táng dài  (574nián～648nián)

 yì lèi three T's type, terms, technique： 《zhōu yì zhèng yì》 shī jīng lèi Book category： 《máo shī zhèng yì》 shè jiāo lǐ yí Social poise and grace.： 《lǐ jì zhèng yì》 chūn qiū lèi Spring classes： 《chūn qiū zuǒzhuàn zhèng yì》 yuèdòukǒng yíng dázài百家争鸣dezuòpǐn!!!

　　shèng shì hóng rú
　　
　　 rú xué jīng guò hàn jìn nán běi cháo de fā zhǎn yǎn biàn， jiā fǎ gè yì， liú pài zhòng duō。 zài hàn dài yòu jīn wén gǔ wén zhī zhēng， jiā fǎ shī fǎ zhī bié。 dōng hàn mò， zhèng xuán qǐ tú tǒng yī jīn gǔ， jiàn lì jiān bāo bìng cǎi de “ zhèng xué ” tǐ xì。 sān guó liǎng jìn， wáng sù chuàng lì“ wáng xué”， qǐ 'ér yǔ zhèng xué wéi dí。 nán běi cháo shí qī， suí zhe zhèng zhì de fēn lí， ér yòu nán xué yǔ běi xué de fēn zhēng。 zhì yú rú xué nèi bù qún jīng yì shuō， zhū shī yì lùn， gèng bù xià shù shí bǎi qiān。 fēn fēn rǎng rǎng， zhì yòu hù wéi shuǐ huǒ zhī shì。 wǔ jīng yuè jiě yuè 'àn， shèng xué yuè jiǎng yuè hú tú， shí fēn bù lì yú rú xué de jīng shì zhì yòng hé fā yáng guāng dà。 zài zhōng guó lì shǐ shàng， jì chéng hàn xué fēng gé， wán chéng jiě jué rú xué nèi bù bù tóng liú pài hé bù tóng fēng gé zhī zhēng， gǒng gù rú xué bì lěi zhè yī tǒng yī gōng chéng de jù jiàng， biàn shì táng chū dà rú héng héng kǒng yíng dá。 shì tā biān dìng《 wǔ jīng zhèng yì》， pái chú jīng xué nèi bù de jiā fǎ shī shuō děng mén hù zhī jiàn， yú zhòng xué zhōng zé yōu 'ér dìng yī zūn， guǎng cǎi yǐ bèi bó lǎn， cóng 'ér jié shù liǎo zì xī hàn yǐ lái de gè zhǒng fēn zhēng； shì tā bìng qì nán xué yǔ běi xué de dì yù piān jiàn， jiān róng bǎi shì， róng hé nán běi， jiāng xī hàn yǐ lái de jīng xué chéng guǒ jìn xíng bǎo cún， shǐ qián shī zhī shuō bù zhì mǐn miè， hòu dài xué zhě yòu suǒ zuānyǎng； yě yóu yú tā de《 wǔ jīng zhèng yì》 bèi táng wáng cháo bān wéi jīng xué de biāo zhǔn jiě shì， cóng 'ér wán chéng liǎo zhōng guó jīng xué shǐ shàng cóng fēn zhēng dào tǒng yī de yǎn biàn guò chéng。 kǒng yíng zhè jiù shì zhè yàng yī gè duì zhōng guó jīng xué jù yòu zǒng jié hé tǒng yī zhī gōng de dà jīng xué jiā。
　　
　　 kǒng yíng dá， zì chōng yuǎn， jì zhōu héng shuǐ（ jīn shǔ hé běi） rén。《 jiù táng shū》《 xīn táng shū》 jù yòu chuán。 běi zhōu wǔ dì jiàn dé liù nián（ ５ ７ ４） shēng yú yī gè shì dài shū xiāng de shì huàn zhī jiā。 zēngzǔ kǒng líng guī， guān bài běi wèi guó zǐ bó shì； zǔ fù míng shuò， wéi běi wèi nán tái zhì shū shì yù shǐ。 tā wéi guān zhèng zhí， tóu dài shì xiè zhì（ shén yáng） de fǎ guān mào zǐ， wēi zhòng yán míng，“ quán háo wéi zhī píng zōng”，“ fēng sú yǐ zhī sù qīng”。 fù kǒng 'ān， běi qí qīng zhōu fǎ cáo cān jūn， zhí fǎ gōng píng， zhì zài kuān jiǎn。 zhè què shí shì yī gè yòu dì wèi、 yòu míng shēng de fù guì zhī jiā。 dàn yǔ nán běi cháo de gāo liáng shì zhòu bù xué wú shù yì qù， kǒng yíng dá bìng wú bàn diǎn wán kù zǐ dì de xí qì， yě bù xī jì píng jiè fù bèi de mén qián bù rù guān chǎng。 kǒng yíng dá de yòu nián shí dài zhèng shì nán běi cháo duì zhì shí qī。 tā chū shēng yú běi zhōu shí qī， zhèng jiào qīng míng， jú shì wěn dìng。 yī xiē jiào kāi míng hé yòu yuǎn jiàn díshì dà fū， zài wèi jìn yǐ lái mén zī 'ēn yìn de jīng mèng zhī yú， kāi shǐ zhòng shì jiào yù。 rú dāng shí zì nán cháo jìn rù běi cháo de míng shì míng huàn yán zhī tuī， jí gào jiè zǐ sūn：“ jī cái qiān wàn， bù rú bó jì zài shēn。 jì zhī yì xí 'ér kě guì zhě wú guò dú shū yě。” shì huàn zhī zú， jìn shēn zhī jiā， xiāng shuài dū kè zǐ sūn， jiào yǐ rú yè。 yú shì， zài zhè gè shǎo shù mín zú jiàn lì de guó dù lǐ， jū rán rú yǎ zhòng wén zhī fēng， bù ràng yī guān wén wù huì cuì de jiāng nán wáng cháo。 kǒng yíng dá chū shēn yú yòu wén huà jiào yǎng de jiā tíng， yòu gǎn shàng zhè yàng yī gè zhòng jiào yù xīng wén huà de shí dài， kě wèi jiān dé tiān shí yǔ dì lì。 tā cōng míng yíng wù， zì yòu biàn 'ěr rú mù rǎn yǐ lǐyuè wéi tè zhēng de rú jiā wén huà。
　　 gōng yuán５ ８ １ nián， kǒng yíng dá８ suì， běi zhōu wài qī、 quán chén yáng jiān qǔ dài běi zhōu， jiàn lì suí cháo， shì wéi wén dì。 suí wén dì chū nián pō zhòng rú shù，“ chāo jué qí juàn， hòu shǎng zhū rú”， zì jīng shī dá yú sì fāng， dà xīng xué xiào， guǎng zhì shēng tú。“ qí lǔ zhào wèi， xué zhě yóu duō， fù jí zhuī shī， bù yuǎn qiān lǐ， jiǎng sòng zhī shēng， dào lù bù jué”， bèi shǐ shū chēng wéi：“ zhōng zhōu rú yǎ zhī shèng， zì hàn wèi yǐ lái， yī shí 'ér yǐ！” kǒng yíng dá yě zài zhè gè shí hòu zǒu shàng liǎo zhèng guī xué xí de guǐ dào。 shǐ chēng tā“ bā suì jiù xué， rì sòng qiān yú yán”， wù xìng tè jiā。 hái zài shàonián shí dài， kǒng yíng zhè biàn míng xī liǎo fú qián suǒ zhù《 zuǒzhuàn》， zhèng xuán suǒ zhù《 shàng shū》《 lǐ jì》， suǒ jiān《 máo shī》， wáng bì zhù《 zhōu yì》； yú rú jīng zhī wài， hái bàng jí zhū zǐ， jiān shàn lì suàn zhī xué； gèng cháng yú zhǔwén， bīn bīn yān yǎn rán yī shàonián lǎo chéng zhī rú shì yǐ！ shàonián shí dài， kǒng yíng dá céng shī cóng dāng dài dà rú liú chāo wéi xué。 liú chāo zì shì yuán， xìn dū chāng tíng rén， yǔ kǒng yíng dá tóng jùn。 liú chāo cōng mǐn shěn shēn， xué tōng wǔ jīng jí zhū jiā zhù jiě， bìng duì《 jiǔ zhāng suàn shù》《 zhōu bì suàn jīng》 yǐ jí tiān wén tuī bù， cèliáng shān hǎi zhī shù， yòu jīng dào de yán jiū， zhù zuò yòu《 wǔ jīng shù yì》， jiàn jiě dú dào， duō suǒ chuàng jiàn。 lùn zhě yǐ wéi shù bǎi nián yǐ lái， bó xué tōng rú， méi yòu bǐ tā gèng hǎo de liǎo。 yǔ dāng shí lìng yī wèi bó xué hóng rú liú xuàn， tóng chēng“ èr liú”。 dāng shí rú xué nán běi fēn liè， jīng jí sàn wáng， xué zhě qiú shī wú mén， yī xiē jīng tōng hàn shī jiā fǎ de lǎo shī sù rú， rú xú dào míng、 xióng 'ān shēng zhī tú， zǎo yǐ xiè shì， yú shì，“ èr liú” biàn chū lèi bá cuì， xiù chū qí jiān， suì wéi hòu shēng zuānyǎng zhī míng shī。“ tiān xià míng rú hòu jìn， zhì yí shòu yè， bù yuǎn qiān lǐ 'ér zhì zhě， bù kě shèngshǔ”（《 suí shū · rú lín chuán》） kǒng yíng dá jiù shì zhè qiān lǐ fù jí de jiǎo jiǎo zhě。 dàn shì， liú chāo xìng qíng gū 'ào， huái bào bù guǎng， bù jǐn lìn yú cái huò， zé qiú shù xiū， ér qiě shì cái 'ào wù， líng rǔ zhū shēng。 kǒng yíng dá chū lái， hěn shòu liú chāo qīng shì， bìng bù yǐ lǐ xiāng dài。 dàn yī jīng yíng dá xiàng tā zhí jīng wèn nán、 fā biǎo yì jiàn， liú chāo jiàn qí dá nán wèn duì， chū rén yì biǎo， néng fā rén zhī suǒ wèi fā， nǎi fān rán gǎi róng， guā mù xiāng kàn。 kǒng yíng dá zài míng shī mén xià jīng jīng shì xué， xū xīn qiú jiào， zài cóng qián suǒ xué de zhū jīng zhù jiě wài， bǎi zhàng gān tóu gèng jìn yī chǐ，《 zuǒzhuàn》 yú fú zhù wài yòu tōng shè yù jí jiě，《 shàng shū》 yú zhèng zhù wài zài tōng kǒng 'ān guó chuán（ jí wěi kǒng chuán）， wéi hòu lái tā shèng rèn《 wǔ jīng zhèng yì》 de biān zuǎn gōng zuò diàn xià liǎo fēng hòu de xué zhí。 xué chéng yè jiù， liú chāo yù liú yíng dá tóng guǎn gòng shòu， qiē cuō xué wèn， yíng dá xiè jué liǎo míng shī de hǎo yì， mǎn zài 'ér guī， xià wéi jiào shòu。 qí shí tā jǐn ２ ０ yú suì。
