| zì： | zǐ bǐng | ||
yuèdòugōng sūn lóngzài百家争鸣dezuòpǐn!!! | |||
gōng sūn lóng， zhōng guó zhàn guó shí qī zhé xué jiā。 míng jiā lí jiān bái pài de dài biǎo rén wù。 zhàn guó mò nián zhào guó rén。 néng yán shàn biàn， céng wéi píng yuán jūn mén kè。 tā tí chū liǎo “ lí jiān bái ”、“ bái mǎ fēi mǎ” děng mìng tí， rèn wéi duì yú“ jiān bái shí”，“ shì bù dé qí suǒ jiān 'ér dé qí suǒ bái zhě， wú jiān yě”；“ fǔ bù dé qí suǒ bái 'ér dé qí suǒ jiān zhě， wú bái yě”， qiáng diào shì jué yǔ chù jué de chā yì gù“ jiān bái shí 'èr”。 yòu fēn xī yī bān yǔ gè bié de guān xì， qiáng diào“ bái mǎ”（ gè bié） yǔ“ mǎ”（ yī bān） de qū bié， dé chū“ bái mǎ fēi mǎ” de jié lùn。 gōng sūn lóng hái tí chū“ wéi hū qí bǐ cǐ” de zhèng míng lǐ lùn， qiáng diào“ míng” bì xū yòu què dìng xìng， cǐ míng zhuān zhǐ cǐ shí， bǐ míng zhuān zhǐ bǐ shí。 tā hái jiù gài niàn de fēn lèi jìn xíng liǎo chū bù tàn tǎo， tí chū liǎo yī xiē yòu guān gài niàn yì tóng guān xì de zhòng yào jiàn jiě。 gōng sūn lóng de guān diǎn kuā dà liǎo shì wù hé gài niàn de chā bié xìng， fǒu dìng liǎo shì wù hé gài niàn de tóng yī xìng， dàn tā bìng fēi tōng cháng yì yì shàng de guǐ biàn jiā， qí xǔ duō guān diǎn jù yòu kāi chuàng xìng， tuī dòng liǎo zhōng guó gǔ dài luó ji sī xiǎng de fā zhǎn。《 hàn shū · yì wén zhì》 zài gōng sūn lóng zhù《 gōng sūn lóng zǐ》 shì yán jiū gōng sūn lóng sī xiǎng de zhù yào zī liào。
rén wù shēng píng
tā kě néng jiào cháng shí jiànzuò píng yuán jūn de mén kè。《 shǐ jì · píng yuán jūn yú qīng lièzhuàn》 shuō，“ píng yuán jūn hòu dài gōng sūn lóng”。 yuē yú gōng yuán qián 248 nián zhì qián 279 nián jiān， gōng sūn lóng céng cóng zhào guó dài lǐng dì zǐ dào yàn guó，《 lǚ shì chūn qiū · yìng yán》 zài， shì wéi liǎo shuō yàn zhāo wáng yǐ“ yǎn bīng”。 yàn wáng suī rán biǎo shì tóng yì， gōng sūn lóng què dāng miàn duì yàn wáng shuō， dāng chū dà wáng zhāo nà yù pò qí、 néng pò qí de“ tiān xià zhī shì” dào yàn guó lái， hòu lái zhōng yú pò qí。 mù qián“ zhū hóu zhī shì zài dà wáng zhī běn cháo zhě， jìn shàn yòng bīng zhě”， suǒ yǐ wǒ rèn wéi dà wáng bù huì yǎn bīng， yàn zhāo wáng wú yán yìng dá。 gōng sūn lóng yòu céng yóu wèi， yǔ gōng zǐ móu lùn xué。 