wàn lì（ 1573 nián － 1620 nián） shì míng shén zōng zhū yì jūn de nián hào， míng cháo shǐ yòng wàn lì zhè gè nián hào yī gòng 48 nián， shì míng cháo shǐ yòng shí jiān zuì cháng de nián hào。
lì shǐ xué jiā huáng rén yǔ yòng “ dà lì shǐ guān ” de jiǎo dù， xiě liǎo《 wàn lì shí wǔ nián》 zhè běn yán jiū míng shǐ de zhuān zhù。
hóng shǔ chuán rù zhōng guó。

wǎ lá（ Wǎlà/Wǎlā）， yòu chēng wò yì lá tì（ Oirat）、 wèi lā tè， shì xī bù měnggǔ mín zú。 míng dài chēng wǎ lá， dào 17 shì jì hòu qī chēng wèi lā tè， yòu chēng 'è lā tè、 è lǔ tè。 lì shǐ shàng měnggǔ mín zú shì yóu liǎng gè jī běn bù fēn zǔ chéng de。 ...

dá dá（ Ta-ta Mongols） shì míng cháo shí 'ā lǔ tái chuàng lì， dá yán hàn tǒng yī de dōng bù měnggǔ， yǔ wǎ lá duì lì， fēn wéi chá hā 'ěr、 tǔ mò tè、 kē 'ěr qìn（ hán YunshebuTümen）、 è 'ěr duō sī、 ā sù děng bù。 wū gé qí（ guǐ lì chì） hā shí hā（ Ugech(Gulichi)Khashikha） hàn cuàn běi yuán hòu， zì chēng dá dá kèhán， céng zhù míng chéng zǔ duó quán。 ...

hóng wǔ 'èr shí sì nián（ 1391 nián） fēng， èr shí bā nián（ 1395 nián） jiù fān yún nán， jiàn wén yuán nián（ 1399 nián） xiāojí， yǒng lè yuán nián（ 1403 nián） fù fēng， hóng xī yuán nián（ 1425 nián） qiān wǔ gāng zhōu

kē 'ěr kè zī zú（ kē 'ěr kè zī yǔ： Кыргыз / قىرعىز）， yǔ jí 'ěr jí sī zú shì zhǐ tóng yī gè mín zú， shǔ yú hàn yǔ de tóng míng yì yì。 gāi mín zú zhù yào fēn bù yú zhōng yà， wéi jí 'ěr jí sī sī tǎn de zhù tǐ mín zú， duō xìn yǎng yī sī lán jiào。 ...

gōng yuán 1000 nián zuǒ yòu， ōu zhōu rén shǒu cì tà zú yú jiā ná dà。 hóng hú zǐ 'āi lǐ kè céng zài niǔ fēn lán dǎo de lán sài 'ào cí mù cǎo dì jiàn lì duǎn zàn de jū zhù diǎn。 zì běi 'ōu zhí mín zhě zhī hòu jiā ná dà yòu yī duàn shí jiān méi yòu yǔ 'ōu zhōu jiē chù， zhí dào 1497 nián yì dà lì rén qiáo wǎ ní · kǎ bó tuō（ JohnCabot） wéi yīng gé lán tàn suǒ jiā ná dà dà xī yáng yán 'àn。 ...

zài cóng qián wú rén lái dào de dì fāng， wǒ men xī wàng yí zhí yī gè mín zú。” shí qī shì jì chū， yīng guó kāi shǐ xiàng běi měi zhí mín。 zuì chū de běi měi yí mín zhù yào shì yī xiē shī qù tǔ dì de nóng mín， shēng huó jiān kǔ de gōng rén yǐ jí shòu zōng jiào pò hài de qīng jiào tú。 ...

yī lì suō bái yī shì（ ElizabethI， 1533 nián 9 yuè 7 rì－ 1603 nián 3 yuè 24 rì）， yú 1558 nián 11 yuè 17 rì zhì 1603 nián 3 yuè 24 rì rèn yīng gé lán hé 'ài 'ěr lán nǚ wáng， shì dū duó wáng cháo de dì wǔ wèi yě shì zuì hòu yī wèi jūn zhù。 tā yě shì míng yì shàng de fǎ guó nǚ wáng。 ...

chá lǐ jiǔ shì CharlesIX（ yuán míng： xià 'ěr - mǎ kè xī mǐ lì 'áng Charles-Maximilien， 1550 nián 6 yuè 27 rì－ 1574 nián 5 yuè 30 rì） fǎ guó wǎ lú wǎ wáng cháo guó wáng（ 1560 nián－ 1574 nián zài wèi）。 hēng lì 'èr shì yǔ kǎi sè lín · dé · měi dì qí zhī zǐ， shēng yú bā lí xī jiāo de shèng - rì 'ěr màn - wēng - lāi yī。 ...

