tù (tǔ) gǔ (yù) hún (hún), yì chēng tù hún， zhōng guó gǔ dài xī běi mín zú jí qí suǒ jiàn guó míng。 běn wéi liáo dōng xiān bēi mù róng bù de yī zhī。 xī jìn mò， shǒu lǐng tǔyùhún shuài bù xī qiān dào bāo hǎn ( jīn gān sù lín xià )。 hòu kuò zhǎn， tǒng zhì liǎo jīn qīng hǎi、 gān nán hé sì chuān xī běi dì qū de qiāng、 dī bù luò， jiàn lì guó jiā。 zhì qí sūn yè yán， shǐ yǐ zǔ míng wéi zú míng、 guó hào。 nán cháo chēng zhī wéi hé nán guó； lín zú chēng zhī wéi 'ā chái lǔ huò yě lǔ； táng hòu qī chēng zhī wéi tuì hún、 tù hún。 zhù yào cóng shì xùmù， chǎn liáng mǎ， jiān yíng nóng yè。 jū lú zhàng， hòu jiàn yòu chéng jū。 shǐ yòng hàn wén。 yǔ běi wèi jí nán cháo jūn yòu mìqiè jiāo wǎng。 6 shì jì zhōng yè， qí wáng kuā lǚ zì hào kèhán， dū fú sì chéng（ zài qīng hǎi hú xī 22.5 qiān mǐ）。 591 nián， suí yǐ guāng huà gōng zhù qī qí wáng。 609 nián suí qǔ qí dì， zhì xī hǎi、 hé yuán、 shàn shàn、 qiě mò sì jùn。 suí mò fù qí gù dì。 635 nián táng qiǎn jūn jī zhī， lì nuò hé bō wéi kèhán。 640 nián， táng yǐ hóng huà gōng zhù qī nuò hé bō， jiā fēng qīng hǎi wáng。 663 nián tǔbō pò qí guó， nuò hé bō shuài cán bù bēn liáng zhōu。 670 nián， tǔbō jìn jù tǔyùhún dì。 672 nián， táng qiān qí bù yú líng zhōu， zhì 'ān lè zhōu， yǐ nuò hé bō wéi cì shǐ。 tǔbō zhàn jù líng zhōu hòu， tǔyùhún gèng dōng qiān shuò fāng、 hé dōng。 wǔ dài shí sǎnchù wèi zhōu děng dì。 936 nián yàn yún dì qū gē shǔ qì dān， zhè bù fēn tǔyùhún rén biàn chén yì yú qì dān， hòu shì duō tóng huà yú hàn zú huò qí tā mín zú。 liú zài qīng hǎi de tǔyùhún， yòu xué zhě rèn wéi jí jīn tǔ zú de xiān mín。
xiáng jiè：
xī jìn yǒng jiā (307 ∼ 312) nián jiān shǒu lǐng tǔyùhún shuài lǐng cóng dōng běi tú hé zhī qīng shān ( jīn liáo níng yì xiàn dōng běi ) xī qiān qīng hǎi、 gān sù yī dài， yǔ qiāng rén zá chù。 hòu yǐ tǔyùhún wéi xìng， qí wáng kuā lǚ jiàn dū qīng hǎi hú xī 'àn zhī fú sì chéng， shǐ chēng kě hàn。 yǐ yóu mù wéi zhù， chǎn liáng mǎ 「 qīng hǎi cōng 」。 hòu jiān wù nóng yè， zhǒng dà mài、 sù、 dòu。
nán běi cháo shí xiān hòu lì shǔ sòng、 qí、 běi wèi。 7 shì jì shí bù fēn guī fù yú suí。 táng shí céng qiǎn shǐ cháo gòng， yào qiú tōng hūn、 hù shì。 hòu yǐ qīn rǎo lán zhōu、 liáng zhōu yī dài， 634 nián wéi táng jī bài， qí wáng bèi bù xià suǒ shā。 táng lì mù róng shùn wéi xī píng jùn wáng， hòu yòu lì shùn zǐ nuò hé bō wéi 'ā yuán jùn wáng， qī yǐ zōng nǚ hóng huà gōng zhù。 