|
wǔ dài shí guó。 táng cháo miè wáng zhī hòu， zài zhōng yuán dì qū xiāng jì chū xiàn liǎo wǔ gè cháo dài hé gē jù yú xī shǔ、 jiāng nán、 lǐng nán hé hé dōng de shí jǐ gè zhèng quán， hé chēng wǔ dài shí guó。
wǔ dài shì hòu liáng、 hòu táng、 hòu jìn、 hòu hàn、 hòu zhōu。 chú hòu liáng yī gè duǎn zàn shí qī yǐ jí hòu táng dū luò yáng wài， hòu liáng dà bù fēn shí qī hé qí tā sān dài dū yǐ kāi fēng wéi shǒu dū。 wǔ dài wéi qī wǔ shí sì nián， yòu bā xìng chēng dì， gòng shí sì jūn。 hòu liáng hé hòu zhōu de jūn zhù shì hàn zú rén， hòu táng、 hòu jìn、 hòu hàn de jūn zhù shì shā tuó zú rén。 tā mendōu jiàn guó yú huá běi dì qū， jiāng tǔ zé yǐ hòu liáng zuì xiǎo， hòu táng zuì dà。
shí guó shì qián shǔ、 hòu shǔ、 wú、 nán táng、 wú yuè、 mǐn、 chǔ、 nán hàn、 nán píng ( jīng nán )、 běi hàn。 běi hàn jiàn guó yú jīn shān xī jìng nèi， qí yú jiǔ guó dōuzài nán fāng。 shí guó yǔ wǔ dài bìng cún， dàn gè guó cún zài shí jiān cháng duǎn bù yī， rú wú yuè， gē jù yú táng wáng yǐ qián， zhí dào wǔ dài jié shù hòu cái wéi běi sòng suǒ miè。 jiāng tǔ zé nán píng zuì xiǎo， nán táng zuì dà。
wǔ dài de gēngdié hé shí guó de gē jù
zì táng zhōng hé sì nián (884) huáng cháo zhī luàn jié shù hòu， táng cháo míng yì shàng hái cún zài 'èr shí yú nián。 dàn cháo tíng wēi quán zhè shí gèng jiā shuāi wēi， xīn jiù fān zhèn lín lì， zhàn zhēng bù xiū。 guó jiā fēn liè de qīng xiàng rì yì míng xiǎn。
nà shí， luó shào wēi jù wèi bó， wáng róng jù zhèn jì， liú rén gōng jù lú lóng， zhū gé shuǎng jù hé yáng hé luò yáng， mèng fāng lì jù xíng、 míng， lǐ kè yòng jù tài yuán、 shàng dǎng， zhū wēn jù biàn、 huá， qín zōng quán jù xǔ、 cài， shí pǔ jù xú、 sì， zhū xuān jù yùn（ yùn）、 cáo、 qí、 pú， wáng jìng wǔ jù zī、 qīng， lǐ mào zhēn jù fèng xiáng， gāo pián、 yáng xíng mì xiān hòu jù huái nán， qín yàn jù xuān、 xī， liú hàn hóng、 dǒng chāng jù zhè dōng， qián liú jù zhè xī， wáng jiàn jù liǎng chuān， wáng cháo、 wáng shěn zhī xiōng dì jù fú jiàn， mǎ yīn jù hú nán， liú yǐn、 liú yán xiōng dì jù lǐng nán。
tā mendōu lì tú kuò dà shí lì。 jīng guò duō nián de xiāng hù jiān bìng， zhú jiàn xíng chéng liǎo jǐ zhī jiào dà de shì lì。 zài běi fāng， zhù yào shì yǐ biàn zhōu wéi jù diǎn de zhū wēn hé yǐ tài yuán wéi zhōng xīn de lǐ kè yòng。 tiān yòu sì nián (907)， zhū wēn miè táng chēng dì， shì wéi hòu liáng tài zǔ， guó hào liáng， shǐ chēng hòu liáng， gǎi yuán kāi píng。 wǔ dài shí qī zì cǐ zhèng shì kāi shǐ。
zhū wēn běn shì huáng cháo zhī dàjiàng。 jiàng táng hòu， shòu fēng wéi xuān wǔ jié dù shǐ， jù biàn zhōu。 cǐ hòu， tā zhú jiàn gōng zhàn liǎo cài、 xú、 yùn、 cáo、 qí、 pú děng zhōu， sǎo chú liǎo jīn huá běi xǔ duō gē jù shì lì。 tiān fù sān nián (903)， yòu zhàn bài chēng bà qín lǒng， xié chí táng zhāo zōng de lǐ mào zhēn， xiāo miè liǎo cháng qī zhǎng wò cháo tíng jūn zhèng dà quán de huàn guān jí tuán。 zhōng táng yǐ lái de qiáng fān wèi bó、 chéng dé yě yīn zhàn bài guī fù zhū wēn。 hòu liáng jiàn guó yǐ hòu， chú jīn shān xī dà bù hé hé běi běi bù wài， jī běn tǒng yī liǎo huáng hé zhōng xià yóu dì qū。
qián huà 'èr nián (912)， zhū wēn wéi qí cì zǐ zhū yǒu guī suǒ shā。 cì nián， dì sān zǐ zhū yǒu zhēn píng luàn hòu， jí dì wèi。 cǐ hòu， hòu liáng lián nián yòng bīng， zhǐ liǎn kē zhòng， guó shì rì shuāi。
táng zhōng yè hòu， qiān jū jīn shān xī jìng nèi de shā tuó bù qiú cháng lǐ kè yòng cān jiā zhèn yā huáng cháo qǐ yì， bèi rèn mìng wéi hé dōng jié dù shǐ。 tā kòng zhì liǎo jīn shān xī zhōng bù hé běi bù dì qū， táng zhāo zōng fēng tā wéi jìn wáng。 zhū wēn miè táng yǐ hòu， tā yǐ yōng hù táng cháo wéi míng， yǔ hòu liáng jiāo zhàn bù xiū。
hòu lái， tā de 'ér zǐ lǐ cún xù chéng hòu liáng nèi luàn zhī jī gōng qǔ hé běi， lěi bài liáng jūn， chè dǐ xiāo miè liǎo zhōng táng yǐ lái cháng qī bá hù de hé běi sān zhèn。 lóng dé sān nián (923)， cún xù zài wèi zhōu jí wèi， shì wéi zhuāng zōng， gǎi yuán tóng guāng， guó hào táng， shǐ chēng hòu táng。 tóng nián， tā pài bīng nán xià， gōng zhàn kāi fēng， liáng mò dì zhū yǒu zhēn zì shā， hòu liáng wáng。 hòu táng tǒng yī liǎo huá běi dì qū。 bù jiǔ， hòu táng qiān dū luò yáng。 tóng guāng sān nián (925)， hòu táng yòu pài bīng liù wàn gōng miè qián shǔ。
dàn cún xù chǒng rèn líng guān、 huàn guān， cháo zhèng bù xiū， yòu rèn yòng zū yōng shǐ kǒng qiān qiāo bō bǎi xìng， tǒng zhì chū xiàn liǎo wēi jī。 cì nián (926)， wèi zhōu jiāo bīng fā dòng pàn luàn， hòu táng zhuāng zōng lǐ cún xù zài yī piàn hùn luàn bīng biàn shēng zhōng bèi shā。
lǐ kè yòng yǎng zǐ lǐ sì yuán jì wèi， shì wéi míng zōng。 tā zhū shā kǒng qiān， fèi chú kē liǎn， jūn jiǎn tián shuì， yǔn xǔ mín jiān zì zhù nóng qì。 lǐ sì yuán zài wèi bā nián， zhàn shì shāo xī， nóng yè shēng chǎn diāo bì de jú miàn yòu suǒ gǎi guān， shì wǔ dài shǎo yòu de xiǎo kāng zhī shì。 cháng xīng sì nián (933) míng zōng bìng， zǐ cóng róng qǐ tú fā dòng zhèng biàn， duó qǔ huáng wèi， wèi chéng。 míng zōng sǐ hòu， zǐ cóng hòu jì wèi。 cì nián， míng zōng yǎng zǐ cóng kē qǐ bīng duó qǔ liǎo huáng wèi， guó nèi xiàn rù hùn luàn zhuàng tài。
