yuèdòuwáng sùzài百家争鸣dezuòpǐn!!! | |||
wáng sù， zì zǐ yōng， dōng hǎi jùn tán ( jīn shān dōng tán chéng xī nán )。 qí fù wáng lǎng “ yǐ tōng jīng， bài láng zhōng。 chú zī qiū cháng， shī tài wèi yáng cì ”。 (《 wáng guó zhì . wèi shū ． wáng lǎng chuán》 ) cáo cāo zhēng zhào wéi jiàn yì dà fū， hòu yǐ jūn jì jiǔ de shēn fèn jiān wèi jùn tài shǒu。 cáo pī jì wèi hòu， rèn yù shǐ dà fū， fēng 'ān líng tíng hóu。 wèi dài hàn， yòu gǎi rèn sī kōng， fēng píng lè xiāng hóu。 míng dì sì wèi， fēng lán líng hóu， zēng yì wǔ bǎi hù。 zú mì chéng hóu。
dōng hàn mò nián， cháo tíng fǔ bài， shè huì dòng luàn， jīng jì diāo bì， měi lì fù ráo de zhōng yuán dà dì shàng， fēng yān sì qǐ， zhàn huǒ fēn fēi， jiēguǒ zào chéng mín bù liáo shēng， jūn fá hùn zhàn， guó jiā de yī piàn dà hǎo hé shān， jìng zhì mǎn mù chuāng yí。 wèile gè zì lì yì fēn fēn dēng tái liàng xiāng de yīng xióng rén wù， bù shèng méi jǔ。 cáo cāo、 liú bèi、 sūn quán wéi shǒu de sān gè jūn shì jí tuán， jīng guò jǐ shí nián cán kù de zhàn zhēng， zuì zhōng gē jù yī fāng， xíng chéng liǎo wèi、 shǔ、 wú sān guó dǐng lì de gé jú。 miàn duì zhàn luàn pín réng， cán pò diāo líng de shè huì xiàn shí， yòu shí zhī shì yě fēn fēn biǎo xiàn tā men de cái huá， zhū gé liàng、 sī mǎ yì děng rén yòu fēi fán de móu lüè， guān yǔ、 zhāng fēi děng rén yòu jīng rén de wǔ gōng。 ér zài zhèng zhì sī xiǎng lǐng yù nèi， què yòu yī gè xiǎnwéirénzhī de zhòng yào rén wù， tā jiù shì yǐ yán jiū chuán tǒng jīng xué wéi shǒu duàn， yǐ tú 'ān bāng zhì guó mù de de yī dài jīng shī héng héng wáng sù。 yī、 shū xiāng mén dì zì yòu xūn táo wáng sù， zì zǐ yōng。 dōng hǎi tán（ yīn tan。 jīn shān dōng tán chéng） rén。 fù wáng lǎng， shì dāng shí pō yòu míng qì de xué zhě。 tā“ gāo cái bó yǎ， ér xìng yán zhěng kāng kǎi， duō wēi yí， gōng jiǎn jié yuē。”（《 sān guó zhì · wèi zhì · wáng lǎng chuán》 péi sōng zhī zhù yǐn《 wèi lüè》） xué shí yuān bó 'ér fù cái qì， wéi rén zhèng zhí shuǎng lǎng。 céng yīn“ tōng jīng” ér bài wéi“ láng zhōng”。 yòu yīn pǐn dé yōu liáng jǔ wéi“ xiào lián”、“ mào cái”， cóng cǐ guān yùn hēng tōng， yī zhí zuò dào quán lì hěn dà de yù shǐ dà fū。 yīn wéi tā gōng láo zhuó zhù， hái fēng wéi 'ān líng tíng hóu、 lán líng hóu。 tā bǎ mǎn fù jīng guān yùn yòng dào zhì guó 'ān bāng de dà yè shàng， xiě liǎo bù shǎo“ zòu yì lùn jì”， wèiguó jiā de zhì lǐ chū móu huá cè。 bìng duì《 yì》、《 chūn qiū》、《 xiào jīng》、《 zhōu guān》 děng jīng diǎn zuò chuán， yǐ cǐ biǎo dá tā de sī xiǎng hé jiàn jiě。 wáng lǎng yuān bó de xué shí、 yán jǐn de xué fēng、 jī jí rù shì de tài dù， dōuduì wáng sù chǎn shēng liǎo zhòng dà de yǐng xiǎng。 gōng yuán 195 nián（ hàn xiàn dì xīng píng 'èr nián）， zhèng shì jūn fá hùn zhàn jù liè de shí qī， yī dài jīng shī wáng sù zài kuàijī jiàng lín dào rén shì。 shàng tiān sì hū yòu yì ràng wáng sù yī chū shēng jiù zài zāinàn zhōng shòu dào mó liàn。 tā hái zài qiǎng bǎo zhī zhōng， zuò huì jī tài shǒu de wáng lǎng jiù zāo dào sūn cè de jìn gōng， bīng bài táo dào dōng yě， sūn cè chéng shèng zhuī jī， wáng lǎng zǒu tóu wú lù， zhǐ hǎo tóu jiàng。 sūn cè bǎ tā men 'ān zhì zài qū 'ā。 bù jiǔ， cáo cāo zhēng zhào wáng lǎng。 bù gān jì mò de wáng lǎng， zhǎn zhuǎn liú lí， guò liǎo shù nián zhōng yú dào liǎo zhōng yuán， bèi rèn mìng wéi jiàn yì dà fū， dào liǎo cǐ shí， wáng sù yī jiā cái kāi shǐ guò zhe jiào 'ān dìng de shēng huó。 cōng yíng hàoxué de wáng sù， zài qí fù wáng lǎng de xùn dǎo xià， yǐ dú biàn jiā zhōng de diǎn jí。 wáng lǎng shī cóng yáng cì， yáng shì shì chuán jīn wén jīng xué， suǒ yǐ， wáng sù shí jì yǐ zhǎng wò jīn wén jīng xué de jīng huá， dǎ xià liǎo liáng hǎo de jī chǔ， jù yòu liǎo shēn hòu de gōng dǐ。 