nán yuè guó（ gōng yuán qián 203 nián héng gōng yuán qián 111 nián）， shì wǒ guó xī hàn chū qī zài lǐng nán dì qū jiàn lì de zhū hóu wáng guó（ dì fāng gē jù zhèng quán）。 shǐ jiàn yú gōng yuán qián 203 nián， yú gōng yuán qián 111 nián wéi hàn wǔ dì suǒ miè， chuán guó wǔ shì， lì shí 93 nián。 guó dū wèi yú fān yú（ jīn guǎng dōng shěng guǎng zhōu shì）， jiāng yù bāo kuò jīn tiān zhōng guó de guǎng dōng、 guǎng xī liǎng shěng qū de dà bù fēn， fú jiàn、 hú nán、 guì zhōu、 yún nán de bù fēn dì qū hé yuè nán de běi bù。 nán yuè guó yòu chēng wéi nán yuè huò nán yuè， zài yuè nán yòu chēng wéi zhào cháo huò qián zhào cháo。
nán yuè guó shì qín cháo miè wáng hòu， yóu nán hǎi jùn wèi zhào tuó yú qián 203 nián qǐ bīng jiān bìng guì lín jùn hé xiàng jùn hòu jiàn lì。 qián 196 nián hé qián 179 nián， nán yuè guó céng xiān hòu liǎng cì chén shǔ yú xī hàn， chéng wéi xī hàn de “ wài fān ”。 qián 112 nián， nán yuè guó mò dài jūn zhù zhào jiàn dé yǔ xī hàn fā shēng zhàn zhēng， bèi hàn wǔ dì yú qián 111 nián suǒ miè。
nán yuè guó shì lǐng nán dì qū de dì yī gè fēng jiàn zhì guó jiā， tā de jiàn lì bǎo zhèng liǎo qín mò luàn shì lǐng nán dì qū shè huì zhì xù de wěn dìng。 lái yuán yú qín cháo zhōng yuán dì qū de tǒng zhì zhě， dài lái liǎo zhōng yuán xiān jìn de zhèng zhì zhì dù hé shēng chǎn jì shù， shǐ lǐng nán dì qū luò lái de zhèng zhì、 jīng jì xiàn zhuàng dé dào liǎo yòu xiào de gǎi shàn。 nán yuè guó jūn zhù tuī xíng de“ hé ji bǎi yuè” de zhèng cè， cù jìn liǎo hàn zú hé nán yuè guó gè gè mín zú zhī jiān de xiāng hù róng hé， bìng shǐ hàn wén huà hé hàn zì dé yǐ chuán rù lǐng nán dì qū， gǎi biàn liǎo lǐng nán luò hòu de wén huà zhuàng kuàng。
【 nán yuè guó lì shǐ】
【 jiàn lì】
qián 221 nián， qín shǐ huáng tǒng yī qī guó zhī hòu， kāi shǐ zhuóshǒu píng dìng lǐng nán dì qū de bǎi yuè zhī dì。 qián 219 nián， qín shǐ huáng rèn mìng tú huī wéi zhù jiāng、 zhào tuó wéi fù jiāng shuài lǐng 50 wàn dà jūn píng dìng lǐng nán， tú huī yīn wéi làn shā wú gū， yǐn qǐ dāng dì rén de wán qiáng fǎn kàng， bèi dāng dì rén shā sǐ。 qín shǐ huáng chóngxīn rèn mìng rèn 'áo wéi zhù jiāng， jīng guò sì nián nǔ lì， zhōng yú zài qián 214 nián wán chéng píng dìng lǐng nán de dà yè。 qín shǐ huáng jiē zhe zài lǐng nán shè lì liǎo nán hǎi jùn、 guì lín jùn、 xiàng jùn sān jùn， rèn 'áo bèi wěi rèn wéi nán hǎi jùn wèi。 nán hǎi jùn xià shè bó luó、 lóng chuān、 fān yú、 jiē yáng sì xiàn， zhào tuó bèi wěi rèn wéi lóng chuān xiàn lìng。
qián 210 nián， qín shǐ huáng bìng shì， qín 'èr shì jì wèi。 qián 209 nián， yóu yú qín 'èr shì de bào zhèng jī qǐ liǎo chén shèng wú guǎng děng rén de qǐ yì， jiē zhe jiù shì liú bāng hé xiàng yǔ zhī jiān de chǔ hàn xiāng zhēng， zhōng yuán xiàn rù liǎo yī piàn hùn luàn zhuàng tài。 qián 208 nián， nán hǎi jùn wèi rèn 'áo bìng zhòng， tā lín sǐ qián bǎ shí rèn lóng chuān xiàn lìng de zhào tuó zhào lái， xiàng tā chǎn shù liǎo yǐ kào nán hǎi jùn bàng shān kào hǎi、 yòu xiǎn kě jù de yòu lì dì xíng lái jiàn lì guó jiā， yǐ dǐ kàng zhōng yuán gè qǐ yì jūn duì de qīn fàn； bìng dāng jí xiàng zhào tuó bān bù rèn mìng wén shū， ràng zhào tuó dài xíng nán hǎi jùn wèi de zhí wù。 bù jiǔ， rèn 'áo bìng wáng， zhào tuó xiàng nán lǐng gè guān kǒu de jūn duì chuán dá liǎo jù xiǎn fáng shǒu de zhǐ lìng， fáng zhǐ zhōng yuán de qǐ yì jūn duì jìn fàn， bìng jiè jī shā liǎo qín cháo 'ān zhì zài nán hǎi jùn de guān lì men， huàn shàng zì jǐ de qīn xìn。 qián 206 nián， qín cháo miè wáng。 qián 203 nián， zhào tuó qǐ bīng jiān bìng guì lín jùn hé xiàng jùn， zài lǐng nán dì qū jiàn lì nán yuè guó， zì chēng“ nán yuè wǔ wáng”。
【 zhào tuó tǒng zhì shí qī】
qián 202 nián， jīng guò duō nián zhēng zhàn， liú bāng jiàn lì liǎo xī hàn zhèng quán， bìng píng dìng liǎo zhōng yuán bāo kuò xiàng yǔ zài nèi de qí yú jūn shì shì lì。 ér cǐ shí de zhōng yuán， yǐ jīng bīng luàn duō nián， bǎi xìng shēng huó láo dùn kùn kǔ， suǒ yǐ liú bāng méi yòu yòng jūn shì jiǎo miè de fāng shì lái duì fù nán yuè guó。 qián 196 nián， hàn gāo zǔ liú bāng pài qiǎn dà fū lù jiǎ chū shǐ nán yuè， quàn zhào tuó guī hàn。 zài lù jiǎ quàn shuō xià， zhào tuó jiē shòu liǎo hàn gāo zǔ cì gěi de nán yuè wáng yìn shòu， chén fú hàn cháo， shǐ nán yuè guó chéng wéi hàn cháo de yī gè fān shǔ guó。 cǐ hòu， nán yuè guó hé hàn cháo hù pài shǐ zhě， hù xiāng tōng shì， liú bāng chéng gōng de tōng guò hé píng de fāng shì shǐ dé zhào tuó guī shùn， méi yòu chéng wéi hàn cháo nán biān de dí duì shì lì。
qián 195 nián， hàn gāo zǔ liú bāng qù shì， liú bāng de qī zǐ lǚ hòu zhǎng kòng cháo zhèng， kāi shǐ hé zhào tuó jiāo 'è。 tā fā bù liǎo hé nán yuè jiāo jiè de dì qū jìn zhǐ xiàng nán yuè guó chū shòu tiě qì hé qí tā wù pǐn de jìn lìng。 zhào tuó kǎo lǜ dào lǚ hòu kě néng huì tōng guò cháng shā guó lái tūn bìng nán yuè guó， yú shì zhào tuó xuān bù tuō lí hàn cháo， zì chēng“ nán yuè wǔ dì”， bìng chū bīng gōng dǎ cháng shā guó， zài dǎ bài cháng shā guó de biān jìng shù xiàn hòu chè huí。 lǚ hòu suí jí pài qiǎn dà jiāng lóng lǜ hóu hé zhōu zào qián qù gōng dǎ zhào tuó， dàn yóu yú zhōng yuán díshì bīng bù shì yìng nán yuè yī dài yán rèhuo cháo shī de qì hòu， fēn fēn dé bìng， lián nán lǐng dōuméi yòu yuè guò。 yī nián hòu， lǚ hòu sǐ qù， hàn cháo de jūn duì tíng zhǐ liǎo jìn gōng。 zhè shí de zhào tuó píng jiè zhe tā de jūn duì yáng wēi yú nán yuè yī dài， bìng tōng guò cái wù jié nà de fāng shì， shǐ dé mǐn yuè、 xī 'ōu hé luò yuè dū fēn fēn guī shǔ nán yuè， lǐng dì fàn wéi kuò zhāng zhì dǐng fēng。 zhào tuó yě kāi shǐ yǐ huáng dì de shēn fèn fā hào shī lìng， yǔ hàn cháo duì lì qǐ lái。
