【báihuàwén】 qǐng wèn yuǎn gǔ kāi shǐ zhī shí， shuí jiāng cǐ tài liú chuán dǎo yǐn？
tiān dì shàng wèi chéng xíng zhī qián， yòu cóng nǎ lǐ dé yǐ chǎn shēng？

míng 'àn bù fēn hún dùn yī piàn， shuí néng tàn jiū gēn běn yuán yīn？
mí mí méng méng zhè zhǒng xiàn xiàng， zěn me shí bié jiāng tā rèn qīng？

bái tiān guāng míng yè wǎn hēi 'àn， jiū jìng tā shì wèihé 'ér rán？
yīn yáng cān hé 'ér shēng yǔ zhòu， nǎ shì běn tǐ nǎ shì yǎn biàn？

tiān de tǐ zhì chuán wéi jiǔchóng。 yòu shuí céng qù huán rào liángdù？
zhè shì duō me dà de gōng chéng。 shì shuí kāi shǐ bǎ tā jiàn zhù？

tiān tǐ zhóu shéngjì zài nǎ lǐ？ tiān jí bù dòng shè zài nǎ lǐ？
bā zhù chēng tiān duì zhe hé fāng？ dōng nán wèihé quē sǔn bù qí？

píng miàn shàng de jiǔ tiān biān jì， dǐ dá hé chù lián shǔ hé fāng？
biān biān xiāng jiāo yú jiǎo hěn duō， yòu yòu shuí néng zhī qí shù liàng？

tiān zài nǎ lǐ yǔ dì jiāo huì？ huáng dào zěn yàng shí 'èr děng fēn？
rì yuè tiān tǐ rú hé lián shǔ？ zhòng xīng zài tiān rú hé zhì chén？

tài yáng shì cóng yáng gǔ chū lái。 zhǐ sù zé zài méng sì zhī dì。
dǎ cóng tiān liàng zhí dào tiān hēi， suǒ zǒu zhī lù jiū jìng jǐ lǐ？

yuè liàng yòu zhe shénme dé xíng， jìng néng sǐ liǎo yòu zài chóngshēng？
yuè zhōng hēi diǎn nà shì hé wù， shì fǒu tù zǐ fù zhōng cáng shēn？

shén nǚ nǚ qí méi yòu pèi 'ǒu， wèihé néng gòu chǎn xià jiǔ zǐ？
bó qiáng zhī shén jū yú hé chù？ tiān dì ruì qì yòu zài nǎ lǐ？

tiān mén guān bì wèihé tiān hēi？ tiān mén kāi qǐ wèihé tiān liàng？
dōng fāng jiǎo sù hái méi fàng guāng， tài yáng yòu zài nǎ lǐ nì cáng？

gǔn jì bù néng shèng rèn zhì shuǐ。 zhòng rén wèihé jiāng tā tuī jǔ？
dōushuō méi yòu shénme dān yōu， wèihé bù ràng shì zhe zuò qù？

chī guī xiāng zhù huò yè huò xián， gǔn yòu shénme shén shèng dé xíng？
zhì lǐ chuān gǔ yě jiàn gōng láo， yáo dì wèihé duì tā shī xíng？

jiāng gǔn cháng jiǔ jìn bì yǔ shān。 wèihé sān nián hái bù fàng tā？
dà yǔ cóng gǔn fù zhōng shēng chū， zhì shuǐ fāng fǎ zěn yàng biàn huà？

jiē shǒu xiān rén wèi jìng shì yè， zhōng shǐ fù qīn yí zhì chéng gōng。
wèihé jì chéng qián rèn yí xù， tā de móu lüè què bù xiāng tóng？

hóng shuǐ rú yuān shēn bù jiàn dǐ。 zěn yàng cái néng jiāng tā tiánsāi？
tiān xià tǔ dì féi jí jiǔ děng， zěn yàng cái néng huàfēn míng bái？

yìng lóng rú hé yǐ wěi huà dì？ hé hǎi rú hé liú tōng shùn lì？

gǔn shì shénme shǐ tā yì luàn？ yǔ shì shénme shǐ tā shì chéng？
shuǐ shén gòng gōng bó rán dà nù， dōng nán dà dì wèihé cè qīng？

jiǔ zhōu dà dì rú hé 'ān zhì？ hé liú shān gǔ zěn yàng shū jùn？
dōng liú zhī shuǐ zǒng bù mǎn yì， shuí zhī zhè shì shénme yuán yīn？

dōng xī nán běi sì fāng tǔ dì。 nǎ biān gèng cháng nǎ biān gèng duō？
nán běi shùn liàng bǐ jiào xiá cháng， cháng chū dì fāng yòu yòu jǐ hé？

kūn lún shān shàng xuán pǔ xiān jìng， tā de wěi bù yòu zài nǎ lǐ？
shān zhōng hái yòu zēng chéng jiǔchóng， tā de gāo dù yòu yòu jǐ lǐ？

kūn lún shān de sì miàn mén hù， shénme rén wù yóu cǐ chū rù？
xī běi liǎng miàn dà mén chǎng kāi， shénme qì xī tōng guò cǐ chù？

tài yáng guāng huī nǎ 'ér bù dào？ zhú lóng yòu néng zhào yào hé fāng？
xī hé hái méi yù rì chū xíng， ruò mù zhī huā wèihé fàng guāng？

shénme dì fāng dōng rì cháng nuǎn？ shénme dì fāng xià rì cháng hán？
nǎ 'ér yòu yòu yán shí chéng lín？ shénme yě shòu huì fā rén yán？

nǎ 'ér yòu zhe dú jiǎo qiú lóng， yǐ xióng wéi fù yóu pìn cóng róng？

xióng de huǐ shé jiǔ gè tóu lú， lái qù xùn jié shēng zài hé chù？
bù sǐ zhī guó nǎ lǐ kě zhǎo？ cháng shòu zhī rén chí hé shén shù？

píng cǎo màn yán gēn jīng pán cuò， xǐ má cháng zài nǎ 'ér kāi huā？
yī tiáo cháng shé tūn xià dà xiàng， tā de shēn zǐ yòu yòu duō dà？

hēi shuǐ zhī dì xuán zhǐ zhī mín， hái yòu sān wēi dōuzài nǎ lǐ？
yán nián yì shòu dé yǐ bù sǐ， shēng mìng jiǔ cháng jǐ shí zhōng zhǐ？

qí xíng líng yú shēng yú hé fāng？ guài niǎo kuí duī cháng zài nǎ lǐ？
hòu yì zěn yàng shè xià jiǔ rì？ rì zhōng zhī wū rú hé jiě tǐ？

dà yǔ jìn lì chéng qí shèng gōng， jiàng lín xǐngshì tiān xià sì fāng。
nǎ 'ér dé lái tú shān zhī nǚ， yǔ tā jié hé jiù zài tái sāng？

ài tú shān nǚ yǔ zhī pǐ pèi， dé dào jì sì 'ér zǐ chū shēng。
wèihé shì yù yǔ rén tóng wèi， qiú huān bǎo xiǎng yīzhāo zhī qíng？

qǐ dài bó yì zuò liǎo guó jūn， zhōng jiū hái shì yù shàng zāi huò。
wèihé qǐ huì zāo cǐ yōu huàn， shēn shòu jū qiú yòu néng táo tuō？

dōushì qín jǐn jū gōng jìn cuì， méi yòu sǔn hài tā men zì shēn。
wèihé bó yì fú zuò zhōng jié， yǔ de hòu sì fán róng chāng shèng？

xià qǐ zuò mèng shàng tiān zuò kè， dé dào jiǔ biàn jiǔ gē yuèqǔ。
wèihé xián zǐ jìng shāng mǔ mìng， shǐ tā zhī jiě mǎn dì shī gǔ？

dì yáo pài qiǎn yí yì jiàng lín， xiāo chú yōu huàn 'ān wèi xià mín。
wèihé jiàn shè nà gè hé bó， duó qǔ tā de qī zǐ luò pín？

chí zhe bǎo gōng tào zhe bān zhǐ， bǎ nà jù dà yě zhū shè sǐ。
wèihé xiàn shàng zhēng jì féi ròu， tiān dì xīn zhōng bìng bù shū shì？

hán zhuó yào qǔ chún hú shì nǚ， yì qī hé huǒ bǎ yì móu shā。
wèihé yì néng shè chuān pí gé， qí qī yǔ zhuó néng xiāo miè tā？

xī xíng zhī lù yù zǔ shòu kùn， shān yán chóngchóng zěn me yuè guò？
gǔn de shēn zǐ huà wéi huáng xióng， wū shī rú hé shǐ tā fù huó？

dì shàng dōuyǐ bōzhòng hēi shǔ， lú wěi shuǐ tān yě yǐ jīng yíng。
wèihé zāo zhú tóng yú sì xiōng， nán dào gǔn zhēn 'è guàn mǎn yíng？

bái hóng pī shēn zuò wéi yī shì， wèihé cháng yí zhè me táng huáng？
nǎ 'ér dé dào bù sǐ zhī yào， què yòu bù néng cháng jiǔ bǎo cáng？

tiān de fǎ shì yòu zòng yòu héng， yáng qì lí sàn jiù huì sǐ wáng。
dà niǎo jīn wū duō me féi zhuàng， wèihé jìng huì tǐ jiě mìng sàng？

yǔ shī píng yì háohū xià yǔ， tā zěn yàng shǐ yǔ shì xīng shèng？
yòu zhe xùn liáng róu shùn tǐ zhì， lù shēn fēng shén rú hé xiǎng yìng？

jù 'áo bēifù shén shān wǔ dòng， shén shān zěn yàng wěn dìng bù yí？
shěqì zhōu chuán xíng zǒu lù dì， lóng bó jù rén zěn yàng qiān xǐ？

xiǎng nà jiāo zài jiā jū zhī shí， duì tā sǎo sǎo yòu hé yào qiú？
wèihé shǎo kāng qū gǎn liè quǎn， yù jiāo jiù néng jiāng tā zhǎn shǒu？

nǚ 'ài jiè zhe féng bǔ yī fú， yǔ jiāo tóng zhù yī gè fáng jiān。
wèihé shǎo kāng qǔ jiāo shǒu jí， jiāo suī lì dà réng rán yùnàn？