wǎ lú wǎ wáng cháo jì chéng kǎ pèi wáng cháo， yú 1328 nián -1589 nián jiān chéng wéi tǒng zhì fǎ guó de wáng cháo。 tā men shì féi lì sān shì de dì sān zǐ wǎ lú wǎ bó jué chá lǐ de hòu yì， bìng lìng dào 'ài dé huá sān shì yǔ nà wǎ lā de zǔ 'ān gēn jù sà lì kè jì chéng fǎ zài tí chū jì chéng fǎ guó wáng wèi。 ...

yì dà lì bàn dǎo zài zhōng gǔ shí dài hòu qī fēn liè chéng xǔ duō yì dà lì chéng bāng： nà bù lè sī wáng guó zhàn jù bàn dǎo nán bù， fó luó lún sà gòng hé guó jí jiào zōng guó wèi zài bàn dǎo zhōng bù， rè nèi yà jí mǐ lán fēn bié wèi zài běi bù jí xī bù， ér dōng bù zé shì wēi ní sī de shì lì fàn wéi。 ...

dāng 'ào sī màn rén dào lái de shí hòu， xī là rén xīng qǐ liǎo liǎng gǔ yí mín yùn dòng。 shǒu xiān shì xī là zhī shí fènzǐ jiē céng xiàng xī 'ōu de yí mín， yóu cǐ jī fā liǎo wén yì fù xīng de dào lái。 qí cì， yī xiē xī là rén lí kāi liǎo píng yuán， duǒ jìn céng luán de qún shān zhōng。 ...

zài dì sì cì shí zì jūn dōng zhēng zhī hòu xíng chéng de líng suì hé bù wěn dìng de xiǎo guó， dà duō bèi hòu jì de xī là zhū guó suǒ shōu huí， bìng zài 14 dào 16 shì jì shí bèi 'ào sī màn dì guó chóngxīn zhēng fú。

yī fán sì shì · wǎ xī lǐ yé wéi qí（ ИванIVВасильевич， 1530 nián 8 yuè 25 rì－ 1584 nián 3 yuè 18 rì）， yòu bèi chēng wéi yī fán léi dì（ ИванГрозный）， é guó lì shǐ shàng de dì yī wèi shā huáng。 ...

1521 nián， xī bān yá rén hè 'ěr nán · kē 'ěr tè sī（ HernanCortes） shuài jūn zhú bù zhēng fú liǎo mò xī gē， bìng bǎ zhè lǐ gēngmíng wéi xīn xī bān yá。 xī bān yá wáng shì jiāng tǔ dì lián tóng dāng dì yìn dì 'ān rén cì gěi zhēng fú zhě， shí xíng wěi tuō jiān hù zhì， qiǎngpò yìn dì 'ān rén fú láo yì。 ...

15 shì jì mò yǐ lái， yǐ dì lǐ dà fā xiàn、 zōng jiào gǎi gé、 mín zú guó jiā de jué qǐ wéi biāo zhì， ōu zhōu jìn rù jìn dài shí qī。。 jìn dài bāo kuò cóng zhōng shì jì dào gōng yè gé mìng wéi zhǐ de sān gè shì jì， dà yuē cóng 1500 zhì 1800 nián， huò zhě cóng 1492 nián fā xiàn xīn shì jiè dào 1789 nián fǎ guó dà gé mìng wéi zhǐ。 ...

wén yì fù xīng shì yīcháng zài jìn dài duì 'ōu zhōu xué shù shēng huó yìn xiàng shēn yuǎn de wén huà yùn dòng。 tā qǐ yuán yú yì dà lì， zài liǎng gè bàn shì jì de wén huà jiàngé zhōng kuò dà dào běi 'ōu hé xī 'ōu， yǐng xiǎng biàn jí wén xué、 zhé xué、 yì shù、 zhèng zhì、 kē xué、 lì shǐ、 zōng jiào hé xué shù de qí tā fāng miàn。 ...

zài zhè yī shí qī tiān zhù jiào huì de fǔ bài zāo dào xīn jiào gǎi gé de qiáng lì fǎn dàn。 hòu zhě huò dé zhū duō zhī chí， tè bié shì zài xún qiú qiáng guó zhī lù， bǎi tuō tiān zhù jiào huì yǐng xiǎng de zhū hóu zhī jiān。 mǎ dīng · lù dé zhī hòu rén wù céng chū bù qióng， ...

pín fán de zhàn zhēng bìng méi yòu zǔ zhǐ xīn xīng guó jiā duì shì jiè de guǎng dà dì qū jìn xíng tàn suǒ hé zhēng fú， tè bié shì duì yà zhōu（ xī bó lì yà） hé xīn fā xiàn de měi zhōu。 zài 15 shì jì， pú táo yá zài dì lǐ dà fā xiàn zhōng dú zhàn 'áo tóu， jǐn suí qí hòu de shì 16 shì jì de xī bān yá。 ...

