| xìng： | lǐ | |||||||||
| míng： | yán | |||||||||
| wǎngbǐhào： | zhì dào zhāo sù xiào huáng dì | |||||||||
| miàohào： | wǔ zōng | |||||||||
| língmù： | duān líng | |||||||||
| ||||||||||
dēng jī
wén zōng jí wèi yǐ hòu， yī dù xiǎng lì cháng xiōng jìng zōng huáng dì de 'ér zǐ jìn wáng pǔ wéi sì， bù xìng de shì jìn wáng pǔ yú tài hé 'èr nián（ 828） liù yuè 5 suì shí yāo zhé， wén zōng zhuī cì tā huáng tài zǐ de míng hào。 yī zhí dào liǎo tài hé liù nián shí yuè， tā lì liǎo zì jǐ de 'ér zǐ lǔ wáng yǒng wéi tài zǐ， dì 'èr nián bā yuè jǔ xíng liǎo cè lǐ。 wén zōng de yáng fēi bù mǎn yì tài zǐ yǒng， yī zhí móu qiú fèi diào tā， yīn wéi cháo tíng shàng zǔ lì chóngchóng méi yòu chéng gōng， dàn tài zǐ yǒng zài kāi chéng sān nián（ 838） shí yuè bào sǐ， shǐ cǐ shì huá shàng liǎo jù hào。 tài zǐ de sǐ shǐ wén zōng hěn shì shāng gǎn， rèn wéi zì jǐ wǎng wéi tiān zǐ què bù néng bǎo quán 'ér zǐ de xìng mìng， tā chú liǎo zhuī cì 'ér zǐ wéi “ zhuāng kè tài zǐ ” wài， hái bǎ huǒ qì fā dào tài zǐ shēn biān de gōng rén shēn shàng， cóng cǐ wén zōng yě yì yù chéng jí。 kāi chéng sì nián shí yuè， wén zōng méi yòu tóng yì yáng fēi lì dì dì 'ān wáng róng de tí yì， ér shì lì liǎo jìng zōng de dì liù zǐ chén wáng chéng měi wéi tài zǐ， hái méi yòu lái dé jí xíng cè lǐ， wén zōng jiù yī bìng bù qǐ liǎo。
kāi chéng wǔ nián zhēngyuè chū 'èr， wén zōng mì zhǐ huàn guān shū mì shǐ liú hóng yì yǔ zǎixiàng lǐ jué děng fèng tài zǐ jiān guó。 dàn shì shén cè jūn zuǒ yòu hù jūn zhōng wèi chóu shì liáng、 yú hóng zhì wéi tān yōng lì zhī gōng， yǐ tài zǐ nián yòu duō bìng nán dāng zhòng rèn wéi yóu， tí chū zhòng lì huáng tài zǐ。 zǎixiàng lǐ jué jù lǐ lì zhēng， yě nài hé bù liǎo shǒu wò shén cè jūn de chóu shì liáng、 yú hóng zhì， tā men jiǎ chuán shèng zhǐ， jiāng wén zōng de wǔ dì yǐng wáng chán lì wéi huáng tài dì， cóng shí liù zhái yíng rù gōng zhōng。 tài zǐ chéng měi réng rán yǐ chén wáng de jué wèi tuì jū fān wáng fǔ dǐ。 wén zōng jià bēng zhī hòu， yǐng wáng jiù qián jí wèi， zhè jiù shì táng wǔ zōng。 wǔ zōng jí wèi hòu， jiāng yǐ guò shì de shēng mǔ wéi shì zhuī cè wéi huáng tài hòu。
tú zhì
wǔ zōng shēn cái gāo dà， xìng qíng háo shuǎng， tā jí wèi zhè nián， yǐ shì 27 suì。 duō nián lái tā mí xìn dào jiào， zhōu wéi jīng cháng yòu yī pī dào shì xiāng wǎng lái， bǐ qǐ chún cuì shēngzhǎng zài shēn gōng zhōng de wáng zǐ lái shuō， tā duō liǎo yī xiē guān chá shè huì de jī huì。 yǔ wén zōng bù xǐ huān shēng sè gē wǔ bù tóng， wǔ zōng jīng cháng qí mǎ yóu lè， hái cháng cháng dài zhe tā chǒng 'ài de nà wèi hán dān wǔ jì chū shēn de wáng cái rén dào jiào fāng yǐn jiǔ zuò lè， yǔ yuèrén xié xì， jiù hǎo xiàng lǎo bǎi xìng jiā de yàn xí yī bān。 