shǎo kāng cèhuà zhěng dùn bù xià， tā shì rú hé hòu dài zhòng rén？
tǎo fá zhēn xún qīng fù qí chuán， tā yòng shénme fāng fǎ qǔ shèng？

xià jié chū bīng tǎo fá méng shān， suǒ dé zhī wù yòu shì shénme？
mèi xǐ zěn yàng zì sì yín nüè？ shāng tānɡ zěn yàng jiāng jié zhū shā？

shùn zài jiā lǐ fēi cháng rén xiào， fù qīn wèihé ràng tā dú shēn？
yáo bù gào sù shùn fù gǔ sǒu， èr fēi rú hé yǔ shùn chéng qīn？

qǐ chū gāng yòu yín shē méng yá， zěn me jiù néng yù liào jié jú？
zhòu wáng jiàn zào shí céng yù tái， shuí shǐ tā dào rú cǐ dì bù？

chéng shòu tiān mìng dēng wèi chēng dì， shénme dào lǐ shòu rén jìng yǎng？
nǚ wā yòu zhe tè shū xíng tǐ， shì shuí jiāng tā zào chéng zhè yàng？

shùn dì yǒu 'ài tā de dì dì， dì dì hái shì duì tā jiā hài。
wèihé fàng sì rú tóng zhū gǒu？ qí shēn bìng bù wēi xiǎn shī bài？

wú guó dé yǐ cháng jiǔ cún zài， jiāng nán shān chuān mín zhòng qī zhǐ。
shuí néng xiǎng dào cǐ zhōng yuán gù， quán yīn dé dào liǎng gè nán zǐ？

shì hú shì yù tóng dǐng tiáogēng， měi shí ná lái xiàn xiǎng jūn wáng。
wèihé chéng yòng yī yǐn zhī móu， tānɡ néng fá jié shǐ tā miè wáng？

shāng tānɡ jiàng lín xún shì sì fāng， zài wài yù dào xián chén yī yǐn。
wèihé jié zài míng tiáo shòu fá， lí mín bǎi xìng shí fēn gāo xīng？

jiǎn dí zhù zài yáo tái zhī shàng， dì kù zěn huì duì tā zhòngyì？
xuán niǎo gāo fēi sòng lái pìn lǐ， jiǎn dí wèihé nà me huān xǐ？

wáng hài bǐng chéng wáng jì zhī dé， shòu dào tā de fù qīn bāo jiǎng。
wèihé zhōng zāo yòu yì zhī nán， dāng tā zài cǐ fàng mù niú yáng？

wáng hài chí dùn tiào qǐ wǔ wǔ， wèihé jiù yòu nǚ zǐ 'ài tā？
yòu yì nǚ zǐ tǐ tài fēng yú， wèihé wáng hài néng gòu pèi tā？

yòu yì guó de fàng mù xiǎo zǐ， yòu zài nǎ lǐ zhuàng pò sī qíng？
xiōng qì jī chuáng wáng hài yǐ chū， rú hé dé yǐ bǎo cún xìng mìng？

wáng héng bǐng chéng wáng jì zhī dé， nǎ lǐ dé dào dà niú mǎn lán？
wèihé qù qiú yòu yì cì lù， què bù néng gòu 'ān rán huí fǎn？

shàng jiá wēi néng zhuī suí zǔ jì， yòu yì guó jiù bù dé 'ān níng。
wèihé zhòng niǎo jí yú shù cóng， tā huì yǔ qí zǐ fù tōu qíng？

dì dì hūn luàn gòng wéi yín nüè， yīn cǐ wēi hài tā de xiōng cháng。
wèihé shàn biàn jiǎo zhà duō duān， tā de hòu dài fǎn 'ér shèng chāng？

chéng tānɡ chū xún dōng fāng zhī dì， dào dá yòu shēn shì de guó tǔ。
wèihé qiú dé xiǎo chén yī yǐn， hái néng zài dé fēi zǐ xián shū？

shuǐ biān nà zhū kōng sāng mù shàng， shí dào nà gè xiǎo 'ér yī yǐn。
wèihé yòu huì chǎn shēng 'è gǎn， bǎ tā zuò wéi péi jià lǐ pǐn？

tānɡ cóng qiú dì zhòng quán chū lái， jiū jìng tā yòu shénme dà zuì？
nán rěn chǐ rǔ qǐ 'ér fá jié， shì shuí tiǎo qǐ zhè chǎng shì fēi？

zhū hóu qián lái cháo huì qǐng méng， wèihé dōunéng shǒu yuē rú qī？
cāng yīng wēi wǔ chéng qún gāo fēi， shuí shǐ tā men jù zài yī qǐ？

zhěng dùn duì wǔ gōng jī shāng zhòu， zhōu gōng jī dàn què bù tóng yì。
wèihé qīn zì wéi wǔ wáng móu， diàn dìng zhōu cháo yòu fā tàn xī？

tiān jiāng tiān xià shòu yú yīn shāng， zhòu de wáng wèi rú hé shī shè？
chéng gōng zhī dào wéi fǎn zé wáng， tā de zuì guò yòu shì shénme？

zhū hóu yǒng yuè ná qǐ wǔ qì， wǔ wáng rú hé dòng yuán tā men？
jūn duì bìng jìn jī dí liǎng yì， tā yòu rú hé zhǐ huī dà bīng？

zhāo wáng shèng zhì bīng chē chū yóu， dào dá nán fāng yuǎn dì cái zhǐ。
zuì hòu dé dào shénme hǎo chù， nán dào zhǐ shì yù jiàn bái zhì？

mù wáng yù mǎ qiǎo shī biān cè， wèihé tā yào zhōu yóu sì fāng？
tā de zú jì huán rào tiān xià， yòu xiē shénme yào qiú yuàn wàng？

yāo rén fū fù qiān yǐn jiào mài， wèihé tā men hūháo jiē shì？
yōu wáng jiū jìng shā de shì shuí？ nǎ lǐ dé lái zhè gè bāo sì？

tiān mìng cóng lái fǎn fù wú cháng， hé zhě shòu chéng hé zhě dé yòu？
qí guó huán gōng jiǔ hé zhū hóu， zuì zhōng shòu kùn shēn sǐ shī xiǔ。

nà gè yīn shāng zhòu wáng zì shēn， shì shuí shǐ tā kuáng bào hūn luàn？
wèihé yàn 'è zhōng liáng fǔ zuǒ， xǐ huān tīng xìn xiǎo rén chán chǎn？

bǐ gān yòu hé bèi nì zhī chù， wèihé duì tā biǎn yì dǎ jī？
léi kāi guàn yú 'ēyú fèng chéng， wèihé gěi tā shǎng cì fēng dì？

wèihé shèng rén pǐn dé xiāng tóng， chù shì fāng fǎ zuì zhōng xiāng yì？
méi bó shòu xíng duǒ chéng ròu jiàng， jī zǐ zhuāng fēng xiāo jí bì shì。

hòu jì yuán shì dí chū zhǎngzǐ， dì kù wèihé dú hài fān liǎn？
jiāng tā rēng zài hán bīng zhī shàng， niǎo 'ér wèihé fù yì sòng nuǎn？

wèihé zhǎngdà zhàng gōng chí jiàn， shàn zhì nóng yè huái yòu qí néng？
chū shēng jì yǐ jīng dòng shàng dì， wèihé hòu sì fán róng chāng shèng？

xī bó jī chāng hào lìng shuāi shì， zhí biān lái zuò yōng zhōu mù bó。
wèihé wǔ wáng lìng zhì zhōu shè， chéng shòu tiān mìng xiǎng yòu yīn guó？

dài zhe bǎozàng qiān jū qí shān， rú hé néng shǐ bǎi xìng yǐ cóng？
yīn zhòu yǐ shòu dá jǐ mí huò， quàn jiàn zhī yán yòu yòu hé yòng？

zhòu wáng cì tā 'ér zǐ ròu jiàng， xī bó jī chāng xiàng tiān sù qiú。
wèihé zhòu wáng qīn shòu tiān fá， yīn shāng mìng yùn réng nán wǎn jiù？

tài gōng lǚ wàng rén zài ròu diàn， jī chāng wèihé jiù néng rèn shí？
tīng dào huī dāo zhèn dòng fā shēng， wén wáng wèihé nà me huān xǐ？

wǔ wáng jī fā zhū zhòu miè shāng， wèihé yì yù bù néng jiǔ rěn？
tái zhe wén wáng mù zhù huì zhàn， wèihé chōng mǎn jiāo jí zhī qíng？

zhòu wáng shāo chái shàng diào zì fén， zhè yàng qù sǐ jiū jìng hé gù？
wèihé wǔ wáng jīng tiān dòng dì， jiǎ tuō shén líng què huái wèi jù？

shàng dì jì jiàng tiān mìng yú yīn， wèihé bù zài quàn jiè míng bái？
zhòu wáng jì yǐ tǒng zhì tiān xià， wèihé yòu bèi tā rén qǔ dài？

chū bǎ yī yǐn shì zuò xiǎo chén， hòu lái yòng zuò fǔ zhèng zǎixiàng。
wèihé zuì zhōng shàng zhuī chéng tānɡ， shòu dào zūn jìng zōng miào pèi xiǎng？

hé lú yòu gōng shòu mèng zhī sūn， shàonián zāo shòu lí sàn zhī kǔ。
wèihé zhuàng nián fèn lì yǒng wǔ， néng shǐ tā de wēi yán yuǎn bù？

péng zǔ pēngtiáo zhì jī zhī gēng， wèihé dì yáo xǐ huān pǐn cháng？
dé xiǎng gāo shòu nián suì tài duō， wèihé jìng yòu nà me jiǔ cháng？

dà dì zhōng yāng gòng tóng zhì mín， liè guó jūn zhù wèihé fā nù？
fēng 'é shēng mìng yuán běn wēi jiàn， zì wèi lì liàng wèihé láo gù？

jīng yú nǚ yán bù zài cǎi wēi， bái lù wèihé bì yòu yí qí？
běi xíng lái dào huí shuǐ zhī dì， yī qǐ 'è sǐ yòu hé kě xǐ？

gē gē yòu zhe shàn yǎo měng quǎn， dì dì yòu dǎ shénme zhù yì？
yī bǎi liàng chē huàn yī tiáo gǒu， zuì zhōng bù chéng fǎn shī lù mǐ。

bàng wǎn shí fēn léi míng diàn shǎn， xiǎng yào guī qù yòu hé yōu chóu？
guó jiā zhuāng yán bù fù cún zài， duì zhe shàng dì yòu hé qí qiú？

fú shēn cáng nì dòng xué zhī zhōng， hái yòu shénme shì qíng yào jiǎng？
chǔ guó xūn jiù jūn zhōng xùn guó， guó shì rú hé néng gòu jiǔ cháng？

huǐ wù guò shī gǎi zhèng cuò wù， wǒ yòu yòu hé yán cí kě chén？
wú wáng hé lú yǔ chǔ zhēng guó， wǒ men jiǔ yǐ bèi tā zhàn shèng！
huán rào chuān yuè lǐ shè qiū líng， wèihé shēng chū lìng yǐn zǐ wén？

wǒ céng gào sù xián zhě dǔ 'áo， chǔ guó jiāng shuāi bù néng jiǔ cháng。
wèihé zì zàn gào jiè jūn zhù， zhōng yì zhī míng yù gèng xiǎn yáng？

