táng dài  唐(768nián～824nián)

 zá shǐ Miscellaneous History： 《shùn zōng shí lù》 sì shū lèi Class Four Books： 《lùn yǔ bǐ jiě》 shīcí： 《zuǒ qiān lán guān shì zhí sūn xiāng Demote Blue shows off Grandnephew name of a river》   《shān shí MOUNTAIN-STONES》   《bā yuè shí wǔ yè zèng zhāng gōng cáo On the Festival of the Moon to Sub-official Zhang》   《yè héng yuè miào suì sù yuè sì tí mén lóu Stopping at a Temple on Heng Mountain I Inscribe this Poem in the Gate-tower》   《shí gǔ gē A Poem on the Stone Drums》   《yuán hé shèng dé shī The title of emperor li chun's reign in tang dynasty Holiness Poetry》   《qín cāo shí shǒu。 jiāng guī cāo Qin cao 10 would go to gymnastics》   《qín cāo shí shǒu。 yī lán cāo Qin cao 10 Yi-Lan Cao》   《qín cāo shí shǒu。 guī shān cāo》   《qín cāo shí shǒu。 yuè cháng cāo Qin cao 10 Cao Yue-chang》   gèngduōshīgē... yuèdòuhán yù Han Yuzài历史大观dezuòpǐn!!! yuèdòuhán yù Han Yuzài百家争鸣dezuòpǐn!!! yuèdòuhán yù Han Yuzài诗海dezuòpǐn!!!

　　táng dài wén xué jiā、 zhé xué jiā。 zì tuì zhī。 hé nán hé yáng（ jīn hé nán shěng mèng zhōu shì） rén， jùn wàng chāng lí， shì chēng hán chāng lí。 yīn guān lì bù shì láng， yòu chēng hán lì bù。 shì hào “ wén ”， yòu chēng hán wén gōng。 zài wén xué chéng jiù shàng， tóng liǔ zōng yuán qí míng， chēng wéi ＂ hán liǔ＂ ．
　　 hán yù wèi liè táng sòng bā dà jiā zhī shǒu
　　 táng sòng bā dà jiā shì zhǐ táng sòng liǎng dài bā sǎnwén dà jiā de bìng chēng。 jí táng dài hán yù、 liǔ zōng yuán、 ōu yáng xiū、 sū xún、 sū shì、 sū zhé、 wáng 'ān shí、 céng gǒng。 tā men bā gè zài gǔ wén yùn dòng zhōng gòng xiàn zuì dà . zuì chū yòu míng cháo de zhū yòu zhù << bā xiān shēng wén jí >>. yīn wǒ guó míng dài xuǎn jiā máo kūn ji lù tā men de zuò pǐn wéi《 táng sòng bā dà jiā wén chāo》， ér yīn zhī dé míng， bìng yóu yú gāi xuǎn běn de guǎng fàn liú chuán 'ér míng shēng yuǎn bō。
　　 tā sān suì 'ér gū， shòu xiōng sǎo fǔ yù， zǎo nián liú lí kùn dùn， yòu dú shū jīng shì zhī zhì。 20 suì fù cháng 'ān kǎo jìn shì， sān shì bù dì。 25 ～ 35 suì， tā xiān zhōng jìn shì， sān shì bó xué hóng cí kē bù chéng， fù biàn zhōu dǒng jìn、 xú zhōu zhāng jiàn fēng liǎng jié dù shǐ mù fǔ rèn zhí。 hòu huí jīng rèn sì mén bó shì。 36～ 49 suì， rèn jiān chá yù shǐ， yīn shàng shū lùn tiān hàn rén jī zhuàng， qǐng jiǎn miǎn fù shuì， biǎn yáng shān lìng。 xiàn zōng shí běi guī， wèiguó zǐ bó shì， lěi guān zhì tài zǐ yòu shù zǐ。 dàn bù dé zhì。 50～ 57 suì， xiān cóng péi dù zhēng wú yuán jì， hòu qiān xíng bù shì láng。 yīn jiàn yíng fó gǔ， biǎn cháo zhōu cì shǐ。 yí yuán zhōu。 bù jiǔ huí cháo， lì guó zǐ jì jiǔ、 bīng bù shì láng、 lì bù shì láng、 jīng zhào yǐn děng zhí。 zhèng zhì shàng jiào yòu zuò wéi。
　　 sī xiǎng yuān yuán yú rú jiā， dàn yì yòu lí jīng pàn dào zhī yán。 tā yǐ rú jiā zhèng tǒng zì jū， fǎn duì fó jiào de qīng jìng jì miè、 shén quán mí xìn， dàn yòu xiāng xìn tiān mìng guǐ shén； tā shèng zàn mèng zǐ bì pái yáng zhū、 mò zǐ， rèn wéi yáng、 mò piān fèi zhèng dào， què yòu zhù zhāng kǒng mò xiāng yòng； tā tí chàng zōng kǒng shì， guì wáng dào， jiàn bà dào； ér yòu tuī chóng guǎn zhòng、 shāng yàng de shì gōng。 tā pēng jī 'èr wáng jí tuán de gǎi gé， dàn zài fǎn duì fān zhèn gē jù、 huàn guān zhuān quán děng zhù yào wèn tí shàng， yǔ 'èr wáng de zhù zhāng bìng wú 'èr zhì。 zhè xiē fù zá máo dùn de xiàn xiàng， zài qí zuò pǐn zhōng dōuyòu fǎn yìng。
　　 táng dài sǎnwén xué jiān shī rén。 xìng bǐng zhí， jū guān réng bù gǎi qí xìng， gù lǚ bèi biǎn。 lěi guān zhì lì bù shì láng。 tā hé liǔ zōng yuán dōushì gǔ wén yùn dòng de chàng dǎo zhě， wèile zhěng dùn jiù shí zhì xù hé zhèn xīng rú dào tǒng 'ér tí gōng xué xí gǔ wén， yòu wéi liǎo xuān chuán gǔ dào 'ér xiě zuò gǔ wén。 tā duì gǔ fāng chuàng zuò de yào qiú shì，“ bì chū rù yú rén yì、“ wén cóng zì shùn gè shí zhí”（《 nán yáng fán shào shù mù zhì míng》）、“ wéi chén yán zhī wù qù”（《 dá lǐ yì shū》 héng héng、“ shī qí yì bù shī qí cí”（《 dá liú zhèng fū shū》）。 yīn zhōng yú gǔ wén， qí chéng guǒ pō shuò，《 yuán huǐ》、《 jìn xué jiě》、《 sòng lǐ yuàn guī pán gǔ xù》、《 sòng mèng dōng yě xù》、《 zá shuō》、《 jì shí 'èr láng wén》、《 zhāng zhōng chéng chuán hòu xù》 děngdōu shì yōu xiù zuò pǐn。 zài shī gē fāng miàn， tā tuī chóng chén zǐ 'áng、 lǐ bái hé dù fǔ， shì hán mèng shī pài de dài biǎo rén wù zhī yī。 tā de shī， huò fǎn yìng shí shì， huò xiě zhōng xià céng wén shì de zhèng zhì shī yì hé gè rén zāo yù， dōuhěn yòu tè sè， rú《 biàn zhōu luàn》，《 bā yuè shí wǔ yè zèng zhāng gōng cáo》、《 shān shí》、《 zuǒ qiān zhì lán guān shì zhí sūn xiāng》、《 cì tóng guān xiān jì zhāng shí 'èr gé lǎo shǐ jūn》、《 zǎo chūn chéng shuǐ bù zhāng shí bā yuán wài》 děng。 gǔ shī wǎng wǎng guī mó hóng dà， cái qì zòng héng， qì shì xióng wěi。 wèile jiáo zhèng dà lì shī de píng yōng、 shú sú， tā tàn suǒ liǎo shī gē fā zhǎn de xīn lù。 bù guò xiàng《 lù hún shān huǒ》、《 nán shān》、《 shí gǔ gē》、《 yuè shí》 děng， gù yì sōu jí xiǎn guài， guòfèn sǎnwén huà、 yì lùn huà， yòu shāng shī yì。 shēng píng xiáng jiàn《 xīn táng shū》 juàn yī qī liù。
　　 wén xué zhù zhāng yǔ chuàng zuò
　　 wén chuàng zuò lǐ lùn shàng：
　　 tā rèn wéi dào（ jí rén yì） shì mù de hé nèi róng， wén shì shǒu duàn hé xíng shì， qiáng diào wén yǐ zài dào， wén dào hé yī， yǐ dào wéi zhù。
　　 tí chàng xué xí xiān qín liǎng hàn gǔ wén， bìng bó qǔ jiān zī zhuāng zhōu、 qū yuán、 sī mǎ qiān、 sī mǎ xiāng rú、 yáng xióng zhū jiā zuò pǐn。
　　 zhù zhāng xué gǔ yào zài jì chéng de jī chǔ shàng chuàng xīn， jiān chí“ cí bì jǐ chū”、“ chén yán wù qù”。
　　 zhòng shì zuò jiā de dào dé xiū yǎng， tí chū yǎng qì lùn，“ qì shèng zé yán zhī duǎn cháng yǔ shēng zhī gāo xià zhě jiē yí”（《 dá lǐ yì shū》）。
　　 tí chū“ bù píng zé míng” de lùn diǎn。 rèn wéi zuò zhě duì xiàn shí de bù píng qíng xù shì shēn huà zuò pǐn sī xiǎng de yuán yīn。
　　 zài zuò pǐn fēng gé fāng miàn， tā qiáng diào“ qí”， yǐ qí guǐ wéi shàn。
　　 hán yù de sǎnwén、 shī gē chuàng zuò， shí xiàn liǎo zì jǐ de lǐ lùn。 qí fù、 shī、 lùn、 shuō、 chuán、 jì、 sòng、 zàn、 shū、 xù、 āi cí、 jì wén、 bēi zhì、 zhuàng、 biǎo、 zá wén děng gè zhǒng tǐ cái de zuò pǐn， jūn yòu zhuó yuè de chéng jiù。
　　 lùn shuō wén zài hán wén zhōng zhàn yòu zhòng yào de dì wèi。 yǐ zūn rú fǎn fó wéi zhù yào nèi róng de zhōng、 cháng piān， yòu《 yuán dào》、《 lùn fó gǔ biǎo》、《 yuán xìng》、《 shī shuō》 děng， tā men dà dū gé jú yán zhěng， céng cì fēn míng。 cháo fěng shè huì xiàn zhuàng de zá wén， duǎn piān rú《 zá shuō》、《 huò lín jiě》， bǐ yù qiǎo miào， jì kǎi shēn yuǎn； cháng piān rú《 sòng qióng wén》、《 jìn xué jiě》， yùn yòng wèn dá xíng shì， bǐ chù yōu mò， gòu sī qí tè， fēng máng bì lù。 lùn shù wén xué sī xiǎng hé xiě zuò jīng yàn de， tǐ cái duō yàng， wén bǐ duō biàn， xíng xiàng qí huàn， lǐ lùn jīng zhàn。 xù shì wén zài hán wén zhōng bǐ zhòng jiào dà。 xué xí rú jiā jīng shū de， rú《 píng huái xī bēi》， yòng《 shàng shū》 hé《 yǎ》、《 sòng》 tǐ cái， piān fú hóng dà， yǔ jù qí zhòng， hān chàng lín lí；《 huà jì》 zhí xù zhòng duō rén wù， xiě fǎ tuō huà yú《 shàng shū · gù mìng》、《 zhōu lǐ · kǎo gōng jì · zǐ rén zhí》。 jì chéng《 shǐ jì》 lì shǐ sǎnwén chuán tǒng de， rú míng piān《 zhāng zhōng chéng chuán hòu xù》， róng xù shì、 yì lùn、 shū qíng yú yī lú。 xué《 shǐ jì》、《 hàn shū》， miáo huì rén wù shēng dòng qí tè 'ér bù yòng yì lùn de， rú《 shì dà lǐ píng shì wáng jūn mù zhì míng》、《 qīng hé zhāng jūn mù zhì míng》 děng。 jì wén xué zhì yǒu， néng tū chū bù tóng zuò jiā tè sè de， rú《 liǔ zǐ hòu mù zhì míng》、《 nán yáng fán shào shù mù zhì míng》、《 zhēn yào xiān shēng mù zhì míng》 děng。 dàn zài dà liàng mù bēi hé mù zhì míng zhōng， hán yù yě yòu xiē“ yú mù” zhī zuò， dāng shí yǐ shòu jī chì。
　　 shū qíng wén zhōng de jì wén， yī lèi xiě gǔ ròu shēn qíng， yòng sǎnwén xíng shì， tū pò sì yán yā yùn cháng guī， rú《 jì shí 'èr láng wén》； yī lèi xiě péng yǒu jiāo yì hé huànnàn shēng huó， sì yán yā yùn， rú《 jì hé nán zhāng yuán wài wén》、《 jì liǔ zǐ hòu wén》。 cǐ wài， shū xìn rú《 yǔ mèng dōng yě shū》、 zèng xù rú《 sòng yáng shàoyǐn xù》 děng， yědōu shì jù yòu yī dìng gǎn rǎn lì de jiā zuò。 hán yù lìng yòu yī xiē sǎnwén， rú《 máo yíng chuán》、《 shí dǐng lián jù shī xù》 zhī lèi， wán quán chū yú xū gòu， jiē jìn chuán qí xiǎo shuō。 hán yù sǎnwén qì shì chōng pèi， zòng héng kāi hé， jī'ǒu jiāo cuò， qiǎo pì shàn yù； huò guǐ jué， huò yán zhèng， yì shù tè sè duō yàng huà； sǎo dàng liǎo liù cháo yǐ lái róu mí pián lì de wén fēng。
　　 tā shàn yú yáng qì qián rén yǔ yán， tí liàn dāng shí de kǒu yǔ， rú“ yíng yíng gǒu gǒu”（《 sòng qióng wén》）、“ tóng gōng yìqǔ”、“ jù shōu bìng xù”（《 jìn xué jiě》） děng xīn yíng cí yǔ， hán wén zhōng jiào duō。 tā zhù zhāng“ wén cóng zì shùn”， chuàng zào liǎo yī zhǒng zài kǒu yǔ jī chǔ shàng tí liàn chū lái de shū miàn sǎnwén yǔ yán， kuò dà liǎo wén yán wén tǐ de biǎo dá gōng néng。 dàn tā yě yòu yī zhǒng jí qū 'áo yá de wén jù。 zì wèi“ bù kě shí shī， zhǐ yǐ zì xī”（《 sòng qióng wén》）， duì hòu shì yòu yī dìng yǐng xiǎng。 hán yù yě shì shī gē míng jiā， yì shù tè sè yǐ qí tè xióng wěi、 guāng guài lù lí wéi zhù。 rú《 lù hún shān huǒ hé huáng fǔ yòng qí yùn》、《 yuè shí shī xiào yù chuān zǐ zuò》 děng guài guài qí qí， nèi róng shēn kè；《 nán shān shī》、《 yuè yáng lóu bié dòu sī zhí》、《 mèng dōng yě shī zǐ》 děng， jìng jiè xióng qí。 dàn hán shī zài qiú qí zhōng wǎng wǎng liú yú tián qì shēng zì pì yǔ、 yā xiǎn yùn。 hán yù yě yòu yī lèi pǔ sù wú huá、 běn sè zì rán de shī。 hán shī gǔ tǐ gōng 'ér jìn tǐ shǎo， dàn lǜ shī、 jué jù yì yòu jiā piān。 rú qī lǜ《 zuǒ qiān zhì lán guān shì zhí sūn xiāng》、《 dá zhāng shí yī gōng cáo》、《 tí yì liáng》， qī jué《 cì tóng guān xiān jì zhāng shí 'èr gé lǎo》、《 tí chǔ zhāo wáng miào》 děng。
　　 hòu rén duì hán yù píng jià pō gāo， zūn tā wéi táng sòng bā dà jiā zhī shǒu。 dù mù bǎ hán wén yǔ dù shī bìng liè， chēng wéi“ dù shī hán bǐ”； sū shì chēng tā“ wén qǐ bā dài zhī shuāi”。 hán liǔ chàng dǎo de gǔ wén yùn dòng， kāipì liǎo táng yǐ lái gǔ wén de fā zhǎn dào lù。 hán shī lì qiú xīn qí， zhòng qì shì， yòu dú chuàng zhī gōng。 hán yù yǐ wén wéi shī， bǎ xīn de gǔ wén yǔ yán、 zhāng fǎ、 jì qiǎo yǐn rù shī tán， zēng qiáng liǎo shī de biǎo dá gōng néng， kuò dà liǎo shī de lǐng yù， jiū zhèng liǎo dà lì（ 766～ 780） yǐ lái de píng yōng shī fēng。 dàn yě dài lái liǎo jiǎng cái xué、 fā yì lùn、 zhuī qiú xiǎn guài děng bù liáng fēng qì。 yóu qí shì yǐ yì lùn wéi shī， shèn zhì tōng piān yì lùn， bǎ shī gē xiě chéng yā yùn de lǐ lùn， duì sòng dài yǐ hòu de shī gē chǎn shēng liǎo bù liáng yǐng xiǎng。