　　 gōng yuán ６５０ nián， suí yáng dì yáng guǎng jí wèi， gǎi yuán dà yè。 suí wén dì wǎn nián“ bù yuè rú shù， zhuān shàng xíng míng”（ tóng shàng）， guān bì tiān xià xué xiào， wéi liú zhōng yāng guó zǐ xué yī suǒ， shēng yuán７２ rén， yú shì xīn xīn xiàng róng de rú jiào shì yè， yīzhāo yòu fù guī wěi suō。 yáng dì jí wèi hòu， wèile lǒngluò rén xīn， fěn shì tài píng， yòu jiān shēng xìng xǐ 'ài wén xué jīng jí， yú shì zài kāi xué xiào， zhòng xīng rú yè，“ zhēng bì rú shēng， yuǎn jìn bì zhì”（《 suí shū · rú lín chuán》）。 kǒng yíng dá yìng shí 'ér chū， yìng jǔ míng jīng， duì cè gāo dì， shòu rèn hé nèi jùn xué bó shì。 dà yè nián jiān， suí yáng dì guǎng zhēng tiān xià sù rú， jí zhōng yú luò yáng， yóu mén xià shěng zhù chí， fǎng dāng nián hàn xuān dì shí qú yì jīng、 hàn zhāng dì bái hǔ lùn lǐ zhī gù shì， xià lìng zài luò yáng jǔ xíng dà guī mó de rú xué tǎo lùn dà huì。 kǒng yíng dá yǐ míng jīng gāo dì cān jiā liǎo zhè yī shèng huì。 wéi xiǎng yìng huáng dì míng zhào， jīng míng xíng xiū zhī shì、 fāng bù jǔ lǐng zhī tú， cóng sì miàn bā fāng yún jí luò yáng， yǐ wén huì yǒu， yán jīng tǎo gǔ， wéi tǒng yī de suí cháo zhèng quán tiān shàng jiào huà dà xīng de nóng mò zhòng cǎi。 shí chéng wén dì fèi xué zhī hòu， lǎo shī sù rú， ruò lù dé míng、 lǔ shì dá、 liú chāo、 liú xuàn zhī tú， dū yìng shí 'ér chū， dēng tán zhí jīng， gè qióng xuán hé zhī biàn； lùn nán wèn duì， gòng yán xiān shèng zhī lǐ。 kǒng yíng dá shàonián lǎo chéng， yīng cái xiù fā， zhǎn guān duó jiāng， shé zhàn qún rú。 mén xià shěng nà yán（ shì zhōng） yáng dá píng dì gāo xià， yǐ yíng dá wéi zuì， zòu zhī huáng dì。 yáng dì yǐ kǒng yíng dá wéi tài xué zhù jiào， lù dé míng wèiguó zǐ zhù jiào。 qí shí yíng dá nián fāng ３２ suì， shì yìng zhào zhū rú zuì niánshào de dà shī。 bèi tā jī bài de“ xiān bèi sù rú” dū xīn huái xiū chǐ， fèn fèn bù píng， àn zhōng pài qiǎn cì kè yù jiā hài yíng dá， xìng dé lǐ bù shàng shū、 ài cái sī xián de yáng xuán gǎn chū miàn bǎo hù， jiāng kǒng yíng dá cáng yú fǔ zhōng， cái shǐ shàonián cái zǐ xìng miǎn yú nán。 kǒng yíng dá píng zhe zì jǐ de yuān bó xué shí zhōng yú jìn rù guó jiā zhōng yāng de jiào yù hé xué shù jī gòu， zài gèng hǎo de huán jìng、 gèng gāo de céng cì shàng jìn xíng jīng xué yán jiū gōng zuò。 èr、 shí bā xué shì dēng yíng zhōu wǔ jīng zhèng yì chuán diǎn xíng suí mò tiān xià dà luàn， kǒng yíng dá bìnàn yú hǔ láo（ zài jīn hé nán xíng yáng）。 lǐ yuān jiàn guó， hǎi nèi yī tǒng。 lǐ shì mín yīn chuàng yè zhēng zhàn zhī gōng， tè shòu tiān cè shàngjiàng、 lǐng sī tú、 fēng qín wáng。 tā yuè lǐ dūn shī， ài cái ruò kě， kāi fǔ zhì shì， xíng tóng xiǎo cháo tíng。 táng gāo zǔ wǔ dé sì nián（６２１）， lǐ shì mín zài jiě 'ān xiē mǎ zhī hòu， ài shàng rú jiào， zhǔyì wén xué， tè shè wén xué guǎn， zhāo lǎn tiān xià wén shì， wéi zhì guó píng tiān xià chǔ bèi rén cái。 wén xué guǎn wèi yú gōng chéng zhī xī， dì jìng jǐng yōu， wú chē mǎ zhī xuān； diǎn jí chōng dòng， yòu lán tái zhī shèng。 zhè nián shí yuè， kǒng yíng dá děng１８ rén tóng rì bèi shòu wéi wén xué guǎn xué shì， hào chēng“ shí bā xué shì”。 shí bā xué shì dōushì dāng shí jīng xué tōng míng、 wén cǎi fēi yáng de yōu xiù rén wù， dù rú huì、 fáng xuán líng shèn zhì shì lǐ shì mín de xīn fù móu chén。 lǐ shì mín gěi tā men yōu yǐ zūn lǐ， yú yǐ hòu lù， rù gé zhū jūn， jiē xiǎng yòng wǔ pǐn zhēn shàn。 hái lìng dà huà jiā jiān lì běn wéi zhū míng shì xiě zhēn， dà wén háo chǔ liàng tí xiě zhēn zàn， gāo xuán yú líng yān zhī gé， shēn cáng yú jìn zhōng mì fǔ。 shí bā xué shì sān bān zhí gé， lǐ shì mín měi dāng jūn guó shì bà， jìn yè guī xiū， cháng yǐn jiàn xué shì， yǔ tā men tǎo lùn fén jí， shāng lüè qián zài。 rú yǎ zhī fēng， kuàng gǔ xī yòu； qīn jìn zhī 'ēn， bǎi dài hǎn jí。 yīn cǐ shí rén chēng zhī“ dēng yíng zhōu”。
　　 wǔ dé jiǔ nián（６２６）， xuán wǔ mén zhī biàn， lǐ shì mín shā lǐ jiàn chéng、 lǐ yuán jí， lì wéi tài zǐ， qín fǔ guān shǔ jiē yòu fēng zèng， shí bā xué shì yě jiā guān jìn jué， dù rú huì wéi tài zǐ zuǒ shù zǐ， fáng xuán líng wéi yòu shù zǐ， yú shì nán wéi zhōng shè rén， chǔ liàng wéi shè rén， yáo sī lián wéi xǐ mǎ， kǒng yíng dá zé zhuó shòu guó zǐ bó shì， chéng wéi quán guó zuì gāo xué fǔ de gāo jí jiào guān。
　　 gōng yuán６２７ nián jí wèi hòu de lǐ shì mín gǎi yuán zhēnguàn， lùn gōng xíng shǎng， kǒng yíng dá yǐ rú yè shòu fēng qū fù xiàn nán， zhuǎn rèn jǐshìzhōng。 jǐshìzhōng nǎi mén xià shěng yào zhí， zhǎng fēng bó zhèng lìng， yì lùn dé shī， yíng dá suí shì huáng dì zuǒ yòu， bèi jiàn qīn xìn。 lǚ qiān guó zǐ sī yè， jì jiǔ， zhǎng guǎn yī guó jiào yù。 táng tài zōng duì kǒng yíng dá jì yǐ hòu wàng， jiāng chǔ jūn de jiào yù wěi yǔ tā， rèn tā wéi tài zǐ yòu shù zǐ， yǔ zuǒ shù zǐ yú zhì níng yī dào， gòng tóng zhǎng jiào tài zǐ lǐ chéng qián。 kǒng yíng dá jīng jīng yè yè， kè jìn zhí shǒu， wú nài tài zǐ chéng qián 'àihào shēng sè， màn yóu wú dù， zú zhì shì fēi， bù tīng quàn jiào； yòu yīn dà zōng piān 'ài wèi wáng lǐ tài， niàng chéng dí shù xiāng zhēng zhī huò。 chéng qián bèi fèi hòu， qí tā dōng gōng shǔ guān duō bèi chù tuì， wéi kǒng yíng dá、 yú zhì níng děng yóu yú píng shí duì chéng qián fàn yán zhí jiàn， jìn xīn jìn zhí， tài zōng yú shì duì tā men què jiǎng shǎng yòu jiā， xìn rèn rú gù。 zuò wéi dāng nián qín wáng qīn xìn de jǐ gè wén chén zhī yī， kǒng yíng dá zài hòu lái de zhèng zhì shēng huó zhōng， bù xiàng fáng dù zhū rén， gōng yè zhuó zhù， wèi zhì gōng qīng。 tā zài tài zōng cháo de zhù yào gòng xiàn bù zài yú zhèng zhì， ér shì zài wén huà shì yè。 tā xué shí yuān bó， wén cǎi chū zhòng， měi yù cháo tíng yì lùn lǐ lì、 shāng què jīng yì， tā cháng fā gāo lùn， duō bèi cǎi nà。 tā céng yǔ wèi zhēng、 yán shī gǔ děng xiū dìng《 suí shū》， yòu“ liáng shǐ” zhī chēng， bèi jiā wèi sàn qí cháng shì； yòu xiū dìng wǔ lǐ， jìn jué wéi zǐ。
　　 zhēnguàn shí sì nián（６４０）， kǒng yíng dá wèiguó zǐ jì jiǔ， tài zōng qīn lín guó xué， jǔ xíng jì sì xiān shèng kǒng zǐ de shì diàn dà lǐ。 huì shàng， qún rú zhí jīng xuān yì， kǒng yíng dá zhù jiǎng《 xiào jīng》， tā shēng ruò hóng zhōng， kǒu rú xuán hé， yì lǐ fēn míng。 tài zōng lìng qún rú fānàn biàn bó， kǒng yíng dá“ jīn tānɡ yì gù， lóu zhì nán gōng”； páinàn jiě fēn， lìng zhòng rú shī dà wéi zhé fú。 tài zōng shǒu zhào bāo zhī yuē：“ hóng zhōng dài kòu， kòu wú bù yìng； yōu gǔ fā xiǎng， shēng wú bù dá。 …… sī yǒng zhū quán， qíng chōu huì lán。 guān xī kǒng zǐ， gèng qǐ hū fāng jīn； Jǐnán fú shēng， zhòng xīng yú cí shí！” chēng zàn tā wéi“ guān xī kǒng zǐ”、 xī hàn fú shēng， yǔ xiān shèng xiān shī bìng huī qí míng。 kǒng yíng dá zài jīng xué shàng de zuì dà chéng jiù shì fèng zhào biān zuǎn《 wǔ jīng zhèng yì》， wéi jīng xué de tǒng yī hé hàn xué de zǒng jié zuò chū zhuó yuè gòng xiàn。 rú qián suǒ shuō， zhōng guó rú xué cóng xī hàn kāi shǐ biàn liú pài zhòng duō， shī shuō bù yī。 dāng shí《 shī》 fēn qí、 lǔ、 hán sān jiā，《 shū》 fēn 'ōu yáng、 dà xiǎo xià hóu，《 lǐ》 yòu《 yí lǐ》、《 lǐ jì》， qí zhōng《 lǐ jì》 fēn dà xiǎo dài，《 yì》 fēn shī、 mèng、 liáng qiū、 jīng，《 chūn qiū》 jì fēn gōng、 gǔ 'èr chuán， gōng yáng yòu yòu yán、 yán zhī xué。 jīng xué shǐ shàng chēng zhè xiē fēn qí wéi“ shī fǎ”。 hòu lái jīng shī yòu zài shī fǎ de qí hào xià gēngshēng yì shuō， yú shì yòu fēn chū“ jiā fǎ”， zài yóu jiā fǎ zhōng fēn chū gè zhǒng zhuān jiā zhī shuō。 