| xìng： | jī | |||||||||
| míng： | chāng | |||||||||
| ||||||||||
shì hào：（ zhōu） wén wáng
shòu mìng： 97 suì
suǒ shǔ nián dài： shāng dài
chū shēng nián yuè： qián 1152 nián
qù shì nián yuè： qián 1056 nián
zài wèi： 50 nián（ yuē qián 1105 nián héng yuē qián 1056 nián zài wèi）
xiāng guān shì jiàn： wén wáng yǒu lǐ yǎn zhōu yì， wǔ wáng fá zhòu
xiāng guān rén wù： zhōu wǔ wáng， shāng zhòu wáng
zhōu wén wáng shì huáng dì de hòu yì， shì xì rú xià：
huáng dì xuān yuán shì héng héng shàohào jīn tiān shì héng héng jiǎo jí héng héng dì kù gāo xīn shì héng héng hòu jì（ zhōu shǐ zǔ， xī bó） héng héng bù zhú héng héng jū héng héng gōng liú héng héng qìng jié héng héng huáng pú héng héng chā fú héng héng huǐ yú（ huǐ yú） héng héng gōng fēi（ gōng mǎo） héng héng gāo yǔ héng héng yà yǔ héng héng gōng shū zǔ lèi héng héng zhōu tài wáng gǔ gōng dàn fù héng héng jì lì héng héng zhōu wén wáng jī chāng。
wǔ zé tiān gǎi guó hào zhōu shí， zì chēng wǔ jiā wéi jī chāng hòu dài， zhuī zūn zhōu wén wáng wéi nán zhōu shǐ zǔ wén huáng dì。 zhōu wén wáng， shāng wèi zhōu zú lǐng xiù。 jī xìng， míng chāng， shāng zhòu shí fēng wéi xī bó， yì chēng bó chāng。 rèn xī bó wǔ shí nián， guó lì dà shèng。 shōu fù yú、 ruì liǎng guó； gōng miè lí（ jīn shān xī cháng zhì）、 hán（ jīn hé nán qìn yáng）、 chóng（ jīn hé nán sōng xiàn） děng guó， jiàn dū fēng yì（ shǔ jīn shǎn xī cháng 'ān）， wéi wǔ wáng miè shāng diàn jī。 jiù chuán《 zhōu yì》 wéi qí suǒ yǎn。
shì jì
zhōng guó shāng dài mò nián xī fāng zhū hóu zhī cháng。 jī xìng， míng chāng。 zhōu tài wáng zhī sūn， jì lì zhī zǐ。 shāng zhòu shí wéi xī bó， jí xī bù zhū hóu（ fāng guó） zhī cháng。 yì chēng xī bó chāng。 xiāng chuán xī bó zài wèi wǔ shí nián， yǐ wéi jiǎn shāng dà yè zuò hǎo chōng fēn zhǔn bèi， dàn wèi jí chū shī biàn xiān qī sǐ qù。 zhōu rén shì xī bó wéi wén wáng。 qí cì zǐ jī fā jì wèi， shì wéi zhōu wǔ wáng。
jì lì sǐ hòu， qí zǐ jī chāng jì wèi， tā jiù shì rì hòu zhù míng de zhōu wén wáng。 tā zài wèi 50 nián， zhù yào gōng jì shì wéi miè shāng zuò hǎo liǎo chōng fēn zhǔn bèi。 tā shì hěn yòu zuò wéi de chuàng yè zhù， qín yú zhèng shì， zhòng shì fā zhǎn nóng yè shēng chǎn， lǐ xián xià shì， guǎng luó rén cái， bài jiāng shàng wéi jūn shī， wèn yǐ jūn guó dà jì， shǐ “ tiān xià sān fēn， qí 'èr guī zhōu ”。 wén wáng zài wèi， yǐ shāng cháo de yī gè“ fāng bó” de miàn mù chū xiàn， biǎo miàn shàng chén fú yú shāng cháo， àn dì lǐ què jī jí jìn xíng miè shāng de zhǔn bèi。 tā fēn huà wǎ jiě shāng cháo de fù yōng， zhēng qǔ yǔ guó， chéng gōng dì tiáojiě liǎo yú、 ruì liǎng guó zhēng tián jiū fēn， shǐ hé dōng xiǎo guó fēn fēn qián lái guī fù， zhū hóu dū bǎ wén wáng kàn chéng shì yǐ qǔ dài shāng zhòu de“ shòu mìng zhī jūn”。 zài yú、 ruì guī fù de dì 'èr nián， wén wáng xiàng xī běi、 xī nán yòng bīng， wéi miè shāng jiàn lì liǎo gǒng gù de hòu fāng。 jiē zhe xiàng dōng fā zhǎn， guò huáng hé jìn gōng qí、 hán děng guó。 yán wèi shuǐ dōng jìn， gōng zhàn liǎo shāng cháo zài wèi shuǐ zhōng yóu de zhòng yào jù diǎn chóng， sǎo chú liǎo zhōu zài dōng jìn dào lù shàng de yī gè zhàng 'ài， bìng qiě jù yòu guān zhōng de gāo yú zhī dì。 zài fá chóng de dì 'èr nián， wén wáng zài fēng shuǐ xī 'àn yíng jiàn fēng yì， bǎ zhèng zhì zhōng xīn qiān yú fēng（ jīn xī 'ān shì xī nán）。 zhì cǐ， wén wáng yǐ wán chéng liǎo duì shāng dū de qián xíng bāo wéi， zhōu rén duì shāng cháo yǐ jīng xíng chéng duō duō bī rén de gōng shì。