　　 hán jí gǔ běn， yǐ nán sòng wèi huái zhōng《 wǔ bǎi jiā yīn biàn chāng lí xiān shēng wén jí》、《 wài jí》 wéi zuì shàn； liào yíng zhōng shì táng běn《 chāng lí xiān shēng jí》、《 wài jí》、《 yí wén》（ míng xú shì dōng yǎ táng fān kè） zuì wéi tōng xíng。 qīng dài gù sì lì、 fāng shì jǔ gè yòu shī jí dān xíng zhù běn。 jīn rén qián zhòng lián《 hán chāng lí shī xì nián jí shì》 shì lìng xíng xì nián de jí zhù běn。 lìng wài， wéi hán jí zuò jiàokān huò bǔ zhù 'ér bù liè zhèng wén zhě， yòu sòng fāng sōng qīng、 zhū xī， qīng chén jǐng yún、 wáng yuán qǐ、 shěn qīn hán、 fāng chéng hé jīn rén xú zhèn。 nián pǔ yǐ sòng hóng xīng zǔ《 hán zǐ nián pǔ》 zuì wéi xiáng bèi。 zhào yì《 ōu běi shī huà》、 fāng dōng shù《 zhāo mèi zhān yán》、 lín shū《 hán liǔ wén yán jiū fǎ》 zhōng yòu guān bù fēn， shì píng lùn qí shī wén de dài biǎo zhù zuò。
　　《 diào zhāng jí》 lì yì gāo miào， gòu sī xīn qí， qiān bǎi nián lái， yòu kǒu jiē sòng。“ lǐ dù wén zhāng zài， guāng yàn wàn zhàng cháng”， shì qiān gǔ bù yì de dìng lùn；“ pí fú hàn dà shù， kě xiào bù zì liàng”， shì qiān gǔ liú chuán de bǐ yù。 hǎo shī， míng jù， xiāng dé yì zhāng。
　　
　　 hán yù jí qí jiào yù sī xiǎng
　　 yī
　　 hán yù shì wǒ guó táng dài zhù míng de wén xué jiā、 sī xiǎng jiā， hào chēng“ wén rén zhī xióng”， céng chàng dǎo gǔ wén yùn dòng， bèi hòu rén liè wéi táng sòng bā dà jiā zhī shǒu。 tóng shí， hán yù yòu shì yī wèi hěn yòu yǐng xiǎng de jiào yù jiā。
　　 hán yù， zì tuì zhī， hé nán nán yáng（ jīn mèng xiàn） rén， shēng yú gōng yuán 768 nián， zú yú gōng yuán 824 nián。 qí jùn wàng chāng lí， gù zì chēng hán chāng lí。 hán yù guān zhì lì bù shì láng， gù hòu rén yě chēng tā hán lì bù。
　　 hán yù chū shēng zài yī gè guān liáo dì zhù jiā tíng hé shū xiāng mén dì。 tā sān suì 'ér gū yóu qí bó xiōng fǔ yǎng， 12 suì shí qí xiōng hán huì bìng gù， yóu qí guǎ sǎo yǎng dà chéng rén。 hán yù cóng yòu nián shí qī biàn bǎo cháng jì rén lí xià zhī kǔ hé cháng qī diān pèi liú lí de jiān xīn， jīng lì bīng huāng mǎ luàn、 dòng dàng bù 'ān de suì yuè。 zhè zhǒng jīng lì cù shǐ tā zǎo shú， xíng chéng liǎo jiào qiáng de zì wǒ fèn dǒu jīng shén。 25 suì zhuó jìn shì dì， 29 suì rèn jié dù shǐ guān chá tuī guān， 35 suì shòu sì mén bó shì， 36 suì qiān jiān chá yù shǐ。 hòu yīn zhí yán jiàn shàng bèi biǎn， 38 suì yù shè， zuò jiāng líng fǎ cáo cān jūn， 39 suì hòu lì rèn guó zǐ bó shì、 dū yuán wài láng、 hé nán lìng、 zhí fāng yuán wài láng、 bǐ bù láng zhōng、 shǐ guǎn xiū zhuàn、 kǎo gōng hé zhì gào、 zhōng shū shè rén děng guān zhí。 yuán hé 12 nián， yīn píng huái xī wú yuán jì zhī luàn yòu gōng， bèi shēng qiān wéi xíng bù shì láng， jìn rù dà yuán zhī liè。 hòu yīn jiàn yíng fó gǔ， bèi biǎn wéi cháo zhōu cì shǐ， hòu yòu nèi qiān wéi biǎo zhōu cì shǐ。 mù zōng jì wèi hòu， zhào huí hán yù rèn guó zǐ jì jiǔ。 cháng qìng yuán nián zhuǎn wéi bīng bù shì láng， hòu yī dù rèn jīng zhào yǐn jiān yù shǐ dà fū， yòu wéi lì bù shì láng， cháng qìng 4 nián bìng zú， xiǎng nián 57 suì。 zèng lǐ bù shàng shū， shì hào“ wén”。
　　 hán yù de yī shēng， céng cóng shì guò bù shǎo huó dòng， yīnggāi tí dào de zhù yào yòu sān xiàng：
　　 yī shì“ dào jì tiān xià zhī nì” de fǎn fó xīng rú huó dòng。 zhè shì dāng shí gǒng gù zhōng yāng jí quán de zhèng zhì yào qiú。 hán yù shēng huó zài“ ān shǐ zhī luàn” zhī hòu de zhōng táng shí qī， tā yī shēng jīng lì liǎo dài、 dé、 shùn、 xiàn、 mù zōng wǔ gè huáng dì de zhí zhèng nián dài。 zhè gè shí qī de zhù yào shè huì máo dùn shì tǒng yī de zhōng yāng jí quán hé fān zhèn gē jù de dì fāng shì lì zhī jiān de máo dùn。 tǒng zhì jiē jí rèn shí dào zhǐ yòu dà lì tí gāo rú jiā sī xiǎng de zhèng tǒng dì wèi， cái néng xíng chéng shì hé fēng jiàn tǒng zhì jiē jí yào qiú de yì shí xíng tài， gǒng gù qí tǒng zhì dì wèi。 hán yù zì yòu xué liù jīng bǎi jiā zhī shū，《 jiù táng shū？ hán yù chuán》 jìzǎi：“ yù zì yǐ gū zǐ， yòu kè kǔ xué rú ……”《 dá lǐ yì shū》 shuō：“ shǐ zhě fēi sān dài liǎng hàn zhī shōu bù gǎn guān， fēi shèng rén zhī zhì bù gǎn cún”。 shuō míng hán yù de shì jiè guān zì yòu jiù shì zài rú jiā xué shuō de xūn táo xià xíng chéng de， chéng wéi kǒng mèng zhī dào de zhōng shí xìn tú。 ōu yáng xiū shuō：“ hán shì zhī wén zhī dào wàn shì suǒ gòng zūn， tiān xià suǒ gòng chuán 'ér yòu yě”。 sū shì wèi： hán shì“ wén qǐ bā dài zhī shuāi， dào jì tiān xià zhī nì”，“ hào rán 'ér dú cún”。（《 cháo zhōu hán wén gōng miào bēi》） hán yù zì rèn wéi zài“ dǐ pái yì duān， rǎng chì fó lǎo”， fù xīng rú xué fāng miàn yòu“ huí kuáng lán yú jì dǎo” zhī gōng láo。
　　 hán yù de zhèng zhì guān diǎn fǎn yìng zài tā de《 yuán dào》、《 yuán rén》、《 tán xún》、《 zhōu kǒng zǐ miào bēi》 děng wén zhāng zhōng， wén zhōng biǎo dá de shì tā de zhōng jūn、 qīng zhèng、 jiān lǐ fǎ、 zhòng chuán tǒng de yī zhěng tào xīn rú xué de sī xiǎng。 zhè shì tā de jiào yù sī xiǎng de zhèng zhì lǐ lùn jī chǔ hé jù tǐ nèi róng。 tā de fǎn fó dǒu zhēng zhōng de pī pàn jīng shén， duì dāng shí de jiào yù yòu jī jí de yǐng xiǎng。
　　 èr shì wén qǐ“ bā dài zhī shuāi” de gǔ wén yùn dòng。 hán yù tí chàng gǔ wén， shì wéi liǎo“ wén yǐ zài dào”。 gǔ wén yùn dòng yǔ fù xīng rú xué de mù biāo shì yī zhì de， duì wǒ guó gǔ dài jiào yù shì yòu hǎo de yǐng xiǎng de。 gǔ wén yùn dòng zài yì shí xíng tài fāng miàn zhù zhāng rú jiā sī xiǎng。 gǔ wén yùn dòng zài wén tǐ shàng pái duì zì wèi jìn yǐ lái shèng xíng de yín mí kōng fàn tuō lí shí jì de chén cí làn diào， gěi gǔ dài jiào yù jiào xué gōng zuò shù lì liǎo liáng hǎo de xué fēng。 gǔ wén yùn dòng míng wéi fù gǔ shí zé shì gé xīn。
　　 sān shì yǔ yǐ shàng liǎng xiàng huó dòng xiāng jì xiāng chéng de jiào yù jiào xué huó dòng。 hán yù zài gǔ wén yùn dòng zhōng gǎn wéi rén shī， zhù zhòng shī dào， chuán dào shòu yè。 tí xié hòu shēng， zài wǒ guó gǔ dài jiào yù zhōng yě shì yòu zhe hěn hǎo de yǐng xiǎng de， duì xíng chéng wǒ guó gǔ dài yōu liáng jiào yù chuán tǒng， qǐ zhe jī jí de zuò yòng。
　　 hán yù zài jiào yù jiào xué huó dòng zhōng chú qīn zì zhí jiào zhī wài， hái biǎo xiàn zài duì kē jǔ zhì dù hé chuán tǒng jiào yù de pī pàn shàng， bìng tí chū liǎo yī xiē hěn yòu jià zhí de guān diǎn， zhǐ chū dāng shí kē jǔ zhì dù de liú bì shì：“ yòu sī zhě， hàowù chū yú zhēn xīn。” tā rèn shí dào kào kē jǔ kǎo shì shì xuǎn bù dào rén cái de。 tóng shí tā hái tí chū liǎo shí bié rén cái、 péi yǎng rén cái de yòu jiàn dì de xué shuō， rú tā zài《 zá shuō sì ? mǎ shuō》 yī wén zhōng tí chū liǎo“ shì yòu bó lè， rán hòu yòu qiān lǐ mǎ； qiān lǐ mǎ cháng yòu， ér bó lè bù cháng yòu” de guān diǎn。 zhè jiù shì shuō， tā rèn wéi rén cái zǒng shì yòu de， guān jiàn zài yú néng fǒu jiā yǐ shí bié hé fú chí， zhǐ yào shàn yú jiàn bié yòu péi yǎng dé dāng， rén cái jiù huì dà liàng yǒng xiàn chū lái。
　　 hán yù duì dāng shí de xué xiào jiào yù tí chū liǎo pī píng。 tā zuò sì mén bó shì shí， qǐng qiú huī fù guó zǐ jiàn shēng tú， yào yòng xué xiào lái péi yǎng rén cái； zuò guó zǐ bó shì shí， zuò《 shī shuō》、《 jìn xué jiě》， chàng dǎo zūn shī zhòng dào， zhǐ chū chéng cái zhī dào； zuò guó zǐ jì jiǔ shí， zòu qǐng yán xuǎn rú shēng wéi xué guān， zhěng dùn guó xué。
　　　　 hán yù zuò《 zǐ chǎn bù huǐ xiāng xué sòng》， pī píng liǎo dāng shí bù zhòng shì dì fāng jiào yù de xiàn xiàng， gē sòng zhèng zǐ chǎn de bù huǐ xiāng xué。 tā zhòng shì dì fāng jiào yù， zài cháo zhōu zuò cì shǐ shí， ná chū zì jǐ de xīn fèng xīng bàn zhōu xué， fā zhǎn dì fāng jiào yù。
　　 èr
　　 hán yù de jiào yù sī xiǎng dà tǐ kě yǐ guī nà wéi yǐ xià jǐ gè fāng miàn： wéi shí xiàn“ gǔ dào” ér tí chū de jiào yù mùdì de xué shuō； yǔ qí rén xìng lùn guān diǎn xiāng lián xì de guān yú jiào yù zuò yòng de xué shuō； zūn shī zhòng dào de“ shī shuō”； zài《 jìn xué jiě》 lǐ jí qí cháng qī jiào yù shí jiàn huó dòng zhōng gài kuò chū lái de guān yú jiào xué sī xiǎng fāng miàn de lǐ lùn。
　　1、 guān yú jiào yù mùdì de xué shuō
　　 jiào yù mùdì zhù yào zhǐ péi yǎng mù biāo， jí rén cái de guī gé。 jiào yù jiā de zhèng zhì zhù zhāng guī dìng zhe péi yǎng rén cái de biāo zhǔn hé yào qiú， zhèng zhì zhù zhāng wǎng wǎng jiù shì tā de jiào yù mùdì。
　　 hán yù de zhèng zhì zhù zhāng jiù shì rú jiā de rén yì zhī dào yǐ jí“ sān gāng”“ liù jì” zhī shuō。 tā duì rén cái guī gé de yào qiú shì： zhōng jūn、 qīng zhèng、 jiān lǐ fǎ、 jì chuán tǒng jǐ gè yào diǎn。 wèicǐ， hán yù chǎn fā liǎo《 dà xué》 de“ xiū qí zhì píng” de guān diǎn， jìn yī bù jiāng péi yǎng mù biāo biāo zhǔn huà。《 dà xué》 shì《 lǐ jì》 zhōng de yī piān， zì hán yù qǐ《 dà xué》 de dì wèi bèi tí gāo liǎo。 hán yù zài《 yuán dào》 lǐ yǐn yòng liǎo《 dà xué》 lǐ de yī duàn zhòng yào de huà：“ gǔ zhī yù míng míng dé yú tiān xià zhě， xiān zhì qí guó； yù zhì qí guó zhě， xiān qí qí jiā； yù qí qí jiā zhě， xiān xiū qí shēn； yù xiū qí shēn zhě， xiān zhèng qí xīn； yù zhèng qí xīn， xiān chéng qí yì。” rán zé，“ gǔ zhī suǒ wèi zhèng xīn 'ér chéng qí yì zhě， jiāng yǐ yòu wéi yě”。 zhè duàn huà de yì sī shì jiāng xiū xīn yǎng xìng kàn chéng shì wàn shì zhī běn。 qiáng diào：“ chéng yì”、“ zhèng xīn” de mù de shì qí jiā zhì guó píng tiān xià。 sòng cháo yǐ hòu，《 dà xué》 chéng wéi dú lì de rú jiā jīng diǎn， bèi liè wéi“ sì shū” zhī yī。
　　 hán yù suǒ shuō de“ qīng zhèng”， shì zhǐ wéi guān yào lián zhèng， zhèng zhì yào qīng míng， yào néng chú bì yì bào， mù de shì gǒng gù fēng jiàn guó jiā de zhèng quán。
　　 guān yú jiān lǐ fǎ， zhè lǐ de lǐ zhǐ de shì fēng jiàn děng jí zhì dù。“ rén” yǔ“ lǐ” shì rú jiā sī xiǎng zhōng xiāng fǔ xiāng chéng、 hù wéi yī tǐ de liǎng gè fāng miàn。 hán yù jiāng lǐyuè xíng zhèng bìng tí， zuò wéi zhì guó zhī fāng。 tā fèng“ liù jīng” yòu tōng bǎi jiā， shì wén rén yòu jiān guān liáo， xiū wén shì yě zhì jūn shì， yīn cǐ， zài zhì guó wèn tí shàng， tā zhù zhāng rú jīng yǔ fǎ lǜ jiān gù， xíng zhèng yǔ jiào huà bìng zhòng。
　　 lǐyuè shì zhǐ sī xiǎng wén huà、 xíng wéi jǔ zhǐ fāng miàn， xíng zhèng shì zhǐ zhèng zhì fǎ lǜ fāng miàn， liǎng zhě bù kě huò quē。
　　 hán yù shuō de“ chuán tǒng” jiù shì rú jiā de“ dào”， yě jiù shì tǐ xiàn“ sān gāng”、“ liù jì” de fēng jiàn děng jí zhì dù， lún cháng dào dé hé xíng wéi lǐ yí。
　　 zài shàng shù zhū biāo zhǔn zhōng， zhōng qún shì hé xīn nèi róng， qīng zhèng、 jiān lǐ fǎ、 zhòng chuán tǒng dōushì péi yǎng zhōng jūn， shí xíng zhōng qún sī xiǎng de bì rán yào qiú， rú shēng jù bèi liǎo zhè xiē pǐn dé， jiù kě qí jiā zhì guó píng tiān xià liǎo。
　　 àn zhe jiào yù mùdì de yào qiú， jiào yù nèi róng jī běn shàng shì zhèng zhì sī xiǎng pǐn dé jiào yù， jí yī shì dào dé jiào yù， bāo kuò rén yì dào dé de zhěng tào rú jiā lùn lǐ； èr shì zhī shí jiào yù， bāo kuò shū、 yì、 chūn qiū； sān shì zhèng zhì jiào yù， bāo kuò lǐyuè xíng zhèng。
　　2、 guān yú jiào yù zuò yòng de xué shuō
