yuèdòuliǔ zōng yuán Liu Zongyuanzài小说之家dezuòpǐn!!! yuèdòuliǔ zōng yuán Liu Zongyuanzài诗海dezuòpǐn!!! | |||||||
柳宗元
柳宗元[ liú yǔ xī liǔ zōng yuán ]
liǔ zōng yuán（ 773 héng 819） zì zǐ hòu， hé dōng jiě（ jīn shān xī yùn chéng） rén。
tā yǔ liú yǔ xī tóng nián zhōng jìn shì， yòu yī qǐ cān jiā yǒng zhēn gé xīn， shī bài hòu xiān biǎn yǒng zhōu， hòu biǎn liǔ zhōu。 tā de
zāo yù bǐ liú yǔ xī gèng bù xìng， yī zhí dào yuán hé shí sì nián， zhè zhǒng biǎn chì de 'è yùn hái méi yòu lí kāi tā， ér dāng táng xiàn zōng
yīn péi dù de qǐng qiú xià zhào zhào huí tā de shí hòu， tā què yǔ shì cháng cí liǎo， nián jǐn sì shí qī suì。 yòu《 liǔ hé dōng jí》。
liǔ zōng yuán liú xià lái de shī gē jǐn yī bǎi duō shǒu， dàn lì lái píng jià hěn gāo。 yóu qí shì sòng dài dà shī rén sū shì， tā céng
shuō：“ liǔ zǐ hòu shī zài táo yuān míng xià， wéi sū zhōu（ yìng wù） shàng。 tuì zhī（ hán yù） háo fàng qí xiǎn zé guò zhī， ér wēn
lì jìng shēn bù jí yě。 suǒ guì hū kū dàn zhě， wèi qí wài kū 'ér zhōng gāo， sì dàn 'ér shí měi， yuān míng、 zǐ hòu zhī liú shì yě。”
（《 píng hán liǔ shī》） yòu shuō， liǔ zōng yuán、 wéi yìng wù de shī shì“ fā xiān nóng yú jiǎn gǔ， jì zhì wèi yú dàn bó”
（《 shū huáng zǐ sī shī jí hòu》）。
liǔ zōng yuán shī què rú sū shì suǒ shuō， jiān yòu jiǎn jié、 jìng shēn、 wēn lì、 hán xù zhī cháng， zài zì rán、 pǔ shí de yǔ yán
zhōng yùn hán liǎo yōu yuǎn de qíng sī。 yóu qí yīngdāng zhù yì de shì， liǔ shī zhōng cháng cháng chū xiàn de shì yī zhǒng kōng kuàng gū jì de yì jìng，
rú《 zhōng yè qǐ wàng xī yuán zhí yuè shàng》：
jué wén fán lù zhuì， kāi hù lín xī yuán。 hán yuè shàng dōng lǐng， líng líng shū zhú gēn。 shí quán yuǎn yú xiǎng， shān niǎo shí yī xuān。
yǐ yíng suì zhì dàn， jì mò jiāng hé yán。
yuè shì hán de， lù shì hán de， yuǎn chù wēi miǎo de quán shēng hé shān niǎo 'ǒu 'ěr de yī míng， yìng chèn chū hán yè de qīng lěng jìng jì，
zài hán yè zhōng chéng xiàn liǎo shī rén suǒ gǎn shòu dào de gū dú yǔ jì mò。 yòu rú zhù míng de《 jiāng xuě》：
qiān shān niǎo fēi jué， wàn jìng rén zōng miè。 gū zhōu suō lì wēng， dú diào hán jiāng xuě。
zài guǎng mào de xuě yuán shàng， méi yòu rén jì， zài máng máng de tiān kōng zhōng， méi yòu niǎo yǐng， zhǐ yòu yī yè gū zhōu zài gū líng líng
yī gè yú rén， zài xuě màn màn zhōng dú zì chuí diào。 yòu rú《 yú wēng》：
yú wēng yè bàng xī yán sù， xiǎo jí qīng xiāng rán chǔ zhú。 yān xiāo rì chū bù jiàn rén， ǎi nǎi yī shēng shān shuǐ lǜ。 huí kàn tiān jì
xià zhōng liú， yán shàng wú xīn yún xiāng zhú。
quán shī biǎo xiàn de yě shì yī zhǒng kōng kuàng yōu yuǎn de gǎn shòu， zhǐ shì gū dú gǎn bù shì nà me nóng hòu bà liǎo。 zhè xiē shī， dū
yòu yōu shēn qīng yuǎn de yì jìng， dū bāo hán liǎo kōng kuàng gū jì de gǎn shòu， yòu dōushì yǐ jīng guò jīng xīn chuí liàn 'ér yòu bù xiǎn dé zuò zuò
de yǔ yán hé qīng lì lǎng jié 'ér yòu píng fán pǔ sù de yì xiàng lái biǎo xiàn de。
xíng chéng liǔ shī tè sè de yuán yīn hěn duō， jiào wéi zhòng yào de shì： dì yī， tā yǔ sēng lǚ de jiāo wǎng。 liǔ zōng yuán chóng xìn fó
jiào yóu lái yǐ jiǔ， tā zì jǐ céng duō cì shuō，“ wú zì yòu hǎo fó”（《 sòng xùn shàng rén fù zhōng chéng shū fù zhào xù》），