【shǎng xī】 　　《 tiān wèn》 shì qū yuán sī xiǎng xué shuō de jí cuì， suǒ wèn dōushì shàng gǔ chuán shuō zhōng bù shèn kě jiě de guài shì、 dà shì， “ tiān dì wàn xiàng zhī lǐ， cún wáng xīng fèi zhī duān， xián xiōng shàn 'è zhī bào， shén qí guǐ guài zhī shuō ”， tā sì hū shì yào qiú dé yī gè jiě dá。
　　 hé wèi“ tiān wèn”？ wáng yì《 chǔ cí zhāng jù》 shuō： hé bù yán ‘ wèn tiān '？ tiān zūn bù kě wèn， gù yuē‘ tiān wèn '。” yòu jù chuán qū yuán bèi zhú， yōu xīn chóu cǎn， páng huáng shān zé， guò chǔ xiān wáng zhī miào jí gōng qīng cí táng， kàn dào bì shàng yòu tiān dì、 shān chuān、 shén líng、 gǔ dài xián shèng、 guài wù děng gù shì， yīn 'ér“ hē bì wèn tiān”， zhè zhǒng shuō fǎ suī yòu yī dìng lì shǐ wén xiàn de jìzǎi jí wén wù kě zuò cān kǎo， dàn wèi bì jiù shì qū yuán xiě《 tiān wèn》 de zhēn shí qǐ yīn。《 tiān wèn》 zhōng， wèn tiān dì、 rì yuè、 shān chuān、 líng yì zhī wài， tā suǒ shè jí de rén shì， dà duō yòu dāng shí de xiàn shí yì yì。 yīn cǐ， qū yuán suǒ tí chū de wèn tí bù huì shì jǐn jǐn gēn jù miào táng bì huà。 ér shì yòu tā zhù guān shàng de xuǎn zé bìng jīng tā jīng xīn jié zhuàn de。 cóng quán wén de xiān hòu cì xù lái kàn， xiān tiān dì zì rán hòu sān dài shǐ shí， ér yǐ chǔ guó de xián jūn yú chén zuò wéi jié wěi， zhè lǐ xiǎn zhù dì biǎo míng liǎo zuò zhě zì jǐ de sī xiǎng dòng jī yǔ chuàng zuò yì tú， yīn cǐ， zhè piān bāo hán zhe zuò zhě shēn céng sī xiǎng jié jīng de《 tiān wèn》， bù kě néng shì tā“ hē bì wèn tiān” de jí xīng zhī zuò。
　　
　　【 shǎng xī yī】
　　《 tiān wèn》 yì shù shàng de dú chuàng， zài zhōng guó shī gē shǐ shàng jué wú jǐn yòu， zhè shǒu xiān biǎo xiàn wéi shēn chén de lǐ xìng sī kǎo hé rè liè de qíng gǎn xiāng jié hé。《 tiān wèn》 quán shī dū yóu wèn jù zǔ chéng， biǎo xiàn liǎo shī rén duì zì rán、 lì shǐ、 shè huì de shēn sī shú lǜ hòu de jiàn jiě、 zhì yí， jí fù zhé lǐ， dàn tā tóng shí shì yī piān mǎn hán jī qíng de wén xué zuò pǐn， shì yī shǒu jī rén qíng zhì、 gǎn rén fèi fǔ de cháng shī。 qí cì，《 tiān wèn》 tōng guò zhòng duō yí wèn cí hé xū cí de yùn yòng， bù tóng jù shì de biàn huà， shǐ quán shī cuò luò yòu zhì、 jí xú xiāngjiàn， dú jù fēng cǎi。 jù shì、 wèn shì de cuò zōng biàn huà， jiā shàng fēng fù de gǎn qíng sè cǎi， gòu chéng liǎo quán shī xióng sì huó tuō、 qióng jí yōu miǎo de fēng gé， qǔ dé liǎo qí qì xí rén de xiào guǒ。
　　《 tiān wèn》 shì yī piān chōng mǎn qiáng liè de lǐ xìng tàn suǒ jīng shén hé shēn chén de wén xué qíng sī de jīng diǎn shī zuò。 guō mò ruò xiān shēng chēng：“ qí shí《 tiān wèn》 zhè piān yào suàn kōng qián jué hòu de dì yī děng qí wén zì”。（《 qū yuán yán jiū》） yòu xué zhě jiǎng， tā jí zhōng fǎn yìng liǎo qū yuán de xué shù sī xiǎng， kě wèi qiē zhōng liǎo qū yuán nà péng bó yǒng dòng de lǐ xìng sī xiǎng de mài bó。 kě yǐ shuō《 tiān wèn》 yī piān， shì qū yuán duì yǔ zhòu zì rán、 rén lèi shè huì zǒng tǐ rèn shí de zǒng jié yǔ shēng huá de yī zhǒng yì shù zài xiàn， zài nà gè shí dài， yǐ bù chì gòu jiàn liǎo yī zuò jīng shén hé sī xiǎng de jù fēng。 hái yòu xué zhě tí chū，《 tiān wèn》 shì qū yuán zài zhǎng wò liǎo chǔ guó wū shǐ wén xiàn de jī chǔ shàng chuàng zuò 'ér chéng de yī bù wén xué zuò pǐn， zhè yī diǎn cóng tā shè liè guǎng fàn de 170 yú gè wèn tí shàng， shì wán quán kě yǐ dé dào yìn zhèng de。
　　《 chǔ cí》 piān míng。 qū yuán zuò。 guān yú“ tiān wèn” de yì sī， wáng yì《 chǔ cí zhāng jù》 shuō :“ hé bù yán‘ wèn tiān ’？ tiān zūn bù kě wèn , gù yuē‘ tiān wèn’ yě。” zhè shì yī zhǒng jiě shì。 lìng yī zhǒng jiě shì shì， jí zì xià yīn yǐ lái， tiān bèi shì zuò wàn wù zhī zhù， shì tǒng shè wàn lèi qún shēng de， yī qiē gāo yuǎn shén yì bù kě zhī zhī shì， dū kě yòng “ tiān” lái tǒng chēng， suǒ yǐ yòu guān wàn shì wàn wù de yí wèn， yě kě yǐ tǒng chēng wéi“ tiān wèn”。 guān yú《 tiān wèn》 de xiě zuò bèi jǐng hé yuán yóu， wáng yì《 chǔ cí zhāng jù》 shuō shì qū yuán bèi fàng zhú hòu， yōu xīn chóu cǎn， fǎng huáng shān zé， tā zǒu jìn chǔ guó de xiān wáng zhī miào jí gōng qīng cí táng， kàn dào bì shàng huà yòu tiān dì、 shān chuān、 shén líng、 gǔ dài xián shèng、 guài wù děng gù shì， yú shì dāng chǎng tí cí， xiě xià cǐ piān， yòng yǐ pái jiě fèn mèn、 shū xiè chóu sī。 cǐ shuō bù yī dìng kě kào。 zhì yú《 tiān wèn》 de xiě zuò shí jiān， yě bù yī dìng rú wáng yì suǒ shuō zài qǐng xiāng wáng zhī shì qū yuán bèi fàng zhú yǐ hòu， yě yòu kě néng zuò yú huái wáng zhī shí。
　　《 tiān wèn》 de nèi róng yì cháng fēng fù , wèn jí tiān、 dì、 rén zhī shì , biǎo dá liǎo zuò zhě duì yǔ zhòu、 rén shēng、 lì shǐ、 nǎi zhì shén huà chuán shuō de kàn fǎ。 quán shī fán 374 jù， tí chū liǎo 172 gè wèn tí（ tǒng jì biāo zhǔn bù yī， yī shuō 116 wèn )。 yóu yú cún zài cuò jiǎn huò tuō lòu děng qíng kuàng， qí zhōng yòu yī xiē wén lǐ bù shùn de xiàn xiàng。 dàn zǒng de kàn lái， hái shì yòu xù kě xún de。 wáng fū zhī céng jīng zhǐ chū：“ piān nèi shì suī zá jǔ , ér zì tiān dì shān chuān , cì jí rén shì， zhuī shù wǎng gǔ， zhōng yú yǐ chǔ xiān， wèi cháng wú cì xù cún yān。”（《 chǔ cí tōng shì》） zì piān shǒu zhì“ yào líng 'ān cáng”， yǐ tiān shì wéi zhù， zá yǐ yǔ tiān shì yòu guān de shén huà； zì“ bù rèn mì hóng” zhì“ wū yān jiě yǔ”， yǐ dì shì wéi zhù， bāo kuò gǔn yǔ zhì shuǐ chuán shuō； zì“ yǔ zhī lì xiàn gōng” zhì piān mò， dōushì shǐ shì， xià dài shì zuì xiáng， zuì hòu yǐ chǔ guó shì wéi zhù， yōu guó qíng xù zài zhè bù fēn lǐ pō wéi míng xiǎn， dàn cóng wén qì shàng kàn sì hū wèi wán， kǒng shì tuō lòu suǒ zhì。 quán shī biǎo xiàn liǎo zuò zhě yuān bó de xué shí、 shēn chén de sī kǎo hé fēng fù de xiǎng xiàng， fǎn yìng liǎo tā dà dǎn huái yí hé pī pàn de jīng shén。 qí zhōng shù jí tiān tǐ jí lì shǐ chuán shuō， duō wéi xiān qín shí qī de qí、 lǔ、 sān jìn běi fāng zhōng yuán dì qū chǎn shēng de zhū shū suǒ bù dào， kě néng chū yú chǔ guó suǒ chuán jiù shǐ， jí《 □ wù》 jí zuǒ shǐ yǐ xiāng suǒ chuán de sān fén、 wǔ diǎn、 bā suǒ、 jiǔ qiū děng diǎn jí。《 tiān wèn》 tú míng dài xiāo yún cóng zuò