tā hěn chóng bài gǔ wén jīng xué jiā jiǎ féng、 mǎ róng， yú shì yòu shēn rù zuānyán tā men de xué shuō， jí qǔ liǎo gǔ wén jīng xué de yíng yǎng。 dào liǎo 18 suì， tā bìng wèi mǎn zú jīn gǔ wén liǎng pài xué shuō de zhī shí， yòu xiàng dāng shí yòu míng de xué zhě sòng zhōng xué xí《 tài xuán》。 yǐ rú jiā jīng diǎn wéi gēn běn de wáng sù， yī shè zú dào《 tài xuán》 zhè zhǒng rú、 dào、 yīn yáng jiān cǎi de shū jí， yóu rú cóng xiá gǔ zǒu dào liǎo guǎng kuò de píng yuán， dùn shí huò rán kāi lǎng， sī xiǎng yě huó yuè qǐ lái liǎo。 tā bù jǐn rèn zhēn tīng qǔ lǎo shī sòng zhōng de jiào huì， yán dú yuán shū， ér qiě yǐ tā shēn hòu de jīng xué jī chǔ， zhì huì guò rén de jiàn shí， duì shū zhōng de wèn tí chóngxīn zuò liǎo jiě shì。 zhè duàn shí qī de xué xí， duì tā yǐ hòu yī shēng dū chǎn shēng liǎo zhì guān zhòng yào de yǐng xiǎng。 tā yǐ míng bái， xué shù yào yòu zì jǐ de jiàn jiě， jiù bù néng jū ní yú jiù shuō， yòu yào yǒng yú chuàng xīn， cái néng fā huī zì jǐ de xīn sī xiǎng。 yīn cǐ， tā jiè jiàn《 tài xuán》 rú jiā jiān cǎi de zuò fǎ， jiān cǎi jīn gǔ wén jīng xué liǎng pài de xué shuō， wéi jǐ suǒ yòng。 yòng dào jiā wú wéi 'ér zhì de sī xiǎng lái chǎn shì rú jiā de lǐ lùn， jié hé dāng shí de shè huì shí jì， zhú bù xíng chéng jù yòu yī jiā tè diǎn de xué shù hé zhì guó sī xiǎng。 gōng yuán 220 nián， xué shù shàng yǐ xiǎo yòu míng qì de wáng sù， yǐ jīng 25 suì liǎo。 zhè yī nián， tā de fù qīn wáng lǎng shēng rèn yù shǐ dà fū。 yīn wéi tā de chū shēn， jiā shàng tā de xué shí yǔ néng gān， bèi rèn yòng wéi sàn qí huáng mén shì láng， jìn rù liǎo gāo céng tǒng zhì jí tuán， kāi shǐ tā de zhèng zhì shēng yá。 èr、 biàn zhù zhòng jīng zì chéng yī jiā zì hàn wǔ dì cǎi nà dǒng zhòng shū“ bà chù bǎi jiā， dú zūn rú shù” de jiàn yì yǐ hòu， rú jiā xué shuō tǒng zhì liǎo zhěng gè zhèng zhì sī xiǎng lǐng yù。 suī rán yě yòu jīn gǔ wén děng liú pài zhī zhēng， nà yě shì tǒng zhì xué shù jiè de rú jiā xué pài de nèi bù zhī zhēng。 dào liǎo dōng hàn mò nián， zhèng xuán de xué shuō zhàn liǎo tǒng zhì dì wèi。 suí zhe lì shǐ de jìn chéng， shè huì shēng huó yě fā shēng liǎo hěn dà de biàn huà， sān guó de gé jú， cù shǐ rén men de sī xiǎng gèng jiā huó yuè， rú hé zhì lǐ hǎo guó jiā， chéng wéi měi yī gè yòu tóu nǎo de rén bì xū sī kǎo de zhòng yào wèn tí。 dān rèn liǎo sàn qí shì láng zhí wù de wáng sù， yě shēn zhī rú jiā xué shuō de yǐng xiǎng lì， yào zhì lǐ guó jiā， jiù yào jiè zhù rú xué jīng diǎn de lì liàng。 suǒ yǐ， tā miàn duì rì jiàn shuāi wēi de jīng xué， lì pái zhòng shuō， cǎi nà gè pài hé lǐ de bù fēn， xiān hòu wéi《 shàng shū》、《 shī jīng》、《 lùn yǔ》、《 sān lǐ》、《 zuǒzhuàn》 děng jīng diǎn zuò zhù， yòu zhěng lǐ qí fù wáng lǎng suǒ zuò de《 yì chuán》。 tā de zhù jīng， bù qǔ yī jiā， yòu yòu zì jǐ de jiàn jiě， suǒ yǐ zài xué shù jiè yǐng xiǎng hěn dà。 guò qù yòu rén shuō tā luàn liǎo“ jiā fǎ”， qí shí zhè zhèng shì wáng sù néng gòu jiān róng bìng bāo， bó cǎi zhòng shuō zhī cháng de yōu diǎn。 bù jiǔ， sī mǎ shì jí tuán dāng zhèng。 yīn wéi wáng sù de nǚ 'ér zài tài hé wǔ nián（ 231 nián） jià gěi liǎo jìn wén dì sī mǎ zhāo， jiè zhè shì lì， wáng sù suǒ zhù zhòng jīng， dōubèi liè wéi xué guān， zhì cǐ， yě jiù què lì liǎo wáng xué de guān fāng xué shù dì wèi。 cháo tíng shì lì de zhī chí wú yí shì yī gè zhòng yào yīn sù， dàn gèng zhòng yào de shì wáng sù de xué shuō yǐ jīng xì tǒng huà， tā shè jí dào zhèng zhì sī xiǎng hěn duō fāng miàn， ér qiě shì yìng liǎo xīn de xíng shì xū yào， suǒ yǐ， wáng sù de xué shuō zài xué shù jiè běn shēn yǐ què lì liǎo tā de zhòng yào dì wèi。 