文化思考 》 zhōng guó wén huà yào yì   》 dì liù zhāng yǐ dào dé dài zōng jiào      liáng shù míng Liang Shuming 　　(1)( guān yú zhōng guó quē fá zōng jiào zhī gù， cháng yàn shēng xiān shēng cháng cóng dì lǐ lì shǐ wéi zhī jiě shuō。 jiàn yú《 guó lùn》 dì sān juàn dì shí 'èr sān sì qī hé kān《 zhōng guó mín zú zěn yàng shēng cún dào xiàn zài》 yī wén。 cí yǐn lù yú cǐ， bèi cān kǎo。 zhōng guó mín zú shì shì jiè yī qiē gǔ wén huà mín zú zhōng， wéi yī shēng cháng yú wēn dài 'ér fēi shēng cháng yú rè dài de mín zú。 zhōng guó wén huà bù qǐ yú féi ráo de yáng zǐ jiāng liú yù huò zhū jiāng liú yù ， ér qǐ yú bǐ jiào pín jí de huáng hé píng yuán。 yuán shǐ de zhōng guó rén …… yòu shǐ zhī chū tā men suǒ chù zì rán huán jìng， shì bǐ jiào qīng kǔ de。 zhè lǐ méi yòu xiàng ní luó hé liú yù nà yàng dìng qī fàn làn， yì méi yòu xiàng héng hé píng yuán nà yàng fēng fù de wù chǎn， huáng hé dà yuē zài gǔ dài yǐ jīng bù duàn dì jǐyǔ liǎng 'àn jū mín yǐ hóng shuǐ de zāi hài。 xī běi fāng shān mài gāo dù， dǎng bù zhù shā mò chuī lái de lěng fēng。 rén lèi zài hóng shuǐ qī jiān， jiù zhǐ hǎo duǒ dào shān xī xī nán bù de gāo yuán lǐ qù， hé dú shé měng shòu zhēng shān lín zhī lì。 huáng hé jì rán bù hǎo xíng chuán， yīn cǐ jiāo tōng bǐ jiào kùn nán， zhī shí biàn huàn de jī huì jiào shǎo。 rén men xū yào zhōng rì pián shǒu zhī zú， cái néng wéi chí tā men de shēng huó。 yīn cǐ méi yòu yú xiá wài zhī sī。 xiàng 'āi jí hé yìn dù nà yàng hóng dà de zōng jiào zǔ zhì hé zhé lǐ， yǐ jí yóu zōng jiào suǒ fā shēng xiǎng xiàng fēng fù de shén huà wén xué， bù néng chǎn yú zhōng guó。 zhōng guó yuán shǐ de zōng jiào， dà dǐ shì yú rén shì yòu guān de shén zhī chóng bài jí wū shù zhī lèi。 zhè yàng， shǐ zhōng guó lǎo zǎo yǐ jiē shòu liǎo xiàn dài shì jiè “ rén ” de guān niàn。 zhōng guó mín zú shì dì yī gè shēng zài dì shàng de mín zú， gǔ dài zhōng guó rén de sī xiǎng yǎn guāng， cóng wèi chāo guò xiàn shí de dì shàng shēng huó， ér mèng xiǎng shénme wèi lái de tiān guó。 　　 táng yú xià shāng de shǐ shí， wèi yì xiáng kǎo， dàn yòu yī jiàn shì， shì wǒ men zhī dào de， jiù shì dāng shí bìng méi yòu yǔ zhèng quán bìng zhì de jiào quán， rú 'āi jí shì de sēng lǚ， yóu tài shì de jì sī， yìn dù shì de pó luó mén， zài zhōng guó shǐ shàng hái wèi fā jiàn yòu yǔ zhī xiāng děng de zōng jiào quán lì jiē jí。 zhōng guó gǔ dài jūn zhù dōushì jūn 'ér jiān shī de； tā yǐ zhèng zhì lǐng xiù 'ér jiān lǐ jiào wù， qí xīn sī dāng rán piān zhòng zài rén shì。 zhōng guó zōng jiào shǐ zhōng bù néng fā zhǎn dào wéi yī jué duì de dà shén guān niàn。 dāng rán yì shì jiào quán bù néng líng jià zhèng quán zhī shàng de yuán yīn。 zài zōng jiào shàng de tǒng yī tiān guó shàng wèi chéng shú zhī qián， zhèng zhì shàng de tǒng yī dì guó yǐ jīng xiān jiàn lì qǐ lái； yīn cǐ zōng jiào de tǒng zhì， biàn yǒng bù néng zài chū xiàn liǎo。 　　 shāng mín zú huò xǔ shì gǔ dài wéi yī zuì xiān chóng bài dà shén de rén。 shàng dì zhī guān niàn， zì huái hé liú yù de shāng rén dài lái， jiā rù zhōng guó wén huà xì tǒng， rán 'ér shāng mín zú yǔ qí xiān jìn de xià mín zú de guān xì， zhèng hé yà shù rén yǔ bā bǐ lún rén de guān xì xiāng sì。 wǔ lì zhēng fú zhī hòu， wén huà shàng jiàn shè néng lì què bù chōng fēn， miǎn bù dé yán xí qí bèi zhēng fú mín zú wén huà yí chǎn。 yīn cǐ shàng dì guān niàn zhī shū rù， bù guò shǐ jiù yòu zōng jiào zhī shàng zēng jiā yī gè jiào dà de shén， ér wèi néng xiāo miè huò tǒng zhì liǎo yuán yòu de duō shén。 bìng qiě shòu liǎo yuán shǐ zhōng guó rén shí jì sī xiǎng zhī tóng huà， suǒ wèi shàng dì yǐ shī tiān dì zhī“ tiān” de guān niàn hé 'ér wéi yī。 yīn wéi zhōng guó gǔ wén huà de tè zhì， shì jìn yú wéi wù de， qí suǒ chóng fèng zhī měi yī shén zhī， jiù dài biǎo yī jiàn yòu lì yú mín shēng de shí wù ( rú tiān dì shān chuān děng )。 shàng dì yú shì nǎi chéng liǎo zì rán jiè yī gè zuì dà wù zhì de dài biǎo。 hòu lái mò zǐ héng héng tā shì zōng jiào de shāng mín zú zhī yí yì héng héng xiǎng tì zhōng guó zēng shè yī gè yǐ shàng dì chóng bài wéi zhōng xīn de zōng jiào， zhōng guī méi yòu chéng gōng， sì hū nà shí jiān yǐ jīng tài wǎn liǎo。 　　 cǐ wài wáng zhì xīn zhù《 zhōng guó zōng jiào sī xiǎng shǐ dà gāng》， yú cǐ wèn tí yì yòu lèi sì zhī jiě shuō。 yòu jìn jiàn xīn chū bǎn《 dōng fāng yǔ xī fāng》 dì yī dì 'èr qī yòu xǔ sī yuán《 lùn zōng jiào zài zhōng guó bù fā dá zhī yuán yīn》， táng jūn yì lùn《 mò zǐ yǔ xī fāng zōng jiào jīng shén》 liǎng wén， jiē zhí dé cān kàn。 ) 　　 yī zōng jiào shì shénme 　　 zōng zú shēng huó、 jí tuán shēng huó tóng wéi zuì zǎo rén qún suǒ gù yòu； dàn hòu lái zhōng guó rén jiā zú shēng huó piān shèng， xī fāng rén jí tuán shēng huó piān shèng， gè zǒu yī lù。 xī fāng zhī lù， jī dū jiào shí kāi zhī， zhōng guó zhī lù zé dǎ cóng zhōu kǒng jiào huà lái de， zōng jiào wèn tí shí wéi zhōng xī wén huà de fēn shān lǐng。 fán cǐ lǐ zhì， yú shàng yǐ lù qí duān。 xiàn zài yào jì xù chǎn míng de， shì zhōu kǒng jiào huà jí qí yǐng xiǎng yú zhōng guó zhě， tóng shí， duì kàn jī dū jiào suǒ yú xī yáng zhī yǐng xiǎng。 yú cǐ， bì xū yī tán zōng jiào。 　　 rén lèi wén huà dōushì yǐ zōng jiào kāi duān； qiě měi yǐ zōng jiào wéi zhōng xīn。 rén qún zhì xù jí zhèng zhì， dǎo yuán yú zōng jiào， rén de sī xiǎng zhī shí yǐ zhì gè zhǒng xué shù， yì wú bù dǎo yuán yú zōng jiào。 