hé dōng jié dù shǐ shí jìng táng shì míng zōng de nǚ xù。 tā chéng hòu táng nèi luàn， yú qīng tài sān nián (936) xià xiàng qì dān chēng chén， bìng rèn qì dān zhù yé lǜ dé guāng wéi fù， yǐ yōu jì shí liù zhōu wéi dài jià huàn qǔ qì dān yuán zhù。 shí yī yuè， qì dān zhù yé lǜ dé guāng cè lì shí jìng táng wéi dì yú tài yuán， shì wéi hòu jìn gāo zǔ， gǎi yuán tiān fú， guó hào jìn， shǐ chēng hòu jìn。 rùn shí yī yuè， shí jìng táng gōng rù luò yáng， hòu táng wáng。 tiān fú 'èr nián (937)， hòu jìn qiān dū biàn zhōu， sān nián shēng wéi dōng jīng kāi fēng fǔ。
shí jìng táng chú gē dì wài， hái suì gòng juàn sān shí wàn pǐ hé qí tā wán hǎo zhēn yì zhī wù。 qī nián (942)， shí jìng táng sǐ， zhí shí zhòng guì jì wèi ( shǐ chēng chū dì huò shǎo dì )。 tā zài zhù zhàn de jǐng yán guǎng děng rén yǐng xiǎng xià， duì qì dān pō bù gōng shùn。 yé lǜ dé guāng biàn zài jiàng jiāng zhào yán shòu děng rén xié zhù xià， yǔ hòu jìn jiāo zhàn wǔ nián。 kāi yùn sān nián (946) shí 'èr yuè， qì dān jūn gōng xià kāi fēng， fú lǔ shí zhòng guì， jiāng qí běi qiān， hòu jìn miè wáng。
cì nián， dé guāng chēng dì yú kāi fēng， guó hào liáo。 liáo dì zhàn lǐng zhōng yuán yǐ hòu， bù gěi qí bīng liáng cǎo， zòng shǐ tā men sì chū lüè qǔ， chēng wéi “ dǎ cǎo gǔ ”， zhōng yuán mín zhòng qún qǐ fǎn kàng。 tóng nián， liáo dì bèi pò yǐn zhòng běi hái。
liú zhī yuǎn shì hòu jìn de hé dōng jié dù shǐ。 dāng hòu jìn yǔ qì dān jiāo zhàn shí， tā guǎng mù shì zú， yòu bù qí wǔ wàn rén， shēng yán fáng bèi qì dān， dàn què 'àn bīng bù dòng。 dài liáo dì jiāng chū dì qiān wǎng běi fāng hòu， tā yú kāi yùn sì nián (947) èr yuè zài tài yuán chēng dì， shì wéi hòu hàn gāo zǔ， réng yòng tiān fú nián hào。 suí hòu， tā tǒng bīng nán xià， dìng dū kāi fēng， gǎi guó hào wéi hàn， shǐ chēng hòu hàn。
nà shí zhōng yuán yīn qì dān lǔ lüè 'ér cán pò bù kān， gōng sī kùn jié。 liú zhī yuǎn sǐ hòu， hù guó、 yǒng xīng、 fèng xiáng sān jié dù shǐ lián héng kàng mìng。 hòu hàn suī chū bīng tǎo píng， cháo tíng nèi bù de jiàngxiàng chōng tū yòu qū jī huà。 qián yòu sān nián (950) dōng， yǐn dì liú chéng yòu bù gān shòu jiàngxiàng suǒ zhì， shā yáng bīn、 shǐ hóng zhào、 wáng zhāng děng quán chén， yòu pài rén qù móu hài yè dū liú shǒu guō wēi。
guō wēi dāng shí chū zhèn yè dū， dū fǔ zhū jiāng， běi yù liáo guó。 yǐn dì shā tā wèi chéng， guō wēi suì yǐn bīng nán xià， gōng rù kāi fēng， yǐn dì bèi luàn bīng suǒ shā， hòu hàn wáng。 guǎng shùn yuán nián (951) zhēngyuè， guō wēi jí dì wèi， shì wéi hòu zhōu tài zǔ， gǎi guó hào wéi zhōu， shǐ chēng hòu zhōu， réng dū kāi fēng。
hòu zhōu cóng zhèng zhì、 jīng jì hé jūn shì fāng miàn jìn xíng liǎo yī xì liè gǎi gé， kāi shǐ gǎi biàn zhōng guó běi fāng de cán pò jú miàn。 xiǎn dé 'èr nián (955)， hòu zhōu shì zōng chái róng chū bīng jī bài hòu shǔ， shōu fù qín、 fèng、 chéng、 jiē sì zhōu cǐ hòu， yòu qīn zhēng nán táng， dé huái nán、 jiāng běi shí sì zhōu liù nián (959)， yòu shōu fù liǎo liáo zhàn lǐng de mò、 yíng、 yì sān zhōu。 tóng nián， chái róng bìng sǐ。 cì nián， zhào kuāng yìn ( sòng tài zǔ ) qǔ dài hòu zhōu， jiàn lì běi sòng。
nán fāng jiǔ guó zhōng， qián shǔ yǔ hòu shǔ qián hòu xián jiē， wú yǔ nán táng qián hòu xiāng chéng。
táng mò， wáng jiàn jù yòu xī chuān， hòu yòu qǔ dōng chuān。 tiān fù sān nián (903)， shòu táng fēng wéi shǔ wáng， zhàn dì běi dǐ hàn zhōng hé qín chuān， dōng zhì sān xiá。 hòu liáng kāi píng yuán nián (907)， wáng jiàn chēng dì， jiàn dū chéng dū， guó hào shǔ， shǐ chēng qián shǔ。
shǔ tǔ shí fēn fù ráo， dàn zì guāng tiān yuán nián (918) hòu zhù wáng yǎn jì wèi hòu， shǔ guó cháo zhèng zhuó luàn， mài guān fēng qì shèng xíng， fù liǎn kē zhòng， zhù huāng mín yuàn。 hòu táng tóng guāng sān nián (925)， zhuāng zōng pài bīng gōng miè qián shǔ， rèn mìng dǒng zhāng wéi dōng chuān jié dù shǐ， mèng zhī xiáng wéi chéng dū yǐn、 xī chuān jié dù shǐ。
mèng zhī xiáng xùn liàn bīng jiá， hòu gōng qǔ dōng chuān， shā dǒng zhāng。 cháng xīng sì nián (933)， hòu táng fēng tā wéi shǔ wáng、 dōng xī chuān jié dù shǐ。 cì nián， mèng zhī xiáng chēng dì， jiàn yuán míng dé， chóngjiàn shǔ guó， shǐ chēng hòu shǔ， réng dū yú chéng dū。
tóng nián， zhī xiáng sǐ， qí zǐ mèng chǎng jì wèi。 qì dān miè hòu jìn zhī jì， hòu shǔ yòu dé qín、 chéng、 jiē、 fèng sì zhōu， yōng yòu qián shǔ de gù dì。 mèng chǎng tǒng zhì hòu qī， jūn chén shē zòng wú dù。 qián dé sān nián (965)， wéi sòng suǒ miè。
táng mò， yáng xíng mì jù huái nán 'èr shí bā zhōu， tiān fù 'èr nián (902) shòu táng fēng wéi wú wáng， dū guǎng líng， chuán sì zhù。 dāng shí， dàjiàng xú zhī gào zhǎng wò dà quán， tā fǎng qiú xián cái， dù jué qǐng tuō， jiǎn qīng fù liǎn， èr shí yú nián jiān xiū bīng xī mín， guó jiā dé yǐ fù qiáng。