shāng zhòu shí wéi xī bó， jiàn guó yú qí shān zhī xià， jī shàn xíng rén， zhèng huà dà xíng， yīn chóng hóu hǔ xiàng zhòu wáng jìn chán yán， ér bèi qiú yú yǒu lǐ， hòu dé shì guī。 yì xíng rén zhèng， tiān xià zhū hóu duō guī cóng， zǐ wǔ wáng yòu tiān xià hòu， zhuī zūn wéi zhōu wén wáng， shāng mò zhū hóu shǒu lǐng， shǐ chēng xī běi hóu， zhuī fēng wéi zhōu wén wáng。 zūn hòu jì、 gōng liú zhī yè， zé xiān zǔ gǔ gōng、 fù qīn jì lì zhī fǎ， chàng dǎo dǔ rén、 jìng lǎo、 cí shǎo、 lǐ xián xià shì de shè huì fēng qì， shǐ qí lǐng dì de shè huì jīng jì dé yǐ fā zhǎn。 yǔ qí zǐ jī fā zài bǎo jī pán xī diào yú tái pìn jiāng shàng wéi jūn shī， zì qí shān qǐ bīng shuài jūn gōng fá yīn shāng， shì xī zhōu wáng cháo de kāi chuàng zhě。 fā míng“ wén wáng bā guà” hé“ wén wáng liù shí sì guà”， liú chuán yú shì，《 shǐ jì》 jìzǎi“ wén wáng jū 'ér yǎn zhōu yì”， bèi shāng wáng qiú jìn qī jiān zài yù zhōng xiě liǎo《 zhōu yì》 yī shū， zài wèi 50 nián。
wǔ zé tiān gǎi táng guó hào wéi zhōu shí， zhuī zūn zhōu wén wáng wéi nán zhōu shǐ zǔ wén huáng dì。
《 shǐ jì · zhōu běn jì》 shuō tā néng jì chéng hòu jì、 gōng liú kāi chuàng de shì yè， fǎng xiào zǔ fù gǔ gōng zhí fù hé fù qīn jì lì zhì dìng de fǎ dù， shí xíng rén zhèng， jìng lǎo 'ài yòu， lǐ xián xià tǔ， zhì lǐ qí shān xià de zhōu zú gēn jù dì。 zài zhì qí qī jiān， duì nèi fèng xíng dé zhì， tí chàng“ huái bǎo xiǎo mín”， dà lì fā zhǎn nóng yè shēng chǎn， cǎi yòng“ jiǔ yī 'ér zhù” de zhèng cè， jí huàfēn tián dì， ràng nóng mín zhù gēng gōng tián， nà jiǔ fēn zhī yī de shuì。 shāng rén wǎng lái bù shōu guān shuì， yòu rén fàn zuì qī zǐ bù lián zuò děng， shí xíng zhe fēng jiàn zhì dù chū qī de zhèng zhì， jí yù mín zhèng zhì， jiù shì zhēng shōu zū shuì yòu jié zhì， ràng nóng mín yòu suǒ jī xù， yǐ cì jī láo dòng xīng qù。 duì wài zhāo xián nà shì， xǔ duō wài bù luò de rén cái yǐ jí cóng shāng zhòu wáng cháo lái tóubèn de xián shì， tā dū yǐ lǐ xiāng dài， yú yǐ rèn yòng。 rú bó yí、 shū qí、 tài diān、 hóng yāo、 sàn yí shēng、 yù xióng、 xīn jiá děng rén， dū xiān hòu guī fù zài jī chāng bù xià chēng chén。 jī chāng zì jǐ shēng huó qín jiǎn， chuān pǔ tōng rén yī fú， hái dào tián jiān láo dòng， jīng jīng yè yè zhì lǐ zì jǐ de guó jiā。 qí zhōu zài tā de zhì lǐ xià， guó lì rì jiàn qiáng dà。
xī zhōu guó lì zēng qiáng zhuàng dà， yǐn qǐ shāng wáng cháo de bù 'ān。 shāng zhòu wáng de qīn xìn chán chén chóng hóu hǔ， àn zhōng xiàng zhòu wáng jìn yán shuō， xī bó hóu dào chù xíng shàn， shù lì zì jǐ de wēi xìn， zhū hóu dū xiàng wǎng tā， kǒng pà bù lì yú shāng wáng。 zhòu wáng yú shì jiāng jī chāng jū yú yǒu lǐ（ jīn hé nán tānɡ yīn xiàn）。 tā zài qiú jìn zhōng， jīng xīn zhì lì“ yǎn yì zhī liù shí sì guà， gè wéi tuàn。” zhōu chén hóng yāo děng rén wéi yíng jiù wén wáng chū yù， sōu qiú měi nǚ、 bǎo mǎ、 zhū yù xiàn gěi zhòu wáng。 zhòu wáng jiàn liǎo dà xǐ：“ jǐn cǐ yī wù（ zhǐ měi nǚ） jiù zú gòu liǎo， hé kuàng bǎo wù rú zhī duō！” yú shì xià lìng shè miǎn wén wáng chū yù。 bìng shǎng gěi tā gōng、 shǐ、 fǔ、 yuè， shòu quán tā tǎo fá bù tīng mìng de zhū hóu。 zhè jiù shì shǐ shū zhōng shuō de wén wáng“ yǒu lǐ zhī 'è”。