zài zhào guó，《 lǚ shì chūn qiū · shěn yìng lǎn》 zài， gōng sūn lóng céng yǔ zhào huì wén wáng lùn yǎn bīng。 zhào wáng wèn gōng sūn lóng shuō：“ guǎ rén shì yǎn bīng shí yú nián yǐ， ér bù chéng， bīng bù kě yǎn hū？” gōng sūn lóng huí dá shuō：“ zhào guó de lìn、 lí shí liǎng dì bèi qín qīn zhàn， wáng jiù chuān shàng sàng guó de fú zhuāng， gǎo sù bù zǒng； dōng gōng qí dé chéng， ér wáng jiā shàn zhì jiǔ， yǐ shì qìng zhù。 zhè zěn néng huì yǎn bīng？”《 lǚ shì chūn qiū · yín cí》 shuō： qín guó gēn zhào guó dìng lì méng yuē：“ qín zhī suǒ yù wéi， zhào zhù zhī； zhào zhī suǒ yù wéi， qín zhù zhī。” guò liǎo bù jiǔ。 qín xīng bīng gōng wèi， zhào yù jiù wèi。 qín wáng shǐ rén zé bèi zhào huì wén wáng bù zūn shǒu méng yuē。 zhào wáng jiāng zhè jiàn shì gào sù píng yuán jūn。 gōng sūn lóng gěi píng yuán jūn chū zhù yì shuō， zhào kě yǐ pài qiǎn shǐ zhě qù zé bèi qín wáng shuō， qín bù bāng zhù zhào guó jiù wèi， yě shì wéi bèi méng yuē。 zhào xiào chéng wáng jiǔ nián（ gōng yuán qián 257 nián）， qín bīng gōng zhào， píng yuán jūn shǐ rén xiàng wèi guó qiú jiù。 xìn líng jūn shuài bīng jiù zhào， hán dān dé yǐ bǎo cún。 zhào guó de yú qīng yù yǐ xìn líng jūn zhī cún hán dān wéi píng yuán jūn qǐng qiú zēng jiā fēng dì。 gōng sūn lóng tīng shuō zhè jiàn shì， quàn zǔ píng yuán jūn shuō：“ jūn wú fù jūn shā jiāng zhī gōng， ér fēng yǐ dōng wǔ chéng。 zhào guó háo jié zhī shì， duō zài jūn zhī yòu， ér jūn wéixiàng guó zhě yǐ qīn gù。 fū jūn fēng yǐ dōng wǔ chéng， bù ràng wú gōng， pèi zhào guó xiāng yìn， bù cí wú néng， yī jiě guó huàn， yù qiú yì dì， shì qīn qī shòu fēng， ér guó rén jì gōng yě。 wéi jūn jì zhě， bù rú wù shòu biàn。” píng yuán jūn jiē shòu liǎo gōng sūn lóng de yì jiàn， méi yòu jiē shòu fēng dì。 gōng sūn lóng shàn yú biàn lùn。《 gōng sūn lóng zǐ · jì fǔ》 shuō， gōng sūn lóng yǔ kǒng chuān zài píng yuán jūn jiā xiāng huì， tán biàn gōng sūn lóng de“ bái mǎ fēi mǎ”。 wǎn nián， qí shǐ zōu yǎn guò zhào， píng yuán jūn shǐ yǔ gōng sūn lóng lùn“ bái mǎ fēi mǎ” zhī shuō。 gōng sūn lóng yóu shì suì qū， hòu bù zhī suǒ zhōng。 gōng sūn lóng de zhù yào sī xiǎng， bǎo cún zài《 gōng sūn lóng zǐ》 yī shū zhōng。《 hàn shū · yì wén zhì》 míng jiā yòu《 gōng sūn lóng zǐ》 shí sì piān。 jīn cún liù piān。《 jì fǔ》， shì hòu rén huì jí gōng sūn lóng de shēng píng yán xíng xiě chéng de zhuànlüè。 qí yú wǔ piān shì：《 bái mǎ lùn》、《 zhǐ wù lùn》、《 tōng biàn lùn》、《 jiān bái lùn》、《 míng shí lùn》， qí zhōng yǐ《 bái mǎ lùn》 zuì zhù míng。
