táng dài  唐(661nián～721nián)

 shǐ lùn shǐ píng a historical treatise historiography： 《shǐ tōng》 shīcí： 《yí kūn miào lè zhāng Miriam Kun Temple movement》    yuèdòuliú zhī jǐzài历史大观dezuòpǐn!!! yuèdòuliú zhī jǐzài诗海dezuòpǐn!!!

　　liú zhī jǐ， hòu míng zǐ xuán， péng chéng ( jīn jiāng sū xú zhōu ) rén。 yǐ cí xué zhī míng。 ruòguàn jǔ jìn shì， shòu huò jiā zhù bù。 zhèng shèng zhōng， zhào jiǔ pǐn yǐ shàng gè yán shí zhèng， zhī jǐ shàng chén sì shì， cí shèn qiē zhí。 lěi qiān zuǒ shǐ， zhuó fèng gé shè rén。 jǐng lóng chū， zhuǎn tài zǐ zhōng yǔn， réng xiū guó shǐ。 shí jiān xiū zhě duō， zhī jǐ zòu jì xiāo zhì zhōng yán wǔ bù kě， yǐ wéi hàn qīng wú rì， tóu bái kě qī。 yòu zhù《 shǐ tōng》 èr shí juàn， bèi lùn shǐ cè zhī tǐ。 xú jiān zhòng qí shū， wèi jū shǐ zhí zhě yí zhì zuò yòu。 jǐng yún zhōng， qiān tài zǐ zuǒ shù zǐ， jiān chóng wén guǎn xué shì。 kāi yuán chū， wéi zuǒ sàn qí cháng shì。 zài shǐ zhí 'èr shí nián， cháng duì zhèng wéi zhōng yuē： “ shǐ cái xū yòu sān cháng， cái yě、 xué yě、 shí yě。 ” shí rén yǐ wéi zhī yán。 shī yī shǒu。
　　
　　 táng gāo zōng yǒng lóng yuán nián (680) jǔ jìn shì。 wǔ zé tiān cháng 'ān 'èr nián (702) kāi shǐ dān rèn shǐ guān ﹐ zhuàn qǐ jū zhù﹐ lì rèn zhù zuò zuǒ láng ﹑ zuǒ shǐ﹑ zhù zuò láng﹑ mì shū shǎo jiān﹑ tài zǐ zuǒ shù zǐ﹑ zuǒ sàn qí cháng shì děng zhí﹐ jiān xiū guó shǐ。 cháng 'ān sān nián yǔ zhū jìng zé děng zhuàn《 táng shū》 bā shí juàn﹐ shén lóng (705 ～ 707) shí yǔ xú jiān děng zhuàn《 wǔ hòu shí lù》。 xuán zōng xiān tiān yuán nián (712)﹐ yǔ pǔ xué jiā liǔ chōng děng gǎi xiū《 shì zú zhì》﹐ zhì kāi yuán 'èr nián (714) zhuàn chéng《 xìng zú xì lù》 èr bǎi juàn﹐ sì nián yǔ wú jīng zhuàn chéng《 ruì zōng shí lù》 èr shí juàn﹐ chóngxiū《 zé tiān shí lù》 sān shí juàn﹑《 zhōng zōng shí lù》 èr shí juàn。
　　
　　《 shǐ tōng》 mù lù ( míng kè běn )
　　 liú zhī jǐ bù mǎn yú dāng shí shǐ guǎn zhì dù de hùn luàn hé jiān xiū guì chén duì xiū shǐ gōng zuò de héng jiā gān shè﹐ yú jǐng lóng 'èr nián (708) cí qù shǐ zhí﹐“ tuì 'ér sī zhuàn《 shǐ tōng》﹐ yǐ jiàn qí zhì”。
　　
　　《 shǐ tōng》 bāo kuò nèi piān sān shí jiǔ piān﹑ wài piān shí sān piān﹐ qí zhōng nèi piān de《 tǐ tǒng》﹑《 pí miù》﹑《 chí zhāng》 sān piān zài běi sòng 'ōu yáng xiū﹑ sòng qí zhuàn《 xīn táng shū》 qián yǐ yì﹐ quán shū jīn cún sì shí jiǔ piān。 nèi piān wéi quán shū de zhù tǐ﹐ zhuózhòng jiǎng shǐ shū de tǐ cái tǐ lì﹑ shǐ liào cǎi jí﹑ biǎo shù yào diǎn hé zuò shǐ yuán zé ﹐ ér yǐ píng lùn shǐ shū tǐ cái wéi zhù ﹔ wài piān lùn shù shǐ guān zhì dù﹑ shǐ jí yuán liú bìng zá píng shǐ jiā dé shī。