bìng qiě zhì jīn shàng yòu yǐ zōng jiào bāo bàn yī qiē de wén huà héng héng xīzàng qí yī lì。 bù jǐn wén huà bù shèn gāo de shí hòu rú cǐ， biàn shì gāo děng wén huà yì duō tuō bì zài yī wěi dà zōng jiào xià， ér yùn yù fā zhǎn chū lái héng héng jìn dài 'ōu měi jí qí lì。 wǒ men zhī dào， fēi yòu jiào gāo wén huà bù néng xíng chéng yī dà mín zú； ér cǐ yī dà mín zú zhī tǒng yī， què měi dōuyòu lài yī gè dà zōng jiào。 zōng jiào zhī jiàn shī qí zhòng yào， nǎi zhǐ wǎn jìn zhī shì 'ěr。 　　 gài rén lèi wén huà zhàn zuì dà bù fēn de， chéng bù wài nà xiē wéi rén shēng 'ér yòu de gōng jù shǒu duàn、 fāng fǎ jì shù、 zǔ zhì zhì dù děng。 dàn zhè xiē suī jí zhàn fènliàng， què zhǐ jū cóng shǔ dì wèi。 jū zhōng xīn 'ér wéi zhī zhù de， shì qí yī zhǒng rén shēng tài dù， shì qí suǒ yòu zhī jià zhí pàn duàn。 héng héng cǐ jí shì shuō， zhù yào hái zài qí rén shēng hé suǒ qǔshě， hé suǒ hàowù， hé shì hé fēi， hé qù hé cóng。 zhè lǐ dìng liǎo， qí tā yī qièmò bù suí zhī， bù tóng de wén huà， yào zài zhè lǐ biàn qí bù tóng。 wén huà zhī gǎi zào， yì zhòng zài cǐ， ér bù zài qí cóng shǔ bù fēn。 fǒu zé， cǐ chù bù gǎi， qí tā jìn duō biàn huàn， wú guān hóng zhǐ。 cǐ rén shēng tài dù huò jià zhí pàn duàn yù yú yī qiē wén huà jiān， huò yǐn huò xiǎn， wú suǒ bù zài， ér yóu yǐ zōng jiào、 dào dé、 lǐ sú、 fǎ lǜ， zhè jǐ yàng dōng xī tè wéi qí jì yù zhī suǒ。 dào dé、 lǐ sú、 fǎ lǜ jiē shǔ hòu qǐ， chū shí dū yùn yùn yú zōng jiào zhī zhōng 'ér bù fēn， shì jí suǒ yǐ rén lèi wén huà bù néng bù yǐ zōng jiào kāi duān， bìng yǐ zōng jiào zuò zhōng xīn liǎo。 　　 rén lèi wén huà zhī bì zào duān yú zōng jiào shàng zì yòu gù。 gài zuì zǎo zhī rén qún， shè huì guān xì shèn shū， bǐ cǐ xiāng xū xiāng dài bù kě huò lí zhī jié gòu wèi zhù； rán ruò fēn lí língsan zé bù chéng shè huì， yì jiāng wú wén huà， zōng jiào yú cǐ， qià hǎo yòu qí tǒng shè níng jù de gōng yòng。 cǐ qí yī， yòu shè huì shēng huó zhī jìn xíng， bù néng bù lài yòu yī zhǒng zhì xù， dàn qún zhòng jiān hù xiāng liǎo jiě， bǐ cǐ tóng yì， cóng lǐ xìng 'ér jiàn lì zhì xù， zì bù néng qī wàng yú nà shí de rén。 ér qiě yīn chōng dòng tài qiáng， mín + pū / rì bù wèi sǐ， jùn fǎ yán xíng yì měi měi wú yòng， jiàn lì zhì xù zhī dào jǐ qióng。 zōng jiào qià hǎo zài cǐ chù， yòu qí tǒng shè xùn fú de gōng yòng。 cǐ qí 'èr。 cǐ liǎng zhǒng gōng yòng jiē cóng yī gè yào diǎn lái， jí chèn qí zài huáng bù yí huò jí zhǒng zhǒng bù 'ān zhī huàn xiǎng zhōng， ér jiàn lì yī gòng tóng xìn yǎng mù biāo。 yī gòng tóng xiāng xìn mù biāo jì lì， huàn sàn de rén qún zì néng shōu lǒng níng jù， ér tóng shí zǎi zhì zhòng rén diào xùn mán xìng de zhǒng zhǒng fāng fǎ， yì cóng 'ér dé dào liǎo。 　　 zōng jiào shì shénme ? cǐ fēi yī yán kě dá。 dàn wǒ men què kě zhǐ chū， suǒ yòu dà dà xiǎo xiǎo gāo xià bù děng de zhǒng zhǒng zōng jiào， yòu qí gòng tóng zhī diǎn， jiù shì： yī qiē zōng jiào dū cóng chāo jué yú rén lèi zhī shí chù lì tā de gēn jù， ér yǐ rén lèi qíng gǎn zhī 'ān wèi yì zhì zhī xù miǎn wéi shì。 (1)( jiàn《 dōng xī wén huà jí qí zhé xué》 dì 90 yè。 ) fēn xī zhī， kě dé liǎng diǎn： 　　 yī、 zōng jiào bì yǐ duì yú rén de qíng zhì fāng miàn zhī 'ān wèi xù miǎn wéi qí shì wù； 　　 èr、 zōng jiào bì yǐ duì yú rén de zhī shí fāng miàn zhī chāo wài bèi fǎn lì qí gēn jù。 　　 shì jiān bù jū hé wù， zǒng shì yìng yú xū yào 'ér yòu。 zōng jiào zhī chū xiàn， jí shì wèile rén lèi qíng zhì bù 'ān 'ér lái。 rén lèi qíng zhì fāng miàn， ān huò bù 'ān， qiáng huò ruò， yīn shí dài biàn huà 'ér yì。 suǒ yǐ zì gǔ qì jīn， zōng jiào yì shí shèng shí shuāi。 héng héng zhè shì cóng qián yī miàn kàn。 cóng hòu yī miàn kàn： jìn guǎn zōng jiào yào zài chāo jué yú zhī shí chù lì zú， ér rú hé lì zú fǎ ( rú hé xíng chéng qí zōng jiào )， què bì shì hū qí rén zhī zhī shí wén huà 'ér dìng。 rén lèi zhī shí wén huà gè shí gè dì jì dà wéi bù děng， suǒ yǐ qí zōng jiào yì jiù gāo xià bù děng。 　　 jù cǐ 'ér tán， rén lèi wén huà chū qī zhī xū yào zōng jiào， shì dāng rán de。 yīn nà shí rén lèi duì yú zì rán huán jìng， yī qiē bù míng bái； yóu yú bù míng bái， yì jiù bù néng kòng zhì， yóu yú bù néng kòng zhì， yì jiù shòu qí wēi xié huò hài， ér qíng zhì suì rì zài huáng bù bù 'ān zhī zhōng。 tóng shí， qí zhǐ néng yòu jí yòu zhì zhī mí xìn， jí dī děng zhī zōng jiào， yì shì dāng rán de， yīn nà shí rén de zhī shí wén huà， yuán zhǐ néng chǎn shēng zhè gè。 zài cǐ hòu， yī bān shuō lái， rén lèi duì fù zì rán zhī zhī néng shì jìn bù liǎo。 ér tiān zāi suī jiǎn， rén huò dài xīng， qíng zhì bù 'ān de qíng xíng hái shì yán zhòng。 qiě qí fǎ lǜ hé dào dé suī jiàn jiàn yòu liǎo， hái bù zú yǐ dāng wén huà zhōng xīn zhī rèn， wèile wéi chí shè huì， fā zhǎn wén huà， yóu qí shǎo bù liǎo zōng jiào。 suǒ yǐ shàng gǔ zhōng gǔ zhī shì， zōng jiào chēng shèng， bì dài yòu rú 'ōu zhōu jìn dài wén míng zhě chū xiàn， jú shì nǎi wéi zhī yī biàn： 　　 dì yī， kē xué fā dá， zhī shí qǔ mí xìn xuán xiǎng 'ér dài zhī。 　　 dì 'èr， zhēng fú zì rán zhī wēi lì měng jìn， rén lèi yì tài zhuǎn qiáng。 　　 dì sān， fù yú lǐ zhì pī píng de jīng shén， yú xìn yǎng zhī bù hé lǐ zhě jiàn nán róng rèn。 　　 dì sì， rén yǔ rén xiāng xū xiāng dài bù kě huò lí zhī jié gòu， yǐ cóng jīng jì shàng jiàn zhù qǐ lái， ér shè huì zhì xù zé shòu chéng yú zhèng zhì。 cǐ shí zuò wéi wén huà zhī zhōng xīn zhě， yǐ jiàn zài dào dé、 lǐ sú jì fǎ lǜ。 　　 dì wǔ， shēng huó jìng zhēng jī liè， wù zhì wén míng zhī yòu huò yì duō， rén shēng pí yú duì wài， yī qiē mó hú hùn guò。 　　 