cháo tíng yīn wéi“ bīng luàn yǐ lái， jīng xué fèi jué， hòu shēng jìn qǔ， bù yóu diǎn mò， qǐ xùn dǎo wèi qià， jiāng jìn yòng zhě bù yǐ dé xiǎn hū？”（《 sān guó zhì · wèi zhì · míng shì jì》） tǒng zhì zhě yě pò qiē xū yào péi yǎng rén cái， tǒng yī sī xiǎng。 yǐ jù zhòng yào dì wèi， ér qiě yòu yī dìng yǐng xiǎng de wáng xué lì yú xué guān yě jiù shì suǒ bì rán liǎo。 wèi gān lù yuán nián（ 256 nián）， cáo wèi dà quán zǎo yǐ luò rù sī mǎ shì zhī shǒu， tú yòu tiān zǐ zhī míng de gāo guì xiāng gōng cáo máo， hái xiǎng wǎn huí tuí shì。 sì yuè yǔ chén， tā dào tài xué xiàng zhū shēng xún wèn jīng yì， qí zhōng wèn dào《 shū · yáo diǎn》 zhōng“ jī gǔ” yī cí de jiě shì。 cáo máo běn lái shì zhù zhāng zhèng xué de， rèn wéi yáo shì xiào fǎ tiān de。 jiēguǒ bó shì yǔ jùn yòng wáng sù de guān diǎn lái huí dá， rèn wéi yīnggāi shì“ yáo shùn kǎo gǔ dào 'ér xíng zhī”， jí yáo xiào fǎ de shì qián shì zhì guó zhī dào。 cáo máo yòu yǐn kǒng zǐ“ wéi tiān wéi dà， wéi yáo zé zhī” lái fǎn bó， rèn wéi yáo de měi dé zài yú xiào fǎ tiān yì。 gēng jùn zé yǐ“ fèng zūn shī shuō” wéi yóu bǎ cáo máo dǎng huí qù liǎo（ shì jiàn《 sān guó zhì · wèi zhì · sān shǎo dì jì》）。 zhè bù jǐn shuō míng wáng xué zài xué shù jiè de yǐng xiǎng， ér qiě duì jīng diǎn de jiě shì yě kě kàn chū sī xiǎng zhèng zhì de chā yì， huáng dì gù rán qiáng diào“ tiān yì”， yào dà jiā shùn tiān yì， yōng hù tā zhè gè huáng dì， ér rú shēng zhōng jiē shòu liǎo wáng sù de sī xiǎng， qiáng diào de shì“ gǔ dào”， yào xiào fǎ qián shì zhì guó zhī dào、 yī zhòng tiān， yī zhòng rén， yǐ jiàn míng xiǎn chā bié。 sān、 wěi zào shèng yán yǐ shū jǐ zhì wáng sù bù jǐn zài jīng diǎn de zhù shì shàng yǔ zhèng xué zhēn fēng xiāng duì， bìng qǔ dé guān fāng xué shù dì wèi。 tóng shí， wèile jìn yī bù biǎo míng zì jǐ de sī xiǎng guān diǎn， yě wéi tā de sī xiǎng què lì lǐ lùn gēn jù， tā jiè“ shèng rén” kǒng zǐ jí qí zǐ sūn zhī kǒu， jí lù hé wěi zào xiān qín kǒng zǐ yán lùn wéi《 kǒng zǐ jiā yǔ》， yòu wěi zào《 kǒng cóng zǐ》、《 shèng zhèng lùn》。 zhè xiē yán lùn suī rán dà duō chū zì qián rén zhī shū， dàn yě kě cóng tā de xuǎn zé zhī zhōng kàn chū tā de yòng xīn。 kàn sì chāo lù， què yòu bù shǎo gǎi dòng， yě yòu xǔ duō tā zì jǐ de huà。 rú tā zài《 kǒng jiā yǔ · shǐ zhū》 yǐn yòng《 xún zǐ · yòu zuò》 zhōng de huà shuō“ shàng shī qí dào， ér shā qí xià， lǐ yě。” yuán wén běn zuò“ shàng shī zhī， xià shā zhī， qí kě hū？” lüè gǎi jǐ zì， zú jiàn qí yòng xīn。 yòu rú《 xián jūn》 zhōng yǐn yòng《 shuō yuàn · zhèng lǐ》：“ shàn wéi xíng fá， zé shèng rén zì lái。” tā gǎi wéi“ chóng dào guì dé， zé shèng rén zì lái。” zhè jiù bǎ zì jǐ chóng dào guì dé de sī xiǎng sài jìn qù liǎo。 guò qù rén men duì tā zhè gè zuò fǎ shì hěn bù yǐ wéi rán de， yī gè gāo míng de xué zhě hé bì zuò wěi ní？ qí shí， zǎi xì kǎo chá tā wěi zào de shū， jiù kě yǐ kàn chū tā de kǔ xīn： yòng shèng rén de huà lái lì lùn， shì rú jiā jīng diǎn dì wèi zūn chóng xíng shì xià de yī zhǒng shǒu duàn； shì jiè shèng rén zhī kǒu shuō zì jǐ xiǎng shuō de huà。 tā zài《 kǒng zǐ jiā yǔ》《 kǒng cóng zǐ》 zhōng， cóng gè gè bù tóng jiǎo dù lái lùn shù zhì guó sī xiǎng、 fāng fǎ， yǐ jí yòng rén děng zhòng dà wèn tí。 ér zài zūn chóng kǒng zǐ rú xué de míng yì xià， bǎ dào jiā de wú wéi 'ér zhì de sī xiǎng bāo hán jìn qù， chéng wéi xīn shí dài xīn sī xiǎng de róng hé tǐ， zhè yě shì wáng sù zài xué shù shàng yā dǎo zhèng xuán， néng gòu liè yú xué guān de zhòng yào yuán yīn zhī yī。 tā fǎn yìng chū jīng xué xiàng xuán xué guò dù de shí dài sī xiǎng tè sè。 