“ yú zhī shì shì zhī dào qiě jiǔ”（《 yǒng zhōu lóng xīng sì xī xuān jì》）。 ér tā de shī dà dū zuò yú bèi biǎn zhī hòu， tā suǒ
biǎn zhé de yǒng zhōu、 liǔ zhōu yòu shì chán fēng jí shèng de dì fāng。 zài yǒng、 liǔ 'èr zhōu qī jiān， tā cháng yǔ chán sēng wǎng lái， cóng chán sēng
nà lǐ， tā jiē shòu liǎo“ lè shān shuǐ 'ér shì xián 'ān”、 duì yī qiē dū yǐ“ píng cháng xīn” duì dài de rén shēng zhé lǐ（《 sòng sēng
hào chū xù》）。《 xùn gōng yuàn wǔ yǒng · chán táng》 yī shī zhōng shuō，“ shè yòu běn fēi qǔ， zhào kōng bù dài xī。 wàn lái jù yuán
shēng， yǎo rán xuān zhōng jì。 xīn jìng běn zì rú， niǎo fēi wú yí jì。”《 chén yì chāo chán shī dú chán jīng》 yòu shuō：“ dào rén tíng
yǔ jìng， tái sè lián shēn zhú。 rì chū wù lù yú， qīng sōng rú gāo mù。 dàn rán lí yán shuō， wù yuè xīn zì zú。”
dū biǎo xiàn liǎo duì chāo yuè chén shì 'ér wú suǒ zhì lěi、 kōng líng dàn bó de xīn jìng de zhuī qiú， yīn cǐ， tā xiě shī yě jiù yào nǔ
lì biǎo xiàn zhè zhǒng xīn jìng。 dì 'èr， yǒng zhōu、 liǔ zhōu xiù lì shān shuǐ de yǐng xiǎng。 shí yú nián jiān， tā zài zhè zhǒng měi lì 'ér yòu huāng
shū de zì rán shān shuǐ zhōng shēng huó，“ tǎng dàng qí xīn， chàng yáng qí xíng”（《 duì hè zhě》）， shǐ tā duì zì rán shān shuǐ yòu qīn
qiē de gǎn shòu； tè bié shì zài zhèng zhì shàng shòu dǎ jī， xīn qíng yā yì de qíng kuàng xià， tā gèng gǎn dào shān shuǐ duì xīn líng de 'ān wèi。
tā bù jǐn xiě xià liǎo xǔ duō yōu měi qīng xīn de shān shuǐ sǎnwén， yě bǎ zhè xiē shān shuǐ jǐng sè róng rù shī zhōng， rú“ méi lǐng hán yān cáng
fěi cuì， guì jiāng qiū shuǐ lù yú yōng”（《 liǔ zhōu jì zhàng rén zhōu sháo zhōu》），“ jiān jiā xī lì hán qiū wù， jú yóu líng lóng tòu
xī yáng”（《 dé lú héng zhōu shū yīn yǐ shī jì》），“ shān fù yǔ qíng tiān xiàng jì， tán xīn rì nuǎn cháng jiāo xián”（《 lǐng nán
jiāng xíng》），“ shān chéng guò yǔ bǎi huā jìn， róng yè mǎn tíng luàn yīng tí”（《 liǔ zhōu 'èr yuè róng yè luò jìn 'ǒu tí》）， zhè
xiē fù yòu nán fāng fēng wèi de zì rán jǐng xiàng gěi liǔ zōng yuán de shī zēng tiān liǎo yī zhǒng xīn yíng qǐ lì de měi gǎn。 tóng shí， zhè xiē jǐng xiàng
zài liǔ zōng yuán zhù guān xīn lǐ de zuò yòng xià， chéng xiàn chū jìng mì kuàng yuǎn de yì qù， chéng wéi gòu chéng liǔ shī dú tè yì jìng de zhòng yào yīn
sù。
dàn shì， liǔ zōng yuán bì jìng bù néng wàng huái xiàn shí zhèng zhì hé zì shēn zāo yù， shī bài de
rào zài tā de xīn tóu。 zhè zhǒng xīn qíng cháng cháng yǔ tián jìng xián shì de zhuī qiú jiū jié zài yī qǐ， liú lù zài shī zhōng， shǐ shī zài xián shì
zhōng yòu jì mò， zài tián jìng zhōng yòu gū dú， zài píng hé zhōng yòu bēi shāng。 rú《 xià chū yǔ hòu xún yú xī》：
yōu yōu yǔ chū jì， dú rào qīng xī qū。 yǐn zhàng shì huāng quán， jiě dài wéi xīn zhú。 chén yín yì hé shì？ jì mò gù suǒ yù。
xìng cǐ xī yíng yíng， xiào gē jìng yán yù。
bèi chēng wéi“ yú xī” de“ huāng quán” zì jù měi zhì 'ér bùwèi rén lǐ jiě hé zhòng shì， tā chéng wéi shī rén zì kuàng zì wèi de
duì xiàng。 suǒ yǐ， liǔ zōng yuán shuō“ jì mò gù suǒ yù”， zì chēng yào“ xī yíng yíng”、“ jìng yán yù， xīn lǐ què shì yī qiāng