qián 179 nián， lǚ hòu sǐ hòu， hàn wén dì liú héng jí wèi， tā pài rén chóngxiū liǎo zhào tuó xiān rén de mù dì， shè zhì shǒu mù rén měi nián 'àn shí jì sì， bìng gěi zhào tuó de táng xiōng dì men shǎng cì liǎo guān zhí hé cái wù。 jiē zhe hàn wén dì zài chéngxiàng chén píng de tuī jiàn xià， rèn mìng hàn gāo zǔ shí céng duō cì chū shǐ nán yuè de lù jiǎ wéi tài zhōng dà fū， lìng qí zài cì chū shǐ nán yuè shuō fú zhào tuó guī hàn。 lù jiǎ dào liǎo nán yuè hòu， xiàng zhào tuó xiǎo yǐ lì hài guān xì， zhào tuó bèi zài cì shuō fú， jué dìng qù chú dì hào guī fù hàn cháo， réng chēng“ nán yuè wáng”。 yī zhí dào hàn jǐng dì shí dài， zhào tuó dū xiàng hàn cháo chēng chén， měi nián zài chūn qiū liǎng jì pài rén dào cháng 'ān cháo jiàn hàn cháo huáng dì， xiàng zhū hóu wáng yī yàng jiē shòu hàn cháo huáng dì de mìng lìng。 dàn shì zài nán yuè guó nèi， zhào tuó réng rán jì xù yòng zhe huáng dì de míng hào。
【 zhào mèi tǒng zhì shí qī】
qián 137 nián， zhào tuó qù shì， yóu yú tā qù shì shí jǐ dá bǎi yú suì gāo líng， qí 'ér zǐ dōuyǐ jīng sǐ qù， tā de wáng wèi jiāo yóu sūn zǐ zhào mò jì chéng。 zhào mò jí wèi liǎng nián hòu， qián 135 nián， mǐn yuè wáng yǐng jiè jī xiàng nán yuè guó fā dòng zhàn zhēng， gōng dǎ nán yuè guó de biān jìng chéng zhèn。 zhào mò gāng jì chéng wáng wèi bù jiǔ， guó nèi mín xīn hái bù wěn， yú shì jiù xiàng hàn wǔ dì shàng shū， shuō míng mǐn yuè qīn fàn nán yuè de shì shí， qǐng qiú hàn wǔ dì chǔlǐ cǐ shì。 hàn wǔ dì duì zhào mò de zuò fǎ dà jiā zàn yáng， chēng qí zhōng yú chén shǔ zhī zhí， bù xīng bīng hù xiāng gōng jī， bìng pài qiǎn wáng huī、 hán 'ān guó liǎng jiāng jūn qián qù tǎo fá mǐn yuè。 hàn cháo de jūn duì hái méi yòu yuè guò nán lǐng， mǐn yuè wáng de dì dì yú shàn jiù fā dòng pàn biàn， shā sǐ liǎo mǐn yuè wáng yǐng， tóu jiàng liǎo hàn cháo， yú shì hàn cháo de jūn duì tíng zhǐ liǎo tǎo fá de xíng dòng。
hàn wǔ dì suí hòu jiāng yú shàn lì wéi xīn de mǐn yuè wáng， bìng pài qiǎn zhōng dà fū yán zhù qián wǎng nán yuè guó jiāng chǔlǐ mǐn yuè de shì gào yù zhào mò。 zhào mò dé zhī hòu， xiàng yán zhù biǎo dá liǎo duì hàn wǔ dì de shēn kè xiè yì， bìng gào sù yán zhù， nán yuè guó gāng zāo shòu guò mǐn yuè de rù qīn， děng chǔlǐ wán hòu shì hòu， tā jiù qù hàn cháo de jīng chéng cháo jiàn hàn wǔ dì。 suí hòu， hái pài tài zǐ zhào yīng qí gēn suí yán zhù huí hàn cháo de cháo tíng dāng sù wèi。 yán zhù lí kāi hòu， nán yuè guó de dà chén men yòng zhào tuó de yí xùn xiàng zhào mò jìn jiàn， quàn zhào mò bù yào qù hàn cháo de jīng chéng， yǐ miǎn bèi hàn wǔ dì zhǎo jiè kǒu kòu liú， huí bù lái nán yuè， jiù chéng wáng guó de xíng shì liǎo。 yú shì， zhào mò zài yǐ hòu tǒng zhì nán yuè de shí 'èr nián zhōng， yī zhí yǐ shēng bìng wéi jiè kǒu méi yòu rù cháo jiàn hàn wǔ dì。
【 zhào yīng qí tǒng zhì shí qī】
qián 122 nián， zhào mò bìng zhòng， qí zài hàn cháo dāng sù wèi de 'ér zǐ zhào yīng qí xiàng hàn wǔ dì qǐng qiú huí dào nán yuè guó。 tóng nián， zhào mò sǐ qù， zhào yīng qí jì chéng wáng wèi。 zhào yīng qí zài méi qù cháng 'ān zhī qián， céng jīng zài nán yuè qǔ dāng dì de nán yuè nǚ rén wéi qī， bìng shēng liǎo zhǎngzǐ zhào jiàn dé， zhào yīng qí qù cháng 'ān zuò sù wèi hòu， yòu qǔ liǎo hán dān jiū jiā de nǚ 'ér zuò qī zǐ， shēng liǎo 'ér zǐ jiào zhào xīng。 zhào yīng qí jì chéng nán yuè wáng wèi hòu， xiàng hàn wǔ dì qǐng qiú lì qī zǐ jiū shì wéi wáng hòu， zhào xīng wéi tài zǐ， hàn wǔ dì pī zhǔn liǎo tā de qǐng qiú， cǐ jǔ shè cháng lì yòu， wéi jiāng lái nán yuè guó zhī luàn zhǒng xià liǎo huò gēn。 zhào yīng qí shì yī gè bào jūn， xǐ huān zì yì shā rén， hàn wǔ dì lǚ cì pài shǐ zhě dào nán yuè guó， wǎn zhuǎn quàn gào zhào yīng qí qù cháng 'ān cháo bài hàn wǔ dì。 zhào yīng qí jù pà jìn jīng hòu， hàn wǔ dì huì bǐ zhào nèi dì zhū hóu， zhí xíng hàn cháo fǎ lìng， yīn cǐ yǐ yòu bìng wéi jiè kǒu， yī zhí wèi qù cháng 'ān， zhǐ pài qiǎn 'ér zǐ zhào cì gōng qù cháng 'ān dāng sù wèi。
【 zhào xīng tǒng zhì shí qī】
qián 115 nián， zhào yīng qí bìng sǐ， tài zǐ zhào xīng jì chéng wáng wèi， qí mǔ qīn jiū shì dāng shàng wáng tài hòu。 qián 113 nián， hàn wǔ dì pài 'ān guó shǎo jì chū shǐ nán yuè， qián qù gào yù zhào xīng hé jiū tài hòu， ràng tā men bǐ zhào nèi dì zhū hóu jìn jīng cháo bài tiān zǐ； tóng shí mìng biàn shì jiàn dà fū zhōng jūn、 yǒng shì wèi chén děng fǔ zhù 'ān guó shǎo jì chū shǐ， wèi wèi lù bó dé zé shuài bīng zhù shǒu zài guì yáng， yǐ jiē yìng shǐ zhě。 cǐ shí de zhào xīng shàng nián qīng， jiū tài hòu shì zhōng yuán rén， nán yuè guó de shí quán shí jì shàng zhǎng wò zài chéngxiàng lǚ jiā shǒu zhōng。 jù《 shǐ jì》 jìzǎi， jiū tài hòu zài méi yòu jià gěi zhào yīng qí shí， céng yǔ 'ān guó shǎo jì sī tōng guò， ān guó shǎo jì lái nán yuè hòu， tā men zài cì sī tōng， nán yuè rén yīn cǐ duō bù xìn rèn jiū tài hòu。 jiū tài hòu hài pà fā shēng dòng luàn， yě xiǎng yǐ kào hàn cháo de wēi shì， duō cì quàn shuō zhào xīng hé qún chén guī shǔ hàn cháo。 bìng tōng guò shǐ zhě shàng shū gěi hàn wǔ dì， qǐng qiú bǐ zhào nèi dì zhū hóu， sān nián qù cháng 'ān cháo jiàn hàn wǔ dì yī cì， bìng qiě chè chú hé hàn cháo jiāo jiè de biān jìng yào sài。 hàn wǔ dì dāyìng liǎo nán yuè guó de qǐng qiú， cì gěi nán yuè guó chéngxiàng、 nèi shǐ、 zhōng wèi、 dà fù děng yú guān yìn， qí yú guān zhí yóu nán yuè guó zì zhì， zhè yàng yì wèi zhe hàn cháo cháo tíng zhí jiē duì nán yuè guó gāo jí guān yuán jìn xíng rèn miǎn。 hàn wǔ dì hái fèi chú liǎo nán yuè guó yǐ qián de qíng xíng hé yì xíng děng yě mán kù xíng， bǐ zhào nèi dì zhū hóu yòng hàn cháo de fǎ lǜ。 tóng shí jiāng pài wǎng nán yuè de shǐ zhě dū liú xià lái zhèn fǔ nán yuè， lì qiú nán yuè de jú shì píng wěn。 zhào xīng hé jiū tài hòu jiē dào hàn wǔ dì de yù zhǐ hòu， mǎ shàng zhǔn bèi xíng zhuāng， wéi jìn jīng cháo jiàn hàn wǔ dì 'ér zuò zhǔn bèi。