rén men duì yú zōng jiào zhī xū yào jì yuǎn bù rú qián， ér zhī jiàn míng lì， yòu shǐ zōng jiào zhī 'ān lì bèi nán yú qián； yú shì cóng jìn dài dào jīn tiān， zōng jiào zhī shī shì， suì bù kě wǎn。 　　 yòu de rén， qīng shuài tuī duàn zōng jiào hòu cǐ jiāng bù fù zài rén lèi wén huà zhōng yòu qí wèi zhì。 cǐ zhèng zhī yǐ zuì jìn 'ōu měi yòu shí zhī shì， jǐng jué yú xiàn dài wén míng zhī wēi jī zhě， yòu zhuǎn qí yǎn guāng jí xīng qù yú zōng jiào， ér yòu yǐ zhī qí bù rán。 wǒ men shuō dào cǐ， yì bù néng bù gèng xiàng shēn chù shuō yī shuō。 　　 zōng jiào shì shénme ? rú wǒ zài《 dōng xī wén huà jí qí zhé xué》 suǒ shuō： 　　 zōng jiào zhě， chū shì zhī wèi yě。 fāng rén lèi wén huà zhī méng， ér zōng jiào méng yān； fāng zōng jiào zhī méng， ér chū shì zhī qīng xiàng méng yān。 rén lèi zhī qiú shēng huó qīng xiàng wéi zhèng， wéi zhù， tóng shí cǐ chū shì qīng xiàng wéi fǎn， wéi bīn。 yī zhèng yī fǎn， yī zhù yī bīn。 cháng xiāng fǔ yǐ wéi xì shēng huó 'ér cù jìn wén huà。 (《 dōng xī wén huà jí qí zhé xué》 dì 113 yè ) 　　 běn shū qián zhāng yì céng tí jí： 　　 rén lèi de shēng mìng， jù yòu xiāng fǎn zhī liǎng miàn： yī miàn shì cóng qūqiào qǐ niàn zhī qīng xiàng； yòu yī miàn shì qīng xiàng yú chāo qūqiào huò fǎn qūqiào。 ( zhōng lüè ) zōng jiào zhèng shì dài biǎo hòu yī qīng xiàng。 　　 zōng jiào de zhēn gēn jù， shì zài chū shì。 chū shì jiànzhě， shì jiān zhī suǒ tuō。 shì jiān yòu xiàn yě， ér tuō yú wú xiàn； shì jiān xiāng duì yě， ér tuō yú jué duì； shì jiān shēng miè yě， ér tuō yú bù shēng miè。 chāo qūqiào huò fǎn qūqiào， wú fēi chū shì qīng xiàng zhī yì míng。 zhè qīng xiàng， zé wéi rén lèi dǎ kāi yī bān shēng wù zhī gù bì xìng 'ér yòu： 　　( shàng lüè ) gài shēng wù jìn huà dào rén lèi， shí kāi yī yì jìng； yī qiē shēng wù jūn xiàn yú“ yòu duì” zhī zhōng， wéi rén lèi zé yǐ“ yòu duì” chāo jìn yú“ wú duì” héng héng tā yī miàn hái shì zhàn jiǎo zài“ yòu duì”， yī miàn shí yòu chāo“ yòu duì” ér jìn yú“ wú duì” liǎo。 (《 zhōng guó mín zú zì jiù yùn dòng zhī zuì hòu jué wù》 dì 342 yè ) 　　 shì jiān， chū shì jiān， fēi yī fēi yì， gé 'ér bù gé。 cóng hū yòu duì zé gé； cóng qí wú duì zé mù gé héng héng zhè xiē huà zhǐ shì shuō zài zhè lǐ， bù jí jiǎng míng， jiǎng míng dài lìng chéng zhuān shū。 　　 rén zǒng shì ruò míng ruò mèi yě， huò zhí jiē huò jiànjiē dì， qīng xiàng yú chū shì， ruò bù róng yǐ， cǐ yì bù bì jiē xíng chéng zōng jiào， ér zōng jiào zhī běn， zé zài cǐ。 fèi 'ěr bā hā (L.Feuerbach) zhù《 zōng jiào zhī běn zhì》 yī shū， qí dì yī zhāng zǒng kuò dì shuō“ yǐ lài gǎn nǎi shì zōng jiào de gēn yuán”， wǒ men shuō dào xìn jiào， yì héng yún“ guī yǐ”， qí qíng qià yì kě jiàn。 rán yǐ lài què yòu duō zhǒng bù tóng， zōng jiào zuì chū kě shuō shì yī zhǒng duì yú wài lì zhī jiǎ jiè； cǐ wài lì què shí zài jiù shì zì jǐ。 qí suǒ yǐ lài zhě， yuán chū yú zì jǐ yī zhǒng gòu xiǎng。 dàn zhè yàng zhuǎn yī wān guò lái， biàn yòu wú bǐ qí xiào。 yīn wéi zì jǐ lì liàng yuán zì wú biān， ér zì jǐ bù néng fā xiàn。 zōng jiào zhōng suǒ yòu duì xiàng zhī wěi dà、 chóng gāo、 yǒng héng、 zhēn shí、 měi shàn、 chún jié， yuán shì rén zì jǐ běn jù zhī dé， ér zì jǐ què xiāng xìn bù jí。 jīng zhè yàng yī zhuǎn wān， zì jǐ suí jí wěi dà， suí jí chún jié， yú bù zì jué， qí zì wǒ fǒu dìng， měi měi jiù shì lìng yī fāng shì bìng jìn yī bù zhī zì wǒ kěn dìng。 zōng jiào zuì hòu zé bù jīng jiǎ jiè， chè dá chū shì， yǐ lài suǒ yǐ lài mǐn hé wú jiān， yóu jiě fàng zì jǐ 'ér wán chéng zì jǐ。 suǒ yǐ tóng yī lǐ bài qí dǎo， tóng yī chàn huǐ qīng xiū， héng shì qí rén 'ér yì qí nèi róng。 zōng jiào zhī héng shì qí shí dài wén huà 'ér yì qí pǐn dì， yì zhèng wèicǐ。 　　“ ruò zhě 'ér hòu xū yào zōng jiào， yú zhě 'ér hòu jiē shòu zōng jiào”， guò qù huò bù miǎn yòu cǐ qíng xíng， fēi suǒ lùn yú yī qiē。 hú shí qīng xiān shēng yòu yún“ lǐ zhì jìn chù shēng xìn yǎng”， cǐ wèi lǐ zhì yòu jìn， lǐ zhì yǔ xìn yǎng fēi bì bù xiāng róng。 jī dū tú yòu yún“ zōng jiào zhī kě guì， zài tā shǐ rén dé dào zuì dà de hǎo chù”， cǐ hǎo chù wèi“ yǒng shēng”。“ yǒng shēng” suī wéi jī dū jiào míng cí， ér qí zhǐ yǐn shēn kě tōng yú yī qiē。 zhè liǎng zé shuō huà dōubù jí shēn， ér zōng jiào zhī kě néng， zōng jiào zhī bì yào， duān kě shí yǐ。 　　 èr zōng jiào zài zhōng guó 　　 zōng jiào zài zhōng guó， yòu qí tóng yú tā fāng zhī yī bān de qíng xíng， yì yòu qí dú jù zhī tè shū de qíng xíng。 wén huà dōushì yǐ zōng jiào kāi duān， zhōng guó yì wú lì wài。 yòu rú wáng zhì xīn《 zhōng guó zōng jiào sī xiǎng shǐ dà gāng》 suǒ shù， zuì zǎo zhī tú téng chóng bài、 shù wù chóng bài、 qún shén chóng bài děng， jí qí yī bān de qíng xíng。 qí zì gǔ xiāng chuán wèi duàn zhī jì tiān sì zǔ， zé xū fēn bié guān zhī， zài zhōu kǒng jiào huà wèi xīng shí， dāng yì wéi yī zhǒng zōng jiào， zài zhōu kǒng jiào huà jì xīng zhī hòu， biǎo miàn sì wú dà gǎi， ér liú xīn biàn chá shí jìn rù yī tè shū qíng xíng liǎo。 zhì yán zhī， cǐ hòu zhī zhōng guó wén huà， qí zhōng xīn biàn yí dào fēi zōng jiào de zhōu kǒng jiào huà shàng， ér jì tiān sì zǔ zhǐ gòu chéng zhōu kǒng jiào huà zhī yī tiáo jiàn 'ér yǐ。 　　 wǎng zhě hú shí qīng xiān shēng lùn zhōng guó zōng jiào， (1)( jiàn hú zhù《 rén lèi zhù yì chū cǎo》 dì 34 yè。 cǐ shū hú shì zì yìn， fāng jiān wú shòu chù。 ) sì wèi céng liú xīn cǐ fēn bié， cí xiān yǐn shù qí shuō， zài shēn míng wǒ de yì jiàn。 　　 