wú kě nài hé、 zhǐ dé rú cǐ de kǔ zhōng。 yòu rú《 nán jiàn zhōng tí》 zhè shǒu bèi yù wéi“ píng dàn yòu tiān gōng”（ céng jí fǔ
《 bǐ mò xián lù》） de shī， què yǐ“ gū shēng yì wéi gǎn， shī lù shǎo suǒ yí。 suǒ mò jìng hé shì， pái huái zhǐ zì zhī” chéng
lù liǎo tā de xīn qíng。 sū shì shuō zhè shǒu shī“ yōu zhōng yòu lè， lè zhōng yòu yōu”（《 sháo xī yú yǐn cóng huà》 yǐn）， qí shí
“ yōu” cái shì qí zhōng de zhù yào qíng gǎn。 zhè zhǒng xián kuàng yǔ yōu yù de jiāo zhì， shǐ liǔ zōng yuán de shī zhōng chū xiàn liǎo táo yuān míng、
wáng wéi、 wéi yìng wù děngdōu méi yòu de qīng jùn。 jìn guǎn tā de hěn duō shī xiě dé hěn dàn bó， dàn tòu guò qù yī céng kàn， nà kōng líng
dàn bó wǎng wǎng shì yī zhǒng zì jué de zhuī qiú， ér bēi liáng què shì bù zì jué de nèi xīn chéng lù。 ér dāng zhè zhǒng bēi liáng qīn rù xīn tóu 'ér
bù néng zì jǐ shí， nà xián shì dàn bó biàn xiāo shī liǎo， shèng xià de zhǐ shì yī zhǒng
fēng lián sì zhōu》：
chéng shàng gāo lóu jiē dà huāng， hǎi tiān chóu sī zhèng máng máng。 jīng fēng luàn zhǎn fú róng shuǐ， mì yǔ xié qīn bì lì qiáng。 lǐng shù zhòng zhē
qiān lǐ mù， jiāng liú qū sì jiǔ huí cháng。 gòng lái bǎi yuè wén shēn dì， yóu zì yīn shū zhì yī xiāng。
ér dāng jī fèn dào liǎo jí diǎn shí， tā yě huì xiě chū《 lóng yīng cí》、《 xíng lù nán》 zhè yàng jiè kùn zài lóng lǐ de xióng yīng
hé zhuī rì 'ér sǐ de kuā fù lái bǐ yù zì jǐ de bēi zhuàng shī gē。
liú yǔ xī、 liǔ wán yuán de shī， suī bù xiàng yǐ mèng jiāo、 hán yù jí lǐ hè wéi dài biǎo de hé yǐ yuán zhěn、 bái jū yì wéi dài
biǎo de liǎng dà shī pài nà yàng jù yòu shí fēn xiǎn zhù de chuàng xīn tè zhēng， dàn tā men zài kuò zhǎn hé jiā shēn shī gē nèi zài yì yùn fāng miàn shì
yòu zhe tè chū chéng jiù de。 cóng biǎo miàn shàng， rén men hěn róng yì chá jué xíng shì、 yǔ yán hé nèi róng de biàn huà， què bù tài róng yì tǐ
huì dào shī gē nèi zài yùn hán liàng de biàn huà jí yǔ cǐ xiāng guān de guān wù tǐ yàn fāng shì de biàn huà， shì shí shàng， shī gē nèi zài yùn hán
liàng de kuò zhǎn hé jiā shēn wǎng wǎng shì zhí jiē yǐng xiǎng shī gē yì shù xìng de yuán yīn， zhōng guó shī gē jiǎng jiū yǐ hán xù qǔ shèng， yǐ yì jìng
qǔ shèng， yīn cǐ， liú yǔ xī、 liǔ zōng yuán zài shī gē fā zhǎn shǐ shàng de dì wèi yě shì shí fēn zhòng yào de。
[ liǔ zōng yuán yǔ gǔ wén yùn dòng ]
yóu yú zhèng zhì jiàn jiě yǔ gè rén jīng lì de bù tóng， liǔ zōng yuán bìng bù shǔ yú hán yù nà gè zuò jiā qún tǐ， ér qiě yóu yú tā
cháng qī biǎn zhé zài nán fāng， lí dāng shí de wén xué zhōng xīn jiào yuǎn， suǒ yǐ tā de gǔ wén lǐ lùn yǔ chuàng zuò shí jiàn méi yòu hán yù nà me
dà de yǐng xiǎng， dàn shì， liǔ zōng yuán duì gǔ wén fù xīng yùn dòng， yě yòu qí dú tè de gòng xiàn。
hé hán yù yī yàng， liǔ zōng yuán yě qiáng diào“ wén” yǔ“ dào” de guān xì。 tā zài《 bào cuī 'àn xiù cái lùn wéi wén shū》
zhōng zhǐ chū：“ shèng rén zhī yán， qī yǐ míng dào， xué zhě wù qiú zhū dào 'ér yí qí cí。 cí zhī chuán yú shì zhě， bì yóu yú shū。
dào jiǎ cí 'ér míng， cí jiǎ shū 'ér chuán， yào zhī zhī dào 'ér yǐ 'ěr。” yì sī jiù shì shuō， xiě wén zhāng de mù de shì“ míng dào”，