wén wáng chū yù hòu xià jué xīn miè shāng。 yī miàn xiàng zhòu wáng xiàn dì， qǐng qiú miǎn chú kù xíng， qǔ dé xìn rèn， yī miàn fǎng xián rèn néng， zhuàng dà guó lì。 tā chū liè zài wèi shuǐ hé biān qiǎo yù nián yǐ chuí lǎo、 huái cái bù yù de jiāng shàng zài shuǐ biān diào yú。 wén wáng tóng tā tán huà， xiāng hù tán dé hěn tóu jī， wén wáng liǎo jiě jiāng shàng què yòu zhēn cái， biàn ràng jiāng shàng yǔ tā tóng chē 'ér guī， lì yǐ wéi shī， gòng tóng chóuhuà miè shāng cè lüè。 jù《 shàng shū dà chuán》 shuō wén wáng zài wèi de zuì hòu qī nián zhōng gān liǎo liù jiàn dà shì。 tóu yī nián tiáojiě yú ruì liǎng guó jiū fēn。 yú（ shān xī píng lù xiàn） ruì（ shān xī ruì chéng） dōushì shāng wáng cháo xī fāng shǔ guó； kě shì tā men bù zhǎo shāng wáng cái jué， dū mù zhōu wén wáng de wēi míng， qiú wén wáng shěn duàn。 jù《 shī jīng · dà yǎ · mián》 piān zhù shuō： yú ruì liǎng guó kàn dào zhōu guó shì“ gēng zhě ràng qí pàn， xíng zhě ràng lù”，“ nán nǚ yì lù， bān bái bù tí xié”，“ shì ràng wéi dà fū， dà fū ràng wéi qīng”， yī pài jūn zǐ zhī fēng。 liǎng xiāng duì bǐ， nèi xīn xiū kuì， huí guó zhī hòu yú ruì liǎng guó dū zhù dòng jiāng suǒ zhēng zhī dì zuò liǎo xián tián chǔlǐ， jiū fēn cóng cǐ jiě jué。 dì 'èr nián chū bīng fá quǎn róng， zhàn bài xī róng zhū yí， miè liǎo jǐ gè xiǎo guó。 dì sān nián gōng dǎ mì xū（ zài jīn gān sù líng tái xiàn）， jiě chú liǎo běi biān hé xī biān hòu gù zhī yōu。 dì sì nián“ xī bó kān lí（ zài jīn shān xī lí chéng xiàn）”， dì wǔ nián fá hán（ zài jīn hé nán qìn yáng xiàn）。 kān lí、 fá hán shí jì shàng shì gòu chéng liǎo duì shāng dū zhāogē de zhí jiē wēi xié。 dì liù nián miè chóng guó（ zài jīn shǎn xī hù xiàn jìng）。 jiāng zhōu dedōu chéng yóu qí shān zhōu yuán dōng qiān wèi shuǐ píng yuán， jiàn lì fēng jīng（ zài jīn shǎn xī cháng 'ān xiàn fēng hé xī 'àn）。（ shī jīng · dà yǎ》：“ jì fá yú chóng、 zuò yì yú fēng。” jiē zhe yòu xiàng nán kuò zhǎn shì lì dào cháng jiāng、 hàn jiāng、 rǔ shuǐ liú yù， xíng chéng liǎo“ sān fēn tiān xià yòu qí 'èr” de xíng shì。《 lùn yǔ · tài bó》 jiǎng de zhè jù huà， jí shuō míng qí zhōu shí jì yǐ kòng zhì liǎo dà bàn gè tiān xià， ér yīn shāng yǐ chǔyú jí duān gū lì de jìng dì。
jiù zài zhè dà gōng jí jiāng chuí chéng zhī jì， jī chāng bù xìng sǐ qù。《 shàng shū · wú yì》 hé《 lǚ shì chūn qiū · zhì lè》 dōushuō tā xiǎng guó 50 nián， chēng wáng qián lì guó 43 nián。 sǐ hòu zàng yú bì（ zhǐ shǎn xī cháng 'ān xiàn yǔ xián yáng zhī jiān wèi shuǐ nán běi 'àn， jìng yù jiào guǎng）。
zhōu wén wáng zài zhōng guó lì shǐ shàng shì yī wèi míng jūn shèng rén， bèi hòu shì lì dài suǒ chēng sòng jìng yǎng，《 shī jīng · dà yǎ》 zhōng yòu sòng shī。
liù shí sì guà
xiāng chuán zài shàng gǔ shí， fú xī shì chuàng zào liǎo xiān tiān yì（ yě jiào xiān tiān bā guà）， shén nóng shì chuàng zào chéng liǎo lián shān yì（ yě jiào lián shān bā guà）， xuān yuán shì chuàng zào liǎo guī cáng yì（ yě jiào guī cáng bā guà）。 zài tā men de tóng shí hé yǐ qián， hái yòu shuí chuàng zào chéng liǎo shénme yì， wǒ men bù dé 'ér zhī。 shuō qǐ lái， yǐ shàng cóng fú xī dào shén nóng dào xuān yuán , jiù shì yī zhǒng wén huà de chéng chuán。 xiàn zài wū jiào、 fó jiào、 dào jiào de jiào yì zhōng， shèn zhì zài mín jiān， hái yí cún yòu xiān tiān yì、 lián shān yì、 guī cáng yì、 zhōu yì zhōng de yī xiē hěn shén qí de mì chuán， dàn shì yě méi yòu zhè yī fāng miàn de zhuān rén qù sōu jí zhěng lǐ。
zhǐ yòu zài zhōu cháo shí de wén wáng bā guà， yīn wéi dàn shēng chū liǎo zhōu gōng hé kǒng zǐ liǎng gè wěi dà de rén wù , jīng guò tā men de xué xí， tuī lùn jiě dú， cái liú chuán liǎo xià lái。 suǒ wèi guà xiàng， bìng wú jí xiōng zhī fēn， shì fēn xī shuō míng rén zài shùn jìng， nì jìng zhī zhōng de zhèng què tài dù hé xíng wéi zhǔn zé yǔ chù shì fāng fǎ， jīng guò lì dài wén rén xué zhě yǔ tǒng zhì jiē céng de chuán chéng， wén wáng《 zhōu yì》 chéng liǎo zhōng guó de shèng jīng， zhū zǐ bǎi jiā zhī yuán， nǎi zhì dào rén men de rì cháng shēng huó dū yǔ zhī yòu zhe mìqiè de lián xì。
