yuán qián 753 nián， hòu lái zhú jiàn qiáng dà， zhēng fú liǎo zhōu wéi qí tā dì qū， nǎi zhì zhěng gè yì dà lì bàn dǎo hé dì zhōng hǎi zhōu wéi guǎng dà dì qū。 ...

xī là rén hé luó mǎ rén de yǐng xiǎng shí fēn míng xiǎn dì biǎo xiàn zài dāng dài 'ōu zhōu de yǔ yán、 sī xiǎng、 fǎ lǜ hé sī wéi fāng shì zhōng。 gǔ xī là shì yī qún chéng bāng de jí hé， cóng zhōng fā zhǎn chū liǎo zǎo qī de mín zhù zhì dù。 yǎ diǎn shì zuì qiáng dà de hé zuì fā dá de chéng shì， cóng bó lǐ kè lì shí dài kāi shǐ jiù shì zhī shí de yáo lán。 ...

xǔ duō xī là de zhī shí bèi luó mǎ xī shōu， tā lì yòng dí rén de bù tuán jié cóng yì dà lì xiàng wài kuò zhāng， wéi yī zhēn zhèng duì luó mǎ de jué qǐ de tiǎo zhàn lái zì féi ní jī rén de zhí mín dì jiā tài jī , tā bèi jī bài zài gōng yuán qián 3 shì jì， zhè yī shì jiàn biāo zhì luó mǎ tǒng zhì de kāi shǐ。 ...

āi sài 'é bǐ yà dì yī gè kě kǎo zhèng de wáng cháo shì xī yuán qián 1 shì jì de 'ā kè sēn wáng cháo。 bō sī de xiān zhī mó ní（ mó ní jiào de chuàng shǐ zhě） jiāng 'ā kè sēn yǔ luó mǎ、 bō sī hé zhōng guó bìng liè wéi dāng shí de sì dà qiáng guó。 ā kè sēn wáng cháo de qǐ yuán réng rán bù qīng chǔ， suī rán zhuān jiā men yǐ tí gōng liǎo tā men de tuī cè。 ...

chuí rén tiān huáng（ す い に ん てん の う， chóng shén tiān huáng 29 nián 1 yuè 1 rì ( jì yuán qián 69 nián 1 yuè 26 rì )- chuí rén tiān huáng 99 nián 7 yuè 14 rì ( jì yuán hòu 70 nián 8 yuè 8 rì )） shì rì běn zì shén wǔ tiān huáng hòu de dì 11 dài tiān huáng（ zài wèi： chuí rén tiān huáng yuán nián（ jì yuán qián 29 nián） 1 yuè 2 rì - tóng 99 nián（ jì yuán hòu 70 nián））。 ...

“ gāo jù（ gōu） lì（ lí）”（ gōng yuán qián 37 nián - gōng yuán 668 nián） ( shǐ shū zhōng yě xiě zuò“ gāo jù lí”， jiǎn chēng“ jù l씓 jù lí”， xiàn yòu jiào“ gāo shì gāolí” ) shì gōng yuán qián yī shì jì zhì gōng yuán qī shì jì zài wǒ guó dōng běi dì qū hé cháo xiān bàn dǎo cún zài de yī gè mín zú zhèng quán , yǔ bǎi jì， xīn luó hé chēng cháo xiān sān guó shí dài。 ...

xīn luó（ gōng yuán qián 57 nián ～ 935 nián )， cháo xiān bàn dǎo sān guó zhī yī， cóng chuán yí shí dài kāi shǐ， lì guó cháng dá 992 nián， shì yà zhōu lì shǐ shàng lì guó shí jiān zuì cháng de guó jiā zhī yī。 gōng yuán 503 nián shǐ dìng guó hào wéi xīn luó。 xīn luó zuì chū yóu chén hán pǔ shì jiā zú de pǔ hè jū shì jū xī gān chuàng jiàn。 ...

bǎi jì（ qián 18 nián－ 660 nián）（ yòu chēng nán fú yú） shì gǔ dài cháo xiān bàn dǎo xī nán bù de guó jiā。 532 nián xīn luó jiān bìng gā yē hòu， zài cháo xiān bàn dǎo shàng bǎi jì yǔ gāo jù lì， xīn luó sān zú dǐng lì， zhè duàn shí jiān bèi lì shǐ xué jiā chēng wéi cháo xiān sān guó shí dài。 ...