shùn yì qī nián (927)， xíng mì zǐ wú wáng yáng pǔ chēng dì。 tiān zuò sān nián (937)， xú zhī gào fèi wú dì yáng pǔ， zì jǐ chēng dì， guó hào dà qí， gǎi yuán shēng yuán。 cì nián gǎi xìng míng wéi lǐ， gǎi guó hào táng， shǐ chēng nán táng， dū jīn líng。 nán táng zhàn yòu jīn jiāng sū、 jiāng xī hé wǎn nán、 è dōng nán děng guǎng dà dì qū。 lǐ duì wài jié hǎo lín bāng， duì nèi zhěng chì cháo zhèng， bìng jìn zhǐ yā liáng mín wéi jiàn mín， pài rén shì chá mín tián， àn féi jí fēn děng shōu shuì hé diào bīng pài yì， shǐ chēng jiāng huái zhī dì，“ pín nián fēng rěn”。
shēng yuán qī nián (943) lǐ sǐ， qí zǐ lǐ jǐng jì wèi。 bǎo dà sān nián (945) pài bīng gōng miè nèi luàn zhōng de mǐn guó， zhàn lǐng tīng、 zhāng、 jiàn、 quán zhōu， jiā shàng xīn zēng zhì de tài、 yún、 jiàn zhōu， gòng jì sān shí wǔ zhōu， chéng wéi nán fāng de dà guó。
cǐ hòu， lǐ jǐng rì yì jiāo chǐ， cháo zhèng zhuó luàn， rèn yòng fēi rén， fù yì fán zhòng。 bǎo dà jiǔ nián， nán táng chū bīng miè chǔ， shōu lüè qí jīn bó、 zhēn wán、 cāng sù děng， xǐ yùn jīn líng， dà shī chǔ dì mín xīn， hú nán zhū zhōu dé 'ér fù shī， nán táng guó lì xùn sù shuāi bài。 jiāo tài yuán nián (958)， lǐ jǐng xiàn jiāng běi、 huái nán shí sì zhōu。 qù nián hào， chēng chén yú hòu zhōu。 sòng jiàn lóng 'èr nián (961)， lǐ jǐng sǐ， zǐ lǐ yù jí wèi， shì wéi hòu zhù。 kāi bǎo bā nián (975)， sòng fā bīng nán xià dù jiāng， gōng pò jīn líng， hòu zhù lǐ yù bèi fú， nán táng wáng。
qián liú zài táng mò zhàn jù háng zhōu dì qū。 hòu lái， tā tūn bìng zhè dōng， zhàn yòu liǎng zhè shí yú zhōu zhī dì。 táng zhāo zōng rèn tā wéi zhèn hǎi、 zhèn dōng jié dù shǐ。 kāi píng yuán nián (907)， hòu liáng fēng tā wéi wú yuè wáng。
wú yuè guó tǔ xiá xiǎo， běi lín qiáng dà de wú ( hòu wéi nán táng )。 qián liú jiè yuē zǐ sūn， shì dài jiāo jié zhōng yuán cháo tíng， jiè yǐ qiān zhì wú hé nán táng de qīn rǎo。 qián shì tǒng zhì de bā shí duō nián jiān， wú yuè dì qū xiāng duì 'ān dìng， jīng jì fán róng。 sòng tài píng xīng guó sān nián (978)， qián chù nà tǔ rù cháo， wú yuè wáng。
wáng cháo、 wáng shěn zhī xiōng dì zài táng mò zhàn yòu fú jiàn quán jìng， táng zhāo zōng rèn wáng cháo wéi jié dù shǐ。 kāi píng sān nián (909)， hòu liáng fēng shěn zhī wéi mǐn wáng。 wáng shěn zhī tǒng zhì jìn sān shí nián， tā lì xíng jié jiǎn， qīng yáo bó liǎn， jìng nèi fù shí 'ān dìng。
shěn zhī sǐ hòu， guó nèi cháng yòu luàn shì， zhèng jú fēi cháng bù wěn。 mǐn zhèng quán de jì chéng zhě dū chóng xìn dào jiào wū shù， tā men dà xīng tǔ mù， chú liǎo gài gōng diàn wài， hái yíng zào liǎo xǔ duō gōng chéng hào dà de dào guān。 fèi yòng bù zú， biàn gōng kāi mài guān yù jué， héng zhǐ bào liǎn。 bǎo dà sān nián (945)， mǐn wéi nán táng suǒ miè。
mǎ yīn zài táng mò zhàn yòu tán、 héng zhū zhōu， bèi rèn wéi hú nán jié dù shǐ， jìn 'ér zhàn yòu guì guǎn de wú、 hè děng zhōu。 hòu liáng kāi píng yuán nián (907) bèi fēng wéi chǔ wáng， zài cháng shā jiàn gōng diàn， zhuān zhì yī fāng。 mǎ yīn sǐ hòu， zhū zǐ fēn zhēng， zhèng xíng wěn luàn。 bǎo dà jiǔ nián (951)， nán táng fā bīng miè chǔ。
táng cháo mò nián， lǐng nán dōng dào jié dù shǐ liú yǐn， zhú jiàn píng dìng gē jù shì lì。 yǐ hòu， jù yòu xī zì yōng zhōu、 dōng zhì cháo zhōu de lǐng nán guǎng dà dì qū。 hòu liáng zhēn míng sān nián (917)， qí dì liú yán chēng dì， guó hào yuè， bù jiǔ gǎi chēng hàn， shǐ chēng nán hàn， dū fān yú。 liú yán jí qí jì chéng réndōu cán bào huāng yín。 sòng kāi bǎo sì nián (971)， nán hàn wéi sòng suǒ miè。
kāi píng yuán nián (907)， hòu liáng dàjiàng gāo jì xīng bèi rèn wéi jīng nán jié dù shǐ， zhù shǒu jiāng líng。 tóng guāng 'èr nián (924) hòu táng fēng tā wéi nán píng wáng， suǒ yǐ jīng nán yòu chēng nán píng。 jīng nán yuán yòu dì bā zhōu， táng mò， duō bèi lín dào suǒ zhàn。 gāo jì xīng gē jù hòu， nán píng jǐn zhàn yòu jīng、 guī、 xiá sān zhōu， zài shí guó zhōng zuì wéi ruò xiǎo。 qí tǒng zhì zhě zhǐ yòu xiàng sì zhōu chēng dì gè guó chēng chén， qiú dé cì yú。 jiàn lóng sì nián (963)， nán píng wéi sòng suǒ miè。
shí guó zhōng wéi yī zài běi fāng de guó jiā shì běi hàn。 guǎng shùn yuán nián (951)， dāng guō wēi miè hòu hàn dì chēng shí， liú zhī yuǎn dì tài yuán liú shǒu liú chóng yě zhàn jù hé dōng shí 'èr zhōu chēng dì， réng yǐ hàn wèiguó hào， shǐ chēng běi hàn。 běi hàn tǔ jí mín pín， fù yì fán zhòng。 tǒng zhì zhě jié liáo wéi yuán， shǒu jìng gē jù。 tài píng xīng guó sì nián (979)， sòng bīng gōng kè tài yuán， běi hàn wáng。