jiù xiàng shùgàn fēn zhī， xiào yòu fēn zhī， zhī yè fán mào， jiàn shī gēn běn， jīng yì nán míng。 gù yòu“ xué tú láo 'ér shǎo gōng， hòu shēng yí 'ér mò zhèng zhī tàn”。 hòu lái gǔ wén chàng xīng， jiū gé gēngshēng。《 shī》 yòu máo chuán yǔ qí lǔ hán zhēng xióng，《 yì》 yòu gāo fèi yǔ shī mèng zhēng shèng，《 chūn qiū》 yòu zuǒzhuàn yì jūn tū qǐ，《 lǐ》 yòu chū xiàn《 zhōu lǐ》 yǔ fēn gāo dī，《 shū》 yòu dé bì zhōng gǔ wén shí liù piān。 qí jiān jīng běn yòu wú， juàn guó cán quán。 wén zì jīn gǔ， shī shuō qí yì， zhǒng zhǒng fēn qí， gèng rǎo dé jīng xué jiǎng tán mí wù chóngchóng。 qǐ tú jiě jué jīng xué fēn qí de tǒng yī gōng zuò， kǒng yíng dá yǐ qián gòng yòu sān cì， yī shì xī hàn xuān dì yòu shí qú gé dà huì， èr shì dōng hàn zhāng dì yòu bái hǔ guān zhī yì， sān shì dōng hàn mò zhèng xuán bù jiǎng jiā fǎ， biàn zhù qún jīng。 shí qú gé zhī huì， zhòng diǎn tǎo lùn jīn wén jīng nèi bù shī shuō fán cuì de wèn tí， tǎo lùn jiēguǒ， bù jǐn méi yòu tǒng yī shī shuō fēn qí， fǎn 'ér zēng lì bó shì， jiā jù liǎo jīng xué nèi bù yì shuō de chǎn shēng； bái hǔ guān zhī yì， zhòng diǎn tǎo lùn jīn gǔ wén fēn qí wèn tí， jiēguǒ zhù wéi《 bái hǔ tōng yì》， yòng dǒng zhòng shū de tiān rén gǎn yìng jiā xī hàn chèn wěi mí xìn tǒng yī yì shí xíng tài， duì gǔ wén jīng shuō de yōu xiù nèi róng wú suǒ qǔ zhèng， zhè tóng yàng dá bù dào xué shù tǒng yī de mùdì。 yīn cǐ bái hǔ guān huì yì hòu， gǔ wén jīng xué bù jǐn méi yòu xiē xī， fǎn 'ér cóng zhě gèng duō， chéng jiù rì fēng。 zhèng xuán jiān tōng jīn gǔ wén， ér yǐ gǔ wén wéi yǐ guī。 tā qǐ 'ér biàn zhù qún jīng， zá cǎi jīn gǔ wén， jīn gǔ wén zhī yì cái rì jiàn xiāo wáng。 dàn shì zhèng xuán jīng zhù yě wèi zhēn wán shàn， xué zhě duō gōng qí suǒ duǎn， zhì xī jìn， wáng sù yòu zhòng zhù qún jīng， yǔ zhī kàng héng， bìng jiè yòng wáng cháo lì liàng lì wéi xué guān， suì yòu“ zhèng xu锓 wáng xué” zhī zhēng。 suí zhe nán běi duì zhì jú miàn de xíng chéng hé xuán xué de xīng qǐ， yú shì yòu chū xiàn qīng tán“ xuán xué” yǔ chuán tǒng“ hàn xué”、 bó xué” yǔ“ běi xué” de fēn qí。 zài xué shù fēng gé shàng， nán xué zhù yì lǐ， zhòng chuàng xīn； běi xué zhù diǎn shí， zhòng gù xùn。 nán cháo zhì jīng《 yì》 zūn wáng bì zhù，《 shàng shū》 yòng dōng jìn chū xiàn de wěi kǒng chuán，《 zuǒzhuàn》 zé yòng dù yù jí jiě； běi cháo，《 zhōu yì》《 shàng shū》 yòng zhèng xuán zhù，《 zuǒzhuàn》 yòng yǎn qián zhù。《 máo shī》《 lǐ》 nán běi tóng zūn zhèng zhù。 cǐ qí dà zhì。 dāng shí nán běi wáng cháo bìng wèi míng què jiāng jīng zhù dìng wéi yī zūn， xué zhě shuí zhù shuí cóng， dōushì gè xíng fāng biàn， cóng qí suǒ hǎo。 tè bié shì zài nán běi shì lì jiāo huì zhī chù， gèng shì nán xué yǔ běi xué hùn， yì lǐ yǔ diǎn shí zá。 zhè yàng jiù gěi hòu shēng xué xí， jīng yì qǔ zhèng， dài lái kùn nán。 zhè zhǒng qíng kuàng zài zhèng quán fēn lí zhī shí， dǎo hái kě yǐ róng rěn， dàn tiān xià tǒng yī zhī hòu， tè bié shì zì suí wáng cháo shè lì jùn guó zhī xué yǐ yǎng shì， kāi shè míng jīng、 jìn shì kē qǔ cái yǐ hòu， méi yòu yī gè tǒng yī de jīng jiě zuò jiào cái hé kè shì biāo zhǔn， shì bì gěi jiào yù hé xuǎn jǔ gōng zuò dài lái hěn duō má fán。 shǐ zài suí wén dì xià lìng kǎo shì guó zǐ xué shēng， zhǔn bèi zé yōu lù yòng， kě shì“ zì zhèng shuò bù yī jiāng sān bǎi nián， shī xùn fēn gěi wú suǒ qǔ zhèng”（《 suí shū · rú lín chuán》）， zhòng bó shì wú fǎ píng chū kǎo juàn。 yòu jiàn yú cǐ， táng tài zōng xià lìng kǒng yíng dá zhù chí biān zuǎn wǔ jīng zhù shū dìng běn。 tóng yǔ biān xiū zhī shì zhě shàng yòu duō rén， yǐ kǒng yíng dá wéi qí shǒu lǐng。 zài zhù shū biān zuǎn guò chéng zhōng， yì lì de zhì dìng， shì fēi de kǎo lùn， jiē yóu yíng dá wǒ duó。 shǒu xiān， kǒng yíng dá zài zhòng duō de jīng shū zhāng jù zhōng， xuǎn zé yī jiā yōu xiù de zhù shì zuò wéi biāo zhǔn zhù běn， rán hòu duì jīng wén zhù wén xiáng jiā shū tōng chǎn shì。《 zhōu yì》 jīng zhù， xī hàn de liáng qiū、 shī、 gāo shì zhī xué， dōuyǐ wáng yú xī jìn， jīng shì、 mèng shì liú yú chèn wěi zāi xiáng， xué zhě bù chuán。 nán běi cháo wéi chuán zhèng xuán、 wáng bì yì zhù。 zhèng shì jiǎng yáo chén xiàng shù， wáng shì xiáng xuán xué yì lǐ， xiāng bǐ zhī xià， wáng zhù yì lì míng bèi，“ dú guān gǔ jīn”， gù kǒng yíng dá《 yì》 yòng wáng zhù。《 shū jīng》， ōu yáng、 dà xiǎo xià hóu yědōu wáng yú yǒng jiā zhī luàn， nán běi cháo duō zūn zhèng zhù。 dōng jìn méi zé jìn xiàn《 hàn shū · kǒng 'ān guó chuán》， hào chēng gǔ wén， piān zhāng yě bǐ zhèng zhù wéi duō， shí rén bù zhī qí wěi， dà xíng yú nán cháo， suí dài“ èr liú” yě yán xí kǒng chuán， kǒng yíng dá chū běn xí zhèng shì《 shàng shū》， hòu cóng liú chāo chuán kǒng yì， rèn wéi“ qí cí fù 'ér bèi， qí yì hóng 'ér yǎ”（《 shàng shū zhèng yì xù》）， suì dìng wěi kǒng chuán wéi guī zhuō。《 shī jīng》， qí shī wáng yú cáo wèi， lǔ shī wáng yú xī jìn， hán shī suī cún 'ér wú chuán rén， wéi máo shī zhèng jiān， dú xíng yú shì， kǒng yíng dá zhèng yì，《 shī》 yòng máo chuán zhèng jiān。《 lǐ》， běn yòu《 yí lǐ》《 zhōu lǐ》《 lǐ jì》 sān jīng zhī bié， dàn shì《 yí lǐ》《 zhōu lǐ》 wéi zhì dù yí wén， quē fá yì lǐ， yì shǎo wén cǎi，《 lǐ jì》 zé shì wén yì lǐ jiān jù， yīn cǐ sān lǐ zhī zhōng dú qǔ《 lǐ jì》， zhù yòng zhèng xuán。《 chūn qiū》， yì yòu gōng yáng、 gǔ liáng、 zuǒ shì sān chuán， qí zhōng gōng gǔ kōng yán shuō jīng， bù jí zuǒ shì shì fù wén měi， yīn cǐ yǐ《 zuǒzhuàn》 fù jīng。 kǒng yíng dá lì kǎo hàn jìn xùn tiē， dà duō zá qǔ gōng gǔ， wéi lì bù chún， wéi xī jìn dù yù jí jiě，“ zhuān qǔ qiū míng zhī chuán yǐ shì kǒng shì zhī jīng”， zūn jīng zhòng běn，“ zǐ yìng hū mǔ， yǐ jiāo tóu qī”（《 chūn qiū zuǒzhuàn zhèng yì xù》）。 gèng zhòng yào de shì dù shì wéi《 zuǒzhuàn》 zǒng jié yòu“ wǔ shí fán lì”， bǔ chōng liǎo zuǒ shì zài sān chuán zhōng yì lǐ pín fá zhī bù zú， yǔ jǐn zhòng wén zì xùn gǔ de gè jiā zhuànzhù bù kě tóng rì 'ér yǔ。 jiàn jiě zuì gāo， tǐ lì zuì shàn， gù yú zhòng jiě， dú qǔ dù shì。《 táng huì yào》（ juàn７７） shuō：“ zhēnguàn shí 'èr nián guó zǐ jì jiǔ kǒng yíng dá zhuàn gōng jīng yì shū１７０ juàn， míng yuē《 yì zàn》， yòu zhào gǎi wéi《 wǔ jīng zhèng yì》”。 kǎo běn chuán， kǒng yíng dá zhēnguàn liù nián chú guó zǐ sī yè， qī nián yǔ wèi zhēng děng tóng xiū《 suí shū》， shí yī nián xiū zhèng lǐ， shí 'èr nián guān jìn guó zǐ jì jiǔ。 kě jiàn《 wǔ jīng zhèng yì》 de biān xiū shì zài shí 'èr nián kǒng yíng dá zuò guó zǐ jì jiǔ rèn nèi。 cóng shòu zhào dào chéng shū， qián hòu bù guò yī nián， wén chéng shù shí wàn zì， wéi juàn１７０， zhēn shì shén sù！ shén sù！ jiū qí yuán yīn， gài yòu 'èr yān： yī shì dé bó xué zhū rú de tōng lì hé zuò。 cān jiā xiū《 zhōu yì zhèng yì》 de yòu yán shī gǔ、 sī mǎ cái zhāng、 wáng gōng、 mǎ jiā yùn、 zhào qián yè、 wáng yǎn、 yú zhì níng děng； xiū《 shàng shū zhèng yì》 de yòu wáng dé zhāo、 lǐ zǐ yún； xiū《 máo shī zhèng yì》 de yòu wáng dé zhāo、 qí wēi děng； xiū《 lǐ jì zhèng yì》 de yòu zhū zǐ shē、 lǐ shàn xìn、 jiǎ gōng yàn、 liǔ shì xuān、 fàn yì wéi、 zhāng quán děng； xiū《 chūn qiū zhèng yì》 de yòu gǔ nà lǜ、 yáng shì xūn、 zhū cháng cái děng。 