wū dà wéi zài yà kè tí mǔ hǎi zhàn zhōng dǎ bài liǎo mǎ kè · ān dōng ní hé tuō lè mì wáng cháo de kè lì 'ào pà tè lā qī shì hòu， āi jí zài gōng yuán qián 30 nián chéng liǎo luó mǎ dì guó de yī gè xíng shěng。 luó mǎ rén yán zhòng yǐ lài 'āi jí hǎi yùn shū chū de liáng shí， luó mǎ jūn duì zài huáng dì rèn mìng de zhǎngguān de kòng zhì xià， zhèn yā pàn luàn、 qiǎngzhēng zhòng shuì、 dǎ jī qiáng dào， ér hòu zhě cǐ shí yǐ jīng chéng wéi yán zhòng de wèn tí。 ...

ān xī wáng guó， yī lǎng gāo yuán gǔ dài guó jiā， jiàn yú qián 247 nián， kāi guó jūn zhù wéi 'ā 'ěr sǎ xī， hàn cháo qǔ 'ā 'ěr sǎ xī wáng cháo de hàn yǔ yīn yì“ ān xī” zuò wéi guó míng， xī fāng shǐ shū chēng pà tí yà (Parthia)， gōng yuán 226 nián bèi bō sī sà shān wáng cháo dài tì， ...

yé sū（ yīng yì： Jesus； xī là yǔ： Ιησούς　 Χριστός[ hàn yǔ yīn yì wéi： lēng sōu sī kě lǐ sī táo sī ] gōng yuán 1 nián ~ yuē 30 nián） zhào jī dū jiào de dào lǐ， yé sū shì zào wù zhù tiān zhù shèng fù de 'ér zǐ， yǔ zhòu hé réndōu shì shèng fù suǒ chuàng zào de。 ...

qián gǔ diǎn qī jí mǎ yǎ wén huà xíng chéng qī， nián dài yuē dāng gōng yuán qián 2500～ gōng yuán 250 nián。 zài yóu kǎ tǎn bàn dǎo zhōng yāng pèi téng pén dì jí qí zhōu wéi shān gǔ yǐ chū xiàn dìng jū de nóng yè shēng huó， yù mǐ hé dòu lèi shì zhù yào de zuò wù； yóu tǔ tái、 jì tán děng zǔ chéng de zǎo qī jì sì zhōng xīn yě yǐ jiàn lì， cǐ hòu chū xiàn guó jiā méng yá， bìng chū xiàn xiàng xíng wén zì。

zài 'ōu zhōu rén lái dào zhè lǐ zhī qián， yìn dì 'ān rén děng běi měi zhōu de yuán zhù mín shēng huó zài zhè piàn guǎng kuò de tǔ dì shàng。 xiāng chuán tā men de zǔ xiān zài dà yuē yī wàn duō nián qián jīng yóu xī bó lì yà kuà guò bái lìng hǎi xiá lái dào běi měi zhōu， bìng qiě zài zhè lǐ shēng cún fán yǎn， tā men méi yòu zì jǐ de wén zì， què yòu zhe fēng fù de kǒu tóu wén xué。 ...

qián 221 nián qín shǐ huáng tǒng yī liǎo zhōng guó， qián 214 nián cháng chéng wán gōng。 qián 206 nián， zǐ yīng xiàng liú bāng tóu jiàng， chǔ hàn zhàn zhēng kāi shǐ； qián 202 nián xiàng yǔ zì wěn， hàn cháo jiàn lì。 hàn wǔ dì shí duì wài kuò zhāng， qián 111 nián miè nán yuè guó， qián 108 nián miè wèi mǎn cháo xiān， qián 71 nián qū zhú liǎo xiōng nú。 ...

xiōng nú mín zú zài gǔ dài jiàn liǎo xiōng nú wáng guó。 xiōng nú wáng guó zhī hòu fēn liè chéng běi xiōng nú hé nán xiōng nú。 cǐ wài， róu rán wáng guó yě bèi rèn wéi shì yóu xiōng nú mín zú suǒ jiàn lì。 zhè sì gè guó jiā xiān hòu zài měnggǔ lì yà ( jiǎn chēng měnggǔ ) chēng wáng chēng bà。 ...