wáng sù chú liǎo zhù shì jīng diǎn， wěi zào《 kǒng zǐ jiā yǔ》、《 kǒng cóng zǐ》 zhī wài， tā zài zhèng zhì shēng yá zhōng， hái zhēn duì shí shì， pín pín xiàng tǒng zhì zhě jiàn yì， yòu biǎo xiàn chū rú jiā rù jiā de jī jí tài dù。 tā duì cháo tíng de diǎn zhì、 jiāo sì、 zōng miào、 sāngjì、 qīng zhòng děng zhì lǐ guó jiā de zhòng dà wèn tí， xiě liǎo bǎi duō piān lùn wén chǎn shù zì jǐ de kàn fǎ。 kě xī zhè xiē wén zhāng jīn tiān yǐ bù néng wán quán kàn dào。 dàn cóng《 sān guó zhì · wèi zhì · wáng sù chuán》 jí《 kǒng zǐ jiā yǔ》、《 kǒng cóng zǐ》 zhōng， hái kě yǐ liǎo jiě wáng sù de sī xiǎng gěng gài。 sì、 rú dào hé liú wú wéi 'ér zhì yòng shénme yàng de sī xiǎng lái zhì lǐ guó jiā， shì lì dài tǒng zhì zhě dū fēi cháng zhòng shì de wèn tí， shuí yě huí bì bù liǎo。 zài wèi jìn shí qī， rú jiā de xué shuō suī réng zhàn tǒng zhì dì wèi， dàn yòu xǔ duō shè huì de shí jì wèn tí， zài rú xué zhōng bìng bù néng wán shàn dì jiě jué。 yú shì dào jiā de sī xiǎng、 zhòng shì yì lǐ de qīng xiàng jiù chéng jī 'ér rù。 bù zhèng shì zhè xiē yǐ jīng cún zài de sī xiǎng， yán jiū bìng lì yòng tā， ér shì yī gài pái chì， shì zì qī qī rén。 wáng sù yòu zhè gè yǒng qì qù miàn duì tā， yán jiū tā， hái shùn shì bǎ rú dào sī xiǎng róng hé zài yī qǐ。 què jì xù dǎzháo rú jiā de qí zhì lái xuān chuán zì jǐ de xīn sī xiǎng。 kǒng zǐ shì rú jiā de zǔ shī yé， dàn tā zài《 kǒng zǐ jiā yǔ》 zhōng， duō cì jiǎng dào kǒng zǐ yǐ lǎo zǐ wéi shī de qíng kuàng， jí lì xuàn rǎn kǒng zǐ shī cóng lǎo zǐ， wéi rú dào hé liú de lǐ lùn xún zhǎo yǐ jù。 jìn 'ér yòng dào jiā de wú wéi 'ér zhì de xué shuō lái gǎi zào rú jiā de tiān dào guān， tí chū“ wú wéi” de zhì guó zhù zhāng。 tā zài《 kǒng zǐ jiā yǔ · guān zhōu》 yī piān zhōng， jù tǐ xíng xiàng dì jì shù liǎo kǒng zǐ shòu jiào yú lǎo zǐ de qíng kuàng： kǒng zǐ wèi nán gōng jìng shū yuē：“ wú wén lǎo líng bó gǔ zhī jīn， tōng lǐyuè zhī yuán， míng dào dé zhī guī， zé wú shī yě， jīn jiāng wǎng yǐ。” …… jìng shū yǔ jù zhì zhōu， wèn lǐ yú lǎo dān， fǎng lè yú cháng hóng， lì jiāo shè zhī suǒ， kǎo míng táng zhī zé， chá miào cháo zhī dù。 yú shì kuì rán yuē：“ wú nǎi jīn zhī zhōu gōng zhī shèng， yǔ zhōu zhī suǒ yǐ wáng yě。” jí qù zhōu， lǎo zǐ sòng zhī， yuē：“ wú wén fù guì zhě sòng rén yǐ cái， rén zhě sòng rén yǐ yán。 wú suī bù néng fù guì， ér qiè rén zhě zhī hào， qǐng sòng zǐ yǐ yán hū！ fán dāng jīn zhī shì， cōng míng shēn chá 'ér jìn yú sǐ zhě， hǎo jī yì rén zhě yě。 bó biàn hóng dá 'ér wēi qí shēn zhě， hǎo fā rén zhī 'è zhě yě。 wú yǐ yòu jǐ wéi rén zǐ zhě， wú yǐ 'è jǐ wéi rén chén zhě。” kǒng zǐ yuē：“ jìng fèng jiào。” zì zhōu fǎn lǔ， dào mí zūn yǐ， yuǎn fāng dì zǐ zhī jìn， gài sān qiān yān。 lǎo zǐ bó gǔ zhī jīn， dài kǒng zǐ shí dì kǎo chá， qǐ fā kǒng zǐ míng bái zhōu gōng wéi shèng rén、 zhōu chēng wáng tiān xià de dào lǐ， bìng zhǐ míng kǒng zǐ duō nián bēn bō pèng bì、 shī bài 'ér bù dé zhì de yuán yīn。 kǒng zǐ shòu dào zhè xiē zhòng yào de jiào dǎo， huí dào lǔ guó， míng shēng dà zhèn， mù míng qiú xué de rén dá dào liǎo sān qiān rén。 rú jiā shèng rén kǒng zǐ shàng qiě shī chuán yú dào jiā lǎo zǐ， zhè jiù bǎ rú xué yǔ dào jiā zài xué shù shàng lián xì dào yī qǐ liǎo。 yě wéi tā bǎ dào jiā sī xiǎng róng jìn rú xué zhǎo dào liǎo gēn jù。 jiē zhe， wáng sù jiù yòng dào jiā de wú wéi xué shuō lái gǎi zào rú jiā de tiān dào guān。 