hú xiān shēng liè shì jiè zōng jiào wéi sān dà xì： xī bó lái yī xì， yìn dù yī xì， ér wài zhōng guó yì wéi yī xì。 tā shuō，“ dà jiào wú míng， wéi zhōng guó xì zhī zōng jiào zú yǐ dāng zhī”， qí nèi róng“ hé tiān rén， bāo wàn yòu”； yuē jǔ yào yì zé yòu sān： 　　 yī、 zūn tiān。“ tiān zhī dà dé yuē shēng”，“ wàn wù běn hū tiān”， rén zhī cún zài， bù néng zì wài yú tiān dì。 　　 èr、 jìng zǔ。“ rén wéi wàn wù zhī líng”， ér“ rén běn hū zǔ”， jiū běn shēn zhī yóu lái， bù néng zì wài yú zǔ xiān。 　　 sān、 chóng dé bào gōng。 yú mù gōng yè， gōng shì zhōu chē， wén wù zhì dù， fán wú rén shēng huó rì yòng jiē shí gǔ rén chuàng zào zhī cì， yào mò néng wài。 héng héng 'àn jì kǒng yìng shǔ yú cǐ yī zé zhōng。 　　 cǐ sān yuán zé， jiē yòu chōng liàng chéng xìn zhī jià zhí， jué bù lì yòng rén mín yīn lǐ zhì bù dào 'ér shēng wèi jù zhī ruò diǎn， yǐ bié shēng zuò yòng。 yì bù guī dìng rù jiào zhī xíng shì， bù zuò jiào huì zhī zǔ zhì， yǐ shì jū shù。 yǔ cǐ bù bèi zhī gè dì xí sú huò wài lái zōng jiào， yì bù jiā gān shè， bù shì pái chì， gèn gǔ bù jiàn zōng jiào zhàn zhēng， gù shí wéi rén lèi xìn yǎng zhōng zhī wéi yī zuì zhèng dà zuì zì yóu zhě。 héng héng yǐ shàng jūn jiàn hú zhù《 rén lèi zhù yì chū cǎo》 dì yī piān dì sān zhāng。 　　 hú xiān shēng yī miàn bù bǎ zhōng guó huá chū yú zōng jiào fàn wéi wài， yī miàn yì bù céng wāi qū liǎo zhōng guó de tè shū shì shí， biǎn sǔn liǎo zhōng guó de tè shū jīng shén。 zhè shì yī zhǒng hěn tōng de shuō fǎ， wǒ men wèi cháng bù kě yǐ jiē shòu zhī。 què shì wǒ yuàn diǎn chū： xīn cǐ suǒ shuō， dōushì zǎo jīng zhōu kǒng zhuǎn guò yī dào shǒu 'ér lái de， kǒng pà bù shì gǔ chū yuán wù。 rú wǒ tuī duàn， sān qiān nián qián de zhōng guó bù chū yī bān zhī lì， jìn sān qiān nián de zhōng guó， zé dāng bié lùn。 hú xiān shēng sì bù miǎn yǐ jìn sān qiān nián de zhōng guó wéi zhǔn， ér hún kuò sān qiān nián qián de zhōng guó zài nèi。 yǐ xià jiē xù shēn míng wǒ de yì jiàn。 　　 qián yú dì yī zhāng liè jǔ“ jīhū méi yòu zōng jiào de rén shēng” wéi zhōng guó wén huà yī dà tè zhēng， shuō zhōng guó wén huà nèi quē fá zōng jiào， jí shì zhǐ jìn sān qiān nián 'ér yán。 hé yǐ shuō zhōng guó wén huà， duàn zì zhōu kǒng yǐ hòu， ér yǐ qián bù jì ? zé yǐ zhōng guó wén huà zhī fā zhǎn kāi lǎng， yuán shì jìn sān qiān nián de shì， jí zhōu kǒng yǐ hòu de shì； cǐ qí yī。 zhōng guó wén huà zhī liú chuán dào xiàn zài， qiě yī zhí wéi zhōng guó mín zú suǒ shí jì shòu yòng zhě shì zhōu kǒng yǐ lái de wén huà。 sān qiān nián yǐ shàng zhě， yú hòu shì shēng huó wú dà guān xì， jǐn zài wén huà shǐ shàng zhàn fènliàng 'ér yǐ； cǐ qí 'èr。 zhōu kǒng yǐ lái de zhōng guó wén huà， qí zhōng yòu yī xiē chéng wéi xiǎn rán shǔ yú zōng jiào fàn chóu， hé yǐ shuō tā quē fá zōng jiào， shuō tā shì“ jīhū méi yòu zōng jiào de rén shēng” ? zé yǐ cǐ sān qiān nián de wén huà， qí fā zhǎn tǒng yī bù yǐ zōng jiào zuò zhōng xīn。 qián shuō， fēi jiào gāo wén huà bù néng xíng chéng yī dà mín zú， ér cǐ yī dà mín zú wén huà zhī tǒng yī， měi yòu lài yī dà zōng jiào。 zhōng guó yǐ ruò dà mín zú， ruò dà dì yù， gè fāng fēng tǔ rén qíng zhī yì， yǔ yīn zhī duō gé， jiāo tōng zhī bù biàn， suǒ yǐ shù lì qí wén huà zhī tǒng yī zhě， zì bì yòu wèicǐ yī mín zú shè huì suǒ gòng xìn gòng yù gòng hán yǎng shēng xī zhī yī jīng shén zhōng xīn zài， wéi xīn cǐ zhōng xīn， ér hòu wén huà tuī guǎng dé chū， mín zú shēng mìng kuò yán dé jiǔ， yì zú dié rù 'ér xiān hòu tóng huà bùwèi 'ài。 cǐ zhōng xīn zài bié chù měi wéi yī dà zōng jiào zhě， zài zhè lǐ què shuídōu zhī dào shì zhōu kǒng jiào huà 'ér fēi rèn hé yī zōng jiào。 　　 liǎng qiān yú nián lái zhōng guó zhī fēng jiào wén huà， kǒng zǐ shí wéi qí zhōng xīn。 bù kě fǒu rèn dì， cǐ shí yòu zhǒng zhǒng zōng jiào bìng cún。 shǒu xiān yòu yán xí zì gǔ de jì tiān sì zǔ zhī lèi。 rán 'ér què yǐ biàn zhì， ér gòu chéng kǒng zǐ jiào huà nèi hán zhī yī bù fēn。 zài zé yòu bù shǎo wài lái zōng jiào， rú fó jiào、 yī sī lán jiào、 jī dū jiào děng děng。 rán shì wèn， zhè xiē zōng jiào jìn lái， shuí céng yǐng xiǎng dào kǒng zǐ de wèi zhì ? fēi dú duó qǔ zhōng xīn dì wèi tán bù dào， ér qiě chàbù duō dōuyào biǎo shì duì kǒng zǐ zhī zūn zhòng， biǎo shì bǐ cǐ bìng wú chōng tū， huò qiě jīng shén yī zhì。 jiēguǒ， bǐ cǐ dà jiā xiāng 'ān， ér tā mendōu chéng liǎo“ bāng qiāng”。 zhè yàng， zài què rèn zhōu kǒng jiào huà fēi zōng jiào zhī shí， wǒ men dāng rán jiù kě yǐ shuō zhōng guó quē fá zōng jiào zhè jù huà liǎo。 　　 sān zhōu kǒng jiào huà fēi zōng jiào 　　 zhōng guó shù qiān nián fēng jiào wén huà zhī suǒ yóu xíng chéng， zhōu kǒng zhī lì zuì dà。 jǔ zhōu gōng lái dài biǎo tā yǐ qián nà xiē rén wù； jǔ kǒng zǐ lái dài biǎo tā yǐ hòu nà xiē rén wù； gù shuō“ zhōu kǒng jiào huà”。 zhōu gōng jí qí suǒ dài biǎo zhě， duō bàn gòng xiàn zài jù tǐ chuàng zào shàng， rú lǐyuè zhì dù zhī zhì zuò děng。 kǒng zǐ zé sì shì yú xī xián zhì zuò， dà yòu suǒ wù， cóng 'ér tuī chǎn qí lǐ yǐ jiào rén。 dào lǐ zhī chuàng fā， zì shì gèng gēn běn zhī gòng xiàn， qǐ dí hòu rén yú wú qióng。 suǒ yǐ zài hòu liǎng qiān duō nián de yǐng xiǎng shàng shuō， kǒng zǐ yòu yuǎn dà guò zhōu gōng。 wéi pàn dìng zhōu kǒng jiào huà shì fǒu zōng jiào， shǒu xiān yào rèn qīng kǒng zǐ wéi rén jí kǒng mén xué fēng。 　　 kǒng zǐ jí qí mén tú zhī fēi zōng jiào lùn zhě yǐ duō。 