liǎng liǎngchóng fù pái liè wéi liù shí sì guà。 guà míng shì：
qián ﹑ kūn﹑ tún﹑ méng﹑ xū﹑ sòng﹑ shī﹑ bǐ、
xiǎo chù﹑ lǚ﹑ tài﹑ fǒu﹑ tóng rén﹑ dà yòu﹑ qiān﹑ yù﹑
suí﹑ gǔ﹑ lín﹑ guān﹑ shì kè﹑ bēn﹑ bō﹑ fù﹑
wú wàng﹑ dà chù﹑ yí﹑ dà guò﹑ kǎn﹑ lí﹑ xián﹑ héng﹑
dùn﹑ dà zhuàng﹑ jìn﹑ míng yí﹑ jiā rén﹑ kuí﹑ jiǎn﹑ jiě﹑
sǔn﹑ yì﹑ guài﹑ gòu﹑ cuì﹑ shēng﹑ kùn﹑ jǐng﹑
gé、 dǐng﹑ zhèn﹑ gèn﹑ jiàn、 guī mèi﹑ fēng、 lǚ﹑
xùn﹑ duì、 huàn﹑ jié﹑ zhōng fú﹑ xiǎo guò﹑ jì jì﹑ wèi jì。
qián wéi tiān、 kūn wéi dì、 shuǐ léi tún、 shān shuǐ méng、 shuǐ tiān xū、 tiān shuǐ sòng、 dì shuǐ shī、 shuǐ dì bǐ、
fēng tiān xiǎo chù、 tiān zé lǚ、 dì tiān tài、 tiān dì fǒu、 tiān huǒ tóng rén、 huǒ tiān dà yòu、 dì shān qiān、 léi dì yù、
zé léi suí、 shān fēng gǔ、 dì zé lín、 fēng dì guān、 huǒ léi shì kè、 shān huǒ bēn、 shān dì bō、 dì léi fù、
tiān léi jì wàng、 shān tiān dà chù、 shān léi yí、 zé fēng dà guò、 kǎn wéi shuǐ、 lí wéi huǒ、 zé shān xián、 léi fēng héng、
tiān shān dùn、 léi tiān dà zhuàng、 huǒ dì jìn、 dì huǒ míng yí、、 fēng huǒ jiā rén、 huǒ zé kuí、 shuǐ shān jiǎn、 léi shuǐ jiě、
shān zé sǔn、 fēng léi yì、 zé tiān guài、 tiān fēng gòu、 zé dì cuì、 dì fēng shēng、 zé shuǐ kùn、 shuǐ fēng jǐng、
zé huǒ gé、 huǒ fēng dǐng、 zhèn wéi léi、 gèn wéi shān、 fēng shān jiàn、 léi zé guī mèi、 léi huǒ fēng、 huǒ shān lǚ、
xùn wéi fēng、 duì wéi zé、 fēng shuǐ huàn、 shuǐ zé jié、 fēng zé zhōng fú、 léi shān xiǎo guò、 shuǐ huǒ jì jì、 huǒ shuǐ wèi jì
zhōu wén wáng gōng quǎn róng zhī zhàn
shāng wáng dì xīn shí qī ( yuē gōng yuán qián 11 shì jì )， zài zhōu miè shāng zhī zhàn zhōng， zhōu jūn jìn gōng quǎn róng ( jīn shǎn xī wǔ gōng dōng、 xīng píng běi， yī shuō zài jīn shǎn xī fèng xiáng yī dài ) de zuò zhàn。
wén wáng shí zhōu rén tǒng zhì zhōng xīn zài xié qí yī dài， yǔ xī róng pí lín。 quǎn róng shì qí zhōng qiáng dà de yī zhī。 wǔ dīng shí quǎn fāng shì shāng zhī shǔ guó， cháng cānyù gōng dǎ pàn shāng fāng guó de zhàn zhēng。 quǎn hóu céng shòu mìng xié tóng shāng rén de duō zǐ zú wǔ zhuāng gōng lüè zhōu fāng。 wén wáng wéi jiě chú dōng gōng shāng de hòu gù zhī yōu， pài zhōu guó jūn duì jìn gōng quǎn róng， zhōng yú qǔ dé shèng lì。
zhōu wáng cháo ( gōng yuán qián 1046- qián 256）
xī zhōu de xīng qǐ， fā zhǎn jí xīng wáng： xī zhōu（ gōng yuán qián 1046- gōng yuán qián 771 nián） cóng wǔ wáng miè shāng jiàn guó， dào yōu wáng wáng guó， gòng lì sān bǎi duō nián， shì zhōng huá dì guó de yī gè zhòng yào shí qī， yě shì zhōng huá gǔ diǎn wén míng de quán shèng shí qī， tā de wù zhì， jīng shén wén míng duì hòu shì lì shǐ de fā zhǎn yòu hěn shēn de yǐng xiǎng。
xiān zhōu shì huó dòng yǔ zhōng yuán xī bù huáng tǔ gāo yuán de yī gè gǔ lǎo bù luò。 zhōu rén de shǐ zǔ chuán shuō shì 「 dì kù（ yīn「 kù 」 kuˋ」 yuán fēi「 jiāng yuán」 de 'ér zǐ「 qì」。「 qì」 zài「 dì shùn」 shí dān rèn nóng shī， hào chēng「 hòu jì」， jiào mín gēng jià yòu gōng， fēn fēng yú tái。 shāng cháo chū nián， tā de hòu dài「 gōng liú」 shuài zú rén qiān dào cí。 dào gǔ gōng「 dàn fù」 shí， yòu qiān dào qí shān nán biān de zhōu yuán（ jīn shǎn xī qí shān xiàn） dìng jū xià lái， zhú jiàn fā zhǎn chéng yī gè xīn xīng de xī bù shì lì， zì chēng wéi「 zhōu」。「 gǔ gōng」 de yòu zǐ「 jì lì」 jì wèi hòu， xiū xíng dào yì， fā zhǎn shēng chǎn， qū zhú yí dí， lì liàng gèng wéi qiáng dà， yǔ shāng fā shēng máo dùn。 shāng wáng「 wén dīng」 pài rén jiāng jì lì shā sǐ，「 jì lì」 de 'ér zǐ「 chāng」 jì wèi。 chāng hào chēng」 xī bó」， rén cí 'ài mín， lǐ xián xià shì， tiān xià shì réndōu lái tóubèn。 zhōu de fā zhǎn， shǐ shāng zhòu gǎn dào wēi xié， yú shì jiāng xī bó chāng qiú jìn yú yǒu lǐ qī nián。
