| míng： | xún kuàng | ||
| zì： | sūn qīng | ||
| jíguàn： | shān xī xīn jiàng | ||
yuèdòuxún zǐzài百家争鸣dezuòpǐn!!! | |||
《 shǐ jì xún qīng lièzhuàn》 jì lù liǎo tā de shēng píng。 xún zǐ yú wǔ shí nián shǐ lái yóu xué yú qí， zhì xiāng wáng shí dài“ zuì wéi lǎo shī”，“ sān wéi jì jiǔ”。 hòu lái bèi yì 'ér shì chǔ， chūn shēn jūn yǐ wéi lán líng lìng， chūn shēn jūn sǐ 'ér xún qīng fèi， jiā jū lán líng， zài cǐ qī jiān， tā céng rù qín， chēng qín guó“ zhì zhī zhì yě”。 yòu dào guò zhào guó yǔ lín wǔ jūn yì bīng yú zhào xiào chéng wáng miàn qián。 zuì hòu lǎo sǐ yú chǔ guó。 tā céng jīng chuán dào shòu yè， zhàn guó mò qī liǎng wèi zuì zhù míng de sī xiǎng jiā、 zhèng zhì jiā héng héng hán fēi、 lǐ sī dōushì tā de rù shì dì zǐ， yì yīn wéi tā de liǎng míng dì zǐ wéi fǎ jiā dài biǎo rén wù， shǐ lì dài yòu bù fēn xué zhě huái yí xún zǐ shì fǒu shǔ yú rú jiā xué zhě， xún zǐ yě yīn qí dì zǐ 'ér zài zhōng guó lì shǐ shàng shòu dào xǔ duō xué zhě měng liè pēng jī。
zhù zuò
《 xún zǐ》（ táng dài yáng jìng wéi qí zuò zhù， yīn wéi xún zǐ shòu lì dài xué zhě de pēng jī， qí zhù zhě bù duō。 zhí zhì qīng dài kǎo jù xué xīng shèng， zhù shì jiàodìng zhě cái zēng jiā。 xiàn dài yán jiū xún zǐ de xué zhě yě jiào gǔ dài wéi duō。）
bāo kuò qīng dài wáng xiān qiān， mín guó shí dài de liáng qǐ xióng。 qīng mò xué zhě tán sì tóng , zài tā de《 rén xué》 zhōng zhè yàng píng jià“ ( zhōng guó ) èr qiān nián lái zhī xué , xún xué yě , jiē xiāng yuàn yě .”
zhé xué sī xiǎng
xún zǐ de sī xiǎng piān xiàng jīng yàn yǐ jí rén shì fāng miàn， shì cóng shè huì mài luò fāng miàn chū fā， zhòng shì shè huì zhì xù， fǎn duì shén mì zhù yì de sī xiǎng， zhòng shì rén wéi de nǔ lì。 kǒng zǐ zhōng xīn sī xiǎng wéi“ rén”， mèng zǐ zhōng xīn sī xiǎng wéi“ yì”， xún zǐ jì 'èr rén hòu tí chū“ lǐ”， zhòng shì shè huì shàng rén men xíng wéi de guī fàn。 yǐ kǒng zǐ wéi shèng rén， dàn fǎn duì mèng zǐ hé zǐ sī wéi shǒu de“ sī mèng xué pài” zhé xué sī xiǎng， rèn wéi zǐ gōng yǔ zì jǐ cái shì jì chéng kǒng zǐ sī xiǎng de xué zhě。 xún zǐ rèn wéi rén yǔ shēng jù lái jiù xiǎng mǎn zú yù wàng， ruò yù wàng dé bù dào mǎn zú biàn huì fā shēng zhēng zhí， yīn cǐ zhù zhāng rén xìng běn 'è， xū yào yóu shèng wáng jí lǐ fǎ de jiào huà， lái“ huà xìng qǐ wěi” shǐ rén gé tí gāo。
xún kuàng shì xīn xīng dì zhù jiē jí de sī xiǎng jiā。 tā de xué wèn yuān bó， zài jì chéng qián qī rú jiā xué shuō de jī chǔ shàng， yòu xī shōu liǎo gè jiā de cháng chù jiā yǐ zōng hé、 gǎi zào， jiàn lì qǐ zì jǐ de sī xiǎng tǐ xì， fā zhǎn liǎo gǔ dài wéi wù zhù yì chuán tǒng。 xiàn cún de《 xún zǐ》 sān shí 'èr piān， dà bù fēn shì xún zǐ zì jǐ de zhù zuò， shè jí dào zhé xué、 luó ji、 zhèng zhì、 dào dé xǔ duō fāng miàn de nèi róng。 zài zì rán guān fāng miàn， tā fǎn duì xìn yǎng tiān mìng guǐ shén， kěn dìng zì rán guī lǜ shì bù yǐ rén de yì zhì zhuǎn yí de， bìng tí chū rén dìng shèng tiān de sī xiǎng； zài rén xìng wèn tí shàng， tā tí chū“ xìng 'è lùn”， fǒu rèn tiān fù de dào dé guān niàn。 qiáng diào hòu tiān huán jìng hé jiào yù duì rén de yǐng xiǎng； zài zhèng zhì sī xiǎng shàng， tā jiān chí rú jiā de lǐ zhì yuán zé， tóng shí zhòng shì rén de wù zhì xū qiú， zhù zhāng fā zhǎn jīng jì hé lǐ zhì fǎ zhì xiāng jié hé。 zài rèn shí lùn shàng， tā chéng rèn rén de sī wéi néng fǎn yìng xiàn shí。 dàn yòu qīng shì gǎn guān zuò yòng de qīng xiàng。 zài yòu míng de《 quàn xué piān》 zhōng， tā jí zhōng lùn shù liǎo tā guān yú xué xí de jiàn jiě。 zhōng wén qiáng diào“ xué” de zhòng yào xìng， rèn wéi zhǐ yòu bó xué cái néng“ zhī zhù 'ér wú guò”， tóng shí zhǐ chū xué xí bì xū lián xì shí jì， xué yǐ zhì yòng， xué xí tài dù yīngdāng jīng chéng zhuān yī， jiān chí bù xiè。 tā fēi cháng zhòng shì jiào shī zài jiào xué zhōng de dì wèi hé zuò yòng， rèn wéi guó jiā yào xīng wàng， jiù bì xū kàn zhòng jiào shī， tóng shí duì jiào shī tí chū yán gé yào qiú， rèn wéi jiào shī rú guǒ bù gěi xué shēng zuò chū bǎng yàng， xué shēng shì bù néng gōng xíng shí jiàn de。
《 xún zǐ》 de wén zhāng lùn tí xiān míng， jié gòu yán jǐn， shuō lǐ tòu chè， yòu hěn qiáng de luó ji xìng。 yǔ yán fēng fù duō cǎi， shàn yú bǐ yù， pái bǐ 'ǒu jù hěn duō， yòu tā tè yòu de fēng gé， duì hòu shì shuō lǐ wén zhāng yòu yī dìng yǐng xiǎng。《 xún zǐ》 zhōng de wǔ piān duǎn fù， kāi chuàng liǎo yǐ fù wéi míng de wén xué tǐ cái； tā cǎi yòng dāng shí mín gē xíng shì xiě de《 chéng xiāng piān》， wén zì tōng sú yì dǒng， yùn yòng shuō chàng xíng shì lái biǎo dá zì jǐ de zhèng zhì、 xué shù sī xiǎng， duì hòu shì yě yòu yī dìng yǐng xiǎng。 xún kuàng bù kuì wèiwǒ guó gǔ dài yī wèi wěi dà de sī xiǎng jiā hé jié chū de wén xué jiā、 jiào yù jiā。
cǐ wài， xún zǐ hái shì yīn yáng jiā de dài biǎo rén wù zhī yī
guān yú xún zǐ de bù tóng shuō fǎ：
yī：