dú wén zhāng de mù de shì“ zhī dào”， wén cí zhǐ shì chuán dá“ dào” de shǒu duàn、 gōng jù。 zài《 dá wéi zhōng lì lùn shī dào shū》
zhōng， tā gèng míng què tí chū“ wén zhě yǐ míng dào” de yuán zé， zài《 dá wú wǔ líng lùn 〈 fēi guó yǔ 〉 shū》 zhōng， tā yòu yào
qiú wén zhāng yòu“ fǔ shí jí wù” de zuò yòng， jí néng gòu zhēn duì xiàn shí， jīng shì zhì yòng。
jī yú zhè yàng de rèn shí， liǔ zōng yuán yě duì pián wén chí pī pàn tài dù。 zài《 qǐ qiǎo wén》 zhōng， tā fěng cì pián wén shì
“ huàn yào wéi wén， suǒ suì pái 'ǒu； chōu huáng duì bái， án lòng fēi zǒu； pián sì lí liù， jǐn xīn xiù kǒu； gōng chén yǔ zhèn， shēng huáng
chù shǒu； guān zhě wǔ yuè， kuā tán léi hǒu； dú nì chén xīn， shǐ gān lǎo chǒu”， jiù shì shuō pián wén tú yòu biǎo miàn de hǎo kàn， bìng
wú shí jì de yòng chù， shèn zhì hái huì mí huò rén xīn。 tā tuī chóng de yě shì xiān qín liǎng hàn zhī wén， rèn wéi“ wén zhī jìn gǔ 'ér yóu
zhuàng lì， mò rú hàn zhī xī jīng”（《 liǔ zōng zhí xī hàn wén lèi xù》）， zhù zhāng xiě wén zhāng yào“ běn zhī《 shū》 yǐ qiú qí
zhì， běn zhī《 shī》 yǐ qiú qí héng， běn zhī《 lǐ》 yǐ qiú qí yí， běn zhī《 chūn qiū》 yǐ qiú qí duàn， běn zhī《 yì》
yǐ qiú qí dòng”， hái yào bàng cān《 gǔ liáng》、《 mèng》、《 xún》、《 zhuāng》、《 lǎo》、《 guó yǔ》、《 lí
sāo》、《 shǐ jì》 de qì shì、 mài luò、 wén cǎi děng（《 dá wéi zhōng lì lùn shī dào shū》）。
dà tǐ shàng shuō， liǔ zōng yuán de sǎnwén lǐ lùn yǔ hán yù hěn xiāng jìn。 zài píng jià pián wén shí bù wú piān jī， zài qiáng diào yǐ dào
wéi gēn běn shí nán miǎn hū shì wén xué de dú lì jià zhí， dàn tóng shí què yě hěn zhòng shì wén cí qì shì děng yì shù xìng fāng miàn de kǎo lǜ。
zhì yú tā de wén zhāng， tóng yàng bù wán quán shòu tā de lǐ lùn de xiàn zhì。
zài wén zhāng de jù tǐ biǎo xiàn fāng miàn， liǔ zōng yuán de kàn fǎ yǔ hán yù yòu xiē bù tóng。
shǒu xiān， hán yù bǐ jiào piān zhòng yú sǎnwén zhōng qíng gǎn de zhí jiē biǎo lù， suǒ wèi“ bù píng zé míng”、“ chóu sī zhī shēng yào
miào” děngdōu shì zhǐ zuò zhě qíng gǎn bù jiā yǎn shì de xuān xiè， ér liǔ zōng yuán zé bǐ jiào piān zhòng yú qíng gǎn de hán xù biǎo dá fāng shì。
《 dá wéi zhōng lì lùn shī dào shū》 zhōng shuō tā zì jǐ zuò wén：“ wèi cháng gǎn yǐ qīng xīn diào zhī， jù qí piāo 'ér bù liú yě； wèi cháng
gǎn yǐ dài xīn yì zhī， jù qí chí 'ér bù yán yě； wèi cháng gǎn yǐ hūn qì chū zhī， jù qí mèi méi 'ér zá yě； wèi cháng gǎn yǐ jīn qì
zuò zhī， jù qí yǎn jiǎn 'ér jiāo yě。”
jiù shì shuō zài chuàng zuò zhōng yào píng xīn jìng qì， shǐ nèi zài qíng gǎn shēn chén hán xù dì biǎo xiàn。 zhè lǐ miàn yòu rén shēng tài dù yǔ zōng
jiào xìn yǎng de yīn sù。 hán yù jī liè fǎn fó， céng pī píng xué fó zhě“ yī sǐ shēng， jiě wài jiāo， shì qí wéi xīn bì bó rán wú suǒ
qǐ， qí yú shì bì dàn rán wú suǒ shì。 bó yǔ dàn xiāng zāo， tuí duò wěimǐ， kuì bài bù kě shōu shí”（《 sòng gāo xián shàng rén
xù》）； ér liǔ zōng yuán què xìn fó， céng duō cì fǎn bó hán yù， rèn wéi fó jiào ràng rén“ lè shān shuǐ 'ér shì xián 'ān”（《 sòng
sēng hào chū xù》）， bìng zhù zhāng gǎn qíng bù kě guòfèn wài lù， shuō“ qì fán zé lǜ luàn， shì yōng zé zhì zhì。 jūn zǐ bì yòu yóu