gōng sūn bái mǎ
zhàn guó shí qī， chū xiàn liǎo zhū zǐ bǎi jiā， hù xiāng zhēng míng。 zhào guó píng yuán jūn mén kè gōng sūn lóng yīn qí《 bái mǎ lùn》 wèn shì， ér yī jǔ chéng míng。
dāng shí zhào guó yī chěng de mǎ pǐ liú xíng liè xìng chuán rǎn bìng， dǎo zhì dà dǎ qiāng mǎ sǐ wáng。 qín guó zhàn mǎ hěn duō， wèile yán fáng zhè zhǒng wēn yì chuán rù qín guó， qín jiù zài hán gǔ guān kǒu tiē chū gào shì：“ fán zhào guó de mǎ bù néng rù guān。”
zhè tiān， gōng sūn lóng qí zhe bái mǎ lái dào hán gǔ guān qián。 guān lì shuō：“ nǐ rén kě rù guān， dàn mǎ bù néng rù guān。” gōng sūn lóng biàn dào：“ bái mǎ fēi mǎ， zěn me bù kě yǐ guò guān ní？” guān lì shuō：“ bái mǎ shì mǎ”。 gōng sūn lóng jiǎng：“ wǒ gōng sūn lóng shì lóng má？” guān lì lèng liǎo lèng， dàn réng jiān chí shuō：“ àn guī dìng bù guǎn shì bái mǎ hēi mǎ， zhǐ yào shì zhào guó de mǎ， dōubù néng rù guān。” gōng sūn lóng cháng yǐ xióng biàn míng tǔ zì jū， tā wěi dāo dào lái：“ ‘ mǎ ’ shì zhǐ míng chēng 'ér zhù，‘ bái’ shì zhǐ yán sè 'ér yán， míng chēng hé yán sè bù shì yī gè gài niàn。”‘ bái mǎ’ zhè gè gài niàn， fēn kāi lái jiù shì‘ bái’ hé‘ mǎ’ huò‘ mǎ’ hé‘ bái’， zhè yě shì liǎng gè bù tóng de gài niàn。
pì rú shuō yào mǎ， gěi huáng mǎ、 hēi mǎ zhě kě yǐ， dàn shì rú guǒ yào bái mǎ， gěi hēi mǎ、 gěi huáng mǎ jiù bù kě yǐ， zhè zhèng míng，‘ bái mǎ’ hé‘ mǎ’ bù shì yī huí shì bā！ suǒ yǐ shuō bái mǎ jiù bù shì mǎ。”
guān lì yuè tīng yuè máng rán， bèi gōng sūn lóng zhè yī tōng gāo tán kuò lùn jiǎo dé yūntóu zhuànxiàng， rú zhuì yún lǐ wù zhōng， bù zhī gāi rú hé duì dá， wú nài zhǐ hǎo ràng gōng sūn lóng hé bái mǎdōu guò guān qù liǎo。
zhé xué sī xiǎng
gōng sūn lóng bù xiàng huì shī nà yàng qiáng diào“ shí” shì xiāng duì de、 biàn huà de， ér qiáng diào“ míng” shì jué duì de、 bù biàn de。 tā yóu cǐ dé dào yǔ bólātú de lǐ niàn huò gòng xiāng xiāng tóng de gài niàn， bólātú de lǐ niàn huò gòng xiāng zài xī fāng zhé xué shì jí zhù míng de。
