jūnzhù  (1831nián～1863nián)

wǎngbǐhào：	yì wáng
jíguàn：	guǎng xī guì xiàn
kāiduān zhōngjié zàiwèi 1863nián 

　　shí dá kāi（ 1831 nián － 1863 nián）， bié míng yà dá， qīng jūn jiào tā shí gǎn dāng， guǎng xī guì xiàn rén。 tā shì tài píng tiān guó shǒu fēng zhī wǔ wáng zhī yī， wéi yì wáng， chēng wǔ qiān suì。 tā yǔ qīng jūn duì kàng， zhàn gōng lěi lěi。 tiān jīng shì biàn hòu， tài píng tiān guó cháo zhōng guān yuán tuī jǔ shí dá kāi zhí zhǎng zhèng wù， dàn tiān wáng hóng xiù quán kāi shǐ cāi yí tā。 shí xīn zhōng bù 'ān， zài 1857 nián tuō lí tiān wáng， dú zì fā zhǎn。 cǐ hòu shù nián jiān shí dá kāi zhuǎn zhàn zhì sì chuān。 1863 nián， shí jūn qiáng dù dà dù hé shí yù dào hé shuǐ bào zhǎng， hòu zāo qīng jūn suǒ kùn， shí dá kāi rù qīng yíng， yǐ zì jǐ xìng mìng huàn qǔ qīng fāng kuān dài tóu jiàng jiàngshì， bèi qīng fāng líng chí chǔsǐ shí miàn bù gǎi sè， nián jǐn sān shí 'èr suì。
　　
　　 zǎo nián
　　
　　 shí dá kāi zǎo nián zài jiā wù nóng， hàn zú， shí liù suì shí jiā rù bài shàng dì huì， jìn rù lǐng dǎo hé xīn， chēng tiān fù dì qī zǐ。
　　
　　 jīn tián qǐ yì hòu
　　
　　1851 nián bài shàng dì huì yú jīn tián qǐ yì hòu， shí dá kāi lǐng zuǒ jūn zhù jiāng。 tóng nián 12 yuè， zài yǒng 'ān bèi fēng wéi yì wáng， qí hòu lǚ lì zhàn gōng。 1853 nián xī zhēng kāi shǐ hòu， shí dá kāi bèi pài dào 'ān huī zhù chí dāng dì zhèng wù。 tā rèn wéi dāng shí wèi yòu zú gòu tiáo jiàn shí shī《 tiān cháo tián mǔ zhì dù》 dìng xià de tǔ dì gǎi gé， yú shì zài dāng dì tuī xíng “ zhào jiù jiāo liáng nà shuì ”， réng zhǔn dì zhù xiàng diàn nóng shōu qǔ tián zū， zài yóu zhèng fǔ xiàng dì zhù zhēng shuì， shǐ chēng“ ān qìng gǎi zhì”， cǐ zhì dù hòu lái kuò zhì qí tā zhàn lǐng qū。 yīn wéi zhèng fǔ zòng róng diàn nóng kàng zū， dì zhù shōu zū bù yì， diàn nóng de fù dān dé yǐ jiǎn qīng。 1855 nián 1 zhì 2 yuè， shí dá kāi zài hú kǒu jí jiǔ jiāng liǎng yì dà pò xiāng jūn shuǐ shī， dí fāng zhù shuài zēngguófān tóu shuǐ zì shā， wéi bù xià suǒ jiù。 tóng nián xià bàn nián shí dá kāi xiàng jiāng xī jìn gōng， zài shù yuè nèi chú nán chāng wài jīhū gōng zhàn jiāng xī quán shěng。
　　
　　 tiān jīng shì biàn jí chū zǒu
　　