　　《 tiān wèn》 zài yǔ yán yùn yòng shàng yǔ《 chǔ cí》 de qí tā piān zhāng bù jìn xiāng tóng， tōng piān bù yòng“ xī” zì， yě méi yòu“ xiē”、“ zhǐ” zhī lèi de yǔ wěi zhù cí。 jù shì yǐ sì yán wéi zhù， jiān zá yǐ sān、 wǔ、 liù、 qī yán， dà zhì shàng sì jù yī jié， měi jié yī yùn， jié zòu、 yīn yùn zì rán xié diào。 yòu yī jù yī wèn、 èr jù yī wèn、 sān jù yī wèn、 sì jù yī wèn děng duō zhǒng xíng shì， yòu yòng“ hé”、“ hú”、“ yān”、“ jǐ”、“ shuí”、“ shú”、“ ān” děng yí wèn cí jiāo tì biàn huà， yīn 'ér jìn guǎn tōng piān fā wèn， dú lái què yuán zhuǎn huó tuō 'ér bù dāi bǎn， cēncī cuò luò 'ér yòu fēng zhì。 suǒ yǐ qián rén píng lùn shuō：“ huò cháng yán， huò duǎn yán， huò cuò zōng， huò duì 'ǒu， huò yī shì 'ér lěi lěi fǎn fù , huò shù shì 'ér róng chéng yī piàn。 qí wén huò qiào xiǎn , huò dàn dàng， huò jí jué , huò liú lì , zhū fǎ bèi jìn， kě wèi jí wén zhāng zhī biàn tài。”（ yú yuè《 píng diǎn chǔ cí》 yǐn sūn□ yǔ） zhè gòu chéng liǎo《 tiān wèn》 dú tè de yì shù fēng gé。
　　《 tiān wèn》 zuò lián xù fā wèn , yòu yī wèn dào dǐ zhī shì , tǐ shì bǐ jiào tè shū。 dàn xiān qín shū zhōng yì bù fá qí lì。 líng xīng shù jù de rú《 zhuāng zǐ · xiāo yáo yóu》 :“ tiān zhī cāng cāng , qí zhèng sè xié？ qí yuǎn 'ér wú suǒ zhì jí xié。” quán zhāng zhěng jié de rú《 zhuāng zǐ · tiān yùn》 piān“ tiān qí yùn hū” zhì“ gǎn wèn hé gù” , yǐ jí《 liè zǐ · tānɡ wèn》 piān“ tānɡ wèn yú xià gé” yī duàn。 jiē jìn yú quán piān de rú《 yì zhōu shū · zhōu zhù jiě》“ gù wàn wù zhī suǒ shēng yě” zhì“ pìn mǔ zhī hé， shú jiāo zhī”。 yòu，《 zhuāng zǐ · tiān xià》 piān yě shuō dào：“ nán fāng yòu yǐ rén yān , yuē huáng liáo , wèn tiān dì suǒ yǐ bù zhuì bù xiàn fēng yǔ léi tíng zhī gù。 huì shī bù cí 'ér yìng , bù lǜ 'ér duì , biàn wéi wàn wù shuō。” kě jiàn qū yuán qián hòu yǐ yòu hǎo xiē《 tiān wèn》 tǐ shì de wén zhāng lùn zhù。 bù dàn rú cǐ， zài shì jiè gǔ dài jīng diǎn zhōng， yì kě fā xiàn yǔ《 tiān wèn》 lèi sì de shī piān。 rú yìn dù《 lí jù fèi tuó · chuàng zào zhī gē》 dì yī zhāng dì liù duàn xiě dào：“ shú zhī qí zhēn？ shú qióng qí gù？ hé suǒ zì zài？ hé yīn 'ér zuò？ míng shén jì zhī， hé cǐ zào huà， shì shuí zhī zhī？ shú shī xíng zhī？” yī sī lán《 huǒ jiào jīng》（ yī lǎng《 bō sī gǔ jīng》） yòu：“ shuí fēn dà dì， xià lì yú tiān， yǐ miǎn yú qīng？ shuǐ yǔ zhí wù， shuí niè shēng zhī？ shuí yì fēng yún， zhōu dào shì zūn？ wū hū zhì rén， shuí gèng qǐ wǒ shàn xīn？”《 jiù yuē quán shū · yuē bó jì》 yě shuō：“ shì shuí dìng tiān dì de chǐ dù？ shì shuí bǎ zhǔn shéng lā zài qí shàng？ tā de gēn jī 'ān zhì zài hé chù？ tā de lù biāo shì shuí 'ān fàng de？ …… guāng míng cóng hé 'ér zhì？ hēi 'àn yuán lái wèi yú hé suǒ？” jǐ gè wén míng gǔ guó de zhé rén bù yuē 'ér tóng dì fā chū zhè lèi wèn tí， bìng xíng zhū yín yǒng， pō kān xún wèi。 dàn zuò wéi cháng piān zhé lǐ shī，《 tiān wèn》 kě wèi dú bù yī shí。
　　《 tiān wèn》 wèn shì zhī hòu， mó nǐ de zuò pǐn wéi shù bù shǎo。 jìn fù xuán yòu《 nǐ tiān wèn》 , liáng jiāng yān yòu《 suì gǔ piān》 , běi qí yán zhī tuī yòu《 guī xīn piān · shì yī》 , táng yáng jiǒng yòu《 hún tiān fù》 , liǔ zōng yuán yòu《 tiān duì》， míng fāng xiào rú yòu《 zá wèn》 , wáng tíng xiāng yòu《 dá tiān wèn》 95 shǒu , huáng dào zhōu yòu《 xù tiān wèn》， qīng lǐ wén yě yòu《 tiān wèn》。 zhì yú yòng《 tiān wèn》 tǐ xiě shī cí de jiù gèng duō liǎo。
　　
　　【 shǎng xī 'èr】
　　《 tiān wèn》 shì qū yuán suǒ zuò chǔ cí zhōng de yī piān“ qí” wén： shuō tā qí， bù jǐn yóu yú yì shù de biǎo xiàn xíng shì bù tóng yú qū yuán de qí tā zuò pǐn， gèng zhù yào de shì cóng zuò pǐn de gòu sī dào zuò pǐn suǒ biǎo xiàn chū lái de zuò zhě sī xiǎng de“ qí” héng héng qí jué de nèi róng xiǎn shì chū zuò zhě jīng rén de yì shù cái huá， biǎo xiàn chū shī rén fēi fán de xué shí hé chāo zhuó de xiǎng xiàng lì！
　　　　 hé wèi“ tiān wèn”？ wáng yì《 chǔ cí zhāng jù》 shuō： hé bù yán‘ wèn tiān '？ tiān zūn bù kě wèn， gù yuē‘ tiān wèn '。” yòu jù chuán qū yuán bèi zhú， yōu xīn chóu cǎn， páng huáng shān zé， guò chǔ xiān wáng zhī miào jí gōng qīng cí táng， kàn dào bì shàng yòu tiān dì、 shān chuān、 shén líng、 gǔ dài xián shèng、 guài wù děng gù shì， yīn 'ér“ hē bì wèn tiān”， zhè zhǒng shuō fǎ suī yòu yī dìng lì shǐ wén xiàn de jìzǎi jí wén wù kě zuò cān kǎo， dàn wèi bì jiù shì qū yuán xiě《 tiān wèn》 de zhēn shí qǐ yīn。《 tiān wèn》 zhōng， wèn tiān dì、 rì yuè、 shān chuān、 líng yì zhī wài， tā suǒ shè jí de rén shì， dà duō yòu dāng shí de xiàn shí yì yì。 yīn cǐ， qū yuán suǒ tí chū de wèn tí bù huì shì jǐn jǐn gēn jù miào táng bì huà。 ér shì yòu tā zhù guān shàng de xuǎn zé bìng jīng tā jīng xīn jié zhuàn de。 cóng quán wén de xiān hòu cì xù lái kàn， xiān tiān dì zì rán hòu sān dài shǐ shí， ér yǐ chǔ guó de xián jūn yú chén zuò wéi jié wěi， zhè lǐ xiǎn zhù dì biǎo míng liǎo zuò zhě zì jǐ de sī xiǎng dòng jī yǔ chuàng zuò yì tú， yīn cǐ， zhè piān bāo hán zhe zuò zhě shēn céng sī xiǎng jié jīng de《 tiān wèn》， bù kě néng shì tā“ hē bì wèn tiān” de jí xīng zhī zuò。
　　　　《 tiān wèn》 shì qū yuán sī xiǎng xué shuō de jí cuì， suǒ wèn dōushì shàng gǔ chuán shuō zhōng bù shèn kě jiě de guài shì、 dà shì，“ tiān dì wàn xiàng zhī lǐ， cún wáng xīng fèi zhī duān， xián xiōng shàn 'è zhī bào， shén qí guǐ guài zhī shuō”， tā sì hū shì yào qiú dé yī gè jiě dá， zhǎo chū yī gè yīn guǒ。 ér zhè xiē wèn tí yědōu shì chūn qiū、 zhàn guó yǐ lái de xǔ duō xué rén suǒ tàn jiū de wèn tí， zài zhū zǐ bǎi jiā de wén zhāng lǐ， jīhū dōuyǐ tǎo lùn dào。 qū zǐ de《 tiān wèn》 zé yǐ chǎng huǎng mí lí de wén jù， yòng yí wèn de yǔ qì shuō chū lái yǐ chéng cǐ jù zhì， zhè jiù shì qū zǐ suǒ yǐ wéi shī rén 'ér bù shì“ zhū zǐ” de yuán yóu。 ér“ tiān” zì de yì sī， zhàn guó shí dài hán yì yǐ pō guǎng fàn。 dà tǐ shuō lái， fán yī qiē yuǎn yú rén、 gāo yú rén、 gǔ yú rén， rén suǒ bù néng liǎo jiě， bù néng shī wéi de shì yǔ wù， dū kě yòng “ tiān” lái tǒng shè zhī。 duì wù zhì jiè shuō， yòu yòu běn shǐ、 běn zhì、 běn yuán de yì sī。《 yì · xì cí》 zhōng shuō：“ fǎ xiàng mò dà hū tiān dì。”《 tiān wèn》 de tiān， yě pō yòu zhǐ yī qiē fǎ xiàng de yì wèi， yǔ dào jiā de“ dào” zì，《 yì jīng》 de“ yì” zì， dōushì gè jiā yòng yǐ dài biǎo zhè xiē“ fǎ xiàng” de míng cí， qū yuán wéi chǔ zhī zōng shì zhòng chén， yòu fēng fù de xué shí hé jīng lì， yǐ fēi fán cái zhì zuò cǐ qí wén， pō yòu zhěng qí bǎi jiā、 shì zhèng zá shuō zhī yì，《 tiān wèn》 de guāng huī hé jià zhí yě jiù hěn qīng chǔ dì chéng xiàn yú dú zhě miàn qián liǎo！