nán yuè guó de chéngxiàng lǚ jiā nián líng hěn dà， cóng zhào mò、 zhào yīng qí yī zhí dào zhào xīng， céng jīng fǔ zhù guò sān wèi nán yuè wáng， tā de zōng zú zài nán yuè dāng guān de yòu 70 duō rén， yòu yǔ nán yuè wáng shì yòu lián yīn， zài nán yuè guó de dì wèi shí fēn xiǎn yào， shēn dé nán yuè rén de xìn rèn， shèn zhì chāo guò zhào xīng de wēi wàng， shì nán yuè guó de shí quán zhǎng wò zhě。 lǚ jiā duō cì fǎn duì nèi shǔ hàn cháo， dàn zhào xīng yī zhí wèi lǐ， shǐ lǚ jiā chǎn shēng liǎo bèi pàn de niàn tóu， lǚ cì tuō bìng bù qù huì jiàn hàn cháo shǐ zhě。 zhào xīng hé jiū tài hòu hài pà lǚ jiā shǒu xiān fānàn， jiù 'ān pái liǎo yī gè jiǔ yàn， yàn qǐng hàn cháo shǐ zhě hé lǚ jiā， xiǎng jiè hàn shǐ zhī lì lái shā sǐ lǚ jiā děng rén。 zài yàn xí zhōng， tài hòu dāng miàn zhǐ chū lǚ jiā bù yuàn guī shǔ hàn cháo de xíng wéi， xiǎng yǐ cǐ jī nù hàn shǐ chū shǒu shā sǐ lǚ jiā。 kě cǐ shí shēn wéi jiāng jūn de lǚ jiā zhī dì zhèng shuài bīng shǒu zài gōng wài， ān guó shǎo jì děng shǐ zhě yóu yù bù jué， zuì zhōng méi gǎn dòng shǒu。 cǐ shí lǚ jiā jiàn xíng shì bù miào， suí jí qǐ shēn chū gōng， jiū tài hòu dà nù， yòng máo zhuàng jī lǚ jiā， dàn bèi zhào xīng zǔ zhǐ。 lǚ jiā huí qù hòu， bǎ tā dì dì de bīng shì fēn chū yī bù fēn 'ān pái dào zì jǐ de zhù chù jiā qiáng fáng wèi， tuō bìng bù zài qù jiàn zhào xīng hé shǐ zhě。 bìng 'àn zhōng tóng dà chén men mì móu， zhǔn bèi fā dòng pàn luàn。
hàn wǔ dì dé dào liǎo nán yuè guó zhèng quán wēi jī sì fú de xiāo xī， zé guài 'ān guó shǎo jì děng shǐ zhě de dǎn qiè wú néng； tóng shí yòu rèn wéi zhào xīng hé jiū tài hòu yǐ jīng guī fù hàn cháo， wéi dú lǚ jiā zuò luàn， bù zhí dé xīng shī dòng zhòng， yú shì hàn wǔ dì yú qián 112 nián， pài qiǎn hán qiān qiū hé jiū tài hòu de dì dì jiū lè shuài bīng 2000 rén qián wǎng nán yuè。 dāng hán qiān qiū hé jiū yuèjìn rù nán yuè zhī hòu， lǚ jiā děng rén zhōng yú fā dòng pàn luàn。 lǚ jiā shǒu xiān zhì zào yú lùn， chēng zhào xīng tài nián qīng， jiū tài hòu shì zhōng yuán rén， yòu yǔ hàn cháo shǐ zhě yòu jiān qíng， yī xīn xiǎng guī shǔ hàn cháo， méi yòu gù jí nán yuè guó de shè jì， zhǐ gù jí hàn cháo huáng dì de 'ēn chǒng。 suí hòu lǚ jiā chéng jī hé tā dì dì lǐng bīng gōng rù wáng gōng， shā hài liǎo zhào xīng、 jiū tài hòu hé hàn cháo de shǐ zhě。
【 miè wáng】
lǚ jiā shā sǐ zhào xīng zhī hòu， lì zhào yīng qí hé nán yuè jí qī zǐ suǒ shēng de zhǎngzǐ zhào jiàn dé wéi xīn de nán yuè wáng， bìng pài rén gào zhī liǎo cāng wú qín wáng zhào guāng jí nán yuè guó shǔ xià gè jùn xiàn guān yuán。 zhè shí hán qiān qiū de jūn duì jìn rù nán yuè jìng nèi， gōng xià jǐ gè biān jìng chéng zhèn。 suí hòu， nán yuè rén yáng zhuāng bù dǐ kàng， bìng gōngjǐ yǐn shí， ràng hán qiān qiū de jūn duì shùn lì qián jìn， zài zǒu dào lí fān yú 40 lǐ de dì fāng， nán yuè tū fā qí bīng jìn gōng hán qiān qiū de jūn duì， bǎ tā men quán bù xiāo miè。 lǚ jiā yòu ràng rén bǎ hàn cháo shǐ zhě de fú jié yòng mù xiá zhuāng hǎo， bìng fù shàng yī fēng jiǎ zhuāng xiàng hàn cháo xiè zuì de xìn， zhì yú hàn yuè biān jìng shàng， tóng shí pài bīng zài nán yuè biān jìng de gè gè yào sài yán jiā fáng shǒu。 hàn wǔ dì dé zhī hòu， fēi cháng zhèn nù， tā yī fāng miàn fǔ xù sǐ nán zhě de qīn shǔ， yī fāng miàn xià dá liǎo chū bīng nán yuè de zhào shū。
qián 112 nián qiū， hàn wǔ dì diào qiǎn zuì rén hé jiāng huái yǐ nán de shuǐ bīng gòng 10 wàn rén， bīng fēn wǔ lù jìn gōng nán yuè。 dì yī lù rèn mìng lù bó dé wéi fú bō jiāng jūn， shuài bīng cóng cháng shā guó guì yáng（ jīn hú nán jìng nèi）， zhí xià huáng shuǐ； dì 'èr lù rèn mìng zhù jué dū wèi yáng pú wéi lóu chuán jiāng jūn， zǒu yù zhāng jùn（ jīn jiāng xī jìng nèi）， zhí xià héng pǔ； dì sān lù hé dì sì lù rèn mìng liǎng gè guī jiàng hàn cháo de nán yuè rén wéi gē chuán jiāng jūn hé xià lì jiāng jūn， shuài bīng zǒu chū líng líng（ jīn hú nán jìng nèi）， rán hòu yī lù zhí xià lí shuǐ（ jīn guǎng xī lí jiāng）， yī lù zhí dǐ cāng wú（ jīn guǎng xī jìng nèi）； dì wǔ lù yǐ chí yì hóu lì yòng bā shǔ de zuì rén， diào dòng yè láng guó de jūn duì， zhí xià zāng kē jiāng。
zhè chǎng zhàn zhēng shí fēn jī liè， chí xù liǎo yī nián， yī zhí dào qián 111 nián de dōng tiān， lóu chuán jiāng jūn yáng pú shuài lǐng jīng bīng， qiǎng xiān gōng xià xún xiá， rán hòu gōng pò fān yú chéng běi de shí mén， jiǎo huò liǎo nán yuè de zhàn chuán hé liáng shí， chéng jī xiàng nán tuī jìn， cuò bài nán yuè guó de xiān tóu bù duì， shuài lǐng shù wàn dà jūn děng hòu fú bō jiāng jūn lù bó dé de jūn duì。 lù bó dé shuài lǐng bèi shè de zuì rén， lù tú yáo yuǎn， yǔ yáng pú huì shī shí cái dào liǎo yī qiān duō rén， yú shì yī tóng jìn jūn。 yáng pú shuài jūn duì zài qián biān， yī zhí gōng dào fān yú， zhào jiàn dé hé lǚ jiā dōuzài chéng zhōng gù shǒu。 lóu chuán jiāng jūn yáng pú xuǎn zé yòu lì de dì xíng， jiāng jūn duì zhù zhā zài fān yú de dōng nán miàn， tiān hēi zhī hòu， yáng pú shuài bīng gōng jìn fān yú chéng， fàng huǒ shāo chéng。 ér fú bō jiāng jūn lù bó dé， zé zài chéng xī běi 'ān yíng zhā zhài， pài shǐ zhě zhāo jiàng nán yuè rén， nán yuè rén jiǔ wén fú bō jiāng jūn lù bó dé de wēi míng， yú shì fēn fēn tóubèn lù bó dé de qí xià， lí míng shí fēn， chéng zhōng de nán yuè shǒu jūn dà bù fēn jǐ xiàng lù bó dé tóu jiàng。 lǚ jiā hé zhào jiàn dé jiàn xíng shì bù miào， zài tiān liàng zhī qián shuài lǐng jǐ bǎi míng bù xià chū táo， chéng chuán yán hǎi wǎng xī 'ér qù。 lù bó dé zài xún wèn liǎo tóu jiàng de nán yuè rén zhī hòu， cái zhī lǚ jiā hé zhào jiàn dé de qù xiàng， bìng pài bīng zhuī bǔ tā。 zuì hòu， zhào jiàn dé bèi lù bó dé de xiào wèi sī mǎ sū hóng qín huò， ér lǚ jiā bèi yuán nán yuè guó láng guān sūn dū qín huò。
lǚ jiā hé zhào jiàn dé bèi qín zhī hòu， nán yuè guó shǔ xià gè jùn xiàn bāo kuò cāng wú wáng zhào guāng， guì lín jùn jiān jū wēng， jiē yáng xiàn lìng děng jiē bù zhàn 'ér xià， fēn fēn xiàng hàn cháo tóu jiàng。 gē chuán jiāng jūn hé xià lì jiāng jūn de jūn duì， yǐ jí chí yì hóu diào dòng de yè láng jūn duì hái wèi dào dá， nán yuè yǐ jīng bèi píng dìng liǎo。 hàn wǔ dì zài píng dìng nán yuè hòu， jiāng yuán lái de nán yuè guó shǔ dì shè zhì liǎo jiǔ gè jùn， zhí jiē guī shǔ hàn cháo。 zhè yàng， yóu zhào tuó chuàng lì de nán yuè guó jīng guò 93 nián、 wǔ dài nán yuè wáng zhī hòu， zhōng yú bèi hàn cháo xiāo miè liǎo。