　　 qīng xián fēng liù nián（ 1856 nián） de tiān jīng shì biàn zhōng， shí dá kāi zé bèi běi wáng wéi chāng huī làn shā， ér zāo wéi chāng huī shā sǐ shí dá kāi zài tiān jīng de quán bù jiā shǔ， shí táo chū chéng wài hòu zhào jí jūn duì tǎo fá wéi chāng huī。 zài wéi chāng huī bèi shā hòu， shí dá kāi zài tiān jīng fèng hóng xiù quán mìng fǔ zhèng。 hóng xiù quán cǐ shí kāi shǐ dīfáng shí dá kāi， rèn yòng qí xiōng hóng rén fā hé hóng rén dá qiān zhì tā。 shí dá kāi xīn zhōng bù 'ān， yú 1857 nián cóng tiān jīng chū zǒu dào 'ān qìng， yī lù shàng tài píng jūn xiāng cóng zhě rú yún。 hóng xiù quán zhè shí céng jīng chè qù hóng shì xiōng dì wáng jué yǐ wǎn liú shí dá kāi， bùwèi shí jiē shòu。 hóng xiù quán zhè shí lìng rèn mìng zhōng jūn zhù jiāng， jià kōng liǎo shí dá kāi shēn wéi tōng jūn zhù jiāng de míngfèn [ lái yuán qǐng qiú ]， dàn shí dá kāi zhōng shēng yǐ tiān guó yì wáng shēn fèn zì jū， bù kěn lìng lì qí hào。 hòu lái shí dá kāi lǐng bīng dào jiāng xī， 1858 nián jīng zhè jiāng dào fú jiàn， zài dào jiāng xī， 1859 nián rù hú nán， gōng bǎo qìng fǔ（ jīn shào yáng shì） bù kè， nán xià guǎng xī。
　　
　　 cán cún de gè zhǒng shǐ liào biǎo míng， shí dá kāi yuǎn zhēng qī jiān réng yǔ tiān jīng yòu shū lìng lái wǎng， yǐ bīng lì pèi hé wéi tiān jīng zhàn chǎng jiě wéi [ lái yuán qǐng qiú ]， tiān jīng dāng jú bǎ tā de chū zǒu shì wéi yuǎn zhēng 'ér bù shì fēn liè。
　　
　　 hòu qī
　　
　　 shí dá kāi yòu yì gōng qǔ sì chuān zuò wéi gēn jù dì， kě shì xǔ duō bù xià xī wàng fǎn huí tiān jīng， huò zhě zì lì wéi zhù， yǐ zhèng míngfèn [ lái yuán qǐng qiú ]。 shí jù jué zì fēng， yī xiē bù duì kāi shǐ lí kāi tā。 1860 nián， bù jiāng péng dà shùn、 zhū yī diǎn děng rén quàn shí dá kāi fǎn huí tiān jīng， shí bù tīng， péng dà shùn、 jí qìng yuán、 zhū yī diǎn jí duō wèi jiànglǐng jué dìng shuài lǐng suǒ bù xiàng tiān jīng chū fā。 zhè xiē bù duì tuō lí shí dá kāi hòu， yòu xiē chéng gōng tōng guò qīng jūn kòng zhì qū fǎn huí tiān jīng yī dài huì hé tài píng jūn běn bù， yòu xiē zé zài bàn tú bèi qīng jūn dǎ sàn。 péng dà shùn zài tú zhōng zhàn sǐ， jí qìng yuán、 zhū yī diǎn yǔ bù duì yuē 20 wàn rén zài 1861 nián dào dá jiāng xī huì hé běn bù。
　　
　　 zài dà pī bù duì lí kāi hòu， shí dá kāi zài guǎng xī zhāo bīng shù wàn rén， zài 1861 nián shuài shí wàn zhī zhòng běi shàng xiāng xī， zài jīng hú běi jìn rù chuān dōng。 shí dá kāi zài sì chuān nán bù shí， duō cì qǐ tú dù guò cháng jiāng běi shàng， wéi qīng jūn suǒ zǔ。 shí dá kāi qí hòu mìng lài yù xīn、 lǐ fú yóu fēn bīng běi shàng jí dōng jìn， yǐ fēn sàn qīng jūn bīng lì。 