【shǎng xī】 　　cǐ shī hé《 chōng líng xíng》 dōushì zuò zhě fǎn yìng shè huì xiàn shí， tóng qíng rén mín jí kǔ de dài biǎo zuò， ér zài chì zé tǒng zhì zhě duì kǔ nán rén mín de héng zhēng bào liǎn shàng， cǐ shī cí yì gèng wéi shēn chén， gǎn qíng gèng wéi fèn jī。
　　　　 shī qián de xù jiāo dài liǎo zuò shī de yuán wěi。 guǐ mǎo suì， jí táng dài zōng guǎng dé yuán nián（ 763）， shí 'èr yuè， guǎng xī jìng nèi de shǎo shù mín zú “ xī yuán mán ” fā dòng liǎo fǎn duì táng wáng cháo de wǔ zhuāng qǐ yì， céng gōng zhàn dào zhōu（ zhōu zhì zài jīn hú nán dào xiàn） dá yī yuè yú。 dì 'èr nián wǔ yuè， yuán jié rèn dào zhōu cì shǐ， qī yuè“ xī yuán mán” yòu gōng pò liǎo lín jìn de yǒng zhōu（ zhōu zhì zài jīn hú nán líng líng） hé shào zhōu（ zhōu zhì zài jīn hú nán shào yáng）， què méi yòu zài gōng dào zhōu。 shī rén rèn wéi， zhè bìng bù shì guān fǔ“ lì néng zhì dí”， ér shì chū yú “ xī yuán mán” duì zhàn luàn zhōng dào zhōu rén mín de“ shāng lián”， xiāng fǎn， cháo tíng pài dào dì fāng shàng de zū yōng shǐ què bù néng tǐ xù rén mín， zài dào zhōu bǎi xìng“ cháo cān shì cǎo gēn， mù shí nǎi mù pí”（《 chōng líng xíng》） de qíng kuàng xià， réng jiù cán kù zhēng liǎn， yòu gǎn yú cǐ， zuò zhě xiě xià liǎo zhè shǒu shī。 yuán jié bǎ qǐ yì de shǎo shù mín zú chēng zhī wéi“ zéi”， gù rán biǎo xiàn liǎo tā de piān jiàn， dàn zài shī zhōng， tā bǎ“ zhū shǐ” hé“ zéi” duì bǐ qǐ lái xiě， tōng guò duì“ zéi” de yòu suǒ kěn dìng， lái chèn tuō guān lì de cán bào， zhè duì běn shēn yě shì gè“ guān lì” de zuò zhě lái shuō， shì fēi cháng nán néng kě guì de。
　　　　 quán shī gòng fēn sì duàn。 dì yī duàn yóu“ xī nián” jù zhì“ rì yàn” jù， xiān xiě“ xī”。 tóu liǎng jù shì duì“ xī” de zǒng de gài kuò， jiāo dài tā zài zuò guān yǐ qián cháng qī de yǐn jū shēng huó， zhèng féng“ tài píng” shèng shì。 sān、 sì jù xiě shān lín de yǐn yì zhī lè， wéi hòu wén xiě guān chǎng de hēi 'àn hé zhǔn bèi guī lǎo lín xià zuò pū diàn。 zhè yī duàn de hé xīn shì“ jǐng shuì yòu cháng qī” jù， suǒ wèi“ jǐng shuì”， yuán yì shì 'àn zhào gǔ dài jǐng tián zhì shōu qǔ de fù shuì， zhè lǐ jiè zhǐ táng dài 'àn hù kǒu zhēng qǔ dìng 'é fù shuì de zū yōng diào fǎ；“ yòu cháng qī”， shì shuō yòu yī dìng de xiàn dù。 xiǎn rán zuò zhě bǎ rén mín méi yòu 'é wài fù dān kàn zuò shì nián suì tài píng de zhù yào biāo zhì， shì“ rì yàn yóu dé mián” jí rén mín néng 'ān jū lè yè de zhòng yào yuán yīn， duì cǐ jìn xíng liǎo rè qíng gē sòng， biàn wéi hòu miàn jiē lù“ jīn” shí tǒng zhì zhě sì yì lè suǒ rén mín shè xià liǎo fú bǐ。
　　　　 dì 'èr duàn cóng“ hū rán” jù dào“ cǐ zhōu” jù， xiě“ jīn”， xiě“ zéi”。 qián sì jù xiān jiǎn dān xù shù zì jǐ cóng chū shān dào zāo yù biàn luàn de jīng guò： ān shǐ zhī luàn yǐ lái， yuán jié qīn zì cān jiā liǎo zhēng tǎo luàn jūn de zhàn dǒu， hòu lái yòu rèn dào zhōu cì shǐ， zhèng pèng shàng“ xī yuán mán” fā shēng biàn luàn。 yóu cǐ yǐn chū hòu sì jù， qiáng diào chéng xiǎo méi yòu bèi tú， dào zhōu dú néng cù shǐ de yuán yīn shì：“ rén pín shāng kě lián”， yě jí“ zéi” duì dào zhōu rén mín kǔ nán de tóng qíng， zhè shì duì“ zéi” de bāo yáng。 cǐ shī tí wéi“ shì guān lì”， zuò shī de zhù yào mù de shì jiē lù guān lì， gào jiè guān lì， suǒ yǐ xiě“ zéi” shì wéi liǎo xiě“ guān”， xià wén cái shì quán shī de zhōng xīn。
