táng dài  (810nián～859nián)

wǎngbǐhào：	yuán shèng zhì míng chéng wǔ xiàn wén ruì zhì zhāng rén shén cōng yì dào dà xiào huáng dì
miàohào：	xuān zōng
língmù：	zhēn líng
kāiduān zhōngjié zàiwèi 847nián 859nián 大中 847niányuányuè 860niánshíyuè  shīcí： 《bǎi zhàng shān Baizhang Mountain》   《diào bái jū yì condole Bai Juyi》   《xìng huá yán sì Fortunately Huayansi》   《chóngyáng xī yàn qún chén The double ninth festival Tin Yan ministers》   《tí jīng xiàn shuǐ xī sì inscribe Jing county Water West Temple》   《pù bù lián jù chute joint sentences》   《jù sentence》    yuèdòulǐ chénzài诗海dezuòpǐn!!!

　　xuān zōng huáng dì。 dì huì chén， xiàn zōng dì shí sān zǐ。 chū míng yí， fēng guāng wáng。 huì chāng liù nián， lì wéi huáng tài shū。 gōng jiǎn hàoshàn， xū jīn tīng nà。 dà zhōng zhī zhèng， yòu zhēn guān fēng。 měi qū yàn， yǔ xué shì chàng hé； gōng qīng chū zhèn， duō fù shī jiàn xíng。 zhòng kē dì， liú xīn gòng jǔ。 cháng wēi xíng， cǎi yú lùn， chá zhī xuǎn shì zhī dé shī。 qí duì cháo chén， bì wèn jí dì yǔ suǒ shì shī fù tí。 zhù sī xìng shì， gǒu yòu kē míng duì zhě， bì dà xǐ。 huò jiā rén wù 'ǒu bù zhōng dì， bì tàn xī yí shí。 cháng yú nèi zì tí xiāng gòng jìn shì lǐ dào lóng yún。 zài wèi shí sān nián， shì yuē xiàn wén。 shī liù shǒu。
　　
　　 táng xuān zōng lǐ chén（ 810 nián － 859 nián）， táng cháo dì shí liù wèi huáng dì（ 847 nián héng 859 nián zài wèi， wèi suàn wǔ zhōu zhèng quán）， chū míng yí， qián shēn shì guāng wáng， zài wèi 13 nián。 táng xiàn zōng lǐ chún shí sān zǐ， yuán hé wǔ nián（ 810 nián） liù yuè 'èr shí 'èr rì shēng yú dà míng gōng， shì táng mù zōng lǐ héng de dì dì， táng wǔ zōng lǐ yán de shū shū。
　　
　　【 shēng píng】
　　 xuān zōng qín yú zhèng shì， zī zī qiú zhì。 tā fēi cháng xǐ huān dú《 zhēnguàn zhèng yào》。 tā chóngxīn zhěng dùn lì zhì， bìng qiě xiàn zhì huáng qīn hé huàn guān。 tā bǎ sǐ yú gān lù zhī biàn zhōng de chú zhèng lǐ zhī wài de bǎi guān quán bù zhāo xuě， yě céng jīng xiǎng gēn chú huàn guān， dàn jiàn yú gān lù zhī biàn de qián chē zhī jiàn， wèi néng yòu suǒ xíng dòng。 xuān zōng qín jiǎn zhì guó， tǐ tiē bǎi xìng， jiǎn shǎo fù shuì， zhù zhòng rén cái xuǎn bá， jiē jí máo dùn yòu suǒ huǎn hé， bǎi xìng rì jiàn fù yù， shǐ shí fēn fǔ bài de táng cháo chéng xiàn chū “ zhōng xīng ” de xiǎo kāng jú miàn， shǐ chēng dà zhōng zhī zhì。 xuān zōng yī jí wèi， jiù bǎ wǔ zōng cháo de zǎixiàng， wǎn táng zhòng chén lǐ dé yù biǎn chū cháo tíng。 yī zhí dào sǐ， lǐ dé yù yě wèi néng hái cháo。 yòu zhòng yòng niú dǎng de bái mǐn zhōng wéixiàng。 yán xù jǐ shí nián de niú lǐ dǎng zhēng zuì hòu yǐ lǐ dǎng de chè dǐ shī bài gào zhōng。 duì wài guān jìshàng， táng xuān zōng hái chèn tǔbō、 huí gē shuāi wēi， pài bīng shōu fù liǎo hé huáng zhī dì， píng dìng liǎo tǔbō，“ shōu sān zhōu qī guān， píng jiāng lǐng yǐ nán”， míng yì shàng dǎ tōng liǎo sī chóu zhī lù。
　　 jìn xuān zōng shōu fù hé huáng shī
　　[ táng ] cuī xuàn
　　 biān chuí wàn lǐ zhù 'ēn bō， yǔ zhòu qún fāng qià kǎi gē。 yòu dì míng wáng zhēng jiě biàn，
　　 yuǎn fāng róng lěi jìn tóu gē。 yān chén yǒng xī sān qiū shù， ruì qì yáo qīng jiǔ zhé hé。
　　 gòng yù shèng míng qiān zài yùn， gèng guān sú fù yǔ shí hé。