　　 zhè lǐ suǒ shuō de jiào yù zuò yòng shì zhǐ jiào yù zài fā jì rén xìng shàng de zuò yòng。 wǒ guó gǔ dài jiào yù jiā、 sī xiǎng jiā， dū tán guān yú rén xìng de wèn tí， jiù rú jiā 'ér yán， zài hán yù zhī qián jiù yòu“ xìng shàn”、“ xìng '蔓 xìng sān pǐn” děng xué shuō。 tā men tán lùn“ rén xìng” de mùdì， shì shuō míng tǒng zhì jiē jí jūn shòu mìng yú tiān， shēng lái jiù shì“ zhì rén zhě”， láo kǔ dà zhòng shēng lái jiù shì“ yú” de、“ è” de， shì“ zhì yú rén zhě”。
　　 hán yù shì“ xìng sān pǐn” lùn zhě。 tā xiě liǎo《 yuán xìng》 yī wén， biǎo dá liǎo tā rén xìng lùn de jī běn guān diǎn。 tā rèn wéi rén xìng shì xiān tiān de， rén xìng jù yòu“ rén、 yì、 lǐ、 zhì、 xìn” děng dào dé pǐn zhì；“ xìng” fēn shàng zhōng xià sān pǐn。 shàng pǐn de rén“ shàn yān”， zhōng pǐn de rén“ kě dǎo 'ér shàng xià yě”， ér xià pǐn de rén zé shì“ è yān”； tā rèn wéi xìng zhī wài hái yòu qíng， qíng shì“ jiē yú wù 'ér shēng de”， tā bāo kuò“ xǐ、 nù、 āi、 jù、 ài、 è、 yù” děng qī zhǒng。 qíng yě shì fēn shàng zhōng xià sān pǐn de， tā rèn wéi jù yòu shàng pǐn xìng de rén， qī qíng de biǎo xiàn dōunéng“ shì zhōng”； jù yòu zhōng pǐn xìng de rén， yào qiú qī qíng shì zhōng， dàn wǎng wǎng“ yòu suǒ shèn”“ yòu suǒ wáng”， jí guò yǔ bù jí， ér bù néng qiàrúqífèn； jù yòu xià pǐn xìng de rén，“ zhí qíng 'ér xíng”， háo bù kòng zhì。
　　　　 hán yù rèn wéi，“ sān pǐn” de rén， dū gù dìng zài tiān shēng de“ pǐn” de jiè xiàn nèi， shì“ bù yí” de， bù néng hù xiāng zhuǎn huà。 zài“ pǐn” de nèi bù， kě yòng jiào huà hé xíng fá， shǐ rén fā shēng yī dìng de gǎi biàn。 ér jiào yù de zuò yòng， jiù shì zài jì dìng de pǐn gé zhī nèi shǐ xìng yí dòng。 hán yù de xìng sān pǐn shuō， jiān chí shàng xià pǐn bù kě yí， jiào yù de zuò yòng bì rán yào shòu dào hěn dà de jú xiàn。 dàn shì， tā tí chū de“ xìng qíng” zhī shuō， duì sòng míng lǐ xué shì yòu yǐng xiǎng de。
　　3、 duì jiào shī wèn tí de lùn shù
　　 hán yù zài jiào yù shǐ shàng de zuì tū chū de gòng xiàn shì tā guān yú“ shī dào” de lùn shù。 táng dé zōng zhēn yuán 18 nián（ gōng yuán 802 nián）， shè huì shàng cún zài zhe yán zhòng de“ chǐ xué yú shī” de fēng qì， ér qiě， zhè zhǒng fēng qì yǐ cóng wèi jìn shǐ liú chuán jǐ bǎi nián liǎo，“ shī dào zhī bù wén yě jiǔ yǐ”， dāng shí hán yù gāng jìn guó zǐ jiān dāng sì mén bó shì， miàn duì zhè zhǒng bù liáng fēng qì， wéi huī fù shī dào， bù jǐn zì jǐ kàng yán wéi shī， bìng zuò《 shī shuō》， duì shī dào zuò liǎo jīng bì de lùn shù。 dāng shí liǔ zōng yuán píng lùn shuō： zài“ shī dào bù cún de qíng kuàng xià， wéi dú hán yù bù gù liú sú， fàn xiào wǔ， shōu zhào hòu xué， zuò《 shī shuō》， yīn kàng yán 'ér wéi shī”。《 shī shuō》 de jī běn jīng shén yǔ“ gǔ wén yùn dòng” zhōng de “ wén yǐ zài zhòng” de sī xiǎng shì yī zhì de。《 shī shuō》 shì wǒ guó jiào yù shǐ shàng dì yī piān bǐ jiào quán miàn dì cóng lǐ lùn shàng lùn shù shī dào de wén zhāng。 tā de sī xiǎng yì yì zài yú tā jì chéng hé fā zhǎn liǎo qián rén guān yú shī dào de guān diǎn， shì yòu chuàng jiàn de， shì hán yù jiào yù sī xiǎng de jīng suǐ， wèiwǒ guó jiào yù shǐ tí gōng liǎo xīn de bǐ jiào jìn bù de jiàn jiě。《 shī shuō》 zhè piān wén zhāng suī rán zhǐ yòu 456 gè zì， dàn tā jīng zhàn de sī xiǎng què yī zhí yǐng xiǎng zhe lì dài jiào yù gōng zuò zhě， shì wǒ guó gǔ dài jiào yù shǐ zhōng zhēn guì de jiào yù wén xiàn。 shì yī fèn bǎo guì de jiào yù yí chǎn。
　　《 shī shuō》 zhōng suǒ lùn shù de guān diǎn dà tǐ yòu yǐ xià jǐ gè fāng miàn：
　　（ 1） shī hé“ dào” shì mìqiè jié hé， bù kě fēn lí de。“ dào zhī suǒ cún， shī zhī suǒ cún”。 zhè shì chǎn shù jiào shī biāo zhǔn de， yì shí shì yī gè jiào shī méi yòu yī dìng de“ dào，” nà jiù bù chéng qí wéi jiào shī，“ dào” shì shī cún zài de jī chǔ， shì shī cún zài de qián tí tiáo jiàn， shī dào bù kě fēn lí。 wǒ men jiāng“ dào” lǐ jiě wéi yī zhǒng zhù yì、 xìn yǎng hé lǐ xiǎng， nà me tā jiù shì yī gè fú hé kè guān guī lǜ de jiào yù sī xiǎng。 jiào shī chéng dān de shè huì zhí zé shì lí bù kāi zhèng zhì xìn yǎng hé lǐ xiǎng de。 lí kāi zhèng zhì xìn yǎng de jiào shī shì bù cún zài de。
　　（ 2） jiào shī de rèn wù shì chuán dào、 shòu yè、 jiě huò。《 shī shuō》 zhōng kāi zōng míng yì dì yī jù huà jiù shì“ gǔ zhī xué zhě bì yòu shī， shī zhě， chuán dào、 shòu yè、 jiě huò yě。” zài wǒ guó jiào yù shǐ shàng dì yī cì wán zhěng dì duì jiào shī de zhí zé jìn xíng liǎo lùn shù。 zhè gè lùn shù cóng hán yù zuò《 shī shuō》 qǐ zhì jīn yī zhí zài qǐ shì zhe jiào shī zhōng shí dì lǚ xíng zhe zì jǐ de tiān zhí， zhè gè lùn duàn de shēng mìng lì jiù zài yú hán yù de hěn dà chéng dù shàng tí shì liǎo jiào shī de zhí zé zhè yī kè guān zhēn lǐ。 hán yù suǒ shuō de“ chuán dào” dāng rán zhǐ de shì chuán rú jiā zhī dào， chuán rú jiā xiū shēn、 qí jiā zhì guó píng tiān xià zhī dào。 shòu yè shì zhǐ jiǎng gǔ wén liù yì zhī lèi de rú jiā jīng diǎn， shòu dào wén huà zhī shí fāng miàn de jiào yù。 jiě huò zé zhǐ jiào shī zài jiào xué guò chéng zhōng jiě dá xué shēng zài“ dào” yǔ“ yè” liǎng fāng miàn de yí。 tā rèn wéi shàng shù sān xiàng rèn wù shì jǐn mì xiāng lián de， dàn chuán dào shì jiào shī de shǒu yào rèn wù， chuán dào shì mùdì， shì fāng xiàng， shòu yè jiě huò shì jìn xíng chuán dào de guò chéng hé shǒu duàn。 sān shì yòu zhù yòu cì qián hòu yòu xù， zhí zé fēn míng dì lùn shù liǎo jiào shī de gōng zuò， zài dāng shí qǐ dào liǎo tí gāo jiào shī de shè huì dì wèi， kāi chuàng yī dài shī fēng de zuò yòng。
　　（ 3）“ shèng rén wú cháng shī”。 hán yù zài《 shī shuō》 zhōng tí chū shèng rén wú cháng shī de guān diǎn， shì“ dào zhī suǒ cún， shī zhī suǒ cún” guān diǎn zài shī shēng guān xì shàng de yī zhǒng lùn shù。 tā rèn wéi， rén bù fēn“ guì jiàn、 cháng shǎo”， zhǐ yào yòu chuán dào shòu yè de běn lǐng， jiù jù bèi liǎo zuò jiào shī de tiáo jiàn。“ dì zǐ bù bì bù rú shī， shī bù bì xián yú dì zǐ， wén dào yòu xiān hòu， shù yè yòu zhuān gōng”，“ sān rén xíng bì yòu wú shī” shì hán yù“ shèng rén wú cháng shī” de sī xiǎng yuān yuán。“ wú 'ài wú shī， wú yóu 'ài zhēn lǐ”， chéng wéi wǒ guó jiào yù shǐ shàng de yōu liáng chuán tǒng， zhè jīng bì de lùn duàn， shǐ《 shī shuō》 fàng chū yì cǎi。
　　 hán yù zài chǎn shù jiào shī wèn tí shí， rèn shí dào liǎo“ dào yùshī”、“ dào yǔ yè”、“ shī yǔ shēng” zhī jiān jì máo dùn yòu tǒng yī de guān xì， hán yòu pǔ sù de wéi wù biàn zhèng fǎ de yīn sù。 tí chū liǎo jiào shī jì yìng zhōng yú lǐ xiǎng， chuán bō zhēn lǐ， yòu yào xué yòu zhuān cháng， rèn zhēn shòu yè； tí chū liǎo jì yào jiào shī qǐ zhù dǎo zuò yòng， yòu yào xué shēng yǐ néng zhě wéi shī， tí chàng jiào xué xiāng cháng， zhè xiē zhuó yuè de jiàn jiě， bù dàn fēng fù liǎo wǒ guó gǔ dài jiào yù lǐ lùn， ér qiě duì wǒ men jīn tiān zhèng què lǐ jiě jiào shī zhí zé、 zhèng zhì yǔ yè wù、 jiāoshū yù rén、 jiào shī yǔ xué shēng zhī jiān de guān xì， jūn jù yòu qǐ fā yì yì。
　　4、 guān yú jiào xué de lùn shù
　　 hán yù zì jǐ qín fèn qiú xué， céng jǐ dù zuò dà xué jiào shòu， zhāo shōu guò hěn duō xué shēng， chéng wéi dāng shí dà pī qīng nián de dǎo shī， suǒ yǐ， zài zì xué hé jiào xué fāng miàn jūn yòu xiāng dāng fēng fù de jīng yàn hé zhuó yuè de jiàn jiě。
　　 zài《 shī shuō》 zhōng， guān yú jiào shī zhí zé， shī shēng guān xì de lùn shù yǐ shì jiào xué kè guān guī lǜ de hěn yòu jià zhí de gài kuò liǎo。 guān yú xué shēng rú hé“ jìn xué” de wèn tí， hán yù zài《 jìn xué jiě》 zhōng tí chū de dì yī jù míng yán jiù shì：“ yè jīng yú qín， huāng yú xī； xíng chéng yú sī， huǐ yú suí。” zhè shì tā zhì xué duō nián bǎo guì jīng yàn de jié jīng， yě shì tā duì xiān rén zhì xué jīng yàn de zǒng jié。 zài zhè lǐ tā yào qiú xué shēng zài yè wù fāng miàn yào“ jīng”， zài dé xíng fāng miàn zài“ chéng”， ér dá dào jīng hé chéng de wéi yī fāng fǎ， jiù shì“ qín” hé“ sī”； fǎn zhī， rú guǒ xī yóu zhōng rì， bù qín fèn yòng gōng， nà me xué yè jiù huì huāng fèi， rú guǒ suí suí piánpián， bù rèn zhēn sī kǎo， nà me dé xíng jiù huì huǐ duò。 zhè xiē suī rán dōushì píng fán de dào lǐ， dàn shì， tā què shì xué xí chéng bài de guī lǜ。 hán yù yòng míng què、 xíng xiàng de yǔ yán gù dìng xià lái liǎo， duì hòu lái rén men de xué xí hé sī xiǎng xiū yǎng， qǐ liǎo jí wéi yòu yì de yǐng xiǎng， chéng wéi rén men de zuò yòu míng。 zì gǔ yǐ lái， zài xué yè shàng yòu chéng jiù de réndōu lí bù kāi qín fèn hé dú dào。 hán yù zài wén xué fāng miàn gāo shēn de zào yì， jiù shì kào zhè liǎng tiáo dé lái de。
　　 hán yù zài jiào xué fāng fǎ shàng zhù chóngshēng dòng huó pō。 tā“ jiǎng píng zī zī， yǐ mó zhū shēng， kǒng bù wán měi， yóu yǐ huī xiào xiào gē， shǐ jiē zuì yì wàng míng。” jiào xué shì yī zhǒng gǎn qíng yì shù， hán yù“ kàng yán wéi shī”“ yǐ shī zì rèn” duì jiào yù shì yè de shēn hòu gǎn qíng， zhèng shì tā jiào xué shēng dòng huó pō、 bù jū sú tào de yuán yīn suǒ zài。
　　 zài xiě zuò jiào xué shàng hán yù shì gèng yòu jiàn dì de。 cóng“ wén yǐ zài dào” guān diǎn chū fā，“ yǐ dào hóng wén”。 tā rèn wéi“ dào shèng zé qì shèng， qì shèng zé wén chāng， wén yǐ guàn dào， wén yǐ míng dào， wén yǐ zài dào”， zhè shì xiě zuò de jī běn tè diǎn。 tā hái rèn wéi xiě wén zhāng yào qí xióng jiǎn yuē， hào hào dàng dàng， shì bù kě dǎng。 tā de wén zhāng zì chéng tǐ xì， xíng chéng suǒ wèi“ hán wén” pài， yǐng xiǎng shēn yuǎn。
　　　　 zǒng zhī， hán yù shì yī gè yòu yuǎn dà bào fù de wén rén。 tā de yī shēng shǐ zhōng yǐ tiān xià wéi yǐ rèn， shǐ zhōng fèng xíng“ dá zé jiān jì tiān xià”， sì hū cóng lái yě méi yòu gān xīn“ qióng zé dú shàn qí shēn” de dì wèi。 suǒ yǐ， tā suī rán zāo dào bèi biǎn shān yáng lìng hé cháo zhōu cì shǐ děng jǐ cì zhòng dà dǎ jī， rán 'ér bìng bù huī xīn tuí fèi， bào guó zhī zhì bù liú， réng rán guān zhù rén mín de jí kǔ， tā jì yòu fēi cháng wěi dà de chāo hū cháng rén de yī miàn， yòu yòu gǎn yú wéi tiān xià xiān， gǎn yú yán cháng rén suǒ bù gǎn yán de dǐng tiān lì dì de dà zhàng fū de wěi 'àn qì jié。 rú jiàn yíng fó gǔ， shuō fú wáng tíng còu zhī jǔ， jūn wéi biāo bǐng qiān qiū shǐ cè de wěi yè。 hán yù yī shēng wéi shí xiàn zì jǐ de lǐ xiǎng 'ér fèn dǒu， zhè zhǒng jīng shén， kě yǐ shuō shì liú gěi hòu rén de yī fèn bǎo guì de jīng shén cái fù。 hán yù de zhèng zhì pǐn dé， shì rú jiā shī tú de jī běn nèi róng， shǐ qí chéng wéi yī dài shī biǎo， tā zài wén xué hé zhé xué shàng de chéng jiù jí cái huá shǐ qí jiào yù sī xiǎng dà fàng yì cǎi， kāi qǐ liǎo sòng míng lǐ xué de qián dǎo。 tā de jiào yù sī xiǎng liú chuán zhì jīn réng jù yòu wàng shèng de shēng mìng lì， zhí dé wǒ men xué xí、 yán tǎo yǔ jiè jiàn。
　　
　　[ mèng jiāo、 hán yù jí qí zhōu wéi de shī rén ]
　　　　 hàoqí shàng xiǎn de shī fēng zài hán yù shǒu zhōng yòu liǎo jìn yī bù fā zhǎn bìng wèi wéi fēng qì。