tā de zhù zuò《 gōng sūn lóng zǐ》， yòu yī piān《 bái mǎ lùn》。 qí zhù yào mìng tí shì“ bái mǎ fēi mǎ”。 gōng sūn lóng tōng guò sān diǎn lùn zhèng， lì qiú zhèng míng zhè gè mìng tí。 dì yī diǎn shì：“ mǎ zhě。 suǒ yǐ mìng xíng yě； bái zhě， suǒ yǐ mìng sè yě。 mìng sè zhě fēi mìng xíng yě。 gù yuē： bái mǎ fēi mǎ。” ruò yòng xī fāng luó ji xué shù yǔ， dà jiā kě yǐ shuō， zhè yī diǎn shì qiáng diào，“ mǎ”、“ bái”、“ bái mǎ” de nèi hán de bù tóng。“ mǎ” de nèi hán shì yī zhǒng dòng wù，“ bái” de nèi hán shì yī zhǒng yán sè，“ bái mǎ” de nèi hán shì yī zhǒng dòng wù jiā yī zhǒng yán sè。 sān zhě nèi hán gè bù xiāng tóng， suǒ yǐ bái mǎ fēi mǎ。
dì 'èr diǎn shì：“ qiú mǎ， huáng hēi mǎ jiē kě zhì。 qiú bái mǎ， huáng hēi mǎ bù kě zhì。 …… gù huáng hēi mǎ yī yě， ér kě yǐ yìng yòu mǎ， ér bù kě yǐ yīngyǒu bái mǎ， shì bái mǎ zhī fēi mǎ shěn yǐ”。“ mǎ zhě， wú qù qǔ yú sè， gù huáng hēi jiē suǒ yǐ yìng。 bái mǎ zhě yòu qù qǔ yú sè， huáng hēi mǎ jiē suǒ yǐ sè qù， gù wéi bái mǎ dú kě yǐ yìng 'ěr。 wú qù zhě， fēi yòu qù yě。 gù yuē： bái mǎ fēi mǎ”。 ruò yòng xī fāng luó ji xué shù yǔ， wǒ men kě yǐ shuō， zhè yī diǎn shì qiáng diào，“ mǎ”、“ bái mǎ” de wài yán de bù tóng。“ mǎ” de wài yán bāo kuò yī qiē mǎ， bù guǎn qí yán sè de qū bié。“ bái mǎ” de wài yán zhǐ bāo kuò bái mǎ， yòu xiāng yìng de yán sè qū bié。 yóu yú“ mǎ” yǔ“ bái mǎ” wài yán bù tóng， suǒ yǐ bái mǎ fēi mǎ。
dì sān diǎn shì：“ mǎ gù yòu sè， gù yòu bái mǎ。 shǐ mǎ wú sè， yòu mǎ rú jǐ 'ěr。 ān qǔ bái mǎ？ gù bái zhě， fēi mǎ yě。 bái mǎ zhě， mǎ yǔ bái yě， bái yǔ mǎ yě。 gù yuē： bái mǎ fēi mǎ yě。” zhè yī diǎn sì hū shì qiáng diào，“ mǎ” zhè gè gòng xiāng yǔ“ bái mǎ” zhè gè gòng xiāng de bù tóng。 mǎ de gòng xiāng， shì yī qiē mǎ de běn zhì shǔ xìng。 tā bù bāo hán yán sè， jǐn zhǐ shì“ mǎ zuò wéi mǎ”。 zhè yàng de“ mǎ” de gòng xìng yǔ“ bái mǎ” de gòng xìng bù tóng。 yě jiù shì shuō， mǎ zuò wéi mǎ yǔ bái mǎ zuò wéi bái mǎ bù tóng。 suǒ yǐ bái mǎ fēi mǎ。