　　 dà zhōng shí sān nián（ 859） wǔ yuè qǐ， xuān zōng yīn wéi shí yòng xiān dān zhòngdú， shēn tǐ zhuàng kuàng yǐ jīng hěn zāo liǎo， yī lián yī gè duō yuè dōubù néng shàng cháo。 dào liǎo bā yuè， bìng rù gāo huāng de xuān zōng yī bìng guī xī liǎo。 sì hòu gōng zhōng yòu shì biàn gù pín pín， ér xuān zōng yǐ shì wú zhī wú jué liǎo。 tā yī zhí xìn rèn de zǎixiàng lìng hú táo shè zhǒng zǎi fù zé zhìsāng， wèitā zuò liǎo zuì hòu yī jiàn shì。 qún chén shàng shì hào yuē shèng wǔ xiàn wén xiào huáng dì， miào hào xuān zōng。 dì 'èr nián 'èr yuè， zàng yú zhēn líng。
　　 lì shǐ shàng píng jià shuō， xuān zōng zài wèi qī jiān céng jīng shāo guò sān bǎ huǒ， yī bǎ huǒ shǐ“ quán háo liǎn jì”， èr bǎ huǒ shǐ“ jiān chén wèi fǎ”， sān bǎ huǒ shǐ“ hūn sì zhé qì”， bìng chēng yù tā wéi“ míng jūn”、“ yīng zhù”。 zōng guān xuān zōng 50 nián de rén shēng， tā céng jīng wéi zǔ zōng jī yè zuò guò bù xiè de nǔ lì， zhè wú yí yán huǎn liǎo táng dì guó zǒu xiàng shuāi bài de dà shì， dàn shì tā yòu wú fǎ chè dǐ niǔ zhuǎn zhè yī qū shì。 dāng dà shà zhī jiāng qīng， shuí yòu yòu xióng cái dà lüè néng shī zhǎn huí tiān zhī lì ní？！
　　 xuān zōng xìng míng chá chén duàn， yòng fǎ wú sī， cóng jiàn rú liú， zhòng xī guān shǎng， gōng jǐn jié jiǎn， huì 'ài mín wù， gù dà zhōng zhī zhèng， qì yú táng wáng， rén sī yǒng zhī， wèi zhī xiǎo tài zōng。
　　
　　“ xiǎo tài zōng” yǔ“ xiǎo zhēnguàn”
　　 dà jiādōu zhī dào táng tài zōng yǐ jí tā yī shǒu kāi chuàng de zhēnguàn shèng shì shì yī gè shénme gài niàn， ér xuān zōng lǐ chén de chéng jiù jìng rán néng yòng tài zōng hé zhēnguàn shèng shì lái xíng róng， kě jiàn qí bù fán zhī chù。 èr shí nián lái de zhèng zhì dǒu zhēng jīng yàn duàn liàn liǎo tā de quán móu zhì lüè， liú luò mín jiān de fēi rén dài yù shǐ tā gèng jiā liǎo jiě mín jiān jí kǔ， zhè xiē dōuzài lǐ chén dēng jī zhī hòu jǐng pēn bān de bào fā chū lái！ lǐ chén xiān shì yòng jí duǎn de shí jiān jiāng wǔ zōng shí zhòng chén lǐ dé yù qīng chú chū miào táng， yuǎn diào jīng nán jié dù shǐ， zhè yàng de léi tíng shǒu duàn shèn zhì shǐ lǐ dé yù de zhèng dí niú sēng rú dū gǎn dào cuò shǒu bù jí， zhī hòu dà jiā qǐ yòng zhòng shì kē jǔ chū shēn de niú dǎng chéng yuán， bìng qiě xuān zōng běn rén jí qí zhòng shì kē jǔ。 wǔ zōng shí céng jīng zài quán guó fàn wéi nèi dà jǔ miè fó， zài xuān zōng cháo yě dé dào liǎo shìdàng de huī fù。
　　 lìng wài dà zhōng sì nián， gū xuán yú wài de shā zhōu（ jīn dūn huáng） jūn mín， zài zhāng yì cháo de dài lǐng xià qū zhú liǎo tǔbō shǒu jiāng duó huí liǎo shā zhōu， bìng zài dà zhōng wǔ nián chóngxīn guī fù táng cháo。
　　 xuān zōng yě jí shàn yú cāo kòng qún chén， dà zhōng nián jiān zuì dé xuān zōng shèng juàn de zǎixiàng lìng hú xuàn jiù céng shuō guò：“ wǒ bǐng zhèng shí nián， huáng shàng duì wǒ fēi cháng xìn rèn， dàn shì zài yán yīng diàn zòu shì shí， méi yòu yī cì bù shì hàn liú jiā bèi。” dàn shì xuān zōng jí dù lǐ yù dà chén， shī zhī yǐ qíng dài zhī yǐ lǐ， fēi cháng de gōng jìng， rú cǐ yī lái 'ēn wēi bìng zhòng yǐ wēi quán jià yù dà chén， bèi chēng zhī wéi zhì shù zhì guó。
　　 xuān zōng hái jí dù píng yì jìn rén， gōng zhōng yī xiē dī xià de zá yì， zhǐ yào xuān zōng jiàn guò yī miàn jiù néng jì zhù duì fāng de cháng xiānghè míng zì yǐ jí suǒ fù zé de gōng zuò， cóng lái méi yòu nòng cuò guò， zhè xiē gōng rén rú guǒ shēng bìng， xuān zōng hái huì pài yù yī qù wéi qí zhěn zhì， shèn zhì hái huì qīn zì qián wǎng tàn shì bìng qíng hé shǎng cì wù pǐn， zhè zài lì dài jūn wáng zhōng kě yǐ shuō shì jí qí hǎn jiàn de。
