| jíguàn： | zhè jiāng níng bō yú yáo | ||||||||
yuèdòuhuáng zōng xīzài历史大观dezuòpǐn!!! yuèdòuhuáng zōng xīzài百家争鸣dezuòpǐn!!! | |||||||||
huáng zōng xī duō cái bó xué， yú jīng shǐ bǎi jiā jí tiān wén、 suàn shù、 yuèlǜ yǐ jí shì、 dào wú bù yán jiū。 yóu qí zài shǐ xué shàng chéng jiù hěn dà。 qīng zhèng fǔ zhuàn xiū《 míng shǐ》，“ shǐ jú dà yì bì zī zhī”（《 qīng shǐ gǎo》 480 juàn）。 ér zài zhé xué hé zhèng zhì sī xiǎng fāng miàn， gèng shì yī wèi cóng“ mín běn” de lì chǎng lái pēng jī jūn zhù zhuān zhì zhì dù zhě， zhēn kān chēng shì zhōng guó sī xiǎng qǐ méng dì yī rén。 tā de zhèng zhì lǐ xiǎng zhù yào jí zhōng zài《 míng yí dài fǎng lù》 yī shū zhōng。
《 míng yí dài fǎng lù》 yī shū jì shí sān piān。“ míng yí” běn wéi《 zhōu yì》 zhōng de yī guà， qí yáo cí yòu yuē：“ míng yí yú fēi chuí qí yì， jūn zǐ yú xíng sān rì bù shí。 rén yōu wǎng， zhù rén yòu yán。” wéi liù shí sì guà zhōng dì sān shí liù guà， guà xiàng wéi“ lí xià kūn shàng”， jí dì zài shàng， huǒ zài xià。“ míng” jí shì tài yáng（ lí），“ yí” shì sǔn shāng zhī yì。 cóng guà xiàng shàng kàn， tài yáng chù“ kūn” jí dà dì zhī xià， shì guāng míng xiāo shī， hēi 'àn lái lín de qíng kuàng， yì guāng míng shòu dào shāng hài。 zhè 'àn hán zuò zhě duì dāng shí hēi 'àn shè huì de fèn mèn hé zhǐ zé， yě shì duì tài yáng zài dù shēng qǐ zhào lín tiān xià de xī pàn。 zhǐ yòu zhì huì de rén chù zài huànnàn dì wèi。“ dài fǎng” shì děng dài xián zhě lái fǎng， ràng cǐ shū chéng wéi hòu rén zhī shī de yì sī。 lìng wài，“ míng” jiù shì tài yáng， yì chēng wéi“ dà míng”， àn hé“ dà míng cháo”；“ yí” yòu“ zhū chú” zhī jiě， yòu yòu“ shì zhī bù jiàn” zhī jiě， àn hán zuò zhě de wáng guó zhī tòng。 gāi shū tōng guò pēng jī“ jiā tiān xià” de zhuān zhì jūn zhù zhì dù， xiàng shì rén chuán dì liǎo guāng máng sì shè de“ mín zhù” jīng shén， zhè zài dāng shí hēi 'àn wú bǐ shè huì huán jìng xià shì jí qí nán néng kě guì de！
《 yuán jūn》 shì《 míng yí dài fǎng lù》 de shǒu piān。 huáng zōng xī zài kāi piān jiù chǎn shù rén lèi shè lì jūn zhù de běn lái mùdì， tā shuō shè lì jūn zhù de běn lái mùdì shì wèile“ shǐ tiān xià shòu qí lì”、“ shǐ tiān xià shì qí hài”， yě jiù shì shuō， chǎn shēng jūn zhù， shì yào jūn zhù fù dān qǐ yì sī lì、 xīng gōng lì de zé rèn。 duì yú jūn zhù， tā de yì wù shì shǒu yào de， quán lì shì cóng shǔ yú yì wù zhī hòu wéi lǚ xíng qí yì wù fú wù de。 