【 jiāng yù yǔ jùn xiàn】
nán yuè guó de běi bù biān jiè yī zhí dào nán lǐng， bāo kuò jīn tiān guǎng xī běi bù de sān jiāng、 lóng shèng、 xīng 'ān、 gōng chéng、 hè zhōu， guǎng dōng běi bù de lián shān、 yáng shān、 lè chāng、 nán xióng、 lián píng、 hé píng、 jiāo lǐng yī xiàn， dà bù fēn dì qū yǔ cháng shā guó jiāo jiè； dōng bù biān jiè yī zhí dào jīn fú jiàn xī bù de yǒng dìng、 píng hé、 zhāng pǔ， yǔ mǐn yuè jiāo jiè； nán bù biān jiè yī zhí dào jīn yuè nán zhōng bù de cháng shān shān mài yǐ dōng jí dà lǐng yī xiàn yǐ běi de dì qū； xī bù biān jiè dào dá jīn guǎng xī bǎi sè、 dé bǎo、 bā mǎ、 dōng lán、 hé chí、 huán jiāng yī dài， yǔ yè láng、 wú liǎn、 jù dīng děng guó jiāo jiè。 nán yuè guó de lǐng tǔ bāo kuò liǎo jīn guǎng dōng、 guǎng xī liǎng shěng qū de dà bù fēn dì qū（ jīn guǎng dōng、 guǎng xī liǎng shěng qū de lù dì miàn jī wéi 41 wàn píng fāng gōng lǐ）， fú jiàn、 hú nán、 guì zhōu、 yún nán de yī xiǎo bù fēn dì qū hé yuè nán de běi bù。
nán yuè guó shì zài qín cháo nán hǎi jùn、 guì lín jùn、 xiàng jùn jī chǔ shàng jiàn lì qǐ lái de guó jiā， lì guó zhī hòu， zhào tuó yán xí liǎo qín cháo de jùn xiàn zhì。 zài jùn de shè zhì shàng， zhào tuó bǎo liú liǎo nán hǎi jùn hé guì lín jùn， bìng bǎ xiàng jùn chāi fēn wéi jiāo zhǐ jùn hé jiǔ zhēn jùn。
nán hǎi jùn dà tǐ bāo kuò liǎo jīn guǎng dōng shěng de dà bù fēn qū yù， qín shí shè yòu fān yú、 lóng chuān、 bó luó、 jiē yáng sì xiàn， nán yuè guó jiàn lì zhī hòu， zhào tuó yòu zài cǐ jī chǔ shàng zēng shè zhēn yáng、 hán kuāng liǎng xiàn。 qí zhōng fān yú xiàn shì nán hǎi jùn de jùn zhì， yě shì nán yuè guó dedōu chéng， wèi yú jīn tiān de guǎng zhōu shì yuè xiù qū nèi。 1983 nián， zài guǎng zhōu shì yuè xiù qū fā jué chū liǎo nán yuè wén wáng zhào mò de líng mù， 1995 nián hé 2000 nián， yòu xiān hòu zài cǐ fā jué chū nán yuè guó gōng shǔ yù huā yuán yí zhǐ hé gōng diàn yí zhǐ， zhèng shí liǎo nán yuè guó dū chéng díquè qiē wèi zhì。
guì lín jùn bāo kuò liǎo jīn guǎng xī de dà bù fēn qū yù， xià shè de xiàn kě kǎo zhě yòu bù shān、 sì huì liǎng xiàn， qí zhōng bù shān xiàn shì guì lín jùn de jùn zhì， wèi yú jīn guǎng xī guì píng xī nán， 1976 nián， zài guì gǎng fā jué chū tǔ liǎo luó bó wān yī hào mù， gāi mù de zhù rén bèi kǎo gǔ xué jiā rèn wéi shì nán yuè guó guì lín jùn de zuì gāo guān lì（ yě yòu yī zhǒng guān diǎn rèn wéi shì cāng wú qín wáng）。
jiāo zhǐ jùn、 jiǔ zhēn jùn bāo kuò liǎo jīn yuè nán zhōng běi bù dì qū， xià shè de xiàn kě kǎo zhě zhǐ yòu xiàng lín xiàn。
【 mín zú】
nán yuè guó jìng nèi de mín zú， dà bù fèn shì shǔ yú gǔ yuè zú de tǔ zhù jū mín， lìng yòu lái zì zhōng yuán de shù shí wàn hàn zú yí mín。 jìng nèi de gǔ yuè zú yòu fēn chéng nán yuè、 xī 'ōu、 luò yuè děng zhī xì。 nán yuè zú jù jū yú jīn guǎng dōng běi bù、 zhōng bù hé guǎng xī de dōng bù yī dài； xī 'ōu jù jū yú jīn guǎng xī xī jiāng de zhōng yóu yǐ jí guì jiāng liú yù hé yuè nán běi bù de yī xiē qū yù； luò yuè jù jū yú jīn guǎng xī zuǒ jiāng、 yòu jiāng liú yù， yuè nán hóng hé sān jiǎo zhōu jí guì zhōu de xī nán bù。
【 zhèng zhì】
zhèng zhì zhì dù
nán yuè guó yīn wéi shì zài qín cháo nán hǎi、 guì lín、 xiàng jùn de jī chǔ shàng jiàn lì qǐ lái de， bìng qiě nán yuè guó de kāi guó jūn zhù zhào tuó yě céng wéi qín cháo de nán hǎi jùn wèi， suǒ yǐ nán yuè guó de zhèng zhì zhì dù dà bù fēn shì yán xí qín cháo de； hòu lái yīn wéi yòu chén shǔ yú hàn cháo， suǒ yǐ hàn cháo de zhèng zhì zhì dù duì nán yuè guó de yǐng xiǎng yě hěn dà。
nán yuè guó de xíng zhèng zhì dù yán xí liǎo qín cháo de jùn xiàn zhì， tóng shí yòu yǐ dú lì guó jiā de zī tài fēn fēng liǎo yī xiē wáng hóu， xíng chéng liǎo hé xī hàn jī běn lèi shìde jùn xiàn zhì hé fēn fēng zhì bìng xíng de xíng zhèng zhì dù。 zài jùn xiàn zhì shàng， zhào tuó bǎo liú liǎo dà bù fēn qín cháo de jùn xiàn shè zhì， tóng shí wèile jiā qiáng yòu xiào de tǒng zhì， yòu zēng shè liǎo yī xiē jùn xiàn。 zài fēn fēng zhì shàng， jù wén xiàn jìzǎi de yòu cāng wú wáng、 xī yú wáng、 gāo chāng hóu děng。
nán yuè guó de zhí guān zhì dù kě fēn wéi zhōng yāng guān zhì hé dì fāng guān zhì， shì yī gè tǐ xì chǒng dà de guān zhì xì tǒng。 zài zhōng yāng guān zhì zhōng， bāo kuò yòu jí jūn zhèng dà quán yú yī shēn de chéngxiàng、 chéng xiāng de zhù shǒu nèi shǐ、 jiān dū bǎi guān de yù shǐ、 zhǐ huī jìn jūn de zhōng wèi、 fǔ wáng de dà fù děng zhǎng wò zhe nán yuè guó nèi zhèng wài jiāo de zhòng chén， hái bāo kuò yòu láng、 zhōng dà fū、 jiāng、 zuǒ jiāng、 xiào wèi、 shí guān、 jǐng xiàng lìng、 sī fǔ、 sī guān、 yuèfǔ、 tài guān、 jū shì、 dà chú、 chú guān、 chú chéng、 zhǎng yù、 shàonèi děng wén wǔ bǎi guān。 zài dì fāng guān zhì zhōng yòu jiǎ shǒu、 jùn jiān、 shǐ zhě、 xiàn lìng、 sè fū děng。
nán yuè guó hái yòu hé zhōng yuán zhèng quánxiàng shìde qí tā yī xiē zhèng zhì zhì dù， bǐ rú shí hánghù jí de zhì dù， shí xíng jì nián de zhì dù， yòng hàn zì、 yòng zhōng yuán dù liàng héng de zhì dù， yù lì tài zǐ zhì dù。 zhè xiē lái zì yú zhōng yuán de zhì dù duì zhì lǐ nán yuè、 gǎi biàn nán yuè yuán běn jú miàn dū fā huī liǎo zhòng yào de zuò yòng。
jūn shì zhì dù
nán yuè guó de jūn duì lái yuán yú qín zhēng lǐng nán shí de 50 wàn dà jūn， nán yuè guó jiàn guó zhī hòu， yī xiē gǔ yuè zú rén yě jiā rù dào zhè gè jūn duì zhōng。 nán yuè guó de jūn shì guān zhí yòu jiāng jūn、 zuǒ jiāng jūn hé xiào wèi děng， jūn duì de zǒng rén shù yīnggāi wéi 50 wàn yǐ shàng， bīng zhǒng bāo kuò yòu bù bīng、 zhōu bīng hé qí bīng děng。 zài nán yuè guó mù zàng chū tǔ de bīng qì zhōng， zhù yào fēn wéi qīng tóng bīng qì hé tiě bīng qì， qí zhōng qīng tóng bīng qì yòu zhàn liǎo jué dà duō shù， zhè fǎn yìng liǎo dāng shí nán yuè guó tiě qì de xī quē。 dāng shí， nán yuè guó díshì zú zhù yào pèi bèi de wǔ qì wéi qīng tóng zhì de duǎn jiàn、 máo、 zú hé gōng shǐ děng； ér jiàngguān zé shǐ yòng tiě jiàn hé tiě máo。