　　 xuān zōng zài xìng shì fāng miàn yě shì jí duān de zì lǜ， shèn zhì kě yǐ bèi chēng zhī wéi piān zhí， céng jīng yòu dì fāng xiàn gěi xuān zōng yī zhī nǚ zǐ zǔ chéng de gē wǔ yuèduì， qí zhōng yòu wèi jué sè jiā lì bèi xuān zōng shōu rù hòu gōng jiā yì chǒng xìng， yī duàn shí jiān zhī hòu xuān zōng rèn wéi zhè yàng xià qù yòu kě néng huì chóngxiàn xuán zōng cháo zhī gù shì。 yú shì wèile duàn jué zì jǐ duì zhè míng nǚ zǐ de xiǎng niàn， xuān zōng gān cuì jiāng tā yī bēi dú jiǔ sòng shàng liǎo huáng quán zhī lù， rú cǐ zhī xíng wéi jiǎn zhí kě yǐ chēng zhī wéi kě bù。（ guān yú zhè jiàn shì， shǐ jiā yě yòu zhēng zhí， tè cǐ zhù míng）
　　 dàn shì duì yú rì yì yán zhòng de huàn guān wèn tí， xuān zōng jiàn yú“ gān lù zhī biàn” yī yàng méi yòu tài hǎo de bàn fǎ， yóu qí xuān zōng běn rén shì bèi huàn guān suǒ jiù， yòu shì bèi huàn guān suǒ yōng lì， suǒ yǐ tā zhǐ néng zài yī xiē jiào xiǎo de fàn wéi zhī nèi duì huàn guān shì lì zuò yī xiē jìn kě néng de yuē shù。 bù guò yóu yú xuān zōng chǔzhì dé dāng， dà zhōng nián jiān huàn guān shì lì méi yòu guò yú péng zhàng， yě méi yòu duì guó jiā zào chéng jiào dà de wēi hài。
　　 xuān zōng shēn shàng hái yòu hěn duō qí tā de yōu diǎn， zhū rú duō cái duō yì， shēng huó jié jiǎn， xǐ 'ài dú shū děng děng。 guān yú zhè xiē yōu diǎn， jī běn kě yǐ cān zhào qí tā yòu míng de míng jūn shēng píng， zài zhè bù zài zuò xiáng xì xù shù。
　　
　　 táng xuān zōng zhòng shì rén cái
　　 táng xuān zōng lǐ chén jí wèi（ gōng yuán 847 nián） hòu， jué dìng zǎixiàng de rén xuǎn， shǒu xiān xiǎng dào de shì bái jū yì， dàn xià zhào shí， bái jū yì yǐ qù shì bā gè yuè liǎo。 yú shì， táng xuān zōng xiě xià《 diào bái jū yì》， shēn biǎo huái niàn zhī qíng。 zhuì yù lián zhū liù shí nián， shuí jiào míng lù zuò shī xiān。 fú yún bù xì bái jū yì， zào huà wú wéi zǐ lè tiān。 tóng zǐ jiě yín cháng hèn qū， hú 'ér néng chàng pí pá piān。 wén zhāng yǐ mǎn xíng rén 'ěr， yī dù sī qīng yī chuàng rán。 zhè shǒu shī bǐ yù qiǎo miào， yǔ yán xiǎo chàng， sī niàn gù rén， qíng gǎn shēn chén， duì bái jū yì de jù dà wén yì chéng jiù zuò liǎo gāo dù de xíng xiàng de gài kuò， biǎo dá liǎo zuò zhě chén tòng de wǎn xī zhī qíng。 zhuì yù， wén zhāng zì zì rú zhuì yù； lián zhū， shī gē xiàng zhēn zhū chuàn lián。 zhuì yù lián zhū， bǐ yù bái jū yì yī shēng liú xià liǎo dà liàng yōu měi dòng rén de shī wén jiā zuò。 bái jū yì shēng yú gōng yuán 772 nián， bìng sǐ yú 846 nián， shuō tā yòu liù shí nián de chuàng zuò shēng yá shì shí xiě。 shuō tā shì“ shī xiān”， shì yù měi zhī cí。 rén men chēng lǐ bái wéi“ shī xiān”， zǎi xì xiǎng qǐ lái， táng dài de lǐ bái、 dù fǔ、 bái jū yì dōushì lìng rén zhù mùdì dà shī rén， chēng bái jū yì wéi“ shī xiān” yě kě yǐ lǐ jiě hé jiē shòu。“ fú yún” èr jù biǎo shù wǎn xī zhī qíng， rén cái nán dé。 bái jū yì xiān hòu zài háng zhōu、 sū zhōu rèn cì shǐ， zēng zhù hú dī， xù shuǐ guàn tián； shū jùn shuǐ jǐng， yǐ lì yǐn yòng。 tā de zhèng jì wéi shì rén suǒ zhī， lí sū zhōu shí，“ jùn zhōng shì mín tì qì xiāng sòng”。 hòu bài mì shū jiān， cì nián zhuǎn xíng bù shàng shū。 dàn wǎn nián bù dé zhì。 58 suì shí dìng jū luò yáng。 