jūn zhù zhǐ shì tiān xià de gōng pú 'ér yǐ，“ gǔ zhě yǐ tiān xià wéi zhù， jūn wéi kè， fán jūn zhī bì shì 'ér jīng yíng zhě， wéi tiān xià yě”。 rán 'ér， hòu lái de jūn zhù què“ yǐ wéi tiān xià lì hài zhī quán yì chū yú wǒ， wǒ yǐ tiān xià zhī lì jìn guī yú jǐ， yǐ tiān xià zhī hài jìn guī yú rén”， bìng qiě gèng“ shǐ tiān xià zhī rén bù gǎn zì sī， bù gǎn zì lì， yǐ wǒ zhī dà sī， wéi tiān xià zhī dà gōng”，“ shì tiān xià wéi mò dà zhī chǎn yè， chuán zhī zǐ sūn， shòu xiǎng wú qióng”（ jūn jiàn《 yuán jūn》）。 duì jūn zhù“ jiā tiān xià” de xíng wéi cóng gēn běn shàng fǒu dìng liǎo qí hé fǎ xìng。
huáng zōng xī yī shēng zhù shù dà zhì yǐ shǐ xué、 jīng xué、 dì lǐ、 lǜ lì、 shù xué、 shī wén zá zhù wéi lèi， duō zhì 50 yú zhǒng， 300 duō juàn， qí zhōng zuì wéi zhòng yào de yòu《 míng rú xué 'àn》、《 sòng yuán xué 'àn》、《 míng yí dài fǎng lù》、《 mèng zǐ shī shuō》、《 zàng zhì huò wèn》、《 pò xié lùn》、《 sī jiù lù》、《 yì xué xiàng shù lùn》、《 míng wén hǎi》、《 xíng cháo lù》、《 jīn shuǐ jīng》、《 dà tǒng lì tuī fǎ》、《 sì míng shān zhì》 děng。 huáng zōng xī shēng qián céng zì jǐ zhěng lǐ biān dìng《 nán léi wén 'àn》， yòu shān dìng wéi《 nán léi wén dìng》、《 wén yuē》。
huáng zōng xī de《 míng rú xué 'àn》 yǐ jí qí hòu kāi shǐ cǎo chuàng， bìng yóu hòu rén hé xué shēng gòng tóng hé zuò wán chéng de《 sòng yuán xué 'àn》 zhè liǎng bù zhù zuò zài zhōng guó shǐ xué shǐ shàng yòu fēi cháng zhòng yào de dì wèi， tā kāi chuàng liǎo zhōng guó shǐ xué shàng de xīn tǐ cái， jí“ xué 'àn tǐ”。 xué 'àn tǐ yǐ xué pài fēn lèi de fāng shì jiè shào yī dìng shí dài de xué shù shǐ， zhè zhǒng tǐ cái bèi qīng rén qǔ yòng， chéng wéi biān xiě zhōng guó gǔ dài xué shù shǐ de zhù yào fāng shì。
shēng píng、 jiā tíng
fù huáng zūn sù dēng wàn lì nián jiànjìn shì dì， yì wéi dōng lín dǎng rén。 huáng zūn sù céng rèn jiān chá yù shǐ（ míng xī zōng tiān qǐ zhōng）， shòu yān dǎng suǒ hài。
chóng zhēn huáng dì jí wèi， huáng zōng xī huái zhuī rù jīng shēn yuān， shěn xùn shí， yǐ zhuī jī cì yān dǎng dǎng rén xǔ xiǎn chún， ōu dǎ cuī yìng yuán。 shěn xùn yān dǎng dǎng rén lǐ shí zhī shí， yòu yǐ zhuī cì lǐ shí。 shēng míng sì qǐ， rén chēng“ yáo jiāng huáng xiào zǐ”， míng sī zōng cháng tàn qí wéi“ zhōng chén gū zǐ”。 cóng fù yí mìng， shī shì wǎn míng rú xué diàn jūn liú zōng zhōu， dé jí shān zhī xué。 yòu kǔ dú shǐ shū， yóu míng dài《 shí sān cháo shí lù》 kāi shǐ， jìn 'ér biàn dú“ niàn yī shǐ”。