xún zǐ（ yuē gōng yuán qián 325 héng yuē qián 235 nián） míng kuàng， zì qīng， yòu chēng sūn qīng， zhào guó huán（ jīn shān xī lín yī xiàn） rén。
xún zǐ de shēng píng huó dòng，《 fēng sú tōng yì qióng tōng》 jìzǎi：“ qí wēi wáng zhī shí， jù tiān xià xián shì yú jì xià …… sūn qīng yòu xiù cái， nián shí wǔ shǐ lái yóu xué。” zài gōng yuán qián 286 nián， qí miè sòng，《 yán tiě lùn lùn rú》 tán dào qí mǐn wáng jiāo 'ào zì dà，“ zhū rú jiàn bù cóng， gè fēn sàn。” zhè shí， xún qīng xiàng qí xiāng jìn shuō：“ chù shèng rén zhī shì， huì shèng rén zhī dào”， zhǐ chū： dāng jīn jù chǔ zài wǒ qián miàn qiān xì zhe， dà yàn zài wǒ hòu biān wēi bī zhe， jìn wèi zài wǒ yòu biān gōu qǔ zhe，…… yī guó cè móu， sān guó bì rán chéng jī jìn fàn， zhè yàng， qí guó bì rán dǎo zhì sì fēn wǔ liè， guó jiā jiāng yòu miè wáng de wēi xiǎn。（《 xún zǐ。 qiáng guó》， xià yǐn běn shū， zhǐ zhù piān míng） yì jiàn wèi bèi cǎi nà， sūn qīng qù chǔ guó。 zài qí xiāng wáng zài wèi shí（ gōng yuán qián 283 nián héng qián 265 nián）， xún zǐ dì 'èr cì huí dào qí guó，“ xún qīng zuì wéi lǎo shī。” tā sān cì bèi tuī wéi jì jiǔ（ nián gāo wàng zhòng zhě）。（《 shǐ jì mèng zǐ xún qīng lièzhuàn》） zài fàn jū xiāng qín qī jiān（ gōng yuán qián 266 nián héng qián 255 nián）， xún zǐ dào qín guó jiàn guò qín zhāo wáng。 zhāo wáng wèn：“ rú wú yì yú rén zhī guó？” xún zǐ huí dá shuō：“ rú zhě zài běn cháo zé měi zhèng， zài xià wèi zé měi sú， rú zhī wéi rén xià rú shì yǐ。”（《 rú xiào》）“ yìng hóu（ fàn jū） wèn sūn qīng zǐ yuē： rù qín hé jiàn？” xún zǐ huí dá shuō：“ xíng shèng”“ bǎi xìng pǔ”、“ bǎi lì sù rán”、 shì dà fū“ míng tōng 'ér gōng”， cháo tíng“ tīng jué bǎi shì bù liú”，“ zhì zhī zhì”； rán 'ér“ dài wú rú”， shì“ qín zhī suǒ duǎn”。 yóu yú qín guó shí xíng fǎ zhì， xún zǐ yǐ rú zhì guó de sī xiǎng jiù xíng bù tōng liǎo。
qí rén yòu rén chán yán xún zǐ， yú shì xún zǐ lí kāi liǎo qí， lái dào chǔ guó。 gōng yuán qián 255 nián bèi rèn wéi lán líng xiàn lìng。 dàn yòu rén rèn wéi xún zǐ duì chǔ guó lái jiǎng shì gè wēi xiǎn。 suǒ yǐ xún zǐ yòu cí chǔ lái dào zhào guó， zhào guó bài qí wéi shàng qīng。 hòu lái chǔ guó yòu rén xiàng chǔ xiāng chūn shēn jūn jìn yán qǐng xún zǐ huí chǔ。 yú shì chūn shēn jūn pài rén qǐng huí xún zǐ， fù rèn lán líng xiàn lìng。 gōng yuán qián 238 nián， chūn shēn jūn bèi lǐ yuán shā hài， xún zǐ bà liǎo guān。 bù jǐ nián jiù qù shì liǎo。
xún zǐ de zhù zuò， zài hàn dài liú chuán de yòu sān bǎi duō piān， jīng guò liú xiàng de biān dìng， shān qù chóngfù de， dìng zhù sān shí 'èr piān。
èr：
xún zǐ（ yuē qián 325- qián 238） míng kuàng， shí rén zūn 'ér hào wéi“ qīng”， gù yòu chēng xún qīng， hàn dài bì xuān dì huì 'ér gǎi chēng sūn qīng， zhàn guó mò qī zhào guó（ jīn shān xī nán bù） rén， xiān qín zhù míng sī xiǎng jiā。
xún zǐ zǎo nián yóu xué yú qí， yīn xué wèn bó dà，“ zuì wéi lǎo shī”， céng sān cì dān rèn dāng shí qí guó“ jì xià xué gōng” de“ jì jiǔ”（ xué gōng zhī cháng）。 yuē gōng yuán qián 264 nián， yìng qín zhāo wáng pìn， xī yóu rù qín， chēng qín guó“ bǎi xìng pǔ”、“ bǎi lì sù rán” ér jìn“ zhì zhī zhì yě”。 hòu céng fǎn huí zhào guó， yǔ lín wǔ jūn yì bīng yú zhào xiào chéng wáng qián， yǐ wéi“ yòng bīng gōng zhàn zhī běn zài hū yī mín”，“ shàn fù mín zhě， shì nǎi shàn yòng bīng zhě yě”（《 xún zǐ yì bīng》）。 hòu lái xún zǐ shòu chǔ chūn shēn jūn zhī yòng， wéi lán líng xiàn（ jīn shān dōng cāng shān xiàn lán líng zhèn） lìng。 wǎn nián cóng shì jiào xué hé zhù shù。
píng lùn
xún zǐ shì rú jiā bā pài zhōng de yī pài de chuàng shǐ rén， sūn shì zhī rú zhǐ de jiù shì xún zǐ zhè yī pài。 xún zǐ bó xué shēn sī， qí sī xiǎng xué shuō yǐ rú jiā wéi běn， jiān cǎi dào、 fǎ、 míng、 mò zhū jiā zhī cháng。 tā yǐ kǒng zǐ、 zhòng gōng de jì chéng zhě zì jū， wéi hù rú jiā de chuán tǒng， tòng chì zǐ zhāng shì、 zǐ xià shì、 zǐ yóu shì zhī rú wéi“ jiàn rú” huò“ sú rú”， duì yǐ rú jiā zhèng zōng zì jū de zǐ sī、 mèng zǐ yī pài pī píng shèn liè。 qí duì kǒng zǐ sī xiǎng yòu suǒ sǔn yì， zhèng zhì sī xiǎng zhōng tū chū qiáng diào liǎo kǒng zǐ de“ lǐ xué”， pō yòu xiàng fǎ jiā zhuǎn biàn de qū shì， hòu qī fǎ jiā dài biǎo rén wù hán fēi zǐ、 lǐ sī dū chū yú xún zǐ mén xià， bìng fēi wán quán 'ǒu rán。 xún zǐ shì yī wèi yǐ rú jiā xué shuō wéi jī chǔ， pī pàn dì xī shōu gè jiā zhī cháng， zì chéng tǐ xì de dì zhù jiē jí sī xiǎng jiā。
yóu yú xún zǐ chù zài zhàn guó mò qī de shí dài， zhū zǐ gè pài de sī xiǎng xué shuō jūn yǐ chū xiàn， zhè shǐ dé tā bù jǐn néng cǎi nà zhū zǐ sī xiǎng， yòu kě yǐ jìn xíng pī pàn hé bǐ jiào， suǒ yǐ xún zǐ de sī xiǎng fēi cháng fēng fù。 kě yǐ shuō， yǔ zhòu lùn、 rén xìng lùn、 dào dé guān、 zhī shí lùn、 jiào yù guān、 wén xué、 zhèng zhì xué、 jīng jì xué、 luó ji xué děng gè gè fāng miàn， xún zǐ dōuyòu hěn dà de jiàn shù。