zhōu rén yǐ zhēn bǎo hé měi nǚ jiāng xī bó shú chū， cǐ hòu， zài lǚ shàng de fǔ zuǒ xià， xī bó chāng biǎo miàn shàng dān yú yóu lè， duì「 yīn zhòu」 shí fēn xùn fú， shí jì shàng què gèng wéi jī shàn xiū dé， hé yuè bǎi xìng， dà lì fā zhǎn shēng chǎn， shǐ gèng duō de zhū hóu qián lái guī fù， jìn 'ér zhēng tǎo bù xùn fú de zhū hóu hé shāng de méng guó， zhōng yú sān fēn tiān xià yòu qí 'èr， chéng wéi suǒ wèi de shòu mìng zhī zhù， ér zì chēng wáng， jí zhōu wén wáng， bìng jiāng dū chéng qiān dào fēng yì（ jīn shǎn xī cháng 'ān xī nán fēng shuǐ xī 'àn）。 jiǔ nián， zhōu wén wáng shì shì。 qí zǐ fā jì wèi， chēng wǔ wáng。 tā jì xù yǐ lǚ shàng wéi shī，「 zhōu gōng dàn」 wéi fǔ，「 zhào gōng」、「 bì gōng」 děng rén wéi zhù yào zhù shǒu， jì xù wén wáng wèi jìn de shì yè。 jiāng dū chéng kuò zhì fēng shuǐ yǐ dōng de「 gǎo jīng」（ jīn shǎn xī cháng 'ān xiàn jìng）， jī jí zuò miè shāng de zhǔn bèi。 liǎng nián hòu， wǔ wáng zài méng jīn zhào jí bā bǎi zhū hóu huì shī méng shì。 wén wáng shòu mìng dì shí yī nián shí 'èr yuè， wǔ wáng bīng chū tóng guān， lián hé gè fāng guó zhū hóu， huī shī dōng xiàng， yú cì nián 'èr yuè jiá zǐ rì zài mù yě dǎ bài shāng cháo de jūn duì， shā sǐ yīn zhòu wáng， shǐ chēng「 wǔ wáng miè shāng」， jiàn lì liǎo zhōng guó lì shǐ shàng zuì cháng de yī gè cháo dài「 zhōu cháo」。 zhōu cháo jīng lì liǎo sān shí qī dài tiān zǐ， bā bǎi duō nián， dào gōng yuán qián 'èr bǎi liù nián， cái bèi qín guó miè diào。 gōng yuán qián 770 nián， píng wáng qiān dū luò yì（ jīn hé nán luò yáng）。 fēng gǎo 'èr jīng zài xī， luò yì zài dōng， xí guàn shàng chēng gōng yuán qián 770 nián yǐ qián de zhōu cháo wéi xī zhōu， yǐ hòu de wéi dōng zhōu。
wǔ wáng jiàn zhōu hòu， dà fēng gōng chén móu shì， rú jiāng「 lǚ shàng」 fēng yú「 qí」，「 zhōu gōng dàn」 fēng yú「 lǔ」，「 zhào gōng shì」 fēng yú「 yàn」， shū「 xiān」 fēng yú「 guǎn」， shū「 dù」 fēng yú「 cài」。 jù shuō， zhōu chū zǒng jì fēn fēng liǎo qī shí yī gè zhū hóu guó， qí zhōng xiōng dì zhī guó shí wǔ， tóng xìng zhī guó sì shí。 fēng bāng jiàn guó de mùdì， shì jiā qiáng duì gè dì de tǒng zhì， bìng zuò wéi zhōu wáng shì de píng fān。 zhū hóu zài zài zì jǐ de fēng dì lǐ fēn fēng qīng dà fū， qīng dà fū yòu zài zì jǐ de fēng dì lǐ fēn fēng shì， zhè yàng zì shàng 'ér xià tǒng zhì rén mín。 wǔ wáng sǐ hòu， qí zǐ「 sòng」 jì wèi， wéi「 chéng wáng」。 chéng wáng niánshào， tiān xià chū dìng，「 zhōu gōng dàn」 kǒng pà zhū hóu bù fú， yǐ wáng shū shè zhèng。「 guǎn shū」、「 cài shū」 bù fú， yǔ yīn zhòu zhī zǐ「 wǔ gēng」， dài lǐng huái yí， fā dòng pàn luàn。
zhōu gōng yì rán shuài bīng dōng zhēng， píng dìng liǎo pàn luàn， zhū shā liǎo wǔ gēng hé guǎn shū， fàng zhú liǎo cài shū， shōu fú liǎo yīn de yú mín。 wèile jiā qiáng duì dōng fāng de tǒng zhì， zhōu gōng fèng chéng wáng zhī mìng fù zé yíng jiàn「 luò yì」 de gōng zuò。 luò yì jiàn chéng hòu， chéng wáng qīn zì lái dào luò yì wáng chéng， dà huì tiān xià zhū hóu hé sì yí jūn cháng， bìng jiāng gēn suí wǔ gēng pàn luàn de yīn yí mín qiān jìn「 chéng zhōu」， yǐ biàn kòng zhì。 zhōu gōng hái zhì lǐ zuò lè， jiàn lì liǎo zhōu cháo de gè xiàng diǎn zhāng zhì dù， què lì liǎo yǐ zōng fǎ zhì dù wéi zhōng xīn de zhèng zhì tǐ zhì。 chéng wáng céng qīn zì tǎo fá dōng yí， shǐ dōng bù dé yǐ 'ān dìng。 chéng wáng sǐ hòu， jì wèi de kāng wáng jì chéng xiān wáng de shì yè， qín yú zhèng shì， píng yì jìn mín， xíng fá jǐ shí nián bù yòng， shè huì gèng jiā 'ān dìng。