zéngshēn jiā kàng qīng huó dòng， cānyù duì yān dǎng dǒu zhēng， bìng chéng wéi“ fù shè” lǐng dǎo rén zhī yī， yǔ“ jǐ shè”、“ yìng shè” děng shì rén wǎng lái， nán míng hóng guāng nián jiān， ruǎn dà chéng sōu bǔ fù shè rén shì， zhǐ wéi dōng lín dǎng yú niè， huáng zōng xī yì míng liè qí zhōng， bèi bǔ rù yù。 hóng guāng cháo fù miè， nǎi táo huí jiā xiāng。 qīng bīng nán xià shí， céng zǔ zhì“ shì zhōng yíng” wǔ zhuāng dǐ kàng。
míng wáng， lǚ jù qīng tíng zhēng zhào， yǐn jū zhù shù jiǎng xué。 kāng xī dì céng jiē lián liǎng cì zhēng zhào huáng zōng xī fù jīng rèn fù xué hóng rú， jūn zāo huáng jù jué。 kāng xī xià lìng dì fāng guān yuán jìn lù huáng zōng xī de zhù zuò。 kāng xī yù xiū míng shǐ， zài cì xiǎng qǐ huáng zōng xī， céng yāo huáng fù jīng zhù chí shǐ jú。
huáng zōng xī hé tā de xiōng dì huáng zōng yán、 huáng zōng huì dōushì dāng shí zhù míng de xué zhě， yòu“ zhè dōng sān huáng” zhī wèi。 hòu dài zhōng de huáng bǎi jiā yì shì qīng dài zhù míng xué zhě。 cān jiàn tiáo mù：
* zhè dōng sān huáng
* yú yáo huáng shì jiā zú
xué shù
zōng xī xué shí yuān bó， dà fán tiān wén、 lì suàn、 yīn lǜ、 jīng shǐ bǎi jiā， shì dào、 nóng gōng děng wú bù shēn jiū。 zhì xué yǐ hàn wèi yáng míng xīn xué zì rèn， lì zhù chéng yì shèn dú zhī shuō。 yì zhòng shǐ xué zhī zuānyán， fú yīng zhě rú wàn sī tóng、 quán zǔ wàng、 zhāng xué chéng děng jiē yǐ shǐ xué míng jiā， wèi wéi zhè dōng xué pài。
huáng zōng xī cóng wén xué jiǎo dù qiáng diào“ xìng qíng”， fǎn yìng xiàn shí， biǎo dá zhēn yì。 qí shī fēng gé pǔ shí， fù 'ài guó zhù yì jīng shén， biǎo xiàn chū chóng gāo de mín zú qì jié hé jiān qiáng yì zhì。
tiān wén lì suàn
huáng zōng xī bìng jīng tōng tiān wén lì suàn hé shù xué。 tā yòng tuī suàn rì shí de fāng fǎ hé yán ruò qú děng rén kǎo zhèng gǔ wén《 shàng shū》 shì xì gǔ rén wěi zuò， gěi dāng shí sī xiǎng jiè dài lái hěn dà zhèn dòng。 huáng zōng xī tōng guò duì zhào《 guó yǔ》， rèn wéi gǔ wén《 shàng shū · tānɡ gào》 shì hòu rén“ wù xí zhōu zhì yǐ wéi《 tānɡ gào》”。 bìng dé jié lùn“ jīn yīn tuī rì shí yú zhāo shí qī nián liù yuè”（ lǔ zhāo gōng shí qī nián xià liù yuè jiá xū shuò rì），“ kě jiàn《 xià shū》 běn wén bù tóng kǒng shū、 zuǒ shì 'ér fēi wěi yě， zé bù néng bù zhì yí yú gǔ wén yǐ”。 xī rén FredEspenak de shù jù biǎo míng huáng zōng xī de tuī suàn wán quán zhèng què。