tóng zhì 'èr nián（ 1863 nián） chū， shí dá kāi zhōng yú dù guò jīn shā jiāng。 shí dá kāi dān xīn dà lù yòu qīng jūn fáng shǒu， qǔ miǎn níng xiǎo lù xiàng běi qián jìn， qīn shuài shù wàn rén zài 5 yuè dào dá dà dù hé biān。 dāng rì， dà yǔ pāng tuó shān hóng bào fā， hé shuǐ“ dǒu zhǎng shù zhàng”， bǎi nián bù jiàn。（ yī shuō yīn wáng niàn shēng zǐ， yú shì xià lìng quán jūn kào shǎng xiū yǎng sān rì， cuò guò liǎo dù hé shí jī。） dāng dì xī fān zú tǔ qiān hù wáng yìng yuán zài sōng lín hé chāi qiáo fáng hé， qīng jūn yì dào dá dà dù hé běi 'àn bù fáng。 shí jūn qiáng dù dà dù hé shī bài， hòu yù xī dù sōng lín hé， yòu bèi wáng yìng yuán jī tuì， shí jūn de tuì lù yě bèi tǔ sī lǐng chéng 'ēn dài bīng gōng zhàn。 shí dá kāi bù duì zài zǐ dǎ dì（ jīn sì chuān shí mián xiàn 'ān shùn chǎng fù jìn） jìn tuì wú lù， bèi kùn 'èr shí yú rì， liáng shí jiāng jìn， duō cì tū wéi yě bù chéng gōng， bù duì sǔn shī guò bàn。 6 yuè 13 rì， shí dá kāi xiàng sì chuān zǒng dū luò bǐng zhāng qǐng jiàng， yuàn“ shěmìng yǐ quán sān jūn”， qīng fāng jiànglǐng wěi chēng tóng yì。 shí dá kāi yǔ bù shǔ céng shì hé、 huáng zài zhōng、 wéi pǔ chéng shēn zhe tiān guó zhèng fú rù qīng yíng， hòu bèi yājiè dào chéng dū， shěn wèn shí shí“ xiāo jié jiān qiáng zhī qì， yì yú yán miàn， cí sè bù kàng bù bēi， bù zuò yáo wěi qǐ lián zhī yǔ”。 shí dá kāi yǔ sān wèi bù shǔ yú 6 yuè 25 rì zài chéng dū kē jiá xiàng bèi líng chí chǔsǐ， céng shì hé bù kān tòng chǔ， chū shēng hū tòng， shí dá kāi zhì zhǐ tā shuō：“ hé suì bù néng rěn cǐ xū yú？” céng suì bì kǒu wú yán。 shí dá kāi běn rén“ zì jiù bǎng zhì xíng chǎng， jūn shén qì zhàn rán， wú yī háo wèi suō tài， qiě xì yǐ líng chí jí xíng chǔsǐ， zhì sǐ yì jūn mò rán wú shēng， zhēn qí nán zǐ yě！” shí dá kāi de jiàng bīng zhōng， lǎo ruò jí xīn jiā rù zhě sì qiān duō rén bèi qiǎn sàn， shèng xià de 'èr qiān rén bù jiǔ bèi shā。
　　
　　 píng jià
　　
　　 shí dá kāi bèi rèn wéi shì tài píng tiān guó jiànglǐng zhōng zuì fù yòu móu lüè de rén。 zēngguófān shuō“ chá zéi qú yǐ shí wéi zuì hàn， qí kuáng shān yǒu mín， zhāng dà shēng shì， yì yǐ shí wéi zuì jué”， zēngguófān de mù liáo xuē fú chéng zé zàn qí wéi“ jué dài yīng wù”。 zuǒ zōng táng shuō“ shí nì jiǎo hàn zhe wén， sù dé qún zéi zhī xīn， qí cái zhì chū zhū zéi zhī shàng， ér guān qí suǒ wéi， pō yǐ jié rén xīn， qiú rén cái wéi jí， bù shèn fù huì xié jiào lǐ shuō， shì zéi zhī zōng zhù， ér wǒ suǒ wèi jì yě”。
