qián huáng dì shí qī， yě jí xīn shí qì shí dài， kǎo gǔ xué fēn qī zhōng shí qì shí dài de zuì hòu yī gè jiē duàn， kāi shǐ yú yuē bā jiǔ qiān nián qián， zhōng yú gōng yuán qián wǔ qiān nián zuǒ yòu。 zài cǐ qī jiān， mǔ xì shì zú gōng shè jìn rù fán róng jiē duàn， bìng jìn rù fù xì shì zú gōng shè。 rén lèi yǐ guǎng fàn shǐ yòng mó zhì shí qì， néng zhì táo、 fǎng zhì、 zhòngzhí gǔ wù jí sì yǎng jiā chù。 zhōng guó yǐ fā xiàn xīn shí qì shí dài wén huà yí zhǐ liù qī qiān chù， zhòng yào de yòu hé mǔ dù wén huà、 yǎng sháo wén huà、 mǎ jiā yáo wén huà、 lóng shān wén huà děng。

nǚ wā yòu chēng wéi nǚ wā niàn niàn， fèng xìng， shēng yú chéng jì， yī shuō tā de míng zì wéi fēng lǐ xī（ huò wéi fèng lǐ xī）。 zhōng huá mín zú rén shǐ zhī chū de sān huáng zhī yī， tā shì chuán shuō zhōng rén lèi shǐ zǔ， rén lèi wéi tā hé qí xiōng fú xī de hòu dài。 chuán shuō yuē “ liàn shí bǔ tiān， niē tǔ zào rén， lì jí zào wù， bié nán nǚ， tōng hūn yīn， zào shēng huáng ”。 shén huà zhōng shuō fú xī hé nǚ wā shì xiōng mèi， tóng shí yě shì fū qī。 zài zhōng guó de tú téng shàng gèng yòu nǚ wā hé fú xī jiāo hé de tú xiàng。

qián huáng dì shí qī， yě jí xīn shí qì shí dài， kǎo gǔ xué fēn qī zhōng shí qì shí dài de zuì hòu yī gè jiē duàn， kāi shǐ yú yuē bā jiǔ qiān nián qián， zhōng yú gōng yuán qián wǔ qiān nián zuǒ yòu。 zài cǐ qī jiān， mǔ xì shì zú gōng shè jìn rù fán róng jiē duàn， bìng jìn rù fù xì shì zú gōng shè。 rén lèi yǐ guǎng fàn shǐ yòng mó zhì shí qì， néng zhì táo、 fǎng zhì、 zhòngzhí gǔ wù jí sì yǎng jiā chù。 zhōng guó yǐ fā xiàn xīn shí qì shí dài wén huà yí zhǐ liù qī qiān chù， zhòng yào de yòu hé mǔ dù wén huà、 yǎng sháo wén huà、 mǎ jiā yáo wén huà、 lóng shān wén huà děng。