shěn kuò yú《 mèng xī bǐ tán · jì yì》 zhōng shuō：“ huái nán rén wèi pǔ jīng yú lì shù， yīháng zhī liú yě。《 chūn qiū》 rì shí sān shí liù， zhū lì tōng yàn， mì zhě bù guò dé 'èr shí liù qī， wéi yīháng dé 'èr shí jiǔ， pǔ nǎi dé sān shí wǔ， wéi zhuāng gōng shí bā nián yī shí， jīn gǔ suàn jiē bù rù shí fǎ， yí qián shǐ wù 'ěr”。 shěn kuò zhī shuō， shì hòu méi rén huái yí。 huáng zōng xī zuò《 chūn qiū rì shí lì》， duì cǐ guān diǎn jìn xíng jìn xíng liǎo fēn xī hé xiū zhèng。 huáng zōng xī yòng xī hàn sān tǒng lì tuī suàn chū lǔ zhuāng gōng shí bā nián 'èr yuè shì fǒu yòu rùn， bìng yòng shòu shí lì bìng cān kǎo xī fāng lì fǎ， shuō míng liǎo bǐ yuè pín shí shì bù kě néng fā shēng de。 huáng zōng xī fā xiàn《 chūn qiū》 zhōng jìzǎi de liǎng cì bǐ yuè shí dōushì“ qián shí 'ér hòu bù shí”， bìng lùn zhèng liǎo《 chūn qiū》 zhōng lǔ xiāng gōng 'èr shí sì nián yòu guān yuè shí de jì lù shì cuò wù de， ér lǔ zhuāng gōng shí bā nián sān yuè rì shí jì lù shì kě kào。
huáng zōng xī yòng lì suàn de fāng fǎ duì wǔ wáng fá zhòu díquè qiē nián dài jìn xíng liǎo tàn tǎo， xiě yòu《 lì dài jiá zǐ kǎo》。 tā chóngxīn tuī suàn liǎo kǒng zǐ díquè qiē shēng chén rì qī， bìng lùn zhèng liǎo zhōu zhèng jiàn zǐ hé zhōu lì gǎi yuè。
huáng zōng xī cān kǎo xī fāng tiān wén xué zhōng běn jūn lún de lǐ lùn（ tuō lè mì de lǐ lùn） kǎo chá liǎo zhōng guó“ rì gāo yú yuè” de shuō fǎ。
shù xué
huáng zōng xī zài yòu xiàn xìng、 wú xiàn xìng de guān niàn rèn shí shàng yì yòu suǒ jiàn shù。 tā shù xué shàng jiū zhèng liǎo zhū xī《 hú shuō shū》 zhōng de xiāng guān cuò wù。 fēn xī liǎo míng cháo liú xíng de suàn pán hé《 shù shù jì yí》 zhōng jìzǎi de jì suàn qì de qū bié。 tā duì xiāng shè hóu zhì jìn xíng liǎo xiáng xì shù xué fēn xī。
huáng zōng xī yì duì zhōng guó hé xī fāng shù xué jìn xíng liǎo píng xíng bǐ jiào， dàn yóu yú shí dài de jú xiàn xìng， tā rèn wéi xī fāng shù xué zhōng de yī xiē gài niàn fāng fǎ bù guò shì duì zhōng guó gǔ dài suàn shù de qiè qǔ hé xiū gǎi。
yuèlǜ
huáng zōng xī xiáng xì zhù jiě liǎo cài yuán dìng yuèlǜ xué， jiū zhèng liǎo zhū xī zhù《 mèng zǐ》 zhōng de xiāng guān yuèlǜ cuò wù。
dì lǐ
huáng zōng xī xiáng xì kān xiào liǎo《 shuǐ jīng zhù》， pī bó liǎo“ fēn yě shuō”。
sī xiǎng
zhù、 mín běn sī xiǎng