zhèng yào zhòng yòng tā shí， dé zhī tā xiān shì， zhè duì xuān zōng lái shuō， shì chū hū yì liào de bēi tòng。“ tóng zǐ” èr jù zhòng diǎn tū chū bái jū yì de liǎng piān dài biǎo zuò《 cháng hèn gē》、《 pí pá xíng》， yǐ biǎo shì duì bái jū yì de wú xiàn jìng zhòng hé huái niàn。 wǒ men zhī dào，《 cháng hèn gē》 shì kuài zhì rén kǒu de míng piān， yǐ jīng liàn de yǔ yán、 yōu měi de xíng xiàng， xù shì hé shū qíng xiāng jié hé， xù shù liǎo táng xuán zōng、 yáng guì fēi zài 'ān shǐ zhī luàn zhōng de 'ài qíng bēi jù，“ cháng hèn” shì tā de zhù tí。 xù shì、 xiě jǐng、 shū qíng， hé xié dì jié hé， huí huán wǎng fù， wǎn zhuǎn dòng rén， chán mián fěi cè。《 pí pá xíng》 hé《 cháng hèn gē》 gè jù tè sè。 tā men yī zhí chuán sòng guó nèi wài，“ tóng zǐ jiě yín cháng hèn qū， hú 'ér néng chàng pí pá piān”； xiǎn shì liǎo qiáng dà de yì shù shēng mìng lì。《 pí pá xíng》 zhǎn xiàn liǎo pí pá nǚ qǐ fú huí dàng de xīn cháo， shū fā liǎo“ cháng 'ān gù chàng” de“ tiān yá lún luò zhī hèn”， yě shū fā liǎo zuò zhě de“ tiān yá lún luò zhī hèn”（ jiàn hóng mài《 róng zhāi suí bǐ》 juàn qī）。“ wén zhāng” liǎng jù， jìn yī bù biǎo dá liǎo zuò zhě duì bái jū yì de qì zhòng、 nán yǐ gē shè、 wú bǐ bēi chuàng de nèi xīn shì jiè。 bái jū yì zhù zuò《 bái shì wén jí》 shōu shī wén 3800 piān， chéng 75 juàn。 chuán shì míng piān yòu《 xīn lè fǔ》 50 shǒu、《 qín zhōng yín》 10 shǒu。 rú《 mài tàn wēng》、《 guān yì mài》、《 qīng féi》 jīhū jiā yù hù xiǎo。 tā de《 cè lín》 75 piān zòng lùn tiān xià dà shì， nèi róng qièshí， jiàn jiě jīng bì； tā de《 yǔ yuán jiǔ shū》 yáng yáng sǎ sǎ、 jiā xù jiā yì， shì táng dài pī píng wén xué de zhòng yào wén xiàn； tā de《 cǎo táng jì》、《 lěng quán tíng jì》 děng， xiě jǐng zhuàng wù， zhǐ qù juàn yǒng， lì lái wéi rén zhòng shì。 táng xuān zōng shì 'ài cái de， ài de jiù shì bái jū yì zhè yàng de jié chū rén cái。 bái jū yì bù jǐn yòu wén cái， ér qiě yòu cóng zhèng zhī cái。 tā zài yě shí zhuàn xiě shī wén， cái huá chū zhòng； cóng zhèng shí pō yòu yè jì， guāng cǎi zhào rén。 duì bǐ zhī xià， táng xuān zōng duì nà xiē mù wú fǎ jì、 zhàng shì líng rén、 qī yā wú gū de suǒ wèi“ rén cái” shì háo bù liú qíng de。 lì rú， yòu gè yuègōng jiào luó chéng， shàn yú yǎn zòu pí pá， xuān zōng tōng xiǎo yīn lǜ， hěn xǐ huān tā。 dàn shì， luó chéng shì cái hèngbào， yǐ xiǎo gù shā rén， bèi bǔ rù yù。 yòu xiē yuègōng luó bài yú tíng duì táng xuān zōng kū sù dào：“ luó chéng fù bì xià， wàn sǐ， rán chén děng xī qí tiān xià jué yì， bù dé fù fèng yàn yóu yǐ！” táng xuān zōng guǒ duàn dì huí dá：“ rǔ cáo suǒ xī zhě luó chéng； zhèn suǒ xī zhě gāo zǔ、 táng zōng fǎ。” yú shì hái shì bǎ luó chéng chù yǐ sǐ xíng。 bù jǐn rú cǐ， táng xuān zōng duì qīn shǔ yě bù gū xī。 qí jiù zhèng guāng wéi jié dù shǐ， táng xuān zōng yǔ zhèng guāng tǎo lùn wéi zhèng zhī dào； zhèng guāng yìng duì bǐ qiǎn， xuān zōng bù yuè， zhèng guāng zhōng bù fù rèn mín guān。 yóu yú xuān zōng míng chá guǒ duàn， yòng fǎ wú sī， cóng jiàn rú liú， gōng jǐn jié jiǎn， hòu rén chēng tā wéi“ xiǎo tài zōng”。（ lù qīn）
　　
　　【 lǎo yòu shī huà】 táng xuān zōng shī diào bái jū yì
　　 bái jū yì qù shì hòu， táng xuān zōng（ lǐ chén） yòu《 diào bái jū yì》（ jiàn《 quán táng shī》 juàn sì） shī yún：
　　 zhuì yù lián zhū liù shí nián，
　　 shuí jiào míng lù zuò shī xiān。
　　 fú yún bù xì bái jū yì，