　　　　 hán yù（ 768 héng 824） zì tuì zhī， hé yáng（ jīn hé nán mèng xiàn） rén， jùn wàng chāng lí， zì chēng chāng lí hán yù， suǒ
　　 yǐ hòu rén yòu chēng tā wéi hán chāng lí。 zhēn yuán bā nián（ 792） zhōng jìn shì hòu， guò liǎo sì nián cái bèi xuān wǔ jié dù shǐ rèn mìng wéi
　　 guān chá tuī guān， zhēn yuán shí bā nián（ 802） shòu sì mén bó shì， lì qiān jiān chá yù shǐ， yīn shàng shū yán guān zhōng zāi qíng bèi biǎn wéi
　　 yáng shān（ jīn shǔ guǎng dōng） xiàn lìng， yuán hé chū rèn jiāng líng fǔ fǎ cáo cān jūn， guó zǐ jiān bó shì， hòu suí zǎixiàng péi dù píng huái xī
　　 zhī luàn， qiān xíng bù shì láng， yòu yīn shàng biǎo jiàn xiàn zōng yíng fó gǔ bèi biǎn cháo zhōu cì shǐ， mù zōng shí， rèn guó zǐ jiān jì jiǔ， bīng
　　 bù、 lì bù shì láng děng。 yòu《 chāng lí xiān shēng jí》。
　　　　 zài zhōng táng， hán yù kě yǐ shuō shì fēi cháng zhòng yào de wén xué jiā。 yī fāng miàn tā yòu dà liàng jié chū de shī wén zuò pǐn， lìng yī
　　 fāng miàn， tā zuò wéi wén tán shī tán de lǐng xiù， guǎng jiāo wén yǒu， tí xié jiǎng yè， bù yí yú lì， zài tā zhōu wéi jù jí liǎo bù shǎo
　　 zhì qù xiāng tóu， fēng gé xiāng jìn de wén rén。 tā bù jǐn dà lì chēng zàn bǐ tā niánzhǎng de mèng jiāo， hái jiǎng bá bǐ tā nián qīng de jiǎ dǎo，
　　 yòu gǔ lì lǐ hè zhè wèi tiān cái shī rén， bìng wéi tā yīn bì fù huì 'ér bù dé cān jiā kē jǔ 'ér dà shēng jí hū； cǐ wài， tā hái yǔ
　　 huáng fǔ shí、 lú tóng、 fán zōng shī、 liú chā、 lǐ 'áo děng yòu mìqiè jiāo wǎng。 zhè yàng， tā yǔ tā zhōu wéi de zhè xiē wén rén biàn xíng
　　 chéng liǎo yī gè wén xué jí tuán， bìng yǐ tā běn rén wéi zhù jiāng， xiān qǐ liǎo yī gè hěn yòu yǐng xiǎng de xīn shī cháo。
　　　　 hán yù shī gē de tè diǎn zhī yī， yòng wǎn táng shī lùn jiā sī kōng tú de huà shuō， jiù shì“ qū jià qì shì， ruò xiān léi xié diàn，
　　 fèn téng yú tiān dì zhī jiān”（《 tí liǔ liǔ zhōu jí hòu》）， jiǎn dān dì shuō， jiù shì yǐ qì shì jiàn cháng。 dà lì、 zhēn yuán yǐ
　　 lái， shī rén jú xiàn yú shū xiě gè rén xiá xiǎo de shāng gǎn yǔ chóu chàng， tā men bǐ xià de zì rán jǐng wù yě duō rǎn shàng liǎo zhè zhǒng qíng gǎn
　　 sè cǎi； tā men guān chá xì zhì、 tǐ yàn rù wēi， dàn xiǎng xiàng lì bù zú， qì shì dān bó。 ér hán yù de shī zé yǐ hóng dà de qì
　　 bó、 fēng fù de xiǎng xiàng， gǎi biàn liǎo shī tán shàng de zhè zhǒng xiān qiǎo bēi ruò xiàn xiàng。 tā de shī dà dū qì shì bàng bó， rú《 nán shān
　　 shī》 sǎo miáo zhōng nán shān de quán mào， chūn xià qiū dōng、 wài shì nèi jǐng， lián yòng wǔ shí yī gè“ huò” zì， bǎ zhōng nán shān xiěde
　　 qí wěi xióng zhuàng， qì xiàng wàn qiān。《 lú láng zhōng yún fū jì shì sòng pán gǔ zǐ shī liǎng zhāng gē yǐ hèzhī》 zhōng yòu sì jù xiě pù bù：
　　　　 shì shí xīn qíng tiān jǐng yì， shuí bǎ cháng jiàn yǐ tài xíng。 chōng fēng chuī pò luò tiān wài， fēi yǔ bái rì sǎ luò yáng。
　　　　 bǎ yī chù pù bù xiǎng xiàng dé rú héng kōng chū shì， pō yòu lǐ bái《 wàng lú shān pù bù》 de yì wèi， ér lì dù zé yòu yǐ guò
　　 zhī。 yòu rú《 hū hū》 xiě duì yú rén shēng huàn biàn de gǎn shòu，“ ān dé cháng hé dà yì rú yún shēng wǒ shēn， chéng fēng zhèn fèn chū liù
　　 hé”， jìng rán yě bǎ zhè zhǒng píng cháng liú yú 'āi chóu de qíng xù xiěde xióng zhuàng bēi chuàng。《 lù hún shān huǒ hé huáng fǔ shí yòng qí yùn》
　　 miáo huì yīcháng shān huǒ：
　　　　…… tiān tiào dì chuō diān qián kūn， hè hè shàng zhào qióng yá yín， jié rán gāo zhōu shāo sì yuán， shén jiāo guǐ làn wú táo mén。 sān guāng
　　 chí huī bù fù tūn， hǔ xióng mí zhū dài hóu yuán， shuǐ lóng tuó guī yú yǔ yuán， yā chī diāo yīng zhì hú kūn， xún páo wēi 'āo shú fēi bēn，
　　 zhù róng gào xiū zhuó bēi zūn。……
　　　　 xiěde qí qí guài guài， qì shì bī rén。 hán yù zài xiě shī shí， yòu yì cǎi yòng liǎo hàn fù de pū chén shǒu fǎ， bó yù de pái
　　 bǐ jù shì hé yóu xiān shī de chāo yuè xiàn shí de xiǎng xiàng， zài shī zhōng hōng tuō chū yī zhǒng nóng liè de qì fēn hé qiáng dà de lì dù。
　　　　 hán yù shī gē de tè diǎn zhī 'èr， shì yòu yì bì kāi qián dài de làn shú tào shù， yǔ yán hé yì xiàng lì qiú qí tè、 xīn yíng，
　　 shèn zhì bù bì shēng sè 'ào kǒu、 tū wù guài dàn。 rú《 yǒng zhēn xíng》 zhōng“ hú míng xiāo zào”、“ yì shǎn tiào liáng”、“ huǒ qí
　　 lěi luò”、“ zhōng chóng qún fēi”、“ xióng huǐ dú shì”《 sòng wú běn shī guī fàn yáng》 zhōng“ zhòng guǐ qiú dà yōu”、“ jīng péng
　　 xiāng mó sū”、“ jiān qióng guài biàn dé” zhè yī lèi miáo xiě， yǐ jí“ guài guài”、“ yín yín”、“ wù wù”、“ yóng yóng”
　　 děng dié zì， dōuyòu xiē fěi yí suǒ sī， guāng guài lù lí； guò qù rén men rèn wéi kě bù de（ rú“ guǐ”、“ yāo”、“ yīn
　　 fēng”、“ dú shì”）、 chǒu lòu de（ rú fù téng dù xiè、 dǎ hū lū、 yá chǐ tuō luò）、 cǎn dàn de（ rú huāng mán、 sǐ
　　 wáng、 hēi 'àn） shì wù hé jǐng xiàng， zài hán yù shǒu lǐ dōuchéng liǎo shī de sù cái， shèn zhì zhù yào yǐ zhè yī lèi sù cái gòu zào shī de
　　 yì jìng， zhè wú yí yǐn qǐ liǎo shī gē de biàn gé。
　　　　 hán yù shī gē de tè diǎn zhī sān， shì bǎ guò qù zhú jiàn biàn dé guī fàn zhěng qí、 zhuī qiú jié zòu hé xié、 jù shì gōng wěn de shī
　　 gē wài zài xíng shì jiā yǐ pò huài， shǐ zhī sōng dòng biàn xíng。 tā cháng cháng bǎ sǎnwén、 pián fù de jù fǎ yǐn jìn shī gē， shǐ shī jù kě
　　 cháng kě duǎn、 diē dàng tiào yuè、 biàn huà duō duān。 xiàng《 hū hū》 cǎi yòng shí yī、 liù、 shí yī、 qī、 sān、 qī、 qī de jù
　　 shì， kāi tóu jiù shì yī jù“ hū hū hū yú wèi zhī shēng zhī wéi lè yě， yuàn tuō qù 'ér wú yīn” wán quán shì sǎnwén de jù fǎ， què
　　 yòu gěi rén yǐ yī shēng fā zì fèi fǔ de tàn xī shìde zhèn hàn。 yòu rú《 nán shān shī》 lián yòng wǔ shí duō gè“ huò” hé“ ruò”，
　　 rú“ huò lián ruò xiāng cóng， huò cù ruò xiāng dǒu， huò tuǒ ruò mǐ fú， huò sǒng ruò jīng gòu”， zài wǔ yán gǔ shī zhōng kāi chuàng liǎo fù tǐ
　　 shì de cháng piān pái bǐ jù fǎ， gòu chéng mǎn mù lín láng、 duō zī duō cǎi de fēng jǐng tú。 zài rú《 jì lú tóng》、《 shuí shì zǐ》
　　 děng， zé dà liàng zài shī jù zhōng chàn yòng sǎnwén de xū cí， rú“ pò wū shù jiān 'ér yǐ yǐ”、“ hū cǐ lái gào liáng yòu yǐ”、
　　“ fàng zòng shì shuí zhī guò yú”、“ bù cóng 'ér zhū wèi wǎn 'ěr” děng děng， shǐ shī de píng wěn hé xié jié zòu yǔ yì mài fā shēng liǎo qū
　　 zhé biàn huà， lìng rén gǎn dào jīng yà、 mò shēng， yě lìng rén gǎn dào xīn qí 'ér zhù mù。
　　　　 duì hán shī lì lái yě yòu bù tóng píng jià， biǎn chì zhě shuō tā“ suī jiàn měi fù shàn， rán zhōng bù shì shī”（《 lěng zhāi yè huà》
　　 yǐn shěn kuò yǔ）， zàn yáng zhě shuō tā“ qū jìn qí miào”（ ōu yáng xiū《 liù yī shī huà》）， dōuyòu gè zì de dào lǐ。 gōng
　　 zhèng dì shuō， hán yù wú yí shì táng dài、 yě shì zhōng guó gǔ dài yī gè yòu dú tè fēng gé de dà shī rén。 tā yǐ hóng dà de qì shì、
　　 fēng fù de xiǎng xiàng、 xīn yíng de yǔ yán suǒ xiě de shī gē， biǎo xiàn liǎo yī zhǒng guò qù cóng wèi céng yòu guò de fēng gé， suī rán tā zhuóyì
　　 qiú biàn， fān xīn chū qí， dàn jué bù shì yī wèi dì zài yǔ yán xíng shì shàng xià gōng fū， ér shì jì yòu xīn de yì xiàng、 xīn de xíng shì，
　　 yòu yòu dú tè de gè xìng yǔ shēn rù de tǐ yàn róng zhù zài qí zhōng， suǒ yǐ tā de shī cháng cháng hěn yòu yùn wèi， yě hěn chuán shén， xiàng
　　《 yóu qīng lóng sì zèng cuī dà bǔ jué》 xiě sì yuàn bì huà：
　　　　 guāng huá shǎn bì jiàn shén guǐ， hè hè yán guān zhāng huǒ sǎn。 rán yún shāo shù huǒ shí pián， jīn wū xià zhuó chēng qiú luǎn。 hún fān yǎn dǎo
　　 wàng chù suǒ， chì qì chōng róng wú jiān duàn。 yòu rú liú chuán shàng gǔ shí， jiǔ lún zhào zhú qián kūn hàn。
　　　　……
　　　　 suī rán xiě lái qí qí guài guài， dàn yě què shí chuán dá liǎo bì huà jīng tiān dì dòng guǐ shén de qì shì， chéng lù liǎo shī rén zài bì huà
　　 qián xīn líng suǒ shòu dào de qiáng liè zhèn hàn。 yòu rú zhù míng de《 shān shí》 yī shī， cǎi yòng yī bān shān shuǐ yóu jì sǎnwén de xù shù shùn
　　 xù， cóng xíng zhì shān sì、 shān sì suǒ jiàn、 yè kàn bì huà、 pū chuáng chī fàn、 yè wò suǒ wén、 yè wò suǒ jiàn、 qīng chén lí sì yī
　　 zhí xiě dào xià shān suǒ jiàn， wěi wěi dào lái， ràng rén rú lì qí jìng。 zài zhè yī yè dào chén de suǒ jiàn suǒ wén zhōng， yòu xuǎn yòng liǎo sè
　　 cǎi nóng dàn míng 'àn biàn huà de ruò gān tú jǐng， cuò luò jiāo dié， rú“ shān shí luò què xíng jìng wēi， huáng hūn dào sì biān fú fēi”， xiě
　　 chū mù sè cāng máng zhōng de “ àn”； xià liǎng jù xiě bā jiāo yǔ zhī zǐ huā， yòu shì 'àn sè zhōng de yī“ liàng”； xià xiě yǐ huǒ bǎ
　　 guān bì huà， shì míng zhōng yòu 'àn； ér yè wò wú shēng shí“ qīng yuè chū lǐng guāng rù fēi”， yòu shì 'àn zhōng lái míng；“ tiān míng dú qù
　　 wú dào lù， chū rù gāo xià qióng yān lín”， zé shì tiān sè mēngmēngliàng shí de shān lán mí màn；
　　　　 ér xià jiē“ shān hóng jiàn bì fēn làn màn”， zé yòu huò rán yī míng。 zhè yàng， jiù zài dú zhě nǎo jì liú xià liǎo shì gǎn jí qiáng
　　 de lián xù tú jǐng。 quán shī liú chàng zhōng jiàn qí jué， yòu jīng xīn de diāo zhuó dàn yòu xiǎn dé hěn zì rán。
　　　　 dàn shì， cóng lìng yī fāng miàn shuō， hán yù shī gē yě gěi hòu shì kāi qǐ liǎo bì duān。 yī shì tā chěng qí jīn bó， xǐ yòng shēng pì
　　 zì hé lěng sè cí， suī yòu qí chū qí zhì shèng de xiào guǒ， dàn guòfèn shǐ yòng zé huì pò huài shī gē yuè dú de lián guàn xìng， zào chéng zhěng
　　 tǐ yì jìng de gē liè zhī lí。 xiàng《 shān nán zhèng xiànggōng fán yuán wài chóu dá wéi shī……》 de“ yā huò jiù póu jué”《 zhēng shǔ lián
　　 jù》 de“ ruò dié hè xiāo xī， jué mén yā 'ào yán” zhī lèi， bù jǐn“ tú 'áo yá bó shé， ér shí wú yì yì”（ zhào yì
　　《 ōu běi shī huà》）， ér qiě yě yǐng xiǎng liǎo hòu shì shī rén bǎ shī dāng xuàn yào 'ào bó de gōng jù 'ér hū shì biǎo dá qíng gǎn de gōng néng，
　　 xíng chéng yǐ xué wèn wéi shī de lòu xí。 èr shì yóu yú tā tài guòfèn dì kè yì qiú xīn， yòng yī xiē chǒu 'è guài dàn de yì xiàng， zhè bì
　　 jìng yǔ rén men cháng qī yǎng chéng de shěn měi xí guàn xiāng qù tài yuǎn， yòu shí huì yǐn qǐ rén de yàn 'è gǎn。 xiàng xiě lā dù zǐ、 xiě yá chǐ
　　 huò luò děng， yòu rú xiě hán lěng yǐ“ qì hán bí mò xiù， xuè dòng zhǐ bù niān”（《 kǔ hán》）， xiě yuè liàng yǐ“ tù rù jiù
　　 cáng wā suō dù， guì shù kū zhī nǚ bì hù”（《 zhòu yuè》）， xiǎng xiàng shì hěn qí tè， dàn bìng bù měi， zhè duì sòng dài yī xiē
　　 shī rén（ rú méi yáo chén） yě céng dài lái bù hǎo de yǐng xiǎng。 sān shì yóu yú tā yòu yì biàn huà jù shì， hǎo fā yì lùn， yǐ wén wéi
　　 shī， yòu shí biàn hū lüè liǎo shī gē běn shēn de yùn wèi、 gé lǜ。 sǐ shǒu gé lǜ gù rán shì zuò jiǎn zì fù， dàn wán quán bù gù yǔ yán
　　 de jié zòu què huì shǐ shī shī qù yīnyuè xìng de měi； shī lǐ bù shì bù néng róng rù zhé lǐ yì lùn， dàn zhé lǐ tài duō， quē fá xíng xiàng，
　　 zé huì shǐ shī méi yòu shī wèi。 sòng dài yòu de shī rén“ yǐ wén wéi shī”， xiěde gān biě kū zào， zhè bù néng shuō méi yòu hán yù de
　　 yǐng xiǎng。
　　　　 dāng rán， hán yù de shī zhōng yě yòu zì rán liú chàng、 píng yì míng bái de， rú《 zǎo chūn chéng shuǐ bù zhāng shí bā yuán wài》：