mín zú zhèng cè
nán yuè guó de mín zú zhèng cè yán gōng liǎo qín cháo nán hǎi jùn wèi rèn 'áo、 zhào tuó qǐ jiù shí xíng de“ hé ji bǎi yuè” de mín zú zhèng cè， duì hàn zú hé yuè zú zhī jiān de xiāng hù róng hé qǐ liǎo jī jí de zuò yòng。 qín píng nán yuè hé nán yuè guó jiàn guó de chū qī dōushì yǐ zhōng yuán hàn rén wéi zhù yào yǐ kào lì liàng de， hòu lái zhú bù xī shōu liǎo xǔ duō yuè rén jiā rù dào nán yuè guó de zhèng quán lǐ lái， bǐ rú chéngxiàng lǚ jiā、 zuǒ jiāng jūn huáng tóng děngdōu shì yuè zú rén， rán hòu ràng tā men qù zhì lǐ yuè rén， yǐ zēng jiā yuè rén duì nán yuè guó zhèng quán de rèn tóng gǎn。 tóng shí nán yuè guó zhèng quán hái zài jìng nèi de yī xiē mín zú fù zá de dì qū fēn fēng liǎo dāng dì yuè rén wéi wáng hóu， bǐ rú zài jiāo zhǐ jùn fēn fēng de xī yú wáng děng， ràng qí zì zhì， yě zēng jiā liǎo yuè rén de rèn tóng gǎn。 zài shēng huó xí xìng fāng miàn， zài zhào tuó de dài dòng xià， nán yuè guó zhèng quán de hàn rén kāi shǐ zūn cóng yuè rén de fēng sú xí guàn， rù jìng suí sú， bìng qiě hàn yuè zhī jiān de tōng hūn yě yuè lái yuè pǔ biàn， lián wáng shì yě shèng xíng， bǐ rú dì wǔ dài nán yuè wáng zhào jiàn dé de mǔ qīn jiù shì yuè rén。 zhè xiē zhèng cè wéi nán yuè guó de zhèng quán de wěn dìng、 jīng jì de fā zhǎn、 wén huà de jiāo liú dū qǐ liǎo hěn yòu xiào de zuò yòng。
【 wài jiāo】
yǔ hàn cháo de wài jiāo
nán yuè guó zì qián 196 nián dì yī cì xiàng hàn cháo chēng chén hòu， gòng jīng lì liǎo liǎng duàn chén shǔ hé liǎng duàn kàng héng de shí qī， yī zhí dào qián 111 nián bèi hàn wǔ dì suǒ miè。
nán yuè guó shǒu cì chén shǔ yú hàn cháo shì cóng qián 196 nián hàn gāo zǔ pài lù jiǎ chū shǐ nán yuè guó， zhào tuó jiē shòu hàn gāo zǔ de yìn shòu kāi shǐ， yī zhí dào qián 183 nián wéi zhǐ。 zài zhè gè chén shǔ qī lǐ yī fāng miàn shuāng fāng de zhèng zhì、 jīng jì lái wǎng bù duàn， liǎng guó dōuyòu shōu yì， tōng guò mào yì， zhōng yuán huò dé liǎo nán yuè guó de tè chǎn， nán yuè guó huò dé liǎo zhōng yuán de tiě qì、 mǎ niú děng。 lìng yī fāng miàn， liǎng guó yòu zài hù xiāng dīfáng， zài liǎng guó jiāo jiè de guān kǒu hù xiāng dōuyòu zhòng bīng bù fáng。
nán yuè guó shǒu cì hé hàn cháo kàng héng shì cóng qián 183 nián lǚ hòu duì nán yuè guó shí xíng jìn jué guān shì de jīng jì fēng suǒ， zhào tuó hé hàn cháo jué liè kāi shǐ， yī zhí dào qián 179 nián wéi zhǐ。 zài zhè duàn shí jiān lǐ， zhào tuó tuō lí hàn cháo， gōng kāi chēng dì， bìng chū bīng gōng dǎ hàn cháo de zhū hóu cháng shā guó， lǚ hòu yì pài dà jiāng hé jūn duì qián qù hé nán yuè guó jiāo zhàn。 zài zhè chǎng zhàn zhēng zhōng， yīn wéi nán yuè guó de jūn duì chéng gōng zǔ zhǐ liǎo hàn cháo jūn duì de nán xià， shǐ nán yuè guó de shēng wàng dà zēng， lián mǐn yuè、 xī 'ōu hé luò yuè dū fēn fēn guī shǔ nán yuè guó。
nán yuè guó dì 'èr cì chén shǔ yú hàn cháo shì cóng qián 179 nián hàn wén dì pài lù jiǎ dì 'èr cì chū shǐ nán yuè guó， zhào tuó zài cì qù dì hào guī fù hàn cháo kāi shǐ， yī zhí dào qián 112 nián wéi zhǐ。 zhè duàn chén shǔ qī wéi chí shí jiān fēi cháng cháng， gòng jīng lì liǎo sì dài nán yuè wáng， zǒng gòng 60 duō nián。 zài zhè duàn shí jiān lǐ， chú liǎo kāi guó jūn zhù zhào tuó wài， qí yú jūn zhù dū bǐ jiào píng yōng， méi shí me jiàn shù， duì hàn cháo de yǐ fù yě yuè lái yuè shēn。 dì 'èr dài nán yuè wáng zhào mò zài mǐn yuè qīn fàn nán yuè shí， shèn zhì bǎ hàn wǔ dì bān liǎo chū lái， ràng hàn wǔ dì chū bīng lái duì fù mǐn yuè。 cǐ jǔ shǐ zhào tuó shí qī jiù yǐ jīng yì shǔ nán yuè guó de mǐn yuè， hé nán yuè guó tuō lí liǎo yì shǔ guān xì， ér zhí jiē shòu zhì yú hàn cháo zhōng yāng， shǐ nán yuè guó shí jì shàng bèi gū lì qǐ lái。
nán yuè guó dì 'èr cì hé hàn cháo kàng héng shì cóng qián 112 nián chéngxiàng lǚ jiā fǎn pàn， shā dì sì dài nán yuè wáng zhào xīng、 jiū tài hòu hé hàn cháo shǐ zhě kāi shǐ， yī zhí dào qián 111 nián nán yuè guó miè guó wéi zhǐ。 cǐ shí de hàn cháo jīng guò shí jǐ nián de xiū yǎng shēng xī， guó lì qiáng dà， céng zài běi fāng shù cì dà bài xiōng nú， pò shǐ xiōng nú yuǎn zǒu mò běi。 ér cǐ shí de nán yuè guó nèi bù fēn liè， jiū tài hòu hé lǚ jiā zhī jiān de máo dùn fēi cháng shēn， bìng zuì zhōng dǎo zhì liǎo tā men zhī jiān de hù xiāng cán shā。 suǒ yǐ zhè cì nán yuè guó de fǎn pàn zài bù dào liǎng nián de shí jiān lǐ jiù bèi hàn wǔ dì dà bài， zuì zhōng miè diào liǎo nán yuè guó。
yǔ cháng shā guó de wài jiāo
cháng shā guó wèi yú nán yuè guó de běi biān， liú bāng zài fēn fēng dì yī dài cháng shā wáng wú ruì shí， bǎ nán yuè guó shí jì tǒng zhì de nán hǎi、 guì lín、 xiàng sān jùn yě yī bìng fēn fēng gěi wú ruì， suǒ yǐ cháng shā guó duì nán yuè guó cóng yī kāi shǐ jiù huái yòu dí yì， zài cháng shā guó hé nán yuè guó jiāo jiè de guān kǒu cháng qī shǒu yòu hàn cháo pài zhù de zhòng bīng。 cháng shā guó yīn wéi shì hàn cháo de yī gè nèi zhū hóu， suǒ yǐ tōng cháng hàn cháo duì nán yuè guó de zhèng cè hé wài jiāo， yě jiù shì cháng shā guó duì nán yuè guó de zhèng cè hé wài jiāo。
yǔ mǐn yuè guó de wài jiāo
mǐn yuè guó wèi yú nán yuè guó de dōng biān， qín cháo shí bèi qín shǐ huáng suǒ miè， shè wéi mǐn zhōng jùn， guó wáng wú zhū bèi fèi。 hàn cháo lì guó shí， wú zhū yīn fǔ zuǒ liú bāng yòu gōng， yú qián 202 nián bèi fù lì wéi mǐn yuè wáng。 nán yuè guó hé mǐn yuè guó de guān xì jīng lì liǎo sān gè jiē duàn。 dì yī jiē duàn shì cóng qián 196 nián zhào tuó dì yī cì chén fú hàn cháo hòu kāi shǐ， cǐ shí， nán yuè guó hé mǐn yuè guó tóng chén shǔ yú hàn cháo， shì duì děng de guān xì。 dì 'èr jiē duàn shì cóng qián 183 nián zhào tuó hé hàn cháo jiāo zhàn， chéng gōng zǔ zhǐ hàn jūn nán xià kāi shǐ， cǐ shí， nán yuè guó de shēng wàng dà zēng， mǐn yuè yīn 'ér yì shǔ yú nán yuè guó， kāi shǐ liǎo chén shǔ de guān xì。 dì sān jiē duàn shì cóng qián 135 nián mǐn yuè wáng yǐng xí jī nán yuè guó， zhào mò qǐng qiú hàn wǔ dì chū bīng， píng fù mǐn yuè zhī luàn kāi shǐ， zhè shí mǐn yuè guó chóngxīn guī shǔ hàn cháo zhōng yāng， hé nán yuè guó huī fù liǎo duì děng de guān xì。