dàn yòu hé jìng zōng wú jié zhì dì yóu lè bù tóng， wǔ zōng bìng méi yòu chén miǎn qí zhōng， shēng sè zì yú guò chéng zhōng tā shí kè bǎo chí qīng xǐng de tóu nǎo， méi yòu yīn cǐ dān wù liǎo guó jiā dà shì。 tā dú shū suī rán bù rú wén zōng， dàn shì tā gèng néng zhī rén shàn rèn， ér qiě yě sì hū shǎo liǎo yī xiē shū shēng yì qì hé yū fǔ， néng gòu miàn duì xiàn shí， hěn duō shí hòu tā gǎn yú xiàng zǎixiàng dāng miàn rèn cuò， yóu qí shì tā xìn rèn hé zhòng yòng lǐ dé yù， shǐ dé tā men jūn chén zài huì chāng nián jiān nèi yōu wài huàn jiāo zhì de shí kè， néng gòu chén zhe yìng fù， dù guò nán guān。
wǔ zōng jí wèi zhī chū， zài chóu shì liáng děng rén de xié pò xià， dà kāi shā jiè。 wén zōng de fēi zǐ yáng shì、 chén wáng chéng měi、 ān wáng róng děng qián zài de zhèng zhì duì shǒu jūn bèi cì sǐ。 zài kāi chéng wǔ nián（ 840） bā yuè wéi wén zōng jǔ xíng de 'ān zàng diǎn lǐ shàng， chóu shì liáng yòu bǎ shū mì shǐ liú hóng yì děng shā sǐ， yǐ jiě chú duì qí quán shì suǒ zào chéng de wēi xié。
zǎixiàng lǐ jué、 yáng sì fù bèi bà xiāng biǎn wǎng wài dì， wǔ zōng běn lái yǐ jīng xià lìng jiāng 'èr rén chǔsǐ， dàn zài lǐ dé yù de qiáng liè qǐng qiú xià， shè miǎn liǎo tā men de xìng mìng。 chóu shì liáng děng rén yīn yòu yōng lì zhī gōng， zài cháo tíng shàng hěn shì bá hù， tā men jiàn huáng dì shí fēn xìn rèn lǐ dé yù， biàn xiǎng gěi tā yī gè xià mǎ wēi， què bèi wǔ zōng qiǎo miào dì huà jiě liǎo。 huì chāng sān nián， chóu shì liáng yǐ lǎo bìng wéi yóu tí chū tuì zhí， wǔ zōng yě jiù shùn shuǐ tuī zhōu， jiě chú liǎo chóu shì liáng de jūn quán。 chóu shì liáng zài shǒu xià huàn guān sòng tā tuì jū sī dǐ shí， céng jīng duì zhè xiē rén yòu guò yī duàn jué miào de biǎo bái。 chóu shì liáng shuō：“ zhū jūn shàn shì tiān zǐ， néng tīng lǎo fū yī jù huà má？” zhòng rén wéi wéi nuò nuò。 tā shuō：“ tiān zǐ bù kě lìng xián xiá， yī yòu xián xiá bì dìng dú shèng xián zhī shū， jiàn rú xué zhī chén， jiù huì tīng dào dà chén de quàn jiàn， tiān zǐ jiù huì yīn cǐ 'ér zhì shēn lǜ yuǎn， jiù huì jiǎn shǎo wán lè、 fàng qì yóu xìng 'ér zhuān xīn lǐ zhèng， wǒ děng suǒ shòu de 'ēn chǒng jiù huì biàn bó 'ér quán lì jiù huì biàn qīng liǎo。 wéi zhū jūn kǎo lǜ， zuì hǎo de bàn fǎ mò guò yú guǎng zhí cái huò， duō yǎng yīng mǎ， měi rì yǐ dǎ qiú shòu liè shēng sè mí huò tiān zǐ xīn zhì， yuè shì jí jìn chǐ mí， jiù yuè huì shǐ tiān zǐ xǐ yuè， tā jiù yuè bù zhī dào tíng xī。 zhè yàng yī lái， tiān zǐ bì dìng pái chì jīng shù， juàn dài zhèng shì， wǒ děng jiù kě yǐ wàn jī zài shǒu， ēn zé quán lì hái chóu bù láo gù má？” yī xí huà， shǐ zhòng rén xīn fú kǒu fú。 zhè yě zhèng shì chóu shì liáng zhuān quán bá hù、 ēn lǐ bù shuāi de jīng yàn zhī tán。 zhǐ shì， tā de bàn fǎ duì wǔ zōng sì hū bù shì hěn líng yàn。 chóu shì liáng tuì zhí bù jiǔ， jiù zài zì jǐ de fǔ dǐ sǐ qù。