　　　　 tiān jiē xiǎo yǔ rùn rú sū， cǎo sè yáo kàn jìn què wú。 zuì shì yī nián chūn hǎo chù， jué shèng yān liǔ mǎn huáng dū。
　　　　 dàn zhè bù shì hán shī de zhù yào tè sè， hán yù shī gē de zhù yào tè sè jiù shì qì shì hóng dà， shàng xiǎn hàoqí， guī lì qí
　　 jué， zài zhè yī fāng miàn， tā shǐ táng shī nǎi zhì sòng yǐ hòu de shī gē fā shēng liǎo hěn dà biàn huà， zhèng rú yè xiè《 yuán shī》 suǒ shuō：
　　　　 hán yù wéi táng shī zhī yī dà biàn， qí lì dà， qí sī xióng， jué qǐ tè wéi bí zǔ。 sòng zhī sū（ shùn qīn）、 méi（ yáo
　　 chén）、 ōu（ yáng xiū）、 sū（ shì）、 wáng（ ān shí）、 huáng（ tíng jiān）， jiē yù wéi zhī fā qí duān。
　　　　 dāng shí， zài hán yù zhōu wéi yòu yī pī shī rén， chú liǎo zhāng jí yǔ tā men shī fēng bù tóng wài， qí tā rú lú tóng、 fán zōng shī、
　　 huáng fǔ shí， liú chā、 jiǎ dǎo、 lǐ hè děng， dōuzài shī gē yǔ yán、 xíng shì、 fēng gé shàng yǔ hán yù、 mèng jiāo yòu yī dìng de xiāng
　　 tóng huò xiāng jìn zhī chù， tā men tóng qì xiāng qiú， tóng shēng xiāng yìng， zài dāng shí pō yòu yǐng xiǎng。 qí zhōng chú jiǎ dǎo kāi wǎn táng zhī fēng、
　　 lǐ hè dú shù yī zhì wài， lú tóng、 fán zōng shī、 huáng fǔ shí、 liú chā děng rén de shī dōushì yǐ guài yì jiān sè zhù chēng de。 lú tóng
　　 de shī， jù shì cēncī， hǎo xiàng gǔ wén， ér xiǎng xiàng bǐ yù yòu guài guài qí qí。 rú《 guān fàng yú gē》 zhōng yòu“ gù rén rén yòng
　　 xīn， cì shǐ jìn hé fú， xī lǔ gōng guān táng jù zhēn， suì bèi kǒng zǐ biǎn 'ér shū” děng děng， wán quán bù xiàng shī gē；《 yuè shí shī》
　　 xiǎng xiàng yáo dì jué shuǐ wò jiǔ rì， shǐ“ wàn guó chì zǐ zéi zéi shēng yú tóu”，《 yǔ mǎ yì jié jiāo shī》 xiǎng xiàng nǚ wā bǔ tiān，
　　 shuō shì“ bǔ liǎo sān rì bù kěn guī xù jiā， zǒu xiàng rì zhōng fàng lǎo yā， yuè lǐ zāi guì yǎng hámá”， dōushì hěn guài tè de。 suī
　　 rán lú tóng yòu de xiǎng xiàng pō yòu wèi， rú《 yuè shí shī》 xiě yè sè“ tiān sè gàn huá níng bù liú， bīng guāng jiāo guàn hán tóng lóng”；
　　 yòu de shī jù yě hěn shēng dòng， rú《 bái lù sī》 xiě lù sī bǔ shí“ qiàozú shā tóu bù dé shí， bàng rén bù zhī wèi xián lì”，
　　 dàn shì tā gèng zhù yào de shì bǎ hán yù nà zhǒng yǐ wén wéi shī、 jiān shēn huì sè、 guài yì guǐ jué de bì bìng tuī xiàng liǎo jí duān。 lìng yī
　　 wèi fán zōng shī， zé gèng shì jiān shēn huì sè de dài biǎo。 jù shuō tā yuán yòu qī bǎi liù shí jiǔ piān shī zuò， dàn zuì hòu zhǐ cún shì yī piān
　　《 shǔ mián zhōu yuè wáng lóu shī》。 shī hái miǎnqiǎng kě yǐ dú tōng， nà xù wén gǔ wǎng jīn lái jīhū wú rén dú tōng， gèng tán bù shàng xīn
　　 shǎng liǎo。 huáng fǔ shí suǒ shàn cháng de shì gǔ wén 'ér bù shì shī。 cóng tā jǐn cún de jǐ shǒu shī lái kàn，《 tí wú xī shí》、《 chū
　　 shì piān》 de wén zì dū rú sǎnwén， quē fá jié zòu gǎn。 liú chā de shī hěn xiàng hán yù， chuán shuō tā céng bǎ《 bīng zhù》、《 xuě
　　 chē》 chéng gěi hán yù kàn， zhè liǎng shǒu shī jù shì jiù cháng duǎn bù yī， xiǎng xiàng yě hěn qí tè。 rú《 bīng zhù》 yī kāi shǐ jiù shì wǔ、
　　 qī、 bā、 wǔ、 wǔ、 sì、 liù zì jù， zài xiǎng xiàng bīng xuě jǐng guān shí， xiě dào：
　　　　 shǐ yí yù lóng xià jiè lái rén shì， qí xiàng máo yán bù zhǎo yá， yòu yí hàn gāo dì xī fāng lái zhǎn shé， rén bù shí， shuí wéi dāng
　　 fēng zhàng mò xié。
　　　　 bǐ shàng shù jǐ gè shī réndōu shāo hǎo xiē。 tā zài《 dá mèng dōng yě》 zhōng xiě dào：“ suān hán mèng fū zǐ， kǔ 'ài lǎo chā shī，
　　 shēng sè yòu bǎi piān， wèi shì qióng yáo cí。” zì chēng“ shēng sè”， zhè dǎo shì fú hé tā de shī fēng de。 zài zhè xiē shī rén zhōng，
　　 tā suàn shì jiào yòu chéng jiù de， xiàng xià miàn zhè shǒu《 ǒu shū》， jiù xiěde háo mài xióng jiàn 'ér bù huì sè：
　　　　 rì chū fú sāng yī zhàng gāo， rén jiān wàn shì xì rú máo。 yě fū nù jiàn bù píng chù， mó sǔn xiōng zhōng wàn gǔ dāo。
　　
　　[ gǔ wén yùn dòng ]
　　　　 suǒ wèi“ gǔ wén”， shì hán yù děng rén zhēn duì“ shí wén” jí wèi jìn yǐ lái xíng chéng、 zhì chū shèng táng réng jiù liú xíng de pián
　　 tǐ wén 'ér tí chū de yī gè gài niàn， zhǐ xiān qín liǎng hàn shí dān xíng sǎnjù、 méi yòu guī dìng xíng shì de wén tǐ。
　　　　 shī de gé lǜ huà、 wén de pián lì huà， tóng shì liù cháo wén xué de jié jīng hé zhù yào tè zhēng， ér qián zhě wéi táng rén suǒ jì chéng
　　 fā zhǎn， hòu zhě dào zhōng táng yǐ hòu què shòu dào yán lì de pī pàn， zhè lǐ miàn yòu yī gè gēn běn de yuán yīn： shī gē， jìn guǎn yě yòu
　　 rén huì qiáng diào tā de zhèng zhì hé lún lǐ zuò yòng， dàn tā de yì shù xìng、 shū qíng xìng zǒng shì bù kě fǒu rèn de， tā jù yòu mǒu zhǒng tè
　　 shū xíng shì、 tè shū yào qiú， yě sì hū shì wú kě fēi yì； wén zhāng zé bù tóng， tā zuò wéi yī qiē wén huà de zuì jī běn de yǔ yán
　　 zài tǐ， xíng shì shàng de guòfèn shù fù huì shǐ tā de duō zhǒng gōng néng shòu dào hěn dà fáng hài； ér cóng zhèng jiào xū yào de jiǎo dù lái kàn，
　　 pián wén gèng xiǎn dé bùqiè shí yòng。
　　　　 cóng liù cháo wén zhāng de fā zhǎn qū shì lái kàn， shì yuè lái yuè xiǎn shì chū yǐ xià jǐ fāng miàn de yán zhòng de bì bìng： dì yī， shì
　　 pián tǐ wén de guò dù péng zhàng。 běn lái， liù cháo rén tí chū“ wén”、“ bǐ” zhī fēn， bāo hán zhe qū bié yì shù xìng yǔ shí yòng
　　 xìng wén zhāng de yì shí， dàn shì rén hàoshàng lì zǎo de fēng qì， bù jǐn shǐ shū qíng xiě jǐng yī lèi wén zhāng wán quán pián 'ǒu huà， ér qiě bǎ
　　 pián wén de xiě zuò tuī jìn dào zòu yì、 lùn shuō、 gōng wén、 xìn zhá děng gè zhǒng shí yòng wén de lǐng yù， shǐ yòng sǎntǐ wén de jīhū zhǐ
　　 shèng xià lì shǐ、 dì lǐ děng bù duō de jǐ zhǒng zhù zuò lèi xíng。 dì 'èr， shì pián tǐ wén de shù fù yuè lái yuè yán zhòng。 běn lái， pián
　　 wén de jī běn tè zhēng zhǐ shì shǐ yòng duì 'ǒu jù shì， ér qiě yě bù fáng sǎnjù hé pián jù zá yòng， dào liǎo hòu qī， bù jǐn duì 'ǒu de
　　 yào qiú yuè lái yuè yán gé， jù shì yě dìng xíng wéi sì zì jù hé liù zì jù jiāo cuò， hái yào jiǎng jiū yòng diǎn、 shēng lǜ， shí jì chéng liǎo
　　 yī zhǒng“ gé lǜ wén”。 dì sān， duì wén zhāng xíng shì de jí dù jiǎng jiū， yuán běn hé nán cháo wén rén huí bì shè huì máo dùn de xīn lǐ
　　 yòu hěn dà guān xì； ér xíng shì de yán zhòng shù fù， yòu tuī jìn liǎo chéng shì huà hé hǎo yòng chén cí làn diào de xí qì。 yīn cǐ， wén zhāng
　　 de shū qíng、 xù shì、 shuō lǐ děng gè zhǒng gōng néng dōuzài bù tóng chéng dù shàng shòu dào xuē ruò。 néng gòu zài céng céng shù fù zhōng zì yóu huī sǎ
　　 de pián tǐ wén bù shì méi yòu， dàn zhè bì jìng tài kùn nán， dà duō shù rén zhǐ néng kào tào yòng chén jiù de chéng shì、 diǎn gù、 yǔ huì lái
　　 xiě zuò， zào chū dà pī bù tòng bù yǎng、 bàn sǐ bù huó de wén zì。 yóu yú yǐ shàng bì bìng de cún zài， wén tǐ de gǎi gé jiù bù kě
　　 bì miǎn。 bù dàn shí yòng zhī wén yào huī fù qí shí yòng xìng， jiù shì yì shù zhī wén， yě xū yào yòu gèng zì yóu dì biǎo dá sī xiǎng、 shū
　　 fā qíng gǎn de xíng shì。 hé kuàng， wén zhāng de suǒ wèi shí yòng xìng hé yì shù xìng yě bù shì jié rán fēn kāi de yīn sù。
　　　　 yóu shàng shù qíng kuàng jiù kě yǐ zhī dào， suǒ wèi“ gǔ wén yùn dòng”， qí shí bìng bù shì dān chún de wén xué yùn dòng。 cóng jī běn
　　 de tè zhēng lái kàn， gǔ wén yùn dòng shì yào gǎi gé wén tǐ； ér gǎi gé wén tǐ， què kě yǐ yòng yú bù tóng de mùdì。 yī fāng miàn，
　　 gǔ wén jiā qǐ tú yǐ cǐ lái fù xīng rú dào， huī fù sǎnwén xuān yáng zhèng tǒng sī xiǎng de gōng néng、 yǐ wǎn jiù táng wáng cháo de shuāi wáng； lìng
　　 yī fāng miàn， tā men yě xū yào yǐ cǐ lái gèng hǎo dì biǎo dá gè rén zài shí jì shēng huó zhōng de sī xiǎng gǎn qíng， ér zhè yī zhǒng xū yào tóng
　　 qián yī gè mùdì yòu shí yī zhì， yòu shí bù yī zhì。“ gǔ wén yùn dòng” zhī suǒ yǐ yòu wén xué shǐ shàng de jià zhí， zhù yào hái shì
　　 yīn wéi hòu miàn zhè yī diǎn。
　　　　 pián tǐ wén de chū xiàn zài zhōng guó wén xué shǐ shàng yòu qí zhòng yào de gòng xiàn， dàn tā shì dài zhe piān pō hé bì bìng fā zhǎn qǐ lái de；
　　 gǔ wén yùn dòng yě shì rú cǐ。 ér qiě， jìn guǎn gǔ wén yùn dòng yǐ yī zhǒng“ jiáo wǎng guò zhèng” de miàn mào chū xiàn， yě bìng méi yòu duì
　　 qián zhě chè dǐ“ qǔ 'ér dài zhī”。 hòu dài shì pián tǐ wén yǔ sǎntǐ wén liǎng zhě gòng cún， bìng hù xiāng róng huì。 wǒ men xū yào zhī dào：
　　 wén xué tóng qí tā wén huà xiàn xiàng yī yàng， cóng lái bù cún zài bù piān bù pō、 shí quán shí měi de fā zhǎn dào lù。
　　　　 zài zhōng táng yǐ qián de yī、 èr bǎi nián lǐ， bù shì méi yòu rén kàn dào liù cháo pián wén de bì bìng， yě bù shì méi yòu rén xiě zhì
　　 pǔ de sǎnwén。 xī wèi wén dì shí yǔ wén tài、 sū chuò děng hé suí chū de suí wén dì、 lǐ 'ě děng， jiù cóng zhèng zhì gōng lì de jiǎo dù、
　　 yòng xíng zhèng shǒu duàn shì tú qiáng xíng gǎi gé wén tǐ， dàn dōuméi yòu chéng gōng； táng dài chū qī， shǐ guān yě céng cóng lì shǐ xīng shuāi de jiǎo dù
　　 pī píng guò liù cháo wén fēng“ yì qiǎn 'ér fán， wén nì 'ér cǎi”（《 suí shū · wén xué chuán xù》）， hòu lái yòu yòu guò chén zǐ 'áng
　　“ yǐ yǎ yì zhèng”、“ yǐ fēng yǎ gé fú chǐ” de nǔ lì（ jiàn dú gū jí《 zhào jùn lǐ gōng zhōng jí xù》 jí liáng sù《 bǔ jué
　　 lǐ jūn qián jí xù》）。 dàn shì， pián wén běn shēn shì shěn měi qíng qù qū yú huá lì、 wén xué fēng gé zhuī qiú diǎn yǎ de chǎn wù， yě
　　 shì shí dài wén huà jīng shén de jiēguǒ。 zài zhè yàng de wén huà xīn lǐ hé shěn měi xí guàn hái méi yòu shī qù tā cún zài de tǔ rǎng shí， yìng
　　 xìng yǐ xíng zhèng shǒu duàn huò jǐn yǐ gè bié rén de dà shēng jí hū yǔ bù gāo míng de shì fàn， shì bù néng shǐ tā fā shēng gēn běn gǎi biàn de。
　　 tè bié shì kē jǔ kǎo shì， cóng zhēnguàn dào kāi yuán bǎi yú nián jiān dū yǐ pián wén xiě duì cè， gèng zhù cháng zhe pián lì wén fēng de liú xíng。
　　　　 dà yuē zài kāi yuán、 tiān bǎo nián jiān， wén fēng chū xiàn liǎo huǎn màn de biàn huà。 shǒu xiān shì pián tǐ wén cóng diǎn yǎ yōng róng 'ér nèi róng
　　 pín fá kāi shǐ xiàng zhì pǔ liú chàng、 nèi róng chōng shí de fāng xiàng zhuǎn huà。 rú bèi chēng wéi“ yàn xǔ dà shǒu bǐ” de zhāng shuō de yī xiē bēi
　　 zhì， lǐ bái、 wáng wéi de yī xiē shū、 xù， dū xiě lái shēng dòng jiǎn jié， qíng lǐ jiān bèi， bìng qiě zài pián zhōng jiā sàn， jù shì yòu
　　 liǎo biàn huà。 qí cì shì sǎntǐ wén zhāng bù jǐn zài shū xìn chǐ dú zhōng， ér qiě zài jì、 lùn、 biǎo、 míng、 bēi děng wén tǐ zhōng kāi shǐ
　　 yòu liǎo yì shù xìng jiào gāo de zuò pǐn， rú lǐ bái de《 yǔ hán jīng zhōu shū》 jí lǐ huá de《 zhù zuò láng tīng bì jì》、 yuán jié de
　　《 zì zhēn》、《 qī bù rú piān》 děng， dū xiěde hěn zì rán liú chàng。
　　　　 yuán shì zuò yú 'ān shǐ zhī luàn yǐ hòu de wén zhāng， réng jì xù cháo zhè yī fāng xiàng fā zhǎn， rú《 yòu xī jì》 yǐ jīng jù bèi liǔ
　　 zōng yuán shān shuǐ yóu jì de mǒu xiē tè sè。
　　　　 zhèng shì zài chuàng zuò shí jiàn shàng yòu liǎo yī dìng biàn huà de qíng kuàng xià， lǐ lùn shàng de hūyù cái yòu liǎo bǐ jiào jiān shí de jī chǔ。