13 shì jì jiàn lì 'ā bǐ xī ní yà wáng guó。

ào sī màn dì guó、 è tú màn dì guó huò 'ào tuō màn dì guó（ ào sī màn tǔ 'ěr qí wén： دولتعالیهعثمانیه; tǔ 'ěr qí wén： Osmanlıİmparatorluğu） yòu chēng 'ào sī màn tǔ 'ěr qí dì guó、 tǔ 'ěr qí dì guó děng， wéi tū jué rén suǒ jiàn lì de yī gè dì guó。 ...

yuán guī shì rì běn de nián hào zhī yī。 zài yǒng lù zhī hòu， tiān zhèng zhī qián。 zhǐ 1570 nián dào 1573 nián de qī jiān。 zhè gè shí dài de tiān huáng shì zhèng qīn dīng tiān huáng。 shì dīng mù fǔ de jiāng jūn shì zú lì yì zhāo。 jù ‘ xìn cháng gōng jì　 juàn liù ’， qǐ tú yào tǒng yī tiān xià de zhì tián xìn cháng， zài yuán guī 3 nián 9 yuè xiàng zú lì yì zhāo tí chū de 17 tiáo zhī yì jiàn shū zhōng yào qiú：“ yuán guī nián hào shí wéi bù jí， yìng xíng gǎi yuán， jǐn chéng jiāng jūn cái shì”。
yǒng lù 13 nián 4 yuè 23 rì（ yáng lì 1570 nián 5 yuè 27 rì） zhàn luàn děng zāi yì 'ér gǎi yuán
yuán guī 4 nián 7 yuè 28 rì（ yáng lì 1573 nián 8 yuè 25 rì） gǎi yuán wéi tiān zhèng
yuán nián
zú lì yì zhāo yǔ zhì tián lín jìn dà míng shì lì zǔ chéng xìn cháng bāo wéi wǎng。
6 yuè 28 rì（ 7 yuè 30 rì）： zǐ chuān zhī zhàn， zhì tián jí dé chuān jūn jī bài liǎo qiǎn jǐng jí cháo cāng lián jūn。
8 yuè 26 rì（ 9 yuè 25 rì）： yě tián chéng · fú dǎo chéng zhī zhàn kāi shǐ， chù fā liǎo zhì tián jūn yǔ yī xiàng zōng（ shí shān běn yuàn sì） zài shè jīn guó cháng dá 10 nián de lā jù zhàn。
2 nián
4 yuè： wǔ tián xìn xuán shuài bīng gōng dǎ jí tián chéng。
9 yuè 12 rì（ 9 yuè 30 rì）： zhì tián xìn cháng huǒ shāo bǐ ruì shān nèi yán lì sì， xìn cháng chéng wèile fó dí。
3 nián
qiū： wǔ tián xìn xuán pài qiǎn dà jūn shàng luò。 yǔ zhì tián jí dé chuān jūn jiāo zhàn。
12 yuè 22 rì（ 1 yuè 25 rì）： sān fāng yuán zhī zhàn wǔ tián xìn xuán dà bài dé chuān jiā kāng。 zhōng duàn liǎo zhì tián jūn hé dé chuān jūn zhī jiān de zhī yuán。。
4 nián
4 yuè： bìng zhòng de wǔ tián xìn xuán zài fǎn huí jiá fěi xiū yǎng tú zhōng shì shì。
7 yuè： zhì tián xìn cháng jìn jīng， jiāng zú lì yì zhāo qū zhú， shì dīng mù fǔ miè wáng。

tiān zhèng shì rì běn de nián hào zhī yī， jiē zài yuán guī zhī hòu， wén lù zhī qián。 cóng 1573 nián dào 1593 nián wéi zhǐ zhī qī jiān。 zhè shí dài de tiān huáng shì zhèng qīn dīng tiān huáng、 hòu yáng chéng tiān huáng。 shì dīng mù fǔ de jiāng jūn shì zú lì yì zhāo（ zài gǎi yuán qián bèi zhì tián xìn cháng fàng zhú， méi yòu shí quán）。
yuán guī 4 nián 7 yuè 28 rì（ rú lüè lì 1573 nián 8 yuè 25 rì）， zhàn luàn děng zāi yì 'ér gǎi yuán。
tiān zhèng 20 nián 12 yuè 8 rì（ xī lì 1593 nián 1 yuè 10 rì）， gǎi yuán wéi wén lù。