xī zhī wù、 gāo míng zhī jù， shǐ zhī qīng níng píng yí， héng ruò yòu yú， rán hòu lǐ dá 'ér shì chéng”（《 líng líng sān tíng jì》）。
yīn cǐ， tā suī rán cháng cháng yā yì bù zhù xīn tóu jī qíng 'ér xiě chū jī liè de zuò pǐn， dàn yě cháng cháng kè zhì zì jǐ， xiě yī xiē gǎn
qíng shēn chén hán xù de sǎnwén。 xiāng bǐ qǐ lái， tā de zuò pǐn zài lì dù、 qì shì shàng bù rú hán yù， dàn zài juàn yǒng、 hán xù、
shēn chén shàng què chāo guò liǎo hán yù。 qí cì， hán yù bǐ jiào kè yì yú yǔ yán、 xíng shì shàng de gé xīn yǔ chuàng zào， wèile tū xiàn gǎn
qíng de lì dù， tā cháng zài yǔ yán jì qiǎo shàng xià gōng fū， ér liǔ zōng yuán xiāng duì dì gèng zhòng shì nèi zài hán yì de biǎo xiàn。 tā zài
《 fù dù wēn fū shū》 zhōng shuō：“ wú suī shǎo wéi wén， bù néng zì diāo zhuó， yǐn bǐ xíng mò， kuài yì lěi lěi， yì jìn biàn zhǐ。”
zài《 yáng píng shì wén jí hòu xù》 zhōng yě shuō， yì lùn wén yào“ gāo zhuàng guǎng hòu， cí zhèng 'ér lǐ bèi”， bǐ xīng wén yào“ lì zé
qīng yuè， yán chàng 'ér yì měi”， ér zài《 liǔ gōng xíng zhuàng》 zhōng zé jiè zàn měi liǔ hún sǎnwén tí chū：“ qù zǎo shì zhī huá mí，
wāng yáng zì sì， yǐ shì jǐ wéi yòng。” kě jiàn tā gèng zhòng shì nèi zài de“ yì” hé yǔ yán de“ chàng”， ér bù nà me qiáng diào
zài yǔ yán de wài xiàn xíng shì shàng xià gōng fū。 yīn cǐ， tā de wén fēng piān yú zì rán liú chàng、 qīng xīn juàn yǒng， gèng néng lìng dú zhě huí
wèi。
liǔ zōng yuán de yì lùn wén、 zhuànjì、 yù yán dōuyòu jiā zuò。 yì lùn rú《 fēng jiàn lùn》， luó ji jǐn yán， wén bǐ xī lì
ér liú chàng；《 bǔ shé zhě shuō》 cóng xuàn rǎn bǔ shé zhī xiǎn， fǎn chèn fù shuì zhī chén zhòng， diǎn chū“ fù liǎn zhī dú yòu shèn shì shé”
de zhù tí， piān fú suī duǎn 'ér bō lán qū zhé。 zhuànjì rú《 duàn tài wèi yì shì zhuàng》 jié qǔ liǎo duàn xiù shí zhì lǐ zhù jūn、 gū shēn
rù yíng quàn yù guō xī、 mài mǎ shì gǔ dài nóng cháng zū、 jù nà zhū cǐ dà líng sì gè diǎn xíng shì jì， shēng dòng 'ér yòu shuō fú lì。 yù
yán rú zhù míng de《 fù bǎn chuán》 jiè xiǎo chóng fěng cì nà xiē“ rì sī gāo qí wèi， dà qí lù” ér bù zhī sǐ zhī jiāng zhì de tān xīn
zhě；《 sān jiè · qián zhī lǘ》 zé jiè lǘ bǐ yù nà xiē wài qiáng zhōng gān、 shí wú suǒ néng de páng rán dà wù；《 pí shuō》 zé jiè
lù、 chū、 hǔ、 pí yī wù zhì yī wù lái bǐ yù nà xiē“ bù shàn nèi 'ér shì wài zhě” zhǐ zhī jiǎ jiè wài lì 'ér bù sī zì qiáng de
yú chǔn xíng wéi， xiǎng xiàng fēng fù qí tè， yǔ yán xī lì jīng liàn， piān fú suī duǎn 'ér yù yì shēn kè。
dàn liǔ zōng yuán sǎnwén zhōng xiěde zuì hǎo de shì nà xiē shān shuǐ yóu jì。
liǔ zōng yuán de shān shuǐ yóu jì bìng bù shì dān chún dì qù miáo mó jǐng wù， ér shì yǐ quán bù gǎn qíng qù guān zhào shān shuǐ zhī hòu， jiè
duì zì rán de miáo shù lái shū fā zì jǐ de gǎn shòu， zhèng rú tā zài《 yú xī shī xù》 zhōng suǒ shuō， tā shì yǐ xīn yǔ bǐ“ shù dí
wàn wù， láo lóng bǎi tài”。
xiàng《 gǔ mǔ tán xī xiǎo qiū jì》 suǒ xiě jǐng wù shì：“ qīng líng zhī zhuàng yǔ mù móu， yīng yīng zhī shēng yǔ 'ěr móu， yōu rán 'ér
xū zhě yǔ shén móu， yuān rán 'ér jìng zhě yǔ xīn móu。”
zhè shān shuǐ biàn bù jǐn jǐn shì yī zhǒng shì jué、 tīng jué de kè guān duì xiàng， ér shì tóu shè liǎo zuò zhě xīn jìng de huó shēng shēng de qīn