　　
　　 tài píng jūn de gāo jí jiànglǐng men duì shí dá kāi de dǎn lüè shí fēn tuī chóng， rú zhōng wáng lǐ xiù chéng tán jí gè wáng yōu liè cái néng shí“ jiē yún zhōng zhōng， ér dú fú shí wáng， yán qí móu lüè shèn shēn”， yīng wáng chén yù chéng rèn wéi tài píng jūn jiànglǐng“ jiē fēi jiāng cái， dú féng yún shān shí dá kāi chā kě 'ěr”。 bù zhǐ rú cǐ， tā hái yíng dé liǎo zhòng duō yǔ tā dí duì lì chǎng de rén de jìng zhòng， rú wén rén zhōu xún zài《 shǔ hǎi cóng tán》 zhōng chēng qí wéi“ qí nán zǐ”， qīng cháo yī wèi gòng shēng zài xiāng jūn jūn yàn shàng gōng kāi shuō tā yòu“ lóng fèng zhī zī， tiān rì zhī biǎo”， zài dà dù hé pàn yǔ tā wéi dí de wáng sōng lín， xǔ liàng rú， dōuduì tā de yīng xióng qì gài yǔ rén yì zhī fēng qīn pèi bù yǐ。 zhí dào tā sǐ qù jìn 40 nián hòu， yóu qīng cháo wén rén suǒ zhuàn de zhù zuò《 jiāng biǎo zhōng lüè》 zhī zhōng hái yòu zhè yàng de jì xù：“ zhì jīn jiāng huái jiān yóu chēng …… shí dá kāi wēi yí qì liàng wéi bù kě jí。”
　　
　　 dàn shì， kè guān de píng jià shí dá kāi de jūn shì cái néng， chú liǎo jiǔ jiāng yī zhàn dà bài xiāng jūn， jīhū shēng qín xiāng jūn lǐng xiù zēngguófān zhī wài， qí yú de zuò zhàn què fá kě juàn kě diǎn zhī chù， lǐ yóu yòu 'èr： qí yī， shí dá kāi tiān jīng chū zǒu zhī hòu， zài jūn shì zhǐ dǎo sī xiǎng shàng yī zhí bù gòu míng què， zhàn lüè hùn luàn， dǎo zhì sì chù liú cuàn zuò zhàn， bái bái hào fèi liǎo dà liàng de yòu shēng lì liàng； qí 'èr， zhàn shù tài wéi qǔ qiǎo， dāng shí shí dá kāi fēn bīng shù lù， qǔ zhè jiāng， fú jiàn děng dì， bù xià jiànglǐng jūn kāi chuàng liǎo jiào hǎo de jú miàn， dàn shì shí dá kāi què yī zài yí wù zhàn jī， yǐ rán mí xìn zì jǐ de fēn bīng tào lù， bù yuàn yìng zhàn， zhàn fǎ guò yú qǔ qiǎo， dǎo zhì zhè jiāng， fú jiàn děng dì xiān hòu lún xiàn， zuì zhōng dà bù duì bù dé bù yuǎn zǒu xī xíng， bèi luò bǐng zhāng quán jiān。 zǒng zhī， shí dá kāi de jūn shì móu lüè cóng dāng xià de lì shǐ guān lái kàn， shuō qí wéi yī jǐn shàng tiān huā de jiànglǐng dǎo shì gèng wéi qiàdàng， ruò lùn yìng zhàn 'è zhàn děng shí dá kāi shí shǔ bù cái [ lái yuán qǐng qiú ]。
　　
　　 shī wén
　　
　　 suī rán bù shǎo shī wén bèi chuán wéi shí dá kāi suǒ zuò， wéi《 bái lóng dòng shī kè》 jí《 wǔ yán gào shì》 kě zhèng yǐ wài， qí yú bù néng zhèng míng wéi shí de zuò pǐn。