cān xiū zhū réndōu shì dāng shí rú xué de dì yī liú rén cái， bó jí qún shū， jīng tōng wǔ jīng。 yán shī gǔ， shì yán zhī tuī zhī hòu，“ shǎo chuán jiā xué， bó lǎn qún shū， yóu jīng xùn gǔ”， céng fèng tài zōng zhào kǎo dìng wǔ jīng wén zì yì tóng， zhuàn《 wǔ jīng dìng běn》， zuò liǎo jīng shū de wén zì tǒng yī gōng zuò； yòu zhuàn《 hàn shū》 zhù， dà zhòng yú shí， zhì jīn réng shì yán jiū《 hàn shū》 zuì yōu xiù de gǔ zhù。 sī mǎ cái zhāng chuán jiā xué， tōng wǔ jīng， wèiguó zǐ zhù jiào； wáng gōng jīng sān lǐ， bìng sī zhuàn《 yì zhèng》，“ shèn wéi jīng bó”； mǎ jiā yùn jiān tōng rú shì 'èr jiào，“ yóu shàn lùn nán”， gāo zōng cháo wèiguó zǐ bó shì， shì jiǎng diàn zhōng； gǔ nà lǜ yān guàn qún shū， bèi chǔ suì liáng chēng wéi“ jiǔ jīng kù”； zhū zǐ shē shǎo xí《 zuǒzhuàn》， shàn zhǔwén， wéi zhōng shū shè rén； yáng shì xūn、 jiǎ gōng yàn dōushì《 chūn qiū》《 lǐ》 xué zhuān jiā， yáng hòu lái zhuàn yòu《 chūn qiū gǔliángzhuàn shū》、 jiǎ zhuàn《 zhōu lǐ》《 yí lǐ》 èr shū， yǔ《 wǔ jīng zhèng yì》 yī bìng chuán wéi qiān gǔ yí zé， wéi jīn chuán《 shí sān jīng zhù shū》 zhī yī。 qí yú zhū jūn yě dū yǐ xué wèn guān zhì guó zǐ、 tài xué、 sì mén xué de bó shì huò zhù jiào。（ liǎng《 táng shū》 rú lín chuán jí běn chuán） kǒng yíng dá lǐng dǎo de《 wǔ jīng zhèng yì》 biān zuǎn bān zǐ， zhēn shì yīng cái huì cuì， tōng rú qún jí， nán guài hū chéng shū xùn sù。 yuán yīn zhī 'èr， shì yòu qián rén chéng guǒ kě gōng jiè jiàn。 nán běi cháo shí qī， rú shēng yǐ zhào fó jiào jiǎng shū de xíng shì， duì wǔ jīng zuò yòu duō zhǒng yì shū， kǒng yíng dá duì gè jiā yì shū jìn xíng bǐ jiào， xuǎn zé yōu xiù dǐ běn， zài róng huì zhòng shuō、 jiǎn cái zhū jiā， zhé zhōng yǐ jǐ yì。 shàn yú lì yòng qián rén láo dòng chéng guǒ， yòu qián rén nǔ lì wéi jī diǎn， zì rán jiàn xiào kuài， chéng gōng wěi。 zhè jiù shì《 wǔ jīng zhèng yì》 chéng shū kuài de yòu yī gè mì mì。 dāng shí，《 zhōu yì》， jiāng nán yòu yì shū shí yú jiā， dàn dū“ cí shàng xū xuán， yì duō fú dàn”（《 zhōu yì zhèng yì xù》）， yú shì kǒng yíng dá qǔ qí hé hū kǒng zǐ sī xiǎng， yǔ wáng bì zhù bìng xíng bù bèi de shuō fǎ， zhù wéi zhèng yì。《 shàng shū》 yòu cài dà bǎo、 cháo yī、 fèi wéi、 gù biāo、 liú xuàn、 liú chāo《 zhèng yì》， qián miàn shù rén duō hù xiāng yīn xún， yì lǐ qiǎn lüè， wéi yíng dá lǎo shī“ èr liú”“ zuì wéi xiáng yǎ”。 suì yǐ“ èr liú” shū shū wéi běn， ér shān qí kuáng 'ào hé xū huá。《 shī jīng》 yì shū yòu quán huǎn、 hé yìn、 shū yuán、 liú guǐ sī、 liú chǒu、 liú chāo、 liú xuàn zhū jiā， yě shì“ èr liú” shī shū“ tè wéi shū jué”， yú shì“ jù yǐ wéi běn”（《 máo shī zhèng yì xù》）， ér kuāng qí qīng kuáng， bǔ qí shū lüè。《 lǐ jì》 yòu hè xún、 hè wéi、 yǔ wèi、 cuī líng sī、 shěn zhòng yí、 huáng kǎn、 xú zūn míng、 lǐ yè xīng、 lǐ bǎo dǐng、 hóu cōng、 xióng 'ān shēng děng shū， huáng、 xióng 'èr jiā zuì liú xíng， qí zhōng huáng shì zuì yōu xiù， kǒng yíng dá nǎi“ jù huáng shì wéi běn， qí yòu bù bèi， yǐ xióng shì bǔ zhèng”（《 lǐ jì zhèng yì xù》）。《 chūn qiū zuǒzhuàn》 yì shū yòu shěn wén 'ā、 sū kuān、 liú xuàn děng jiā， kǒng yíng dá rèn wéi：“ liú xuàn yú shù jūn zhī nèi， shí wéi qiáo chǔ”（《 zuǒzhuàn zhèng yì xù》）， gù yǐ jù liú shū， bǔ yǐ shěn shì， ruò liǎng jiā jù shī， zé shēn yǐ jǐ jiàn。 suī yòu qián rú yì shū kě wéi yǐ jù， dàn kǒng yíng dá děng rén lì yòng zhè xiē cái liào， tài dù jí wéi yán jǐn， chú duì zhū jiā zhù shū xiáng jiā shěn dìng， tài liè qǔ yōu wài， duì bèi xuǎn wéi dǐ běn de yì shū， kǒng yíng dá yě rèn zhēn zhēn bié， yán gé bǐ xuē， jí shǐ shì qián bèi quán wēi hé zì jǐ de lǎo shī， yě jué bù máng cóng。 liú chāo、 liú xuàn， wéi kǒng yíng dá sù suǒ jìng yǎng， tā chēng zàn tā men“ bìng cōng yíng tè dá， wén 'ér yòu rú， zhuó xiù gān yú yī shí， chěng jué pèi yú qiān lǐ， gù zhū rú zhī suǒ yī ràng， rì xià wú shuāng。 yú qí suǒ zuò shū nèi， tè wéi shū jué”。（《 máo shī zhèng wén xù》） dàn shì tā yòu cháng cháng zhǐ chū 'èr rén shì cái 'ào wù、 hǎo fēi huǐ xiān xián， chuān záo fù huì、 zì lì xīn shuō de máo bìng。 rú liú chāo de《 shàng shū》 yì shū cháng cháng gù nòng xuán xū， qiú xiǎn tàn shēn， kǒng yíng dá pī píng tā men yòu“ fēi xiǎn 'ér gèng wéi xiǎn， wú yì 'ér gēngshēng yì”（《 shàng shū zhèng yì xù》）， jiù xiàng zài píng huǎn de hé liú zhōng píng xiān nù làng， zài jìng zhǐ de shù shāo shàng gèng zhèn kuáng piāo， shí zài shì wú yì de yóu xì， fǎn jiào xué zhě gēngshēng yí dòu。 liú xuàn de《 shàng shū》 yì shū yǐ chāo shū shān fán jiù jiǎn， dàn yì lǐ guò jiǎn， wén cí tài huá， wén shèng yú zhì， yě bù zú yǐ zuò wéi hòu shēng diǎn fàn。 liú xuàn de《 chūn qiū zuǒzhuàn》 yì shū， kǒng yíng dá zài chēng zàn zhī yú， yě bù hū lüè qí yī yì zài jīn fá， xìng hǎo fēi huǐ”（《 chūn qiū zuǒzhuàn zhèng yì xù》） de bì bìng， yǐ wèi liú shū cōng huì biàn bó wú rén kě bǐ， dàn shì fā míng yì lǐ， zào yì bù gāo。 duì yú qí tā gè jiā qǔ zuò dǐ běn de yì shū， kǒng yíng dá yědōu měi měi zhǐ chén cī xiá， gè lùn dé shī。 shān xiū bǐ xuē，“ bì qǔ wén zhèng xiáng xī， yì lǐ jīng shěn， jiǎn qí fán wú， cuō qí jī yào”。 yīn cǐ bì miǎn liǎo guān xiū tú shū， zá 'ér bù chún de máo bìng， bǎo zhèng liǎo《 wǔ jīng zhèng yì》 de zhì liàng。《 wǔ jīng zhèng yì》 de biān zhuàn fāng fǎ shì， shǒu xiān liè chū jīng wén、 zhù wén， jiē zhe chuàn jiǎng jīng wén dà yì， rán hòu shū tōng zhù wén， shuō míng zhù wén zhī suǒ yǐ rán。 rú《 shī jīng · zhōu nán · guān jū》“ yǎo tiǎo shū nǚ， jūn zǐ hǎo qiú” yī jù， máo chuán shuō：“ yǎo tiǎo， yōu xián yě。 shū， shàn； qiú， pǐ yě。 yán hòu fēi yòu guān jū zhī dé， shì yōu bì zhēn zhuān zhī shàn nǚ， yí wéi jūn zǐ zhī hǎo pǐ。” zhèng jiān shuō：“ yuàn 'ǒu yuē chóu， yán hòu fēi zhī dé hé xié， zé yōu bì chù shēn gōng zhēn zhuān zhī shàn nǚ， néng wéi jūn zǐ hé hǎo zhòng qiè zhī yuàn zhě。 yán jiē huà hòu fēi zhī dé， bù jí dù， wèi sān fū rén yǐ xià。” zhèng yì shǒu xiān chuàn jiǎng jīng wén shuō：“ xìng xíng hé xié zhě shì hòu fēi yě。 hòu fēi suī yuè lè jūn zǐ， yóu néng bù yín qí sè， tuì zài shēn gōng zhī zhōng， bù xiè dòu 'ér xiāng màn yě。 hòu fēi jì yòu shì dé， yòu bù dù jí， sī dé shū nǚ yǐ pèi jūn zǐ， gù yǎo tiǎo rán chù yōu bì zhēn zhuān zhī shàn nǚ， yí wéi jūn zǐ zhī hǎo pǐ yě。 yǐ hòu fēi bù dù jì， kě gòng shì fū， gù yù yí yě。” zài shū tōng máo chuán shuō。“ yǎo tiǎo zhě， wèi shū nǚ suǒ jū zhī gōng xíng yǎo tiǎo rán， gù jiān yán yōu bì shēn gōng shì yě，（ máo） chuán zhī rán zhě， yǐ qí shū nǚ yǐ wéi shàn chēng， zé yǎo tiǎo yí wéi jū chù， gù yún yōu bì， yán qí yōu rán 'ér xián jìng yě。 yáng xióng yún ‘ shàn xīn wéi tiǎo， yán róng wéi yǎo ’ zhě， fēi yě。 qiú， pǐ，《 ěr yǎ · shì gǔ》 wén， sūn yán yún：‘ xiāng qiú zhī pǐ’，《 shī》 běn zuò qiú，《 ěr yǎ》 duō zuò chóu， zì yì yīn yì tóng yě。 yòu huí hòu fēi yòu guān jū zhī dé， shì yōu xián zhēn zhuān zhī shàn nǚ， yí wéi jūn zǐ zhī hǎo pǐ zhě， měi hòu fēi yòu sī xián zhī xīn， gù shuō xián nǚ yí qiú zhī zhuàng。……” yǐ xià jiē zhe yòu shū zhèng zhèng jiān。 zhèng yì yòu shuō yòu zhèng， céng cì qīng chǔ， shì yì fēn míng， fán 'ér yòu yào， qí quán zhōu xiáng， jiù xiàng lǎo shī sù rú de jiǎng yì yī yàng。 yīn cǐ， yú zhì níng chēng zhī wéi“ wàn gǔ zhī yí xíng， yī dài zhī biāo de”。 