wǔ、 chéng、 kāng sān dài， zhèng zhì qīng míng， shì zhōu de huáng jīn shí dài。 dàn dào dì sì dài tiān zǐ「 zhāo wáng」 shí， jiù chū xiàn liǎo wēi jī。 dāng shí， wáng dào wēi quē，「 zhōu zhāo wáng」 guì wéi tiān zǐ， nán xún hàn shuǐ shí， què bèi chuán fū yòng tè zhì de jiāo chuán 'àn suàn， zàng shēn yú yú fù zhī zhōng。「 zhōu mù wáng」 jì wèi hòu， wèile huī fù zhōu wáng cháo de wēi wàng， xīn shè tài pú yī zhí， zuò wéi tài yù zhòng pú zhī cháng， yǐ jiā qiáng wáng cháo de zhōng shū guǎn lǐ。 tā zhì dìng xíng lǜ， jiǎn qīng xíng fá， yǐ jiā qiáng duì chén mín de kòng zhì， shī shàn zhèng yú tiān xià。 tā xī zhēng quǎn róng， nán shè yí rén， duì biān yuǎn mín zú de qīn rǎo jìn xíng jī jí de fáng yù， zhì zhǐ liǎo lüè duó。 mù wáng yòu céng dōng píng「 xú yǎn wáng」 suǒ shuài xú yí zhū bù de fǎn pàn， nán tǎo「 chǔ guó」， dà huì zhū hóu yú「 tú shān」。
「 mù wáng」 yǐ hòu， zhōu cháo zhú jiàn shuāi wēi，「 gòng wáng」、「 yì wáng」、「 xiào wáng」、「 yí wáng」 sì dài， yóu yú zhōu wéi róng xiá de bù duàn qīn rǎo， wáng cháo xiàn rù cháng qī de zhàn zhēng zhī zhōng， guó lì xiāo hào hěn dà， bù dé bù jiā zhòng duì mín zhòng de bō xuē， guó nèi máo dùn rì yì jiān ruì。 yòu de guì zú yě kāi shǐ pò chǎn， ér biǎo xiàn chū duì xiàn shí de fèn mèn。
cháng qī de máo dùn zhú jiàn jī lěi， shǐ wáng cháo chǎn shēng liǎo shēn kè de wēi jī。 zài zhè zhǒng qíng kuàng xià jì wèi de「 zhōu lì wáng」， bù jǐn bù cǎi qǔ 'ān fǔ mín zhòng、 fā zhǎn mín shēng de cuò shī， fǎn 'ér rèn yòng nìng chén， dà sì huī huò， lián nián duì wài zhēng zhàn， biàn běn jiā lì dì bō duó， lǒng duàn shān zé zhī lì， yǐn qǐ mín zhòng de bù mǎn hé yì lùn。 tā jiù pài wū shī jiān shì， shā sǐ yì lùn de rén， shǐ máo dùn gèng wéi jiān ruì。 sān nián yǐ hòu， fèn nù de gǎo jīng jū mín zhōng yú fā qǐ bào dòng， jiāng「 lì wáng」 liú fàng dào「 zhì（ yīn「 zhì」 zhiˋ」， yóu「 zhōu gōng」 hé「 zhào gōng」 gòng tóng zhí zhǎng zhèng quán， lì shǐ shàng chēng wéi「 zhōu zhào gòng hé」。 gòng hé yuán nián jí gōng yuán qián 841 nián， zhōng guó lì shǐ cóng zhè yī nián kāi shǐ yòu liǎo míng què 'ér qiě lián xù bù duàn de jì nián。「 zhōu lì wáng」 sǐ hòu， tā de 'ér zǐ「 xuān wáng」 zhěng dùn cháo zhèng， céng jīng shǐ zhōu wáng cháo yòu suǒ fù xīng。 dàn dào dì shí 'èr dài tiān zǐ zhōu yōu wáng shí， wáng cháo de wēi jī gèng wéi yán zhòng。 guān zhōng dì qū fā shēng dì zhèn、 shān bēng hé hé shuǐ kū jié děng yán zhòng zì rán zāi hài， zhōu yōu wáng bù jǐn bù fǔ xù zāi mín， fǎn 'ér gèng jiā shē chǐ fǔ huà， tān dé wú yàn。 wèile bó dé chǒng fēi「 bāo sì」 yī xiào， yōu wáng jǔ fēng huǒ qī piàn zhū hóu qián lái qín wáng。 zuì yán zhòng de wèn tí shì， yōu wáng jué dìng fèi qù wáng hòu shēn shì， shā diào tài zǐ「 yí jiù」， lìng lì「 bāo sì」 wéi wáng hòu， lì bāo sì de 'ér zǐ「 bó fú」 wéi tài zǐ。「 shēn」 hòu de fù qīn shēn hóu yú shì lián hé xī fāng bù zú quǎn róng， jǔ bīng gōng dǎ zhōu yōu wáng， zài lí shān xià shā sǐ yōu wáng， jù zǒu bāo sì。 yōu wáng de 'ér zǐ「 yí jiù」 jí wèi shí， guān zhōng zāo shòu bīng huǒ xǐ jié， cán pò bù kān， quǎn róng yòu bù shí qián lái sāo rǎo。「 zhōu píng wáng」 yí jiù zhǐ dé jiāng dū chéng qiān dào luò yì， shǐ chēng「 píng wáng dōng qiān」， dōng zhōu kāi shǐ。
zhōu wáng cháo dì xì biǎo
xī zhōu cháo
wén wáng -> wǔ wáng -> chéng wáng -> kāng wáng -> zhāo wáng -> mù wáng -> gòng wáng -> yì wáng -> xiào wáng -> yí wáng -> lì wáng -> gòng hé xíng zhèng -> xuān wáng -> yōu wáng
dōng zhōu cháo