　　　　 dì sān duàn cóng“ shǐ chén” jù zhì“ yǐ zuò” jù， xiě“ jīn”， xiě“ guān”。 yī kāi shǐ yòng fǎn wèn jù bǎ“ guān” hé“ zéi” duì zhào qǐ lái xiě：“ shǐ chén jiāng wáng mìng， qǐ bù rú zéi yān？” fèng liǎo huáng dì zhī mìng lái cuī zhēng fù shuì de zū yōng shǐ， nán dào hái bù rú“ zéi” má？ zhè shì pēng jī guān lì， bù gù sāngluàn dì qū rén mín sǐ huó yǐ rán héng zhēng bào liǎn de fèn jī zhī cí， shì yuán jié guān xīn rén mín jí kǔ de diǎn jīng zhī bǐ。 ér xià liǎng jù zhǐ chén shì shí de zhí jiē miáo xiě：“ jīn bǐ zhēng liǎn zhě， pò zhī rú huǒ jiān”， gèng huó huà chū yī fú hǔ láng guān lì xiàn mín yú shuǐ huǒ de zhēn shí qíng jǐng。 hé qián miàn“ jǐng shuì” liǎng jù xiāng zhào yìng， yǔ“ xī” xíng chéng xiān míng duì bǐ， duì zhēng liǎn guān lì de jiē lù gèng jiā shēn kè yòu lì。 jiē xià lái de liǎng jù：“ shuí néng jué rén mìng， yǐ zuò shí shì xián？” yì wéi zěn néng duàn jué rén mín de shēng lù， qù zuò yī gè dāng shí tǒng zhì zhě suǒ rèn wéi de xián néng guān lì ní？ yǐ fǎn wèn de yǔ qì zuò chū liǎo duàn rán fǒu dìng de huí dá， jiē shì liǎo“ shí shì xián” de cán mín běn zhì。“ jué rén mìng” hé“ shāng kě lián” xiāng zhào yìng，“ shí shì xián” yǔ“ zéi” zuò duì bǐ， zhè lǐ duì“ shí shì xián” de fěng cì biān tà zhī yì shí fēn qiáng liè。 gèng wéi kě guì de shì shī rén zài cǐ gōng kāi biǎo míng zì jǐ bù yuàn“ jué rén mìng”， yě bù yuàn zuò“ shí shì xián” de jué jué tài dù， bìng yǐ cǐ zuò wéi duì qí tā guān lì de yī zhǒng gào jiè。
　　　　 dì sì duàn yóu“ sī yù” jù zhì“ guī lǎo” jù， xiàng guān lì men tǎn lù zì jǐ de xīn zhì。 zuò zhě shì gè guān lì， tā shì bù néng wéi“ wáng mìng” de， kě shì zuò“ zhēng liǎn zhě” bā， tā yòu bù yuàn“ jué rén mìng”， rú hé duì dài zhè yī máo dùn de chǔjìng ní？ shī rén de huí dá shì： nìngyuàn qì guān， guī yǐn jiāng hú， yě jué bù qù zuò nà zhǒng cán mín yāo gōng、 qǔ mèi yú shàng de suǒ wèi xián chén。 zhè shì duì tǒng zhì zhě zhēng liǎn wú qī de kàng yì， cóng zhōng wǒ men kě yǐ qīng chǔ dì chù mō dào zuò zhě nà kē guān xīn mín mò de chì rè zhī xīn。
　　　　 yuán jié zài zhèng zhì shàng shì yī wèi jù yòu rén zhèng 'ài mín lǐ xiǎng de qīng zhèng guān lì； zài wén xué shàng fǎn duì“ jū xiàn shēng bìng， xǐ shàng xíng sì”（《 qiè zhōng jí xù》） de fú yàn shī fēng， zhù zhāng fā huī wén xué“ jiù shí quàn sú”（《 wén biān xù》） de shè huì zuò yòng。 zhè shǒu shī bù lùn xù shì shū qíng， dōuzhǐ chén shì shí， zhí shū xiōng yì， méi yòu yī diǎn diāo zhuó jiáo shì de hén jì， ér shī zhōng nà zhǒng yōu shí 'ài mín de shēn zhì gǎn qíng， rú cóng xiōng zhōng zì rán qīng xiè， zì yòu yī zhǒng gǎn rén zhī chù， yì zì néng zài zhì pǔ zhī zhōng chéng qí hún hòu， xiǎn shì chū yuán jié shī zhì pǔ jiǎn gǔ、 píng zhí qièzhèng de diǎn xíng tè sè。 shěn dé qián shuō：“ cì shān shī zì xiě xiōng cì， bù yù guī mó gǔ rén， ér qí xiǎng yì qù， zài táng rén zhōng lìng pìmén jìng。”（《 táng shī bié cái》） zhè yàng de píng lùn shì qiàrúqífèn de。（ wú xiǎo lín）