1、 tiān dào guān： xún zǐ rèn wéi，“ tiān” jiù shì kè guān cún zài de zì rán jiè，“ liè xīng suí xuán， rì yuè dì， sì shí dài yù， yīn yáng dà huà， fēng yǔ bó shī， wàn wù gè dé qí hé yǐ shēng， gè dé qí yǎng yǐ chéng， bù jiàn qí shì 'ér jiàn qí gōng， fū shì zhī wèi shén； jiē zhī qí suǒ yǐ chéng， mò zhī qí wú xíng， shì zhī wèi tiān”（《 xún zǐ tiān lùn》）。 zì rán jiè jù yòu bù yǐ rén yì zhì wéi zhuǎn yí de guī lǜ xìng，“ tiān xíng yòu cháng， bùwèi yáo cún， bùwèi jié wáng， yìng zhī yǐ zhì zé jí， yìng zhī yǐ luàn zé xiōng”（《 xún zǐ tiān lùn》）。 cóng chéng rèn zì rán jiè de kè guān xìng、 guī lǜ xìng chū fā， xún zǐ tí chū liǎo“ tiān rén xiāng fēn” de guān diǎn，“ qiáng běn 'ér jié yòng， zé tiān bù néng pín； yǎng bèi 'ér dòng shí， zé tiān bù néng bìng； xún dào 'ér bù 'èr， zé tiān bù néng huò；…… gù míng yú tiān rén zhī fēn， zé kě wèi zhì rén yǐ”（《 xún zǐ tiān lùn》）。 zài zhù zhāng zūn zhòng zì rán guī lǜ de jī chǔ shàng， xún zǐ jìn yī bù tí chū liǎo fā huī rén de zhù guān néng dòng xìng，“ zhì tiān mìng 'ér yòng zhī” de kòng zhì、 fā xíng、 zhēng fú zì rán de sī xiǎng，“ dà tiān 'ér sī zhī， shú yǔ wù chù 'ér zhì zhī； cóng tiān 'ér bān zhī， shú yǔ zhì tiān mìng 'ér yòng zhī； wàng shí 'ér dài zhī； shú yǔ yìng shí 'ér shǐ zhī， yīn wù 'ér duō zhī， shú yǔ chěng néng 'ér huà zhī； sī wù 'ér wù zhī， shú yǔ lǐ wù 'ér wù shī zhī yě； yuàn yú wù zhī suǒ yǐ shēng， shú yǔ yòu wù zhī suǒ yǐ chéng。 gù cuò rén 'ér sī tiān， zé shī wàn wù zhī qíng”（《 xún zǐ tiān lùn》）。 xún zǐ de zhè yī xì liè fù yú wéi wù lùn xìng zhì de sī xiǎng， zài xiān qín zhū zǐ guān yú tiān dào guān de zhēng biàn zhōng， dú shù yī zhì， tā gāo yáng liǎo lǐ xìng de jīng shén， yīn cǐ jù yòu hěn gāo de lǐ lùn jià zhí。
2、 rèn shí lùn： xún zǐ zhǐ chū：“ fán yǐ zhī， rén zhī xìng yě； kě yǐ zhī， wù zhī lǐ yě” (《 xún zǐ jiě bì》 )， jí rèn wéi shì jiè shì kě zhī de， tā tōng guò rén de xíng tǐ jī néng 'ér jìn xíng。 rèn shí de guò chéng shì tōng guò“ tiān guān”（ gǎn guān） jiē chù wài jiè shì wù， zài yóu“ tiān jūn”（ sī wéi qì guān） jìn xíng lǐ xìng de jiā gōng（“ zhēng zhī”）， jí zhù kè tǐxiàng jié hé。“ xīn”（ sī wéi） shì rèn shí de zhòng yào jiē duàn，“ yě xīn， xíng zhī jūn yě； ér shén míng zhī zhù yě” (《 xún zǐ jiě bì》 )。 rèn wéi， rèn shí de piàn miàn xìng hé zhù guān xìng shì yī dà“ bì”，“ bì” de xíng shì hěn duō， yòu：“ yù wéi bì， è wéi bì， zhōng wéi bì， yuǎn wéi bì， jìn wéi bì， bó wéi bì， qiǎn wéi bì， gǔ wéi bì， jīn wéi bì。 fán wàn wù yì zé mò bù xiāng wéi bì， cǐ xīn shù zhī gōng huàn yě。”（《 xún zǐ jiě bì》） yào jiě bì jiù xū“ zhī dào”，“ rén hé yǐ zhī dào？ yuē xīn。 xīn hé yǐ zhī， yuē： xū yī 'ér jìng。 rén shēng 'ér yòu zhī， zhī 'ér yòu zhì， zhì yě zhě， cáng yě。 rán 'ér yòu suǒ wèi xū， bù yǐ suǒ yǐ cáng hài suǒ jiāng shòu zhī wèi xū”（《 xún zǐ jiě bì》）。 rú zuò dào liǎo“ xū yī 'ér jìng”， yě jiù kě yǐ dá dào“ dà qīng míng”。 zài“ zhī” yǔ“ xíng” de guān xì shàng， xún zǐ yǐ wéi“ xíng” gāo yú“ zhī”，“ zhī zhī bù ruò xíng zhī， xué zhì yú xíng zhī 'ér zhǐ yǐ”（《 xún zǐ rú xiào》）。 zài“ míng” yǔ“ shí” de guān xì shàng， xún zǐ qiáng diào“ shí” shì“ míng” de kè guān jī chǔ， tí chū liǎo“ zhì míng yǐ zhǐ shí”（《 xún zǐ zhèng míng》） de guān diǎn。
3、 rén xìng lùn： zài rén xìng lùn fāng miàn， xún zǐ tí chū liǎo yǔ mèng zǐ“ xìng shàn” lùn jié rán xiāng fǎn de“ xìng 'è” lùn de guān diǎn。 tā rèn wéi， rén xìng shì yǔ shēng jù lái de、 zhì pǔ de yī zhǒng zì rán shǔ xìng，“ fán xìng zhě， tiān zhī jiù yě， bù kě xué， bù kě shì，…… ér zài rén zhě， wèi zhī xìng”（《 xún zǐ xìng 'è》）， biǎo xiàn wéi“ kǎi 'ér yù bǎo， hán 'ér yù nuǎn， láo 'ér yù xiū”（《 xún zǐ xìng 'è》）， suǒ yǐ rén xìng jiù shì“ shēng 'ér yòu hǎo lì yān”，“ shēng 'ér yòu jí 'è yān”，“ shēng 'ér yòu 'ěr mù zhī yù、 yòu hǎo shēng sè yān”（《 xún zǐ xìng 'è》）。 ér rén xìng de“ shàn” zé shì hòu tiān rén wéi（ jí“ wěi”） de，“ rén zhī xìng 'è， qí shàn zhě wěi yě”（《 xún zǐ xìng 'è》）。“ shàn” shì hòu tiān huán jìng hé jiào huà xué xí de jiēguǒ，“ lǐ yì zhě， shèng rén zhī suǒ shēng yě， rén zhī suǒ xué 'ér néng， suǒ shì 'ér chéng zhě yě…… kě xué 'ér néng、 kě shì 'ér chéng zhī zài rén cái， wèi zhī wěi”（《 xún zǐ xìng 'è》）。 xiān tiān fù yú de“ xìng” hé hòu tiān xué shì de“ wěi” shì yī duì máo dùn， yào jiě jué máo dùn tōng guò“ huà xìng qǐ wěi”， jiù shì tōng guò xué、 shì 'ér gǎi biàn“ xìng”。“ xìng” hé“ wěi” shì duì lì tǒng yī de，“ wú xìng zé wěi wú suǒ jiā， wú wěi zé xìng bù néng zì měi”， zhǐ yòu zuò dào“ xìng wěi hé， rán hòu shèng rén zhī míng yī”（《 xún zǐ lǐ lùn》）。 xún zǐ de“ xìng 'è” lùn yǔ mèng zǐ de“ xìng shàn” lùn yòu jí dà de qū bié， dàn jiù tōng guò suǒ wèi de“ shèng wáng zhī jiào” lái jiào yù gǎn huà mín zhòng zhè yī mùdì 'ér yán， tā men yòu shì yī zhì de。 qí xìng 'è sī xiǎng yě bèi hòu rén rèn wéi shì qí fǎ jiā sī xiǎng qū xiàng de méng yá .