tā zài《 kǒng zǐ jiā yǔ · dà hūn jiě》 zhōng， jiè kǒng zǐ zhī kǒu shuō：“ rú rì yuè dōng xī xiāng cóng 'ér bù yǐ yě， shì tiān dào yě； bù bì 'ér néng jiǔ， shì tiān dào yě； wú wéi 'ér wù chéng， shì tiān dào yě； yǐ chéng 'ér míng zhī， shì tiān dào yě。” zhè jiù shì shuō， tiān dào xiàng rì yuè yī yàng 'àn zhào yī dìng de guī lǜ yùn xíng， yǒng wú zhǐ jìng， wàn wù de xíng chéng zhèng shì wú wéi de jiēguǒ， tǐ xiàn liǎo zì rán 'ér rán de zuò yòng。 zhè lǐ de dào， yǐ bù shì kǒng zǐ de dào dé、 xué shù huò fāng fǎ de dào liǎo， ér shì lǎo zǐ de dào。 tā bāo hán yǔ zhòu guī lǜ， tā shì yǒng héng de， jué duì de dào， wú wéi 'ér wú bùwèi de dào。 tā néng zào jiù wàn wù， guàn tōng yī qiē 'ér wú qióng。 jì rán tiān dào wú wéi， nà me rén lèi shè huì de yī qiē xiàn xiàng， yě bù shì tiān dào qiáng jiā gěi rén men de， ér shì lì shǐ fā zhǎn de jiēguǒ， suǒ yǐ yào shùn yìng tiān dào de wú wéi lái zhì lǐ guó jiā。 tā fǎn duì jīng xué zhōng guān yú tiān mìng de shuō fǎ， rèn wéi rén lèi shè huì zhōng yī qiē chǒu 'è de xiàn xiàng， jiù shì méi yòu shí xíng wú wéi 'ér zhì de jiēguǒ， shì rén men zì shēn zào chéng de， ér bù shì tiān dào de zuò wéi。 wáng sù zài《 kǒng zǐ jiā yǔ · wǔ yí jiě》 zhōng， huí dá“ guó jiā zhī cún wáng huò fú， xìn yòu tiān mìng， fēi wéi rén yě” de wèn tí shí， jiù míng què dì zhǐ chū“ cún wáng huò fú jiē jǐ 'ér yǐ， tiān zāi dì yāo bù néng jiā yě。” bìng yǐ lì shǐ shàng de zhòu xīn wéi lì， shuō míng“ bù xiū guó zhèng”， mí xìn tiān mìng， zuì zhōng bì jiāng miè wáng。 yīn 'ér“ zāi yāo bù shèng shàn zhèng， wù mèng bù shèng shàn xíng， zhī cǐ zhě， zhì zhì zhī jí yě。”（ jù tóng shàng） zhè jiù qiáng diào liǎo rén zài zhì lǐ guó jiā zhōng de zhòng yào zuò yòng， qīng chú liǎo zhèng xuán zhù zhōng de mí xìn sī xiǎng。 rén zài zhì lǐ guó jiā shí yào xiào fǎ tiān dào de wú wéi， zhè zhèng shì lǎo zǐ suǒ zhù zhāng de。 ér zhè zhǒng“ wú wéi”， què shì yào rén men bù qù zuò wéi fǎn tiān dào de shì， bǎ wéi fǎn zì rán guī lǜ de xíng wéi qiáng jiā gěi shè huì， ér yào zhèng shì rén lèi zhèng dāng de jī běn shēng huó yào qiú。 tā jiè zǐ sī zhī kǒu shuō：“ lì yòng 'ān shēn， yǐ chóng dé yě， cǐ jiē lì zhī dà zhě yě。”（《 kǒng cóng zǐ · zá xùn》） lì yù běn shì rén men de zhèng dāng yào qiú。“ rén zhī kě shǐ， yǐ yòu yù yě。 gù yù duō zhě， qí suǒ dé yòng yì duō； yù shǎo zhě， qí suǒ dé yòng yì shǎo yǐ。”（《 kǒng cóng zǐ · chén shì yì》） tǒng zhì zhě yīngdāng jìn kě néng shùn yìng rén men de yù wàng， fā huī tā men de cái néng， chuàng zào yī gè lǎo bǎi xìng 'ān jū lè yè de huán jìng。 zhè duì dōng hàn mò zāo shòu zhàn luàn、 xiàn yú mín bù liáo shēng jìng dì de lǎo bǎi xìng， xiǎn dé yóu qí zhòng yào。 zhè shí jì shàng yě shì xún qiú shè huì 'ān dìng de yī gè zhòng yào fāng miàn。 dàn duì tǒng zhì zhě lái shuō， zhèng yìng“ wú wéi” ér zhì， yòu bù kě yī wèi zhuī qiú zì jǐ de shì yù。 tā shuō：“ gù néng yòu tiān xià zhě， bì wú yǐ tiān xià wéi zhě yě， néng yòu míng yù zhě， bì wú yǐ míng yù zhě yě， dá cǐ， zé qí lì xīn wài yǐ。”（《 kǒng cóng zǐ · kàng zhì》） rú guǒ guó jūn shǒu xiān qù qí lì yù， yǐ miǎn shāng mín， zé tiān xià、 míng yù jiē kě dé， rú guǒ jì xù tān duō suǒ qiú， shì yù wú yàn， bù jǐn yī tǒng tiān xià bù néng dé， míng yù sàng shī， hái jiāng zào chéng yán zhòng de shè huì dòng luàn。 tā rèn wéi：“ niǎo qióng zé zhuó， shòu qióng zé jué， rén qióng zé zhà， mǎ qióng zé yì。 zì gǔ jí jīn， wèi yòu qióng qí xià 'ér néng wú wēi zhě yě。”（《 kǒng zǐ jiā yǔ · yán huí》） rú guǒ yǐ qióng mín lì lái zhì lǐ guó jiā， nà me lǎo bǎi xìng bì rán yào fǎn kàng。“ fán fū zhī wéi jiān xié qiè dào lì fǎ wàng xíng zhě， shēng yú bù zú， bù zú shēng yú wú dù。” wú jié zhì de sōu guā， shǐ lǎo bǎi xìng nán yǐ shēng cún。 tā men zhǐ huì dìng 'ér zǒu xiǎn。“ wàn mín zhī pàn dào， bì yú jūn shàng zhī shī zhèng。”