　　 cóng tiān bǎo mò dào zhēn yuán mò， yóu yú 'ān shǐ zhī luàn hòu táng wáng cháo yóu shèng zhuǎn shuāi de xiàn shí， shǐ yī bù fēn shì dà fū jí yú xún zhǎo
　　 wǎn jiù shuāi shì de fāng 'àn， tā men rèn wéi， shè huì shuāi luò de gēn běn yuán yīn， shì yóu yú rén men wéi bèi liǎo rú jiā chuán tǒng de shè huì
　　 guī fàn 'ér dǎo zhì lǐ yì lún sàng， dào dé shuǐ zhǔn xià jiàng， yīn cǐ xū yào zài cì shù lì qǐ rú xué quán wēi， yǐ chóngxīn zhěng dùn shè huì
　　 zhì xù， bāo kuò sù qīng wén tán shàng de tuí bài fú mí zhī fēng。 yú shì， xiāo yíng shì、 lǐ huá、 dú gū jí、 liáng sù、 liǔ miǎn děng
　　 rén xiāng jì cóng liǎng gè jiǎo dù yòu yī cì tí chū liǎo wén tǐ gǎi gé de wèn tí。
　　　　 dì yī， tā men cóng wén xué de shè huì gōng néng jiǎo dù tí chū liǎo wéi jiào huà 'ér fù xīng“ gǔ wén” de zhù zhāng。 dú gū jí zài
　　《 zhào jùn lǐ gōng zhōng jí xù》 zhōng shuō：“ zhì fēi yán bù xíng， yán fēi wén bù zhāng， shì sān zhě xiāng wéi yòng， yì yóu shè chuān zhě jiǎ
　　 zhōu jí 'ér hòu jì。” liáng sù《 jì dú gū cháng zhōu wén》 yě yǐn dú gū jí de huà shuō：“ wén zhāng kě yǐ jiǎ dào， dào dé kě yǐ
　　 cháng bǎo， huá 'ér bù shí， jūn zǐ suǒ chǒu。” hé qǐ lái kàn， jí shì shuō wén zhāng shì zhì de chéng lù、 dào de zài tǐ，“ dào”、
　　“ zhì” yào yòng“ wén” lái fā yáng， ér bù běn yú“ dào”、 bù biǎo xiàn“ zhì” de“ wén” shì méi yòu yòng de。
　　　　 suǒ yǐ tā pī píng liù cháo yǐ lái“ lì 'ǒu zhāng jù， shǐ zhī duì yè bǐ， yǐ bā bìng sì shēng wéi gù gǒng， quán quán shǒu zhī， rú
　　 fèng fǎ lìng”， rèn wéi“ wén bù zú yán， yán bù zú zhì， yì yóu mù lán wéi zhōu， cuì yǔ wéi jí， wán zhī yú lù 'ér wú shè chuān
　　 zhī yòng”（ dú gū jí tóng shàng wén）， yuán jié yě zài《 wén biān xù》 lǐ jí lì qiáng diào sǎnwén de jiào yù quàn huà zuò yòng， shuō zuò
　　 wén“ qí yì bì yù quàn zhī zhōng xiào， yòu yǐ rén huì， jí yú gōng zhí， shǒu qí jié fēn”； liáng sù gèng zài《 bǔ jué lǐ jūn qián jí
　　 xù》 zhōng tí chū liǎo“ wén zhī zuò， shàng suǒ yǐ fā yáng dào dé， zhèng xìng mìng zhī jì； cì suǒ yǐ cái（ cái） chéng diǎn lǐ， hòu rén
　　 lún zhī yì； yòu qí cì suǒ yǐ zhāo xiǎn yì lèi， lì tiān xià zhī zhōng” jí“ wén běn yú dào” de jiàn jiě； liǔ miǎn zé gèng míng què liǎo
　　 sǎnwén de jiào huà zuò yòng， rèn wéi“ wén zhāng zhī dào， bù gēn jiào huà”， zé wéi“ jūn zǐ” suǒ chǐ（《 xiè dù xiànggōng lùn fáng
　　 dù 'èr xiāng shū》）。 zài tā men kàn lái， zhǐ yòu bǎ lún lǐ jiào huà yì yì fàng zài shǒu wèi， cái néng shǐ wén zhāng nèi róng chōng shí， qì
　　 gé gāng jiàn， cái xiǎn chū tā de shí jì xiào yòng， zhè jiù jiào“ dào néng jiān qì， qì néng jiān cí”（ liáng sù《 bǔ jué lǐ jūn qián jí
　　 xù》）。
　　　　 qí cì， tā men cóng wén xué shèng shuāi de jiǎo dù tí chū liǎo fù gǔ de kǒu hào。 xiāo yíng shì《 zèng wéi sī yè shū》 céng zì wǒ biǎo
　　 bái dào：“ pú píng shēng zhǔwén， gé bù jìn sú， fán suǒ nǐ yì， bì xī gǔ rén， wèi jìn yǐ lái， wèi cháng liú yì。” yīn wéi
　　 zài tā men xīn mù zhōng， wén zhāng hǎo huài， guān jiàn zài yú zuò zhě jí qí shí dài， zhè jiào“ wén zhāng běn hū zuò zhě， ér 'āi lè xì hū
　　 shí”（ lǐ huá《 cuī féi jí xù》）， zài xiān qín liǎng hàn， shí dài fēng qì bǐ jiào chún zhèng， zuò zhě yòu yǐ rú jiā jīng diǎn wéi běn，
　　 suǒ yǐ wén fēng yě chún pǔ yǎ zhèng。 ér zì nà shí yǐ hòu，“ shì dào líng yí， wén yì xià shuāi”（ dú gū jí qián wén）。 yòng liǔ
　　 miǎn de huà shuō， jiù shì zì qū yuán、 sòng yù yǐ hòu，“ wéi wén zhě běn yú 'āi yàn， wù yú huī dàn， wáng yú bǐxìng， shī gǔ yì
　　 yǐ”（《 yǔ xú gěi shì shū》）， ér“ wèi、 jìn yǐ hái， zé gǎn shēng sè 'ér wáng fēng jiào， sòng、 qí yǐ xià， zé gǎn shēng
　　 sè 'ér wáng xīng zhì”（《 yǔ huá zhōu lú dà fū lùn wén shū》）。 suǒ yǐ wén fēng gǎi gé de tú jìng， shǒu xiān zài yú fù gǔ。
　　　　 xiāo yíng shì、 dú gū jí、 lǐ huá、 liáng sù、 liǔ miǎn děng rén de jiàn jiě， cóng běn zhì shàng shuō， shǒu xiān shì wèile tuī dòng rú
　　 xué fù xīng 'ér tí chū de， qí cì cái shè jí wén tǐ gǎi gé de wèn tí。 suǒ yǐ， tā men bǎ sǎnwén de jià zhí xiàn dìng zài lún lǐ jiào
　　 huà hé fú wù yú zhèng zhì de fàn wéi， bǎ duì sǎnwén de xíng shì、 wén cí、 fēng gé de yào qiú xiàn dìng zài duì xiān qín liǎng hàn gǔ wén de
　　 mó nǐ zhōng， lì tú“ zhù rén zhù shì tīng” ér“ yǐ míng jiào wéi jǐ rèn”（ xiāo yíng shì《 zèng wéi sī yè shū》）， mǒ shā chǔ
　　 cí、 hàn fù yǐ lái wén xué fā zhǎn de yì yì， qí bǎo shǒu sè cǎi shì hěn xiǎn zhù de。 zhè yī tè diǎn shǐ gǔ wén yùn dòng cóng yī kāi shǐ
　　 jiù dài yòu hěn shēn de yǐn huàn。 dàn tóng shí yě yìng kàn dào， tā men dǎzháo“ jīng diǎn” hé“ gǔ rén” de quán wēi qí hào gōng jī pián
　　 tǐ wén fú mí kōng dòng、 qiān piān yī lǜ de bì bìng， zhè duì tuī jìn bì dìng yào chū xiàn de wén tǐ gǎi gé， kè guān shàng yě qǐ liǎo pō wéi
　　 yòu lì de zuò yòng。
　　　　 dāng sǎnwén chuàng zuò shí jiàn yǔ lǐ lùn kāi shǐ chū xiàn biàn gé miáo tóu de shí hòu， zài guān xì dào dú shū rén qián chéng、 yǐng xiǎng dào dú
　　 shū rén wén fēng hàoshàng de kē jǔ kǎo shì zhōng， yě chū xiàn liǎo yī xiē xīn de biàn huà。 bǎo yìng 'èr nián（ 763） yě jiù shì 'ān shǐ zhī
　　 luàn píng xī de nà yī nián， yáng wǎn hé jiǎ zhì zhù zhāng zài kē jǔ zhōng fèi shī fù、 qù tiějīng 'ér zhòng yì zhǐ、 yǐ cù jìn rén men duì rú
　　 xué jīng shén de zhēn zhèng lǐ jiě， gǎi biàn huá 'ér bù shí de wén fēng； jiàn zhōng yuán nián（ 780）， lìng hú huán zhù chí xián liáng fāng zhèng néng
　　 yán jí jiàn kē cè shì， kāi shǐ cǎi yòng sǎntǐ wén xíng shì。 zhè xiē shì shí， yī fāng miàn shuō míng wén tǐ gǎi gé de zhù zhāng kāi shǐ shèn rù
　　 kē jǔ de zhù chí zhě xīn zhōng， zhèng míng tā yǐ xíng chéng liǎo sī cháo； lìng yī fāng miàn zé kě yǐ tuī duàn， yóu yú kē jǔ cè shì yǔn xǔ liǎo
　　 sǎntǐ wén xíng shì， nà me tā yī dìng duì wén fēng biàn gé shì yī gè yòu lì de tuī dòng。 zhōng táng shí dài， suī rán kǎo shì yǐ jiù kǎo shī
　　 fù， dàn rén men xiàng guān yuán qǐng yè qiú jiàn， xiàng zhù kǎo tóu xíng juàn， què dà liàng yòng liǎo sǎntǐ wén。 xiàng hán yù dāng nián biàn shì yī gè
　　 yǐ sǎntǐ xiě shū xìn tóu yè de jǔ zǐ，《 jiù táng shū · hán yù chuán》 shuō tā“ jǔ jìn shì， tóu wén yú gōng qīng jiān， gù xiāng zhèng
　　 yú qìng pō wéi zhī yán yù， yóu shì zhī míng yú shí。” kě jiàn， jìn guǎn shī fù qǔ shì méi yòu fèi chú， dàn wú lùn shì zhù kǎo guān hái
　　 shì yìng shì zhě， dōuyǐ jīng bǎ sǎntǐ wén kàn dé zhòng liǎo。
　　　　 suǒ wèi“ gǔ wén” de fù xīng， yòu lài yú hán yù de chū xiàn。 ér shuō dào hán yù， zé bì xū kàn dào tā de duō miàn xìng。
　　 yī fāng miàn， hán yù jù yòu jī jí wéi hù fēng jiàn zhuān zhì hé rú jiā“ dào tǒng” de rè qíng， ér lìng yī fāng miàn， hán yù yòu shì yī
　　 gè gè xìng hěn qiáng、 zì wǒ biǎo xiàn yù hěn qiáng de rén。 zài tā de guài guài qí qí、 wāng yáng zòng sì de shī gē zhōng， wǒ men yǐ jīng kě
　　 yǐ gǎn jué dào tā de bù gān fán yōng、 xǐ hǎo zhāng yáng wài lù de qì zhì， ér“ huā qián zuì dǎo gē zhě shuí， chǔ kuáng xiǎo zǐ hán tuì zhī”
　　（《 sháo yào gē》） zhè yī lèi zì wǒ miáo shù， gèng bù shì jū jǐn liǎn shù de xíng xiàng。 shèn zhì， tā yǐ shàng zhuī mèng zǐ、 jì chéng
　　 dào tǒng zì mìng， yě kě yǐ shuō shì shàng shù liǎng fāng miàn yīn sù de gòng tóng biǎo xiàn。 suǒ yǐ， dāng hán yù tóu rù gǔ wén fù xīng yùn dòng shí，
　　 tā de tài dù yǔ qián rén shí yòu hěn dà de bù tóng。 zài yǐ fù xīng rú xué wéi hé xīn zōng zhǐ de jī běn lì chǎng shàng， tā què shì jì chéng
　　 liǎo qián rén； dàn tā de zhěng gè sǎnwén lǐ lùn， tè bié zài biàn gé wén fēng、 tuī jìn chuàng zuò fāng miàn， què zēng tiān liǎo xǔ duō xīn de hé
　　 gèng wéi hé lǐ de nèi róng。 ér gǔ wén yùn dòng huò chéng gōng， bù jǐn yóu yú tā de lǐ lùn， gèng zhòng yào de， shì yóu yú tā xiě chū liǎo
　　 xǔ duō fù yú gè xìng、 cái lì hé chuàng zào xìng de jiā zuò， cóng shí jiàn shàng zhòng xīn diàn dìng liǎo sǎntǐ wén de wén xué dì wèi。 tóng shí，
　　
　　 tā dà lì tí chàng yǔ hūyù wén tǐ gǎi gé， tuán jié liǎo yī pī zhuàn xiě sǎntǐ wén de zuò jiā， shǐ sǎntǐ wén chuàng zuò xíng chéng liǎo yī gǔ
　　 jiào dà de wén xué cháo liú。
　　　　《 jiù táng shū · hán yù chuán》 shuō：“ dà lì、 zhēn yuán zhī jiān， wén zì duō shàng gǔ xué， xiào yáng xióng、 dǒng zhòng shū zhī shù
　　 zuò， ér dú gū jí、 liáng sù zuì chēng yuān 'ào， rú lín tuī zhòng。 yù cóng qí tú yóu， ruì yì zuānyǎng， yù zì zhèn yú yī dài。”
　　 qí zhōng， dú gū jí duì hán yù de yǐng xiǎng yīnggāi shì jiànjiē de， yīn wéi dà lì shí 'èr nián dú gū jí qù shì shí， hán yù cái shí suì。
　　 dàn liáng sù duì hán yù què yòu zhí jiē yǐng xiǎng。 hán yù《 yǔ cí bù lù yuán wài shū》 zhōng céng shuō dào guò liáng sù duì zì jǐ jí péng yǒu de
　　 tí xié，《 táng zhí yán》 hái jìzǎi hán yù、 lǐ guān、 lǐ jiàng、 cuī qún zài liáng sù chù yóu xué， sān nián wèi dé jiàn miàn， ér yī
　　 jiàn zhī xià， liáng sù dà wéi chēng shǎng， yú shì shí fēn tuī jiǎng tā men de wén zhāng。 zhè kě néng shì hòu rén dù zhuàn de gù shì， dàn hán yù
　　 jiē shòu liǎo liáng sù de sǎnwén lǐ lùn， zé wú kě huái yí。 bù guò， hán yù de gǔ wén lǐ lùn jué bù shì jiǎn dān dì chāo xí huò yīn xún
　　 qián rén de jiàn jiě， tā de shí jì nèi róng yào fēng fù dé duō。
　　　　 dì yī， hán yù zhù zhāng xiě sǎnwén“ yí shī gǔ shèng xián rén”（《 dá liú zhèng fū》）， dàn xué xí gǔ wén， bìng bù yīn
　　 wéi“ qí jùdòu bù lèi yú jīn”， ér shì“ xué gǔ dào zé yù jiān qí cí， tōng qí cí zhě， běn zhì hū gǔ dào zhě yě”
　　（《 tí 'ōu yáng shēng 'āi cí hòu》）， yě jiù shì shuō， xué gǔ wén gēn běn shàng shì wèile xué xí“ dào”。 biǎo miàn kàn lái， zhè
　　 yǔ xiāo yíng shì、 dú gū jí、 liáng sù děng rén de sī xiǎng bìng méi yòu qū bié， dàn shì， xiāo yíng shì děng rén suǒ shuō de“ dào” zhǐ shì
　　 zhǐ lún cháng jiào huà、 dào dé guī fàn， jí rú jiā xué shuō zhōng de wài zài lún lǐ guī fàn， ér hán yù suǒ shuō de“ dào” zé jiān zhǐ
　　（ yòu shí piān zhòng） rén de nèi zài dào dé xiū yǎng hé rén gé jīng shén。 tā zài《 sān qì lùn》 zhōng céng shuō guò，“ bù wù xiū qí chéng
　　 yú nèi， ér wù qí shèng shì yú wài， pǐ fū zhī bù kě”， zài《 dá yùchí shēng shū》 zhōng yòu shuō guò，“ fū suǒ wèi wén zhě，
　　 bì yòu zhū qí zhōng， gù jūn zǐ shèn qí shí”， bìng fǎn fù qiáng diào mèng zǐ“ wàn wù jiē bèi yú wǒ， fǎn shēn 'ér chéng” de lùn diǎn
　　（《 dá hóu shēng wèn lùn yǔ shū》）， xiǎn rán tā shì xī qǔ liǎo mèng zǐ xué shuō de jīng shén， bǎ nèi zài jīng shén kàn dé hěn zhòng de。
　　 suǒ yǐ， tā hěn zhòng shì“ qì” de zuò yòng， rèn wéi wén zhāng de hǎo yǔ huài， jiù jué dìng yú zhè zhǒng jīng shén xìng de“ qì” chōng shí
　　 yǔ fǒu。
　　　　 tā céng jiè mèng zǐ de huà shuō míng， rú guǒ rén gé gāo shàng、 zhì qù chōng shí， wén zhāng yě huì chōng shí， ér“ chōng shí zhī wèi měi，
　　 chōng shí 'ér yòu guāng huī zhī wèi dà”（ tóng shàng）。《 dá lǐ yì shū》 zhōng yòu shuō：