chì fēng qīng hǎi guó wáng。 663 nián mù dì wéi tǔbō suǒ jù。 dà bù jiàng fù tǔbō， yī bù nèi xǐ líng zhōu ( jīn níng xià líng wǔ )。 táng yú qí dì zhì 'ān lè zhōu yǐ nuò hé bō wéi cì shǐ。 8 shì jì 'ān lè zhōu bèi tǔbō gōng zhàn yòu sǎnchù shuò fāng、 hé dōng ( jīn nèimēng gǔ hé tào jí shān xī běi bù ) děng dì， chēng wéi「 tuì hún」。 yòu de zhú jiàn yǔ hàn zú róng hé。 yī shuō liú jū qīng hǎi de tǔyùhún yǔ jīn rì de tǔ zú yòu yuān yuán guān xì。
tǔyùhún， shì zhōng guó xī běi gǔ dài mín zú míng， yuán wéi rén míng， shì liáo dōng xiān bēi mù róng shì chányú shè guī zhī shù cháng zǐ， shè guī fēn hù 700 shǐ bié bù yǐ mù。 4 shì jì chū， shè guī sǐ， qí dí zǐ yì（ yī zuò ruò） luò huán【 jí mù róng guī】 jì wéi chányú， yǔ tǔyùhún bù hé， tǔyùhún suì shuài suǒ bù xī qiān shàng lǒng， zhǐ yú bāo hǎn（ jīn gān sù lín xià fú hǎn shān， jí dà lì jiā shān）， yǐ cǐ wéi jù diǎn， zǐ sūn xiāng chéng， qīn bī dī qiāng， chéng wéi qiáng bù。
tǔyùhún sǐ， zhǎngzǐ tù yán jì wèi。 áng chéng（ jīn 'ā bà） qiāng qiú jiāng cōng cì tù yán， shāng zhì mìng， sǐ shí zhǔ fù qí zǐ yè yán xùn sù bǎo wèi bái lán（ jīn qīng hǎi bā lóng hé liú yù bù lán shān yī dài） yǐ gǒng gù qí tǒng zhì。 yè yán zài shā zhōu（ jīn qīng hǎi shěng guì nán xiàn mù kè tān yī dài） jiàn lì mù kè chuān zǒng bù， shè zhì sī mǎ、 zhǎngshǐ děng guān。 yǐ zǔ fù tǔyùhún wéi qí zú míng， cóng cǐ， tǔyùhún yóu rén míng zhuǎn wéi xìng shì hé zú míng。
yè yán chuán zǐ bì xī。 bì xī chuán zǐ shì lián， tōng pìn yú xī qín， bèi fēng wéi bái lán wáng。 shì lián chuán dì shì pí， xī qín fēng tā wéi shā zhōu mù、 bái lán wáng。 shì pí chuán dì wū gē tí， céng bài yú xī qín， qiú bǎo chí yú nán liáng。 wū gē tí chuán wèi yú shì pí zhī zǐ shù luò gān， shì lì fù zhèn， shuài bù luò shù qiān jiā bēn mù hè chuān， zì chēng dà dān yú、 tǔyùhún wáng。 céng bài yú xī qín， bèi xī qín fēng wéi píng dí jiāng jūn、 chì shuǐ dū hù。
zì tǔyùhún zhì shù luò gān， jīng 6 shì 8 chuán， qí zhōng duō jù cái lüè， qiě liú xīn xī shōu shì rén、 sī mǎ、 bó shì děng guān， jūn yòng rú shēng。 ér qí shí zhèng dāng 16 guó gē jù hùn luàn， tǔyùhún bù dé jù gān、 qīng jiān， shí kòng dōng zhì táo hé、 lóng gù（ jīn sì chuān shěng sōng pān）， xī dá chì shuǐ、 bái lán， běi jiè huáng hé， nán zhì dà jī shí shān。 běi lín nán liáng， dōng wéi xī qín。