chú liǎo mǎ zuò wéi mǎ， yòu hái yòu bái zuò wéi bái， jí bái de gòng xiāng。《 bái mǎ lùn》 zhōng shuō：“ bái zhě bù dìng suǒ bái， wàng zhī 'ér kě yě。 bái mǎ zhě yán bái。 dìng suǒ bái yě。 dìng suǒ bái zhě， fēi bái yě。” dìng suǒ bái， jiù shì jù tǐ de bái sè， jiàn yú gè zhǒng shí jì de bái sè wù tǐ。 jiàn yú gè zhǒng shí jì bái sè wù tǐ de bái sè， shì zhè xiē wù tǐ suǒ dìng de。 dàn shì“ bái” de gòng xiāng， zé bù shì rèn hé shí jì de bái sè wù tǐ suǒ dìng。 tā shì wèi dìng de bái de gòng xìng。《 gōng sūn lóng zǐ》 lìng yòu yī piān《 jiān bái lùn》。 qí zhù yào mìng tí shì“ lí jiān bái”。 gōng sūn lóng de zhèng míng yòu liǎng gè bù fēn。 dì yī bù fēn shì， jiǎ shè yòu jiān 'ér bái de shí， tā shè wèn shuō：“ jiān、 bái、 shí： sān， kě hū？ yuē： bù kě。 yuē： èr， kě hū？ yuē： kě。 yuē： hé zāi？ yuē： wú jiān dé bái， qí jǔ yě 'èr； wú bái dé jiān， qí jǔ yě 'èr”。“ shì bù dé qí suǒ jiān 'ér dé qí suǒ bái zhě， wú jiān yě。 fǔ bù dé qí suǒ bái 'ér dé qí suǒ jiān， dé qí jiān yě， wú bái yě。” zhè duàn duì huà shì cóng zhī shí lùn fāng miàn zhèng míng jiān、 bái shì bǐ cǐ fēn lí de。 yòu yī jiān bái shí， yòng yǎn kàn， zé zhǐ“ dé qí suǒ bái”， zhǐ dé yī bái shí； yòng shǒu mō， zé zhǐ“ dé qí suǒ jiān”， zhǐ dé yī jiān shí。 gǎn jué bái shí bù néng gǎn jué jiān， gǎn jué jiān shí bù néng gǎn jué bái。 suǒ yǐ， cóng zhī shí lùn fāng miàn shuō， zhǐ yòu“ bái shí” huò“ jiān shí”， méi yòu“ jiān bái shí”。 zhè jiù shì“ wú jiān dé bái， qí jǔ yě 'èr； wú bái dé jiān， qí jǔ yě 'èr” de yì sī。
gōng sūn lóng de dì 'èr bù fēn biàn lùn shì xíng shàng xué de biàn lùn。 qí jī běn sī xiǎng shì， jiān、 bái 'èr zhě zuò wéi gòng xiāng， shì bù dìng suǒ jiān de jiān， bù dìng suǒ bái de bái。 jiān、 bái zuò wéi gòng xiāng biǎo xiàn zài yī qiē jiān wù、 yī qiē bái wù zhī zhōng。 dāng rán， jí shǐ shí jì shì jiè zhōng wán quán méi yòu jiān wù、 bái wù。 ér jiān hái shì jiān， bái hái shì bái。 zhè yàng de jiān、 bái， zuò wéi gòng xìng， wán quán dú lì yú jiān bái shí yǐ jí yī qiē jiān bái wù de cún zài。 jiān、 bái shì dú lì de gòng xiāng， zhè shì yòu shì shí biǎo míng de。 zhè gè shì shí shì shí jì shì jiè zhōng yòu xiē wù jiān 'ér bù bái， lìng yòu xiē wù bái 'ér bù jiān。 suǒ yǐ jiān、 bái xiǎn rán shì bǐ cǐ fēn lí de。