huì chāng zhōng xīng
wǔ zōng miè fó， lì shǐ shàng chēng wéi“ huì chāng fǎ nán”， yǔ běi wèi tài wǔ dì hé běi zhōu wǔ dì de miè fó hé chēng“ sān wǔ zhī 'è”。
táng cháo jiàn guó， yǐ dào jiào wèiguó jiào， dàn shì fó dào zhī zhēng yī zhí méi yòu jiànduàn。 wǔ zōng shēn zài fān dǐ zhī shí jiù xǐ hǎo dào shù， jí wèi hòu gèng shì chóng shàng dào shù， tā jiāng tài shàng xuán yuán huáng dì lǎo zǐ de jiàng dàn rì（ èr yuè 'èr shí wǔ rì） dìng wéi jiàng shèng jié， quán guó xiūjià yī tiān； yòu zài gōng zhōng shè dào chǎng， zài dà míng gōng xiū zhù wàng xiān tái， bài dào shì zhào guī zhēn wéi shī， duì tā men de cháng shēng bù lǎo zhī shù hé xiān dān miào yào shí fēn mí xìn。
wǔ zōng miè fó， zhù yào shì yīn wéi dào shì zhào guī zhēn děng dé dào xìn rèn， xuān yáng fó dào bù néng bìng cún。 wǔ zōng yě rèn wéi fó sēng de cún zài yǐng xiǎng liǎo tā xiū liàn chéng xiān， dāng shí de dào shì hái sàn bù yú lùn shuō：“ lǐ shì shí bā zǐ， chāng yùn fāng jìn， biàn yòu hēi yī tiān zǐ lǐ guó。” tā men jiě shì shuō：“ hēi yī zhě， sēng rén yě。” jiù shì shuō sēng lǚ jiāng qǔ dài lǐ táng guó tǒng。 zhè yàng de qíng kuàng xià， wǔ zōng miè fó jiù lǐ suǒ dāng rán liǎo。 jù shuō， wèile wéi hù dào jiào， tiān xià bù zhǔn shǐ yòng dú jiǎo chē， zhè shì yīn wéi dú jiǎo chē huì niǎn pò dào zhōng xīn， huì yǐn qǐ dào shì xīn bù 'ān。 wèile fáng zhǐ hēi qì shàng shēng， yǐ fáng zhǐ“ hēi yī tiān zǐ” chū shì， wǔ zōng hái jìn zhǐ mín jiān huàn yǎng hēi sè de zhū、 hēi gǒu、 hēi lǘ、 hēi niú děng。 zhè xiē shuō fǎ wèi bì kě xìn， dàn shì fǎn yìng liǎo wǔ zōng dà jǔ miè fó shí de xīn lǐ zhuàng tài。
cóng huì chāng 'èr nián（ 842） shí yuè qǐ， wǔ zōng xià lìng fán wéi fǎn fó jiào jiè lǜ de sēng lǚ bì xū hái sú， bìng méi shōu qí cái chǎn。 zhè qī jiān yòu gè sēng rén zì chēng néng gòu zuò“ jiàn lún” bìng néng dǎ bài dí jūn， wǔ zōng zhǔn xǔ tā shì zuò， jiēguǒ bù néng zuò chéng， jiù bǎ tā shā liǎo。 cǐ hòu， wǔ zōng lù xù xià lìng xiàn zhì fó sì de sēng lǚ rén shù， bù dé sī zì tì dù， xiàn zhì sēng lǚ xù yǎng nú bì de shù liàng， hěn duō sì yuàn bèi chāi huǐ， dà liàng de sēng lǚ bèi qiǎngpò hái sú。 huì chāng sì nián（ 844） èr yuè， wǔ zōng jiàng zhǐ“ bù xǔ gòngyǎng fó yá”， tóng shí guī dìng： dài zhōu wǔ tái shān jí sì zhōu pǔ guāng sì、 zhōng nán shān wǔ tái sì、 fèng xiáng fǔ fǎ mén sì děng yòu fó zhǐ gǔ zhī chù， yán jìn gòngyǎng hé zhān yǎng， rú yòu yī rén sòng yī qián zhě， bèi zhàng 'èr shí； ruò shì sēng ní zài zhè xiē dì fāng shòu yī qián shīshě zhě， bèi zhàng 'èr shí。 dào huì chāng wǔ nián（ 845）， yòu kāi shǐ liǎo gèng dà guī mó de miè fó。 tā xià lìng sēng lǚ 40 suì yǐ xià zhě quán bù hái sú， bù jiǔ yòu guī dìng wéi 50 suì yǐ xià， hěn kuài lián 50 suì yǐ shàng de rú guǒ méi yòu cí bù de dù dié yě yào hái sú， jiù lián tiān zhú hé rì běn lái de qiú fǎ sēng rén yě bèi qiǎngpò hái sú。 rì běn yuán rén hé shàng zài tā xiě de《 rù táng qiú fǎ xún lǐ xíng jì》 zhōng xiáng xì jì lù liǎo zhè cì“ fǎ nán” de qíng kuàng。