wǔ dài shí guó zhǐ shì chēng qí dà zhě， shì shí shàng hái yòu bù shǎo gē jù zhèng quán： liú shǒu guāng jiàn yàn guó yú hé běi běi bù lǐ mào zhēn chēng qí wáng yú fèng xiáng dǎng xiàng qiāng tuò bá shì xióng jù xià、 suí děng dì zài shā zhōu yòu guī yì jūn cáo shì zhèng quán zài gān zhōu、 xī zhōu yòu huí gú kèhán， shǐ chēng gān zhōu huí gú、 xī zhōu huí gú jīn xīn jiāng dì qū hái yòu yú tián děng guó jīn qīng hǎi、 xīzàng yī dài yòu xiàn yú fēn liè zhuàng tài de tǔbō jīn yún nán dì qū xiān hòu chū xiàn liǎo dà cháng hé、 dà tiān xīng、 dà yì níng、 dà lǐ guó děng， dōushì nán zhào zhèng quán de yán xù zài dōng běi yòu jiàn guó yú shèng táng shí de bó hǎi guó jū zhù zài jīn nèimēng gǔ xī lā mù lún hé liú yù de qì dān zú， zài táng cháo miè wáng de tóng nián， yé lǜ 'ā bǎo jī tǒng yī liǎo qì dān bā bù， shì lì rì qiáng， zhēn míng 'èr nián (916) jiàn lì qì dān guó。 hòu táng shí， qì dān gōng miè bó hǎi guó， nán xiàng zhēng duó zhōng yuán。 tiān fú shí 'èr nián (947)， gǎi guó hào dà liáo， gǎi yuán dà tóng。 zì cǐ yǐ zhì yú běi sòng， yī zhí yǔ zhōng yuán wáng cháo duì zhì。
shè huì jīng jì
táng mò yǐ hòu， huáng hé liú yù zhōng xià yóu dì qū yīn cháng qī hùn zhàn 'ér yán zhòng pò huài。 rú cài zhōu qín zōng quán suǒ dào zhī chù， sì yì shāo shā， qiān lǐ méi yòu rén yān。 zhū wēn yǔ shí pǔ lián nián jiāo zhàn， xú、 sì、 háo sān zhōu rén mín bù néng gēng zuò。 zhū wēn zhàn bài hé běi liú rén gōng shí， zì wèi zhōu zhì cāng zhōu wǔ bǎi lǐ nèi sǐ shī biàn dì， qí zhōng dìng zhōu yī zhàn， jiù shā sǐ liǎo liù wàn duō rén。
hòu liáng yǔ jìn zhī jiān lián nián zhàn zhēng， shǐ jīn jìn nán yù běi bù shǎo dì fāng“ lǐ wú mài hé， yì wú yān huǒ”。 hòu liáng hái shù dù jué kāi huáng hé yǐ zǔ dǎng jìn bīng， zhì shǐ jīn hé nán、 shān dōng guǎng dà dì qū hóng shuǐ fàn làn。 táng dài fán róng de dōng dū luò yáng dié jīng zhàn luàn， biàn chéng liǎo wǎ lì duī， jīng jí cóng shēng， zài jí de mín hù hái bù mǎn yī bǎi hù。 hòu táng yǐ lái， huá běi píng yuán dì qū yòu bù duàn zāo shòu qì dān qīn rǎo， lú lóng zhèn suǒ shǔ zhū zhōu jūn zāo cuī cán。 hòu jìn shí， qì dān qí bīng shēn rù zhōng yuán nèi dì， suǒ guò zhī chù fén lüè yī kōng， qiān lǐ nèi“ mín wù dài jìn”。 kāi fēng zhì luò yáng shù bǎi lǐ jiànrén yān xī shǎo xiāng zhōu mín bèi shā sǐ shí yú wàn rén。 hé zhōng yǔ fèng xiáng děng zhèn zài hòu hàn shí fā dòng pàn luàn， zhàn sǐ 'è sǐ de shī tǐ yòu 'èr shí wàn jù yǐ shàng。
huáng cháo qǐ yì hòu， cháng dá liù qī shí nián nèi， dà xiǎo zhàn shì bù tíng。 huá běi dì qū de bīng yì hé gè zhǒng láo yì yì cháng fán zhòng。 tǒng zhì zhě shì rén mìng rú cǎo jiè， wú gū qún zhòng cháng zāo cǎn shā。 zhàn zhēng pò huài hé kē zhòng fù yì cù shǐ rén mín shù yǐ wàn jì 'è sǐ huò liú xǐ tā chù。 běi hàn de shí 'èr zhōu， shèng táng shí yòu 'èr shí bā wàn hù， ér zài běi hàn wáng guó shí jǐn yòu sān wàn yú hù， yuē wéi shèng táng shí hù kǒu de bā fēn zhī yī。
táng mò yǐ lái， nán fāng suī yě bù miǎn zāo dào zhàn zhēng de pò huài， dàn zài shí guó shí qī， zhòng dà zhàn shì jiào shǎo， zhèng jú yě jiào 'ān dìng， yòu lì yú shè huì jīng jì de huī fù hé fā zhǎn。
zì hàn wèi liù cháo yǐ lái， chéng dū píng yuán hé tài hú liú yù shè huì jīng jì chí xù fā zhǎn。 shǔ dì fù shù， qián、 hòu shǔ shí nèi bù xiāng duì wěn dìng， yòu zhù yì xīng xiū shuǐ lì，“ guǎng shì gēng kěn”。 bāo zhōng yī dài hái xīng bàn liǎo tún tián， nóng yè shēng chǎn bǐ jiào fā dá。
wú、 nán táng、 wú yuè suǒ zài de cháng jiāng zhōng xià yóu dì qū， dà pī huāng dì dé dào liǎo kāi kěn。 wú yuè zài zhè dōng yán hǎi xiū zhù liǎo hàn hǎi shí táng， yǐ fáng hǎi cháo qīn xí yòu mù mín kāi kěn huāng tián， miǎn zhǐ tián shuì， shǐ qián táng chéng wéi dōng nán de fù shù dì qū。
guò qù， fú jiàn dì qū shēng chǎn luò hòu。 táng mò， wáng shì xiōng dì jìn jù yǐ hòu， zhù yì bǎo jìng xī mín， kuān xíng bó fù， quàn mín nóng sāng， jìn yī bù fā zhǎn chá yè shēng chǎn， yòu jiǎng lì hǎi shàng mào yì， shǐ fú jiàn jīng jì miàn mào dà wéi gǎi guān。
zì dōng jìn nán cháo yǐ lái， xiāng jiāng zhōng xià yóu dì qū de shēng chǎn yǐ yòu yī dìng fā zhǎn。 mǎ yīn jìn jù hú nán hòu， duì xiāng zhōng、 xiāng xī de kāi fā yòu qǔ dé xīn de chéng jiù， liáng shí chǎn liàng xiǎn zhe zēng jiā， chá yè yě yòu yī dìng de fā zhǎn。 chǔ guó lìng bǎi xìng zhí sāng yǎng cán chōng zuò fù shuì， yòu kāi shǐ zhòngzhí mián huā。
táng mò， běi fāng dà luàn， bù shǎo rén yǐ " lǐng wài zuì yuǎn， kě yǐ bì dì”， qiān zhì nán hàn tǒng zhì dì qū。“ wǔ shí nián lái， lǐng biǎo wú shì”， cháng qī 'ān dìng de huán jìng yòu lì yú fā zhǎn shēng chǎn， fǔ kù zhú jiàn chōng shí。
zài zhōng guó， zhōu xiàn de shè zhì cháng hé suǒ zài dì qū rén kǒu de zēng jiā、 shēng chǎn de fā zhǎn mìqiè xiāng guān。《 tài píng huán yǔ jì》 suǒ zài wǔ dài shí guó shí qī quán guó xīn zhì wǔ shí jiǔ xiàn， jué dà bù fēn shì zài nán fāng， rú shǔ zhì wǔ xiàn， wú yuè shè wǔ xiàn， mǐn zēng shè shí sān xiàn， nán táng xīn zhì 'èr shí liù xiàn。 běi sòng tǒng yī nán běi shí， yuán hòu zhōu hé běi hàn suǒ zài de huá běi dì qū yuē yī bǎi wàn hù， ér nán fāng jiǔ guó suǒ zài dì qū yǐ yòu 'èr bǎi sān shí wàn hù， zhè xiǎn shì liǎo nán fāng nóng yè jīng jì yǐ yòu cháng zú de jìn bù。