zhèng yì wèile shuō míng zhù wén， wǎng wǎng bàng zhēng bó yǐn gǔ jí hé qián xián jiě shuō， tǐ dà sī jīng， zī liào zhì wéi fēng fù。 rú shàng yǐn wéi shì máo shì chuán wén， zhèng yì yǐn yòng liǎo《 ěr yǎ · shì gǔ》 hé yáng xióng、 sūn yán zhī shuō。 zài shū zhèng máo chuán guān yú“ guān guān jū jiū， zài hé zhī zhōu” de jiě shì shí， shèn zhì yǐn dá《 ěr yǎ》 shì gū、 shì niǎo、 shì shuǐ、《 wǔ jīng dìng běn》、 sú běn《 máo shī》 děng wén xiàn zī liào， jiān jí guō pú、 lù jī、 yáng xióng、 xǔ shèn、 lǐ xún děng rén zhī shuō， hái cān zhèng《 shī jīng》 jiāng yòu zhǔ、 jiān jiā、 gǔ fēng、 cǎi fán děng piān zhōng máo chuán zhèng jiān de jiě shì， fǎn fù zhōu zhì， lùn zhèng xiáng míng。 rén men jì kě yǐ lì yòng tā lái yán xí wǔ jīng， xún qiú dìng jiě， cóng zhè gè yì yì shàng lái shuō，《 wǔ jīng zhèng yì》 shì jiào kē shū， shì fǎ diǎn； zài gǔ shū yì sàn fēi cháng yán zhòng de qíng kuàng xià， rén men yě kě yǐ tōng guò tā bǎo cún de hàn jìn jīng shuō lái kuī tàn hàn xué fēng mào， yán jiū liǎng hàn yǐ jí wèi jìn jīng xué de lì shǐ， cóng zhè gè yì yì shàng lái shuō，《 wǔ jīng zhèng yì》 yòu shì jiù shuō fǔ kù、 zī liào bǎozàng。 yóu cǐ kàn lái，《 wǔ jīng zhèng yì》 jì zuò wéi biāo zhǔn fàn běn yòu gōng yú lái xué， yě zuò wéi jiù shuō yuān sǒu yòu gōng yú qián xián。 zhēnguàn shí 'èr nián shū chéng zòu shàng， táng tài zōng mù dǔ shèng shì， dà wéi gāo xīng， xià zhào bāo jiǎng shuō：“ qīng děng bó zōng gǔ jīn， yì lǐ gāi qià。 kǎo qián rú zhī yì shuō， fú shèng rén zhī yōu zhǐ， shí wéi bù xiǔ！” cì kǒng yíng dá juàn bó sān bǎi pǐ。 wán chéng liǎo《 wǔ jīng zhèng yì》 hòu， kǒng yíng dá yǐ shì shí fēn pí juàn liǎo， shàng biǎo qǐng qiú tuì xiū。 qià zài zhè shí， céng cān yǔ《 zhōu yì zhèng yì》 xiū zhuàn de mǎ jiā yùn zhāi qǔ《 wǔ jīng zhèng yì》 zhōng de shū lòu zhī chù， dà zuò wén zhāng，“ měi yǐ zhí zhī”（《 táng huì yào》），“ zhì xiāng jī dī”（《 táng shū》 běn chuán）。 shí liù nián， táng tài zōng réng lìng kǒng yíng dá zǔ zhì rén mǎ zhòng jiā shěn dìng。 zhèng yì yīn shū chū zhòng shǒu， gōng chéng hào dà， chéng shū cāng cù， zì rán nán miǎn 'ǒu 'ěr shī wù， rú zài《 shàng shū · shùn diǎn》“ pǔ zuò jiào xíng” xià chēng biān xíng“ dà suí zào lǜ fāng shǐ fèi zhī”，《 lǚ xíng》“ gōng bì yí shè” xià chēng“ dà suí kāi huáng zhī chū shǐ chú nán zǐ gōng xíng” děng， yǐ táng chén 'ér chēng“ dà suí”， shí zài shì yòu wéi jūn chén tǐ tǒng。 sì cǐ zhī lèi， jiē yīn yǐ jù“ èr liú” shū běn， ér yǔ xiū zhū rú yòu shī yú shān zhèng de yuán gù。 shěn dìng gōng zuò yì cháng huǎn màn， zhí dào zhēnguàn 'èr shí 'èr nián（６４８） yě wèi néng wán chéng，７５ suì de kǒng yíng dá dài zhe yí hàn， lí kāi liǎo rén jiān， shěn dìng zhèng yì de gōng zuò yī zhí dào táng gāo zōng yǒng huī sì nián（６５３） cái gào jié shù， qián hòu jīng lì１２ nián。 gāo zōng zhào lìng bān《 wǔ jīng zhèng yì》 yú tiān xià，“ měi nián míng jīng， yǐ cǐ kǎo shì”（《 táng huì yào》 juàn７７）。 kǒng yíng dá sǐ hòu， táng tài zōng xǔ tā péi zàng zhāo líng， yú zhì níng tí xiě mù bēi，“ jiǔ quán suī wéi， qiānzǎi míng yáng”。 zuò wéi yī gè chún cuì de rú zhě， dé cǐ lǐ yù， kǒng yíng dá zài tiān yòu zhī， yì kě wú hàn yú quán xià liǎo。 sān、 zòng lùn zhèng jīng jīng yì xiá kāi《 shí bā xué shì tú zàn》 chēng zàn kǒng yíng dá shuō：“ dào guāng liè dì， fēng chuán jué lǐ。 jīng yì xiá kāi， shǒu yán（ shū zhǎn） cí biāo qǐ。” shuō tā rú xué xiū yǎng hěn gāo， yòu dāng nián kǒng zǐ zhī fēng。 jiǎng jīng shí jīng yì càn rán， yóu cǎi xiá mǎn tiān； fā biǎo yǎn shuō， kǒu ruò xuán hé， rú jiāng biāo dǒu qǐ。 yàn zhī yíng dá shì jì， shí fēi xū měi zhī cí。 kǒng yíng dá suǒ xiū《 wǔ jīng zhèng yì》， bù jǐn jǐn shì qián xián jīng shuō de cái liào duī jī， qí jiān guàn chuān liǎo tā jīng dào de jīng xué sī xiǎng， zhè jí zhōng fǎn yìng zài zhèng yì qián yán hé juàn shǒu tí cí zhōng。 kǒng yíng dá shēn yú《 yì》 lǐ， qián rén yǐ yòu gōng lùn。 sòng rén zhāng táng yīng shuō：“ kǒng yíng dá cháng zhuàn《 zhōu yì zhèng yì》， yòu yǔ mǎ jiā yùn、 zhào qián xié《 yè》、 sū dé xiáng děng cān xiáng， yǐ xíng yú shì。 guān qí fā míng sān shèng zhī zhǐ， tōng guàn wàn huà zhī yùn， qí shēn yú yì hū！”（《 quán sòng wén》３５ cè５ ９７ yè） qí《 zhōu yì zhèng yì》 juàn shǒu tí cí tōng guò lùn《 yì》， chǎn fā liǎo xì tǒng de yǔ zhòu biàn huà sī xiǎng。 shǒu xiān， tā jiē shì《 yì jīng》 zhù zhǐ zài míng biàn huà zhī dào， shuō：“ yì zhě biàn huà zhī zǒng míng， gǎi huàn zhī shū chēng。”（《 zhōu yì zhèng yì juàn shǒu》， xià tóng） biàn huà yùn dòng cún zài yú tiān dì kāipì zhī jì， shì jiān yī qiē shì wù de cún zài xíng shì jí shì yùn dòng：“ zì tiān dì kāipì， yīn yáng yùn xíng， hán shǔ sòng lái， rì yòu gèng chū。” měi yī shì wù， wú shí wú kè bù chù yú yùn dòng biàn huà zhī zhōng。 shì jiè nǎi“ xīn xīn bù tíng， shēng shēng xiāng xù”， bù duàn gēngxīn de shì jiè。 qí gēngxīn bù yǐ de lì liàng yuán quán zài yú yùn dòng， zài yú“ biàn huà zhī lì， huàn dài zhī gōng”。“ yì” zhī chēng jí shì duì yùn dòng xiàn xiàng de gài kuò，《 yì》 jiàn lì de jī chǔ yě jiù shì yùn dòng biàn huà。 qí cì， kǒng yíng dá rèn wéi yùn dòng biàn huà de gēn běn zài yú yīn yáng 'èr qì zhī xiāozhǎng。 shèng rén zuò guà， huà“ yī” yáo yǐ xiàng yáng， huà“ yī” yáo yǐ xiàng yīn； huà bā jīng guà wéi sān yáo， xiàng tiān dì rén， yì jí“ sān cái”， yǐ shì yùn dòng fǎ zé guàn chuān tiān dì rén zhī zhōng， yuē：“ biàn huà yùn xíng zài yīn yáng 'èr qì， gù shèng rén chū huà bā guà， shè gāng róu liǎng huà xiàng 'èr qì yě； bù yǐ sān wèi xiàng sān cái yě； wèi zhī wéi yì， qǔ biàn huà zhī yì。” qí sān， kǒng yíng dá zhǐ chū《 yì》 jīng de tè zhēng shì chōu xiàng xìng hé xiàng zhēng xìng：“ yì zhě xiàng yě； yáo zhě xiào yě。” xiàng jí xiàng， jí fǎng zhào； jiāo jí xiào， jí xiào fǎ。 zuò《 yì》 zhī shèng rén，“ yǎng guān fǔ chá， xiàng tiān dì 'ér yù qún pǐn； yún xíng 'ér shī， xiào sì shí yǐ shēng wàn wù。” jiǎn yán zhī jí xiào fǎ tiān dì jí zì rán guī lǜ yǐ shēng yù zhòng shēng， zhǎngyǎng wàn wù。 qí sì， zhù“ yì jiān sān yì” shuō。 yì de jī běn yì yì shì yùn dòng biàn huà。 dàn zhè zhǐ shì yì yì de yī gè fāng miàn。 kǒng yíng dá cóng《 yì wěi qián záo dù》 shuō， yuē：“ yì yī míng 'ér hán sān yì， suǒ wèi yì（ jiǎn） yě， jiāo yì yě， bù yì yě。” jiǎn yì shì shuō： tiān dì wú yán， rì yuè xīng chén bù mǎn tiān kōng， guāng míng càn làn， bìng bù fán rǒng， dàn zài cǐ“ bù fán bù rǎo， dàn bó bù shī” de bèi hòu， yùn cáng zhe wú xiàn shén jī。 cǐ jí zì rán guī lǜ de kè guān xìng hé bì rán xìng。 biàn yì， zhǐ yīn yáng 'èr qì yùn xíng， yīn yáng zuò wéi wú suǒ bù zài 'ér yòu duì lì tǒng yī de liǎng zhǒng lì liàng， shí jì shì shì wù de máo dùn xìng。 tiān dì biàn huà， wǔháng dié dài， sì shí gēngtì， nǎi zhì rén shì zhī jìn tuì róng rǔ， chéng bài lì dùn， wú yī bù shì zhè yī máo dùn guī lǜ de jù tǐ biǎo xiàn。 bù yì， zhǐ zūn bēi zhī wèi。 tiān shàng dì xià， jūn nán chén běi， fù zuò zǐ fú děng děng jiē shì。 qí shí， zhè xiē duì děng de dì wèi guān xì zhōng jiū shì yòu biàn huà de， bù biàn shì zàn shí de， suǒ wèi bù yì shí jì shì yùn dòng guò chéng zhōng yī dìng shí qī nèi de xiāng duì wěn dìng xìng。