gēn jù wǔ zōng de zhǐ yì， zhè nián qiū qī yuè cái bìng tiān xià fó sì。 tiān xià gè dì shàng zhōu liú sì yī suǒ， ruò shì sì yuàn pò luò bù kān， biàn yī lǜ fèi huǐ； xià zhōu sì yuàn quán bù chāi fèi。 cháng 'ān hé luò yáng kāi shǐ yǔn xǔ bǎo liú 10 sì， měi sì sēng 10 rén。 hòu lái yòu guī dìng gè liú liǎng sì， měi sì liú sēng 30 rén。 jīng shī zuǒ jiē liú cí 'ēn sì hé jiàn fú sì， yòu jiē liú xī míng sì hé zhuāng yán sì。 tiān xià gè dì chāi fèi sì yuàn hé tóng xiàng、 zhōng qìng， suǒ dé jīn、 yín、 tóng yī lǜ jiāo fù yán tiě shǐ zhù qián， tiě zé jiāo fù běn zhōu zhù wéi nóng qì， hái sú sēng lǚ gè zì fàng guī běn jí chōng zuò guó jiā de nà shuì hù。 rú shì wài guó rén， sòng hái běn chù shōu guǎn。
wǔ zōng zhè cì dà guī mó de miè fó， tiān xià yī gòng chāi chú sì miào 4600 yú suǒ， chāi zhāo tí、 lán ruò 4 wàn yú suǒ， sēng ní 26 wàn yú rén hái sú chéng wéi guó jiā de liǎng shuì hù， mòshōu sì yuàn suǒ yōng yòu de gāo yú shàng tián shù qiān wàn qǐng， mòshōu nú bì wéi liǎng shuì hù 15 wàn rén， lìng wài hái qiáng zhì dà qín mù hù、 xiān 3000 yú rén hái sú。 wǔ zōng miè fó chén zhòng dǎ jī liǎo sì yuàn jīng jì， zēng jiā liǎo zhèng fǔ de nà shuì rén kǒu， kuò dà liǎo guó jiā de jīng jì lái yuán。
wǔ zōng suī miè fó， zì jǐ chéng xiān de yuàn wàng què méi néng shí xiàn。 tā jíqiè dì xiǎng yào dé dào dào shì men liàn zhì de xiān dān miào yào， duō cì cuī cù。 dào shì zhào guī zhēn gào sù tā， yòu yī zhǒng xiān yào zhǐ yòu zài tǔbō cái néng dé dào， qǐng qiú qián wǎng cǎi zhì。 zhè shí jì shàng shì zhào guī zhēn zhǎo jī huì tuō shēn。 wǔ zōng méi yòu fàng tā zǒu， dāyìng pài qí tā rén qù， hái wèn tā qiú xiān dào dǐ yòng shénme yào， yào tā kāi jù yī gè xì mù。 zhào guī zhēn wú jì kě shī， jiù gěi wǔ zōng kāi chū liǎo yī gè liàn zhì xiān yào suǒ xū de yòng yào qīng dān：
lǐ zǐ yī shí jīn， táo máo shí jīn， shēng jī mó shí jīn， guī máo shí jīn， tù jiǎo shí jīn。
zhè jǐ hū shì yī gè yǒng yuǎn wú fǎ bèi qí de dān zǐ， wǔ zōng jū rán xià lìng gè dì qiú gòu。
wǔ zōng yóu yú fú yòng suǒ wèi de xiān dān miào yào， shēn tǐ shòu dào jí dà sǔn shāng。 yào wù zuò yòng zhī xià， tā kāi shǐ biàn dé róng yán xiāo shòu、 xìng qíng guāi zhāng。 zhào guī zhēn gào sù tā zhè shì zài huàn gǔ， shì zhèng cháng qíng kuàng， suǒ yǐ shēn biān de rén guī quàn tā shǎo fú dān yào， tā yě bù tīng。 duì yú cháng shēng de kuáng rè zhuī qiú shǐ wǔ zōng nán yǐ zì bá liǎo。 huì chāng liù nián（ 846） de xīn nián cháo huì， yóu yú wǔ zōng bìng zhòng yě méi yòu jǔ xíng。 