lì rú měi guó sāng dài kè (LynnThorndike)( shì jiè wén huà shǐ ) yī shū suǒ shuō jiù hěn hǎo， tā shuō： 　　 kǒng zǐ jué bù zì chēng wéi shén suǒ shǐ， huò dé shén qǐ shì， ér qiě“ zǐ bù yǔ guài、 lì、 luàn、 shén。” 　　 kǒng zǐ méi hòu， dì zǐ yì wèi fèng zhī wéi shén。 　　 kǒng zǐ bù sì fó zhī hū rán dà jué， dàn“ xué 'ér bù yàn”，“ guò zé wù dá gǎi”。 　　 kǒng zǐ jué wú bì shì zhī yì， ér zhōu yóu liè guó， qiú yòu suǒ yù， yǐ xíng qí gǎi gé sī xiǎng ( zhè duì yú zōng jiào chū shì 'ér shuō， kǒng zǐ shì shì sú de )。 　　 kǒng zǐ cháng dá qí dì zǐ yuē：“ wèi néng shì rén， yān néng shì guǐ”，“ wèi zhī shēng， yān zhī sǐ”，“ wù mín zhī yì， jìng guǐ shén 'ér yuǎn zhī， kě wèi zhī yǐ”， qí zì biǎo shèn míng。 　　 zài fèi 'ěr bā hā《 zōng jiào běn zhì jiǎng yǎn lù》 zhōng， céng shuō“ wéi yòu rén de fén mù cái shì shén de fā xiáng dì”， yòu shuō“ ruò shì shàng méi yòu sǐ zhè huí shì， nà yì jiù méi zōng jiào liǎo”。 zhè shì jué miào 'ér yòu jīng què de huà。 shì jiān zuì shǐ rén qíng zhì dòng yáo bù 'ān zhī shì， mò guò yú suǒ qīn 'ài zhě zhī sǐ hé zì jǐ de sǐ。 ér tóng shí shēng sǐ zhī gù， zuì miǎo máng nán zhī。 suǒ yǐ tā qià hé yú chǎn shēng zōng jiào de liǎng tiáo jiàn： qíng zhì fāng miàn zhèng xū yào zōng jiào， zhī shí fāng miàn zé fāng biàn yú zōng jiào zhī jiàn lì。 rán zài zōng jiào zǒng tuō bù kāi shēng sǐ guǐ shén zhè yī tào de， kǒng zǐ piān bù tán tā。 zhè jiù chōng fēn zhèng míng kǒng zǐ bù shì zōng jiào。 　　 suí zhe shēng sǐ guǐ shén zhè yī tào 'ér lái de， shì zōng jiào shàng zhī zuì fú guān niàn， hé qí dǎo ráng fú zhī yī qiē zōng jiào xíng wéi。 dàn kǒng zǐ duì rén zhī qǐng dǎo， xiān hòu wèn tā“ yòu zhū ?” jì zhī zé yuē“ qiū zhī dǎo yě jiǔ yǐ !” duì rén mèi 'ào mèi zào zhī wèn， zé yuē“ bù rán， huò zuì yú tiān， wú suǒ dǎo yě !” 　　 zōng jiào suǒ bì jù zhī yào sù， zài kǒng zǐ bù jù bèi， zài kǒng zǐ yòu tā yī zhǒng jīng shén， yòu wéi zōng jiào suǒ bù néng yòu。 zhè jiù shì tā xiāng xìn réndōu yòu lǐ xìng， ér wán quán xìn lài rén lèi zì jǐ， suǒ wèi“ shì fēi zhī xīn， rén jiē yòu zhī”， shénme shì gāi zuò， shénme shì bù gāi zuò， cóng lǐ xìng shàng yuán zì míng bái。 yī shí ruò bù míng bái， shì xiǎng yī xiǎng kàn， zhōng kě míng bái。 yīn cǐ kǒng zǐ méi yòu dú duàn de biāo zhǔn gěi rén， ér yào rén zì jǐ fǎnxǐng。 lì rú zǎi wǒ xián sān nián sàng tài jiǔ， sì hū yī zhōu nián yì kě yǐ liǎo。 kǒng zǐ jué bù zhí chì qí fēi， hé wǎn dì wèn tā“ shí fū dào， yī fū jǐn， yú rǔ 'ān hū ?” tā huí dá yuē“ ān”， biàn shuō：“ rǔ 'ān zé wéi zhī。 fū jūn zǐ zhī jūsāng， shí zhǐ bù gān， wén lè bù lè， jū chù bù 'ān， gù bùwèi yě。 jīn rǔ 'ān， zé wéi zhī !” shuō míng lǐ yóu， réng ràng tā zì jǐ pàn duàn。 yòu rú zǐ gòng yù qù gào shuò zhī xì yáng， kǒng zǐ yì zhǐ wǎn tàn dì shuō：“ cì yě ! ěr 'ài qí yáng， wǒ 'ài qí lǐ !” zhǐ chū bǐ cǐ zhī guān diǎn， ér bù zuò duàn 'àn。 shuí bù zhī rú jiā jí zhòng lǐ， dàn nǐ kàn tā què kě rú cǐ suí yì ná lái tǎo lùn gǎi zuò； zhè jiù shì zōng jiào lǐ suǒ wàn bù néng yòu de shì。 gè dà zōng jiào yì mò bù gè yòu qí lǐ， ér wǎng wǎng yīn mò jié yī diǎn chū rù， yǐn qǐ xiōng zhēng cǎn huò。 shì jǔ yī lì， yǐ zī duì zhào： 　　 yīng wáng hēng lì dì bā céng qīn shēn shěn pàn xìn fèng Zwingli zhù zhāng zhī xīn jiào tú， bìng yǐn jù shèng jīng yǐ zhèng míng jī dū zhī xuè yǔ ròu， guǒ rán cún zài yú yí jié zhī zhōng， nǎi dìng yǐ sǐ xíng， yòng huǒ fén 'ér shā zhī。 1539 nián guó huì yòu tōng guò fǎ 'àn yuē“ liù tiáo” (SixArticles)， xuān yán jī dū zhī xuè yǔ ròu gōng rán cún zài yú xíng shèng cān lǐ shí suǒ yòng zhī miàn bāo yǔ jiǔ zhōng， fán dǎn gǎn gōng rán huái yí zhě， zé yǐ huǒ fén zhī ( xià lüè )( jiàn hé bǐng sōng《 zhōng gǔ 'ōu zhōu shǐ》 dì 278 yè ) 　　 zhè shì hé děng mí xìn gù zhí bù tōng ! zài wǒ men jué dé kě hài yì fù kě xiào， qí shí zài tā men shì bù zú guài de。 zōng jiào shàng yuán shì fèng xíng shén de jiào jiè， bù chū yú rén de zhì zuò。 qí biāo zhǔn wéi wài zài de， dāi dìng de， jué duì de。 ruò kǒng zǐ jiào rén suǒ xíng zhī lǐ， zé shì rén xíng qí zì jǐ yìng xíng zhī shì， zhēn zhuó yú rén qíng zhī suǒ yí， yòu rú《 lǐ jì》 zhī suǒ shuō“ fēi cóng tiān jiàng， fēi cóng dì chū， rén qíng 'ér yǐ yǐ”。 qí biāo zhǔn bù zài wài 'ér zài nèi， bù shì dāi dìng de 'ér shì huó dòng de。 　　 zhào wáng zhì xīn xiān shēng《 zhōng guó zōng jiào sī xiǎng shǐ dà gāng》 suǒ shù， zhōng guó gǔ lái chóng xìn“ tiān” zhī zōng jiào guān niàn， yán zhì dōng zhōu 'ér yòu biàn huà， zhì chūn qiū zhàn guó bǎi jiā zhēng míng zhī shí 'ér fēn liǎng lù。 rú jiā hé dào jiā， jiē huái yí yī lù zhī dài biǎo； wéi mò jiā zé dài biǎo xìn yǎng yī lù。 dào jiā lǎo zǐ zhuāng zǐ， xiǎn rán jù yòu wú shén lùn jí wéi wù lùn jī xiè lùn zhī lùn diào， rú jiā kǒng zǐ suī méi yòu fǒu dìng shén zhī cún zài， ér yán yǔ jiān mó lēng hán hú， qí shén hǎo xiàng cún yú zhù guān 'ér zhǐ。 suǒ yǐ mò zǐ《 fēi rú piān》 jī píng tā men“ wú guǐ 'ér xué jì lǐ”， shì hěn qiē dāng de。 xià chuán zhì mèng zǐ xún zǐ， mèng zǐ hái cóng mín yì yàn qǔ tiān yì， xún zǐ jiù gēn běn fǒu rèn tiān de yì zhì， ér shuō jūn zǐ“ jìng qí zài jǐ 'ér bù mù qí zài tiān”， qí fǎn duì“ cuò rén 'ér sī tiān”， yǔ《 zuǒzhuàn》 shàng“ guó jiāng xīng， tīng yú mín； guó jiāng wáng， tīng yú shén” yì sī xiāng tóng。 hòu lái hàn cháo wáng chōng zuò《 lùn héng》， jí lì pò chú mí xìn， yǐ yuān yuán yú xún pài。 mò zǐ xué pài hòu lái bù chuán， qí suǒ gēn yuán gǔ dài de tiān shén chóng bài， zé yǐng xiǎng yú zhōng guó xià céng shè huì shèn dà yún。 