“ yì jiān sān yì” shí jì bāo hán liǎo máo dùn yùn dòng de guī lǜ xìng（ yì jiǎn） hé yùn dòng xíng shì（ jué duì de yùn dòng hé xiāng duì de jìng zhǐ）， zhè shì hé hū biàn zhèng yùn dòng guān de。 qí wǔ， yì bāo yòu wú。 zhēn duì rú jiā chóng yòu、 lǎo zhuāng guì wú de fēn qí， kǒng yíng dá cǎi nà wáng bì de fāng fǎ， yuán dào rù rú， tí chū“ yì jiān yòu wú” de mìng tí。 tā shuō yì zhī sān yì dōushì jiù“ yòu” lái shuō de， yì jiǎn、 jiāo yì、 bù yì， dōushì yòu xíng shì wù de yùn dòng xíng shì。“ rán yòu shēng yú wú”， yì lǐ zhōng jiān yòu“ wú”。 yīn cǐ《 qián záo dù》 shuō：“ yòu xíng shēng yú wú xíng， zé qián kūn 'ān cóng 'ér shēng？ gù yòu tài yì， yòu tài chū， yòu tài shǐ， yòu tài sù。” tài yì shì kàn bù jiàn de qì； tài chū shì qì tǐ de kāi shǐ； tài shǐ shì xíng tǐ de kāi shǐ； tài sù shì pǐn zhì de kāi shǐ。 qì、 xíng、 zhì wèi fēn zhī shí jí“ hún dùn”， hún dùn de tè zhēng shì“ shì zhī bù jiàn， tīng zhī bù wén， xún zhī bù dé”， zhè jiù shì xuán miào wú bǐ bù kě zhuō mō de“ tài yì”， zhè jiù shì dào jiā zhī“ wú”。 kě jiàn yì lǐ zhōng yùn hán yòu“ wú” de yì yì。 wèihé《 yì jīng》 bù jiǎng“ wú”， zhuān jiù yòu xíng 'ér yán ní？ kǒng yíng dá rèn wéi nà shì yīn wéi shèng rén zuò《 yì》 yì zài chuí jiào， chuí jiào dāng yǐ jù tǐ wéi fǎ， bù rán rén men jiù wú suǒ shì cóng。 zhè jiù shì《 xì cí》 suǒ wèi：“ xíng 'ér shàng zhě wèi zhī dào， xíng 'ér xià zhě wèi zhī qì。” dào jí wú， qì jí yòu。 qí liù， yì dào guǎng dà， lǐ bèi sān cái。 kǒng yíng dá wèile shén huà《 yì jīng》， rèn wéi yì dào guǎng dà， wú suǒ bù bāo。《 yì》 nǎi shèng rén fǎ tiān zé dì 'ér zuò， gù yòu tiān dì zhī lǐ； zuò《 yì》 shì wéi liǎo chuí jiào， gù yòu rén lún zhī lǐ hé wáng dào zhī lǐ：“《 yì》 zhě suǒ yǐ jì tiān dì， lǐ rén lún， ér míng wáng dào。” bù jǐn yòu xiū qí zhì píng（ zhū rú“ zhèng jūn chén、 fù zǐ、 fū fù zhī yì”） de dà jīng dà fǎ， yǐ cún gāng jì； ér qiě hái yòu“ dù shí zhì yí， zuò wéi wǎng gǔ， yǐtiányǐyú” děng jù tǐ lì mín cuò shī，“ yǐ shàn mín yòng”。 zhǐ yào zūn xún yì lǐ， jiù néng shǐ yīn yáng yòu xù， bǎi wù hé shùn， shè huì 'ān dìng， qún shēng hé qià， guó zuò jiù néng chuán zhī wú qióng。 qí qī， yì lì sān gǔ， rén gèng sān shèng。 zài《 zhōu yì》 zuò zhě zhè gè jù sòng pō duō de wèn tí shàng， kǒng yíng dá zōng hé zhū jiā， zuò liǎo zǒng jié xìng jié lùn。 tā cǎi yòng《 hàn shū》“ rén gèng sān shèng， shì lì sān gǔ” de shuō fǎ， rèn wéi“ fú xī zhì guà， wén wáng xì cí， kǒng zǐ zuò shí yì。”《 xì cí》 shuō：“ hé chū tú， luò chū shū， shèng rén zé zhī。”“ shèng rén” jí fú xī。 fú xī dé hé tú， yǎng guān tiān wén， fǔ chá dì lǐ， huà wéi bā guà，“ wàn wù zhī xiàng jiē zài qí zhōng”， gù《 xì cí》 yuē：“ bā guà chéng liè， xiàng zài qí zhōng yǐ。” bā guà suī jù wàn wù zhī xiàng， dàn wèi jìn wàn wù biàn tōng zhī lǐ， gù shèng rén zài“ yīn 'ér zhòng zhī”， jiāng bā guà zhòng wéi liù shí sì guà， yú shì biàn huà zhī lǐ xiān rán míng bèi。《 xì cí》 shuō：“ yīn 'ér zhòng zhī， yáo（ biàn） zài qí zhōng yǐ。”《 xì cí》 yòu shuō：“ yì zhī xīng yě， qí yú zhōng gǔ hū？ zuò yì zhě qí yòu yōu huàn hū？” shuí yòu yōu huàn ní？《 shǐ jì》 shuō liǎo：“ wén wáng yīn 'ér yǎn yì”， zhè jiù shì“ zuò yì zhě yòu yōu huàn” zhě yě。 jù tǐ shuō jí shì wén gōng zuò guà cí。 yòu rén shuō jiāo cí yě shì wén wáng suǒ zuò， dàn shì lì kǎo qí zhōng xǔ duō wén wáng shēn hòu zhī shì， kǒng yíng dá rèn wéi jiāo cí wéi zhōu gōng suǒ zuò。《 zuǒzhuàn》 zài， hán xuān zǐ guān shū tài shǐ，“ jiàn《 yì xiàng》 yǔ《 lǔ chūn qiū》， yuē：‘ zhōu lǐ jìn zài lǔ yǐ！ wú nǎi jīn zhī zhōu gōng zhī dé yǔ zhōu zhī suǒ yǐ wáng。’” guān《 yì》 xiàng 'ér zhī zhōu gōng zhī dé， shì bì《 zhōu yì》 yǔ zhōu gōng yòu guān， gù dìng yáo cí wéi zhōu gōng suǒ zuò。 zhì yú“ shí yì”， zé wéi kǒng zǐ suǒ zuò。 zuò《 yì》 zhě， shí yòu sì wèi， ér chēng“ sān shèng” zhě， yīn zhōu gōng wéi wén wáng zhī zǐ， jiān yú fù zǐ， gù yuē sān shèng。 kǒng yíng dá yī yán lùn dìng， suì chéng qiān gǔ gōng lùn。 qí lùn《 shàng shū》 yě pō wéi diǎn shí。 shǒu xiān， rèn wéi《 shū》 shì xiān wáng shǐ liào， bìng bù shén mì：“《 shū》 zhě， rén jūn cí gào zhī diǎn， yòu shǐ jì yán zhī cè。” quán shì xiē wǎng gǔ dì wáng de gào mìng hé shǐ guān de jì lù， wú fēi lì shǐ wén xiàn zī liào。 rèn wéi shàng shū jiù shì yǐ xiān wáng yán xíng lái chuí jiào hòu shì。 tā shuō，《 shàng shū》 zhī zhōng， nèi róng duō yàng， shè jí miàn guǎng， yòu de shì dì wáng shè wéi jiào lìng lái tǒng yù qún xià； yòu de shì chén xià fū chén lǐ lè yǐ guī jiàn jūn wáng。 yòu shí yòu xuān míng wēi lìng yǐ yán sù zhèng jì， yòu shí zé bù liè hé shùn lái tiáohé fēng yǔ…… qí jiān bù fá chuí fàn zuò yòng。 yùn yòng dé dāng jiù bǎi shì dà jí， cháng ruò shī zhī háo lí jiù huì chā zhī qiān lǐ。 zhēn xiàng shū jī guān jiàn， bù kě děng xián shì zhī。 tā hái lùn shù liǎo《 shū》 de wén tǐ， rèn wéi shū yòu diǎn、 mó、 xùn、 gào、 shì wǔ tǐ， jiē gè yòu yuán qǐ： diǎn mò qǐ yú yáo shùn， shì gào shǐ zì tānɡ wǔ：“ xūn huá yī ràng 'ér diǎn mò qǐ， tānɡ wǔ gé mìng 'ér shì gào xīng。” jiā yán yì xíng， qí lái yuǎn yǐ！ zhì yú《 shū》 de biān zhě， kǒng yíng dá chéng xí sī mǎ qiān zhī shuō， dìng wéi kǒng zǐ。 tā shuō kǒng zǐ shēng yú shuāi zhōu， yòu chóng gāo de dé xíng què wú shìdàng de dì wèi， dào zhī bù xíng， suì jiǎng qiú shèng rén zhī dào yǐ jiào huà rén xīn， qǔ dàng 'àn zī liào， shān fán jiù jiǎn， qù cū qǔ jīng， biān wéi《 shū jīng》。 shí xiàn shàng“ shàng duàn yáo shùn， xià zhōng qín lǔ， shí lì wǔ dài， shū zǒng bǎi piān”； nèi róng shàng， dōushì xiān wáng“ qián yán wǎng xíng zú yǐ chuí fǎ jiāng lái” zhě。 dàn shì， zài《 shàng shū》 wèn tí shàng， kǒng yíng dá què fàn liǎo cǎi yòng wěi kǒng chuán de cuò wù， lì lái pō shòu fēi yì。《 shàng shū》 de liú chuán， zuì duō jiū gé。 xiāng chuán kǒng zǐ shān shū bǎi piān， qín fén shū，《 shàng shū》 sàn yì。 hàn xīng， Jǐnán fú shēng píng jì yì chuán shòu， jǐn dé 29 piān。 dāng shí yǐ hàn lì xiě lù， shǐ chēng《 jīn wén shàng shū》。 xī hàn liú xíng 'ōu yáng、 dà xiǎo xià hóu zhī xué， dōushì jīn wén。 jǐng wǔ zhī shí， lǔ gōng wáng huài kǒng zǐ zhái， dé kǒng shì bì cáng gǔ jīng， qí zhōng yòu《 shàng shū》， yòng zhàn guó gǔ wén xiě chéng。 kǒng 'ān guó yǐ jīn wén xiào dú， duō chū 16 piān， shì wéi《 gǔ wén shàng shū》。 dāng shí zhǐ cáng yú jìn zhōng， mín jiān bìng wú chuán shòu， kǒng 'ān guó shì fǒu gěi tā zuò chuán yě hěn nán shuō。 yóu yú zhī zhī zhě xī， hàn chéng dì shí， zhāng bà jìng wěi zào《 gǔ wén shàng shū》 102 piān， hào chēng“ bǎi liǎng piān”。 wáng mǎng xīng gǔ wén， lì yòu《 gǔ wén shàng shū》 bó shì。 dōng hàn pō yòu chuán rén， dàn dū zhǐ chuán qí zhōng yǔ jīn wén xiāng tóng de 29 piān。 mǎ róng、 zhèng xuán suǒ zuò《 shū zhù》， yě xiàn yú cǐ。 qí yú 16 piān chēng《 yì shū》， yīn wú chuán shòu， jiàn jiàn shī chuán。 zhí dào dōng jìn， méi zé xiàn chū hào chēng kǒng 'ān guó zuò chuán de《 gǔ wén shàng shū》， gòng 59 piān。 jīng hòu rén kǎo dìng， qí jīng wén yòu 33 piān xì fēn xī jīn wén 29 piān 'ér chéng； lìng wài 25 piān xì zhí shí jiù wén， zá róu 'ér chéng。 yòu sōu luó gǔ xùn， pèi yǐ zhuànzhù， tuō wéi kǒng 'ān guó suǒ zuò。 zhǐ yào kǎo chá yī xià《 shàng shū》 liú chuán qíng kuàng， qí zuò wěi zhī jì jiù bù nán fā xiàn。 