　　　　 qì， shuǐ yě， yán， fú wù yě。 shuǐ dà 'ér wù zhī fú zhě dà xiǎo bì fú， qì yǔ yán yóu shì yě。
　　　　 zhè dāng rán bù shì hán yù de fā míng， dàn shì， hán yù zài cì tí chū zhè xiē jiàn jiě què yòu liǎngchóng yì yì： yī shì tā bǎ
　　“ wén běn yú dào” cóng wài zài lǐ fǎ guī fàn、 dào dé xìn tiáo duì wén xué de zhì yuē zhuǎn huà wéi rén de nèi zài rén gé xiū yǎng duì wén xué
　　 nèi róng de jué dìng。 jìn guǎn hán yù suǒ yào qiú de rén gé xiū yǎng yǔ nèi zài jīng shén zǒng tǐ shàng bìng bù yǔ rú jiā lǐ fǎ xiāng chōng tū， dàn
　　 tā bì jìng shǐ wén xué qū xiàng zì jué de biǎo xiàn 'ér bù shì bèi dòng de quán shì。 èr shì hán yù kěn dìng liǎo nèi zài jīng shén yǔ rén gé xiū yǎng
　　 zhōng qíng gǎn de dì wèi。
　　　　 suǒ wèi“ qì”， yě bāo kuò liǎo“ bù píng zé míng”（《 sòng mèng dōng yě xù》）、“ xǐ nù jiǒng qióng、 yōu bēi yú yì、
　　 yuàn hèn sī mù、 hān zuì wú liáo”（《 sòng gāo xián shàng rén xù》）、“ chóu sī zhī shēng”、“ qióng kǔ zhī yán”（《 jīng tán
　　 chànghè shī xù》） děng děng“ bù píng yòu dòng yú xīn” de gè rén qíng gǎn huó dòng jí qí zài gè zhǒng yì shù zhōng de biǎo xiàn。 zhè shuō míng
　　 hán yù jiǎng“ wén yǐ míng dào” réng shì yòu jiào dà bāo róng xìng de， tā bìng bù pái chì、 shèn zhì zàn xǔ qiáng liè de xǐ nù 'āi lè zhī qíng
　　 de cún zài。
　　　　 dì 'èr， xué xí gǔ rén de sǎnwén tǐ gé， zhù yào yīnggāi xué xí gǔ rén“ cí bì jǐ chū”（《 nán yáng fán shào shù mù zhì
　　 míng》）， ér bù shì jiǎn dān dì mó nǐ gǔ wén。 pián wén de yī gè zhòng yào tè diǎn shì hǎo yòng diǎn gù， ér quē fá chuàng zào lì de zuò
　　 zhě biàn bǎ yī xiē làn shú de tào huà fān lái fù qù dì xiāng qiàn zài wén zhōng， jì wú zhēn qíng shí gǎn， yòu wú xīn xiān de yǔ yán。 zhēn duì
　　 zhè zhǒng quē xiàn 'ér tí chàng sǎnwén de hán yù， biàn bǎ“ wéi chén yán zhī wù qù”（《 dá lǐ yì shū》） kàn dé hěn zhòng。 suī rán
　　 tā yě hěn zhòng shì cóng gǔ rén de zuò pǐn zhōng xué xí yǔ yán， rú《 jìn xué jiě》 zhōng céng lìshǔ“ zhōu《 gào》 yīn《 pán》， jí
　　 qū 'áo yá，《 chūn qiū》 jǐn yán，《 zuǒ shì》 fú kuā，《 yì》 qí 'ér fǎ，《 shī》 zhèng 'ér pā， xià dài《 zhuāng》、
　　《 sāo》， tài shǐ suǒ lù， zǐ yún、 xiāng rú， tóng gōng yìqǔ”， dàn tā bìng bù shì tíng liú zài zhè xiē gǔ wén de jì qiǎo hé yǔ
　　 yán shàng。 zài《 dá lǐ yì shū》 zhōng， tā shuō zì jǐ xué wén， kāi shǐ shì“ fēi sān dài liǎng hàn zhī shū bù gǎn guān， fēi shèng rén zhī
　　 zhì bù gǎn cún， chù ruò wàng， xíng ruò yí”， dàn zhè shí bìng bù néng“ wéi chén yán zhī wù qù”。 qí hòu，“ shí gǔ shū zhī zhèng
　　 wěi yǔ suī zhèng 'ér bù zhì yān zhě”， jiàn jiàn yòu liǎo xīn dé， yú shì“ dāng qí qǔ yú xīn 'ér zhù yú shǒu yě， gǔ gǔ rán lái yǐ”。
　　 zuì hòu， duì gǔ rén zhī yán“ yíng 'ér jù zhī， píng xīn 'ér chá zhī”， yǎng qì shǒu chún， cái dào liǎo huà jìng， kě yǐ zì rú dì xiě
　　 zì jǐ de huà、 zì jǐ de xīn liǎo。 kě jiàn， hán yù yào qiú de， nǎi shì“ shī qí yì bù shī qí cí” de xué xí gǔ wén fāng fǎ
　　 hé“ zì shù lì， bù yīn xún”（《 dá liú zhèng fū shū》） de wén zhāng yǔ yán fēng gé。 ér shí jì shàng tā duì qián dài wén zhāng de
　　 jiè jiàn xī shōu， fàn wéi shì hěn guǎng fàn de， qí zhōng yě bāo kuò pián wén de chéngfèn。
　　　　 zài zhù zhāng“ wén yǐ míng dào” de tóng shí yě chéng rèn zuò zhě gè rén de nèi zài qíng gǎn zài sǎnwén zhōng biǎo xiàn de hé lǐ xìng， zài
　　 zhù zhāng“ shī gǔ rén” de tóng shí yòu qiáng diào yǔ yán de chuàng xīn hé fēng gé de gè xìng huà， zhè shì hán yù sǎnwén lǐ lùn de jīng huá suǒ
　　 zài。 dàn shì， gè rén nèi zài qíng gǎn yǔ gè xìng de biǎo xiàn yǔ“ dào” de yào qiú， bìng bù shì hěn róng yì tǒng yī de， ér cháng cháng
　　 huì chū xiàn máo dùn。 miàn duì zhè zhǒng máo dùn， hán yù zài lǐ lùn shàng hái shì bǎ“ dào” fàng zài shǒu wèi。 tā yī fāng miàn chéng rèn rén de
　　 nèi zài qíng gǎn shì wén xué chuàng zuò chéng bài de jī chǔ， dàn lìng yī fāng miàn yòu shì tú bǎ zhè xiē gǎn qíng jìn kě néng nà rù hé hū fēng jiàn lún
　　 cháng de guī fàn zhōng。 tā shuō tā zì jǐ de“ dào”， nǎi shì“ fū zǐ、 mèng kē、 yáng xióng suǒ chuán zhī dào”（《 zhòng dá zhāng jí
　　 shū》）， zì jǐ de“ wén” shì“ gē sòng yáo shùn zhī dào” de wén， nèi róng“ jiē yuē liù jīng zhī zhǐ”， suī rán yòu“ gǎn
　　 jī yuàn duì qí guài zhī cí， yǐ qiú zhī yú tiān xià”， dàn yě jué“ bù bèi yú jiào huà， yāo yín yú nìng zhōu zhāng zhī shuō wú suǒ chū yú
　　 qí zhōng”（《 shàng zǎi xiāng shū》）。 zǒng zhī，“ dào” duì gè xìng duì qíng gǎn de kuān róng， hái shì yòu xiàn dù de。
　　　　 zhì yú hán yù běn rén de chuàng zuò， yòu bǐ tā de lǐ lùn gèng néng fǎn yìng chū tā zuò wéi wén xué jiā de qì zhì。 qí zhōng suī rán yòu
　　 dà liàng lùn“ dào” yán“ xìng” de zuò pǐn， rú《 yuán dào》、《 dú xún zǐ》 děng， dàn yě yòu xǔ duō jì chū yú zhēn qíng，
　　 yòu kè yì zhuī qiú yì shù xìng de wén xué zuò pǐn。 suǒ yǐ， dāng shí rén péi dù shuō tā“ shì qí jué zú， wǎng wǎng bēn fàng， bù yǐ wén
　　 lì zhì， ér yǐ wén yǐ wéi xì”（《 jì lǐ 'áo shū》）， hòu lái rén shuō tā“ tú yǔ rén yǐ qí cí”（ wáng 'ān shí《 shàng
　　 rén shū》）、“ dì wén rén 'ěr”（ sòng shì qì sōng《 fēi hán》）、“ yǐ wéi wén rén zé yòu yú， yǐ wéi zhī dào zé bù zú”
　　（ zhāng lěi《 hán yù lùn》）， yóu qí shì nán sòng dà rú zhū xī， gèng zhǐ zé tā“ liè dào yǔ wén yǐ wéi liǎng wù”（《 dú táng
　　 zhì》）， dū kàn dào liǎo tā zài zhuī qiú“ dào” yǔ zhuī qiú“ wén” zhī jiān de tuō jié xiàn xiàng， kàn dào liǎo tā duì wén xué xìng de
　　 xīng qù wǎng wǎng chāo guò liǎo duì zhèng zhì lún lǐ de xīng qù zhè yī shì shí。 dàn shì， zhè qià qià shì hán yù zài wén xué chuàng zuò zhōng qǔ dé chéng
　　 gōng de yuán yīn suǒ zài。 zài chuàng zuò shí jiàn zhōng， tā jì tóu rù liǎo fēng fù de qíng gǎn， yòu yùn yòng liǎo hěn gāo de yǔ yán jì qiǎo， yīn
　　 ér xiě chū liǎo xǔ duō yōu xiù de sǎnwén zuò pǐn。
　　　　 hán yù de《 yuán dào》、《 yuán huǐ》、《 shī shuō》、《 zhēng chén lùn》 děng shuō lǐ wén jié gòu yán jǐn， zhòng shì xíng wén
　　 de qì shì hé luó ji， guò qù hěn shòu yī bān gǔ wén jiā de chēng shǎng， dàn wén xué jià zhí bìng bù gāo。 dǎo shì yī xiē yì lùn xìng de duǎn
　　 wén， dài zhe chōng pèi de gǎn qíng， xiěde zhēn zhì dòng rén。 rú《 sòng mèng dōng yě xù》 wéi mèng jiāo míng bù píng， jī dòng dì fā xiè zhe
　　 duì shí dài yǔ shè huì máimò rén cái xiàn xiàng de yī qiāng yuàn qì；《 sòng dǒng shào nán xù》 zé jiè 'ān wèi yīn“ jǔ jìn shì， lián bù dé
　　 zhì yú yòu sī” ér zhǐ hǎo qù yàn zhào móu shì de dǒng shào nán， shū fā duì cái shì chén lún bù yù、 shēng bù féng shí de gǎn kǎi；
　　　　 ér《 sòng lǐ yuàn guī pán gǔ xù》 zé jiè zàn měi tuì yǐn zhě de qīng gāo， chì zé nà xiē“ cìhou yú gōng qīng zhī mén， bēn zǒu
　　 yú xíng shì zhī tú， zú jiāng jìn 'ér zījū， kǒu jiāng yán 'ér niè rú” de xiǎo rén de bēi liè xíng jìng， yùn hán liǎo xià céng wén rén zài shè
　　 huì yā yì xià yī zhǒng jí yú xuān xiè de“ bù píng zhī qì”。 cǐ wài， hái yòu yī xiē jìn hū yù yán de zá gǎn， zé ruì lì jiān kè、
　　 shēng dòng xíng xiàng， wǎng wǎng yī zhēn jiàn xuè， ér yòu bù dòng shēng sè。
　　　　 rú《 zá shuō yī · shuō lóng》、《 zá shuō sì · shuō mǎ》、《 huò lín jiě》 děng， dōushì jiè lóng、 mǎ、 lín děng dòng
　　 wù de zāo yù lái xiě rén de， zài zhè xiē zá gǎn zhōng wǎng wǎng bāo hán liǎo hán yù zì jǐ huái cái bù yù de gǎn kǎi huò qióng chóu jì mò de tàn
　　 xī。 rú zhù míng de《 shuō mǎ》：
　　　　 shì yòu bó lè， rán hòu yòu qiān lǐ mǎ。 qiān lǐ mǎ cháng yòu， ér bó lè bù cháng yòu， gù suī yòu míng mǎ， zhǐ rǔ yú nú lì
　　 zhī shǒu， pián sǐ yú cáo lì zhī jiān， bù yǐ qiān lǐ chēng yě。 mǎ zhī qiān lǐ zhě， yī shí huò jìn sù yī shí。 shí mǎ zhě bù zhī qí
　　 néng qiān lǐ 'ér shí yě， shì mǎ yě， suī yòu qiān lǐ zhī néng， shí bù bǎo， lì bù zú， cái měi bù wài jiàn， qiě yù yǔ cháng mǎ děng
　　 bù kě dé， ān qiú qí néng qiān lǐ yě。 cè zhī bù yǐ qí dào， shí zhī bù néng jìn qí cái， míng zhī 'ér bù néng tōng qí yì， zhí cè
　　 ér lín zhī yuē：“ tiān xià wú mǎ！” wū hū！ qí zhēn wú mǎ xié？ qí zhēn bù zhī mǎ yě！
　　　　 zài hán yù de sǎnwén zhōng， dào niàn qí zhí hán lǎo chéng de《 jì shí 'èr láng wén》 yóu qí jù yòu nóng hòu de shū qíng sè cǎi。 āi
　　 diào zhī wén qián rén duō yòng pián tǐ huò sì yán yùn wén xiě zuò， zài zhěng qí de gé shì zhōng qiú dé yī zhǒng zhuāng sù zhī gǎn。 ér cǐ wén quán wú
　　 gé shì、 tào yǔ， ér qiě bù xiàng hán yù qí tā wén zhāng nà yàng jiǎng jiū jié gòu。 quán wén yǐ xiàng sǐ zhě sù shuō de kǒu wěn xiě chéng， āi
　　 jiā zú zhī diāo luò， āi zì shēn zhī wèi lǎo 'ér shuāi， āi sǐ zhě zhī zǎo yāo， yí tiān lǐ yí shén míng， yí shēng sǐ zhī shù nǎi zhì yí hòu
　　 sì zhī chéng lì， jí xiě nèi xīn zhī xīn suān bēi tòng； zhōng jiān yī duàn xiě chū wén 'è hào shí jiāng xìn jiāng yí、 bù gān xiāng xìn yòu bù dé bù
　　 xìn de xīn lǐ， yóu qí 'āi qiē dòng rén。 wén zhāng yǔ yì fǎn fù 'ér yī qì guàn zhù， zuì néng tǐ xiàn zài tè dìng qíng jǐng xià sǎntǐ wén xiāng
　　 duì yú pián tǐ wén de yōu cháng。
　　　　 hán yù de jì xù wén zhōng， rú《 zhāng zhōng chéng chuán hòu xù》、《 máo yíng chuán》、《 shí dǐng lián jù shī xù》 děng， xù shì
　　 zhōng huò jiā xuàn rǎn， huò zá xié xuè， yě xiě dé hěn shēng dòng chuán shén。 xiàng《 zhāng zhōng chéng chuán hòu xù》 xiě nán jì yún xiàng hè lán jìn míng
　　 qiú yuán， ér hè lán jìn míng chū yú dù jì， àn bīng bù dòng， fǎn 'ér shè yàn yǐ lǒngluò nán jì yún， zhè shí， hán yù yǐ nóng bǐ zhòng
　　 cǎi xiě dào：
　　　　 jì yún kāng kǎi yǔ yuē：“ yún lái shí， huī yáng zhī rén bù shí yuè yú rì yǐ， yún suī yù dú shí， yì bù rěn； suī shí，
　　 qiě bù xià yān。” yīn bá suǒ pèi dāo duàn yī zhǐ， xuè lín lí， yǐ shì hè lán， yī zuò dà jīng， jiē gǎn jī wéi zhī qì xià。
　　　　 xià miàn， jiē zhe yòu jiā shàng yī jié：
　　　　（ nán jì yún） jiāng chū chéng， chōu shǐ shè fó sì fú tú， shǐ zhe qí shàng zhuān bàn jiàn， yuē：“ wú guī pò zéi， bì miè hè
　　 lán， cǐ shǐ suǒ yǐ zhì yě。”
　　　　 zhè liǎng duàn， zài kè huà nán jì yún zhōng yǒng jiān zhēn pǐn gé de tóng shí， bǎ nán jì yún gāng liè de gè xìng yě tū xiàn chū lái liǎo。
　　 zài《 shí dǐng lián jù shī xù》 zhōng， hán yù chōng fēn yùn yòng yù qín gù zòng、 jiè wài xiàn nèi de fāng fǎ， miáo xiě cái zhì guò rén de dào
　　 shì xuān yuán mí míng yǔ liú shī fú、 hóu xǐ 'èr rén lián shī de xì jù xìng guò chéng hé rén wù de xīn lǐ biàn huà。
　　　　 tā xiān xiě dào shì de mào bù jīng rén，“ bái xū hēi miàn， cháng jǐng 'ér gāo jié， hóu zhōng yòu zuò chǔ yǔ”， yīn 'ér fǎn chèn chū
　　 hóu xǐ děng rén“ shì zhī ruò wú rén” de gāo 'ào sì hū hé qíng hé lǐ。 dàn dāng yìng mí míng zhī qǐng 'ér lián shī hòu， zhè zhǒng xīn lǐ shàng
　　 de gāo 'ào jiù kāi shǐ fā shēng biàn huà： yī kāi shǐ tīng dào xiě shī， liú shī fú biàn“ dà xǐ， jí yuán bǐ tí qí shǒu liǎng jù”， hóu
　　 xǐ yě dāng rén bù ràng，“ yǒng yuè， jí zhuì qí xià”， dào shì què yī miàn“ xiù shǒu sǒng jiān， yǐ běi qiáng zuò”， yī miàn gāo yín