gōng sūn lóng yǐ zhè xiē zhī shí lùn de、 xíng shàng xué de biàn lùn， què lì liǎo tā de mìng tí： jiān、 bái fēn lí。 zài zhōng guó gǔ dài zhè shì gè zhù míng mìng tí， yǐ“ lí jiān bái zhī biàn” wén míng yú shì。《 gōng sūn lóng zǐ》 hái yòu yī piān《 zhǐ wù lùn》。 gōng sūn lóng yǐ“ wù” biǎo shì jù tǐ de gè bié de wù。 yǐ“ zhǐ” biǎo shì chōu xiàng de gòng xiāng。“ zhǐ” zì de yì yì， yòu míng cí de yì yì， jiù shì“ shǒu zhǐ tóu”； yòu dòng cí de yì yì， jiù shì“ zhǐ míng”。 gōng sūn lóng wèishénme yǐ“ zhǐ” biǎo shì gòng xiāng， zhèng shì jiān yòng zhè liǎng zhǒng yì yì。 yī gè pǔ tōng míng cí， yòng míng jiā shù yǔ shuō： jiù shì“ míng”。 yǐ mǒu lèi jù tǐ shì wù wéi wài yán。 yǐ cǐ lèi shì wù gòng yòu de shǔ xìng wéi nèi hán， yī gè chōu xiàng míng cí zé bù rán， zhǐ biǎo shì shǔ xìng huò gòng xiāng。 yóu yú hàn yǔ bù shì qū zhé yǔ。 suǒ yǐ yī gè pǔ tōng míng cí hé yī gè chōu xiàng míng cí zài xíng shì shàng méi yòu qū bié。 zhè yàng yī lái。 zài hàn yǔ lǐ， xī fāng rén jiào zuò pǔ tōng míng cí de， yě kě yǐ biǎo shì gòng xiāng。 hái yòu， hàn yǔ yě méi yòu guàncí。 suǒ yǐ yī gè“ mǎ” zì， jì biǎo shì yī bān de mǎ， yòu biǎo shì gè bié de mǎ； jì biǎo shì mǒu pǐ mǎ， yòu biǎo shì zhè pǐ mǎ。 dàn shì zǎi xì kàn lái，“ mǎ” zì jī běn shàng shì zhǐ yī bān gài niàn， jí gòng xiāng， ér mǒu pǐ mǎ、 zhè pǐ mǎ zé bù guò shì zhè gè yī bān gài niàn de gè bié huà yìng yòng。 yóu cǐ kě yǐ shuō， zài hàn yǔ lǐ， yī gè gòng xiāng jiù shì yī gè míng suǒ“ zhǐ” de dōng xī。 gōng sūn lóng bǎ gòng xiāng jiào zuò“ zhǐ”， jiù shì zhè gè yuán gù。
gōng sūn lóng yǐ“ zhǐ” biǎo shì gòng xiāng， lìng yòu yī gè yuán gù， jiù shì“ zhǐ” zì yǔ“ zhǐ” zì xiāng tōng，“ zhǐ” zì yòu xiāng dāng yú“ guān niàn”、“ gài niàn” de yì sī。 yóu yú zhè gè yuán gù， gōng sūn lóng jiǎng dào“ zhǐ” de shí hòu， tā de yì yì shí jì shàng shì“ guān niàn” huò“ gài niàn”。 bù guò cóng yǐ shàng tā de biàn lùn kàn lái， tā suǒ shuō de“ guān niàn” bù shì bā kè lāi、 xiū mó zhé xué suǒ shuō de zhù guān de guān niàn， ér shì bólātú zhé xué zhōng suǒ shuō de kè guān de guān niàn， tā shì gòng xiāng。《 zhuāng zǐ》 de《 tiān xià》 piān hái zài yòu“ tiān xià zhī biàn zhě” de biàn lùn 'èr shí yī shì， ér méi yòu què zhǐ gè xì hé rén。 dàn shì hěn míng xiǎn， yī xiē shì gēn jù huì shī de sī xiǎng， lìng yī xiē shì gēn jù gōng sūn lóng de sī xiǎng， dōukě yǐ xiāng yìng dì jiā yǐ jiě shì。 xí guàn shàng shuō tā mendōu shì bèi lùn， zhǐ yào lǐ jiě liǎo huì shī、 gōng sūn lóng de jī běn sī xiǎng， tā men yě jiù bù chéng qí wéi bèi lùn liǎo。