fú xī（ shēng zú nián bù xiáng）， yòu chēng mì xī、 páo xī、 bāo xī、 xī huáng、 huáng xī、 tài hào děng， shèng wáng， huá xià tài gǔ sān huáng zhī yī， yǔ nǚ wā tóng bèi zūn wéi rén lèi shǐ zǔ， chuán shuō yǔ nǚ wā yī yàng， lóng shēn rén shǒu、 shé shēn rén shǒu。
tài hào fú xī shēng yú chéng jì（ jīn gān sù tiān shuǐ）， xǐ zhì chén cāng， dū yú chén wǎn qiū（ jīn hé nán huái yáng）。
xiāng chuán fú xī jiào mín jié wǎng， yú liè xùmù， zhì zào bā guà děng， yì chuán shuō fú xī chuàng wén zì。
chuán shuō fú xī zuò yú fāng tán zhī shàng， tīng bā fēng zhī qì， nǎi zuò bā guà。 bā guà yǎn shēng yì jīng， kāi huá xià wén míng。 jìn dài zhī qiú qiān huò zhì bēi， shí shì yì jīng zhī jiǎn huà bǎn。 yīn qí zhì zào bā guà， rén fèng zhī wéi shén， zūn qí wéi bā guà zǔ shī。
yòu rén rèn wéi， fú xī jí pán gǔ。 pán gǔ，“ pán” zì gǔ yì wéi kāi duān，“ pán” jí hú lú， yù yì shēng mìng fán yǎn。 yán dì、 chī yóu děng bù luò de yī bù fēn cóng huáng hé liú yù qiān xǐ dào nán fāng yǐ hòu， qí xiān zǔ fú xī zài chuán shuō zhōng yǎn biàn wéi pán gǔ， liú chuán yú nán fāng shǎo shù mín zú dāng zhōng， yǎn biàn chū pán gǔ kāi tiān dì de chuán shuō。
《 jǐng shì tōng yán》 zài， qín nǎi fú xī suǒ zhì：“ cǐ qín nǎi fú xī shì suǒ zhuó， jiàn wǔ xīng zhī jīng， fēi zhuì wú tóng， fèng huáng lái yí。 fèng nǎi bǎi niǎo zhī wáng， fēi zhú shí bù shí， fēi wú tóng bù qī， fēi lǐ quán bù yǐn。 fú xī shì zhī wú tóng nǎi shù zhōng zhī liáng cái， duó zào huà zhī jīng qì， kān wéi yǎ lè， lìng rén fá zhī。 qí shù gāo sān zhàng sān chǐ， àn sān shí sān tiān zhī shù， jié wéi sān duàn， fēn tiān、 dì、 rén sān cái。 qǔ shàng yī duàn kòu zhī， qí shēng tài qīng， yǐ qí guò qīng 'ér fèi zhī； qǔ xià yī duàn kòu zhī， qí shēng tài zhuó， yǐ qí guò zhòng 'ér fèi zhī； qǔ zhōng yī duàn kòu zhī， qí shēng qīng zhuó xiāng jì， qīng zhòng xiāng jiān。 sòng cháng liú shuǐ zhōng， jìn qī shí 'èr rì， àn qī shí 'èr hòu zhī shù。 qǔ qǐ yīn gān， xuǎn liáng shí jí rì， yòng gāo shǒu jiàng rén liú zǐ qí zhuó chéng lè qì。 cǐ nǎi yáo chí zhī lè， gù míng yáo qín。 cháng sān chǐ liù cùn yī fēn， àn zhōu tiān sān bǎi liù shí yī dù； qián kuò bā cùn， àn bā jié； hòu kuò sì cùn， àn sì shí； hòu 'èr cùn， àn liǎng yí。 yòu jīn tóng tóu、 yù nǚ yāo、 xiān rén bèi、 lóng chí、 fèng zhǎo、 yù zhěn、 jīn huī。 nà huī yòu shí 'èr， àn shí 'èr yuè； yòu yòu yī zhōng huī， àn rùn yuè。 xiān shì wǔ tiáo xián zài shàng， wài 'àn wǔháng： jīn、 mù、 shuǐ、 huǒ、 tǔ； nèi 'àn wǔ yīn： gōng、 shāng、 jiǎo、 zhēng、 yǔ。”

gēn jù kǎo gǔ yán jiū jí yí chuán xué fēn xī， zhì shǎo zài 24,500 nián qián yù kōng běi bù jí yòu rén lèi huó dòng， ér nán 'ān dà lüè de rén lèi huó dòng kě yǐ zhuī sù dào gōng yuán qián 7,500 nián。 jiù kè luó píng dì hé lán yú dòng xué yí jì shì jiā ná dà jìng nèi zuì gǔ lǎo de rén lèi jū zhù dì。 ...

zài 'ōu zhōu rén lái dào zhè lǐ zhī qián， yìn dì 'ān rén děng běi měi zhōu de yuán zhù mín shēng huó zài zhè piàn guǎng kuò de tǔ dì shàng。 xiāng chuán tā men de zǔ xiān zài dà yuē yī wàn duō nián qián jīng yóu xī bó lì yà kuà guò bái lìng hǎi xiá lái dào běi měi zhōu， bìng qiě zài zhè lǐ shēng cún fán yǎn， tā men méi yòu zì jǐ de wén zì， què yòu zhe fēng fù de kǒu tóu wén xué。 ...