　　 liǎng jù“ lóng tóu suō jūn chǔn， shǐ fù zhǎng péng hēng”， jī dài shuāng qiāo， guǐ jué zhōng 'àn hán jī cì， liǎng rén biàn jīng zhù liǎo； dàn tā
　　 men xīn zhōng réng rán bù fú， hái xiǎng yǐ duō qǔ shèng，“ shēng míng yì bēi， cāo bǐ yù shū， jiāng xià fù zhǐ， jìng yì bù néng qí”，
　　 dào shì zé“ yìng zhī rú xiǎng， jiē yíng tuō hán jī fěng”。
　　　　 zhí dào sān gèng， liǎng rén xīn lǐ shàng yǐ chè dǐ bèi jī kuì， ér dào shì“ yòu chàng chū sì shí zì”， zhè shí liǎng rén“ dà jù，
　　 jiē qǐ lì chuáng xià bài”， dào shì què yǐ“ yǐ qiáng shuì， bí xī rú léi míng”。 zhè piān wén zì rú tóng xiǎo shuō， bǎ liǎng gè wén rén
　　 suān wén jiǎ cù de múyàng、 qián jù hòu gōng de xīn lǐ hé dào shì bù jū xiǎo jié、 fàng dàng jī zhì de xíng xiàng xiěde shí fēn shēng dòng。
　　　　 zòng guān hán yù de sǎnwén chuàng zuò， qí yì shù jì qiǎo kě yǐ guī nà wéi yǐ xià sān fāng miàn：
　　　　 shǒu xiān， hán yù hěn zhù yì yǔ huì de chuàng xīn。 pián wén de yī gè zhòng yào quē xiàn jiù shì yǔ yán chén jiù、 tào lù làn shú、 hǎo
　　 yòng diǎn gù， ér tā cóng qián rén de yǔ huì zhōng tuī chén chū xīn， cóng dāng shí de kǒu yǔ zhōng tí liàn xīn cí， chuàng zào chū bù shǎo xīn yíng de
　　 yǔ huì， shǐ wén zhāng cháng cháng shǎn xiàn chū miào yǔ jǐng jù， zēng tiān liǎo bù shǎo shēng qì。 xiàng《 sòng qióng wén》 zhōng de “ miàn mù kě zēng”、
　　“ chuí tóu sàng qì”，《 jìn xué jiě》 zhōng de “ dòng zhé dé jiù”、“ jí qū 'áo yá”、“ yè jīng yú qín huāng yú xī， xíng
　　 chéng yú sī huǐ yú suí”，《 yuán dào》 zhōng de “ bù sài bù liú， bù zhǐ bù xíng”，《 sòng mèng dōng yě xù》 zhōng de “ bù píng
　　 zé míng”，《 yìng kē mù shí yǔ rén shū》 zhōng de “ fǔ shǒu tiē 'ěr”、“ yáo wěi qǐ lián” děng， dōushì yán yòng zhì jīn、 xiān
　　 míng shēng dòng de cí yǔ。 cǐ wài， hán yù hái yī fǎn pián wén hǎo yòng huá lì cí zǎo de xí guàn， cǎi zhí yī xiē bù wéi rén suǒ yòng huò cì
　　 jī xìng hěn qiáng de cí huì， rú《 sòng qióng wén》 xiě guǐ“ zhāng yǎn tù shé， tiào liáng yǎn pú， dǐ zhǎng dùn jiǎo， shī xiào xiāng gù”，
　　《 shí dǐng lián jù shī xù》 xiě rén“ bái xū hēi miàn， cháng jǐng 'ér gāo jié”，《 jìn xué jiě》 xiě zhì xué“ niú sōu mǎ bó， bài
　　 gǔ zhī pí， jù shōu bìng xù”，《 sòng liào dào shì xù》 xiě shān qì“ wān shàn fú yú， bàng bó 'ér yù jī”， kàn qǐ lái wèi bì
　　 měi， dàn jí qí shēng dòng chuán shén。 dāng rán yòu shí hán yù yě bù miǎn jiáo wǎng guò zhèng， yòng yī xiē lěng pì shēng sè de wén zì， shǐ wén zhāng
　　 jí qū 'áo yá， ào kǒu nán tōng。
　　　　 qí cì， hán yù hěn zhù zhòng jù shì de shè jì。 pián wén de jù shì， gù rán zhěng qí hé pāi、 yīn jié xiǎng liàng， dàn quē shǎo biàn
　　 huà， qì shì jiào ruò， hán yù de sǎnwén， zé jí shàn yú jiāo cuò yùn yòng gè zhǒng chóngfù jù、 pái bǐ jù、 duì zhàng jù， lái zēng jiā
　　 wén zhāng de biàn huà yǔ qì shì， fā huī sǎnwén jù zǐ kě cháng kě duǎn de yōu shì， mí bǔ sǎnwén quē fá yīnyuè měi hé jié zòu gǎn de quē
　　 xiàn。 rú《 jìn xué jiě》 dì 'èr duàn lùn xiān shēng de xué yè、 rú dào、 wén zhāng、 wéi rén， sì céng xù shù jié wěi fēn bié shì“ xiān
　　 shēng zhī yè， kě wèi qín yǐ”、“ xiān shēng zhī yú rú， kě wèi yòu láo yǐ”、“ xiān shēng zhī yú wén， kě wèi hóng qí zhōng 'ér sì
　　 qí wài yǐ”、“ xiān shēng zhī yú wéi rén， kě wèi chéng yǐ”， shǐ sì céng yì sī de jié zòu xiǎn dé hěn zhěng qí fēn míng， yǔ qì zài
　　 liú chàng zhōng chóngchóng dié dié， céng céng jiā mǎ， wéi hòu miàn tū rán de dà zhuǎn zhé zuò liǎo yòu lì de pū diàn。 yòu rú《 huà jì》 zhōng shù
　　 huà zhōng zhī rén， bù bì chóngfù dì liè jǔ liǎo“ qí 'ér lì zhě wǔ rén， qí 'ér bèi jiá zài bīng lì zhě shí rén， yī rén qí zhí dà qí
　　 qián lì， qí 'ér bèi jiá zài xíng qiě xià qiān zhě shí rén， qí 'ér fù zhě 'èr rén……” děng sān shí 'èr zhǒng zī tài de yī bǎi 'èr shí sān
　　 rén；
　　　　 jì huà zhōng de mǎ， zé yī yī xiě liǎo 'èr shí qī zhǒng mǎ de zī tài， kàn qǐ lái hěn luó suo， dàn dú lái què wěi wěi dòng tīng，
　　 huà shàng gè zhǒng rén、 mǎ zī tài bì xiàn， gè zhǒng cháng duǎn cuò luò、 jié zòu bù yī de jù shì yǐ jí qí fán fù de fāng shì zǔ zhì zài yī
　　 qǐ， zhèng hǎo lìng rén gǎn shòu dào zhè shì yī fú páng dà xì mì、 cuò luò cēncī de hóng dà tú huà de bù jú xíng shì。 cǐ wài，《 sòng
　　 mèng dōng yě xù》 lián yòng sān shí bā gè“ míng”， yóu yú jù shì biàn huà， bìng bù lìng rén gǎn dào dān diào， fǎn 'ér yòu yī zhǒng pēn yǒng
　　 ér chū、 duō duō bī rén de qì shì； qián miàn tí dào《 jì shí 'èr láng wén》 zhōng xiě chū wén 'è hào shí xīn lǐ de yī duàn， jù jù yòng
　　 yǔ zhù cí shōu wěi， dàn“ yě”、“ hū”、“ yé” de bù tóng yǔ qì cuò luò xiāng zá， huò gǎn tàn huò yí wèn， jù zǐ hū
　　 cháng hū duǎn， hěn zhēn shí dì biǎo xiàn chū gǎn qíng de jī liè de qǐ fú biàn huà。
　　　　 zài cì， hán yù jí wéi zhù yì wén zhāng de jié gòu bù jú。 tā yòu shí yǐ zhòng bǐ dǒu rán 'ér qǐ、 tū wù 'ér xiàn， zhuā zhù dú
　　 zhě mù guāng， rán hòu zài zhuǎn rù běn tí， rú《 sòng dǒng shào nán xù》 yǐ“ yàn zhào gǔ chēng duō gǎn kǎi bēi gē zhī shì” qǐ shǒu hé
　　《 sòng wēn chù shì fù hé yáng jūn xù》 yǐ“ bó lè yī guò jì běi zhī yě 'ér mǎ qún suì kōng” qǐ shǒu；
　　　　 yòu shí zé cóng yuǎn chù yū huí 'ér lái， rú《 sòng qū cè xù》 xiān shuō yáng shān de jiū pì huāng hán、 wén huà luò hòu， rán hòu jiè
　　 zhuāng zǐ guān yú táo shì zhī rén wén kōng gǔ zú yīn 'ér xǐ de huà zhuǎn jiē， xiě chū qí shí qí jìng zhōng yǔ qū cè jiāo shí de yú kuài。 zhì yú
　　《 sòng mèng dōng yě xù》 zé shì shàng shù liǎng zhǒng lèi xíng de jié hé， wén zhāng cóng“ dà fán wù bù dé qí píng zé míng” de jǐng jù zhèn qǐ
　　 hòu， què bù yǐn rù mèng jiāo zhī shì， ér shì cóng wù shēng shuō dào rén shēng， cóng rén shēng shuō dào wén cí， wén cí yòu shì cóng shàng gǔ shuō dào
　　 yòu táng， yī lù chǎng huǎng mí lí， bùzhuóbiānjì。 zuì hòu liáo liáo shù yǔ guī jié dào mèng jiāo， fǎn guān qián wén， jì shì zuò zhě zì shēn
　　 rén shēng gǎn xiǎng de shū fā， yòu chéng wéi běn wén zhèng tí de pū diàn。 lìng wài， xiàng《 yuán dào》 nà zhǒng chōu sī bō sǔn bān de céng céng tuī
　　 jìn，《 yuán huǐ》 de zhèng fǎn hù yìng、 tōng piān duì bǐ， suī shì dān chún shuō lǐ wén zì， wén zhāng de dào lǐ yě shì xiāng tōng de。 zhí
　　 dé zhù yì de shì， zài tè dìng qíng kuàng xià， hán yù hái yòu yì bì miǎn yáo yè shēng zī de wén zhāng jié gòu。 rú《 liǔ zōng yuán mù zhì míng》
　　 xiěde shí fēn píng shí， biǎo xiàn chū tā duì zhè wèi péng yǒu 'ài qí rén gé、 cái huá 'ér xī qí xíng shì（ hán bù zàn tóng liǔ cānyù yǒng zhēn
　　 gé xīn）、 lián qí zāo yù de xīn qíng；《 jì shí 'èr láng wén》 yě shì zhí shū zhōng qíng， bù yòu yì wéi wén。 dàn zhè qí shí yě shì
　　 duì yú wén zhāng jié gòu de yī zhǒng jīng xīn kǎo lǜ， jí zài zhè zhǒng qíng kuàng xià， zì rán píng shí jiù shì zuì hǎo de jié gòu。
　　　　 hán wén jù yòu gè zhǒng tǐ shì， fēng gé yě yòu suǒ bù tóng， qí zuì xiǎn zhù de tè zhēng shì qì shì xióng dà、 gǎn qíng chōng pèi 'ér wén
　　 zì qí jué xīn yíng、 jù shì cēncī jiāo cuò、 jié gòu kāi hé biàn huà， qián rén shuō tā“ chāng kuáng zì sì”（ liǔ zōng yuán《 dá wéi háng
　　 shì hán yù xiāng tuī yǐ wén mò shì shū》）、“ rú cháng jiāng dà hé， hún hào liú zhuǎn， yú yuán jiāo lóng， wàn guài huáng huò”（ sū xún
　　《 shàng 'ōu yáng nèi hàn shū》）。 dāng rán， hán yù zài wén zhāng shàng hěn yòng lì，“ zuò” de hén jì yě shì nán miǎn de。
　　　　 dāng shí， hán yù shì wén tán shàng de lǐng xiù， tā bù jǐn zì jǐ tí chū lǐ lùn， cānyù shí jiàn， ér qiě jí lì tuī jiǎng tí xié
　　 wén xué shàng de tóng dào， rú zuò《 jiàn shì shī》 tuī jiàn mèng jiāo， xiě zhuàng tuī jiàn zhāng jí、 fán zōng shī（《 jiàn zhāng jí zhuàng》《 jiàn
　　 fán zōng shī zhuàng》）， xiě wén wéi lǐ hè dǎ bào bù píng（《 huì biàn》） děng。 tā zì jǐ yě shuō jiāo yóu hěn guǎng，“ suǒ yǔ jiāo
　　 wǎng xiāng shí zhě qiān bǎi rén…… huò yǐ shì tóng， huò yǐ yì qǔ”（《 yǔ cuī qún shū》）， lǐ 'áo zé shuō tā“ pō yì hǎo
　　 xián”， xiàng“ qín hàn jiān shàng xiá xíng yì zhī yī háo juàn”（《 dá hán shì láng shū》）， yīn cǐ， zài tā zhōu wéi xíng chéng liǎo yī
　　 gè zuò jiā jí tuán， tā men zài shī wén liǎng fāng miàn dū jìn xíng liǎo jù yòu chuàng xīn yì yì de nǔ lì。 zài shī gē fāng miàn qǔ dé chéng jiù de
　　 rén bù shǎo， sǎnwén fāng miàn zé chú liǎo hán yù wài， qí tā rén de chéng jiù dōubù dà。 rú lǐ 'áo yǐ yì lùn wén wéi zhù， suī jié gòu
　　 zhěng chì， què quē fá wén cǎi hé qì shì； huáng fǔ shí de sǎnwén zé bǐ jiào zhòng shì wài zài yǔ yán xíng shì shàng de qí jué， dàn qíng gǎn lì
　　 dù jiào ruò， qì shì yě bù gòu xióng dà； fán zōng shī de sǎnwén gèng bǎ hán yù de yǔ yán qí jué xiǎn guài tuī xiàng liǎo jí duān， suī rán
　　“ cí bì jǐ chū”， dàn tā hū lüè liǎo yǔ yán jiāo liú de tōng zé， zǒu xiàng liǎo huì sè jiān shēn。
　　（ zhōng guó wén xué shǐ， zhāng péi héng luò yù míng， youth sǎo xiào）

　　Han Yu (Chinese: 韓愈; Pinyin: Hán Yù; 768 - 824 CE), born in Nanyang, Henan, China, was a precursor of Neo-Confucianism as well as an essayist and poet. The Indiana Companion calls him "comparable in stature to Dante, Shakespeare or Goethe" for his influence on the Chinese literary tradition (p. 397). He stood for strong central authority in politics and orthodoxy in cultural matters.
　　An orphan, he went to Chang'an in 786, but needed four attempts to pass the jinshi exam, finally succeeding in 792. In the last few years of the 8th century, he began to form the literary circle which spread his influence so widely.
　　He gained his first central government position in 802, but was soon exiled; seemingly for failing to support the heir apparent's faction (other possible reasons are because of his criticism of the misbehaviour of the emperor's servants or his request for reduction of taxes during a famine). From 807 to 819 he held a series of posts first in Luoyang and then in Chang'an. During these years, he was strong advocate of reimposing central control over the separatist provinces of the north-east. This period of service came to an end when he wrote his celebrated Memorial on Bone-relics of the Buddha. This protest against Buddhist influence on the country has been called "belligerently uncompromising and... disrespectful to the edge of personally insulting the emperor". Its only immediate effect was to prompt Han Yu's dismissal and exile to Chaozhou.
　　In poetry, Han Yu sought to follow the principle that the form of the work should match the content; thus a simple subject would be treated in a simple style, and vice versa.
　　In prose, he was a strong proponent of the Classical Prose Movement (古文運動), which advocated a clear and concise style of writing.
　　Nearly three centuries after his death, Han’s ideas had an important influence on Ouyang Xiu, an eleventh century Song Dynasty reformer.