420 nián zuǒ yòu， shù luò gān chuán dì 'ā cái， jiān bìng dī qiāng shù qiān lǐ， jū jiāo hé（ qīng hǎi shěng guì dé xiàn）， chù zhū qiāng zhōng， hào wéi qiáng bù。 céng dēng shàng xī qīng shān， xún zhǎo jiāng yuán， yǐ qiú zhì cháng jiāng xià yóu de tōng lù， pài shǐ zhì jiàn kāng， tōng gòng yú liú sòng， bèi liú sòng fēng wéi shā zhōu cì shǐ、 jiāo hé gōng。 ā cái chuán dì mù guì， sòng fēng wéi lǒng xī gōng、 lǒng xī wáng。 mù guì céng qín huò yǔ běi wèi wéi dí de hè lián dìng， sòng zhì běi wèi， wèi fēng mù guì wéi xī qín wáng， zhàn yòu jīn chéng、 lǒng xī děng jùn。 mù guì chuán dì mù lì yán。 zhè shí tǔyùhún tǔ dì guǎng mào， chú zǒng bù zài shā zhōu wài， hái yòu 4 zuò dà chéng， fēn bié zài qīng shuǐ chuān、 chì shuǐ、 jiāo hé、 tù qū zhēn chuān děng dì。 mù lì yán chuán wèi yú shù luò gànzǐ shí yín， shǐ yì yú fú luó chuān， zǒng bù xī yí。 shí yín shòu sòng fēng wéi hé nán wáng， yòu shòu wèi fēng wéi xī píng wáng。 shí yín chuán zǐ dù yì hóu。 dù yì hóu chuán zǐ fú lián chóu。 fú lián chóu chuán zǐ kuā lǚ， jū fú sì chéng（ wèi yú qīng hǎi hú xī 15 lǐ， yí zhǐ jí jīn gòng hé xiàn shí jí hài tiě bǔ jiā gǔ chéng）， shǐ chēng kě hàn。 hòu lái suí cháo liǎng cì zhēng zhàn tǔyùhún， céng zài tǔyùhún dì qū shè hé yuán、 xī hǎi、 shàn shàn、 qiě mò 4 jùn。 suí mò， tǔyùhún jiàn fù gù dì。 kuā lǚ chuán zǐ shì fú， qǔ suí cháo guāng huà gōng zhù wéi qī。 bù jiǔ， shì fú sǐ， dì fú yǔn lì， yǐ zhào fēng sú， réng yǐ gōng zhù wéi qī。 táng chū， tǔyùhún lěi wéi biān huàn， táng zhēnguàn jiǔ nián（ 635） fú yǔn bīng bài， bēn zǒu zhì shàn shàn， zì shā。 cóng cǐ tǔyùhún fēn chéng dōng xī 'èr bù。 xī bù yóu fú yǔn zǐ dá yán máng jié bō shuài lǐng， jū shàn shàn， hòu lái jiàng fú tǔbō， tǔbō chēng zuò " ā chái " huò " ā xiá "。 dōng bù yóu fú yǔn zhǎngzǐ mù róng shùn shuài lǐng， jū fú sì chéng， táng cháo fēng wéi xī píng jùn wáng。 bù jiǔ， mù róng shùn sǐ， zǐ nuò hé bō jì wèi， táng cháo fēng wéi hé yuán jùn wáng， hào wū dì yě bá lè dòu kèhán， zhēnguàn shí sì nián（ 640） táng cháo yǐ hóng huà gōng zhù qī zhī， jiā fēng qīng hǎi guó wáng。 tā de liǎng gè 'ér zǐ yòu qǔ táng cháo de jīn chéng xiàn zhù hé jīn míng xiàn zhù wéi qī。