4、 lǐ lùn：“ lǐ” de sī xiǎng shì xún zǐ shè huì zhèng zhì sī xiǎng de hé xīn guān niàn。 xún zǐ tí chū，“ lǐ” shì“ xiān wáng” wèile tiáojié rén men de yù wàng、 bì miǎn zhàn luàn 'ér zhì dìng chū lái de“ dù liàng fēn jiè”，“ lǐ qǐ yú hé yě？ yuē： rén shēng 'ér yòu yù， yù 'ér bù dé， zé bù néng wú qiú， qiú 'ér wú dù liàng fēn jiè， zé bù néng bù zhēng。 zhēng zé luàn， luàn zé qióng。 xiān wáng 'è qí luàn yě， gù zhì lǐ yì yǐ fēn zhī， yǐ yǎng rén zhī yù、 gěi rén zhī qiú。 shǐ yù bì bù qióng yú wù， wù bì bù qū yú yù， liǎng zhě xiāng chí 'ér cháng， shì lǐ zhī suǒ qǐ yě。”（《 xún zǐ lǐ lùn》） xún zǐ rèn wéi，“ lǐ” de nèi róng suī bāo hán“ shì shēng”、“ sòng sǐ”、“ jì sì”、“ shī lǚ” děng děng， shí zhì bù wài hū“ yǎng”（“ yǎng rén zhī yù”） hé“ zhì”（“ guì jiàn yòu děng， cháng yòu yòu chā， pín fù qīng zhòng jiē yòu chēng zhě yě”）。 xún zǐ qiáng diào，“ lǐ” shì héng liàng yī qiē de zuì gāo biāo zhǔn hé zhì guó de gēn běn， jí“ rén dào zhī jí”， tóng shí yě shì zhì gāo wú shàng、 yǒng héng cún zài de zuì gāo yuán zé，“ tiān dì yǐ hé， rì yuè yǐ míng， sì shí yǐ xù， xīng chén yǐ xíng， jiāng hé yǐ liú， wàn wù yǐ chāng， hàowù yǐ shì， xǐ nù yǐ dāng， yǐ wéi xià zé shùn， yǐ wéi shàng zé míng， wàn biàn 'ér bù luàn， èr zhī zé sàng yě， lǐ qǐ bù zhì yǐ zāi！”（《 xún zǐ lǐ lùn》）
5、 jiào yù guān： xún zǐ zhòng shì jiào yù hé xué xí de gōng néng， zhè shí jì shì tā“ tiān rén xiāng fēn” tiān dào guān jí“ huà xìng qǐ wěi” rén xìng lùn de luó ji yán shēn。 tā rèn wéi， xué xí duì rén shì zhì guān zhòng yào de，“ xué bù néng yǐ”，“ wú cháng zhōng rì 'ér sī yǐ， bù rú xū yú zhī suǒ xué yě”（《 xún zǐ quàn xué》）。 jiào yù jué dìng liǎo rén hòu tiān de chéngzhǎng，“ gān yuè yí háo zhī zǐ， shēng 'ér tóng shēng， cháng 'ér yì sú， jiào shǐ zhī rán yě”（《 xún zǐ quàn xué》）。 tā zhǐ chū， zhī shí hé dé xìng xiū yǎng shì tōng guò jī lěi 'ér chéng de，“ jī tǔ chéng shān， fēng yǔ xīng yān； jī shuǐ chéng yuān， jiāo lóng shēng yān； jī shàn chéng dé， ér shén míng zì dé， shèng xīn bèi yān”（《 xún zǐ quàn xué》）。 xún zǐ rèn wéi xué wú zhǐ jìng、 hòu lái zhě jū shàng，“ qīng， qǔ zhī yú lán， ér qīng yú lán； bīng， shuǐ wéi zhī， ér hán yú shuǐ”， bìng qiáng diào“ xué” de mùdì jiù zài yú“ wéi”， gù xué shù yòu zhōng， ruò qí yì zé bù kě xū yú shè yě。 wéi zhī， rén yě； shè zhī， qín shòu yě”（《 xún zǐ quàn xué》）。
xún zǐ yī xiàng bèi rèn wéi shì rú jiā jīng xué zǎo qī chuán shòu zhōng de yī gè shí fēn zhòng yào de rén wù， tā jiān tōng zhū jīng， yìng shào《 fēng sú tōng》 táng bì dāng chē wèi：“ sūn qīng shàn wéi《 shī》、《 lǐ》、《 yì》、《 chūn qiū》。” qīng rú wāng zhōng zhù yòu《 xún qīng zǐ tōng lùn》， rèn wéi“ xún qīng zhī xué， chū yú kǒng shì， ér yóu yòu gōng yú zhū jīng”， bìng duì xún zǐ de“ chuán jīng” zuò liǎo xiáng xì kǎo zhèng， wéi jīng xué shǐ yán jiū de xué zhě suǒ jī běn tóng yì。 xún zǐ shì xiān qín fēi cháng zhòng yào de rú xué jiā、 dà xué zhě， zài zhōng guó fēng jiàn shè huì qián qī， qí dì wèi bǐ jiào gāo， dàn zì sòng dài yǐ hòu， lǐ xué jiā wǎng wǎng tái gāo mèng zǐ 'ér biǎn yì xún zǐ， jiāng tā cóng rú jiā“ dào tǒng” zhōng pái chú chū lái。 dàn xún zǐ de sī xiǎng xué shuō hái shì jù yòu pō wéi shēn guǎng de yǐng xiǎng， rú zhāng héng、 wáng chōng、 liǔ zōng yuán、 wáng fū zhī、 dài zhèn yǐ jí jìn dài de zī chǎn jiē jí gé mìng mín zhù pài， dōubù tóng chéng dù dì shòu dào tā de yǐng xiǎng。
xún zǐ míng yán
（ 1） qiè 'ér bùshě（《 xún zǐ · quàn xué》）： diāo kè yī jiàn dōng xī， yī zhí kè xià qù bù fàng shǒu。 bǐ yù yòu héng xīn， yòu yì lì。
（ 2） qīng， qǔ zhī yú lán， ér qīng yú lán（《 xún zǐ · quàn xué》）： bǐ yù xué shēng shèng guò lǎo shī， hòu rén shèng guò qián rén。
míng yán
（ 1） fēi wǒ 'ér dāng zhě， wú shī yě； shì wǒ 'ér dāng zhě， wú yǒu yě； chǎn yú wǒ zhě， wú zéi yě。（《 xún zǐ · xiū shēn》）
（ 2） tiān xíng yòu cháng， bùwèi yáo cún， bùwèi jié wáng。（《 xún zǐ · tiān lùn》）
（ 3） mù bù néng liǎng shì 'ér míng， ěr bù néng liǎng tīng 'ér cōng。（《 xún zǐ · quàn xué》）
（ 4） dào suī 'ěr， bù xíng bù zhì。 shì suī xiǎo， bùwèi bù chéng。（《 xún zǐ · xiū shēn》）
（ 5） qiè 'ér shè zhī， xiǔ mù bù zhé； qiè 'ér bùshě， jīn shí kě lòu。（《 xún zǐ · quàn xué》）
（ 6） péng shēng má zhōng， bù fú 'ér zhí； bái shā zài niè， yǔ zhī jù hēi。（《 xún zǐ · quàn xué》）
（ 7） gù bù jī kuǐ bù， wú yǐ zhì qiān lǐ； bù jī xiǎo liú， wú yǐ chéng jiāng hǎi。（《 xún zǐ · quàn xué》）
（ 8） jūn zǐ yuē： xué bù kě yǐ yǐ。（《 xún zǐ · quàn xué》）
(9) qīng , qǔ zhī yú lán , ér qīng yú lán . bīng , shuǐ wéi zhī , ér hán yú shuǐ .(<< xún zǐ quàn xué >>)
xiáng jiě :
yī、 zuò zhě zuò pǐn jiǎn jiè
xún zǐ（ yuē qián 298 héng qián 238）， míng kuàng， dāng shí rén men zūn chēng tā wéi xún qīng。 hàn dài zhù zuò yīn bì hàn xuān dì liú xún huì， xiě zuò sūn qīng。 zhàn guó mò qī zhào guó rén。 céng liǎng dù dào dāng shí qí guó de wén huà zhōng xīn jì xià（ xiàn zài shān dōng lín zī xī mén） yóu xué， rèn guò liè dà fū de jì jiǔ（ xué gōng lǐng xiù）， hái dào guò qín guó， bài jiàn qín zhāo wáng， hòu lái dào chǔ guó， rèn lán líng（ xiàn zài shān dōng zǎo zhuāng dōng nán） lìng。 gōng yuán qián 238 nián shī guān， jiā jū shì shì， zàng zài lán líng。 hán fēi hé lǐ sī dōushì tā de xué shēng。