zhè shí hòu， dào shì men yǐ rán biān zào guǐ huà qī piàn tā。 tā men gào sù wǔ zōng， shēng bìng shì yīn wéi huáng dì de míng zì“ chán” cóng“ shuǐ”， yǔ táng cháo chóng shàng tǔ dé bù hé。 tǔ shèng shuǐ，“ chán” míng bèi tǔ dé suǒ kè zhì， suǒ yǐ bù lì， yīnggāi gǎi míng wéi“ yán”， yán cóng“ huǒ”， yǔ tǔ dé xiāng hé， kě yǐ xiāo chú zāi huò。 rán 'ér， gǎi míng bìng méi yòu gěi tā dài lái hóng yùn， qiě bìng qíng rì jiàn jiā zhòng， xún rì zhī jiān kǒu bù néng yán， zǎixiàng lǐ dé yù děng qǐng qiú jìn jiàn， yě méi yòu dé dào yǔn xǔ。
jī bài huí gú kèhán
huì chāng liù nián sān yuè 'èr shí sān rì， jí gǎi míng zhī hòu de 12 tiān， gōng zhōng jiù chuán chū liǎo wǔ zōng jià bēng de xiāo xī。 tā de fēi zǐ wáng shì xùn jié zì yì 'ér sǐ。 wǔ zōng chéng wéi tài zōng、 xiàn zōng、 mù zōng zhī hòu， yòu yī wèi yīn wéi fú shí xiān dān miào yào 'ér sǐ de huáng dì。 táng huì chāng 'èr nián (842 nián ) zhì sān nián， táng jūn jī pò huí gú wū jiè kèhán jūn， ān dìng běi bù biān jiāng de zhàn zhēng。
kāi chéng sì nián (839 nián )， huí gú guó zǎi xiāng 'ān yǔn hé、 tè lè chái gé mì móu zuò luàn， bèi zhāng xìn kèhán jué chá hòu zhū shā。 lìng yī zǎixiàng jué luó wù zhèng shuài bīng zài wài zhēng zhàn， kǒng bèi zhū lián， yǐ mǎ 300 pǐ huì lù shā tuó qiú cháng zhū xié chì xīn， jiè shā tuó bīng gòng gōng zhāng xìn kèhán。 zhāng xìn zhàn bài zì shā， guó rén lì ( chǎng hé ) sà tè lè wéi kèhán。 shí cǎo yuán fā shēng jí yì， yù dà xuě， yáng mǎ duō sǐ， huí gú suì shuāi。
kāi chéng wǔ nián qiū， huí gú bié jiāng jù lù mò hè wéi zhāng xìn fù chóu， yǐn xiá jiá sī qí bīng 10 wàn jìn gōng jué luó wù， dà bài qí zhòng， shā jué luó wù hé ( chǎng hé ) sà kèhán， fén shāo kèhán yá zhàng， huí gú zhū bù sì sàn táo wáng。 kèhán dì jǔ méi sī hé zǎixiàng chì xīn、 pú gù、 tè lè nà jié chuò gè shuài qí zhòng dǐ tiān dé jūn ( zhì dà tóng chuān， jīn nèimēng gǔ wū lā tè qián qí dōng běi ) zhù dì， qǐng qiú guī fù nèi dì， shí yuè shí sì rì。 tiān dé jūn shǐ zòu bào huí gú bīng qīn bī xī chéng ( táng xī shòu jiàng chéng， jīn nèimēng hé tào dì qū )， lián mián 60 lǐ， bù jiàn qí wěi， biān mín kǒng jù bù 'ān。 táng wǔ zōng lǐ yán nǎi zhào mìng zhèn wǔ jié dù shǐ liú miǎn tún bīng yún jiā guān。
táng huì chāng yuán nián (841 nián ) èr yuè， huí gú nèi bù zhēng zhàn， yá zhàng fù jìn de 13 gè bù luò yōng lì wáng zǐ wū xī tè lè wéi wū jiè kèhán， nán bǎo cuò zǐ shān。 jiǔ yuè， táng tíng zhào mìng hé dōng、 zhèn wǔ jūn duì yán jiā fáng fàn， bìng gěi wū jiè gǔ mǐ 2 wàn hú， zhù qí dù huāng。 shí yī yuè， huí gú wū jiè kèhán dài bīng jié shā liǎo sòng táng tài hé gōng zhù nán guī de dá gān děng rén， bǎ gōng zhù zuò wéi rén zhì， xiàng nán chuān guò gē bì， tún bīng tiān dé jūn jìng shàng。 wū jiè kèhán yòu pài rén shàng biǎo táng tíng， tí chū zàn jiè zhèn wǔ jūn ( zhì shuò zhōu， jīn shān xī shuò xiàn ) yī chéng jū zhù。 shí 'èr yuè， táng wǔ zōng mìng yòu jīn wú dàjiàng jūn wáng huì děng rén qián wǎng wèi wèn， zhèn jì mǐ 2 wàn hú， wěi wǎn jù jué qí jiè chéng yào qiú。