héng héng zhè suǒ shuō， dà tǐ dōuhěn duì， zhǐ mò yī jù， dài shāng。 　　 sì zhōng guó yǐ dào dé dài zōng jiào 　　 kǒng zǐ bìng méi yòu pái chì huò pī píng zōng jiào ( zhè shì zài dāng shí bù miǎn wéi yú bèn zhī jǔ de )， dàn tā shí shì zōng jiào zuì yòu lì de dí rén， yīn tā zhuān cóng qǐ fā rén lèi de lǐ xìng zuò gōng fū。 zhōng guó jīng shū zài shì jiè yī qiē suǒ yòu gè gǔ dài jīng diǎn zhōng， jù yòu shuí mò yǔ bǐ de kāi míng qì xī， zuì shǎo bù jìn lǐ de shén huà yǔ mí xìn。 zhè huò zhě tā yuán lái jiù bù duō， huò zhě yóu yú kǒng zǐ de shān dìng。 zhè yàng， jiù shǐ dé zhōng guó rén tóu nǎo shǎo liǎo xǔ duō zhàng bì。 cóng《 lùn yǔ》 yī shū， wǒ men gèng kě jiàn kǒng mén de jiào fǎ， yī miàn jí lì bì miǎn zōng jiào zhī mí xìn yǔ dú duàn (dogma)， ér yī miàn wù wéi lǐ xìng zhī qǐ fā。 chú shàng jǔ zǎi wǒ、 zǐ gòng 'èr shì lì wài， qí tā chù chù yì wú fēi zhǐ diǎn rén yòng xīn huí shěng。 lì rú héng héng 　　 jǐ suǒ bù yù， wù shī yú rén。 　　 Zēngzǐ yuē， wú rì sānxǐngwúshēn： wèirénmóu 'ér bù zhōng hū ? yǔ péng yǒu jiāo 'ér bù xìn hū ? chuán bù xí hū ? 　　 sān rén xíng bì yòu wǒ shī yān； zé qí shàn zhě 'ér cóng zhī， qí bù shàn zhě 'ér gǎi zhī。 　　 jiàn xián sī qí yān， jiàn bù xián 'ér nèi zìxǐng yě ! 　　 zǐ yuē， yǐ yǐ hū ! wú wèi jiàn néng jiàn qí guò， ér nèi zì sòng zhě yě ! 　　 sī mǎ niú wèn jūn zǐ， zǐ yuē， jūn zǐ bù yōu bù jù。 yuē， bù yōu bù jù sī wèi zhī jūn zǐ yǐ hū ? zǐ yuē， nèixǐng bù jiù， fū hé yōu hé jù。 　　 zǐ yuē， wú yǔ huí yán zhōng rì， bù wéi rú yú， tuì 'ér shěng qí sī， yì zú yǐ fā， huí yě bù yú。 　　 jūn zǐ yòu jiǔ sī： shì sī míng， tīng sī cōng， sè sī wēn， mào sī gōng， yán sī zhōng， shì sī jìng， yí sī wèn， fèn sī nán， jiàn dé sī yì。 　　 qú bó yù shǐ rén yú kǒng zǐ， kǒng zǐ yǔ zhī zuò 'ér wèn yān。 yuē， fū zǐ héwèi ? duì yuē， fū zǐ yù guǎ qí guò 'ér wèi néng yě ! 　　 zǐ gòng fāng rén， yú yuē， cì yě， xián hū zāi ! fū wǒ zé bù xiá。 　　 zǐ yuē， bù fèn bù qǐ， bù fěi bù fā； jǔ yī yú bù yǐ sān yú fǎn， zé bù fù yě。 　　 lùn yǔ zhōng rú cǐ zhī lì， hái duō dé hěn， cóng kě xiǎng jiàn jù jīn 'èr qiān wǔ bǎi nián qián kǒng mén de jiào fǎ yǔ xué fēng。 tā zǒng shì jiào rén zì jǐ xǐngchá， zì jǐ yòng xīn qù xiǎng， yǎng chéng nǐ zì jǐ de biàn bié lì。 yóu qí yào dāng xīn nǐ zì jǐ róng yì cuò wù， ér wù gān xīn yú cuò wù。 rú jiā méi yòu shénme jiào tiáo gěi rén； yòu zhī， biàn shì jiào rén fǎnxǐng zì qiú yī tiáo 'ér yǐ。 chú liǎo xìn lài rén zì jǐ de lǐ xìng， bù zài xìn lài qí tā。 zhè shì hé děng jīng shén ! rén lèi biàn zài jìn bù yī wàn nián， pà yì bù dé chāo guò bà ! 　　 qǐng wèn： zhè shì shénme ? zhè shì dào dé， bù shì zōng jiào。 dào dé wéi lǐ xìng zhī shì， cún yú gè rén zhī zì jué zì lǜ。 zōng jiào wéi xìn yǎng zhī shì， jì yú jiào tú zhī kè shǒu jiào jiè。 zhōng guó zì yòu kǒng zǐ yǐ lái， biàn shòu qí yǐng xiǎng， zǒu shàng yǐ dào dé dài zōng jiào zhī lù。 zhè qià qià yǔ zōng jiào zhī jiào rén shè qí zì xìn 'ér xìn tā， qì qí zì lì 'ér kào tā lì zhě xiāng fǎn。 　　 zōng jiào dào dé 'èr zhě， duì gè rén， dōushì yào rén xiàng shàng qiān shàn。 rán 'ér zōng jiào zhī shēng xiào kuài， ér qiě lì dà， bìng qiě bù yì shī zhuì。 duì shè huì， yì shì zhè yàng。 èr zhě dōunéng wéi rén qún xíng chéng hǎo de fēng jì zhì xù， ér qí shōu xiào zhī nán yì， què jiǎn zhí bù kě yǐ xiāng bǐ。 zhè jiù wéi zōng jiào běn shì yī gè fāng fǎ， ér dào dé zé fǒu。 zōng jiào rú qián suǒ fēn xī， shì yī zhǒng duì yú wài lì zhī jiǎ jiè， ér cǐ wài lì shí zài jiù shì zì jǐ。 tā bǐ dào dé duō yī gè wān， ér shén miào qí xiào jí zài cǐ。 zài rén lèi wén huà lì shǐ shàng， dào dé bǐ zhī zōng jiào， yuǎn wéi hòu chū。 gài rén lèi suī wéi lǐ xìng de dòng wù， ér lǐ xìng zhī zài rén， què bì jiàn cì yǐ kāi fā。 zài gè tǐ shēng mìng shàng， yào suí zhe nián líng jí shēn tǐ fā yù chéngzhǎng 'ér hòu xiǎn。 zài shè huì shēng mìng shàng， zé xū dài shè huì jīng jì wén huà zhī jìn bù wéi qí jī chǔ， nǎi dé tòu dá 'ér kāi zhǎn。 bù liào gǔ dài zhōng guó jìng yào tí zǎo yī bù， ér shí xiàn cǐ zhì nán zhī shì。 wǒ shuō zhōng guó wén huà shì rén lèi wén huà de zǎo shú， zhèng zhǐ cǐ。 　　 kǒng zǐ 'ér hòu， jiǎ shǐ jì qǐ wú rén， zé qí shì rú hé， réng wèi kě zhī。 què qià yòu mèng zǐ chū lái， jì chéng kǒng zǐ jīng shén。 tā shì zuì néng qièshí zhǐ diǎn chū lǐ xìng， gěi rén kàn de。 cí lüè jǔ qí yán， yǐ jiàn yī bān： 　　( shàng lüè ) suǒ yǐ wèi rén jiē yòu bù rěn rén zhī xīn zhě， jīn rén zhà jiàn rú zǐ jiāng rù yú jǐng， jiē yòu chù tì cè yǐn zhī xīn， fēi suǒ yǐ nèi jiāo yú rú zǐ zhī fù mǔ yě， fēi suǒ yǐ yào yù yú xiāng dǎng péng yǒu yě， fēi 'è qí shēng 'ér rán yě。 yóu shì guān zhī， wú cè yǐn zhī xīn fēi rén yě。 　　 cè yǐn zhī xīn， rén jiē yòu zhī； xiū 'è zhī xīn， rén jiē yòu zhī； gōng jìng zhī xīn， rén jiē yòu zhī； shì fēi zhī xīn， rén jiē yòu zhī。 cè yǐn zhī xīn， rén yě。 xiū 'è zhī xīn， yì yě； gōng jìng zhī xīn， lǐ yě； shì fēi zhī xīn， zhì yě。 rén、 yì、 lǐ、 zhì， fēi yóu wài shuò wǒ yě； wǒ gù yòu zhī yě， fú sī 'ěr yǐ ! 　　( shàng lüè ) gù yuē， kǒu zhī yú wèi yě， yòu tóng shì yān； ěr zhī yú shēng yě， yòu tóng tīng yān； mù zhī yú sè yě， yòu tóng měi yān； zhì yú xīn， dú wú suǒ tóng rán hū ? xīn zhī suǒ tóng rán zhě hé yě， wèi lǐ yě， yì yě。 shèng rén xiān dé wǒ xīn zhī suǒ tóng rán 'ěr。 gù lǐ yì zhī yuè wǒ xīn， yóu chú huàn zhī yuè wǒ kǒu。 　　 kě yù zhī wèi shàn。 ( xià lüè ) 　　 wú wéi qí suǒ bùwèi， wú yù qí suǒ bù yù， rú cǐ 'ér yǐ yǐ ! 　　 shēng， yì wǒ suǒ yù yě， yì， yì wǒ suǒ yù yě， èr zhě bù kě dé jiān， shěshēng 'ér qǔ yì zhě yě。 shēng yì wǒ suǒ yù； suǒ yù yòu shèn yú shēng zhě， gù bùwèi gǒu dé yě。 sǐ yì wǒ suǒ 'è； suǒ 'è yòu shèn yú sǐ zhě， gù huàn yòu suǒ bù bì yě。 　　 rén néng chōng wú yù hài rén zhī xīn， ér rén bù kě shèng yòng yě。 rén néng chōng wú yù chuān yú zhī xīn， ér yì bù kě shèng yòng yě。 　　 hòu lái zuì néng jì chéng mèng zǐ jīng shén de， wéi wáng yáng míng。 tā jiù shuō“ zhǐ hǎo 'è， biàn jìn liǎo shì fēi”。 tā men jìng zhí yǐ rén shēng xíng wéi zhǔn zé， jiāo tuō gěi rén men de gǎn qíng yào qiú， zhēn dà dǎn zhī jí ! wǒ shuō tā“ wán quán xìn lài rén lèi zì jǐ”， jiù zài cǐ。 zhè zài gǔ dài， chú liǎo zhōng guó， chú liǎo rú jiā， méi yòu shuí gǎn gōng rán zhè yàng zhù zhāng。 　　 jìng zhí yǐ rén shēng xíng wéi de zhǔn zé， jiāo tuō yú rén men de gǎn qíng yào qiú， shì bù miǎn wēi xiǎn de。 tā qiě bù yán， jǔ yī gè yǔ zōng jiào duì zhào zhī lì yú cǐ： zài zhōng guó de xī běi rú gān sù děng dì fāng， huí mín yǔ hàn mín zá chù， qí fēng jì zhì xù xiǎn rán liǎng yàng。 huí mín dōuméi yòu xī yā piàn de， shēng huó shàng qiě yòu xǔ duō liáng hǎo xí guàn。 hàn mín huò xī huò bù xī， ér yǐ xī zhě jū duō。 xī yā piàn， jiù lǎn duò， jiù qióng kùn， xǔ duō quē diǎn yīn zhī 'ér lái。 qí gù， jiù wéi huí mín shì yòu zōng jiào de。 qí xíng wéi zhǔn yú jiào guī。 shòu jiào huì zhī jiān dū， bù dé zì biàn。 hàn mín suī hào chēng zūn fèng kǒng shèng， què méi yòu zōng jiào guī tiáo jí jiào huì zǔ zhì， jiù zài rèn tīng zì biàn zhī zhōng， ér xǔ duō rén duò luò liǎo。 　　 zhè zhǒng shī bài， kǒng mèng dāng rán méi yòu kàn jiàn。 kàn jiàn liǎo， tā réng wèi dìng fàng qì tā de zhù zhāng。 tā men sì hū chè dǐ bù chéng rèn yòu wài zài zhǔn zé kě xún。 suǒ yǐ mèng zǐ zǒng yào zhēng biàn yì zài nèi 'ér bù zài wài。 zài tā kàn， miǎn xún wài miàn biāo zhǔn， zhǐ shì yì de xí qǔ。 zhǐ shì“ xíng rén yì” ér fēi“ yóu rén yì xíng” héng héng qí lùn diào zhī gāo rú cǐ； rán zhè shì rú jiā zhēn jīng shén。 zhè cái zhēn shì dào dé， ér fēn háo bù zá bù jiǎ， bù kě bù zhī。 　　 dàn zōng jiào duì yú shè huì suǒ dān fù zhī rèn wù， shì fǒu jiù zhè yàng yǐ měi gè rén zhī zì jué zì lǜ kě tì dài dé liǎo ní ? dāng rán bù xíng。 gǔ dài zōng jiào wǎng wǎng lín hū zhèng zhì zhī shàng， ér hán róng lǐ sú fǎ zhì zài nèi， kě yǐ shuō zhěng gè shè huì kào tā 'ér zǔ chéng， zhěng gè wén huà kào tā zuò zhōng xīn， qǐ shì qīng qīng yǐ rén men gè zì zhī dào dé suǒ kě tì dài ! zòng rán qī zhòng zài dào dé shàng， dào dé zhī yǎng chéng sì yì yào yòu gè yǐ bàng， zhè gè yǐ bàng， biàn shì“ lǐ”。 shì shí shàng， zōng jiào zài zhōng guó zú yú bèi tì dài xià lái zhī gù， dà yuē yóu yú 'èr zhě： 　　 yī、 ān pái lún lǐ míngfèn yǐ zǔ zhì shè huì； 　　 èr、 shè wéi lǐyuè yī ràng yǐ hán yǎng lǐ xìng。 　　 èr zhě hé qǐ lái， suì wú shì hū zōng jiào。 (1)( jiù zhù《 dōng xī wén huà jí qí zhé xué》 céng shuō xiào dì de tí chàng， lǐyuè de shí shī， èr zhě hé qǐ lái， jiù shì kǒng zǐ de zōng jiào。 jiàn yuán shū dì 140 héng 141 yè， kě cān kàn。 ) cǐ 'èr zhě， zài gǔ shí yuán kě shè zhī yú yī“ lǐ” zì zhī nèi。 zài zhōng guó dài tì zōng jiào zhě， shí shì zhōu kǒng zhī“ lǐ”。 bù guò qí guī qù， zé zài shǐ rén zǒu shàng dào dé zhī lù， qià yòu bié yú zōng jiào， yīn cǐ wǒ men shuō： zhōng guó yǐ dào dé dài zōng jiào。 　　 wǔ zhōu kǒng zhī lǐ 　　 dào dé、 zōng jiào jiē jīn shì cái yòu zhī míng cí， gǔ rén wú cǐ fēn bié， kǒng zǐ gèng wèi bì yòu yǐ dào dé dài zōng jiào de dǎ suàn。 bù guò wǒ men cóng shì hòu kàn qù， zhōng guó lì shǐ shàng yòu cǐ qíng xíng， ér qí guān jiàn zé zài kǒng zǐ 'ér yǐ。 kǒng zǐ shēn 'ài lǐ xìng， shēn xìn lǐ xìng。 tā yào qǐ fā zhòng rén de lǐ xìng， tā yào shí xiàn yī gè“ shēng huó wán quán lǐ xìng huà de shè huì”， ér qí dào zé zài lǐyuè zhì dù。 gài lǐ xìng zài rén lèi， suī shǐ yú sī xiǎng huò yǔ yán， dàn yào qǐ fā tā shí xiàn tā， què fēi jǐn cóng yǔ yán sī xiǎng shàng suǒ néng wéi gōng。 chōu xiàng de dào lǐ， yuǎn bù rú jù tǐ de lǐyuè。 jù tǐ de lǐyuè， zhí jiē zuò yòng yú shēn tǐ， zuò yòng yú xuè qì； rén de xīn lǐ qíng zhì suí zhī dùn rán biàn huà yú bù jué， ér lǐ xìng nǎi yóu rán xiàn qián， qí xiào zuì dà zuì shén。 zhè xiē lǐyuè， hòu shì jiǔ yǐ bù dé 'ér jiàn， qí liú chuán zhì jīn zhě bù guò rú shū ( rú《 lǐ jì》、《 yí lǐ》 děng ) shàng yī xiē jìzǎi 'ér yǐ。 zài bǎ tā tōng pán lǐng huì yǐ hòu， wǒ men zhī dào lè lǐ shè shī zhī yǎn mù， gài zài qīng míng 'ān hé sì zì， shì kàn tā suǒ shuō de： 　　 qīng míng zài gōng， zhì qì rú shén。 　　 shì gù jūn zǐ fǎn qíng yǐ hé qí zhì， guǎng lè yǐ chéng qí jiào。 lè xíng 'ér mín xiāng fāng， kě yǐ guān dé yǐ。 dé zhě， xìng zhī duān yě； yuèzhě， dé zhī huá yě； jīn shí sī zhú， lè zhī qì yě。 shī， yán qí zhì yě； gē， yǒng qí shēng yě； wǔ， dòng qí róng yě。 sān zhě běn yú xīn， rán hòu yuèqì cóng zhī。 shì gù qíng shēn 'ér wén míng， qì shèng 'ér huà shén， hé shùn jī zhōng， ér yīng huá fā wài， wéi lè bù kě yǐ wéi wěi。 　　 lǐyuè bù kě sī xū qù shēn。 zhì lè yǐ zhì xīn， zé yì zhí zǐ liàng zhī xīn， yóu rán shēng yǐ。 yì zhí zǐ liàng zhī xīn shēng， zé lè， lè zé 'ān， ān zé jiǔ， jiǔ zé tiān， tiān zé shén。 tiān zé bù yán 'ér xìn， shén zé bù nù 'ér wēi， zhì lè yǐ zhì xīn zhě yě。 zhì lǐ yǐ zhì gōng， zé zhuāng jìng； zhuāng jìng zé yán wēi。 xīn zhōng sī xū bù hé bù lè， ér bǐ zhà zhī xīn rù zhī yǐ。 