píng wáng yí jiù -> huán wáng lín -> zhuāng wáng tuó -> lí wáng hú qí -> huì wáng làng -> xiāng wáng zhèng -> qǐng wáng rén chén -> kuāng wáng bān -> dìng wáng yú -> jiǎn wáng yí -> líng wáng xiè xīn -> jǐng wáng guì -> dào wáng měng -> jìng wáng gài -> yuán wáng rén -> zhēn dìng wáng jiè -> āi wáng qù jí -> sī wáng shū -> xiào wáng wéi -> wēi liè wáng wǔ -> ān wáng jiāo -> liè wáng xǐ -> xiǎn wáng biǎn -> shèn jìng wáng dìng -> nǎn wáng yán
gōng chén míng jiāng
jiāng shàng， zhōu gōng dàn， zhào gōng shì
zhèng zhì zhì dù
xī zhōu de guān zhì， gèng wéi fán zá。 zhōu wáng zuǒ yòu de fǔ zuǒ wéi tài shī、 tài fù、 tài bǎo， hé chēng sān gōng。 sān gōng zhī xià yòu sān shì guān（ zhèng wù guān、 shì wù guān hé dì fāng guān）、 sì fāng（ zhū hóu hé fāng guó、 bù zú） hé qīng shì liáo。 wáng cháo guān yuán wéi： zǒng lǎn cháo zhèng de tài zǎi、 zhǎng jì cí lǐ yí de tài zōng、 zhǎng lì fǎ jì shì de tài shǐ、 zhǎng qí dǎo de tài zhù、 zhǎng shén shì de rén gōng、 zhǎng zhàn bǔ de rén bǔ， hé chēng liù qīng， liù qīng de liáo shǔ， zǒng chēng wéi qīng shì liáo。 wáng cháo hái yòu zhǎng tǔ dì hé nóng rén de sī tú、 zhǎng bǎi gōng zhí shì de sī kōng、 zhǎng jūn fù jūn zhèng de sī mǎ、 zhǎng bǎn jí jué lù de sī shì、 zhǎng xíng fá de sī kòu， hé chēng wǔ guān。 wéi wáng shì fú wù de nèi tíng shì wù guān， yòu sān gōng zhī zuǒ de sān shǎo（ shàoshī、 shàofù、 shàobǎo）， yòu dào、 fǔ、 bì、 chéng sì fǔ， yòu shàn fū、 zhuì yī、 xiǎo chén、 sì rén、 nèi shù、 hūn zhě、 mén yǐn、 sī wáng yòu、 huǒ shī、 shuǐ shī、 dà qiú、 tài pú、 yù、 yòu、 cuì chē、 qù mǎ、 shī shì、 hǔ zī、 yú rén、 yī、 yì rén、 lì rén、 tài zǐ gōng yǐn děng。 zài wáng jī wài fú de fēng guó， chēng wéi sì fāng， bāo kuò hóu、 diàn、 nán děng zhū hóu。 wáng cháo yòu shí pài shǐ chén dào zhū hóu guó rèn jiān guó。 zhū hóu zài zì jǐ de fēng guó nèi fǎng zhào wáng shì shè zhì bǎi guān yòu sī， chéng wéi xiāng duì dú lì de zhèng quán， zhù yào yòu sān shì guān， jí sī tú、 sī mǎ、 sī kōng， fēn zhǎng zhèng wù、 sī fǎ hé mín shì。 zhōu de gè jí zhù yào guān lì， dōushì zài zōng fǎ zhì dù jī chǔ shàng shì xí， ér qiě wén wǔ bù fēn， píng shí zhì mín， zhàn shí jiù shì gè jí jiànglǐng。 zhōu cháo de dì fāng zhì dù， yòu guó、 dū、 yì、 yě、 bǐ。 zhōu wáng hé zhū hóu dedōu chéng wèiguó， zhū hóu guó zhōng de dà chéng wéi dū， xiǎo chéng wéi yì， cǐ wài de dì fāng chēng wéi yě huò bǐ。
jīng jì wén huà
xī zhōu shí， fēng lì de qīng tóng nóng jù dé dào jiào pǔ biàn de shǐ yòng， jìn xíng liǎo guī mó jiào dà de kěn zhí hé gēng yún； yuán lái de pāo huāng zhì bèi xiū gēng zhì dài tì， tǔ dì lì yòng shuài tí gāo； òu zhì hé shī yòng lǜ féi， yǐ huǒ shāo fǎ fáng zhì bìng chóng hài， biāo zhì liǎo tián jiān guǎn lǐ de xīn shuǐ píng。 wáng cháo zhōng dān rèn sī jià de guān yuán bì xū shú xī zuò wù de bù tóng pǐn zhǒng jí qí shì yìng dì qū， cóng 'ér gèng hǎo dì zhǐ dǎo nóng yè shēng chǎn。 nóng zuò wù pǐn zhǒng zēng jiā， gǔ lèi yòu shǔ、 jì、 sù、 hé、 gǔ、 liáng、 mài、 dào děng， dòu lèi yòu shū， rèn shū、 huò děng， má lèi yòu má、 jū、 zhù děng。 wáng cháo tè shè chángrén， zhuān guǎn yuán pǔ， cóng shì shū cài、 guā guǒ de shēng chǎn。
xī zhōu bǐ jiào zhòng yào de shǒu gōng yè dū yóu wáng shì hé zhū hóu kòng zhì， zhòng duō de bǎi gōng zài sī kōng de lǐng dǎo xià fù zé guǎn lǐ gè xiàng shǒu gōng yè， qí zhōng zuì zhòng yào de réng rán shì qīng tóng zhù zào yè。 qí fēn bù dì qū hěn guǎng， shēng chǎn néng lì kuò dà， xiàolǜ hé shuǐ píng tí gāo， zhù zào gōng yì gǎi jìn。 fā míng liǎo yī mó fān zhì shù fàn hé hàn jiē de jì shù。 táo qì yè yǐ zhú jiàn cǎi yòng kuài lún fǎ， chǎn pǐn zǒu xiàng guī gé huà。 