huáng zōng xī hé gù yán wǔ、 wáng fū zhī děng rén shì míng dài zhōng guó mín běn yǔ mín zhù sī xiǎng méng yá de dài biǎo rén wù，《 míng yí dài fǎng lù》 shì zhè fāng miàn de zhòng yào zhù zuò。 huáng zōng xī tí chū“ tiān xià wéi zhù， jūn wéi kè”、 guān yuán yīngdāng“ wéi tiān xià， fēiwèi jūn yě； wéi wàn mín， fēiwèi yī xìng yě”，“ tiān zǐ zhī suǒ shì wèi bì shì， tiān zǐ zhī suǒ fēi wèi bì fēi”、“ yòu zhì fǎ 'ér hòu yòu zhì rén”、“ bì shǐ zhì tiān xià zhī jù jiē chū yú xué xiào”（ xué xiào zhǐ yī zhǒng jī gòu）、“ gōng qí fēi shì yú xué xiào” děng guān diǎn。 yòu xué zhě rèn wéi huáng zōng xī de sī xiǎng réng shǔ zhì quán zài jūn， bìng méi yòu dào dá jìn dài mín zhù sī xiǎng de biāo zhǔn， yě yòu xué zhě rèn wéi huáng zōng xī de sī xiǎng shì jìn dài mín zhù sī xiǎng， zài mín quán lǐ lùn shàng hái chāo yuè liǎo
huáng zōng xī dìng lǜ
huáng zōng xī dìng lǜ shì zhǐ zhōng guó lì shǐ shàng fù shuì gǎi gé lì cháo lì dài dōuyòu jìn xíng， suī fù shuì gǎi gé mùdì hěn duō shì wèile jiǎn qīng nóng mín fù dān， gǎi shàn guó jiā cái zhèng， měi cì shuì fèi gǎi gé hòu， nóng mín fù dān zài duǎn shí jiān nèi què shí yòu xià jiàng， dàn suí hòu yòu zēng cháng dào bǐ gǎi gé jìn xíng qián gèng gāo de shuǐ píng， guó jiā cái zhèng zuì hòu yě dé bù dào gǎi shàn。
wēn jiā bǎo zǒng lǐ zài jì zhě zhāo dài huì shàng céng tí dào zhè yī dìng lǜ。
zhé xué guān diǎn
zhé xué shàng fǎn duì sòng xué zhōng“ lǐ zài qì xiān” de lǐ lùn， rèn wéi“ lǐ” bìng bù shì kè guān cún zài de wù zhì shí tǐ， ér shì“ qì” de yùn dòng guī lǜ， rèn wéi“ qì zhì rén xīn shì hún rán liú xíng zhī tǐ， gōng gòng zhī wù yě”。 jù yòu wéi wù lùn de tè sè。
“ yíng tiān dì jiē xīn yě” de guān diǎn yòu yòu wéi xīn lùn de qīng xiàng。 zhè yǔ huáng zōng xī fú yì yáng míng xué， shēn shòu qí yǐng xiǎng yòu guān。 huáng rèn wéi wáng xué zhōng“ zhì liáng zhī” de“ zhì”， jiù shì“ xíng”， liǎng zhě bié wú 'èr zhì。
zhèng zhì、 jīng jì guān diǎn
zhù zhāng tǔ dì gǎi gé， fù shuì gǎi gé， zhèng zhì zhì dù gǎi gé。
fǎn duì chuán tǒng zhòng nóng yì shāng， rèn wéi bìng qiáng diào“ gōng shāng jiē běn”。
wén xué guān diǎn
zhù zhāng wén xué yīngdāng fǎn yìng xiàn shí shè huì， biǎo dá zuò zhě de zhēn qíng shí gǎn， zhè jù yòu xiàn shí zhù yì de tè diǎn。 bù mǎn míng dài wén xué de kè yì mó nǐ， zhāi chāo piāo qiè zhī fēng。
huáng zōng xī fù shuì sī xiǎng