qiē de zì rán。 suǒ yǐ， tā bǐ xià de shān shuǐ， dū jù yòu tā suǒ xiàng wǎng de gāo jié、 yōu jìng、 qīng yǎ de qíng qù， yě yòu tā
shī zhōng gū jì、 qī qīng、 yōu yuàn de gé diào。 xiǎo shí tán de“ qī shén hán gǔ， qiǎo chuàng yōu suì”（《 zhì xiǎo qiū xī xiǎo shí tán
jì》）， gǔ mǔ tán xī xiǎo qiū de bèi rén yí qì（《 gǔ mǔ tán xī xiǎo qiū jì》）， xiǎo shí chéng shān de“ liè shì yí dí，
gèng qiān bǎi nián bù dé yī shòu qí jì”（《 xiǎo shí chéng shān jì》）， yú xī de“ wú yǐ lì shì”（《 yú xī shī xù》），
dōushì zuò zhě xīn líng de wài huà。 tā yě shēn shēn dì xǐ 'ài zhè xiē shān shuǐ，“ lián 'ér shòu zhī”、“ zhěn xí 'ér wò”（《 gǔ
mǔ tán xī xiǎo qiū jì》）， jué dé tā men yǔ zì jǐ yòu xiāng tóng de zāo yù hé bēi xǐ。 yě zhèng shì yīn wéi tā duì shān shuǐ bào yòu zhè
zhǒng gǎn qíng，“ xīn níng xíng shì， yǔ wàn huà míng hé”（《 shǐ dé xī shān yàn yóu jì》）， cái xiě chū rú cǐ xì nì、 yōu měi、
dòng qíng de shān shuǐ yóu jì。
tóng shí， liǔ zōng yuán yòu yǐ jí qí yōu měi、 níng liàn、 jīng zhì de yǔ yán tōng guò duì shān shuǐ de miáo shù， bǎ zhè xiē gǎn shòu biǎo
xiàn dé lín lí jìn zhì。 tā jí shàn yú yòng gè zhǒng chuán shén de cí jù lái xiě gè zhǒng gè yàng de shān lín xī shí， rú xiě shuǐ de yōu shēn píng
jìng， zé yòng“ dài xù gāo chún”（《 yóu huáng xī jì》）； xiě shuǐ de qīng chè qiǎn píng， zé yòng“ rì guāng xià chè， yǐng bù shí
shàng”（《 zhì xiǎo qiū xī xiǎo shí tán jì》）； xiě shuǐ tiào dòng qīng kuài， zé yòng“ liú ruò zhì wén， xiǎng ruò cāo qín”（《 shí
jiàn jì》）； xiě shuǐ liú dòng qū zhé， zé yòng“ qū xíng yū yú， nì ruò wú qióng”（《 shí qú jì》）； xiě shí， zé yòu
“ qīn rán xiāng lěi 'ér xià zhě”、“ chōng rán jiǎo liè 'ér shàng zhě” de shān pō shān shí（《 gǔ mǔ tán xī xiǎo qiū jì》）； yòu
“ wéi chí wéi yǔ wéi kān wéi yán” de 'àn biān zhī shí（《 zhì xiǎo qiū xī xiǎo shí tán jì》）； yě yòu“ huò liè huò guì huò lì huò
pú， qiào xué wēi suì， duī fù tū nù” de yuán zhōng zhī shí（《 yǒng zhōu wéi shǐ jūn xīn táng jì》）； yòu yòu“ nù zhě hǔ dǒu，
qǐ zhě niǎo lì， jué qí xué zé bí kǒu xiāng yā， sōu qí gēn zé tí gǔ jiāo zhì， huán xíng zú 'ě， yí ruò bó shì” de dà shān zhī shí
（《 yǒng zhōu cuī zhōng chéng wàn shí tíng jì》）。
fēng fù de yǔ huì hé jīng wēi de guān chá， bǎ shān shuǐ xiěde gè jù xíng tài、 xǔ xǔ rú shēng。
ér zài bù jú móu piān shí， tā yòu jí shàn yú yùn yòng xū shí xiāng shēng、 hū xù hū yì de fāng fǎ， shǐ wén zhāng kāi hé biàn huà，
yì qù wú qióng。 rú《 yóu huáng xī jì》 cóng zhōng guó zhè yàng yī gè hóng dà de fàn wéi lái shuō yǒng zhōu shān shuǐ zuì shàn， rán hòu zhú jiàn jí
zhōng dào huáng xī zhè yī kuài dì fāng lái， rán hòu yǐ yóu lǎn dēng lín de cì xù yī yī chéng xiàn huáng xī jǐng sè， yòu rú cóng kōng zhōng fǔ kàn，
cóng yuǎn 'ér jìn， yóu wài 'ér nèi， zhú jiàn chéng lù， zuì hòu zhuǎn dào huáng xī de chuán shuō hòu jiá rán 'ér zhǐ， bù chàn rù bàn diǎn zhù guān gǎn
shòu， ràng dú zhě rú lì qí jìng， yòng zì jǐ de yǎn guāng guān shǎng； ér《 shǐ dé xī shān yàn yóu jì》 zé cóng měi rì dēng lín de fàn fàn