tè bié shì chuán wén yòu hěn duō zuò wěi de zhū sī mǎ jì， chū xiàn hěn duō kǒng 'ān guó shēn hòu de dì míng， yòu xiē zhù jiě shèn zhì yǔ kǒng zhù《 lùn yǔ》 xiāng zuǒ， rú cǐ zhī lèi， zhǐ yào shāo jiā kǎo dìng biàn kě lì zhī qí wěi。 kě shì kǒng yíng dá gēn běn méi huái yí guò tā， fǎn 'ér chēng zàn“ qí cí fù 'ér bèi， qí yì hóng 'ér yǎ， fù 'ér bù yàn， jiǔ 'ér yù liàng（《 shàng shū zhèng yì xù》）， yòu kuà zhèng yù mǎ， dú bù tiān xià zhī yōu shì！ jiāng zì jǐ sù suǒ yán xí de zhèng xuán zhù《 shàng shū》 shù zhī gāo gé， jìn qì qián xué 'ér xué yān。 shè zhēn cóng yàn， shí zài nán cí“ zhū zǐ bù bié” zhī zé！ dàn shì， zhè bù shì kǒng yíng dá yī rén de guò cuò， dāng shí zhěng gè shí dài fēng qì jí shì rú cǐ。 xī jìn mò nián yǐ lái， shén zhōu bǎn dàng， wén yǎ wú cún。 yǒng jiā zhī luàn， shū quē jiǎn tuō， xiān shī jiù shuō， gèng shì dàng rán wú cún。 jīn wén sān jiā《 shū》 wáng， xué zhě wéi chuán zhèng zhù《 shàng shū》， mǎ róng、 wáng sù zhī xué， cún 'ér bù chuán。 méi zé chèn diǎn jí jí shuāi zhī shí， xiàn《 gǔ wén shàng shū》， qí piān zhāng duō yú xiàn xíng gè《 shū》， zhù jiě yòu tuō yú 'ān guó， yú shí zuì gǔ； jiā zhī shì yì yì shì jīng xīn zhuàn jiù， bù fá jīng yì， qiě duō yǔ mǎ、 wáng zhī shuō xiāng hé。 bǐ yú zhèng shì shū zhù， zhēn shì bié kāi shēng miàn， shí fēn xǐ rén。 ér dāng shí nán cháo zhū rú， duō shàng xuán tán 'ér shǎo shí xué， wú yì piàn zǐ yù shàng yú rén， zì rán yàn pǐn dé shòu， qí huò dà xíng liǎo。 běi cháo tǔ rén sù mù jiāng nán yī guān wén wù， nán rén suǒ jǔ， běi rén sī qū， jí shǐ bó xué rú“ èr liú”、 shēn zhàn ruò lù dé míng de rén， yě mò bù xī rán qū fēng， háo bù huái yí。“ èr liú” shì běi cháo zuì zǎo yán xí wěi《 gǔ wén shàng shū》 de rén， shì shòu nán xué yǐng xiǎng； lù dé míng zì suí rù suí， suǒ zhuàn《 jīng diǎn shì wén》，《 shū jīng》 jí yǐ wěi gǔ wén wéi běn， běn wéi nán xué。 kǒng yíng dá xiān xué zhèng shì《 shàng shū》， hòu cóng liú dào zhì kǒng shì gǔ wén， jiù shì shòu zhè zhǒng shí dài fēng shàng de dú hài。 zài zhěng gè shè huì dū chóng xìn wěi gǔ wén de qíng kuàng xià， kǒng yíng dá shòu qí yǐng xiǎng jiù shí fēn zì rán liǎo。 bù jǐn kǒng yíng dá xiāng xìn wěi gǔ wén， tā de《 wǔ jīng zhèng yì》 biān zhuàn bān zǐ yě xiāng xìn； bù jǐn《 zhèng yì》 bān zǐ xiāng xìn， zì kǒng yíng dá zhì běi sòng， yě wú rén gǎn huái yí wěi kǒng chuán。 zhí dào nán sòng zhū xī， cái yīn gǔ wén zhū piān wén zì fǎn bǐ jīn wén wén cóng zì shùn 'ér huái yí tā。 zhì míng rén méi wéi、 qīng rén yán ruò qú xiáng jiā kǎo dìng， wěi gǔ wén zuò wěi zhī jì cái zuì zhōng dà bái yú tiān xià。 yīn cǐ， kǒng yíng dá yòng wěi gǔ wén bù jǐn jǐn shì tā yī rén de gù lòu， ér shì zhěng gè shí dài fēng qì shǐ rán， bù kě hòu fēi。 dàn shì tā cǎi yòng wěi gǔ wén zuò wéi guān bān jīng diǎn， jīn tiān wěi kǒng《 shàng shū》 réng yǐ shí sān jīng zhī yī de xíng shì bǎo cún yú《 shí sān jīng zhù shū》 zhī zhōng， shǐ yàn pǐn pī shàng hé fǎ de wài yī qī yú zhòng rén， qǐ liǎo hěn huài de zuò yòng。 qí lùn《 shī jīng》， yuē：“ shī zhě， lùn gōng sòng dé zhī gē， zhǐ pì fáng xié zhī xùn。”（《 máo shī zhèng yì xù》， xià tóng） bù wài hū gē gōng sòng dé、 quàn rén cóng shàn zhī xíng yín。 zhè xiē cháng yín duǎn chàng， zuò zhī zhě suī rán shì zì wǒ gǎn qíng liú lù， dàn què yòu yì yú shēng líng jiào huà。 duì yú tǒng zhì zhě lái shuō，《 shī》 hái kě yǐ guān wéi zhèng zhī dé shī：“ ruò zhèng yù chún hé， zé huān yú bèi yú cháo yě； shí dāng cǎn dú， yì yuàn cì xíng yú yǒng gē。 zuò zhī zhě suǒ yǐ chàng huái shū fèn， wén zhī zhě zú yǐ sài wéi cóng zhèng。” shī gē shì zuò zhě qíng gǎn de liú lù， shì shè huì de fēng biāo， shì zhèng zhì de yǔ qíng biǎo， guān hū shī jí zhī qí xǐ nù 'āi lè， zhì luàn xīng shuāi。 suǒ yǐ shī gē bù jǐn jǐn shì yī zhǒng yì shù， yī zhǒng xiǎo jì， shī gē yī yàng kě yǐ yòng yú jiào huà， yǎn wù yú zhèng zhì， gù shèng rén yú liù yì zhī zhōng， yào shè shī jiào。 guān yú shī gē de qǐ yuán， kǒng yíng dá tí chū xìng qíng shuō。 gǔ yǔ yòu“ shī yán zhì”， kǒng yíng dá rèn wéi shī gē qǐ yuán yú xìng qíng， qíng yòu suǒ dòng， shēng fā hū wài， qí yùn lǜ hé hū yī dìng de jié zòu yùn lǜ， zhè jiù shì shī。 yóu yú shī shì yòu gǎn yú tiān dì wàn wù zhī qíng 'ér shēng， shī chū zhī zì rán， yī jīng chǎn shēng， shī jiù yòu qiáng liè de fǎn zuò yòng， gù néng“ gǎn tiān dì、 dòng guǐ shén”， gèng néng fěng lì rén lún， dūn hòu fēng sú。 tā rèn wéi shī lǐ chǎn shēng hěn gǔ， yīn wéi xìng qíng gǔ yǐ yòu zhī， shèn zhì yuǎn zhì rén lèi zhī qián。 rú yàn què zhōu jiào， yòu fán suì yōu kǔ zhī qíng； luán fèng zhǎn chì， yòu piān piān qǐ wǔ zhī róng。 kě jiàn《 shī》 lǐ shì zài kāi tiān pìdì zhī chū， dòng zhí fēn huà zhī shǐ jiù yǐ jù bèi liǎo de。 bù guò yòu xíng de shī gē què yòu qí dàn shēng de lì shǐ guò chéng。 tā yú shì yòu tí chū shì yùn chǎn shēng shī gē zhī shuō。 rèn wéi shàng gǔ dì wáng zhèng wù zhì shí， yī qiē cóng jiǎn， wú xū fěng yù； zhōng gǔ zhèng wù fán jù， yòu shī yòu chéng， yú shì yòu 'òu gē de pò qiē xū yào。 táng yú zhī shí， yòu shī de méng yá， ér huáng dì zhī shì， què bù jiàn shī jì。 qí hòu shí yùn měi jiàng， fán jīng sān dài， gù shī yú sān qiān。 shī zhī gēn běn zài xìng qíng， ér shī zhī chǎn shēng zé zài shí zhèng。 jīn běn《 shī jīng》 jiù shì kǒng zǐ cóng sān qiān gǔ shī zhī zhōng，“ lí zhèng yí wén， dé qí jīng huá”， xuǎn biān 'ér chéng de。 guān yú lǐ， tā shuō：“ lǐ zhě， jīng tiān wěi dì， běn zhī zé dà yī zhī chū， yuán shǐ yào zhōng， tǐ zhī nǎi rén qíng zhī yù。”（《 lǐ jì zhèng yì xù》， xià tóng） rèn wéi lǐ de zhōng jí gēn yuán shì yǔ zhòu jīng shén（ tài yī）， qí zhí jiē yǐ jù zé shì rén de qíng yù， jù yòu yǔ zhòu fǎ zé de bì rán xìng hé rén qíng xū yào de bì yào xìng， jì shén shèng yòu zhòng yào。 tā shuō： rén yòu xǐ nù 'āi lè zhī zhì， dòng jìng hàowù zhī xīn， xiū yǎng hǎo de kě yǐ kè fú yù wàng de chōng dòng yòu suǒ bùwèi， ér xiū yǎng chā de jiù huì shòu tān yù de qū shǐ 'ér wú suǒ bùwèi liǎo。 yīn cǐ“ gǔ xiān shèng rén jiàn qí ruò cǐ， yù bǎo zhī yǐ zhèng zhí， nà zhī dé yì…… gù nǎi shàng fǎ guó xiàng（ tiān）， xià cān fāng zài（ dì）， dǎo zhī yǐ dé， qí zhī yǐ lǐ”。 kě jiàn lǐ de shè zhì wán quán shì shàn yì de， yì yù kè fú rén xìng cū yě de yī miàn， fā yáng qí liáng shàn de yī miàn， shì wéi chí shè huì 'ān dìng、 rén qún hé xié de shè shī。 lǐ zhī yú rén， yóu dī fáng zhī yú hóng shuǐ， jiāng shéng zhī yú liè mǎ， shì yī zhǒng fáng fàn hé xùn huà cuò shī。 kǒng yíng dá hái jìn yī bù cóng zì rán jiè de zhì xù xìng hé dòng wù de shì yù xiàn xiàng zhōng， zhǎo dào liǎo lǐ yì jīng shén de kè guān yǐ jù， lùn zhèng lǐ de chǎn shēng yuān yuán yōu yuǎn。 tā shuō：“ wù shēng zé zì rán 'ér yòu zūn bēi， ruò yáng gāo guì rǔ， hóng yàn fēi yòu xíng liè， qǐ yóu jiào zhī zhě zāi！” zūn bēi zhì xù shì shēng wù de běn xìng， ér shì wù shēng lái jiù yòu zhì xù，“ sān cái jì pàn， zūn bēi zì rán 'ér yòu”。 kě jiàn， lǐ yòu qí kè guān bì rán xìng。 nà me rú jiā suǒ yán xí de lǐ yòu chǎn shēng yú hé shí ní？ tā shuō lǐ de chǎn shēng yòu yī gè fā zhǎn guò chéng：“ bō shǔ zé dà xiǎng（ lǐ） zhī làn shāng， tǔ gǔ（ lè） nǎi yún mén（ wǔ） zhī quán shí（ jī chǔ）， guān miǎn shì yú xuān（ huáng dì） chū， yù bó cháo yú yú（ shùn） shǐ； xià shāng gé mìng， sǔn yì kě zhī； wén wǔ chóngguāng， diǎn zhāng sī bèi。 