xún zǐ shì xiān qín rú jiā de zuì hòu dài biǎo rén wù， tóng zǎo yú tā de mèng zǐ chéng wéi rú jiā zhōng duì lì de liǎng pài。 xún zǐ rèn wéi， zì rán jiè de cún zài， bù yǐ rén de zhù guān yì zhì wéi zhuǎn yí， dàn rén lèi kě yǐ yòng zhù guān nǔ lì qù rèn shí tā， shùn yìng tā， yùn yòng tā， yǐ qū jí bì xiōng。 tā tí chū“ zhì tiān mìng 'ér yòng zhī” de sī xiǎng。 zài rèn shí lùn fāng miàn， tā rèn wéi rén duì kè guān shì wù de rèn shí， shǒu xiān yào tōng guò gǎn jué qì guān hé wài jiè shì wù jiē chù， qiáng diào“ xíng” duì yú“ zhī” de bì yào xìng hé hòu tiān xué xí de zhòng yào xìng。 yòu pǔ sù de wéi wù sī xiǎng。 zài zhèng zhì shàng， tā zhēn duì kǒng zǐ、 mèng zǐ xiào fǎ xiān wáng de sī xiǎng， tí chū“ fǎ hòu wáng”， zhù zhāng yīnggāi shì yìng dāng shí de shè huì qíng kuàng qù shī zhèng， yào xuǎn xián néng， míng shǎng fá， jiān yòng“ lǐ”“ fǎ”“ shù” shí xíng tǒng zhì。 tā de xǔ duō sī xiǎng wéi fǎ jiā suǒ jí qǔ。 zài rén xìng wèn tí shàng， tā bù tóng yì mèng zǐ de xìng shàn lùn， zhù zhāng xìng 'è lùn， rèn wéi hòu tiān huán jìng kě yǐ gǎi shàn rén de 'è de běn xìng， suǒ yǐ tā zhù zhāng“ míng lǐ yì 'ér huà zhī”。 tā hěn zhòng shì jiào yù de zuò yòng， qiáng diào jiào yù gōng néng de zhòng yào。
xún zǐ de sǎnwén shuō lǐ tòu chè， qì shì hún hòu， yǔ yán zhì pǔ， jù fǎ jiǎn liàn mián mì， duō zuò pái bǐ， yòu shàn yòng bǐ yù。 tā yī shēng“ xù liè zhù shù wàn yán”， hòu rén biān wéi《 xún zǐ》， qí zhōng chú jué dà bù fēn shì tā zì jǐ de zuò pǐn wài， xiǎo bù fēn shì tā mén rén de zhù zuò， gòng 'èr shí juàn， shōu wén zhāng sān shí 'èr piān， nèi róng shè jí zhé xué sī xiǎng、 zhèng zhì wèn tí、 zhì xué fāng fǎ、 lì shēn chǔshì zhī dào、 xué shù lùn biàn děng fāng miàn，《 quàn xué》 shì qí zhōng de dì yī piān。
èr、 guān yú“（ xiè） fēi shé shàn zhī xué wú kě jì tuō zhě”（ zhōu jǐn huá）
fēi shé shàn zhī xué wú kě jì tuō zhě： xún kuàng rèn wéi xiè xìng fú zào， xīn bù zhuān， zì jǐ bù néng wā dòng， méi yòu shé shàn de dòng xué jiù bù néng 'ān shēn， zhè shì bù fú hé xiè de shēng huó guī lǜ de。 jù lǎo nóng shuō， xiè shì huì wā dòng de。 shēng wù yán jiū zhě shuō， xiè huì wā dòng， shé shàn yě huì wā dòng。 dàn shé shàn shì lì yòng tiān rán de fèngxì， yòng tóu zuàn jìn qù， zhuàndòng shēn zǐ， chǎn shēng dòng lì， cóng 'ér wā chéng dòng xué de。 xiè 'ǒu 'ěr cún shēn yú shé shàn zhī dòng xué， bìng fēi zì jǐ bù huì wā dòng， rèn wéi xiè bù huì wā dòng， shì guān chá bù quán miàn zào chéng de cuò wù rèn shí。
（ zhāi zì《 〈 quàn xué piān 〉 zhèng wù》， 1963 nián 12 yuè 7 rì《 wén huì bào》）
sān、 kè wén shān jié bù fēn（ shěng lüè chù shì kè wén xuǎn yòng bù fēn）
jūn zǐ yuē： xué bù kě yǐ yǐ…… xíng wú guò yǐ。
gù bù dēng gāo shān， bù zhī tiān zhī gāo yě； bù lín shēn xī（ zhè lǐ zhǐ shān gǔ）， bù zhī dì zhī hòu yě； bù wén xiān wáng zhī yí yán， bù zhī xué wèn zhī dà yě。 gān、 yuè、 yí、 háo zhī zǐ（ fàn zhǐ nán fāng hé dōng běi fāng biān dì bù luò de rén）， shēng（ gāng dàn shēng） ér tóng shēng（ kū shēng）， cháng 'ér yì sú（ fēng sú xí guàn）， jiào（ hòu tiān jiào huà） shǐ zhī rán（ zhè yàng） yě。《 shī》（《 shī jīng》） yuē：“ jiē（ jiē， tàn cí） ěr（ nǐ） jūn zǐ， wú héng（ cháng） ān xī（ ān lè xiē xī）。 jìng（ gōng jǐn） gòng（ tóng“ gōng”， gòngzhí） ěr wèi（ zhí wèi）， hǎo（ hào xiàng mù、 zhuī qiú） shì（ cǐ） zhèng zhí。 shén zhī tīng（ chá zhī） zhī（ zhè， zhǐ dài shàng shù de měi dé）， jiè（ yòu zhù， cì yú） ěr jǐng（ dà、 gāo） fú。”
shén（ zuì gāo zhì huì） mò dà yú huà dào（ yǔ zì rán guī lǜ huà wéi yī tǐ， ér néng lǐ jiě hé yùn yòng tā。“ dào”， zì rán guī lǜ）， fú mò cháng（ chāo yuè） yú wú huò。
wú cháng zhōng rì 'ér sī yǐ…… shàn jiǎ yú wù yě。
nán fāng yòu niǎo yān， míng yuē méng jiū（ yī míng jiāo jiāoliáo， shì yī zhǒng shàn zhù cháo de xiǎo niǎo）。 yǐ yǔ wéi cháo， ér biān zhī yǐ fā（ fàn zhǐ niǎo shòu máo yǔ jí cǎo mù xì xiān wéi）， xì（ xuán guà） zhī（“ zhī” hòu shěng lüè jiè cí“ yú”） wěi sháo（ tiáo， lú wěi de suì）， fēng zhì sháo zhé， luǎn pò zǐ sǐ。 cháo fēi bù wán（ jiān gù） yě， suǒ xì zhě rán（ shǐ tā zhè yàng） yě。 xī fāng yòu mù yān， míng yuē shè（ yè） gān（ yī míng wū shàn， yī zhǒng shēng yú gāo dì de bái huā cháng jīng de cǎo）， jīng cháng sì cùn， shēng yú gāo shān zhī shàng， ér lín bǎi rèn（ rèn， gǔ dài yǐ bā chǐ， yī shuō qī chǐ wéi yī rèn） zhī yuān（ shēn gǔ）。 mù（ zhǐ shè gān） jīng fēi néng cháng yě（ bù shì néng cháng dé hěn gāo）， suǒ lì zhě rán yě（ shì suǒ shēngzhǎng de dì fāng shǐ tā zhè yàng gāo）。 péng（ jīng cháng yī chǐ zuǒ yòu de cǎo， yī bān zhī chà héng shēng， bìng bù tǐng zhí） shēng má zhōng， bù fú 'ér zhí。 bái shā zài niè（ niè， gǔ dài yòng zuò hēi sè rǎn liào de kuàng fěn）， yǔ zhī jù hēi（ biàn hēi）。 lán huái（ xiāng cǎo míng， jīng yè jiào lán huái， tā de kuài gēn jiào zhǐ。 zhǐ shì yī zhǒng kě zuò xiāng liào de zhí wù） zhī gēn shì wéi zhǐ， qí jiàn（ jìn pào） zhī（ xiǔ， chòu shuǐ、 niào）， jūn zǐ bù jìn， shù rén（ píng mín） bù fú（ pèi dài。 gǔ rén cháng pèi dài xiāng cǎo）。 qí zhì fēi bù měi yě， suǒ jiàn zhě rán yě。 gù jūn zǐ jū（ jū chù， jiā jū） bì zé xiāng， yóu（ chū wài， jiāo yóu） bì jiù（ jiē jìn） shì（ zhǐ pǐn dé jiān yōu de rén）， suǒ yǐ fáng xié pì 'ér jìn zhōng zhèng（ zhèng zhí de rén） yě。