《 shǐ tōng》 zǒng jié liǎo táng chū yǐ qián biān nián tǐ shǐ shū hé jìzhuàn tǐ shǐ shū zài biān zuǎn shàng de tè diǎn hé dé shī﹐ rèn wéi zhè liǎng zhǒng tǐ cái bù kě piān fèi﹐ ér zài cǐ jī chǔ shàng de duàn dài wéi shǐ zé shì jīn hòu shǐ shū biān zuǎn de zhù yào xíng shì。 tā duì jìzhuàn tǐ shǐ shū de gè bù fēn tǐ lì﹐ rú běn jì﹑ shì jiā﹑ lièzhuàn﹑ biǎo lì﹑ shū zhì﹑ lùn zàn﹑ xù lì﹑ tí mù děng﹐ zuò liǎo quán miàn 'ér xiáng jìn de fēn xī﹐ duì biān xiě shǐ shū de fāng fǎ hé jì qiǎo yě duō yòu lùn shù﹐ zhè zài zhōng guó shǐ xué shǐ shàng hái shì dì yī cì。 tā rèn wéi﹐“ zhēng qiú yì shuō﹐ cǎi zhí qún yán﹐ rán hòu néng chéng yī jiā”﹐ zhù zhāng duì dāng shí gè zhǒng“ zá shǐ” yìng fēn bié qí duǎn cháng 'ér yòu suǒ xuǎn zé﹐ duì yǐ wǎng gè zhǒng jìzǎi zhōng cún zài de“ yì cí yí shì﹐ xué zhě yí shàn sī zhī”。 guān yú zuò shǐ yuán zé ﹐《 shǐ tōng》 xiān míng dì tí chū jiān chí zhí shū﹐ fǎn duì qū bǐ﹔ qí《 zhí shū》﹑《 qū bǐ》 liǎng piān﹐ zài rèn shí shàng bǎ zhōng guó shǐ xué de zhí bǐ de yōu liáng chuán tǒng jìn yī bù fā zhǎn liǎo。 wài piān de《 shǐ guān jiàn zhì》 shì yī piān jiǎn yào de shǐ guān zhì dù shǐ﹔《 gǔ jīn zhèng shǐ》 xù shù lì dài shǐ shū yuán liú﹐ jiànhuò yě yòu yī xiē píng lùn﹔《 yí gǔ》﹑《 huò jīng》 chéng wáng chōng《 lùn héng》 de《 wèn kǒng》﹑《 cì mèng》 zhī yú xù﹐ duì gǔ dài shǐ shì hé rú jiā jīng diǎn tí chū yī xiē yí wèn﹐ fǎn yìng liǎo zuò zhě duì yú lì shǐ de yán sù tài dù hé pī pàn jīng shén﹔《 zá shuō》 děng piān běn shì dú shǐ zhá jì﹐ shè jí dào yǐ wǎng shǐ jiā﹑ shǐ shū de dé shī﹐ yòu de dì fāng yě fǎn yìng chū zuò zhě zài zhé xué sī xiǎng shàng de jiàn jiě hé qīng xiàng。
　　
　　《 shǐ tōng》 duì shǐ xué gōng zuò yě yòu yī xiē lùn shù。 rú tā bǎ shǐ xué jiā de gōng zuò fēn wéi sān gè děng dì ﹕ yī shì gǎn yú fèn bǐ zhí shū﹐ zhāng shàn biǎn 'è﹐ rú dǒng hú﹑ nán shǐ﹔ èr shì shàn yú biān cì shǐ shū﹐ chuán wéi bù xiǔ﹐ rú zuǒ qiū míng﹑ sī mǎ qiān﹔ sān shì jù yòu gāo cái bó xué﹐ míng zhòng yī shí﹐ rú zhōu dài de shǐ yì﹑ chǔ guó de yǐ xiāng。 liú zhī jǐ dì yī cì tí chū liǎo shǐ xué jiā bì xū jù bèi shǐ cái﹑ shǐ xué﹑ shǐ shí“ sān cháng” de lùn diǎn。 shǐ xué﹐ shì lì shǐ zhī shí﹔ shǐ shí﹐ shì lì shǐ jiàn jiě﹔ shǐ cái﹐ shì yán jiū néng lì hé biǎo shù jì qiǎo。“ sān cháng” bì xū jiān bèi﹐ ér shǐ shí yòu shì zuì zhòng yào de。 shǐ shí de hé xīn shì zhōng yú lì shǐ shì shí﹐ bǐng bǐ zhí shū。 shǐ yòu“ sān cháng” zhī shuō﹐ bèi shí rén chēng wéi dǔ lùn﹐ duì hòu shì yě yòu hěn dà yǐng xiǎng。