zhū guó hùn zhàn suī rán yán zhòng pò huài liǎo shè huì jīng jì， dàn shè huì shēng chǎn réng wèi zhōng duàn。 jí shǐ zài huá běi dì qū， hòu liáng jiàn guó chū hé hòu táng míng zōng zài wèi shí， dū céng fēn bié cǎi qǔ mǒu xiē huī fù shēng chǎn de cuò shī。 hòu zhōu shí， shǒu gōng yè rú fǎng zhì、 zào zhǐ、 zhì chá、 shài zhǔ yán děng shēng chǎn yě yòu suǒ fā zhǎn。
cí qì zhì zào hé diāo bǎn yìn shuà yè de chéng jiù yóu wéi tū chū， nán fāng hé běi fāng dōuyòu jīng zhì de mì sè cí qì， yědōu chū xiàn liǎo diāo bǎn yìn shuà。
yóu yú zhū guó lín lì， bīng huò lián nián， shāng mào wǎng lái shòu dào liǎo yán zhòng yǐng xiǎng。 rú shǔ guó fǎ lìng guī dìng：“ bù xǔ qí huò dōng chū” hòu zhōu guī dìng fàn yùn shí yán bù dé yú yuè zhāng hé。 dàn shì， tōng shāng mào yì、 hù tōng yòu wú shì dà shì suǒ qū。 huá běi xū yào de chá yè jīng cháng tōng guò shāng rén nán lái fàn yùn， nán fāng chá shāng de xíng zōng yě yuǎn zhì hé nán、 hé běi， tā men fàn mài chá yè， mǎi huí zèng kuàng、 zhàn mǎ。 jiāng nán rén suǒ xū de yī bù fēn shí yán yě yǐ lài huá běi gōng yìng。 běi fāng zhū guó cóng qì dān、 huí gú、 dǎng xiàng mǎi mǎ shǔ xiàng xī biān gè shǎo shù zú mǎi mǎ。 nán fāng de wú yuè、 nán táng、 chǔ、 nán hàn děng guó yǐ jìn gòng fāng shì hé běi fāng jìn xíng mào yì。 wú yuè、 mǐn guó yǔ běi fāng de mào yì zhù yào shì tōng guò hǎi lù。
duì wài mào yì yě hěn xīng wàng， dōng zì gāolí、 rì běn， xī zhì dà shí， nán jí zhàn chéng、 sān fó qí， dōuyòu shāng yè wǎng lái。 míng zhōu、 fú zhōu、 quán zhōu、 guǎng zhōu dōushì wài mào zhòng yào gǎng kǒu。 wú yuè、 wú guó hé nán táng cóng hǎi wài shū rù“ měng huǒ yóu” shǐ yòng， hái cóng hǎi dào zài shū wǎng qì dān。
wǔ dài shí guó shí qī de fù yì zhǐ liǎn hái shì xiāng dāng kē zhòng。 dāng shí， réng yán yòng liǎng shuì fǎ， xià qiū liǎng zhǐ。 gè guó shí cháng jiǎn hé nóng mín de xiàn kěn gēng dì， jù yǐ què dìng suì zū 'é。 dàn guān lì hé dì zhù wǎng wǎng xiāng hù gòu jié， yǐ zhì fù shuì fù dān pín fù bù jūn。 yǔ táng cháo xiāng bǐ jiào， é wài shōu hào míng mù fán duō。 hòu táng shí， guān fǔ guī dìng shōu hào shù 'é shì měi dǒu shuì gǔ jiā shōu yī shēng， hòu hàn shí zēng zhì liǎng shēng què shǔ hào shì měi dǒu jiā shōu liǎng shēng。 yòu de guān fǔ dà dǒu shōu jìn， xiǎo dǒu shū chū， jiēguǒ bǎi xìng měi shū yī shí zū xū nà yī shí bā dǒu liáng。 yòu shí guó jiā shèn zhì xiàng nóng mín“ yù jiè” xià qiū shuì， yòu de guān fǔ zài jī huāng hé huáng zāi zhī nián， réng fēn pài shǐ chén dào chù sōu guā mín gǔ， bī shǐ shù shí wàn mín zhòng 'è sǐ， liú wáng bù kě shèngshǔ。
liǎng shuì yǐ wài， hái yòu 'àn rén zhǐ shōu de dīng kǒu qián、 yán qián 'àn mǔ tān pài de qū qián、 nóng qì qián、 niú pí shuì děng yòu yòu yán tiě shuì、 chá shuì、 wū shuì、 xié qián děng zá shuì。 zhōu jùn guān lì cháng cháng zēng yì fù diào， xiàn lì xiàng lǐ xū hòu liǎn， lǐ xū biàn zhòng zhǐ yú mín， míng mù fán zá， shuìlǜ lǚ zēng。 suí zhe shāng mào de fā zhǎn， gè guó duō zhòng zhǐ shāng shuì， bìng yòu guò shuì hé zhù shuì zhī fēn， zhè zhǒng bàn fǎ wéi běi sòng suǒ yán xí。
yóu yú zhàn zhēng pín fán， bīng yì fù dān chén zhòng。 liú rén gōng zài yōu yàn zhǐ fā shí wǔ suì yǐ shàng、 qī shí suì yǐ xià de nán zǐ zì bèi jūn liáng cóng jūn， gòng dé 'èr shí wàn rén。 běi hàn guī dìng shí qī suì yǐ shàng de nán zǐ jiē rù bīng jí wéi bīng。 nán táng céng qiáng lìng lǎo ruò yǐ wài de rén quán bù cóng jūn。 wú yuè qián chù“ jìn kuò guó zhōng dīng mín” wéi bīng。 hú nán mǎ xī 'ě diào fā lǎng zhōu quán bù dīng zhuàng wéi xiāng bīng。 mǐn guó hòu qī fā mín wéi bīng， lì yì wú jié。
dāng shí， wèile fáng zhǐ shì bīng táo wáng， tè zài shì bīng liǎn shàng cì zì jì qí jūn hào， yǐ biàn gè dì guān jīn shí rèn、 zhuī bǔ táo bīng。
lìng wài， gè dì dū zhǐ pài nán nǚ cóng shì yùn shū， wú shù rén chù lěi bì tú zhōng。 zhū wēn gōng dǎ qīng zhōu wáng shī fàn shí， shèn zhì bǎ zhǐ fā lái duī jī gōng chéng tǔ shān de mín dīng、 niú lǘ yī qǐ yǎn mái zài tǔ shān zhōng。
bīng yì yǐ wài， gè zhǒng míng mùdì tǔ mù xiū jiàn láo yì yě céng chū bù qióng。 hòu táng zhuāng zōng shèng shǔ xiū jiàn yíng lóu，“ rì yì wàn rén”。 jīng nán xiū lǐ jiāng líng wài guō， qū bīng mín wàn yú rén cóng yì。 mǐn zhù jiàn zhù sì guān gōng diàn，“ bǎi yì fán xīng”。 fù yì yán zhòng， shǐ zhàn luàn pò huài yán zhòng de běi fāng shè huì jīng jì nán yǐ fù sū， yě dà dà zǔ 'ài liǎo nán fāng jīng jì fā zhǎn de jìn chéng。
zhèng zhì zhì dù de biàn huà
táng zhōng yè yǐ hòu， huàn guān zhuān quán， shén cè jūn liǎng hù jūn zhōng wèi yǔ liǎng shū mì shǐ hào chēng“ sì guì”， wǎng wǎng qīn duó xiāng quán， wēi bī huáng dì。 zhū wēn zhū lù huàn guān， kāi shǐ yòng cháo chén chōng rèn shū mì shǐ。