ér tán zhuǎn rù jù tǐ de xī shān zhī xíng， zài jí xì de miáo mó hòu zhuǎn rù dēng gāo yuǎn tiào， yǐ zuò zhě zì shēn“ xīn níng xíng shì， yǔ
wàn huà míng hé” de gǎn shòu shōu shù， yòu chōng mǎn liǎo zhù guān qíng gǎn sè cǎi， lìng dú zhě zài zhè zhǒng chōng mǎn gǎn qíng de xù shù zhōng shén yóu
shān shuǐ； ér《 zhì xiǎo qiū xī xiǎo shí tán jì》 yǐ yú zài shuǐ zhōng de yí rán zhī lè hé zuò zhě zuò tán shàng de qī qīng qiǎo chuàng xiāng yìng，
yǐ rì zhào tán shuǐ de míng yǔ zhú shù huán hé de 'àn hù chèn， xiǎn chū yī zhǒng xiān míng de duì bǐ gǎn； ér《 yuán jiā kě jì》 zé zài cōng
cōng jì xù yuán jiā kě de yōu lì zhī hòu， zhuǎn guò lái xiě fēng lái shí“ fēn hóng hài lǜ”、“ chōng tāo xuán lái”， shǐ dān chún de dēng
lín yóu lǎn yòu héng shēng chū yī zhǒng dòng tài de qí yì qíng zhuàng。
cǐ wài， liǔ zōng yuán de shān shuǐ yóu jì yě jí qǔ liǎo pián wén de cháng chù， duō yòng duǎn jù， jié zòu míng kuài bìng qiě fù yú biàn huà。
xiàng《 yuán jiā kě jì》 xiě fēng， zài“ měi fēng zì sì shān 'ér xià” zhī hòu， lián yòng bā gè sì zì jù：
zhèn dòng dà mù， yǎn rǎn zhòng cǎo， fēn hóng hài lǜ， wěng bó xiāng qì， chōng tāo xuán lái， tuì zhù xī gǔ， yáo yáng wēi ruí， yǔ
shí tuī yí。
yǐ jí cù de jié zòu hōng tuō liǎo fēng de qì shì。 ér《 zhì xiǎo qiū xī xiǎo shí tán jì》 zhōng xiě yú：
tán zhōng yú kě bǎi xǔ tóu， jiē ruò kōng yóu wú suǒ yǐ， rì guāng xià chè， yǐng bù shí shàng， yí rán bù dòng。 chù 'ěr yuǎn shì，
wǎng lái xī hū， sì yǔ yóu zhě xiāng lè。
zé zài cēncī shū chàng zhōng lüè yòu jǐn cù， shǐ yú de jìng yǔ dòng jí shēng dòng dì suí jié zòu 'ér shēng。 zài zhè xiē kàn sì píng cháng de
dì fāng， què níng jù liǎo liǔ zōng yuán jīng xīn chuí liàn de gōng fū。
dāng rán， liǔ zōng yuán gǔ wén zài dāng shí yǐng xiǎng bù rú hán yù nà me dà， dàn shì liǔ zōng yuán yǐ tā yǔ zhòng bù tóng de chuàng zuò shí
jiàn， wéi wén fēng de gǎi biàn kāi tuò liǎo yī tiáo xīn lù。 yóu qí shì tā de shān shuǐ yóu jì， tū pò liǎo guò qù sǎntǐ wén piān zhòng shí yòng、
yǐ zhèng zhì hé zhé lǐ yì lùn wéi zhù de jú xiàn， gǎi biàn liǎo sǎntǐ wén yǐ xiān qín liǎng hàn gào shì diǎn mó、 shǐ chuán shū zòu wéi diǎn fàn de
guān niàn， chuàng zào liǎo yī zhǒng gèng wén xué huà、 shū qíng huà de sǎnwén lèi xíng。 tā de yù yán yě shì jù yòu chuàng zào xìng de。 zài cǐ zhī
qián， yù yán dà dǐ zhǐ shì yī piān wén zhāng zhōng de yī bù fēn， zhù yào yòng zuò lùn shuō de lì zhèng， liǔ zōng yuán de yù yán zé bǎi tuō liǎo
zhè zhǒng yǐ fù xìng zhì， ér chéng wéi yī zhǒng dú lì de wén tǐ。
liǔ zōng yuán sǎnwén de yǔ yán yǐ“ jùn jié” zhù chēng， wén zì zhǔn què 'ér jiǎn jié yòu lì， yòu jiān yòu hán xù、 zì rán zhī cháng，
tǐ xiàn chū gū gāo tuō sú de rén shēng qíng diào， shì yī zhǒng yǔ rén gé xiāng tǒng yī de sǎnwén fēng gé。 tā de sǎnwén chuàng zuò yǔ hán yù de
yǐ qí jué xióng fàng wéi tè zhēng de chuàng zuò yī dào， wéi hào wéi“ gǔ wén” ér shí wéi xīn tǐ sǎnwén de chéng gōng diàn dìng liǎo jī chǔ。
gǔ wén yùn dòng shì wén xué shǐ shàng yī gè fù zá de xiàn xiàng。 jiù qí jiě fàng wén tǐ、 tuī dǎo pián wén de jué duì tǒng zhì、 huī fù
sǎnwén zì yóu shū xiě de gōng néng zhè yī diǎn lái shuō， wú lùn duì shí yòng wén zhāng hái shì duì yì shù sǎnwén de fā zhǎn， dōuyòu bù kě mó