　　 zào huà wú wéi zì lè tiān。
　　 tóng zǐ jiě yín cháng hèn qū，
　　 hú 'ér néng chàng pí pá piān。
　　 wén zhāng yǐ mǎn xíng rén 'ěr，
　　 yī dù sī jūn yī chuàng rán！
　　 huáng dì wéi yī gè shī rén zuò dào wáng shī， zhè zài gǔ dài bù shuō jué wú jǐn yòu， kǒng yě shǔ fèng máo lín jiǎo。 bái jū yì dāng rán yě shì guān yuán， dàn xuān zōng wán quán shì dāng zuò shī rén lái miáo shù de， zú jiàn bái jū yì dāng shí de shī míng。 shī zhōng gài kuò liǎo shī rén de chuàng zuò shēng yá， chēng zàn qí zuò pǐn de tōng sú yì dǒng hé guǎng wéi rén zhī， yě biǎo lù liǎo duì zhè wèi míng mǎn tiān xià de shī rén wǎn xī hé dào niàn zhī qíng。 zài dāng shí shī rén néng huò cǐ shū róng， yě kě hán xiào yú jiǔ quán liǎo。
　　
　　 yán jiào zǐ nǚ táng xuān zōng
　　 táng xuān zōng shì yī gè tí chàng jié jiǎn de huáng dì， duì yú zǐ nǚ de yào qiú gèng shì yán gé， jīhū dào liǎo bù jìn rén qíng de chéng dù。
　　 tā de dà nǚ 'ér wàn shòu gōng zhù， xià jià gěi qǐ jū láng zhèng hào， àn cháng lì yào yòng yín bó shì chē， cóng xuān zōng kāi shǐ， gǎi wéi tóng shì。 gōng zhù chū jià shí， xuān zōng qīn zì gào jiè tā， dào fū jiā yào yán shǒu fù dào， bù dé yǐ huáng jiā guì zhòu qīng shì fū zú。 yòu yī huí， fù mǎ de dì dì zhèng jì dé liǎo zhòng bìng， xuān zōng dǎ fā zhōng shǐ qù tàn wàng。 zhōng shǐ huí cháo， xuān zōng xún wèn gōng zhù zài fǒu， zhōng shǐ dá， gōng zhù zài cí 'ēn sì guān xì。 xuān zōng dà nù， shuō：“ zhèn yòu shí guài shì dà fū jiā bù yuàn qǔ gōng zhù wéi qī， zhì jīn cái zhī qí qíng。” yú shì mìng rén bǎ gōng zhù jiào lái， dāng miàn chì zé dào：“ xiǎo láng yòu bìng， nǐ wéi hé bù qù kàn shì， fǎn dǎo qù kàn xì？ chéng hé tǐ tǒng！” gōng zhù yī kàn fù huáng fā nù， xià dé lián máng qǐng zuì， biǎo shì xǐ xīn gé miàn， bù zài gǎn fàn。
　　 ràng rén chī jīng de shì， xuān zōng de 'èr nǚ 'ér yǒng fú gōng zhù， yǐ jīng xuǎn dìng yú zōng wéi fù mǎ， xià rì jiù yào xià jià， gōng zhù yě hěn gāo xīng。 piān piān zài yī cì hé xuān zōng tóng xí chī fàn shí， yīn wéi yī diǎn 'ér xiǎo shì 'òu qì， bǎ kuài zǐ zhé duàn。 xuān zōng dà dòng gān huǒ， fèn rán shuō：“ nǐ zhè bān xìng qíng， zěn me néng jià dào shì dà fū jiā zuò xí fù？” dāng jí chuán zhǐ， lìng sì nǚ guǎng dé gōng zhù xià jià yú zōng。 jiù zhè yàng， yǒng fú gōng zhù yǎn zhēng dì kàn zhe zì jǐ de wèi hūn fū bèi fù huáng duó qù， sòng gěi liǎo mèi mèi。
　　
　　 táng xuān zōng shì fǒu zuò guò hé shàng
　　 táng xuān zōng wéi sēng zhī shì de lái yuán， zhù yào shì wéi zhāo dù de《 dú huáng shì yùn xún》 hé lìng gū de《 zhēn líng yí shì》， zài zhè liǎng piān wén zhāng zhōng， tā men shuō táng wǔ zōng wèile zhēng duó huáng wèi， céng xiǎng shā sǐ guāng wáng ( jí hòu lái táng xuān zōng )， yú shì pài zhōng cháng shì sì rén jiāng guāng wáng zhuā lái， jìn zài gōng nèi cè suǒ lǐ， yòu gè jiào chóu gōng wǔ de huàn guān yòu xīn dā jiù， biàn jiǎ yì jiè kǒu yǐ shā sǐ guāng wáng， ér jiāng qí sòng chū huáng shì。 sān nián hòu， wǔ zōng sǐ， huàn guān tóu zǐ cái jiāng guāng wáng qǐng chū lái dāng huáng shì。 wén zhāng suī rán xiě dé hěn yǐn huì， bìng méi yòu zhí jiē shuō míng xuān zōng céng jīng chū jiā wéi sēng， dàn dāng shí zhè zhǒng chuán shuō què yǐ chū xiàn， huò xǔ， zhè jiù shì chuán shuō liú chuán de yī gè yuán yīn bā。 