tǔyùhún zuì shèng shí yòu wáng、 gōng děng hào jí pú shè、 shàng shū、 jiāng jūn、 láng zhōng děng guān zhí。 fú sì chéng zhōng yòu xiǎo chéng、 gōng diàn， bù jú shòu hàn dì yǐng xiǎng jiào duō。 wáng gōng fú shì lüè tóng yú hàn zú。 shǐ yòng hàn wén。 zhù yào cóng shì xùmù yè， mǎ、 niú、 yáng、 tuó shù liàng hěn duō。 yòu liáng mǎ hào wéi " qīng hǎi cōng "。 suǒ chǎn shēng chù céng dà liàng shū wǎng nèi dì。 xǐ shè liè。 yǐ ròu lào wéi liáng， jiān yíng nóng yè， nóng zuò wù yòu qīng kē、 mài、 dòu。 běi jiè qí lián shān yī dài， qì hòu jiào lěng， chǎn mánjīng、 qīng kē。 chū chǎn tóng、 tiě、 dān shā， shàn zuò bīng qì。 tǔyùhún shāng duì hěn huó yuè， yuǎn zhì cháng jiāng hé huáng hé xià yóu， xī zhì bō sī。 guó wú cháng fù， xū yào shí xiàng fù shì、 shāng rén shōu shuì yǐ chōng guó yòng。 xíng fá jiǎn lüè， shā rén jí dào mǎ zhě chǔsǐ， qí yú zé zhēng wù yǐ shú zuì。 qí zōng jiào， yuán xìn fèng sà mǎn jiào， xī qiān hòu， zhú bù xìn yǎng fó jiào。
tǔbō xīng qǐ yǐ hòu， xiàng gān qīng dì qū kuò zhāng。 táng lóng shuò sān nián（ 663）， tǔyùhún bèi tǔbō suǒ miè， nuò hé bō bēn liáng zhōu， hòu shuài shù qiān zhàng nèi fù táng。 táng xǐ qí bù zhòng yú líng zhōu， zhì 'ān lè zhōu， yǐ nuò hé bō wéi 'ān lè zhōu cì shǐ， zǐ sūn réng shì xí qīng hǎi dì hào， zhí zhì zhēn yuán（ 785 ～ 804） shí wéi zhǐ。
tǔbō zhàn jù líng zhōu hòu， tǔyùhún yí jū hé dōng， bèi chēng zuò tuì hún、 tù hún。 wǔ dài shí sǎnchù wèi zhōu děng dì， céng fù shǔ yú shā tuó lǐ shì， hòu shǔ hòu jìn shí shì。 tiān fú chū（ 936） yàn yún dì qū gē shǔ qì dān， tǔyùhún rén fù qì dān， hòu shì duō tóng huà yú hàn zú huò qí tā mín zú。 tǔbō miè tǔyùhún hòu， réng yòu yī bù fēn tǔyùhún rén liú jū gù dì， fù luò yóu cún， dá yán máng jié bō yǔ sù hé guì děng réng yōng zhòng bīng。 9 shì jì zhōng yè tǔbō bēng kuì hòu， tǔyùhún jū zhù zài huáng shuǐ hé dà tōng hé liú yù， yǐ xiǎn tún jù zì bǎo。 12 shì jì hòu， hé dōng de tǔyùhún rén fǎn huí gān qīng gù dì， yǔ huáng shuǐ liú yù zhī tǔyùhún rén jù huì。 yuán cháo shí， chēng zuò xī níng zhōu tǔ rén。 yǐ jìn nián lái yī xiē yán jiū zhě rèn wéi， jīn qīng hǎi tǔ zú jí tǔyùhún de hòu yì， cǐ shuō néng fǒu chéng lì， shàng dài jìn yī bù yán jiū。
lì guó
313 nián zuǒ yòu， mù róng tǔyùhún yòu cóng yīn shān nán xià， zhì lǒng xī zhī dì bāo hǎn（ jīn gān sù shěng lín xià）。 yǐ cǐ wéi gēn jù dì， zǐ sūn xiāng chéng， xiàng nán、 běi、 xī sān miàn tuò zhǎn， tǒng zhì jīn qīng hǎi shěng、 gān sù shěng nán bù、 sì chuān shěng xī běi děng dì de dī、 qiāng mín zú。 317 nián， mù róng tǔyùhún shì shì， yóu tā de zhǎngzǐ tù yán jì wèi。 xī jìn xián hé sì nián（ 329 nián）， tù yán bèi qiāng zú qiú cháng jiāng cōng cì sǐ， lín sǐ shí zhǔ fù zhǎngzǐ yè yán bǎo wèi bái lán。 jí hòu， yè yán jì wèi， zài shā zhōu jiàn lì mù kè chuān zǒng bù， bìng yǐ tù yán wéi shì， yǐ tǔyùhún wéi xìng、 zú xìng jí guó hào。