yuán shǐ cí piàn de shāo chéng wēn dù yǐ dá yī qiān 'èr bǎi dù yǐ shàng， tāi zhì gèng wéi xì nì， shī yǐ qīng、 huáng lǜ 'èr sè yòu， kuàng wù zǔ chéng yǐ jiē jìn cí qì。 néng gòu shēng chǎn shí huī shí ── guī shí liú lí。 qī qì zhì zuò zhú jiàn pǔ biàn， qì biǎo jiā zhù， shī yǐ hóng、 hēi liǎng zhǒng cǎi huì， yán sè xiān yàn， huā wén jīng měi。 jiā cán de sì yǎng shí fēn pǔ biàn， fǎng zhì chéng wéi nóng jiā de yī xiàng zhòng yào fù yè。 sī zhì wù yòu xié wén tí huā zhì pǐn hé cì xiù pǐn。 yǐ jīng zhǎng wò chí shuǐ 'òu má de wēi shēng wù tuō jiāo fǎ， yǐ biàn jiāng xiān wéi fēn lí chū lái。
xī zhōu shí， shāng yè yǐ chéng wéi shè huì jīng jì bù kě quē shǎo de bù mén， yóu guān fǔ lǒng duàn， shè yòu zhì rén zhī guān zuò wéi shì chǎng de guǎn lǐ zhě。 shāng mào de pǐn zhǒng yòu nú lì、 niú mǎ、 bīng qì、 zhēn yì děng。 xī zhōu de huò bì chú bèi yǐ wài， yǐ kāi shǐ shǐ yòng qīng tóng。
kē xué fā zhǎn
zhōng huá kē xué、 sī xiǎng wén huà de yuán quán shì《 yì》。 zuò wéi rú jiā liù jīng zhī yī de《 yì jīng》， zuì zǎo tí chū「 tiān wén」 de dìng yì。《 zhōu yì》 suī rán chéng shū yú zhàn guó shí qī， dàn tā biǎo dá díquè shí shì zhōu dài xíng chéng de tiān mìng sī xiǎng。《 yì》 shuō：「 guān hū tiān wén， yǐ chá shí biàn，」《 yì ． xì cí》 shuō：「 tiān chuí xiàng， jiàn jí xiōng， shèng rén xiàng zhī。》 děng děng， xī zhōu méng shēng de yīn yáng sī xiǎng， duì zhōng guó tiān wén xué de fā zhǎn yòu zhe zhòng yào de yǐng xiǎng。《 zhōu yì》 yòu hěn cháng de xíng chéng hé fā zhǎn guò chéng。 bèi hòu rén chēng wéi hé tú、 luò shū de dōng xī， shì shāo zhuó bǔ gǔ de biǎo xiàn， shì yuǎn gǔ xiān mín zài cháng qī shēng huó hé zhàn bǔ de shí jiàn zhōng gǎn wù chū de lǐ xìng sī wéi hé xíng xiàng sī wéi hù xiāng chuàn lián、 hù xiāng shèn tòu de fǎn yìng。 xiāng chuán fú yì shì jiāng qí guī nà zǒng jié， duì shī cǎo fǎn fù pái liè， ér huà wéi bā guà， jiāng tiān dì jiān wàn wù de xiàn xiàng dū bāo kuò yú qí zhōng， zhè shì yuán shǐ de yì。 hòu lái， jù shuō jīng guò zhōu wén wáng de xī xīn zuānyán， jiāng qí guī fàn huà、 tiáo lǐ huà， yǎn yì chéng liù shí sì guà hé sān bǎi bā shí sì yáo， yòu liǎo guà cí、 yáo cí， rén chēng《 zhōu yì》。 tā yǐ jiǎn dān de tú xiàng hé shù zì， yǐ yīn hé yáng de duì lì biàn huà， lái chǎn shù fēn yún fán fù de shè huì xiàn xiàng， xiǎn shì chéng qiān shàng wàn zhí zhì wú qióng de shù zì， jù yòu yǐ shǎo shì duō， yǐ jiǎn shì fán， chōng mǎn biàn huà de tè diǎn。 qí suǒ yǐ chēng wéi「 yì」， zhèng xuán jiě shì yòu sān yì： yī shì jiǎn， èr shì biàn yì， sān shì bù yì。 jiù shì jiǎng wàn wù zhī lǐ yòu biàn yòu bù biàn， xiàn xiàng zài bù duàn biàn huà， ér yī xiē zuì jī běn de yuán zé yòu jù bù huì biàn de， zhè jiù cóng kè guān shì jiè de biàn zhèng fā zhǎn zhōng chōu xiàng chū liǎo lǐ lùn shàng shí fēn fēng fù de pǔ sù de biàn zhèng fǎ。 jiù shuō dào chūn qiū hòu qī， kǒng zǐ duì《 zhōu yì》 jìn xíng jiě shì hé lùn shuō， wán chéng shí yì， jí《 yì chuán》。 zhè yàng，《 zhōu yì》 jiù fā zhǎn chéng wéi yī bù nèi róng bó dà jīng shēn de chǎn shù yǔ zhòu biàn huà de zhé xué zhù zuò。
wáng hòu
tài sì
zǐ nǚ
1 bó yì kǎo
2 zhōu wǔ wáng
3 guǎn shū xiān
4 zhōu gōng dàn
5 cài shū dù
6 cáo shū zhèn duó
7 chéng shū wǔ（ shǐ jì zuò“ chéng shū wǔ”）
8 huò shū chù
9 wèi kāng shū fēng
10 dān jì zài（ shǐ jì zuò“ rǎn jì zài”）
yǐ shàng wéi wén wáng dí zǐ， tài sì suǒ shēng
11 máo shū zhèng
12 gào zǐ
13 yōng zǐ
14 téng cuò shū xiù
15 bì gōng gāo
16 yuán gōng
17 fēng hóu
18 huán hóu
| << qiányījūnzhù: zhōu gōng jì | xī zhōuzhōu wén wáng (qián1105nián～qián1056nián) | hòuyījūnzhù >>: zhōu wǔ wáng |