yǔ xī nán yí guó jiā de wài jiāo
hàn chū de xī nán yí guó jiā zhù yào yòu yè láng、 wú liǎn、 jù dīng děng， yè láng shì zhè xiē xī nán yí dāng zhōng dì yù zuì guǎng de guó jiā， jiāng yù bāo kuò jīn zhōng guó guì zhōu、 yún nán jí sì chuān nán bù dì qū。 zài qián 183 nián zhào tuó chéng gōng kàng jī hàn cháo hòu， bāo kuò yè láng zài nèi de xī nán yí guó jiādōu fēn fēn yì shǔ yú nán yuè guó， yī zhí dào nán yuè guó miè wáng， dū bǎo chí zhe yī zhǒng sōng sàn de yì shǔ guān xì。
【 jīng jì】
nóng yè
luó bó wān yī hào mù chū tǔ de tiě chā， gāi nóng jù yòng lái chā dì qǐ tǔ zhàn guó shí qī lǐng nán dì qū de suī rán yǐ yòu shuǐ dào gēng zuò děng nóng yè shēng chǎn， dàn jìn xíng nóng yè shēng chǎn de gōng jù duō wéi shí qì hé jiǎn dān de qīng tóng qì， yǔ jǐ guǎng fàn yùn yòng dào tiě qì nóng jù de zhōng yuán dì qū xiāng bǐ， nóng yè shēng chǎn shuǐ píng xiāng duì luò hòu。 qín shǐ huáng zhēng fú lǐng nán zhī hòu， jiāng 50 wàn dà jūn tún shù lǐng nán， yòu cóng zhōng yuán qiān yí guò qù dà liàng yí mín， zhè pī yí mín de nán xià dài qù liǎo zhōng yuán de tiě qì nóng jù hé fā dá de nóng yè shēng chǎn jì shù， tí shēng liǎo lǐng nán de nóng yè shēng chǎn shuǐ píng。
nán yuè guó lì guó zhī hòu， yuán wéi qín jūn jiànglǐng de kāi guó jūn zhù zhào tuó réng zhù zhòng nóng yè de fā zhǎn， tuī guǎng shǐ yòng zhōng yuán xiān jìn de nóng yè shēng chǎn jì shù， bìng zài yǔ cháng shā guó jiāo jiè de dì fāng shè lì guān shì， tōng guò cháng shā guó cóng zhōng yuán dì qū shū rù tiě zhì nóng jù hé mǎ、 niú、 yáng děng jiā chù yòng yú nóng yè shēng chǎn。 qí jiān suī rán zài lǚ hòu bǎ wò hàn cháo cháo zhèng shí qī duì nán yuè guó shí xíng liǎo jīng jì fēng suǒ， dàn zhōng yuán hé nán yuè guó de guān shì mào yì zài lǚ hòu sǐ hòu hěn kuài yòu dé dào liǎo huī fù， zhí zhì nán yuè guó de miè wáng。
zài nán yuè guó mù zàng zhōng chū tǔ de tiě zhì nóng jù zhù yào yòu chú、 jué、 chā、 lián、 fǔ、 bēn、 shǒu chǎn、 cuò、 zhuī、 guā dāo、 chuí、 záo děng。 qí zhōng chú shì zuì cháng yòng de nóng jù， zhù yào zài nóng gēng shí yòng yú qīng chú zá cǎo， shū sōng tǔ zhì děng； jué shì shēn jué tǔ dì de yòu lì nóng jù， zhù yào yòng yú kāi huāng zào tián、 bào jué nóng zuò wù de gēn zhū děng。 cǐ wài， dāng shí shōu gē nóng zuò wù yǐ jīng yòng dào tiě lián， kǎn fá sēn lín yǐ jīng yòng dào tiě fǔ， tiě zhì nóng jù de guǎng fàn shǐ yòng cù jìn liǎo nán yuè guó de nóng yè fā zhǎn。 dàn yóu yú nán yuè guó tiě kuàng zī yuán quē fá， yě tiě yè bù fā dá， zhè xiē tiě zhì nóng jù zhù yào hái shì yào yǐ kào zhōng yuán de shū rù， yīn cǐ nán yuè guó de tiě zhì nóng jù de pǔ jí chéng dù hái shì bǐ jiào dī， fēn bù fàn wéi zhù yào zài nán yuè guó dū chéng hé jùn xiàn zhì suǒ de zhōu biān qū yù， ér zài yī xiē lí jùn xiàn zhì suǒ jiào yuǎn de dì fāng， réng zài shǐ yòng shí qì hé qīng tóng qì nóng jù。
nán yuè wáng mù chū tǔ de jiǔ jù zhī yī， qīng bái yù jiǎo bēi zài nán yuè guó mù zàng zhōng chū tǔ de liáng shí zuò wù zhù yào yòu shuǐ dào、 shǔ、 sù、 shū、 yì mǐ、 yú、 dà má zǐ děng， chū tǔ de guā guǒ zhù yào yòu gān jié、 táo、 lǐ、 lì zhī、 gǎn lǎn、 wū lǎn、 rén miàn zǐ、 tián guā、 mù guā、 huáng guā、 hú lú、 jiāng、 huā jiāo、 méi、 yáng méi、 suān zǎo děng。 qí zhōng shuǐ dào shì gǔ yuè rén de zhù yào liáng shí zuò wù， yě shì nán yuè guó zuì cháng jiàn de liáng shí zuò wù， fēi cháng shì hé lǐng nán dì qū gāo wēn duō yǔ， shuǐ yuán zhòng duō de shēngzhǎng huán jìng。 ér lì zhī shì lǐng nán tè yòu de shuǐ guǒ， jù xī hàn liú xīn de《 xī jīng zá jì》 jìzǎi， zhào tuó céng jiāng lì zhī zuò wéi gòng pǐn jìn gòng gěi liú bāng。 zài nán yuè guó de mù zàng zhōng hái chū tǔ liǎo bù shǎo shèng jiǔ qì mǐn， shuō míng dāng shí nán yuè guó yǐ yòu liǎo chéng shú de niàng jiǔ jì shù。
zài nán yuè guó de mù zàng zhōng chū tǔ de jiā chù cán hái zhù yào yòu zhū、 niú、 yáng、 jī děng， chū tǔ de yě shēng dòng wù cán hái zhù yào yòu hé huā què、 zhú shǔ děng。 tè bié shì hé huā què， zhì jīn zài guǎng dōng réng shì yī dào míng cài de zhù liào。 cǐ wài， nán yuè guó de mù zàng hái chū tǔ liǎo dà liàng de shuǐ chǎn pǐn， yòu yú lèi、 biē lèi hé gè zhǒng bèi ké lèi de dàn shuǐ hé hǎi shuǐ chǎn pǐn。
shǒu gōng yè
jù kǎo gǔ fā jué zhèng míng， lǐng nán dì qū zuì chí zài chūn qiū shí qī jiù yǐ jīng kāi shǐ shǐ yòng qīng tóng qì， bìng zhǎng wò liǎo yuán shǐ de qīng tóng zhù zào jì shù， dàn dāng shí qīng tóng qì de yìng yòng bìng bù guǎng fàn。 qín shǐ huáng tǒng yī lǐng nán hé zhào tuó jiàn lì nán yuè guó zhī hòu， lái zì zhōng yuán de qīng tóng zhù zào jì shù shǐ lǐng nán dì qū de yě zhù yè yòu liǎo hěn dà de fā zhǎn， qīng tóng qì de zhǒng lèi hé shù liàng dū fēi cháng fēng fù， jǐn zài nán yuè wáng mù hé luó bó wān yī hào mù liǎng gè nán yuè guó de mù zàng zhōng jiù fēn bié chū tǔ liǎo 500 duō jiàn hé 200 duō jiàn de qīng tóng qì。 zài zhè xiē qīng tóng qì zhōng， chú liǎo yī bù fēn bīng qì hé rì cháng yòng jù shì cóng zhōng yuán shū rù zhī wài， hěn dà yī bù fēn shì nán yuè guó zì shēn zhù zào de， zhù yào yòu tóng gòu diào、 yuè shì tóng dǐng、 tóng tí tǒng、 tóng xūn lú、 tóng gǔ、 tóng hú、 tóng kǎo lú、 tóng móu、 tóng biān zhōng、 tóng fāng、 zhú jié tóng tǒng、 tóng yáng jiǎo zhōng děng。 qí zhōng de yī xiē tóng qì tǐ xíng shuò dà， tāi bì jiào bó， zhù yòu gè shì fán zá de huā wén。