yuǎn gǔ jū mín jí qí wén huà yī、 yuán shǐ xiān mín [ rén lèi zài fǎ lán xī de chū xiàn ] fǎ guó dì chù 'ōu zhōu dà lù xī bù， běi、 xī、 nán sān miàn lín hǎi， fēn bié wéi yīng jí lì hǎi xiá、 dà xī yáng hé dì zhōng hǎi。 lù shàng yǔ lú sēn bǎo、 bǐ lì shí、 xī bān yá、 yì dà lì、 dé guó、 ruì shì děng guó jiē rǎng。 ...

rén lèi zài mò xī gē huó dòng yǐ bèi zhèng shí kě yǐ zhuī sù dào sì wàn nián qián， jī yú gǔ dài de rén lèi zú jì de fā xiàn。 dà yuē jiǔ qiān nián qián， gǔ dài mò xī gē rén xùn huà yù mǐ， bìng tuī dòng nóng yè gé mìng， cóng 'ér dǎo zhì xíng chéng liǎo xǔ duō wén míng。 zhè xiē wén míng fā zhǎn chéng chéng shì、 jiàn zhù、 tiān wén yán jiū、 shù xué、 hé jūn duì。 yòu míng de wén míng xiàng shì 'ào 'ěr méi kè、 tí 'ào tí huá kǎn、 ā cí tí kè hé mǎ yǎ rén。

zhí lì rén hé ní 'ān dé tǎ rén zài xiàn dài rén lèi héng héng zhì rén chū xiàn hòu cóng fēi zhōu yí jū zhì 'ōu zhōu。 zuì zǎo de 'ōu zhōu rén gǔ gé fā xiàn yú gé lǔ jí yà dá mǎ ní sī， jù jīn 180 wàn nián。 zuì zǎo de shēng wù xué shàng de xiàn dài 'ōu zhōu rén chū xiàn yú gōng yuán qián 35000 nián。 ...

shéng wén shí dài（ shéng wén shí dài、 じ ょ う も んじ だ い）， shì rì běn shí qì shí dài hòu qī， yuē yī wàn nián yǐ qián dào gōng yuán qián yī shì jì qián hòu de shí qī。 shǐ yòng shéng wén shì táo qì de shí dài。 jù jīn yuē 1 wàn nián qián， qì hòu biàn nuǎn， hǎi píng miàn shàng shēng， zhì shǐ rì běn yǔ dà lù fēn lí， biàn chéng liè dǎo。 ...

gōng yuán， yòu chēng xī yuán， shì“ gōng lì jì yuán” huò“ xī lì jì yuán” de jiǎn chēng， yǐ dāng shí rèn dìng de yé sū shēng nián（ zhōng guó hàn yuán shǐ yuán nián） wéi jì yuán yuán nián。 xī yuán jì nián zǎo xiān zài 'ōu zhōu děng jī dū jiào guó jiā cǎi yòng， xiàn zài chéng wéi guó jì tōng xíng de jì nián biāo zhǔn。 ...

mǎ yǎ wén míng shì gǔ dài wèi yú mò xī gē dōng nán bù、 wēi dì mǎ lā hé yóu jiā dūn bàn dǎo děng zhōng nán měi zhōu qū yù de wén míng。 hé chuán shuō xiāng fǎn de shì， mǎ yǎ rén cóng wèi xiāo shī； xiàn zài réng yòu sān bǎi wàn mǎ yǎ rén jū zhù zài yóu jiā dūn bàn dǎo dì qū， hěn duō rén jīn rì réng rán néng shuō mǎ yǎ yǔ xì de yǔ yán。 ...

zài 'ōu zhōu rén lái dào zhè lǐ zhī qián， yìn dì 'ān rén děng běi měi zhōu de yuán zhù mín shēng huó zài zhè piàn guǎng kuò de tǔ dì shàng。 xiāng chuán tā men de zǔ xiān zài dà yuē yī wàn duō nián qián jīng yóu xī bó lì yà kuà guò bái lìng hǎi xiá lái dào běi měi zhōu， bìng qiě zài zhè lǐ shēng cún fán yǎn， tā men méi yòu zì jǐ de wén zì， què yòu zhe fēng fù de kǒu tóu wén xué。 ...