wǔ dài shí《 zhōng cháo gù shì》、《 běi mèng suǒ yán》 jí sòng lù yóu《 bì shǔ màn chāo》 zhōng yědōu yòu guāng wáng qián táo dào jiāng nán dùn rù kōng mén de jiǎn lüè jìzǎi。 wǔ dài mò， sòng chū rén zàn níng《 sòng gāo sēng chuán》 yě shuō， xuān zōng wéi sēng， céng yóu fāng dào háng zhōu， qí 'ān chán shī hěn hǎo dì zhào kàn liǎo tā。 xuān zōng jí wèi shí， qí 'ān yǐ sǐ， xuān zōng wèile bào 'ēn， biàn chì cì sì míng， shì qí 'ān wéi wù kōng dà shī， hái yù zhì 'āi shī dào niàn。 cǐ wài， zài chán zōng de míng sēng xī yùn《 huáng bò wǎn líng lù》 zhōng yě yòu jìzǎi， shuō táng xuān zōng wéi shā mí shí， céng jiàn huáng bò dà shī dà fó diàn shàng lǐ fó， biàn wèn，“ bù kàn fó qiú， bù kàn fǎ qiú， bù kàn zhòng qiú， zhǎnglǎo lǐ bài dāng hé suǒ qiú ?” yú shì liǎng rén yī wèn yī dá， jiù shuō qǐ gōng 'àn lái。 chán zōng yǐ shuō“ gōng 'àn” dài tì shuō jīng， zhè cì liǎng rén de tán huà， hái chéng liǎo yǐ“ huáng bì lǐ fó” wéi mìng míng de yòu míng de“ gōng 'àn”。 xī yùn zài jiāng xī zhù 'ān huáng bò shān lù guò， chuán shuō hái céng hé zhèng zài gāi shān zuò shā mí de táng xuān zōng yī tóng guān pù bù， yín shī zuò fù。
　　 dàn shì， yě yòu xiē xué zhě rèn wéi， táng xuān zōng wéi sēng de chuán shuō， zhù yào lái yuán yú fó jiào zhōng rén。 suī rán yī xiē wén rén dà fū men céng jīng yòu guò zhè fāng miàn de jìzǎi， dàn yědōu shì cóng tā men nà lǐ tīng lái de， nà me， wèishénme zài fó jiào sēng rén zhōng huì chuán chū táng xuān zōng céng jīng chū jiā wéi sēng de chuán shuō ní ? qí yuán yīn shì， táng wǔ zōng shí， céng duì fó jiào jìn xíng guò huǐ miè xìng de dǎ jī， yǐn qǐ fó jiào sēng rén de qiáng liè bù mǎn， tā men duì wǔ zōng huái yòu fèn hèn zhī xīn， dào chù niē zào wǔ zōng de huài huà， bài huài qí míng shēng。 rì běn dāng shí yòu yī wèi míng jiào yuán rén de sēng rén tīng dào zhè xiē shì shí hòu， hái jiāng qí jìzǎi dào《 dà táng qiú fǎ xún lǐ jì》 zhè běn shū zhōng。 xuān zōng jí wèi hòu， zhòng xīng fó jiào， zhè xiē fó jiào sēng rén zì rán shì gǎn jī bù jìn， xiǎng fāng shè fǎ bǎ táng xuān zōng lā zuò zì jǐ de kào shān， wéi guāng dà fó jiào， zhè xiē sēng rén dà zào yú lùn， yú shì jiù zài tā men zhōng chuán chū xuān zōng chū jiā wéi sēng， bìng yī zhí hé chán zōng míng sēng zài yī qǐ zhī shì。
　　 guān yú xuān zōng wéi sēng de chuán shuō， suí zhe shí jiān de tuī yí， liú chuán yuè guǎng， yě chuán dé yuè lái yuè shén qí。 dào míng dài shí， yòu yī míng sēng yuán wù chán shī zài qí zhuàn de《 bì yán jí》 zhōng， shì zhè yàng jìzǎi de： xuān zōng shàoshí， pá dào gē gē mù zōng de lóng chuáng shàng， zuò chū jiē jiàn dà chén de zī tài， mù zōng fēi cháng zàn shǎng。 wǔ zōng jí wèi hòu， jì qǐ cǐ shì， biàn xīn cún yí jì， xiǎng hài sǐ xuān zōng， xuān zōng bù dé bù táo zǒu， jiù zài xiāng yán zhì xián hé shàng mén xià tì dù wéi sēng。 hòu suí zhì xián hé shàng lái dào jiāng xī lú shān， liǎng rén tóng guān pù bù， zhì xián tí chū yào zuò shī， qí dòng jī shì jué dé cǐ rén qì dù bù fán， xiǎng chèn jī kǎo kǎo tā， yǐ pàn duàn qí dǐ xì jiū jìng zěn yàng， biàn xiān yín chū liǎng jù shī：“ chuān yún tòu shí bù cí láo， dì yuǎn fāng zhī chū chù gāo。” xuān zōng jiē zhe yín dào：“ xī jiàn qǐ néng liú dé zhù， zhōng guī dà hǎi zuò bō tāo。” zhì xián hé shàng jiàn cǐ rén xué shí yuān bó， qì dù bù fán， biàn yǐ lǐ xiāng dài。 