lǐng nán dì qū de tiě qì yě shì zài qín shǐ huáng tǒng yī lǐng nán zhī hòu cái kāi shǐ dà liàng chū xiàn， nán yuè guó shí qī， shǐ yòng tiě qì yǐ jīng shí fēn pǔ tōng， dān dān zài nán yuè wáng mù zhōng jiù chū tǔ tiě qì dá 246 jiàn zhī duō。 nán yuè guó mù zàng chū tǔ de tiě qì zhù yào yòu nóng jù、 shǒu gōng yè gōng jù、 wǔ qì hé shēng huó yòng jù děng， zhǒng lèi fán duō。 dàn shì， yóu yú nán yuè guó shí qī tiě kuàng zī yuán quē fá， nán yuè guó běn shēn de yě tiě guī mó shí fēn yòu xiàn， tiě qì zhù yào hái shì yǐ kào cóng zhōng yuán de jìn kǒu， yě tiě de yuán cái liào yě zhù yào shì cóng zhōng yuán shū rù， huò zhě lì yòng fèi jiù tiě lái jìn xíng tiě qì de jiā gōng duàn zào。
zài nán yuè guó de mù zàng zhōng， chū tǔ zuì duō de qì jù shì táo qì， jǐn zài nán yuè wáng mù jiù chū tǔ táo qì duō dá 991 jiàn。 nán yuè guó mù zàng chū tǔ de táo qì zhù yào yòu chǔ róng qì、 chuī jù děng rì cháng shēng huó yòng jù， hé zhuān mén wéi xùn zàng yòng de míng qì， yǐ jí yī xiē jiàn zhù yòng de zhuān wǎ děng。 zhè xiē táo qì dà bù fēn wéi nán yuè guó běn tǔ zhì zào， duō shì yī xiē yòu zhe nán yuè fēng gé de jǐ hé yìn wén táo。
nán yuè guó de yù qì zhì zào yè yě xiāng dāng fā dá， zài nán yuè wáng mù zhōng gòng chū tǔ liǎo 244 jiàn yù qì。 zhè xiē yù qì zhù yào fēn wéi sì dà lèi， bāo kuò lǐ yí yòng yù、 sāngzàng yòng yù、 zhuāng shì yòng yù、 qì yòng yòng yù děng， qì xíng fēng fù， yòng tú duō yàng。 qí zhōng de jīng pǐn zhù yào yòu sī lǚ yù yī、 qīng bái yù jiǎo bēi、 chéng pán gāo zú bēi、 yù bì、 lóng hǔ bìng tǐ yù dài gōu、 lóng fèng wén zhòng huán yù pèi děng。 zhè xiē jīng měi de yù qì dà bù fēn wéi nán yuè guó de gōng jiàng zhì zào， ér yù liào chú liǎo yóu nán yuè guó zì chǎn yī bù fēn de zhī wài， hěn dà yī bù fēn zé lái zì yú jìn kǒu。
chú liǎo yǐ shàng jǐ zhǒng shǒu gōng yè zhī wài， nán yuè guó de jīn yín qì yě zhù yè、 fǎng zhì yè、 qī mù zhì zào yè yě yòu liǎo hěn dà de fā zhǎn。 zài nán yuè wáng mù zhōng chū tǔ de jīn yín qì dài biǎo zuò yòu“ wén dì xíng xǐ” lóng niǔ jīn yìn、“ tài zǐ” guī niǔ jīn yìn、 hǔ tóu jīn gōu xián yù lóng、 jīn dài gōu děng。 chū tǔ de qī qì dài biǎo zuò yòu qī mù dà píng fēng děng。
shāng yè
qín cháo zhī qián， lǐng nán dì qū de shāng pǐn jīng jì jī běn chǔyú wù wù jiāo huàn de yuán shǐ zhuàng tài， bìng méi yòu jìn rù huò bì jīng jì de jiē duàn。 qín cháo píng dìng lǐng nán zhī hòu， dà liàng nán qiān de hàn rén dài lái liǎo zhōng yuán fā dá de mào yì fāng shì， lǐng nán dì qū cái kāi shǐ zhú jiàn jìn rù huò bì jīng jì shí dài。 nán yuè guó jiàn guó zhī hòu， lì dài de jūn zhù dū zhù zhòng yǔ lín guó、 tè bié shì yǔ hàn cháo de shāng yè mào yì。 qián 196 nián， nán yuè guó hé hàn cháo jiàn jiāo hòu， zhào tuó jí zài nán yuè guó hé cháng shā guó jiāo jiè de dì fāng shè lì guān shì， cóng zhōng yuán shū rù tiě qì、 qīng tóng qì hé shēng chù， yǐn jìn zhōng yuán de xiān jìn jì shù， bìng xiàng zhōng yuán shū chū nán yuè guó chū chǎn de bái bì、 zhū jī、 dài mào、 xī niú jiǎo、 shān hú、 lì zhī děng tǔ tè chǎn。 nán yuè guó de huò bì yě shì cóng zhōng yuán shū rù de， bìng méi yòu zì jǐ zhù zào de huò bì， zhè xiē huò bì zhù yào yǐ qín cháo hé hàn cháo de“ bàn liǎng qián” wéi zhù。 nán yuè guó yǔ mǐn yuè、 yè láng děng qí tā zhōu biān guó jiā de shāng mào wǎng lái yě shí fēn mìqiè， lǚ hòu yǔ nán yuè guó jiāo 'è shí qī， zhào tuó jí yǐ cái wù lù yí de fāng shì， yǐ huò dé mǐn yuè、 yè láng、 xī 'ōu hé luò yuè děng guó de guī shǔ huò zhī chí。
chú liǎo lù lù mào yì zhī wài， nán yuè guó de hǎi shàng mào yì yě yòu hěn dà de fā zhǎn， jù wèi yú jīn guǎng zhōu shì zhōng shān sì lù de qín hàn zào chuán gōng chǎng yí zhǐ de kǎo gǔ fā jué zhèng míng， dāng shí dedōu chéng fān yú yǐ jù bèi liǎo shēng chǎn dà pī nèi hé hé yán hǎi háng xíng de chuán zhǐ de néng lì。 dāng shí de nán yuè guó rén yǐ jīng kāipì liǎo tōng guò nán zhōng guó hǎi yǔ dōng nán yà hé nán yà zhū guó jìn xíng shāng yè mào yì de lù xiàn， zhè tiáo lù xiàn hòu lái bèi chēng wéi“ hǎi shàng sī chóu zhī lù”。 zài nán yuè wáng mù de yí zhǐ zhōng， yě fā jué liǎo yī bù fēn chǎn zì yú dōng nán yà hé nán yà zhū guó de bó lái pǐn， bāo kuò yín hé、 xiàng yá、 jīn huā pào shì、 rǔ xiāng děng。
【 wén huà】
yǔ yán wén zì nán yuè guó chú liǎo cóng zhōng yuán qiān yí guò lái de shù shí wàn hàn rén shǐ yòng gǔ hàn yǔ wài， běn dì de nán yuè、 xī 'ōu、 luò yuè děng tǔ zhù jū mín dà bù fēn shǐ yòng gǔ yuè yǔ， mù qián fēn bù zài dōng nán yà hé zhōng guó nán bù de zhuàng dòng yǔ xì jiù bèi rèn wéi shì gǔ yuè yǔ de zhí xì hòu yì， ér xiàn zài fēn bù zài zhōng guó guǎng dōng、 guǎng xī liǎng dì de yuè yǔ zé bèi rèn wéi bǎo liú liǎo hěn duō gǔ yuè yǔ de chéngfèn。 nán yuè guó yóu yú qí chuàng lì zhě zhào tuó hé dà bù fēn guān yuán jūn lái yuán yú zhōng yuán， yīn cǐ hàn zì chéng wéi nán yuè guó de guān fāng wén zì， zài nán yuè wáng mù hé guǎng xī luó bó wān yī hào mù chū tǔ de wén wù zhōng， fā xiàn yī xiē míng kè yòu wén zì de yìn zhāng、 tóng qì、 yín qì hé táo qì děng， dà bù fēn wén zì wéi qín hàn lì shū。 ér běn dì de nán yuè、 xī 'ōu、 luò yuè děng tǔ zhù jū mín yī bān xiāng xìn zhǐ tíng liú zài kè fú jì shì de jiē duàn， wèi yòu yǎn huà chū zì jǐ de wén zì。
yīnyuè wǔ dǎo
nán yuè guó de mín zú dōushì yī xiē néng gē shàn wǔ de mín zú， zài nán yuè guó de mù zàng zhōng， chū tǔ liǎo bù shǎo de yuèqì， qí zhōng dǎ jī yuèqì yòu zhōng、 qìng、 gòu diào、 náo、 tóng gǔ děng， gōng xián yuèqì yòu qín、 sè děng， chuī zòuyuè qì yòu dí děng。 zài zhè xiē yuèqì zhōng， tóng gǔ shì zuì yòu tè sè de tǔ zhù yuèqì zhī yī， tā chú liǎo zuò wéi yuèqì shǐ yòng zhī wài， hái shì gǔ yuè rén dì fāng shǒu lǐng men quán lì hé cái fù de xiàng zhēng， zài gè dòng tái mín zú dì qū jūn yòu fā xiàn。 zài nán yuè guó mù zàng de chū tǔ wén wù zhōng hái fā xiàn liǎo bù shǎo miáo huì nán yuè wǔ dǎo de tú huì， jù kǎo gǔ xué jiā fēn xī， zhè xiē wǔ dǎo zhù yào fēn wéi yuè shì wǔ hé hàn shì wǔ， yuè shì wǔ zhǒng lèi fán duō， yòu xiáng lù wǔ、 yǔ wǔ、 wǔ wǔ、 lú zhú wǔ děng， hàn shì wǔ zhǐ yòu yī zhǒng， jí cháng xiù wǔ。