（《 kǒng zǐ jiā yǔ · rù guān》） tǒng zhì zhě de hú zuò fēiwèi， pò shǐ lǎo bǎi xìng bù dé bù zào fǎn。 zhè shí， rú guǒ duì lǎo bǎi xìng yòu làn shī xíng fá， qí jiēguǒ bì dìng shì“ fá xíng 'ér shàn bù fǎn， xíng zhāng 'ér zuì bùxǐng。”（《 kǒng cóng zǐ · xíng lùn》） zhǐ huì nòng dé shè huì gèng jiā dòng dàng bù 'ān。 suǒ yǐ， cóng dāng shí de shè huì shí jì lái kàn， yóu xū“ wú wéi” ér zhì。 yào 'ài xī mín lì， cái néng qiú dé shè huì 'ān dìng， jìn 'ér dá dào yī tǒng tiān xià de mùdì。 tā cóng tǒng zhì jiē jí de lì yì chū fā， wéi wéi hù chuán tǒng de rú jiā xué shuō， bǎ dào jiā de tiān dào guān hé wú wéi 'ér zhì de zhèng zhì sī xiǎng róng hé dào rú jiā zhōng lái。 zhè qià qià fǎn yìng chū hàn wèi zhī jì de rú xué xiàng dào jiā xué shuō kào lǒng， chéng wéi zhèng shǐ nián jiān xuán xué yǐ dào jiā sī xiǎng wéi běn de zhòng yào guò dù， yě kě yǐ shuō shì xué shù fēng qì zhuǎn biàn de xiān dǎo。 wǔ、 chóng dé zhòng cái 'ān bāng zhì guó wáng sù bǎ dào jiā de sī xiǎng róng hé dào rú jiā de xué shuō zhī zhōng， yòu biàn zhù zhòng jiā jīng diǎn， mù de shì jiè rú jiā xué shuō de chuán tǒng yǐng xiǎng lì， xuān yáng tā zì jǐ de 'ān bāng zhì guó de sī xiǎng。 miàn duì sān guó dǐng lì， jí dài tǒng yī， ān dìng tiān xià de jú shì， yě xū yào yī gè tǒng yī de rèn shí， yī zhěng tào jù tǐ de cuò shī。 suǒ yǐ， zài tā de zòu yì hé wěi zào de《 kǒng zǐ jiā yǔ》《 kǒng cóng zǐ》 zhōng， shàfèi kǔ xīn dì jìn xíng shè jì。 zài tā de shè jì zhōng， shǒu xiān yào jiě jué de shì lǐ yì dào dé de wèn tí， qí cì cái shì rén jūn de zuò wéi hé rén cái de xuǎn bá yǔ rèn yòng。 duì yú lǐ yì dào dé， tā fā zhǎn liǎo rú jiā de guān diǎn。 kǒng zǐ de lǐ， zhù yào zhǐ lǐ yí、 lǐ zhì、 lǐ fǎ děng fāng miàn。 wáng sù zé bǎ tā tí gāo dào zhé xué de gāo dù， yòng lǎo zǐ sī xiǎng qù jiě shì tā。 tí chū lǐ yòu wǔ zhì、 sān wú、 sān wú sī de xìng zhì。 wǔ zhì shì shénme ní？ tā shuō：“ zhèng míng mù 'ér shì zhī， bù kě dé 'ér jiàn， qīng 'ěr 'ér tīng zhī， bù kě dé 'ér wén， zhì qì sài yú tiān dì， xíng zhī chōng yú sì hǎi： cǐ zhī wèi wǔ zhì yǐ。”（《 kǒng zǐ jiā yǔ · lùn lǐ》） jí zhǐ zhì、 shī、 lǐ、 lè、 āi wǔ zhì。 shénme shì sān wú ní？ tā shuō：“ wú shēng zhī lè， wú tǐ zhī lǐ， wú fú zhī sàng； cǐ zhī wèi sān wú。”（ tóng shàng） bǎ“ wú” zuò wéi lè、 lǐ、 sàng děng de gēn běn， míng xiǎn dì lì yòng liǎo lǎo zǐ de sī xiǎng。 shénme shì sān wú sī ní？ tā shuō：“ tiān wú sī fù， dì wú sī zài， rì yuè wú sī zhào。”（ tóng shàng） zhè jiù shì shuō， lǐ shì wú sī、 wú wéi、 shì zhī 'ér bù jiàn、 tīng zhī 'ér bù wén de。 zhè gè“ lǐ”， yǐ bù shì lǐ zhì、 lǐ fǎ de lǐ liǎo。 tā yǔ lǎo zǐ de“ dào” hé“ wú” hěn xiāng sì。 mù bù kě jiàn、 ěr bù kě wén， què wú chù bù zài， sì hū shì chǎn shēng yī qiē de gēn běn， shì yǔ zhòu de běn yuán。 jiě jué liǎo gēn běn de wèn tí， zuò wéi rén jūn， zì rán yào xún lǐ、 chóng dé、 zūn dào、 zhòng cái。 guó jiā cái néng dé dào zhì lǐ。“ dāng jīn suǒ jí， zài xiū rén shàng yì， chóng dé dūn lǐ。”（《 kǒng cóng zǐ · chén shì yì》） lǐ jì shì wú suǒ bù zài de gēn běn， rén jūn zhì guó zì rán bì xū zūn lǐ、 dūn lǐ。 yào jiǎng jiū dào yǔ dé。 tā de dào， zhòng zài sī xiǎng shàng de jīng shén jìng jiè， dé， zhòng zài xíng wéi fāng miàn de lún lǐ guān niàn。 cóng wéi rén de jiǎo dù lái shuō， jiù shì yào zuò dào dào dé shàng de zì wǒ wán shàn yǔ mǎn zú。 tā qiáng diào：“ fū dào zhě， suǒ yǐ míng dé yě； dé zhě， suǒ yǐ míng dào yě。 shì yǐ fēi dé dào bù zūn， fēi dào dé bù míng。”（《 kǒng zǐ jiā yǔ · wáng yán jiě》） dào yǔ dé 'èr zhě xiāng wéi biǎo lǐ， bù kě huò quē。 tā yòu shuō：“ wéi néng bù yōu shì zhī luàn， ér huàn shēn zhī bù zhì zhě， kě yǔ yán dào yǐ。”