hòu lái zài yī cì yán guān huì shàng， xī yùn shì shǒu zuò fǎ shī， zài qí lǐ bài shí， liǎng rén jiù tán qǐ“ gōng 'àn” lái， zài zhè lǐ， yǔ《 huáng bò wǎn líng lù》 zhōng suǒ jìzǎi bù tóng de shì， jiāng zhì xián hé shàng dài tì liǎo huáng bò chán shī， dì diǎn yě yóu huáng bò shān biàn chéng liǎo jiāng xī lú shān。 lìng wài， zài《 huáng bò wàn fú chán shī zhì》 zhōng yě yòu guān yú táng xuān zōng wéi sēng de jìzǎi， gāi shū zhōng zé jiāng dì diǎn yòu bān zhì fú qīng huáng bò shān， jiāng huáng bò chán shī guān pù bù suǒ yín de liǎng jù shī yě gǎi wéi：“ qiān yán wàn hè bù cí láo， yuǎn kàn fāng zhī chū chù gāo。 táng xuān zōng suǒ yín de liǎng jù shī dǎo méi yòu gǎi。《 chán shī zhì》 zhōng hái shuō， táng xuān zōng lái dào fú qīng huáng bò shān hòu， yòu nán xíng zhì huì 'ān guān kàn luò yáng jiāng， zài nán xíng zhì tóng 'ān， hái chū xiàn liǎo suǒ wèi shén xiàng yè jiān chū lái yíng jiē xuān zōng dào lái zhī shì。
　　 chá yuè xīn jiù《 táng shū》、《 zī zhì tōng jiàn》 děng yòu guān zhèng shǐ， suī bìng wú fā xiàn táng xuān zōng wéi sēng de shǐ liào jìzǎi， dàn qí zhōng yě què yòu xiē dì fāng ràng rén chuài cè bù tòu。 bǐ rú zài《 jiù táng shū · táng xuān zōng běn jì》 zhōng jiù jìzǎi yòu xuān zōng wéi guāng wáng shí wèile bì huò， jiǎ zhuāng chī dāi， wén zōng、 wǔ zōng cháng cháng zài yàn huì shàng bǎ tā dāng zuò xiào liào， wǔ zōng qì shèng， duì tā gèng jiā 'ào màn wú lǐ děng děng zhī cí。 jiē zhe yòu yún：“ xuān zōng huáng dì qì shí shēn yuǎn， jiǔ lì jiān nán， bèi zhī mín jiān jí kǔ。” rú cǐ děng děng。 zōng shàng suǒ shù， wǒ men bù néng bù tí chū yǐ xià wèn tí： dì yī， rú guǒ shuō xuān zōng wéi sēng zhī shì wán quán chū zì wén rén shì dà fū hé sēng rén de dù zhuàn， nà me zhèng shǐ zhōng“ jiǔ lì jiān nán， bèi zhī mín jiān jí kǔ” yòu cóng hé 'ér lái ? dì 'èr， xuān zōng wéi guāng wáng shí， shì fǒu yīn wéi shòu dào wǔ zōng de pò hài， bèi pò liú luò mín jiān， yǐn nì wéi sēng ní ? jí shǐ tuì yī bù shuō， jiǎ ruò xuān zōng zhēn de yǐn nì wéi sēng， wǔ zōng bìng sǐ yú huì chāng liù nián ( gōng yuán 846 nián )， huàn guān lì qí wéi huáng tài shū， bù jǐ rì， táng xuān zōng biàn dēng jī jí wèi， shí jiān jǐn jǐn xiāng gé 10 yú tiān， huàn guān men zài zhǎo dào tā zhī qián， jiù fēi cháng kěn dìng dì rèn wéi yī dìng néng gòu zhǎo dào tā， ér qiě huì zhè yàng róng yì dì jiù jiāng tā zhǎo dào ? cǐ wài， zhòng suǒ zhōu zhī， xuān zōng shì yī wèi 'ēn yuàn fēn míng、 bào fù xīn lǐ jí qiáng de rén， rú guǒ zhēn xiàng chuán shuō de nà yàng， wǔ zōng céng chàdiǎn jiāng qí pò hài zhì sǐ， nà me tā jí wèi hòu， jìng rán bù duì wǔ zōng jìn xíng rèn hé bào fù ? yòu yī cì， cháo chén lǐ jǐng ràng yǐ shū bù yìng bài zhí wéi yóu， zòu qǐng jiāng wǔ zōng děng shén zhù qiān chū tài miào， xuān zōng jiāng zhè jiàn shì ràng qún chén yì lùn， jiēguǒ bù liǎo liǎo zhī， bìng wèi cǎi nà lǐ jǐng ràng de jiàn yì。
　　 kàn lái， táng xuān zōng shì fǒu zuò guò hé shàng yī shì， gēn jù xiàn cún de shǐ liào， hěn nán gěi tā dìng xià jié lùn， zhǐ yòu děng dào fā xiàn xīn de cái liào hòu， zài qù jiē kāi zhè lì shǐ zhī mí bā。
　　
　　【 hòu fēi】
　　 huáng hòu
　　 yuán zhāo huáng hòu cháo shì cháo huáng hòu shēng táng yì zōng、 wàn shòu gōng zhù， cháo měi rén shì shì hòu bèi zhuī fēng zhāo róng、 huáng tài hòu， hòu bèi zhuī shì wéi yuán zhāo huáng hòu
　　
　　【 zǐ nǚ】
　　 zǐ