　　　　 cóng quán shī de jié gòu jí nèi róng lái kàn， quán shī 372 jù 1553 zì， shì yī shǒu yǐ sì zì jù wéi jī běn gé shì de cháng shī， duì tiān wén、 dì lǐ、 lì shǐ、 zhé xué děng xǔ duō fāng miàn tí chū liǎo yī bǎi qī shí duō gè ( yī shuō yī bǎi wǔ shí duō gè ) wèn tí， zhè xiē wèn tí yòu xǔ duō shì zài tā nà gè shí dài shàng wèi jiě jué 'ér tā yòuhuái yí de， yě yòu míng zhī gù wèn de， duì xǔ duō lì shǐ wèn tí de tí wèn， wǎng wǎng biǎo xiàn chū zuò zhě de sī xiǎng gǎn qíng、 zhèng zhì jiàn jiě hé duì lì shǐ de zǒng jié、 bāo biǎn； duì zì rán suǒ tí de wèn tí， biǎo xiàn de shì zuò zhě duì yǔ zhòu de tàn suǒ jīng shén， duì chuán shuō de huái yí， cóng 'ér yě kàn chū zuò zhě bǐ tóng shí dài rén jìn bù de yǔ zhòu guān、 rèn shí lùn。《 tiān wèn》 yǐ xīn qí de yì shù shǒu fǎ biǎo xiàn jīng shēn de nèi róng， shǐ zhī chéng wéi shì jiè wén kù zhōng jué wú jǐn yòu de qí zuò。
　　　　 quán shī zǒng tǐ kàn lái dà zhì kě fēn liǎng dà bù fēn。 měi bù fēn zhōng yòu kě fēn wéi ruò gān xiǎo jié。
　　　　 cóng piān shǒu zhì“ yào líng 'ān cáng”， zhè bù fēn qū zǐ wèn de shì tiān， yǔ zhòu shēng chéng shì wàn shì wàn wù de xiān jué， zhè biàn chéng liǎo qū yuán wèn nán zhī shǐ， qí zhōng cóng“ suì gǔ zhī chū” zhì“ hé yǐ shí zhī” wèn de shì tiān tǐ de qíng kuàng，“ míng míng 'àn 'àn” sì jù jiǎng yǔ zhòu yīn yáng biàn huà de xiàn xiàng。 dì 'èr xiǎo jié zì“ huán zé jiǔchóng” dào“ yào líng 'ān cáng” zé shì duì rì yuè xīng chén tí wèn： tā men hé yǐ bù huì zhuì luò？ tài yáng měi rì yào zǒu duō shǎo lù， yuè liàng hé yǐ yòu yīn qíng yuán quē？ yǐ jí yòu guān rì yuè de yī xiē chuán shuō de yí wèn。 cóng“ bù rèn gǔ hóng” qǐ wèn de dì shì， cóng yǔ zhì shuǐ guò dù dào“ jiǔ zhōu 'ān cuò…… hé qì tōng yān” shuō de shì gǔ chuán shuō zhōng guān yú dì qiú de yī xiē qíng kuàng， ér“ rì 'ān bù dào” yǐ xià liù jù zé jiù dì qiú shàng suǒ kàn dào de rì de xiàn xiàng fā wèn。 dì sān jié cóng“ yān yòu shí lín” dào“ wū yān jiě yǔ” yī jié duō wéi 'èr jù yī wèn， dōushì dāng shí mín jiān chuán shuō zhōng de guài shì。
　　　　 yǐ shàng《 tiān wèn》 de dì yī dà bù fēn， dà tǐ shì jiù zì rán jiè de shì wù fā wèn， bìng lián xiǎng dào yǔ zì rán yòu guān de yī xiē shén huà yǔ lì shǐ chuán shuō， wén zhāng fù yòu biàn huà， lián xiǎng fēng fù 'ér yòu qíng zhì， chú shǎo shù kě néng yòu cuò jiǎn wài ( rú“ hé hǎi yìng lóng” èr jù huò wéi cuò jiǎn， huò yòu shī wù )， bù néng yǐ hòu rén xí guàn de wén zhāng jié gòu zhī fǎ qù kàn tā， ér rèn wéi shì“ yǔ shàng xià wén bù shǔ”， zá luàn 'ér wú zhāng fǎ。
　　　　 cóng“ yǔ zhī lì xiàn gōng” qǐ， duì dà liàng de shén huà gù shì hé lì shǐ chuán shuō yǔ shǐ shí tí chū liǎo wèn tí， zhè xiē gè zhǒng gè yàng de rén shì wèn tí gòu chéng liǎo《 tiān wèn》 de dì 'èr dà bù fēn。
　　　　 nǚ qí、 gǔn、 yǔ、 gòng gōng、 hòu yì、 qǐ、 zhuó、 jiǎn dí、 hòu jì、 yī yǐn……， qū zǐ duì zhè xiē chuán shuō zhōng de shì hé rén， yī yī tí chū liǎo xǔ duō wèn tí， zài duì zhè xiē rén yǔ shén de chuán shuō de huái yí zhōng， wǎng wǎng biǎo xiàn zhe shī rén de qíng gǎn、 ài zēng。 yóu qí shì guān yú gǔn yǔ de chuán shuō， biǎo xiàn liǎo zuò zhě jí dà de bù píng zhī qíng， tā duì gǔn zhì shuǐ yòu dà gōng 'ér zāo jí xíng shēn biǎo tóng qíng， zài tā kàn lái， gǔn zhī sǐ bù shì rú rú jiā suǒ rèn wéi de shì zhì shuǐ shī bài zhī gù， ér shì yóu yú tā wéi rén zhèng zhí 'ér zāo dào liǎo dì de yí jì， zhè zhǒng“ wèn”， shí jì shàng biǎo xiàn liǎo shī rén duì zì jǐ zài zhèng zhì dǒu zhēng zhōng suǒ zāo yù dào de bù píng dài yù de fèn mèn，《 tiān wèn》 de sī xiǎng guāng huī jiù yīngdāng shì zhè yàng lái lǐ jiě de。
　　　　 zì“ tiān mìng fǎn cè” qǐ zé jìn yī bù shè jí shāng zhōu yǐ hòu de lì shǐ gù shì hé rén wù zhū rú shùn、 jié、 tānɡ、 zhòu、 bǐ gān、 méi bó、 wén wáng、 wǔ wáng、 shī wàng、 zhāo wáng、 mù wáng、 yōu wáng、 bāo sì zhí dào qí huán gōng、 wú wáng hé lú、 lìng yǐn zǐ wén……， qū yuán tí chū de hǎo duō wèn tí， chōng fēn biǎo xiàn liǎo zuò zhě duì lì shǐ zhèng zhì de zhèng xié、 shàn 'è、 chéng bài、 xīng wáng de kàn fǎ， zhè xiē xù shù kě yǐ kàn chéng shì zhè wèi“ bó wén qiáng zhì” de dà shī rén duì lì shǐ de zǒng jié， bǐ《 lí sāo》 gèng jìn yī bù、 gēngzhí jié liǎo dāng dì chǎn míng liǎo zì jǐ de zhèng zhì zhù zhāng， ér duì chǔ guó zhèng zhì xiàn shí de pēng jī， yě shì xī wàng jūn zhù néng jǔ xián rèn néng， jiē shòu lì shǐ jiào xùn， chóngxīn zhì lǐ hǎo guó jiā de yī zhǒng biàn huàn liǎo de biǎo xiàn shǒu fǎ。
　　　　《 tiān wèn》 de yì shù biǎo xiàn shǒu fǎ zhù yào shì yǐ sì zì wéi jù， yǐ wèn de xíng shì cóng yī gè wèn tí lián xiǎng dào lìng yī gè wèn tí。 xì xì dú qù hái shì kě yǐ lǐ qīng mài luò， nòng míng zhù nǎo de。《 tiān wèn》 zài yǔ yán yùn yòng shàng yǔ qū fù de qí tā piān zhāng bù jìn xiāng tóng， tōng piān bù yòng“ xī” zì， yě méi yòu“ xiē”、“ zhǐ” zhī lèi de yǔ wěi zhù cí。 jù shì yǐ sì yán wéi zhù， jiān zá yǐ sān、 wǔ、 liù、 qī yán。 dà zhì sì jù wéi yī jié， měi jié yī yùn， jié zòu、 yīn yùn zì rán xié diào。 yòu yī jù yī wèn、 èr jù yī wèn、 sān jù yī wèn、 sì jù yī wèn děng duō zhǒng xíng shì。 yòu yòng“ hé”、“ hú”、“ yān”、“ jǐ”、“ shuí”、“ shú”、“ ān” děng yí wèn cí jiāo tì shǐ yòng， fù yú biàn huà， yīn 'ér jìn guǎn tōng piān fā wèn， dú lái què yuán zhuǎn huó tuō 'ér bù dāi bǎn， cēncī cuò luò 'ér yòu fēng zhì， suǒ yǐ qián rén píng lùn shuō：“ huò cháng yán， huò duǎn yǔ， huò cuò zōng， huò duì 'ǒu， huò yī shì 'ér lěi lěi fǎn fù， huò shù shì 'ér róng chéng yī piàn， qí wén huò qiào xiǎn， huò dàn dàng， huò jí jué， huò liú lì， zhū fǎ bèi jìn， kě wèi jí wén zhāng zhī biàn tài。” ( yú yuè《 píng diǎn chǔ cí》 yǐn sūn kuàng yǔ ) zhè gòu chéng liǎo《 tiān wèn》 dú tè de yì shù fēng gé， dāng rán tā biǎo xiàn de shì qū yuán de xué shù sī xiǎng， wèn de shì shí shí zài zài de wèn tí。 yīn cǐ zài xiū cí shǒu fǎ shàng， zì rán méi yòu xiàng《 lí sāo》、《 jiǔ gē》、《 jiǔ zhāng》 nà yàng qǐ lì 'ér fù yú làng màn sè cǎi， dàn zhèng rú qīng hè cháng《 sāo fá》 suǒ píng“ qí cí yǔ yì， suī bù rú zhū piān zhī qū zhé biàn huà， zì rán shì yǔ zhòu jiān yī zhǒng qí wén”。