huì chāng 'èr nián 'èr yuè， huí gú zài cì zòu qǐng zhèn jì liáng shí， yào qiú xún huí bèi tǔyùhún、 dǎng xiàng lüè duó de rén kǒu， bìng zài cì qǐng jiè zhèn wǔ chéng。 wǔ zōng zhào yù chéng bù néng jiè， qí tā kě yǐ yìng jiē chǔlǐ。 wéi fáng bèi huí gú tū rán rù qīn， táng mìng liú miǎn wéi hé dōng jié dù shǐ， jīn wú shàngjiàng jūn lǐ zhōng shùn wéi zhèn wǔ jié dù shǐ。 sān yuè， huí gú jǔ méi sī yòu shā liǎo nèi bù jìngdí chì xīn hé pú gù。 nà jié chuò shōu liú chì xīn zhī zhòng 7000 zhàng xiàng dōng táo qù， qīn lüè táng biān。 sì yuè 'èr shí rì， jǔ méi sī shuài tè lè、 zǎi xiāng děng 2200 yú rén guī shùn táng tíng， bèi rèn mìng wéi zuǒ jīn wú dàjiàng jūn、 huái huà jùn wáng。
huì chāng 'èr nián wǔ yuè， nà jié chuò shuài qí bù zhì yōu zhōu ( zhì jì xiàn， jīn běi jīng chéng xī nán ) jìng， lú lóng jié dù shǐ zhāng zhòng wǔ fèng mì zhào tǎo jī huí gú， qiǎn qí dì zhāng zhòng zhì shuài bīng 3 wàn yíng zhàn， dà pò huí gú jūn， zhǎn shǒu bù kě shèng jì， quán bù shōu jiàng qí 7000 zhàng。 nà jié chuò táo dùn， hòu bèi wū jiè kèhán qín huò zhǎn shā。
zhè shí， wū jiè kèhán suī shì lì shuāi wēi， dàn réng hào chēng yòu bīng 10 wàn。 yá zhàng shè zài hé dōng dà tóng jūn ( zhì jīn shān xī shuò xiàn dōng běi mǎ yì ) yǐ běi de chāng mén shān。 bā yuè， wū jiè kèhán shuài bīng nán xià， tū rán jìn rù dà tóng chuān， lüè duó zá jū zài hé dōng de róng dí gè zú niú mǎ shù wàn tóu， zhuǎn zhàn zhì yún zhōu ( zhì yún zhōng， jīn shān xī dà tóng ) chéng xià， yún zhōu cì shǐ zhāng xiàn jié bì chéng zì shǒu。 chū jiǔ， zhào lìng zhēng fā chén zhōu、 xǔ zhōu、 xú zhōu、 rǔ zhōu、 xiāng yáng děng dì tún bīng jìn tún tài yuán ( jīn tài yuán xī nán ) hé zhèn wǔ jūn、 tiān dé jūn děng fáng dì， dài lái chūn zài chū bīng qū zhú huí gú。 jiǔ yuè， táng mìng liú miǎn jiān rèn zhāo fǔ huí gú shǐ， zhāng zhòng wǔ wéi dōng miàn zhāo fǔ huí gú shǐ。 táng gè dào bīng mǎ jí jié yú tài yuán， liú miǎn shuài bīng tún fáng yàn mén guān。
huì chāng sān nián zhēngyuè， wū jiè kèhán bīng lín zhèn wǔ， liú miǎn qiǎn lín zhōu cì shǐ shí xióng、 dōuzhī bīng mǎ shǐ wáng féng shuài shā tuó zhū xié chì xīn sān bù jí qì bì、 tuò bá 3000 qí bīng xí jī huí gú yá zhàng， liú miǎn qīn shuài dà jūn suí hòu gēn jìn。 shí xióng dào dá zhèn wǔ chéng hòu， pài rén cóng chéng lǐ xiàng chéng wài wā záo 10 yú gè dì dào， yú bàn yè yǐn bīng cóng dì dào shā chū， zhí gōng kèhán yá zhàng。 táng jūn jìn zhì qí zhàng xià， huí gú bīng cái fā jué， wū jiè jīng huāng shī cuò， qì zī zhòng táo zǒu。 