shū mì shǐ tōng cháng yóu huáng dì zuì qīn xìn de chén liáo chōng dāng， yòu dà duō wéi wǔ jiāng， huáng dì jīng cháng yǔ qí shāng yì jūn guó dà shì， yòu shí yóu shū mì yuàn zhí jiē xià lìng rèn miǎn fān zhèn。 qí shí， tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì suī jū zǎixiàng zhī wèi， dàn shū mì shǐ de quán shì líng jià yú zǎixiàng zhī shàng。 sòng dài zhōng shū hé shū mì duì zhǎng wén wǔ 'èr bǐng， jiù zài wǔ dài kāi duān。 dāng shí， qí tā zhèng quán dà dǐ yědōu zhì yòu shū mì shǐ huò xiāng dāng yú shū mì shǐ de guān zhí。
táng chū， cái wù zhù yào yóu hù bù xià xiá de hù bù、 dù zhī、 jīn bù、 cāng bù sì sī fēn guǎn。 zhōng táng yǐ hòu， hù bù、 dù zhī、 yán tiě sān sī fēn guǎn zū shuì、 cái wù shōu zhī hé yán tiě zhuān mài、 wù zī zhuǎn yùn shì wù， cháng yóu fēi hù bù de guān yuán fēn bié yǐ pàn、 zhī huò shǐ de míng yì fēn guǎn。
táng zhāo zōng zài wèi shí， yǐ zǎixiàng cuī yìn jiān lǐng sān sī shǐ， cái kāi shǐ chū xiàn sān sī shǐ de guān míng。 hòu táng céng shè zhì zū yōng shǐ， guǎn xiá sān sī， yòu céng mìng dà chén yī rén pàn sān sī shì， zuì hòu zhèng shì shè zhì sān sī shǐ hé fù shǐ de zhuān zhí， zhǎng guǎn zhōng yāng cái wù。 dì fāng cái zhèng yě tīng cóng sān sī zhǐ huī。 yǐ hòu lì cháo xiāng chéng bù fèi， běi sòng qián qī sān sī lǐ cái de tǐ zhì yě shì yán xí wǔ dài de。
wǔ dài shí guó de jiàn guó zhě duō shì táng mò de jié dù shǐ， tā men néng jiàn lì zhèng quán shì yīn wéi shǒu zhōng yōng yòu qiáng dà bīng lì。 yīn cǐ zài jiàn guó yǐ hòu， wèile gǒng gù tǒng zhì， tā mendōu shè fǎ xuē ruò dì fāng shí lì。 cháng qī chēng xióng de hé běi zhū zhèn zài hòu liáng、 hòu táng zhī jì bèi zhì fú yǐ zhì bèi xiāo miè， jiù shì yīn wéi zì hòu liáng shǐ， jìn jūn kāi shǐ qiáng huà。
jìn jūn chú liǎo yòng yǐ hàn wèi jīng shī hé huáng gōng wài， hái bèi pài zhù gè dì， jiè yǐ qiān zhì hé xuē ruò fān zhèn de shí lì。 cháo tíng hái pín fán diào dòng jié dù shǐ， gēnghuàn qí zhù dì， yǐ fáng zhǐ tā men cháng qī zhàn jù yī fāng， xíng chéng gē jù shì lì。
hòu táng yǐ hòu， jié dù shǐ wǎng wǎng jiān qí tā zhí wù， yòu de yīn cǐ bù néng qīn lín zhèn suǒ。 yī xiē dì guǎng bīng qiáng de fān zhèn， yě yóu yú dì yù bèi yī zài fēn gē， shì lì dà wéi xuē ruò。 fān shuài zài běn xiá qū nèi rèn mìng cì shǐ、 xiàn lìng de quán lì， zhú jiàn bèi shōu guī zhōng yāng duì tā men jǔ jiàn、 shǐ yòng mù liáo， yě yòu bù shǎo xiàn zhì。
dāng rán， zhè xiē cuò shī bìng méi yòu zài gè dì quán bù shí xíng， jiāo bīng zhú shuài、 shuài qiáng pàn shàng de qíng kuàng yǐ rán cún zài。 hòu jìn chéng dé jié dù shǐ 'ān zhòng róng jiù gōng kāi shuō：“ jīn shì tiān zǐ， bīng qiáng mǎ zhuàng zé wéi zhī 'ěr”。 dàn jiù jié dù shǐ běn shēn 'ér yán， tōng guò yǐ shàng de xuē fān cuò shī， tā de shí lì yǐ bǐ táng dài jiǎn ruò。
huá běi dì qū de hùn luàn cán pò jú miàn zài hòu jìn、 hòu hàn zhī jì dá dào liǎo zuì yán zhòng de chéng dù。 guǎng shùn yuán nián (951) guō wēi jiàn lì hòu zhōu yǐ hòu， kāi shǐ chū xiàn liǎo xīn de zhuǎn jī。
guō wēi chū shēn pín qióng， pō zhī mín jiān jí kǔ。 tā zhí zhèng yǐ hòu， xū xīn nà jiàn， rèn yòng xián néng tíng zhǐ gè dì gòng xiàn zhēn guì shí wù hé tǔ tè chǎn miǎn chú yī xiē kē liǎn fèi miǎn hòu liáng yǐ lái cháng qī cún zài de“ niú zū”， bìng jiāng mín jiān niú pí yī lǜ guān shōu de bàn fǎ gǎi biàn wéi 'àn tián mǔ duō shǎo fēn tān tíng fèi yíng tián， jiāng tián dì、 gēng niú、 nóng jù、 lú shè děng fēn hái gěi diàn hù wéi qí yǒng yè， gǔ lì nóng mín gēng kěn huāng dì， liú xīn nóng tián shuǐ lì。 mín zhòng de fù dān yòu suǒ jiǎn qīng， yīn 'ér lè yú fù jí。 zhì guǎng shùn sān nián， hòu zhōu zhí jiē kòng zhì de rén kǒu zēng jiā liǎo sān wàn duō hù。
xiǎn dé yuán nián (954)， hòu zhōu shì zōng chái róng jí wèi。 tā guǎng fàn shōu luó rén cái， jì xù tuī jìn gǎi gé。 zhèng zhì shàng， tā chéng qīng lì zhì， shǎng fá yán míng， dà chén fàn zuì， tóng yàng fǎ bàn。 yòu tí chàng jié jiǎn， lì jiè shē huá。 jīng jì shàng， tā gǔ lì táo hù huí xiāng dìng jū， jiǎn miǎn gè zhǒng wú míng kē liǎn。 duì lái zì xī chuān、 huái xī hé hé dōng děng chù de liú mín， yī lǜ fēn gěi huāng xián tián dì zuò wéi yǒng yè。
bān bù táo hù tián dì chǔlǐ bàn fǎ， gǔ lì nóng mín kěn zhí táo hù tián， guī dìng tián zhù zài sān nián nèi huí xiāng de， guī hái qí yī bàn gēng dì wǔ nián nèi huí guī de， gěi hái sān fēn zhī yī。 jūn bù bāo kuò diàn hù suǒ gài de wū shè hé zhòngzhí de shù mù、 yuán pǔ wǔ nián yǐ wài huí guī de， chú fén yíng dì wài， yī lǜ bù guī hái。 zhì yú cóng qì dān tǒng zhì xià huí guī de rén， duì tā men zài wài de nián xiàn hé huò dé tǔ dì de shù liàng děng de xiàn dìng， dū xiāng duì fàng kuān。