　　
　　《 shǐ tōng》 shì zhōng guó shǐ xué shǐ shàng zuì zǎo de cóng lǐ lùn shàng hé fāng fǎ shàng zhuózhòng chǎn shù shǐ shū biān zuǎn tǐ cái tǐ lì de zhuān shū﹐ shì duì zhōng guó táng chū yǐ qián de shǐ xué biān zuǎn de gài kuò hé zǒng jié﹐ shì zhōng guó shǐ xué jiā cóng zhuàn shù lì shǐ fā zhǎn dào píng lùn shǐ jiā﹑ shǐ shū hé shǐ xué gōng zuò de kāi chuàng xìng zhù zuò。 táng rén xú jiān rèn wéi﹐ wéi shǐ zhě yìng jiāng《 shǐ tōng》 zhì yú zuò yòu。 míng﹑ qīng yǐ lái﹐《 shǐ tōng》 liú chuán jiàn guǎng﹐ zhù﹑ shì﹑ píng﹑ xù zhě wǎng wǎng yòu zhī﹐ xiàn dài shǐ xué jiā yì yòu bù shǎo yán jiū《 shǐ tōng》 de lùn zhù。 tā shì 8 shì jì chū zhōng guó shǐ tán hé shì jiè shǐ tán shàng de yī bù zhòng yào de shǐ xué píng lùn zhù zuò。《 shǐ tōng》 yě shì yòu quē diǎn de。 tā duì shǐ shū tǐ cái de kàn fǎ﹐ jǐn jǐn jú xiàn yú duì guò wǎng de zǒng jié﹐ wèi néng tí chū xīn de shè xiǎng﹔ tā shuō de shǐ shū biān zuǎn chāo bù chū biān nián﹑ jìzhuàn 'èr tú﹐ yì bù gòu quán miàn。 tā guòfèn qiáng diào shǐ shū tǐ lì de zhěng qí huàyī﹐ yǐ zhì yào qiú yǐ shēng dòng de kè guān lì shǐ qù shì yìng tǐ lì de mó shì﹐ yīn 'ér duì yǐ wǎng shǐ shū de pī píng yì wǎng wǎng shī yú piān pō。
　　
　　 táng mò liǔ càn zhe yòu《 shǐ tōng xī wēi》﹐ shuō míng《 shǐ tōng》 zài táng dài yǐ jīng liú chuán。《 shǐ tōng》 zhī sòng kè běn yǐ bù kě jiàn﹐ liú chuán zhì jīn de zuì zǎo běn zǐ xì míng kè sòng běn﹐ rú wàn lì wǔ nián (1577) de zhāng zhī xiàng kè běn。 wàn lì sān shí nián de zhāng dǐng sī kè běn﹐ yuán yú jiā jìng shí sì nián (1535) de lù shēn kè běn﹐ yě shì jiào zǎo de běn zǐ。 lǐ wéi zhēn zài zhāng dǐng sī kè běn de jī chǔ shàng jìn xíng píng lùn﹐ nǎi yòu《 shǐ tōng píng shì》 kè běn。 cǐ hòu xù yòu guō kǒng yán《 shǐ tōng píng shì》﹑ wáng wéi jiǎn《 shǐ tōng xùn gǔ》﹑ qīng cháo huáng shū lín《 shǐ tōng xùn gǔ bǔ》 děng。 pǔ qǐ lóng jiāng míng qīng gè zhǒng bǎn běn shū 'ér huì zhī﹐ yú yǐ hù zhèng﹐ zhuàn《 shǐ tōng tōng shì》﹐ kè yú qián lóng shí qī nián (1752)﹐ cǐ jí qiú fàng xīn zhāi kè běn﹐ liú chuán jiào guǎng。 1978 nián﹐ shàng hǎi gǔ jí chū bǎn shè pái yìn wáng xù huá jiàodiǎn《 shǐ tōng tōng shì》﹐ yòu xiáng xì jiàokān﹐ bìng gǎi zhèng xǔ duō yǐn shū shàng de cuò wù﹐ shū mò fù lù chén hàn zhāng《 shǐ tōng bǔ shì》﹑ yáng míng zhào《 shǐ tōng tōng shì bǔ》﹑ luó cháng péi《 shǐ tōng zēng shì xù》﹐ shì wéi mù qián zhī tōng xíng běn。