shí xióng shuài bīng zhuī jī， shí yī rì， zài shā hú shān ( jí jīn nèimēng gǔ bā lín yòu qí zǐ hǎn shān ) táng jūn dà shèng。 huí gú bīng bèi zhǎn shǒu wàn rén， shōu jiàng 2 wàn yú rén， wū jiè bèi qiāng cì shāng hòu dài shù bǎi qí xiàng dōng běi fāng xiàng táo qù， guī fù hēi chē zǐ zú， qí kuì sàn bù duì duō xiàng yōu zhōu jūn tóu jiàng。 cǐ hòu， táng běi bù biān jìng shāo wéi 'ān dìng。
píng dìng liú zhěn pàn luàn
wǔ zōng zhī shì， zhòng yòng zǎixiàng lǐ dé yù píng dìng liǎo hé dōng dì qū zé lù zhèn jié dù shǐ liú zhěn de pàn luàn， chéng wéi zhè yī shí qī cháng cháng wéi rén chēng sòng de zhèng jì。 liú zhěn（？ － 844 nián）， zhāo yì（ zhì lù zhōu， jīn shān xī cháng zhì） jié dù shǐ liú cóng jiàn zhī zhí。 yòu xiāo wèi jiāng jūn liú cóng sù zhī zǐ， zǎo qī wéi yá nèi dōuzhī bīng mǎ shǐ。 huì chāng sān nián（ 843 nián） sì yuè， liú cóng jiàn bìng zú， liú zhěn yòng zhāo yì（ shān xī cháng zhì） bīng mǎ shǐ guō yì de jiàn yì， mì bù fā sàng， zì lǐng jūn wù。 bìng qiě shàng shū yán huàn guān chóu shì liáng zhī 'è， bù gǎn guī cháo。 cháo tíng bù tīng。 wǔ zōng huì chāng sì nián（ 844 nián）， lǐ dé yù yòng chéng dé、 wèi bó、 hé zhōng děng zhèn bīng lì jìn gōng zhāo yì， yóu liú miǎn、 wáng mào yuán yī qǐ gōng tǎo liú zhěn， shǐ chēng 「 táng píng liú zhěn zé lù zhī zhàn 」， shí xióng rù lù zhōu， yòu qī qiān rén suí xíng， guò wū lǐng（ zài yì chéng xiàn jìng）， pò zhāo yì jūn wǔ zhài。 liú zhěn jūn xīn jiàn dài， jiàngshì yù jué lí xīn， xíng zhōu、 míng zhōu、 cí zhōu xiāng jì dǎo gē。 dǒng kě wǔ jiāng liú zhěn piàn zhì bié yuàn， bèi guō yì、 wáng xié shā sǐ， tú qí zú， chū jiàng， zé lù píng。 chuán shǒu jīng shī。 lǐ dé yù zhù zhāng duì fān zhèn wǔ lì tǎo fá， pài bīng shù shǒu biān jìng， zhī chí wǔ zōng de zhì guó lǐ zhèng， gěi dāng shí de cháo tíng dài lái liǎo yī xiē xīn nèi róng。 nán néng kě guì de shì， tā hái néng gòu zài wǔ zōng miàn qián tì niú dǎng de yáng sì fù、 lǐ jué qiú qíng， shuō míng liǎo lǐ dé yù de gè rén zhèng zhì mèi lì。 suǒ yǐ， lǐ dé yù zài xuān zōng shí qī bèi bà biǎn dào yá zhōu（ jīn hǎi nán qióng shān） shí， yòu“ bā bǎi gū hán qí xià lèi， yī shí huí shǒu wàng yá zhōu” de shuō fǎ。 zhè yīcháng lì shí dá 40 nián zhī jiǔ de dǎng pài zhī zhēng， zuì zhōng yǐ lǐ dé yù de biǎn sǐ 'ér gào zhōng jié。 rán 'ér， zhè yī tiān de dào lái， yǐ shì xuān zōng dà zhōng nián jiān liǎo。
yī dài míng xiāng lǐ dé yù
lǐ dé yù（ 787 héng 850 nián）， zì wén ráo， zhēn dìng zàn huáng（ jīn hé běi shěng zàn huáng xiàn） rén， yòu yòu zhuàng zhì， kǔ xīn lì xué， yóu jīng《 hàn shū》、《 zuǒ shì chūn qiū》。 mù zōng jí wèi zhī chū， jìn zhōng shū zhào diǎn cè， duō chū qí shǒu。 lì rèn hàn lín xué shì、 zhè xī guān chá shǐ、 xī chuān jié dù shǐ、 bīng bù shàng shū、 zuǒ pú shè、 bìng zài táng dài wén zōng dà hé qī nián（ 838 nián） hé wǔ zōng kāi chéng wǔ nián（ 840 nián） liǎng dù wéixiàng。 zhù zhèng qī jiān， zhòng shì biān fáng， lì zhù