（《 kǒng cóng zǐ · kàng zhì》） bùwèi chén shì suǒ rǎo， jiā qiáng xiū shēn， cái néng tán dào dào de wèn tí。 zhè jiù biǎo míng liǎo xiū shēn de zhòng yào xìng。 rú hé xiū shēn ní？ tā qiáng diào：“ jūn bù kùn bù chéng wáng， liè shì bù kùn xíng bù zhāng。”（《 kǒng zǐ jiā yǔ。 kùn shì》） zài nì jìng zhōng kě yǐ jī fā rén men de yì zhì， shǐ rén dé dào duàn liàn。 xiū shēn de mùdì shì wèile“ dào”。“ yǔ qū jǐ yǐ fù guì， bù ruò kàng zhì yǐ pín jiàn， qū jǐ zé zhì yú rén， kàng zhì zé bù kuì yú dào。”（《 kǒng cóng zǐ · kàng zhì》） tū chū yī gè rén yào zhuī qiú？ bù kuì yú dào” de jīng shén jìng jiè， ér bù bì“ qū jǐ” yǐ qiú fù guì， qiú lì sàng zhì， zhōng jiāng shī qù rén běn shēn de zì yóu hé jià zhí。 yī gè wán shàn de rén， yīnggāi shì：“ fū qīng gāo zhī jié， bù yǐ sī zì lěi， bù yǐ lì fán yì， zé tiān xià zhī zhì dào， xíng tiān xià zhī zhèng lù。”（ tóng shàng） yī gè rén de dào dé xiū yǎng yǔ chóng gāo de jīng shén jìng jiè， shì rén men shēng cún zuì zhòng yào de zhī zhù。 pǔ tōng rén rú cǐ， guó jūn yóu yìng shǒu xiān zuò dào。“ míng jūn bì kuān yù yǐ róng qí mín， cí 'ài yǐ yōu róu zhī， ér mín zì dé yǐ。”（《 kǒng zǐ jiā yǔ · rù guān》）“ ài yǔ jìng， qí zhèng zhī běn yǔ？”（《 kǒng zǐ jiā yǔ · dà hūn jiě》） duì rén mín kuān róng、 cí 'ài、 zūn jìng， shì zhì guó de gēn běn。“ gǔ rén wéi zhèng， ài rén wéi dà， bù néng 'ài rén， bù yòu qí shēn。”（ tóng shàng）“ fū sǔn rén 'ér yì jǐ， shēn zhī bù xiáng yě。”（《 kǒng zǐ jiā yǔ · zhèng lùn》） bù néng 'ài mín， zì jǐ yě jiāng bù fù cún zài。 suǒ yǐ， guó jūn yóu yìng yán gé yào qiú zì jǐ， yīn wéi tā shì yī guó rén de biǎo shuài。“ fū zhèng zhě， zhèng yě。 jūn wéi zhèng， zé bǎi xìng cóng 'ér zhèng yǐ。 jūn zhī suǒ wéi， bǎi xìng zhī suǒ cóng。 jūn bùwèi zhèng， bǎi xìng hé suǒ cóng hū？”（《 kǒng zǐ jiā yǔ · dà hūn jiě》） jūn zhèng chén suí， shàng xíng xià xiào。 rán 'ér réng bù kě néng wú wù， suǒ yǐ tā yòu qiáng diào rén jūn tīng jiàn de zhòng yào。 tā rèn wéi guó jūn bì xū tīng qǔ bù tóng yì jiàn， yóu qí shì xiāng fǎn de yì jiàn， tā yǐ wèi guó wéi lì shuō：“ jūn chū yán jiē zì yǐ wéi shì， ér qīng dà fū mò gǎn jiáo qí fēi； qīng dà fū yì jiē zì yǐ wéi shì， ér shì shù rén mò gǎn jiáo qí fēi。 jūn chén jì zì xián yǐ， ér qún xià tóng shēng xián zhī。 xián zhī zé shùn 'ér yòu fú， jiáo zhī zé nì 'ér yòu huò。”（《 kǒng cóng zǐ · kàng zhì》） jūn chén dū zì yǐ wéi shì， tīng bù dào、 yě tīng bù jìn jiū zhèng zì jǐ cuò wù de hǎo yì jiàn， zuì zhōng jiāng dǎo zhì guó jiā de shuāi bài。 zhè jiù cóng zhèng fǎn liǎng fāng miàn lái tí xǐng guó jūn， zhì lǐ guó jiā， wán shàn zì shēn shì fēi cháng zhòng yào de。 zhè zhǒng yào qiú， kàn sì yòu wéi， shí jì yǔ tā wú wéi 'ér zhì de sī xiǎng shì yī zhì de。 jì rán rú cǐ， guó jiā de rén yuán、 jī gòu yě jiù yìng jīng jiǎn。 tā shàng shū huáng dì shuō：“ chú wú shì zhī wèi， sǔn bù jí zhī lù， zhǐ fú shí zhī fèi， bìng cóng róng zhī guān； shǐ guān bì yòu zhí， zhí rèn qí shì， shì bì shòu lù， lù dài qí gēng， nǎi wǎng gǔ zhī cháng shì， dāng jīn zhī suǒ yí yě。 guān guǎ 'ér lù hòu， zé gōng jiā zhī fèi xiān， jìn shì zhī zhì quàn。 gè zhǎn qí lì， mò xiāng yǐ zhàng。”（《 sān guó zhì · wèi zhì · rén sù chuán》） qù diào nà xiē yòu wèi wú shì， huò yīn rén shè guān、 zhǐ xiǎng shòu xīn bàng de guān yuán， ràng měi yī gè yòu shì de guān yuán dōuyòu fēng hòu de xīn fèng 'ér gè jìn qí zé。 jiēguǒ bù zhǐ huì jiǎn shǎo guó jiā de cái zhèng kāi zhī， hái kě bì miǎn wú shì chě pí、 hù xiāng zhēng dǒu， huò hù xiāng yǐ zhàng， péng bǐ wéi jiān de xiàn xiàng fā shēng。 zhǐ yòng shǎo liàng de guān yuán zhì guó， xiào guǒ huì gèng hǎo。 