wù lèi zhī qǐ（ shì wù jù jí chéng lèi）， bì yòu suǒ shǐ（ kāi shǐ de yuán yīn）。 róng rǔ zhī lái， bì xiàng（ fú hé， yǐ jù） qí dé（ pǐn dé xíng wéi）。 ròu fǔ chū chóng， yú kū shēng dù（ dù， zhù chóng）。 dài màn（ sōng xiè， bù jǐn shèn） wàng shēn（ zì jǐ yìng shǒu de guī fàn）， huò zāi nǎi zuò（ qǐ， fā shēng）。 qiáng（ tài gāng qiáng） zì qǔ（ zì jǐ zhāo lái） zhù（ tōng“ zhù”， zhé duàn de yì sī）， róu zì qǔ shù（ yuē shù）。 xié huì zài shēn， yuàn zhī suǒ gòu（ jí jié， jù jí）。 shī（ fàng zhì） xīn（ mù chái） ruò yī（ rú yī， tóng yàng de）， huǒ jiù（ jiē jìn， xiàng） zào yě。 píng dì ruò yī， shuǐ jiù shī yě。 cǎo mù chóu（ tóng lèi） shēng， qín shòu qún（ tóng lèi wéi qún） yān， wù gè cóng qí lèi（ tóng lèi） yě。 shì gù zhì（ jiàn bà） de（ bà xīn） zhāng（ zhāng kāi） ér gōng shǐ zhì yān， lín mù mào 'ér fǔ jīn（ fá mù fǔ） zhì yān， shù chéng yīn 'ér zhòng niǎo xī yān， xī（ xī， cù） suān 'ér ruì（ ruì， wén lèi xiǎo chóng） jù yān。 gù yán（ bù shèn de yǔ yán） yòu zhào（ zhāo zhì） huò yě， xíng（ bù shèn de xíng wéi） yòu zhāo rǔ yě， jūn zǐ shèn qí suǒ lì（ zhǐ lì shēn xíng shì） hū？
jī tǔ chéng shān， fēng yǔ xīng yān…… yòng xīn zào yě。 shì gù wú míng míng（ zhè lǐ yòu jīng chéng zhuān yī， mái tóu kǔ gān de yì sī） zhī zhì zhě， wú zhāo zhāo（ míng xiǎn de yàng zǐ） zhī míng； wú hūn hūn（ lüè tóng yú“ míng míng”） zhī shì zhě， wú hè hè（ xiǎn zhù shèng dà de yàng zǐ） zhī gōng（ gōng jì）。 xíng qú（ qú） dào（ jiāo chā cuò zá de lù， qí lù） zhě bù zhì， shì liǎng jūn zhě bù róng（ bù bèi shuāng fāng suǒ kuān róng）。 mù bù néng liǎng shì 'ér míng， ěr bù néng liǎng tīng 'ér cōng（ tīng dé qīng chǔ）。（ téng） shé（ chuán shuō zhōng yī zhǒng néng fēi de shé） wú zú 'ér fēi， wú shǔ（ jí shí shǔ） wǔ jì（ jì néng。《 shuō wén》 shuō“ néng fēi bù néng guò wū， néng yuán bù néng qióng mù， néng yóu bù néng dù gǔ， néng xué bù néng yǎn shēn， néng zǒu bù néng xiān rén， cǐ zhī wèi wǔ jì”） ér qióng（ méi yòu bàn fǎ）。 shī yuē：“ shī jiū（ bù gǔ niǎo） zài sāng， qí zǐ qī xī（《 máo chuán》 shuō， bù gǔ niǎo yǎng yù qī zhǐ xiǎo niǎo， wèi xiǎo niǎo shí， zǎo chén cóng shàng kāi shǐ， yǐ cì wǎng xià wèi， wǎn shàng cóng xià kāi shǐ， yǐ cì wǎng shàng wèi， píng jūn rú yī， tiān tiān rú cǐ。 zhè lǐ qǔ qí xīn zhuān yī de yì sī）。 shū（ shàn） rén jūn zǐ， qí yí yī（ xíng wéi、 jǔ zhǐ、 yí tài shǐ zhōng rú yī） xī。 qí yí yī xī， xīn rú jié（ xiàng dǎ jié yī yàng， bù huì sàn kāi， bǐ yù zhuān xīn zhì zhì） xī。” gù jūn zǐ jié yú yī（ xué xí shí jīng shén zhuān zhù） yě。
sì、《 quàn xué》 shǎng xī（ lǐ jiàn qiáng）
《 quàn xué》 zuò wéi《 xún zǐ》 de kāi piān zhī zuò， shì yī piān lùn shù xué xí de zhòng yào yì yì， quàn dǎo rén men yǐ zhèng què de mùdì、 tài dù hé fāng fǎ qù xué xí de sǎnwén。 wén zhāng yǐ pǔ sù de wéi wù zhù yì wéi lǐ lùn jī chǔ， bàng zhēng bó yǐn， wěi wěi shuō lǐ， fǎn yìng liǎo xiān qín rú jiā zài jiào yù fāng miàn de mǒu xiē zhèng què guān diǎn， yě tǐ xiàn liǎo zuò wéi xiān qín zhū zǐ sī xiǎng jí dà chéng zhě de xún zǐ wén zhāng de yì shù fēng gé。
《 quàn xué》 shì yī piān shuō lǐ xìng hěn qiáng de wén zì， jià yù bù hǎo， shì hěn róng yì zhèng jīn wēi zuò， liú yú kū zào hé dān diào de。 dàn zhè piān wén zhāng què xíng xiàng qīng xīn、 kuài zhì rén kǒu， qiān bǎi nián lái wéi rén men chuán sòng bù shuāi。 yuán yīn hé zài？ zuì zhòng yào de shì zài yú， tā bǎ shēn 'ào de dào lǐ yù yú dà liàng qiǎn xiǎn tiē qiē de bǐ yù zhī zhōng， yùn yòng bǐ yù shí shǒu fǎ yòu jí qí líng huó zì rán， shēng dòng xiān míng 'ér jué wú kū zào de xué jiū qì。 rú wén zhāng kāi shǒu， lián yòng“ qīng， qǔ zhī yú lán， ér qīng yú lán”“ bīng， shuǐ wéi zhī， ér hán yú shuǐ”“ mù shòu shéng zé zh픓 jīn jiù lì zé lì” děng sì gè bǐ yù， cóng bù tóng de jiǎo dù hé cè miàn lái chǎn shù“ xué bù kě yǐ yǐ” de dào lǐ， kān chēng xióng biàn qí cái， kǒu ruò xuán hé， tāo tāo bù jué， shōu dào liǎo xiān shēng duó rén de qiáng liè xiào guǒ。 zhí dé zhǐ chū de shì， wén zhōng suǒ yòng de yù tǐ jīhū dōushì cháng jiàn de、 yì dǒng de， zhè xiē fǎng fó xìn shǒu niān lái de tōng sú míng liǎo de bǐ yù， dū huì shǐ rén zì rán 'ér rán dì lián xiǎng dào mǒu xiē zhí guān、 qiǎn jìn de xíng xiàng shì wù， jìn 'ér lián lèi bǐ wù， qǐ dí sī kǎo， jiē shòu zuò zhě suǒ shuō de shēn kè dào lǐ。
cóng xíng shì shàng kàn，《 quàn xué》 zhōng de bǐ yù líng qiǎo duō yàng、 yùn yòng zì rú。 chǎn shù guān diǎn， lùn zhèng dào lǐ， yòu de cóng zhèng miàn shè yù（“ jī tǔ chéng shān， fēng yǔ xīng yān； jī shuǐ chéng yuān， jiāo lóng shēng yān； jī shàn chéng dé， ér shén míng zì dé， shèng xīn bèi yān”）， yòu de cóng fǎn miàn shè yù（“ bù jī kuǐ bù， wú yǐ zhì qiān lǐ； bù jī xiǎo liú， wú yǐ chéng jiāng hǎi”）； yòu de dān dú shè yù， yòu de lián xù shè yù； yòu de tóng lèi bìng liè， yòu de zhèng fǎn duì zhào； yòu de zhǐ shè yù 'ér bǎ dào lǐ yǐn hán qí zhōng， yòu de xiān shè yù zài yǐn chū yào shuō de dào lǐ。 zǒng zhī， pū jǐn liè xiù， wú suǒ bù yòng。 suǒ yǐ wén zhōng yòng yù