huáng zōng xī shì míng qīng zhī jì zhù míng sī xiǎng jiā。 huáng zōng xī fǎn duì rì yì kē zhòng de fù shuì zhēng shōu。 tā shuō“ wú jiàn tiān xià zhī tián fù rì zēng， ér hòu zhī wèimín zhě rì kùn yú qián，” zhǐ chū jiāng nán de tián fù tè zhòng， yòu xiē tián mǔ jiāng yī nián de chǎn liàng“ jìn shū yú guān， rán qiě bù zú。” tā fēn xī liǎo shǐ rén mín kǔ yú“ bào shuì” de sān hài“ yòu jī lěi mò fǎn zhī hài”， zhǐ shuì zhì měi jīng guò yī cì gǎi gé， dū dǎo zhì fù shuì de jìn yī bù jiā zhòng；“ suǒ shuì fēi suǒ chū zhī hài”， zhǐ tián fù zhēng yín， yín fēi nóng yè shēng chǎn zhī suǒ chū， nà shuì zhě yīn zhé yín 'ér jiā zhòng fù dān；“ tián tǔ wú děng dì zhī hài”， zhǐ bù fēn tǔ dì de féi jí chéng dù 'àn yī gè biāo zhǔn zhēng shuì， zào chéng fù dān bù jūn。 huáng zōng xī tí chū de fù shuì zhù zhāng shì， dì yī，“ zhòng dìng tiān xià zhī fù”， dìng shuì de biāo zhǔn yìng“ yǐ xià xià wéi zé”； dì 'èr， zhēng shōu tián fù“ bì rèn tǔ suǒ xuān， chū bǎi gǔ zhě fù bǎi gǔ， chū sāng má zhě fù bù bó， yǐ zhì zá wù jiē fù qí suǒ chū”， shēng chǎn shénme jiǎo nà shénme， bù qiáng qiú yī zhì； dì sān， chóngxīn zhàngliáng tǔ dì， àn tǔ zhì yōu liè jì suàn mǔ jī， fēn bié yǐ 240、 360、 480、 600 hé 720 bù zuò wéi wǔ mǔ， jí bǎ tǔ dì fēn wéi wǔ děng， jù děng zhēng shuì， xiāo chú yīn tǔ dì zhì liàng bù tóng 'ér dài lái de fù shuì fù dān bù jūn de wèn tí。
jiào yù
zōng xī bìng zài lǐ lùn shàng hé shí jiàn shàng shì yī wèi jié chū de jiào yù jiā。 huáng zōng xī zài tā de míng zhù《 míng yí dài fǎng lù》 zhōng zhuān mén liè chū《 xué xiào》 yī zhāng。 tā rèn wéi xué xiào zhōng yě yào xī jiǎng shí shì shí zhèng， yào míng shì fēi zhī lǐ， yě yào duì zhèng fǔ xíng wéi yòu suǒ jiān dū。 rèn wéi xué xiào de lǐng dǎo（“ xué guān”） xū yào yòu jiào dà de quán lì。 xué xiào yě yìng guǎng kāi yán lù， chéng wéi yú lùn chǎng suǒ。 zhè zhǒng xué xiào yì zhèng， cānyù shì fēi pàn duàn， yán lùn chàng mín zhù de guān diǎn zài dāng shí fēi cháng xīn yíng。
huáng zōng xī bìng rèn wéi“ xué guì lǚ jiàn， jīng shì zhì yòng”， zhè zhǒng lǐ lùn shí jiàn bìng zhòng de jiào yù xué xí guān diǎn yǔ tā shēn shòu yáng míng xué zhōng“ zhī xíng hé yī， zhī xíng bìng jìn” mì bù kě fēn。
huáng zōng xī zài jīn zhè jiāng níng bō、 shào xīng děng dì bàn xué jiǎng xué， péi yǎng liǎo hěn duō xué shēng。
zhù míng dì zǐ
* wàn sī tóng
* wàn sī dà
* quán zǔ wàng
* zhāng xué chéng
* shào jìn hán
* chóu zhào 'áo
zhù zuò
《 míng rú xué 'àn》（ zhōng guó dì yī bù xué shù shǐ）
*《 sòng yuán xué 'àn》（ quán zǔ wàng bǔ zú）