fēng sú
nán yuè guó de nán yuè、 xī 'ōu、 luò yuè děng tǔ zhù mín zú yòu zhe dú tè de fēng sú xí guàn。 tā men hé zhōng yuán hàn rén de“ shēn tǐ fā fū shòu zhī fù mǔ” de guān niàn bù tóng， tā men dāng zhōng de dà bù rén xǐ huān bǎ tóu fā jiǎn dé hěn duǎn， xǐ huān zài shēn shàng cì shàng gè zhǒng yán sè hé huā wén de wén shēn。 yóu yú nán yuè guó nán miàn lín hǎi， jìng nèi hé wǎng zhòng duō， suǒ yǐ hěn duō de yuè rén shuǐ xìng hěn hǎo， tā men shàn yú lì yòng chuán lái jìn xíng yú liè， xǐ huān shí yòng gè zhǒng yú lèi hé bèi lèi， zài yī xiē chū tǔ de tóng gǔ shàng hái miáo huì yòu tā men jìng sài lóng zhōu de xí sú。 gǔ yuè rén de fáng zǐ duō wéi cháo jū hé gān lán， cháo jū shì zhǐ yíng jiàn zài shù shàng de fáng wū， gān lán shì zhǐ lì yòng duō gēn zhù zǐ zuò zhī chēng， bǎ fáng wū líng kōng jiàn zài zhù zǐ shàng， zhè liǎng zhǒng líng kōng jiàn zào de fáng zǐ dōushì wèile bì miǎn shé chóng zǒu shòu de qīn rǎo hé shì yīngdāng dì gāo wēn duō yǔ de huán jìng。 gān lán jiàn zhù zhì jīn zài gè dòng tái mín zú de jù jū dì qū yǐ rán kě jiàn。
nán yuè guóxiàng duì yú zhōng yuán dì qū lái shuō， réng bǎo liú yòu yī xiē bù rén dào de xí sú， bǐ rú rén xùn hé liè shǒu。 zài nán yuè wáng mù zhōng， jí fā xiàn yòu 15 jù de xùn rén， zhè xiē xùn réndōu shì nán yuè wén wáng zhào mèi de chǒng fēi hé shēn biān jìn dài， duō shù shì bèi jī zá hòu nǎo zhì sǐ， qí zhuàng cǎn liè， ér zài nán yuè guó de qí tā mù zàng zhōng yì fā xiàn yòu xùn rén。 liè shǒu de qíng xíng zé miáo shù zài yī xiē nán yuè mù zàng de chū tǔ wén wù shàng， biǎo xiàn liǎo nán yuè guó de yuè zú rén zài jiāo zhàn zhōng， jiāng duì fāng fú huò hòu， gē xià shǒu jí， xì zài zì jǐ de yāo shàng。
【 nán yuè guó yí jì】
nán yuè guó de yí jì duō fēn bù zài zhōng guó guǎng dōng hé guǎng xī liǎng shěng qū nèi， qí zhōng yǐ nán yuè guó dū chéng de suǒ zài dì， jí xiàn jīn de guǎng zhōu shì fēn bù zuì duō。 mù qián zài guǎng zhōu shì fàn wéi nèi de gòng yòu sì chù nán yuè guó yí jì bèi zhōng guó guó wù yuàn liè wéi“ quán guó zhòng diǎn wén wù bǎo hù dān wèi”， tā men fēn bié wéi nán yuè guó gōng shǔ yí zhǐ、 nán yuè wén wáng mù、 nán yuè guó mù gòu shuǐ zhá yí zhǐ hé lián huā shān gǔ cǎi shí chǎng。 cǐ wài， zhì 1995 nián wéi zhǐ， guǎng zhōu shì gòng fā xiàn nán yuè guó de mù zàng duō dá 250 duō zuò， shì nán yuè guó mù zàng fā jué zuì duō de dì qū。 zài guǎng zhōu shì zhī wài de guǎng dōng shěng dì qū， réng yòu hěn duō de nán yuè guó yí jì， tā men bāo kuò nán xióng de héng pǔ guān、 yáng shān de yáng shān guān、 lè chāng de zhào tuó chéng、 rén huà de qín chéng děng nán yuè guó de guān fáng yí zhǐ， yǐ jí líng xīng fēn bù zài zhào qìng、 lè chāng、 qū jiāng、 nán hǎi děng dì de nán yuè guó mù zàng。 guǎng xī de nán yuè guó yí jì zhù yào yǐ mù zàng jū duō， tā men zhù yào fēn bù zài guì gǎng、 hè zhōu、 píng lè、 hé pǔ、 wú zhōu、 liǔ zhōu、 guì píng děng dì。 qí zhōng jiào zhòng yào de mù zàng yòu guì gǎng luó bó wān yī、 èr hào mù， hè zhōu jīn zhōng yī hào mù， cǐ wài zài píng lè yín shān lǐng、 hé pǔ wàng niú lǐng、 guì gǎng fēng liú lǐng děng dì de hàn mù qún zhōng yì yòu nán yuè guó shí qī de mù fā xiàn。
nán yuè guó gōng shǔ yí zhǐ
nán yuè guó wáng gōng de yí zhǐ， wèi yú guǎng dōng shěng guǎng zhōu shì yuè xiù qū nèi， zǒng miàn jī dá 15 wàn píng fāng mǐ， bāo kuò yù huā yuán yí zhǐ hé gōng diàn yí zhǐ děng。 yù huā yuán yí zhǐ shì 1995 nián bèi fā xiàn de， zài yí zhǐ zhōng fā jué chū fāng chí、 wān yuè chí、 qū qú、 píng qiáo、 bù shí děng gōng diàn yuán lín de yí jì； gōng diàn yí zhǐ shì 2000 nián zài guǎng zhōu shì 'ér tóng gōng yuán bèi fā xiàn de， mù qián zhǐ qīng lǐ wán qí zhōng yī zuò dà xíng gōng diàn de“ sàn shuǐ” bù fēn。 1996 nián 11 yuè 20 rì， gāi yí zhǐ bèi liè wéi quán guó zhòng diǎn wén wù bǎo hù dān wèi。 2006 nián 6 yuè 11 rì， nán yuè guó gōng shǔ yí zhǐ xiàng gōng zhòng kāi fàng bù fēn yǐ zhěng lǐ xiū fù wán de dà yuē 3000 duō píng fāng mǐ de yí jì， bìng zài 10000 duō jiàn fā jué pǐn zhōng jīng xuǎn bù fēn wén wù xiàng gōng zhòng zhǎn
nán yuè wén wáng mù
nán yuè wén wáng mù tōng cháng chēng wéi nán yuè wáng mù， shì nán yuè guó dì 'èr dài jūn zhù zhào mò de líng mù， wèi yú guǎng dōng shěng guǎng zhōu shì yuè xiù qū xiàng gǎng shān shàng， shì yī zuò záo shān shēn mái duō shì jié gòu hé yòu xié pō mù dào de shí shì mù。 gāi mù shì 1983 nián bèi fā xiàn de， gòng chū tǔ suí zàng pǐn 1000 duō jiàn， bāo kuò tóng qì 500 duō jiàn， yù qì 240 duō jiàn， tiě qì 246 jiàn， lìng yòu jīn qì、 yín qì、 táo qì yī pī， qí zhōng yǐ sī lǚ yù yī hé“ wén dì xíng xǐ” jīn yìn děng zuì wéi zhēn guì， cǐ wài hái zài gāi mù fā xiàn yòu xùn zàng zhě 15 rén。 1988 nián 2 yuè 8 rì， zài yuán mù zhǐ jiàn lì qǐ lái de yí zhǐ bó wù guǎn héng héng xī hàn nán yuè wáng bó wù guǎn zhèng shì duì wài kāi fàng。 1996 nián 11 yuè 20 rì gāi mù bèi liè wéi quán guó zhòng diǎn wén wù bǎo hù dān wèi。
luó bó wān yī、 èr hào mù
luó bó wān yī、 èr hào mù wèi yú guǎng xī zhuàng zú zì zhì qū guì gǎng shì luó bó wān fù jìn， lí guì gǎng shì qū yuē 5 gōng lǐ。 luó bó wān yī hào mù shì 1976 nián bèi fā xiàn de， shì yī zuò dà xíng de shù xué tǔ kēng mù guǒ mù， mù dào nán cè yòu chē mǎ kēng， guǒ shì zhī xià hái yòu xùn zàng kēng hé qì wù kēng děng， gòng chū tǔ suí zàng pǐn 1000 duō jiàn， xùn zàng zhě 7 rén， gāi mù bèi rèn wéi shì nán yuè guó shí qī guì lín jùn zuì gāo guān lì de líng mù（ yě yòu yī zhǒng guān diǎn rèn wéi shì cāng wú qín wáng）。 luó bó wān 'èr hào mù shì zài 1979 nián bèi fā xiàn de， shì yī zuò dài mù dào de dà xíng mù guǒ mù， gāi mù céng bèi yán zhòng dào rǎo， zhǐ chū tǔ suí zàng pǐn 123 jiàn， xùn zàng zhě 1 rén， gāi mù bèi rèn wéi shì nán yuè guó wáng hóu yī jí guān lì de pèi 'ǒu de líng mù（ yě yòu yī zhǒng guān diǎn rèn wéi shì cāng wú qín wáng de fū rén）。
|