gōng yuán 844 nián， fǔ zuǒ wǔ zōng tǎo fá shàn xí zé lù jié dù shǐ wèi de liú zhěn， píng dìng zé、 lián děng wǔ zhōu。 gōng chéng， jiā tài wèi cì fēng wèi guó gōng。
cháng qī yǔ lǐ zōng mǐn jí niú sēng rú wéi shǒu de péng dǎng dǒu zhēng , hòu rén chēng wéi " niú lǐ dǎng zhēng ", yán xù 40 nián . niú lǐ dǎng zhēng zuì zǎo kě shàng sù táng xiàn zōng shí wén ráo fù jí fǔ yǔ niú děng de máo dùn . zòng guān shǐ shí , wén ráo zhí zhèng gōng xūn zhuó zhù , wēi zhèn tiān xià ; niú dǎng zhí zhèng , wú suǒ zuò wéi , guó shì rì ruò . wǔ zōng jí wèi , xìn yòng wén ráo , yī sǎo péng dǎng , nèi píng hé běi fān zhèn , qiáng fān sù shǒu ; wài jī pò huí gē , wēi zhèn tǔ fān nán zhào . táng shì jǐ jìng zhōng xīng . xuān zōng jí wèi , jí wén ráo wēi míng , chū biǎn jīng nán， cì biǎn cháo zhōu。
dà zhōng 'èr nián（ gōng yuán 848 nián） zài biǎn yá zhōu（ zhì suǒ zài jīn qióng shān qū dà lín xiāng fù jìn） sī hù， cì nián zhēngyuè dǐ dá。 dà zhōng sì nián（ gōng yuán 850 nián） zhēngyuè zú yú biǎn suǒ， zhōng nián 63 suì， shì hòu bèi fēng tài wèi， zèng wèi guó gōng。 lǐ dé yù zài qióng qī jiān， zhù shū lì shuō， jiǎng shàn jí 'è， bèi shòu hǎi nán rén mín jìng yǎng， shēng qián dài biǎo zuò yòu《 huì chāng yī pǐn jí》《 zuǒ 'àn shū chéng》《 cì liǔ shì jiù wén》 děng。
hòu fēi
fēi pín
wáng xián fēi， yuán wéi cái rén， wéi wǔ zōng zì yì
mǒu shì， shēng lǐ jùn。
zǐ nǚ
lǐ jùn， mǔ bù xiáng， fēng qǐ wáng， kāi chéng wǔ nián shǐ wáng。
lǐ xiàn， mǔ bù xiáng， fēng yì wáng， huì chāng 'èr nián shǐ wáng， yǔ yǎn、 dé、 chāng sān wáng tóng fēng；
lǐ qí， mǔ bù xiáng， fēng yǎn wáng，
lǐ yì， mǔ bù xiáng， fēng dé wáng；
lǐ cuó， mǔ bù xiáng， fēng chāng wáng， yì qí hōng nián。
gōng zhù
chāng lè gōng zhù。
shòu chūn gōng zhù。
cháng níng gōng zhù， hōng dà zhōng shí。
yán qìng gōng zhù。
jìng lè gōng zhù， hōng xián tōng shí。
lè wēn gōng zhù。
yǒng qīng gōng zhù， hōng xián tōng shí。
lǐ yán nián biǎo
gōng yuán 815 nián， táng mù zōng dì wǔ gè 'ér zǐ lǐ yán chū shēng。
gōng yuán 821 nián， lǐ yán bèi fēng wéi yíng wáng， yǔ qí tā xiōng dì yī qǐ zhù zài huáng gōng zhī nèi de shí liù zhái。
gōng yuán 840 nián， táng wén zōng bìng sǐ， lǐ yán yǐ huáng tài dì de shēn fèn jí wèi。
gōng yuán 843 nián， lǐ yán qǔ dé duì huàn guān jìn xíng dǎ jī de shèng lì。
gōng yuán 843 nián， táng jūn qǔ dé huí gē fǎn jī zhàn de shèng lì。
gōng yuán 844 nián。 táng jūn xiāo miè zhāo yì zhèn jié dù shǐ liú zhěn de pàn luàn，
gōng yuán 845 nián， lǐ yán xià lìng miè fó， lì shǐ shàng chēng zhī wéi“ huì chǎng miè fó”。
gōng yuán 846 nián， lǐ yán shì shì。