　　　　《 tiān wèn》 wèn shì zhī hòu， mó nǐ de zuò pǐn wéi shù bù shǎo。 jìn fù xuán yòu《 nǐ tiān wèn》， liáng jiāng yān yòu《 suì gǔ piān》， táng yáng jiǒng yòu《 hún tiān wèn》、 liǔ zōng yuán yòu《 tiān duì》， míng fāng xiào rú yòu《 zá wèn》、 wáng tíng xiāng yòu《 dá tiān wèn》， qīng lǐ wén yě yòu《 tiān wèn》…… kě jiàn qí duì hòu shì wén xué chuàng zuò sī xiǎng de shēn yuǎn yǐng xiǎng。 dàn mó nǐ zhī zuò dà duō jì quē fá sī xiǎng jià zhí yě quē fá wén xué jià zhí。
　　　　 zǒng zhī《 tiān wèn》 shì zhōng guó wén xué shǐ shàng jí jù tè sè 'ér yòu hěn tè shū yì yì de wén xué jié zuò， zài zhōng guó wén xué shǐ hé shì jiè wén xué shǐ shàng dōuyòu tā xiāng dāng gāo de jià zhí yǔ dì wèi。　 ( jiāng liàng fū　 jiāng kūn wǔ )
　　
　　【 shǎng xī sān】
　　《 tiān wèn》 shì qū yuán de dài biǎo zuò， quán shī 373 jù， 1560 zì， duō wéi sì yán， jiān yòu sān yán、 wǔ yán、 liù yán、 qī yán， ǒu yòu bā yán， qǐ fú diē dàng， cuò luò yòu zhì。 zài gǔ jīn zhōng wài de gè zhǒng wén xué zuò pǐn lǐ，《 tiān wèn》 shì yī piān fēi cháng dú tè de shī piān。 zhè shì yīn wéi， gāi zuò pǐn nǎi shì yī zhǒng kōng qián jué hòu de wén xué xíng shì， quán wén zì shǐ zhì zhōng， wán quán yǐ wèn jù gòu chéng， zuò zhě huò yī jù yī wèn， huò liǎng jù yī wèn， huò sì jù yī wèn， yī kǒu qì duì tiān、 duì dì、 duì zì rán、 duì shè huì、 duì lì shǐ、 duì rén shēng tí chū 173 gè wèn tí， céng céng shè wèn， yòng tí wèn de fāng shì biǎo dá zì jǐ de guān niàn hé jià zhí qǔ xiàng， qíng lǐ jiāo róng， shēng qíng bìng mào， wǎn ruò mèng bǐ shēng huā， lìng rén dú lái xīng qù 'àng rán， jué wú kū zào zhī gǎn。 yīn cǐ， qīng dài xué zhě liú xiàn tíng zài《 lí sāo jīng jiǎng lù》 zhōng zàn qí wéi“ qiān gǔ wàn gǔ zhì qí zhī zuò”。
　　　　 guān yú《 tiān wèn》 tí míng de hán yì， dà duō shù réndōu tóng yì wáng yì de guān diǎn， tiān wèn jiù shì wèn tiān， yóu yú tiān zūn bù kě wèn， gù yuē tiān wèn yě。 gǔ rén xiāng xìn， tiān nǎi wàn wù zhī zǒng míng， yì shì tǒng lǐ wàn wù zhī zhù zǎi。 yīn cǐ， wèn tiān yě jiù shì wèn zì rán wèn shè huì wèn wàn shì wàn wù。
　　　　 huò xǔ， tiān wèn yě kě yǐ zhǐ dài tiān fā wèn， chuàng zào wàn wù de tiān， duì zì jǐ chuàng zào chū lái de shì wù chǎn shēng liǎo huái yí， yīn cǐ qū yuán yào dài tiān tí chū wèn tí。 qí shí， dà zì rán jìn guǎn wǔ cǎi bīn fēn qiān qí bǎi guài， dàn shì tā bìng méi yòu wèn tí， yòu wèn tí de shì sī kǎo zhōng de rén。 yě jiù shì shuō， zhēn zhèng chǎn shēng yí wèn de shì qū yuán zì jǐ， shì qū yuán duì zì jǐ yuán lái de zhī shí tǐ xì tí chū liǎo wèn nán、 zhì yí hé zé wèn。 xiǎn rán， zhè shì yī zhǒng fā zì nèi xīn shēn chù de zì wèn， qí guān jiàn zài yú， qū yuán bù shì jǐn jǐn yào tí chū wèn tí hé xún qiú dá 'àn， ér shì yào cóng gēn běn shàng duì yuán mìng tí jìn xíng jié wèn、 huái yí hé fǒu dìng。 cóng zhè gè jiǎo dù lái shuō， duì dài qū yuán zài《 tiān wèn》 zhōng tí chū de wèn tí， shì bù néng gòu xiàng liǔ zōng yuán de《 tiān duì》 nà yàng jiǎn dān dì yī duì yī de huí dá de。
　　　　 cóng wén zhāng de xíng shì shàng lái shuō，《 tiān wèn》 yǐ tí chū wèn tí wéi zuò pǐn zì jù de zhù yào jié gòu， bìng bù shì píng kōng huò 'ǒu rán chū xiàn de， ér shì zài wǒ guó mín jiān shī gē zhōng de duì gē、 tí wèn tí、 kǎo zhī shí、 dǒu zhì huì de jī chǔ shàng jí zhōng tí liàn xíng chéng de。 zhòng suǒ zhōu zhī， wǒ guó dà liàng de mín jiān gē wǔ， zhū rú běi fāng de《 xiǎo fàng niú》、 nán fāng de《 liú sān jiě》， jīng cháng cǎi yòng wèn dá xíng shì lái chuán bō zhī shí、 chuán dì gǎn qíng。 qí zhōng yòu yī xiē mín jiān gēqǔ， lì rú《 pán huā gē》、《 wèn gēn shēng》， jīhū cóng tóu dào wěi dōushì zài tí chū wèn tí hé huí dá wèn tí。
　　　　《 pán huā gē》， bù yǐ zú mín jiān gēqǔ， tōng cháng yǐ sì jì、 shí 'èr yuè wéi xù， qīng nián nán nǚ yǐ huā yù qíng， nèi róng yǐ huā wéi hé xīn， xiāng hù pán wèn zhònghuā de guò chéng hé jīng yàn， shè jí gè zhǒng shēng chǎn、 shēng huó zhī shí， liú xíng zài guì zhōu huì shuǐ yī dài。 miáo zú mín jiān gēqǔ， jiè huā pán wèn， huò yǐ huā bǐ yù duì fāng， liǎng jù wéi yī duàn， sān duàn chéng yī shǒu， liú xíng zài guì zhōu wàng mó yī dài。
　　　　《 wèn gēn shēng》， tǔ jiā zú wū shī zài nuó tán、 sì shén yí shì shàng suǒ chàng de zōng jiào gēqǔ， liú xíng yú guì zhōu tóng rén dì qū。 biǎo yǎn xíng shì wéi wū shī bǐ cǐ xiāng hù wèn dá， yī chàng zhòng hé， nèi róng shè jí fú xī、 wǔ yuè、 liù shí jiá zǐ、 shí 'èr yuè huā、 nuó yé nuó niàn de lái lì， chōng nuó hái yuàn děng gēn shēng nèi róng， yǐ jí gè zhǒng shén zhī、 fǎ qì、 fú shì、 dào jù、 shēng chǎn jì shù、 shēng huó zhī shí、 lì shǐ diǎn gù， jūn shì hù xiāng pán gēn wèn dǐ de zhù tí， yīn cǐ yòu chēng《 pán gē》。 xiǎn rán， chū shēn yú bā zú（ hòu yì jí tǔ jiā zú） wū shī de qū yuán， duì cǐ yīngdāng shì 'ěr shú néng xiáng de。
　　　　 zhì yú qū yuán zhuàn xiě《 tiān wèn》 de líng gǎn hé yuán yóu， wáng yì zài《 chǔ cí zhāng jù》 lǐ yòu yī duàn huì shēng huì sè de miáo shù：“ qū yuán fàng zhú， yōu xīn chóu cuì； fǎng huáng shān zé， jīng lì líng lù； jiē hào hào， yǎng tiān tàn xī。 jiàn chǔ yòu xiān wáng zhī miào jí gōng qīng cí táng， tú huà tiān dì、 shān chuān、 shén líng， qí wěi， jí gǔ xián shèng wù xíng shì， zhōu liú bà juàn， xiū xī qí xià， yǎng jiàn tú huà， yīn shū qí bì， hē 'ér wèn zhī， yǐ xiè fèn mèn， shū xiè chóu sī。” yú shì qū yuán“ yīn shū qí bì， hē 'ér wèn zhī”， suì chéng《 tiān wèn》。
　　　　 huò jí bèi jué、 bèi jué、 bèi xué， yuán zhǐ rì yùn、 rì miǎn、 rì 'ěr de xíng zhuàng， yǐn shēn wéi xíng zhuàng guǐ yì qí tè。《 lǚ shì chūn qiū · míng lǐ》：“ qí rì yòu dǒu shí， yòu bèi jué， yòu yùn 'ěr。” gāo yòu zhù：“ bèi jué、 yùn 'ěr， jiē rì bàng zhī wēi qì yě。 zài liǎng bàng fǎn chū wéi bèi， zài shàng fǎn chū wéi jué。” wǒ guó duì rì miǎn de guān cè， yǐ jiàn yú gōng yuán qián 14 shì jì de jiá gǔ bǔ cí zhōng。