《 quàn xué》 zài xiě zuò shàng de zài yī gè tè diǎn shì dà liàng yùn yòng duǎn jù pái bǐ hé zhèng fǎn duì bǐ。 wén zhāng yī kāi shǐ jiù shì yī zǔ pái bǐ：“ qīng， qǔ zhī yú lán， ér qīng yú lán； bīng， shuǐ wéi zhī， ér hán yú shuǐ”； zhè yàng de pái bǐ jù shì zài wén zhōng jǔ bù shèng jǔ， jì fù yú lùn biàn sè cǎi， yòu fù yòu wén xué yùn wèi， shèn huò yòu yī zhǒng yīnyuè de jié zòu gǎn liú dòng zài qí zhōng。 tóng yàng， zài duì bǐ shǒu fǎ de yùn yòng shàng，《 quàn xué》 yě hěn yòu tè sè。 rú zài shuō míng xué xí yào shàn yú jī lěi de dào lǐ shí， zuò zhě xiān hòu yǐ“ qí jì” yǔ“ nú mǎ”、“ xiǔ mù” yǔ“ jīn shí” zuò duì bǐ， shuō míng“ nú mǎ shí jià， gōng zài bùshě”，“ qiè 'ér shè zhī， xiǔ mù bù zhé； qiè 'ér bùshě， jīn shí kě lòu”， chōng fēn xiǎn shì chū“ bùshě” duì yú xué xí de zhòng dà yì yì。 zài chǎn shù xué xí yào zhuān xīn zhì zhì de dào lǐ shí， zuò zhě yòu yòng“ yǐn” hé“ xiè” zuò duì bǐ， qián zhě“ wú zhǎo yá zhī lì， jīn gǔ zhī qiáng”， què néng“ shàng shí 'āi tǔ， xià yǐn huáng quán”， hòu zhě suī yòu“ bā guì 'ér 'èr 'áo”， què“ fēi shé shàn zhī xué wú kě jì tuō”。 dào lǐ hé zài？ jiù zài yú qián zhě“ yòng xīn yī yě”， hòu zhě“ yòng xīn zào yě”。 xiān míng de duì bǐ， qiáng liè de fǎn chèn， zēng qiáng liǎo shuō lǐ de fènliàng。
xún zǐ de wén zhāng sù yòu“ zhū zǐ dà chéng” de měi chēng， pū chén yáng lì， shuō lǐ tòu bì； xíng wén jiǎn jié， jīng liàn yòu wèi； jǐng jù dié chū， nài rén jǔjué。
（ xuǎn zì《 zhōng wài sǎnwén míng piān jiàn shǎng cí diǎn》， ān huī wén yì chū bǎn shè 1989 nián bǎn。 yòu shān jié）
wǔ、 cóng《 quàn xué》 kàn《 xún zǐ》 de xiě zuò tè sè（ hú gé fēi）
xún zǐ de wén zhāng， hé qí tā xiān qín zhū zǐ de zhé lǐ sǎnwén yī yàng， yě shì dú jù fēng gé de。 tā jì bù xiàng《 lǎo zǐ》 nà yàng， yòng zhèng fǎn xiāng chéng、 máo dùn tǒng yī de biàn zhèng fǎ sī xiǎng guàn chuān shǐ zhōng； yě bù xiàng《 mò zǐ》 nà yàng， yòng yán mì、 zhōu xiáng de xíng shì luó ji jìn xíng tuī lǐ； jì bù xiàng《 zhuāng zǐ》 nà yàng， hǎi kuò tiān kōng、 shén sī fēi yuè， fù yòu làng màn zhù yì sè cǎi； yě bù xiàng《 mèng zǐ》 nà yàng， yǔ yán xī lì、 qì shì bàng bó， jù yòu xióng biàn jiā de tè diǎn。 tā shì zài lǎo lǎo shí shí dì jiǎng shù dào lǐ。 tā de wén zhāng pǔ shí hún hòu、 xiáng jìn yán jǐn， jù shì bǐ jiào zhěng qí， ér qiě shàn cháng yòng duō yàng huà de bǐ yù chǎn míng shēn kè dào lǐ。 zhè yī qiē gòu chéng liǎo xún zǐ wén zhāng de tè sè。 yòu rén céng jiāng《 xún zǐ》 yī shū gài kuò wéi“ xué zhě zhī wén”， zhè shì shí fēn qiàdàng de píng lùn。
《 quàn xué》 shì xún zǐ de dài biǎo zuò pǐn， yě shì《 xún zǐ》 yī shū kāi zōng míng yì de dì yī piān。 quán wén gòng yóu liǎng dà bù fēn zǔ chéng： qián yī bù fēn， lùn shù xué xí de zhòng yào xìng； hòu yī bù fēn， lùn shù xué xí de bù zhòu、 nèi róng、 tú jìng děng yòu guān wèn tí； ér yǐ“ xué bù kě yǐ yǐ” zuò wéi guàn chuān quán wén de zhōng xīn sī xiǎng。 cóng《 quàn xué》 qián miàn bù fēn jié xuǎn de jǐ gè piàn duàn， jiě fàng hòu yī zhí bèi xuǎn wéi zhōng xué yǔ wén jiào cái， shì jīng dé qǐ shí jiān kǎo yàn de chuán tǒng míng piān zhī yī。
《 quàn xué》 gè duàn de tiáo lǐ shí fēn qīng chǔ， jī běn shàng shì měi duàn chǎn shù yī gè jù tǐ wèn tí。 ér qiě zǒng zài wén zì de kāi tóu、 jié wěi bù fēn zuò chū míng què de jiāo dài。 lì rú， wén zhāng de dì yī jù xiě dào：“ jūn zǐ yuē： xué bù kě yǐ yǐ。” zhè jì shì quán wén de yī gè zhōng xīn lùn tí， yě shì dì yī duàn suǒ yào kāi shǐ chǎn shù de nèi róng。 ér zài duàn de jié wěi bù fēn zé guī jié dào：“ jūn zǐ bó xué 'ér rì cān shěng hū jǐ， zé zhī míng 'ér xíng wú guò yǐ。” zhè jiù míng què 'ér yòu lì dì zhào yìng shǒu jù， shōu shù liǎo shàng wén， bìng qiě qīng chǔ dì diǎn míng liǎo gāi duàn de zhōng xīn sī xiǎng。 yòu rú dì 'èr xiǎo duàn， xiān yòng“ wú cháng zhōng rì 'ér sī yǐ， bù rú xū yú zhī suǒ xué yě”， lái shuō míng gè rén dú zì míng sī kǔ xiǎng yuǎn bù rú xué xí yòu yì。 ér zài liè jǔ liǎo“ dēng gāo 'ér zhāo”“ shùn fēng 'ér hū”“ jiǎ yú mǎ”“ jiǎ zhōu jí” děng jǐ gè shēng huó zhōng shí fēn cháng jiàn 'ér yòu jí yòu shuō fú lì de bǐ yù hòu， yòu lì dì xiǎo jié dào：“ jūn zǐ shēng（ xìng） fēi yì yě， shàn jiǎ yú wù yě。” zài zhè lǐ， xún zǐ cóng tā de“ xìng 'è lùn” guān diǎn chū fā， zhǐ chū jūn zǐ de tiān xìng yě shì 'è de， qí suǒ yǐ bù tóng yú zhòng rén， jiù zài yú tā shàn yú xiàng liáng shī yì yǒu xué xí jiā yán yì xíng， yǐ gǎi biàn zì jǐ de bù liáng tiān xìng。 zhè gè“ wù” zì jiù cóng“ zhōu j픓 yú mǎ” zhī lèi， biàn chéng liǎo xué xí de nèi róng， wén zì yě jiù zhú jiàn shēn huà liǎo。 zhè lǐ jǔ de liǎng gè lì zǐ， dōushì shǒu wěi xiāng hù zhào yìng de， yě yòu yī xiē duàn luò， zhǐ zài duàn shǒu jiē shì gāi duàn zhōng xīn， huò zhě zhǐ zài duàn mò yú yǐ shìdàng gài kuò。 zǒng zhī， mùdì xiāng tóng 'ér fāng shì zé bìng bù sǐ bǎn。 xiān qín zhū zǐ de zhé lǐ sǎnwén， yī bān dū bǐ jiào nán dú， xún zǐ zhè zhǒng jǐn yán、 pǔ shí de xiě zuò fāng fǎ， duì bāng zhù dú zhě zhǎng wò gè duàn wén zhāng de jī běn nèi róng， shì shí fēn yòu xiào de。
zài shuō lǐ wén zhōng， qiǎo miào dì yùn yòng dà liàng bǐ yù jìn xíng lùn shù， zhè shì《 quàn xué》 lìng yī gè shí fēn tū chū de tè diǎn。 yòu shí zuò pǐn jí zhōng liǎo hǎo xiē bìng liè de bǐ yù， cóng tóng yī jiǎo dù fǎn fù dì shuō míng wèn tí。 zhè zhǒng shǒu fǎ， zài xiū cí shàng jiào zuò“ bó yù”， bù guò yī bān dà dū shì yòng lái fǔ zhù jǐng wù miáo xiě。 ér xún zǐ zuò pǐn zhōng de bó yù dōushì yòng lái shuō míng shì lǐ。