nán běi cháo shí qī
yè yán shì shì hòu， suì xī sì lì。 qián qín jiàn yuán qī nián（ 371 nián）， tā gēn suí chóu chí dī wáng xiàng qián qín chēng chén， bèi fēng wéi 'ān yuǎn jiāng jūn。 hòu lái， jì wèi de shì lián、 shì pí dū chén fú yú xī qín， bèi fēng wéi shā zhōu mù、 bái lán wáng。 qī jiān， lǚ cì bù fú dū zhāo lái zhàn huò。
xī qín tài chū shí bā nián， shì pí zhī zǐ shù luò gān lì， zhàn jù mò hé chuān（ yòu chēng mù hè chuān）， zì chēng wéi tǔyùhún wáng， hào chēng mào yín kèhán。 411 nián， tā huī jūn jī bài nán liáng tài zǐ hǔ tái， qǔ dé jiāo hé dì qū。 hòu lái， suī céng bài yú xī qín， què bèi xī qín fēng wéi píng dí jiāng jūn、 chì shuǐ dū hù。 zì cǐ， tǔyùhún zhuān xīn xī shōu rén cái， shì lì yuè qū zhuàng dà， jiāng tǔ dōng zhì táo hé、 lóng gù（ jīn sì chuān shěng sōng pān）， xī dá chì shuǐ、 bái lán， běi jiè huáng hé， nán zhì dà jī shí shān。 běi wàng nán liáng， dōng jiē xī qín。
táng cháo shí qī
7 shì jì tǔbō xīng qǐ， xiàng qīng hǎi dì qū kuò zhāng。 663 nián tǔbō jǔ bīng miè tǔyùhún， shǒu lǐng nuò hé bō shuài lǐng cán bù tóu táng liáng zhōu。 yī bù fēn tǔyùhún rén liú jū gù dì， chéng wéi tǔbō shǔ guó。
jīng jì yǔ fēng sú
tǔyùhún dì chù qīng hǎi gāo yuán， yǐ xùmù wéi zhù。 bái lán shān chū huáng jīn、 tóng、 tiě， jīn shǔ yě liàn yě bǐ jiào fā dá。 wèi yú zhōng xī jiāo tōng yào dào， shāng duì céng dōng zhì cháng jiāng hé huáng hé xià yóu， xī dá bō sī， nán dǐ tǔbō、 tiān zhú。
tǔyùhún nán zǐ fú shì， zhù xiǎo xiù， xiǎo kǒu kù， dà tóu cháng qún mào。 mào shàng yǐ luó mì zhē zhù liǎn róng， qí mǎ kě bì fēng shā。 tǔyùhún fù nǚ fú shì yǔ hàn zú fù nǚ xiāng sì。 dàn fā shì jí biàn fā。 yǐ jīn huā wéi shǒu shì， tè bié shì kě dūn zé shǒu dài jīn huā guān， jù yòu xiān bēi yí fēng。
tǔyùhún kèhán biǎo
1. tǔyùhún (？～ 317)13. dù yì hóu (481～ 490)
2. tù yán (317～ 329)14. fú lián chóu (490～ 529)
3. yè yán (329～ 351)15. hē luó zhēn (529～ 530)
4. suì xī (351～ 375)16. fó fǔ (530～ 534)
5. shì lián (375～ 390)17. kě tà zhèn (534～ 535)
6. shì pí (390～ 400)18. kuā lǚ (535～ 591)
7. wū gē tí (400～ 405)19. shì fú (591～ 603)
8. shù luò gān (405～ 417)20. fú yǔn (603～ 635)
9. ā chái (417～ 426)21. mù róng shùn (635～ 635)
10. mù guī (426～ 436)22. nuò hé bō (635～ 688)
11. mù lì yán (436～ 452)( xià lüè )
12. shí yín (452～ 481)
|