　　　　 yòu qù de shì， wáng yì chēng qū yuán“ jiàn chǔ yòu xiān wáng zhī miào jí gōng qīng cí táng” yún yún， yán wài zhī yì shì qū yuán guò qù bìng bù zhī dào chǔ guó yòu miào táng， miào táng lǐ yòu bì huà。 xiǎn rán， rú guǒ qū yuán zhēn de shì chū shēn yú chǔ guó wàng zú， zhè zhǒng qíng kuàng shì bù huì fā shēng de。 yīn cǐ， zhè jiù cóng lìng yī gè cè miàn jìn yī bù zhèng míng liǎo bǐ zhě de guān diǎn， jí qū yuán shí jì shàng shì chū shēn yú chǔ guó de shǎo shù mín zú bā zú， zhǐ yòu zhè yàng tā cái huì bèi chǔ guó miào táng bì huà de nèi róng suǒ zhèn jīng， bìng chǎn shēng yī xì liè de wèn tí， cóng 'ér zhuàn xiě chū qiān gǔ qí wén《 tiān wèn》 lái。
　　　　 nà me， chǔ guó miào táng lǐ zhēn de yòu bì huà má？ dá 'àn shì kěn dìng de。 rén lèi kāi shǐ huì huà de lì shǐ mù qián yǐ jīng zhuī sù dào shù wàn nián qián， wǒ men yòu lǐ yóu xiāng xìn， fán shì néng gòu huà shàng tú 'àn de cái zhì， dāng chū rén mendōu céng jīng cháng shì guò， bìng yóu cǐ 'ér xíng chéng liǎo zhǒng lèi fán duō de huì huà pǐn zhǒng。 lì rú rén tǐ huà、 fú shì huà、 táo qì huà、 mù qì huà、 shí qì huà、 jīn shǔ qì huà、 pí huà、 bó huà、 zhǐ huà（ huà miàn chǐ cùn xiāng duì jiào xiǎo）， yǐ jí yán huà、 dì huà hé bì huà（ huà miàn chǐ cùn xiāng duì bǐ jiào dà）。
　　　　 yī bān lái shuō， gǔ dài huì huà nèi róng， yī shì wèile zōng jiào huò wū shù mùdì， èr shì wèile jì shù lì shǐ， sān shì wèile chuán bō zhī shí。 lì rú， wǒ guó shē zú yòu yī zhǒng gǔ lǎo de gē wǔ， míng jiào gōng dé wǔ， yì chēng jì zǔ wǔ。 měi nián nóng lì zhēngyuè chū bā jì zǔ， měi sān nián jǔ zú dà jì zǔ， yǐ jí sāngzàng yí shì， dōuyào yóu niánzhǎng zhě zhù chí， qǐng shī gōng（ wū shī） hé jì zǔ zhě（ sāngzàng yí shì wéi bā rén）， zài zǔ xiān huà xiàng qián， chàng jì sì gē， tiào biǎo xiàn zǔ xiān gōng dé de wǔ dǎo， zhòng rén suí zhī gòng wǔ。 zǔ xiān huà xiàng yòu chēng zǔ tú， tōng cháng wéi cháng juàn shì， huì huà nèi róng wéi běn mín zú qǐ yuán yǔ qiān xǐ de chuán shuō。
　　　　 wǒ guó yán huà fēn bù dì yù fēi cháng guǎng， qí zhōng bǐ jiào zhù míng de yòu nèimēng gǔ de yīn shān yán huà， níng xià de zhuō zǐ shān yán huà hé hè lán shān yán huà， jiāng sū lián yún gǎng de jiāng jūn yá yán huà， yǐ jí xī běi dì qū（ xīn jiāng、 gān sù、 qīng hǎi） yán huà、 xī nán dì qū（ xīzàng、 yún nán、 guì zhōu、 guǎng xī、 sì chuān） yán huà hé fú jiàn tái wān yán huà， cǐ wài mǔ dān jiāng yì fā xiàn yòu yán huà。 duō shǎo lìng rén yòu xiē qí guài de shì， zài wén míng fā dá shèn zǎo de zhōng yuán dì qū（ bāo kuò hé běi shěng、 hé nán shěng、 shǎn xī shěng、 shān xī shěng、 shān dōng shěng、 ān huī shěng、 hú běi shěng） de tài xíng shān、 lǚ liáng shān、 qín lǐng、 xióng 'ěr shān、 fú niú shān、 tài shān、 dà bā shān、 jīng shān、 dà bié shān děng shān mài què jīhū bù jiàn yòu guò shénme yàng de yán huà（ jí lín、 liáo níng、 hú nán、 jiāng xī、 zhè jiāng、 guǎng dōng、 hǎi nán yì wèi fā xiàn yán huà）。 jiū qí yuán yīn， kě néng shì yīn wéi zhè lǐ de rén men hěn zǎo jiù fā zhǎn liǎo dì huà、 bì huà děng yì shù xíng shì， yīn cǐ yě jiù bù xū yào zài yán bì shàng huì huà liǎo。
　　　　 zài wǒ guó， dì huà hé bì huà（ bāo kuò qiáng bì、 tiān huā bǎn） shì liǎng zhǒng xiāng dāng gǔ lǎo de huì huà xíng shì， qí qǐ yuán kě yǐ zhuī sù dào xiān xià shí qī（ tōng cháng suǒ wèi de xīn shí qì shí dài）。 wǒ guó dì huà shǒu cì fā xiàn yú 1982 nián 10 yuè， dāng shí kǎo gǔ gōng zuò zhě zài gān sù shěng qín 'ān wáng yíng dà dì wān wén huà yí zhǐ fā jué zhōng， zài yī chù fáng wū jū zhù miàn shàng fāng fā xiàn yī fú yòng tàn hēi yán liào huì zhì de dì huà， huà miàn fàn wéi dōng xī cháng 1·2 mǐ， nán běi kuān 1·1 mǐ， tú 'àn wéi wǔ rén hé chén shēng， xiàn cún huà miàn yòu liǎng gè rén wù xiàng， huà xiàng rén wù gāo yuē 33 lí mǐ、 kuān yuē 14 lí mǐ， zhuàng sì yī nán yī nǚ piān piān qǐ wǔ， huì huà shí jiān jù jīn yǐ yòu 5000 duō。 shǎn xī shěng suí dé xiǎo guān dào lóng shān wén huà yí zhǐ（ jù jīn 4000 duō nián qián）， yī zuò bàn dì xué shì fáng wū hòu shì de zhōng yāng bù wèi de dì miàn shàng， yě fā xiàn yī fú hēi hóng sè zhuāng shì huà， xiàn cún de tuǒ yuán xíng tú shì， dōng xī kuān 1·3 mǐ， nán běi cháng 1·5 mǐ。 cǐ wài， wǒ guó xiān mín hái chuàng zào yòu dì miàn bǎi sù huà， yòng bèi ké huò shí kuài bǎi sù chéng dòng wù、 rén wù huò xīng zuò děng tú 'àn， lì rú zhù míng de hé nán shěng pú yáng xī shuǐ pō yǎng sháo wén huà yí zhǐ（ jù jīn 6000 duō nián qián） de mù zàng lǐ chū tǔ yòu bèi ké bǎi sù chéng de lóng hǔ tú 'àn huà、 hǔ bèi wò lù huà、 lóng tóu zhī zhū huà、 rén qí lóng bèi huà， tā men yě kě yǐ guī rù dì miàn huà。
　　　　 wǒ guó bì huà zuì zǎo jiàn yú 5000 duō nián qián de liáo níng niú hé liáng hóng shān wén huà“ nǚ shén miào” yí zhǐ， zài chū tǔ de qiáng bì cán kuài biǎo miàn huì yòu jǐ hé xíng wén tú 'àn huà， xì zhě hóng jiān huáng bái sè jiāo cuò sān jiǎo xíng tú 'àn。 yí hàn de shì， yóu yú wǒ guó gǔ dài jiàn zhù jué dà duō shù dōushì tǔ mù jié gòu， nán yǐ chí jiǔ cún zài； yīn cǐ， suí zhe gǔ dài jiàn zhù wù de tān tā， jiàn zhù wù nèi de bì huà yě suí zhī yān xiāo yún sàn， liǎo wú zōng jì。 dàn shì， zhè bìng bù yì wèi zhe gǔ rén bù céng zài miào táng lǐ、 mù shì nèi guǎng fàn dì huì zhì guò bì huà。
　　　　 dīng yàn zài《 tiān wèn jiān · zì xù》 zhōng zhǐ chū：“ hé yǐ zhī qí hē bì yě？ bì zhī yòu huà， hàn shì yóu rán。 hàn lǔ diàn shí bì， jí wén wēng《 lǐ diàn tú》， jiē yòu xiān xián huà xiàng。 wǔ liáng cí táng yòu fú xì、 zhù sòng、 xià jié zhū rén xiàng。” shì shí shàng， xǔ duō diǎn jí dū jìzǎi yòu gǔ dài bì huà，《 hàn shū · huò guāng chuán》 tí dào zhōu gōng fù chéng wáng tú，《 hàn shū · chéng dì jì》 jì yòu：“ yuán dì zài tài zǐ gōng shēng jiá guān huà táng。” yìng shào zhù：“ huà táng huà jiǔ zǐ mǔ。”《 hàn shū · xù chuán》 chēng：“ shí chéng yú wò zuò zhāng huà píng fēng， huà zhòu zuì jù dá jǐ zuò cháng yè zhī lè。”《 wén xuǎn》 zài wáng yán shòu《 lǔ líng guāng diàn fù》 yún：“ tú huà tiān dì， pǐn lèi qún shēng， zá wù qí guài， shān shén hǎi líng。 xiě zài qí zhuàng， tuō zhī dān qīng。”
　　　　《 tài píng guǎng jì》 juàn 210 yǐn《 wáng zǐ nián shí yí jì》：“ qín yòu liè yì zhě， qiān xiāo guó rén， qín huáng dì shí， běn guó jìn zhī。 kǒu hán dān mò， pēn bì yǐ chéng lóng shòu。 yǐ zhǐ lì dì， rú shéng jiè zhī。 zhuǎn shǒu fāng yuán， jiē chéng guī dù。 fāng cùn nèi yòu wǔ yuè sì dú， liè guó bèi yān。 shàn huà lóng fèng， xuān xuān rán wéi kǒng fēi qù。” zhè shì mù qián néng gòu jiàn dào de， yòu guān huì zhì bì huà de yòu míng yòu xìng de huà jiā de zuì zǎo jì lù。