zhè yòu zì rán shè jí rú hé xuǎn bá rén cái de wèn tí liǎo。 zhèng què dì xuǎn bá hé shǐ yòng rén cái， shì zhì lǐ guó jiā de dà shì， shèn zhì guān xì dào guó jiā de shēng sǐ cún wáng。“ jīn tiān xià zhū hóu fāng yù lì zhēng， jìng zhāo yīng xióng yǐ zì fǔ yì， cǐ nǎi dé shì zé chāng， shī shì zé wáng zhī qiū yě。”（《 kǒng cóng zǐ · jū wèi》） yào dé dào shì rén de zhī chí hé bāng zhù， jiù bì xū bǎ xián néng yòu zhì huì de rén dàngchéng lǎo shī hé péng yǒu， zūn jìng hé liǎo jiě tā men。“ jīn bì yù dìng tiān xià， qǔ wáng hóu zhě， qí dào mò ruò shī xián 'ér yǒu zhì。”（《 kǒng cóng zǐ · dú zhì》）“ gù rén zhě mò dà hū 'ài rén， zhì zhě mò dà hū zhī xián， zhèng zhě mò dà hū guān néng。”（《 kǒng zǐ jiā yǔ · wáng yán jiě》） yào 'ài hù rén cái、 liǎo jiě rén cái de bù tóng néng lì， rán hòu cái néng zhèng què dì shǐ yòng rén cái。 xuǎn bá rén cái zhòng dé cái 'ér bù yǐ mào xiāng。“ rén zhī xián shèng zài dé， qǐ zài mào hū？”（《 kǒng cóng zǐ · jū wèi》） yě bù bì qiú quán zé bèi。“ fū míng zhù zhī yú chén， wéi dé suǒ zài， bù yǐ xiǎo cī fáng dà xíng yě。”（《 kǒng cóng zǐ · chén shì yì》） yào yòng qí suǒ cháng。“ fū shèng rén zhī guān rén， yóu tài jiàng zhī yòng mù yě， qǔ qí suǒ cháng， qì qí suǒ duǎn。”（《 kǒng cóng zǐ · jū wèi》） tā yǐ zǐ sī xiàng wèi jūn tuī jiàn lǐ yīn wéi lì， rèn wéi yòng rén lùn cái 'ér bù bì qiáng diào qí chū shēn， yǐ dāng shí de shè huì fēng qì， yòu zhè zhǒng rèn shí shì hěn nán dé de。 jūn chén zhī jiān， hái yào xiāng hù lǐ jiě hé zhī chí， jūn yòng chén bù yí， chén duì jūn yě néng fàn yán jiàn shì。 rú guǒ jù zǐ tí chū de jiàn yì，“ bù jiàn yòng， shì wú yán zhī bù dāng yě； yán bù dāng yú zhù 'ér jū rén zhī guān， shí rén zhī lù， shì shī lì yě。 shī lì sù cān， wú zuì shēn yǐ。”（《 kǒng cóng zǐ · lùn shì》） měi yī gè jù zǐ dū jìn zhōng zhí shǒu， ér bù shì shī wèi sù cān。 jūn chén róng qià， shǎng fá fēn míng， xíng chéng yòng xián rén、 qù bù xiào de liáng hǎo fēng qì， shàng xià qí xīn xié lì， guó jiā jiù néng zhì lǐ hǎo。 bǎ shè huì zhì luàn de gēn běn guī jié dào jūn zhù de zhì lǐ。 wáng sù de zhè tào bù cuò de rén cái lǐ lùn， kě xī méi yòu jù tǐ、 qièshí kě xíng de cuò shī， shí jì zhǐ néng shù zhī gāo gé。 gōng yuán 220 nián（ wèi huáng chū yuán nián）， shàng shū chén qún jiàn yì lì jiǔ pǐn guān rén zhī fǎ xuǎn bá rén cái。 zhè zhǒng bàn fǎ bì dà yú lì， kàn zhòng mén dì chū shēn、 xùn sī wǔ bì de fēng qì yù yǎn yù liè， zhēn zhèng de xián néng zhī shì réng rán bèi mái méi liǎo。 wáng sù de nǔ lì yě bìng wèi gǎi biàn zhè zhǒng zhuàng kuàng。 wáng sù zài gōng yuán 220 nián rèn sàn qí huáng mén shì láng hòu， guān yùn hēng tōng， hěn shòu huáng dì shǎng shí。 gōng yuán 229 nián， shēng rèn sàn qí cháng shì。 tā duì guó jiā de jūn shì、 zhèng zhì děng zhòng dà wèn tí pín pín shàng shū jiàn yì， kè jìn quàn jiàn zhī zhí。 wèi míng dì cháng cháng tīng cóng tā de yì jiàn。 jiē zhe， tā yòu yǐ cháng shì zhī zhí jiān rèn mì shū jiān、 chóng wén guān jì jiǔ。 yòu chéng wéi guǎn lǐ jiào yù de zhòng yào guān yuán。 wèi míng dì cáo ruì sǐ hòu， yú gōng yuán 240 nián chū rèn guǎng píng tài shǒu。 bù jiǔ， yòu bèi wèi qí wáng cáo fāng zhào huí， bài wéi yì láng， rèn shì zhōng， néng gòu chū rù jìn zhōng， hěn shòu rén zūn zhòng。 jiē zhe yòu shēng rèn tài cháng， zhǎng guǎn zōng miào jì sì， chéng wéi guó jiā zhòng yào guān yuán de jiǔ qīng zhī yī。 dāng shí dàjiàng jūn cáo shuǎng zhuān quán， rèn yòng hé yàn děng rén。 wáng sù shuō tā men shì hóng gōng、 shí xiǎn zhī lèi de huài dàn。 bù jiǔ， jiù yīn zōng miào jì sì wèn tí bèi miǎn zhí。 hòu lái yòu dōng shān zài qǐ， zuò guāng