zhōu shì zōng shòu táng yuán zhěn《 jūn tián biǎo》 de qǐ fā， biān zhì《 jūn tián tú》 bān fā zhōu zhèn zhǎngguān， hái pài qiǎn shǐ chén sān shí sì rén fēn fù gè dì jūn dìng tián zū， chá chū bù shǎo yǐn nì gēng dì， shǐ zhī jūn tān zhèng shuì。 dāng shí zhēng shōu zhèng shuì duō bù zài nóng zuò bì gōng zhī hòu， xiǎn dé sān nián (956)， hòu zhōu xià lìng sān sī xià shuì yú liù yuè yī rì、 qiū shuì yú shí yuè yī rì kāi shǐ zhēng shōu， yǐ biàn rén hù jiāo nà。 guān fǔ yī zài dòng yuán mín zhòng xiū lǐ huáng hé zhōng xià yóu de dī 'àn， dǔsè huáng hé jué kǒu shū jùn biàn shuǐ， běi rù wǔ zhàng hé， yǐ tōng qí、 jì yùn lù yòu jùn biàn kǒu， yǐn hé shuǐ dá huái， shǐ cáo yùn chàng tōng。
qí shí， gè dì sì yuàn lín lì， yǐn nì biān hù shèn duō。 xiǎn dé 'èr nián (955)， zhào fèi bì sì yuàn sān wàn yú suǒ， chú liǎo huáng dì pī zhǔn de sēng ní shù 'é yǐ wài， qí yú yī lǜ kuò hái wéi biān hù， xiāo huǐ tóng fó xiàng hé mín jiān tóng qì zhù qián， shǐ táng mò yǐ lái cháng qī quē qián de jú miàn yòu suǒ gǎi biàn， yòu lì yú shāng mào liú tōng de fā zhǎn。
wǔ dài shí guó shí de xíng fǎ， jī běn xíng yòng táng dài de lǜ lìng gé shì hé biān chì， dàn yīn lì cháo yòu dōuyòu xīn bān de chì tiáo， huì biān fù yì， shǐ dé gé chì qián hòu chóngfù máo dùn。 xiǎn dé sì nián (957)， shì zōng lìng dà chén men jìn xíng zhěng lǐ， táng dài lǜ lìng tiáo wén nán jiě de， jiā shàng zhù shì gé chì fán zá de， jiā yǐ shān chú， huì biān wéi《 dà zhōu xíng tǒng》 èr shí yī juàn。 běi sòng chū nián suǒ biān de《 sòng xíng tǒng》 jí jiù cǐ shū lüè jiā zēng shān 'ér chéng。
táng wáng qián xī， zhū wēn zhū lù huàn guān， jiě sàn liǎo huàn guān suǒ lǐng de shén cè jūn。 yǐ hòu， zhū wēn yǐ xuān wǔ jūn jié dù shǐ chēng dì， jí yǐ xuān wǔ zhèn bīng wéi jìn jūn， shè zhì zài jīng mǎ bù jūn dōuzhǐ huī shǐ。 hòu táng gǎi wéi shì wèi qīn jūn， zhì mǎ bù jūn dōuzhǐ huī shǐ， shì wéi shì wèi sī。 hòu zhōu yòu zēng zhì diàn qián sī， yě yòu mǎ bù jūn dōuzhǐ huī shǐ。 hòu lái yòu zhì diàn qián dū diǎn jiǎn， wèi zài dōuzhǐ huī shǐ zhī shàng， ér shì wèi sī fēn zhì mǎ jūn hé bù jūn liǎng zhǐ huī shǐ， bù zhì dōuzhǐ huī shǐ。
xiǎn dé yuán nián (954)， zhōu shì zōng chū jí wèi， běi hàn xīng bīng gōng lù zhōu， shì zōng shuài lǐng dà jūn qīn zhēng， zhàn yú gāo píng。 zhè cì zhàn yì suī rán jī tuì liǎo běi hàn、 liáo lián jūn， dàn yě bào lù liǎo jìn jūn bù shǒu jūn jì、 zhàn dǒu bù lì zhī bì。 shì wèi sī de mǎ jūn hé bù jūn zhǐ huī shǐ lín zhèn kuì tuì bìng jié lüè zī zhòng， hái yáng yán zhōu jūn yǐ bài。 shì zōng chǔjué liǎo zhè liǎng gè zhǐ huī shǐ hé zhōng jí jiàngxiào qī shí yú rén， zhěng sù liǎo jūn jì。
gāo píng zhī yì qián， shì zōng yǐ lìng zhū dào zhāo mù bāo kuò shān lín wáng mìng zhī tú de xiāo yǒng zhě chōng bīng。 bān shī hòu， shì zōng biàn mìng lìng jiǎn yuè zhū jūn， táo tài lǎo ruò， xuǎn bá jīng ruì wéi diàn qián zhū bān。 cóng cǐ， cháo tíng yōng yòu qiáng dà de jìnglǚ。
xiǎn dé 'èr nián (955)， zhōu shì zōng mìng yī xiē chén liáo gè zhuàn xiě yī piān《 wéi jūn nán wéi chén bù yì lùn》 hé《 píng biān cè》。 qí zhōng wáng pǔ de《 píng biān cè》 tí chū xiān yì hòu nán de zhàn lüè fāng zhēn， jiàn yì xiān qǔ nán táng jiāng běi zhū zhōu， jì qǔ jiāng nán、 bā shǔ、 lǐng nán， zuì hòu cái gōng qǔ tài yuán。 zhè yī jiàn yì chéng wéi hòu zhōu hé yǐ hòu běi sòng tǒng yī quán guó de zhǐ dǎo fāng zhēn。
jiù zài zhè yī nián (955)， zhōu shì zōng chū bīng hòu shǔ， shōu huí qín、 fèng、 chéng、 jiē sì zhōu。 cì nián fā bīng gōng nán táng， jīng guò sān nián kǔ zhàn， dé huái nán、 jiāng běi shí sì zhōu liù shí xiàn。 cóng cǐ， jiā qiáng liǎo duì jiāng nán de jūn shì yōu shì， chōng shí liǎo guó jiā de rén lì、 cái lì。
xiǎn dé liù nián (959) sì yuè， chéng liáo nèi bù fēn zhēng zhī jī， shì zōng tǒng shuài shuǐ lù dà jūn běi fá， bù dào liǎng gè yuè biàn gōng qǔ yíng、 mò、 yì sān zhōu shí qī xiàn。 wǔ yuè， zhèng dāng zhōu jūn shèng lì xiàng yōu zhōu tuī jìn shí， shì zōng tū huàn zhòng bìng， bèi pò huí shī。
liù yuè shì zōng zú， zǐ zōng xùn jí wèi， nián jǐn qī suì。 xiǎn dé qī nián (960) zhēngyuè， diàn qián dū diǎn jiǎn zhào kuāng yìn tǒng bīng chū zhēng， zài chén qiáo fā dòng bīng biàn， shuài jūn fǎn jīng， fèi hòu zhōu gōng dì zì lì， gǎi guó hào wéi sòng。
sòng jiàn guó hòu， xiān jí zhōng bīng lì píng dìng fǎn kàng lì liàng。 suí hòu， cǎi nà zhào pǔ jiàn yì， xiān xuē píng nán fāng de jīng nán、 nán hàn、 nán táng、 wú yuè děng guó， tǒng yī liǎo nán zhōng guó。 tài píng xīng guó sì nián (979)， sòng tài zōng chū bīng tài yuán， běi hàn zhù liú jì yuán bèi pò guī jiàng。 zhì cǐ， táng mò yǐ lái jìn bǎi nián nán běi fēn liè de jú miàn zhōng gào jié shù。
kē jì wén huà