　　　　 yòu bì yào zhǐ chū de shì，《 tiān wèn》 de nèi róng yǔ《 shān hǎi jīng》 yòu xǔ duō xiāng jìn xiāng hé de dì fāng。《 shān hǎi jīng》 shì yóu dì yǔ shí dài de《 wǔzàng shān jīng》、 xià dài de《 hǎi wài sì jīng》、 shāng dài de《 dà huāng sì jīng》 hé zhōu dài de《 hǎi nèi wǔ jīng》 hé ji 'ér chéng de， xiāng chuán《 shān hǎi jīng》 yuán běn yòu tú， rú qí bù miù， nà me《 shān hǎi jīng tú》 yě yòu kě néng céng jīng bèi huì zhì zài shàng shù lì shǐ cháo dài de miào táng qiáng bì shàng（ cháng jiàn de shuō fǎ shì， shān hǎi jīng tú bèi zhù zào zài jiǔ dǐng shàng）。 qū yuán chuàng zuò《 tiān wèn》 cháng shī de shí jiān， méi yòu liú xià jìzǎi。 cóng zuò pǐn nèi róng hé zuò zhě liú lù de qíng gǎn lái kàn， dāng zài chuàng zuò《 lí sāo》、《 jiǔ gē》、《 zhāo hún》 zhī hòu。 zhè shì yīn wéi，《 tiān wèn》 jì méi yòu xiàng《 lí sāo》 nà yàng wěi wěi dào lái， yě méi yòu xiàng《 jiǔ gē》 nà yàng quán shēn xīn de jìng tiān yú shén， ér shì duì tiān yì duì rén shì duō duō fā wèn； xiǎn rán， dāng shī rén yòu liǎo《 tiān wèn》 suǒ chuán dá de jīng shén hé rèn shí zhī hòu， shì bù kě néng zài xiě chū《 lí sāo》 hé《 jiǔ gē》 nà yàng de zuò pǐn de。
　　　　 tóng lǐ，《 tiān wèn》 shì zuò zhě zài rén shēng mìng yùn fā shēng jù dà zhuǎn zhé shí chǎn shēng de jù dà yí wèn， ér《 jiǔ zhāng》 zhū piān zé dà duō shì zuò zhě yǐ jīng zāo shòu rén shēng zhòng dà dǎ jī hòu de qíng gǎn jì lù， yīn cǐ《 tiān wèn》 yě zhǐ néng zuò yú《 jiǔ zhāng》 zhī qián。
　　　　 yóu yú qū yuán chū rèn zuǒ tú hé sān lǘ dà fū de shí jiān， shì chǔ huái wáng zài wèi huò huó zhe de shí hòu， ér qū yuán zāo shòu rén shēn fàng zhú de zhòng dà dǎ jī， zé fā shēng zài chǔ qǐng xiāng wáng xīn jiù wèi zhì chǔ huái wáng kè sǐ qín guó zhī jì。 jù cǐ， wǒ men yòu lǐ yóu tuī lùn， zài chǔ huái wáng bèi kòu liú qín guó zhí zhì kè sǐ qín guó qī jiān， zài rú hé duì dài chǔ huái wáng de wèn tí shàng， qū yuán yǔ qǐng xiāng wáng、 lìng yǐn zǐ lán chǎn shēng liǎo jiān ruì de fēn qí。 qū yuán zài wéi chǔ huái wáng zhù chí wán zhāo hún yí shì hòu， huái zhe bēi tòng hé yí huò de fù zá xīn qíng， zài yī cì jìn rù chǔ guó miào táng， miàn duì miào táng lǐ de bì huà， jié hé zì jǐ qīn shēn jīng lì mù dǔ de shè huì xiàn shí， zhōng yú kāi shǐ duì tiān mìng yòu suǒ huái yí hé zhì yí， duì zì jǐ céng jīng jiē shòu de zhī shí tǐ xì chǎn shēng yí wèn hé kùn huò， bìng yóu cǐ yī fā bù kě shōu shí， mǎn fù yí huò yī gǔ nǎo qīng xiè chū lái， cóng 'ér yī qì hē chéng xiě chū qiān gǔ míng piān《 tiān wèn》 lái。 sī mǎ qiān zài《 shǐ jì · qū yuán jiǎ shēng lièzhuàn》 zhōng jì yòu：“ lìng yǐn zǐ lán wén zhī， dà nù， zú shǐ shàng guān dà fū duǎn qū yuán yú qǐng xiāng wáng， qǐng xiāng wáng nù 'ér qiān zhī。” nà me， lìng yǐn zǐ lán jiū jìng shì“ wén zhī” shénme shì qíng huì“ dà nù” ní？ qǐng xiāng wáng yòu yīn hé“ nù 'ér” yī dìng yào fàng zhú qū yuán ní？ yī bān lái shuō， qū yuán suī rán yǔ qǐng xiāng wáng、 lìng yǐn zǐ lán cún zài zhèng jiàn fēn qí， dàn shì qū yuán bìng bù duì tā men de quán lì gòu chéng wēi xié， méi yòu bì yào fēi jiāng qū yuán qū zhú chū guó dū zhī wài、 liú fàng zhì huāng yě zhī zhōng。
　　　　 yòu jiàn yú cǐ， wǒ men yòu lǐ yóu rèn wéi lìng yǐn zǐ lán“ wén zhī” de bù shì bié de shénme shì qíng， ér zhèng shì《 tiān wèn》 yī shī。 dāng zǐ lán dú dào qū yuán de《 tiān wèn》 shí， duì qí bù jìng tiān de yán cí dà wéi zhèn nù， yú shì zhǐ shǐ shàng guān dà fū děng rén zài qǐng xiāng wáng miàn qián jìn yī bù chán xiàn qū yuán， bìng cù shǐ qǐng xiāng wáng jué yì fàng zhú qū yuán。 dào lǐ hěn jiǎn dān， huái yí tiān mìng、 zhì yí tiān de jué duì quán wēi， zhǐ zé lì dài hūn jūn， dōukě yǐ bèi yǐn shēn wéi duì qǐng xiāng wáng de huái yí hé zhì yí， zhè shì qǐng xiāng wáng jué bù néng róng rěn de。
　　　　《 tiān wèn》 de nèi róng jí qí jié gòu hé céng cì， kě yǐ fēn wéi sān dà bù fēn：
　　　　 dì yī bù fēn shì duì zì rán jié gòu tí chū wèn tí， zì shǒu jù“ yuē suì gǔ zhī chū”， zhì“ wū yān jiě yǔ”， gòng jì 112 jù， 69 gè wèn tí。 shǒu xiān duì yǔ zhòu qǐ yuán、 tiān tǐ jié gòu hé rì yuè xīng chén yùn xíng fā wèn（ 44 jù， 27 wèn）， jiē xià lái duì dà dì jié gòu hé gǔn yǔ zhì shuǐ、 yì shè shí rì děng shì jiàn fā wèn（ 68 jù， 42 wèn）。
　　　　 dì 'èr bù fēn shì duì shè huì lì shǐ tí chū wèn tí， zì“ yǔ zhī lì xiàn gōng”， zhì“ zú wú lù”， gòng jì 244 jù， 96 gè wèn tí。 shǒu xiān cóng yǔ de hūn yīn wèn qǐ， duì xià dài de lì shǐ fā chū yī xì liè wèn tí（ 64 jù， 22 wèn）， jiē xià lái duì shāng dài lì shǐ（ shè jí nǚ wā、 yáo、 shùn hé wú guó de lì shǐ gù shì） tí chū yī xì liè de wèn tí（ 76 jù， 29 wèn）， rán hòu duì zhōu dài lì shǐ zhí zhì chūn qiū zhàn guó ruò gān shì jiàn tí chū yī xì liè wèn tí（ 104 jù， 45 wèn）。
　　　　 dì sān bù fēn shì wěi shēng， zì“ bó mù léi diàn”， zhì“ zhōng míng mí zhāng”， gòng jì 17 jù， 8 gè wèn tí， nèi róng zhù yào shì lián xì zì jǐ de zāo yù， chǎn shù qū yuán gè rén de gǎn kǎi。
　　　　 yòu bì yào shuō míng de shì， cóng mù qián de《 tiān wèn》 bǎn běn lái kàn， tóng yī lì shǐ shì jiàn huò tóng yī rén wù de gù shì， wǎng wǎng fēn sàn chū xiàn zài shī piān de bù tóng duàn luò lǐ， zhè jiù biǎo míng《 tiān wèn》 zài cháng qī liú chuán de guò chéng zhōng， kě néng fā shēng guò cuò jiǎn， yě kě néng diū shī liǎo yī xiē wén zì。 wèile fāng biàn yòu xīng qù de dú zhě shēn rù liǎo jiě zhè gè wèn tí， zuò zhě tè yì jiāng tiáozhěng hòu qián hòu cì xù de《 tiān wèn（ xiū dìng běn）》 fù lù zài hòu， yǐ gōng duì bǐ chá yuè。
　　　　 tōng guò zhè xiē wèn tí de tí chū， wǒ men bù jǐn kě yǐ liǎo jiě dào qū yuán dōuzài sī kǎo shénme yàng de wèn tí？ ér qiě hái néng gòu liǎo jiě dào tā sī kǎo wèn tí de shēn dù dá dào liǎo shénme yàng de céng cì？ ér tí chū wèn tí， wǎng wǎng bǐ jiě jué wèn tí gèng kùn nán， yě gèng wěi dà， yīn cǐ yě jiù gèng xū yào zhì huì。
　　　　 zhòng suǒ zhōu zhī， zhōng guó gǔ dài de kē xué jì shù fēi cháng fā dá hé xiān jìn， lì rú zhōng guó rén zuì zǎo kāi shǐ shǐ yòng huǒ， zuì xiān fā míng yǎng cán sāo sī jì shù， zuì xiān fā xiàn cí xìng xiàn xiàng， zuì zǎo