　　 táng yì zōng lǐ cuǐ
　　 jìng huái tài zǐ lǐ měi， huì chāng liù nián shǐ fēng yōng wáng。 dà zhōng liù nián hōng， yòu zhào zhuī cè。
　　 yǎ wáng lǐ jīng， dà zhōng yuán nián shǐ wáng。 wáng hōng nián。
　　 tōng wáng lǐ zī，
　　 qìng wáng lǐ yí， dà zhōng shí sì nián hōng。
　　 pú wáng lǐ zé， dà zhōng 'èr nián shǐ wáng。 wáng hōng nián。
　　 è wáng lǐ rùn， dà zhōng wǔ nián shǐ wáng。 qián fú sān nián hōng。
　　 huái wáng lǐ qià， dà zhōng bā nián yǔ zhāo、 kāng 'èr wáng tóng fēng。 wáng hōng nián。
　　 zhāo wáng lǐ ruì， qián fú sān nián hōng。
　　 kāng wáng lǐ mén， qián fú sì nián hōng。
　　 guǎng wáng lǐ yōng， dà zhōng shí yī nián shǐ wáng， yǔ wèi wáng tóng fēng。 qián fú sì nián hōng。
　　 wèi wáng lǐ guàn， dà zhōng shí sì nián hōng。
　　 nǚ
　　 wàn shòu gōng zhù， mǔ cháo huáng hòu。 gōng zhù xià jià zhèng hào。 gōng zhù wéi táng xuān zōng suǒ chǒng 'ài， qián cǐ xià zhào：“ xiān wáng zhì lǐ， guì jiàn gòng zhī。 wàn shòu gōng zhù fèng jiù gū， yí cóng shì rén fǎ。” jiù zhì： chē yú yǐ liào jīn kòu shì。 dì yuē：“ wǒ yǐ jiǎn shuài tiān xià， yí zì jìn shǐ， yì yǐ tóng。” gōng zhù cì měi jìn jiàn， dì bì zhūn miǎn dǔ huì， yuē：“ wú bǐ fū jiā， wú gān shí shì。” yòu shuō：“ tài píng gōng zhù、 ān lè gōng zhù zhī huò， bù kě bù jiè！” gù zhū zhù zhī wèi， zhēng wéi kě xǐ shì。 táng xuān zōng suì xià zhào：“ fū fù， jiào huà zhī duān。 qí gōng zhù、 xiàn zhù yòu zǐ 'ér guǎ， bù dé gǎi jià。”
　　 yǒng fú gōng zhù， céng xǔ jià yú cóng。
　　 qí guó gōng huái gōng zhù， shǐ fēng xī huá gōng zhù。 xià jià yán qí。 qí wéi xíng bù shì láng。 zhù hōng dà zhōng shí， zhuī zèng jí shì。
　　 guǎng dé gōng zhù， xià jià yú cóng。 chū， cóng shàng yǒng fú gōng zhù， gōng zhù yǔ dì shí， nù zhé bǐ zhù， dì yuē：“ cǐ kě wéi shì rén qī hū？” gèng xǔ cóng shàng zhù。 xǔ cóng wéi huáng cháo suǒ hài， guǎng dé gōng zhù kū zhe shuō dào：“ jīn rì yì bù dú cún， zéi yí shā wǒ！” cháo bù xǔ， nǎi yì shì zhōng。 zhù zhì jiā yòu lǐ fǎ， cháng cóng cóng biǎn sháo zhōu， shì zhě cái shù rén， què zhōu xiàn kuì yí。 fán nèi wài guān、 hūn、 sàng、 jì， zhù jiē shēn dá láo， shū qī xián dé qí xīn， wéi shì wén fù。
　　 yì hé gōng zhù。
　　 ráo 'ān gōng zhù。
　　 shèng táng gōng zhù。
　　 píng yuán gōng zhù， hōng xián tōng shí， yǐ 'ér zhuī fēng。
　　 táng yáng gōng zhù。
　　 xǔ chāng zhuāng sù gōng zhù， xià jià liǔ zhì。 hōng zhōng hé shí。
　　 fēng yáng gōng zhù。
　　
　　【 yí 'àn】
　　 wèishénme huàn guān yōng lì zhè yàng yī wèi xián míng huáng dì ní？ shì bù shì huàn guān men nǎo zǐ huài liǎo ní？ nà dāng rán bù shì。 zài zhè lǐ wǒ gěi dà jiā zuò jiě shì： lǐ chén yòu shí cōng míng， wèile zhèn xīng lǐ táng， zhǐ yòu duó dé huáng wèi， xiàn zài shì lì zuì dà de shì huàn guān， zhǐ yòu jiè zhù tā men cái kě yǐ dēng shàng huáng wèi， yú shì tā zhuāng chū yī fù hān shǎ de yàng zǐ， méng guò liǎo huàn guān， huàn guān rèn wéi tā hǎo bèi kòng zhì， suǒ yǐ jiāng tā tái shàng huáng wèi。 kàn lái， lǐ chén zhēn shì yī gè lì hài zhī rén nǎ！
　　
　　【 lǐ chén nián biǎo dà shì】
　　 gōng yuán 810 nián， táng xiàn zōng lǐ chún zhī zǐ lǐ chén chū shēng， yuán míng lǐ yí。
　　 gōng yuán 846 nián， huàn guān yōng lì lǐ chén jí wèi。
　　 gōng yuán 848 nián， lǐ dǎng lǐng xiù lǐ dé yù bèi bà miǎn hòu， liú fàng yá zhōu 'ér sǐ。
　　 gōng yuán 859 nián， táng xuān zōng lǐ chén yīn fú shí dān yào guò liàng 'ér sǐ。