ào sī màn tǔ 'ěr qí dì guó tǒng zhì shí qī de 'āi jí xíng shěng zài mǎ mù liú kè zhàn zhēng shí qī， āi jí shì 'ào sī màn dì guó de shěng fèn。 hòu lái， ā 'ěr bā ní yà yì de mù hǎn mò dé · ā lǐ chéng wéi 'āi jí tǒng zhì zhě。 wèile què bǎo qí 'āi jí tǒng zhì zhě de shì xí dì wèi， tā yǔ 'ào sī màn dì guó fā dòng zhàn zhēng， zhēng fú liǎo xù lì yà jí bā lè sī tǎn。 ...

sà fēi wáng cháo（ 1501 – 1722/1736 nián）， yòu chēng sà fǎ wéi wáng cháo。 sà fēi wáng cháo shì cóng 1501 nián zhì 1736 nián tǒng zhì yī lǎng de wáng cháo。 zhè gè wáng cháo jiāng yī sī lán jiào shí yè pài zhèng shì dìng wéi yī lǎng guó jiào， tǒng yī liǎo yī lǎng de gè gè shěng fèn， yóu cǐ chóngxīn jī qǐ liǎo gǔ dài bō sī dì guó de yí chǎn， shì yī lǎng cóng zhōng shì jì xiàng xiàn dài shí qī guò dù de zhōng jiān shí qī。 ...

yé sū（ yīng yì： Jesus； xī là yǔ： Ιησούς　 Χριστός[ hàn yǔ yīn yì wéi： lēng sōu sī kě lǐ sī táo sī ] gōng yuán 1 nián ~ yuē 30 nián） zhào jī dū jiào de dào lǐ， yé sū shì zào wù zhù tiān zhù shèng fù de 'ér zǐ， yǔ zhòu hé réndōu shì shèng fù suǒ chuàng zào de。 ...

xī wǎ hàn guó wèi yú 'ā mǔ hé xià yóu， xián hǎi nán 'àn de huā lá zǐ mó lǜ zhōu， shǒu dū chū zài wū 'ěr gēn qí， hòu yīn 'ā mǔ hé gǎi dào， yú 16 shì jì mò qiān zhì xī wǎ。 jū mín yǐ wū cí bié kè rén wéi zhù， cǐ wài hái yòu tǔ kù màn rén、 kǎ lā kǎ 'ěr bā kè rén、 hā sà kè rén、 bō sī rén hé 'é guó rén。 ...

mǎ yǎ wén míng shì gǔ dài wèi yú mò xī gē dōng nán bù、 wēi dì mǎ lā hé yóu jiā dūn bàn dǎo děng zhōng nán měi zhōu qū yù de wén míng。 hé chuán shuō xiāng fǎn de shì， mǎ yǎ rén cóng wèi xiāo shī； xiàn zài réng yòu sān bǎi wàn mǎ yǎ rén jū zhù zài yóu jiā dūn bàn dǎo dì qū， hěn duō rén jīn rì réng rán néng shuō mǎ yǎ yǔ xì de yǔ yán。 ...

13 shì jì chū， měnggǔ zài měnggǔ gāo yuán jué qǐ。 1227 nián měnggǔ miè xī xià， 1234 nián miè jīn cháo。 1231 nián kāi shǐ qīn lüè gāolí， 1259 nián gāolí chén fú。 1253 nián miè dà lǐ guó。 1257 nián rù qīn yuè nán chén cháo， dàn shī bài。 1271 nián yuán shì zǔ zài zhōng yuán chéng lì liǎo yuán cháo， yǔ sì dà hàn guó bìng liè。 ...

xiōng nú mín zú zài gǔ dài jiàn liǎo xiōng nú wáng guó。 xiōng nú wáng guó zhī hòu fēn liè chéng běi xiōng nú hé nán xiōng nú。 cǐ wài， róu rán wáng guó yě bèi rèn wéi shì yóu xiōng nú mín zú suǒ jiàn lì。 zhè sì gè guó jiā xiān hòu zài měnggǔ lì yà ( jiǎn chēng měnggǔ ) chēng wáng chēng bà。 ...