miè de gōng jì。
ér qiě wǒ men yě kàn dào， suī rán gǔ wén jiā biāo bǎng yǐ“ chuán dào”、“ míng dào” wéi wén zhāng de zuì gāo yuán zé， dàn hán、
liǔ zuì jù yòu wén xué xìng de sǎnwén， què dà dǐ bìng fēi yǐ cǐ wéi hé xīn de； hán wén xióng qí， liǔ wén yōu lì， dū bǎo hán liǎo gè
rén de shēng huó qíng gǎn， jù yòu xiān míng de yì shù zhuī qiú。 yīn wéi tā men duì“ dào” de lǐ jiě bìng bù nà me xiá 'ài， tā men zì
shēn de“ dào xué qì” yě bìng bù nà me nóng hòu。 hán yù《 sòng gāo xián shàng rén xù》 lùn zhāng xù de shū fǎ， shuō zhāng“ lì hài bì
míng， wú yí zī zhū， qíng yán yú zhōng， lì yù dǒu jìn， yòu dé yòu sàng， bó rán bù shì”， zhè zhǒng zhí zhe yú xiàn shí rén shēng de
chéng bài dé shī de jī qíng biǎo xiàn yú shū fǎ， cái huò dé zhuó yuè chéng jiù。 zhè bù jǐn fǎn yìng liǎo hán yù duì zì yóu bēn fàng de shèng táng yì
shù de 'àihào， ér qiě yǔ tā de wén xué guān yě yòu xiāng tōng zhī chù。 dàn tóng shí yě bù néng bù zhù yì dào， gǔ wén yùn dòng dídí bì
bìng yě shì xiāng dāng yán zhòng de。 zài wèi jìn nán běi cháo shí dài， rén men tōng guò cháng qī de nǔ lì， zhōng yú duì wén xué yǔ fēi wén xué de
qū fēn qǔ dé liǎo suī fēi jīng què què yǐ shì pō wéi qīng chǔ de rèn shí， ér qí zhōng guān jiàn， jiù zài yú duì shí yòng xìng de hé yì shù xìng
de wén zhāng jiā yǐ fēn pàn。 zhè wéi wén xué zài qí dú lì dì wèi shàng huò dé zì yóu fā zhǎn tí gōng liǎo bì yào de qián tí。 ér gǔ wén yùn
dòng yóu yú qiáng diào dào duì wén de zhī pèi xìng， cóng 'ér yě jiù qǔ xiāo liǎo wén xué yǔ fēi wén xué de qū fēn， zhè zài wén xué guān niàn shàng shì
zhòng dà de dàotuì。 yóu yú gǔ wén yùn dòng de hé xīn sī xiǎng shì chàng dǎo yǐ wén xué wéi wéi hù fēng jiàn zhèng zhì zhì xù fú wù， zhè bì rán
dǎo zhì zuò jiā gè xìng de shōu liǎn， cóng 'ér duì wén xué de fā zhǎn jiā shàng chén zhòng de shù fù。 fēng jiàn zhuān zhì yù shì qiáng huà， zhè yī zhǒng
shù fù jiù yù shì yán zhòng， tóng shí“ gǔ wén” yě yù shì biǎo xiàn chū nóng hòu de fēng jiàn shuō jiào sè cǎi。 shí jì shàng， xiàng hán yù duì
“ qíng yán yú zhōng， lì yù dǒu jìn” shì de jī qíng de zàn xǔ， dào liǎo sòng dài jiù yǐ jīng hěn nán jiàn dào， gèng bù yòng shuō gèng wéi jū
jǐn de míng、 qīng zhèng tǒng gǔ wén jiā liǎo。 zhè yě shì gǔ wén yùn dòng xiān tiān de yǐn huàn suǒ zhì。
（ zhōng guó wén xué shǐ， zhāng péi héng luò yù míng， youth sǎo xiào）
His civil service career was initially successful, but in 805 he fell from favour because of his association with a failed reformist movement. He was exiled first to Yongzhou, (Hunan province), and then to Liuzhou (Guangxi province). However, this setback allowed his literary career to flourish: he produced poems, fables, reflective travelogues and essays sythesizing elements of Confucianism, Taoism and Buddhism.
His best-known travel pieces are the Eight Records of Excursions in Yongzhou (永州八游记, Yǒngzhōu bā yóujì). Around 180 of his poems are extant. Some of his works celebrate his freedom from office, while others mourn his banishment.