táng mò， diāo bǎn yìn shuà jiào fā dá de xī shǔ， yìn shuà pǐn zhù yào shì zhàn bǔ shū、 zì shū děng。 hòu táng shí， kāi shǐ kè yìn“ jiǔ jīng”。 cháng xīng sān nián (932)， míng zōng mìng guó zǐ jiān yǐ xī jīng de shí jīng wéi gēn jù， jiàozhèng“ jiǔ jīng”， chāo xiě zuò zhù， gù diāo zì jiàng rén kè bǎn yìn mài。 zhè xiàng gōng chéng yòng liǎo 'èr shí nián shí jiān， zhí dào hòu zhōu guǎng shùn sān nián (953) liù yuè cái kè yìn wán bì。 cóng cǐ， kè běn“ jiǔ jīng” guǎng wéi liú chuán。 hòu shǔ yě zhuān mén yìn zhì， dǎo zhì“ shǔ zhōng wén xué fù shèng”。 hòu hàn shí， yòu jiāng《 zhōu lǐ》 děng wèi kān de“ sì jīng” kè bǎn yìn xíng。
shǐ xué yě qǔ dé liǎo zhòng yào de chéng jì。《 jiù táng shū》 shì zhè yī shí qī zhuàn chéng de zuì zhòng yào shǐ xué zhù zuò。
táng dài yuán yòu wú jīng、 wéi shù biān zhuàn de qián cháo guó shǐ， lì cháo shí lù yě bǐ jiào wán bèi。 dàn yóu yú 'ān shǐ zhī luàn hé fān zhèn zhàn zhēng， lì cháo shí lù duō yòu wáng yì， tè bié shì wǔ zōng yǐ hòu liù shí nián de shí lù wèi néng liú chuán xià lái。
wǔ dài shí， shǒu xiān zhòng shì sōu jí táng shǐ liào de gōng zuò。 hòu liáng mò dì xià zhào zhēng jí táng dài de jiā chuán yǐ jí gōng sī zhāng shū hòu táng míng zōng shè sān chuān sōu fǎng tú jí shǐ dào chéng dū yī dài sōu xún táng shí lù， bìng míng lìng bǎo hù táng rén bēi jié， zhè jiù wéi《 jiù táng shū》 de biān zhuàn zuò liǎo zhòng yào 'ér jí shí de zhǔn bèi。 hòu jìn tiān fú liù nián (941) zhì kāi yùn 'èr nián (945)， liú、 zhāng zhāo yuǎn děng rén zhuàn chéng《 táng shū》 èr bǎi 'èr shí juàn， hòu shì chēng wéi《 jiù táng shū》。
jìn guǎn lì lái rèn wéi《 jiù táng shū》 yòu bù shǎo quē diǎn， zhù yào shì duì yuán shǐ cái liào quē fá jiā gōng， táng xiàn zōng yǐ qián duō zhào chāo guó shǐ、 shí lù， ér táng mù zōng yǐ hòu xì biān zuǎn zá shuō、 zhuànjì， dàn yě yīn cǐ bǎo cún liǎo dà liàng táng dài de yuán shǐ zī liào， shòu dào hòu shì shǐ xué jiā de zhòng shì。
cǐ wài， wáng rén yù zhuàn《 kāi yuán tiān bǎo yí shì》 jìzǎi táng xuán zōng shí de cháo yě yì shì， wáng dìng bǎo zhuàn《 táng zhí yán》 xiáng shù táng dài gòng jǔ zhì dù， yùchí zhuàn《 zhōng cháo gù shì》 jìzǎi táng mò sì cháo de jiù wén， liú chóng yuǎn zhuàn《 jīn huá zǐ》 jì xù táng mò cháo yě gù shì， sūn guāng xiàn zhuàn《 běi mèng suǒ yán》 jìzǎi táng jí wǔ dài shì rén yì shì， děng děng。 zhè xiē wǔ dài shí guó shí qī de zhuàn zhe dōuyòu bù tóng chéng dù de shǐ liào jià zhí。
wǔ dài shí guó shì cí de zhòng yào fā zhǎn shí qī。 xī shǔ hé nán táng cí rén jiào duō， shuǐ píng yě jiào gāo， cóng 'ér chéng wéi liǎng gè zhōng xīn xī shǔ yòu wéi zhuāng、 ōu yáng jiǒng děng rén， tā men de zuò pǐn hòu lái yóu zhào chóng zuò děng shōu rù《 huā jiān jí》 nán táng yòu féng yán sì、 zhōng zhù lǐ jǐng、 hòu zhù lǐ yù děng rén， lǐ jǐng fù zǐ de zuò pǐn， hòu rén jí kè wéi《 nán táng 'èr zhù cí》。 lǐ yù shì zhè yī shí qī zuì zhòng yào de cí rén。
wǎn táng wǔ dài de cí dà dū shì miáo xiě tǒng zhì jiē jí de xiǎng lè shēng huó， tí cái yōng sú， jìng jiè xiá zhǎi， fēng gé róu mí。 huā jiān pài de zuò pǐn jiù shì zhè zhǒng fēng gé de dài biǎo。 lǐ yù qián qī de zuò pǐn yě shì rú cǐ， dàn tā zài guó wáng bèi fú yǐ hòu xiě de cí， huò kǎi tàn shēn shì， huò huái liàn wǎng xī， xíng xiàng xiān míng， yǔ yán shēng dòng， bǎ shāng gǎn zhī qíng xiěde hěn shēn zhì， tū pò liǎo wǎn táng yǐ lái zhuān xiě fēng huā xuě yuè、 nán nǚ zhī qíng de kē jiù， zài nèi róng hé yì jìng liǎng fāng miàn dōuyòu chuàng xīn， wéi běi sòng cí de fā zhǎn kāi tuò liǎo xīn de lǐng yù。
wǔ dài shí guó de zhù míng huà jiā yòu hòu liáng de jīng hào、 guān tóng， nán táng de dǒng yuán、 jù rán、 xú xī， hòu shǔ de huáng quán děng rén。 jīng hào shàn cháng huà chóng shān jùn lǐng， guān tóng shī chéng jīng hào 'ér yòu fā zhǎn， shàn cháng huà guān hé zhī shì， liǎng rén bìng chēng wéi“ jīng、 guān”， shì wǔ dài shí běi fāng shān shuǐ huà de zhù yào liú pài zhī yī。 dǒng yuán、 jù rán shàn yòng huò nóng huò dàn de shuǐ mò miáo huì jiāng nán jǐng sè， liǎng rén bìng chēng wéi“ dǒng、 jù”， shì wǔ dài běi sòng shí nán fāng shān shuǐ huà de zhù yào liú pài zhī yī。 huáng quán shàn huà gōng tíng de zhēn qín yì huì， xú xī shàn huà jiāng hú shàng de shuǐ niǎo tīng huā， liǎng rén bìng chēng wéi“ huáng、 xú”， dāng shí yòu“ huáng jiā fù guì， xú xī yě yì” de yàn yǔ。 cǐ wài， gù hóng zhōng suǒ huà《 hán xī zài yè yàn tú》， yì wéi chuán shì de yì shù zhēn pǐn。
wǔ dài dì wáng pǔ
yī： hòu liáng（ 907-923）
tài zǔ， zhū huàng（ yòu míng wēn、 quán zhōng） 907-912 zài wèi
mò dì， zhū tiǎn 913-923 zài wèi
èr： hòu táng（ 923-936）
zhuāng zōng， lǐ cún xù 923-925 zài wèi
míng zōng， lǐ dàn 926-933 zài wèi
mǐn dì， lǐ cóng hòu 934-934 zài wèi
mò dì， lǐ cóng kē 934-936 zài wèi
sān： hòu jìn（ 936-947）
gāo zǔ， shí jìng táng 936-941 zài wèi
chū dì， shí zhòng guì 942-947 zài wèi
sì： hòu hàn（ 947-950）
gāo zǔ， liú gǎo（ běn míng zhī yuǎn） 947-948 zài wèi
yǐn dì， liú chéng yòu 948-950 zài wèi
wǔ： hòu zhōu（ 951-960）
tài zǔ， guō wēi 951-953 zài wèi
shì zōng， chái róng 954-958 zài wèi
gōng dì， chái zōng xùn 959-960 zài wèi
| 
