chì lè， zhōng guó gǔ dài mín zú， shǔ yú yuán shǐ yóu mù bù luò， yòu chēng chì lè、 tiě lè、 gāo chē、 dīng líng（ dīng líng、 dí lì）。 chì lè rén zuì zǎo shēng huó zài bèi jiā 'ěr hú fù jìn， zài mòdú chányú shí chén shǔ yú xiōng nú。 nán qiān rù zhōng yuán de chì lè bèi nán cháo chēng wéi dīng líng。 xiān bēi rén yīn běi fāng de chì lè rén shǐ yòng chē lún gāo dà de chē zǐ， chēng zhī wéi gāo chē。 hàn cháo jī kuì běi xiōng nú zhī hòu， chì lè de dì yù kāi shǐ nán yí， yǔ zhōng yuán de hàn rén jiāo wǎng。 gōng yuán 4 shì jì mò zhì 6 shì jì zhōng yè， jì xiōng nú、 xiān bēi zhī hòu， chì lè rén hé róu rán rén huó dòng yú zhōng guó dà mò nán běi hé xī běi guǎng dà dì qū。 zài zhōng yuán de dīng líng rén céng jiàn lì dí wèi zhèng quán。 ( lìng yī shuō fǎ shì dīng líng yóu dí zú yǔ xī bó lì yà tǔ zhù hùn xuè 'ér chéng , chì lè shì xiōng nú yǔ yī gè yǐ láng wéi tú téng de bù luò hùn xuè 'ér chéng )
4 shì jì zhōng yè， shēng huó zài yīn shān yī dài de rén dà dōuyǐ xiān bēi huà。 zhù míng de《 chì lè gē》， shì běi qí shí chì lè rén de xiān bēi yǔ de mù gē， hòu bèi fān yì chéng hàn yǔ。 chì lè rén zài běi wèi shí qī dà liàng cān jiā xiān bēi rén、 hàn rén de zhàn zhēng， qí zhōng dà bù hé dīng líng rén yī qǐ zhú jiàn róng rù hàn zú。
chì lè zhōng běi fāng de yī bù chén fú tū jué hàn guó， hòu lái chéng wéi huí gē， xiàn dài wéi wú 'ěr zú de zǔ xiān。 é luó sī lián bāng sà hā（ yǎ kù tè） gòng hé guó jìng nèi de yǎ kù tè rén yě shì chì lè rén de hòu yì。
《 chì lè gē》
chì lè chuān， yīn shān xià，
tiān sì qióng lú， lóng gài sì yě。
tiān cāng cāng， yě máng máng，
fēng chuī cǎo dī jiàn niú yáng。
chì lè jūn zhù liè biǎo
fù fú luó 'ā fú zhì luó
bá lì yán
mí 'é tū
yī fú
yuè jū
bǐ zào
qù bīn
chì lè zú shì wèi jìn nán běi cháo shí qī huó dòng zài wǒ guó běi fāng dì qū de yóu mù mín zú zhī yī。 gè lèi shǐ shū yòu shí yě chēng zhī wéi “ dí lì ”、“ chì lè”、“ tiě lè”、“ shè lè”、“ gāo chē”。《 zī zhì tōng jiàn》 juàn 101《 jìn jì》 hú sān shěng zhù yuē： dōng jìn 'āi dì xīng níng yuán nián zhì 'èr nián（ gōng yuán 363 ～ 364 nián）“ gāo chē， jí chì lè yě， sú chéng gāo lún chē， gù yì hào gāo chē bù。 lǐ yán shòu yuē： gāo chē， gài gǔ chì dí zhī yú zhǒng yě。 chū hào wéi ‘ dí lì ’， běi fāng yǐ wéi gāo chē dīng líng。 qí qiān xǐ suí shuǐ cǎo， yī pí shí ròu， yǔ róu rán tóng， wéi chē lún gāo dà， fú shù zhì duō”。 yóu cǐ kě jiàn， chì lè zú de chē lún zǐ gāo dà shì wéi zhōng yuán rén hé qí tā gè zú suǒ shú zhī de。
chì lè zú de zú yuán shì yī gè bǐ jiào fù zá de wèn tí。《 wèi shū · gāo chē lièzhuàn》 yòu“ qí yǔ lüè yǔ xiōng nú tóng 'ér shí yòu xiǎo yì， huò yún qí xiān xiōng nú zhī shēng yě” de jìzǎi。 chì lè yǔ lüè tóng yú xiōng nú yǔ， kě yǐ zuò wéi tàn jiū qí zú yuán de xiàn suǒ zhī yī。 lìng wài， shǐ xué jiè yě yòu bǎ chì lè zú yǔ liǎng hàn shí qī huó dòng zài bèi jiā 'ěr hú yī dài de dīng líng zú lián xì qǐ lái jìn xíng kǎo chá de， cóng zhōng yì kě yǐn yuē chá jué dào tā men zhī jiān fēng sú dà tǐ xiāng tóng、 yǔ yán jī běn xiāng tōng de yī xiē tè zhēng。