yòu shí zuò zhě yòu cǎi yòng duì bǐ de fāng fǎ， jiāng liǎng zhǒng xiāng fǎn de qíng kuàng zǔ zhì zài yī qǐ， xíng chéng xiān míng duì zhào， yǐ zēng qiáng wén zì de shuō fú lì。 lì rú， zài qiáng diào xué xí bì xū chí zhī yǐ héng、 yòng xīn zhuān yī shí， tā bù dàn yòng liǎo yī xiē bìng liè de bǐ yù， yě yòng liǎo hǎo xiē xiāng fǎn xiāng chéng de bǐ yù， tā liè jǔ liǎo“ qí jì yī yuè， bù néng shí bù” hé“ nú mǎ shí jià， gōng zài bùshě”；“ qiè 'ér shè zhī， xiǔ mù bù zhé” hé“ qiè 'ér bùshě， jīn shí kě lòu”； yǐ jí“ wú zhǎo yá zhī lì， jīn gǔ zhī qiáng” de qiū yǐn， jìng néng zài dì xià lái qù zì rú， ér“ liù guì 'ér 'èr 'áo” de páng xiè， què lián yī gè róng shēn de xiǎo dòng yě jué bù hǎo。 zhè jiù biǎo míng，“ jī” yǔ“ bù jī” suǒ chǎn shēng de xiào guǒ shì jié rán xiāng fǎn de。 zài xún zǐ zhé xué sī xiǎng zhōng，“ jī” zì shì yī gè zhòng yào guān diǎn。 xún zǐ rèn wéi， yào xué yòu suǒ chéng， bì xū jiān chí bù xiè dì jìn xíng jī lěi。 yī gè rén cháng qī gēng tián（“ jī nòu gēng”）， jiù huì chéng wéi nóng fū， cháng qī kǎn kǎn xuē xuē（“ jī zhuó xuē”）， jiù huì chéng wéi gōng jiàng； cháng qī fàn mài huò wù（“ jī fǎn huò”）， jiù huì chéng wéi shāng jiǎ； cháng qī xué xí lǐ yì（“ jī lǐ yì”）， jiù huì chéng wéi jūn zǐ； shèng rén yě zhǐ bù guò shì“ rén zhī suǒ jī”。 zhè jiù hǎo xiàng yuè rén 'ān yuè， xià（ zhōng yuán） rén 'ān xià nà yàng， xí guàn chéng zì rán 'ér yǐ。 liǎo jiě liǎo xún zǐ zhè yī sī xiǎng guān diǎn de zhòng yào yì yì， wǒ men jiù bù nán dǒng dé， tā wèishénme yào fèi nà me dà de lì qì， xuǎn zé nà me duō bǐ yù， bù dá fán dì duì dú zhě jìn xíng zhūn zhūn jiào dǎo。
zuì zhí dé zhù yì de shì， zuò zhě hái shàn yú tōng guò bǐ yù， jiāng yì lùn zhú bù yǐn xiàng shēn rù。 hū shì liǎo zhè yī tè diǎn， wǒ men jiù huì bèi zhòng duō de bǐ yù nòng dé yǎn huā liáo luàn， ér lǐ bù qīng wén zì de mài luò。
shì yǐ dì yī duàn wéi lì。 quán duàn chú shǒu wěi gè yòu yī jù lùn duàn xìng de huà wài， qí yú quán bù yóu bǐ yù zǔ chéng。 zuò zhě xiān yòng“ qīng chū yú lán” hé“ bīng hán yú shuǐ” zhè liǎng gè bǐ yù， shuō míng hòu tiān de yǐng xiǎng kě gǎi biàn shì wù běn xìng， bìng néng shǐ zhī yòu suǒ fā zhǎn。 jiē xià lái yòu tí chū lìng yī gè bǐ yù： zhōng shéng de zhí mù， jīng gǎi zào hòu， biàn chéng liǎo“ qí qū zhōng guī” de chē lún； yǐ hòu jí shǐ shài gān kū gǎo， yě bù kě néng zài huí fù dào“ zhí” de zhuàng tài。 zhè jiù shuō míng， hòu tiān de yǐng xiǎng， duì gǎi biàn shì wù běn xìng lái shuō， shì qǐ zhe jué dìng xìng zuò yòng de。 zhè yàng jiù bǎ dào lǐ de chǎn shù xiàng qián tuī jìn liǎo yī bù。 rán hòu zài yòng“ mù shòu shéng zé zh픓 jīn jiù lì zé lì” liǎng gè bǐ yù， yǐn chū jié lùn“ bó xué 'ér rì cān shěng hū jǐ” de zhòng yào xìng。 zhè yī duàn yǐ bǐ yù wéi zhù de wén zì， cóng tí chū wèn tí dào jìn xíng xiǎo jié， luó ji xìng shì hěn qiáng de。
zài yǐ qián miàn tí dào guò de“ jī” zì yī duàn wéi lì。
“ jī tǔ chéng shān， fēng yǔ xīng yān” hé“ jī shuǐ chéng yuān， jiāo lóng shēng yān” shì bǐ yù，“ jī shàn chéng dé， ér shén míng zì dé， shèng xīn bèi yān” cái shì zhèng yì。 duì yī gè rén lái shuō，“ jī shàn” yào dá dào liǎo“ chéng dé” de jìng jiè， cái néng gǎi biàn qì zhì， jù bèi shèng rén de sī xiǎng gǎn qíng。 jǐn chéng zhè yī lùn duàn， zhǎn xiàn zài wǒ men yǎn qián de shì sì zǔ bǐ yù， tā men chǎn shù liǎo qián hòu xiāng chéng de liǎng céng yì sī。 qián miàn sān zǔ lùn shù liǎo“ jī” zì de zhòng yào xìng：“ bù jī kuǐ bù， wú yǐ zhì qiān lǐ； bù jī xiǎo liú， wú yǐ chéng jiāng hǎi”， cóng zhèng miàn shuō míng， bù“ jī” jiù jiāng yī shì wú chéng；“ qí jì” yǔ“ nú mǎ”、“ xiǔ mù” yǔ“ jīn shí” zhè liǎng zǔ duì bǐ de bǐ yù， zé zhuózhòng biǎo míng，“ jī” yǔ“ bù jī” bì jiāng chǎn shēng liǎng zhǒng bù tóng de jiēguǒ。 qián yī zǔ duì bǐ， piān zhòng zhù guān tiáo jiàn de fēn xī， hòu yī zǔ duì bǐ， piān zhòng kè guān qíng kuàng de fēn xī。 sān zǔ bǐ yù de jié hé shǐ yòng， bǎ dào lǐ jiǎng dé shí fēn qīng chǔ。 hòu miàn bù fēn de lìng yī zǔ， yǐ“ qiū yǐn” hé“ páng xiè” de duì bǐ wéi yù， zhǐ chū“ yòng xīn zhuān yī” shì“ jī” de guān jiàn， jiāng lùn shù jìn yī bù yǐn xiàng shēn rù。 zhì cǐ， yòu guān“ jī” zì de jī běn nèi róng yǐ jīng tán qīng， yú shì zuò zhě jǐn kòu“ yòng xīn zhuān yī” jìn xíng xiǎo jié。
xún zǐ zhè zhǒng yòng bǐ yù shuō lǐ de xiě fǎ， zài qí tā xiān qín zhū zǐ sǎnwén zhōng yě shì hǎn jiàn de， yīngdāng shuō zhè shì tā de yī zhǒng dú chuàng。
《 quàn xué》 de dì sān gè zhòng yào tè diǎn， shì jù shì zhěng qí， dú shí láng láng shàng kǒu。 dàn zuò zhě yòu zhù yì zài pái 'ǒu zhōng shìdàng jiā jìn sǎnjù， shǐ wén qì liú chàng 'ér bù dāi zhì。
yóu yú jù bèi yǐ shàng yī xiē fēng gé tè diǎn， xún zǐ de zhé lǐ sǎnwén， yòu tā hǎo dú de yī miàn； dàn shì， zhè bìng bù shì wèn tí de quán bù qíng kuàng。 jiù yǐ zhè piān《 quàn xué》 wéi lì， tōng jiǎ zì jiù yòng liǎo shí jǐ gè zhī duō， ér qiě qí zhōng yòu xiē shì bù hěn cháng jiàn de。
yòu liǎo zhè me yī dà pī lán lù hǔ，《 xún zǐ》 dāng rán yòu yòu tā bìng bù yì dú de lìng yī miàn liǎo。
xún zǐ de zuò pǐn :
kǒu néng yán zhī， shēn néng xíng zhī， guó bǎo yě
kǒu bù néng yán， shēn néng xíng zhī， guó qì yě
kǒu néng yán zhī， shēn bù néng xíng， guó yòng yě
kǒu yán shàn， shēn xíng 'è， guó yāo yě
chū zì :《 xún zǐ · dà lüè》