*《 míng shǐ 'àn》（ qì jīn wèi jiàn）
*《 míng wén hǎi》
*《 míng yí dài fǎng lù》
*《 xíng cháo lù》
*《 jīn shuǐ jīng》
*《 dà tǒng lì tuī fǎ》
*《 sì míng shān zhì》
*《 nán léi wén dìng》
jīn rén biān yòu《 huáng zōng xī quán jí》
yí jì
huáng zōng xī mù
shěng jí zhòng diǎn wén wù bǎo hù dān wèi。 míng mò qīng chū jié chū de sī xiǎng jiā、 shǐ xué jiā huáng zōng xī (l6l0-l695)， zì tài chōng， hào nán léi， xué zhě zūn chēng wéi lí zhōu xiān shēng。 tā sǐ hòu jiù zàng zài yú yáo chéng dōng nán 10 gōng lǐ de huà 'ān shān xià de lóng shān dōng nán lù， xiàn shǔ lù bù zhèn shí wǔ 'ào cūn。 gǔ shí hòu zhè yī dài sān miàn qīng shān huán bào， lín mù cōng yù， niǎo yǔ huā xiāng， jǐng sè yí rén。 zhèng rú xiān shēng shī zhōng miáo shù de：“ xī nián céng cǐ zuò lín jiā， yǐ jiù shuǐ shēng chè yè huá。 fēng jǐng guò qīng xiāo bù jìn， mǎn xī míng mù jìn táo huā。”
kàng qīng dǒu zhēng shī bài hòu， lí zhōu xiān shēng yú wǎn nián jiàn lóng hǔ shān cǎo táng yú huà 'ān shān， cóng shì dú shū zhù shù。 qīng kāng xī 'èr shí qī nián (l688 nián ) dōng， xiān shēng 79 nián suì shí， jiù zài cǐ zì mì mù dì， yíng jiàn liǎo jí qí jiǎn pǔ de shēng kuàng， bìng zuò shī liú cún：“ kōng gǔ dēng dēng xiāng chǔ pín， yě hú shé shǔ bù xiāng qīn。 yìng zhī nán miǎn gāo rén xiào， kǔ liàn shēng shēn yǔ sǐ shēn。” quán shī xíng xiàng shēng dòng， fǎng fó tīng dào liǎo dāng nián zhù mù shí bǐ cǐ jiāo xiǎng de chōng chǔ shēng。 lí zhōu xiān shēng hái zuò《 lí zhōu mò mìng》《 zàng zhì huò wèn》 piān gào jiè 'ér sūn， tā sǐ hòu jiù yòng píng shí chuān de yī fú rù liàn，“ yī bèi yī rù， ān fàng shí chuáng， bù yòng guān guǒ， bù zuò fó shì， bù zuò qī qī， fán gǔ chuī、 wū xí、 míng jīng， yī gài bù yòng”。 tā yòu yǐn xiàn shì zhī lì yín shī míng zhì：“ wén shuō shǐ nìngyòu zhào jūn， bù jiāng guān mù zì chán shēn。 rén jiān yì yòu qí yú wǒ， bǐ lì wú fán jí gǔ rén。” jìn yī bù chǎn míng“ bù guān 'ér zàng”， bù jǐn gǔ yǐ yòu zhī， jīn rén yě yòu xiān wǒ 'ér xíng de。 qí yòng yì shì tòng xīn jí shǒu， míng wáng yú qīng，“ qī yú sù xiǔ， ér bù yù xiǎn yán qí gù yě” ( lí zhōu xiān shēng shén dào bēi wén )。 tā hái zhǔ tuō hòu rén， mù qián bài tán xià xiǎo tián kě“ fēn zuò sān chí zhǒng hé huā”“ néng yú fén shàng zhí méi wǔ zhū” jiù fēi cháng gǎn xiè liǎo。 