chì lè zú de bù luò jiào zá， ér qiě hái suí zhe lì shǐ de fā zhǎn bù duàn zēng jiā hé biàn huà。 qí zǎo qī zhù yào yòu：“ dí shì、 yuán gē shì、 hú lǜ shì、 jiě pī shì、 hù gǔ shì、 yì qí jīn shì”。 hòu lái yòu chū xiàn“ qì fú lì shì” děng shí 'èr xìng。 bù zhòng yǐ“ luò” wéi dān wèi， gè gè xìng shì de bù luò yòu jūn cháng， dàn gè bù zhī jiān méi yòu tǒng yī zhǐ huī zhě。 dàn“ dǎng lèi tóng xīn”， kòu chāo shí xiāng suí 'ér dòng。 chì lè zú zài wèi jìn nán běi cháo shí qī yǐng xiǎng jiào dà。 tè bié zhí dé zhù yì de shì yǔ běi wèi de jiāo wǎng。 běi wèi xiān zǔ tuò bá shí yì jiān jiàn guó 'èr shí liù nián（ gōng yuán 333 nián） dōng， céng zhēng tǎo gāo chē，“ huò wàn kǒu， mǎ niú yáng bǎi yú wàn tóu”。 kě jiàn chì lè zú dāng shí yǐ jīng jù bèi yī dìng de xùmù jīng jì hé jūn shì shí lì。 zhì běi wèi tuò bá shí yì jiān jiàn guó sān shí jiǔ nián（ gōng yuán 376 nián）， chì lè zài yīn shān yǐ běi yǐ jīng yòu hěn dà yǐng xiǎng， jiù lián wéi duǒ bì fú jiān dà jūn jìn gōng 'ér“ bì yú yīn shān zhī běi” de tuò bá xiān bēi de zhù lì， zài gāo chē de kòu chāo xià yě bù dé bù qiān huí mò nán。
běi wèi tài zǔ tuò bá guī tǒng zhì shí qī， suí zhe duì chì lè de zhēng tǎo， shuāng fāng lì liàng de duì bǐ fā shēng liǎo jiào dà de biàn huà。 běi wèi dào wǔ dì tiān xīng 'èr nián（ gōng yuán 399 nián）， běi wèi jí zhōng jiào duō de bīng lì dǎ jī gāo chē， xiān hòu huò qí niú、 yáng、 mǎ děng shēng chù 'èr bǎi yú wàn， rén kǒu shí yú wàn， chē 'èr shí yú wàn chéng。 shì zǔ tài wǔ dì tuò bá dào shí qī， yòu jiāng gāo chē guī fù yú běi wèi de shù shí wàn luò“ jiē xǐ zhì mò nán qiān lǐ zhī dì”， jù tǐ fàn wéi shì“ dōng zhì rú yuán， xī jì wǔ yuán、 yīn shān， jìng sān qiān lǐ”。 zhè yàng， běi wèi tǒng zhì shí qī de běi fāng gè gè jūn zhèn， yǐ jí jīn shān xī shěng xī bù、 běi bù， nèimēng gǔ bāo tóu jí qí yǐ xī dì qū， yīn shān nán běi， dōuyòu chì lè zú wǎng lái huó dòng。 kě jiàn， gǔ dài shǐ jiā hé wén xué jiā bǎ jīn nèimēng gǔ tǔ mò tè dì qū chēng zhī wéi chì lè chuān shì hěn yòu dào lǐ de。 chì lè zú bèi qiān dào mò nán yǐ hòu， yǐ kào zhè xiē dì qū liáng hǎo de zì rán tiáo jiàn， fā zhǎn xùmù yè jīng jì。 zhì běi wèi gāo zōng shí， chì lè zú de shè huì shēng huó jìn rù bǐ jiào fán róng shí qī， yǔ běi wèi zhī jiān de guān xì shèn wéi róng qià。
zài tán dào chì lè zú de lì shǐ shí， rén men shǒu xiān huì xiǎng dào nà shǒu bǎo cún zài《 yuèfǔ shī jí》（ juàn 86） de yīn chì lè rén zài dāng shí de yǐng xiǎng 'ér chǎn shēng de mín gē。 jīn tiān， suí zhe lì shǐ de biàn qiān， zhè lǐ de zì rán zhuàng kuàng yě fā shēng liǎo hěn dà de gǎi biàn。 dàn shì， rén men réng rán yòng“ chì lè chuān， yīn shān xià， tiān sì qióng lú， lóng gài sì yě。 tiān cāng cāng， yě máng máng， fēng chuī cǎo dī jiàn niú yáng” lái xíng róng hé 'ōu gē dà cǎo yuán， bǎ rén men dài rù cǎo yuán nà shī yī bān de yì jìng zhōng qù。
|