lèi hū dàn jī（ zhōu gōng）， fù wéi lín cháo， shù qū lǐ yǐ jié wēi yí， zhì zhōu lǐ 'ér jīng bāng guó。” jù《 lǐ jì》 suǒ zài， fán shǔ、 tǔ gǔ dōushì shén nóng shí dài de lǐyuè。 shén nóng yǔ huáng dì、 yáo shùn dōushì shàng gǔ jūn shì mín zhù zhì shí qī shǒu lǐng， shǔ yú shì zú shè huì。 kǒng yíng dá bǎ zhōng guó chuán tǒng lǐyuè yuǎn sù yú yuán shǐ shè huì， zhè shì hé hū mín sú xué yán jiū jiēguǒ de。 tā kǎo chá liǎo wǔ lǐ chǎn shēng guò chéng， shuō zūn bēi zhī lǐ qǐ yú suì huáng， jià qǔ jiā lǐ shǐ yú fú xī， jì lǐ jí lǐ qǐ yú shén nóng， zhì huáng dì， jí xiōng jūn bīn jiā wǔ lǐ bèi， rán 'ér xíng chéng zhì dù， dìng wéi diǎn zé， zé zài zhōu gōng fǔ chéng zhī shí yǐ。 suī rán yī lín bàn zhǎo wèi miǎn qiānqiǎng， dàn shuō lǐ zhì chǎn shēng shì zhú jiàn wán bèi de， zé jiàn shí guò rén。 zài tán lǐ de gōng néng shí， kǒng yíng dá zōng hé jiù shuō， cóng shēng xùn de jiǎo dù xùn shì shuō：“ lǐ， tǐ yě， lǚ yě， lǐ yě。” tǐ shì tǐ yòng zhī tǐ， jí gēn běn fǎ zé， tǒng zhī yú xīn； lǚ jí shí jiàn， jí tǐ yòng zhī yòng， zhǐ lǐ jié yí wén zhǐ dǎo shí jiàn； lǐ jí zhì， zhǐ lǐ jù yòu shǐ tiān xià zǒu xiàng dà zhì de gōng néng。 jù tǐ dì jiǎng，《 zhōu lǐ》 shǔ yú tǐ， shì jīng bāng zhì guó zhī dà jīng dà fǎ；《 yí lǐ》 shǔ yú lǚ， shì rì cháng shēng huó de xíng wéi zhǔn zé。 yě jiù shì wén xiàn suǒ wèi“ jīng lǐ sān bǎi （ zhōu lǐ）， qū lǐ sān qiān（ yí lǐ）”。 jīng zhī yǔ qū， tǐ zhī yǔ lǚ， yī dà yī xiǎo， yī jiǎn yī fán， gè yòu zhuān zhù， xiāng fǔ wéi yòng。 zhì yú sān lǐ de zuò zhě， kǒng yíng dá míng què rèn wéi：“ zhōu gōng suǒ zhì zhī lǐ zé《 zhōu guān》（ zhōu lǐ）、《 yí hé》 yě。” kǒng zǐ de gōng láo， zé shì zài lǐ huài lè bēng de chūn qiū shí qī“ dìng lǐ zhèng lè”。《 lǐ jì》 zé shì kǒng zǐ dì zǐ“ qī shí 'èr zhī tú gòng zhuàn suǒ wén”， qí zhōng“ huò lù jiù lǐ zhī yì， huò lù biàn lǐ suǒ yóu， huò jiān jì tǐ lǚ， huò zá xù dé shī”，《 lǐ jì》 shì lǐyuè yuán lǐ de lǐ lùn chǎn shù， wú guài hū kǒng yíng dá yào qǔ tā lái dài biǎo“ lǐ jīng” liǎo。 kǒng yíng dá lùn《 chūn qiū》 shuō：“《 chūn qiū》 zhě， jì rén jūn dòng zuò zhī wù， shì gǔ shǐ zhí zhī shū。”（《 chūn qiū zhèng yì xù》， xià tóng）《 chūn qiū》 jiù qí běn yuán shàng jiǎng， bù wài hū shǐ guān jì shì de shǐ shū。 rán 'ér jì shì zhī zhōng yòu shū fǎ cún yān， nà jiù shì bāo shàn biǎn 'è， ér bāo biǎn de biāo zhǔn zé shì lǐ yì， gù《 chūn qiū》 jí shì lǐyuè yuán lǐ de jù tǐ yùn yòng。 tōng guò xù shì lái yù bāo biǎn， tōng guò bāo biǎn lái xuān chuán lǐ fǎ， zhè jiù shì《 chūn qiū》 de zhù tí sī xiǎng。 kǒng yíng dá shuō： chūn qiū zhī shí，“ xià líng shàng tì， nèi pàn wài qīn， jiǔ yù sāo rán， sān gāng suì jué”， jiē jí máo dùn， mín zú máo dùn， shè huì zhì 'ān， lún lǐ dào dé， wú yī bù jiān ruì duì lì， shí fēn hùn luàn。 kǒng zǐ shēng féng luàn shì， xīn huái dà shèng，“ xiǎng chuí zhī yǐ fǎ zé wú wèi， zhèng zhī yǐ wǔ zé wú bīng， shǎng zhī yǐ lì zé wú cái， shuō zhī yǐ dào zé bù yòng”， dú shū rén yī wú suǒ yòu， zhǐ yòu jiāng mǎn qiāng rè qíng yǔ fèn mèn sù zhū bǐ duān， zhù shū lì shuō yǐ cún qí zhèng lùn。 yīn lǔ shǐ suǒ jì duō yòu dé shī shàn 'è zhī xíng， gù yǐ jù jīng fǎ lái yī yī jiā yǐ shéng zhèng， yú yǐ bāo biǎn。 tā de bāo biǎn shí fēn tiē qiē zhǔn què， lìng rén xìn yǎn，“ yī zì suǒ jiā， yòu tóng huá ɡǔn zhī zèng， yī yán suǒ chù， wú yì xiāo fǔ zhī zhū！” zhēn shì wēi lì wú bǐ， yī zhī tū bǐ shèng guò shí wàn xióng bīng！ zì cóng kǒng zǐ sǐ hòu， duì liù jīng de lùn shù suī rán shí jiàn zǎijí， dàn dōuméi yòu kǒng yíng dá píng shuō dé zhè yàng quán miàn jù tǐ、 yǐng xiǎng shēn yuǎn。 zhèng xuán、 wáng sù biàn zhù qún jīng， róng huò yòu jiào xì tǒng de lùn shù（ rú zhèng shì《 liù yì lùn》）， dàn xiàn zài dà dū shī chuán， bù xiàng kǒng shì zhū shuō bǎo cún wán zhěng。 zì cóng táng dài jiāng《 wǔ jīng zhèng yì》 bān xíng tiān xià hòu， qì zhì běi sòng shù bǎi nián jiān， kǒng yíng dá nà píng shí xiáng zhèng de jīng lùn biàn chéng wéi hòu xué zhū rú fèng xíng de zhèng tǒng lǐ lùn， jí shǐ hòu dài yǐ zhòng dìng《 wǔ jīng dà quán》，《 wǔ jīng zhèng yì》 de guān diǎn yě cháng cháng zuò wéi chuán tǒng de shuō fǎ lái jiā yǐ yǐn zhèng。 tā kuà sòng yú míng， zhí dào qīng cháo， réng rán zuò wéi《 shí sān jīng zhù shū》 zhōng de zhù tǐ nèi róng kān kè bù jué。 rú guǒ yào kǎo chá zhōng guó gǔ jí de bǎn běn zhī zuì，《 wǔ jīng zhèng yì》 háo wú yí wèn jiāng xióng jū bǎng shǒu。 qí fā xíng zhī guǎng， yǐng xiǎng zhī shēn， yǐ yuǎn yuǎn chāo chū liǎo táng tǒng zhì zhě tǒng yī jīng shuō yǐ lì kē jǔ kǎo shì de chū zhōng， jìn 'ér duì zhěng gè zhōng guó jīng xué de tǒng yī hé guī fàn gōng zuò zuò chū liǎo tè shū gòng xiàn。 dāng rán， jīn wú zú chì， rén wú wán rén， shū yě wú jìn shàn jìn měi zhī zuò。 jìn guǎn《 wǔ jīng zhèng yì》 yǐ jīng jīng guò tōng rén zhǐ zé、 fù shěn kǎo xiào， dàn réng rán nán miǎn xiǎo cī。 qián rén cháng zhǐ zé zhèng yì de shī wù yòu sān：“ yuē bǐ cǐ hù yì， yuē qū xùn zhù wén， yuē zá yǐn chèn wěi。”（ pí xī ruì《 jīng xué lì shǐ》） qū xùn zhù wén， zhǐ zhèng yì wán quán yǐ zhù wén zhī shì fēiwèi shì fēi， fán zhù wén suǒ yán， bì jìn liàng fǎn fù wéi zhī shū tōng zhèng míng， yòu shí shèn zhì duì cuò wù de zhù jiě yě bù jiā bó zhèng， fǎn 'ér qū wéi zhī shuō。 zhè dāng rán bù hé hū kē xué jīng shén， dàn shì shū jiā zhī yì， běn bù pò zhù， gèng bù bó zhù， yīn cǐ huáng kǎn wéi《 lǐ jì》 zhèng xuán zhù zuò shū， shí guī zhèng shī， kǒng yíng dá fǎn 'ér jī tā“ hú sǐ bù shǒu qí qiū， yè luò bù guī qí běn”（《 lǐ jì zhèng yì xù》）， shī qù shū jiā běn zhǐ； liú xuàn zuò《 chūn qiū zuǒshìzhuàn》 shū， yòng dù zhù què kuāng dù shī， kǒng yíng dá yě chì zé tā“ dù shēng yú mù hái shí qí mù， fēi qí lǐ yě。”（《 chūn qiū zhèng yì xù》） yú shì jiāng tā bó dù zhī chù yī yī kān qù。 kě jiàn qū xùn zhù wén zhèng hé shū jiā guīju。 zhì yú zá yǐn chèn wén， yě yào qū bié duì dài， chèn wén gù duō wéi wěi tuō， yì lǐ fú qiǎn， dāng rán bùzúwèi jù； dàn shì chèn wén yě yòu hěn duō liǎng hàn jīng shī jiǎng jīng yí shuō， shuō shì kǒng zǐ zhī yí， gù rán xū wàng， dàn yì lǐ jīng shēn， ér yòu hé hū kǒng zǐ sī xiǎng zhě， yòu lì yú fēng jiàn dào dé zhě， yǐn zhī yòu hé fáng？“ sān gāng” zhī shuō jiàn yú《 lǐ wěi hán wén jiā》，“ yì jiān sān yì” zhī shuō jiàn yú《 yì wěi · qián záo dù》， duō jīng miào jué lún， kān wéi yí zé。 lùn zhě yòu shuō zhèng yì qián hòu hù qí， jiū qí yuán yīn， zài yú suǒ jù jīng zhù hé shū běn bù tóng， yuán zuò zhě gè yòu suǒ shàng， zhèng yì yòu shí yě yīn zhī yǐ cún yì shuō。 rú《 yì》、《 shū》 zhèng yì duō yǐn chèn wén， ér《 chūn qiū》 zhèng yì yòu bó chèn shèn xiáng， zhū shū duì wěi shuō tài dù jiù bù yī yàng， tú fán dú zhě shì tīng。 dàn zhè xiē duì yú yáng yáng sǎ sǎ shù bǎi wàn yán de《 wǔ jīng zhèng yì》 lái shuō， bì jìng shì bái bì wēi xiá， dà chún xiǎo cī， sī háo wú sǔn yú《 wǔ jīng zhèng yì》 tǒng yī jīng xué， chuí jiào bǎi shì de lì shǐ gōng jì。
　　 zhēnguàn 'èr shí 'èr nián， kǒng yíng dá bìng sǐ， péi zàng zhāo líng， cǐ mù shì tā de yī guān zhǒng。 xiàn kǒng yíng dá mù cún yú hé běi héng shuǐ jìng nèi。