ruò“ zài yòu shí tiáo liǎng gēn， kě yí zhì wǒ kuàng qián zuò wàng zhù， shàng kè“ bù shì wáng hóu， chí zǐ líng zhī fēng jié； zhào chāo zhù shù， tóng yú xǐ zhī chuán wén。” miǎn lì hòu shēng yǐ xiān xián de gāo fēng liàng jié、 zhù shù chuán wén， zuò zì shēng de jiē mó。 lín zhōng qián， lí zhōu xiān shēng yòu zài cì zuò shī shì jì zǐ bǎi jiā :“ zhù mù jīng jīn yǐ bā nián， mèng hún luò cǐ yì xīn rán。 mò jiào shū yǔ yuān yǐ xiào， yī bǎ kū hái bù zì zhuān。” xiān shēng zài mí liú zhī jì， réng niàn niàn bù wàng“ cóng jiǎn 'ér zàng”， shǐ“ bǎi jiā bù gǎn bù zūn yě”。 tā cháng shì hòu， ér sūn zūn zhào yí zhǔ bàn lǐ zàng shì， bìng yóu qīng chū zhù míng shǐ xué jiā yín xiàn quán zǔ wàng zhuàn xiě shén dào bēi wén， xiào shān máo qí líng zhuàn xiě mù zhì míng。
“ wén gé” zhōng， huáng zōng xī mù bèi huǐ。 l98l nián bù fēn xiū fù， mù zuò xī cháo dōng nán， zhèng miàn xíng sì hé yè shān qiáng， yòng tiáo shí cuò féng dié qì。 zhōng jiān zhí shù shí kè mù bēi， shàng juān lì shū“ huáng gōng lí zhōu xiān shēng mù” qī gè dà zì。 bēi qián zhì yòu shí jì zhuō， yòng 'é luǎn shí pū shè de bài tán， liǎng cè gè zhì yī tiáo shí dèng。 mù sì zhōu cóng shān wēi wēi， lǜ yīn bì rì， gěi rén yī zhǒng sù mù yōu jìng zhī gǎn。
yì shì
yī gè pò lì dēng shàng tiān yī gé cáng shū lóu de wài xìng zú rén shì míng mò qīng chū de sī xiǎng jiā huáng zōng xī。 qīng dài kāng xī shí 'èr nián（ gōng yuán 1673） huáng zōng xī yóu yú tā de dào dé、 wén zhāng、 xué shí、 qì jié zài dāng shí pǔ biàn shòu dào rén men de jìng pèi。 zài fàn shì zú zhōng céng zuò guò jiā xīng fǔ xué xùn dǎo de fàn yǒu zhòng bāng zhù xià， hěn kuài qǔ dé liǎo fàn shì gè fáng de tóng yì， dēng shàng liǎo tiān yī gé。 yuán lái fàn qīn hòu dài wéi fáng zhǐ cáng shū shī sàn， hái yì dìng cáng shū yóu zǐ sūn gòng tóng guǎn lǐ， gé mén hé shū chú yàoshì fēn fáng zhǎng guǎn， fēi gè fáng qí jí， rèn hé rén bù dé shàn kāi。 huáng zōng xī bù jǐn yuè dú liǎo tiān yī gé de quán bù cáng shū， hái wéi tiān yī gé cáng shū zhěng lǐ biān mù zuò chū liǎo gòng xiàn。
xiàn zài suǒ kàn dào de dà mén liǎng bàng duì lián shì zhōng dǐng wén， dú zuò“ tiān yī yí xíng yuán cháng chuí yuǎn， nán léi shēn yì cáng jiǔ yóu nán”， duì lián shuō míng liǎo tiān yī gé cáng shū lóu lì shǐ yōu jiǔ hé qīng chū zhù míng sī xiǎng jiā huáng zōng xī dēng shàng tiān yī gé cáng shū lóu yǐ hòu de gǎn tàn xīn qíng。 huáng zōng xī hào nán léi， tā céng shǎng tàn“ dú shū nán， cáng shū yóu nán。 cáng zhī jiǔ 'ér bù sàn， zé nán zhī nán yǐ”。