wài mào sī xū bù zhuāng bù jìng， ér yì màn zhī xīn rù zhī yǐ。 gù lè yě zhě， dòng yú nèi zhě yě。 lǐ yě zhě， dòng yú wài zhě yě。 lè jí hé， lǐ jí shùn。 nèi hé 'ér wài shùn， zé mín zhān qí yán sè 'ér fú yǔ zhēng yě； wàng qí róng mào 'ér mín bù shēng yì màn yān。 gù yuē， zhì lǐyuè zhī dào， jǔ 'ér cuò zhī tiān xià wú nán yǐ !Z( shàng lüè ) gù lè xíng 'ér lún qīng， ěr mù cōng míng， xuè qì hé píng， yí fēng yì sú， tiān xià jiē níng。 　　 lǐ xìng shì shénme， xià zhāng suí yòu fēn xī shuō míng。 zhè lǐ qiě yǐ qīng míng 'ān hé sì zì diǎn chū zhī， xíng róng zhī。 ér xiǎn rán yǔ lǐ xìng xiāng wéi zhě， zé yòu 'èr： yī shì yú bì piān zhí zhī qíng； yī shì qiáng bào chōng dòng zhī qì。 èr zhě héng xiāng yīn 'ér zhì； ér yòu yī yú cǐ， lǐ xìng jí shòu dào fáng 'ài。 zhì yán zhī， rén jí wéi shī yú lǐ xìng。 zhè shì kǒng zǐ suǒ zuì pà de。 kǒng zǐ běn wú suǒ zēng 'è yú zōng jiào， rán 'ér tā què róng shòu bù liǎo zhè 'èr zhě。 zhè 'èr zhě zài gǔ dài zōng jiào měi bù néng miǎn； tā jì bì zhī ruò bù jí， yú shì yì jiù tuō chū zōng jiào zhī lù。 　　 rén lèi de zuì dà huò huàn， jí cóng rén lèi 'ér lái。 tiān zāi rén huò 'èr zhě xiāng jiào， rén huò yuǎn xiōng guò tiān zāi。 zài méi yòu wén huà shí， hái chā xiē； yù yòu wén huà， yù bù dé liǎo。 jīn rì shì jiè zhàn zhēng， shì qí xiǎn lì。“ yí fēng yì sú， tiān xià jiē níng”， shì rú zhě suǒ bào zhì yuàn； zhào wǒ tì tā jiě shuō， jiù shì yào shǐ rén jiān wú rén huò 'ér yǐ。 rén huò rú hé dé miǎn ? cǐ yìng chá kàn rén huò jiū yóu hé qǐ。 hěn duō shuō shì yóu zì sī qǐ de， bìng yǐ wéi zì sī shì rén de běn xìng。 zhè wán quán shì yī wù jiě， cǐ zàn bù jiā pōu biàn qiě tí chū yī wèn tí lái： yī gè míng bái rén shì fǒu yì yào zì sī ? huò xǔ yòu rén chéng rèn， míng bái rén bù zì sī bà。 rán zé bìng zài bù míng bái 'ér yǐ。 zài shì wèn： yī gè zì sī de rén ruò jí qí míng bái， shì fǒu hái bì dé sǔn rén yǐ qiú lì jǐ ? sì hū xǔ duō shì lǐ suǒ zhào shì wú rén zhě， bù rú cǐ bà ( suǒ zhào shì zhě， dōushì： liǎng lì wéi lì， sǔn rén yì jiāng sǔn jǐ， wèile lì jǐ bù bì sǔn rén )。 rán zé wèn tí hái shì pà bù míng bái 'ér yǐ。 zài shè xiǎng： rén suī zì sī， què jué bù cán bào， shì fǒu huò hài kě yǐ jiǎn qīng ní ? liàng lái bì yì chéng rèn shì kě jiǎn qīng de。 rán zé zì sī hái bù kě pà， kě pà shì qiáng bào xiōng cán liǎo。 zǒng qǐ lái shuō， rén huò zhī suǒ yóu qǐ jí qí suǒ yǐ liè， shí wéi yú bì piān zhí zhī qíng yǔ qiáng bào chōng dòng zhī qì liǎng dà wèn tí。 ruò dé miǎn yú 'èr zhě， zì sī wèi zú wéi huò。 gèng shí zài jiǎng， ruò miǎn yú 'èr zhě， zé yì wú zì sī； bù guò cǐ lǐ shēn xì， rén duō bù shí bà liǎo。 zǒng zhī， yú bì、 qiáng bào、 zì sī shì yī biān； qīng míng 'ān hé de lǐ xìng， yòu shì yī biān； chū yú cǐ zé rù yú bǐ。 rén 'ér wéi huò yú rén， zǒng yóu qián zhě； cóng hū lǐ xìng， bì wú rén huò。 gǔ shí rú jiā chè jiàn jí cǐ， nǎi kǔ xīn gū yì nǔ lì yī wěi dà de lǐyuè yùn dòng， yǐ qiú xiāo mǐ rén huò yú wú xíng。 tā yào bǎ rén shēng yī qiē 'ān pái tuǒdàng 'ér yōu měi huà zhī， shēn chún huà zhī， yì jí chè tóu chè wěi lǐ xìng huà zhī。 gǔ shí rén de gōng sī shēng huó， cóng zhèng zhì、 fǎ lǜ、 jūn shì、 wài jiāo， dào yǎng shēng sòng sǐ zhī yī qiē， jì duō bàn lí bù kāi zōng jiào， suǒ yǐ tā shǒu zài bǎ gǔ zōng jiào zhuǎn huà wéi lǐ， gèng bǎ zōng jiào suǒ wèi jí zhě， yì wú bù lǐ lè huà zhī。 suǒ wèi“ lǐyuè bù kě sī xū qù shēn”， gài yào rén cháng bù shī yú qīng míng 'ān hé， rì yuǎn yú yú bì yǔ qiáng bào 'ér bù zì zhī。 　　 rú jiā zhī bǎ gǔ zōng jiào zhuǎn huà wéi lǐ， féng yǒu lán xiān shēng jiàn zhī zuì míng， yán zhī shèn zǎo。 tā xiān yǐ yī piān lùn wén fā biǎo， hòu yòu zhù jiàn yú tā de《 zhōng guó zhé xué shǐ》 417 héng 432 yè。 tā yǐn zhèng rú jiā zì jǐ lǐ lùn， lái zhǐ diǎn qí suǒ yòu jì sì sāngzàng gè lǐ wén yí shì， zhǐ shì shī， zhǐ shì yì shù， ér bù fù shì zōng jiào。 zhè xiē lǐ wén， yī miàn jì miào néng wèi 'ān qíng gǎn， jí qí qū jìn shēn dào； yī miàn fù jiàn qí suǒ wéi kāi míng tōng dá， bù bèi lǐ xìng。 tā shuō： 　　 jìn rén sāng dài yán nà (GeorgeSantayana) zhù zhāng zōng jiào yì yí fàng qì qí mí xìn yǔ dú duàn， ér zì bǐ yú shī。 dàn yǐ rú jiā duì yú qí suǒ yōng hù zhī sàng jì gè lǐ zhī jiě shì， zé rú jiā zǎo yǐ jiāng gǔ shí zhī zōng jiào， xiū zhèng wéi shī。 gǔ shí zhī sàng jì gè lǐ， huò wéi zōng jiào yí shì， qí zhōng bāo hán bù shǎo zhī mí xìn yǔ dú duàn， dàn rú jiā yǐ shù wéi zuò， jiā yǐ chéng qīng， yǔ zhī yǐ xīn yì yì， shǐ zhī yóu zōng jiào biàn 'ér wéi shī， sī nǎi rú jiā zhī dà gòng xiàn yě。 　　 běn lái zài rú jiā zì jǐ de huà zhōng， yì shí zài shuō dé tài fēn míng liǎo。 lì rú： 　　 jì zhě， zhì yì sī mù zhī qíng yě， zhōng xìn 'ài jìng zhī zhì yǐ； lǐ jié wén mào zhī shèng yǐ ! gǒu fēi shèng rén， mò zhī néng zhī yě。 shèng rén míng zhī zhī， shì jūn zǐ 'ān xíng zhī； guān rén yǐ wéi shǒu， bǎi xìng yǐ chéng sú。 qí zài jūn zǐ， yǐ wéi rén dào yě； qí zài bǎi xìng， yǐ wéi guǐ shì yě。 ( xún zǐ《 lǐ lùn piān》 ) 　　 yú 'ér yǔ， hé yě ? yuē， wú hé yě， yóu bù yú 'ér yǔ yě。 rì yuè shí 'ér jiù zhī， tiān hàn 'ér yú， bǔ shì rán hòu jué dà shì， fēi yǐ wéi qiú dé yě， yǐ wén zhī yě。 gù jūn zǐ yǐ wéi wén， ér bǎi xìng yǐ wéi shén。 ( xún zǐ《 tiān lùn piān》 ) 　　 dà yuē cóng sì tiān jì zǔ yǐ zhì sì bǎi shén zhè xiē lǐ wén， zài xiāo jí yī miàn kě shuō shì bù yù zhòu gǎi zhòu fèi， yǐ jīng hài shì sú rén de 'ěr mù； zài jī jí yī miàn， zé yī yī běn jiē yòu qí yīngyǒu zhī qíng wén， yí wéi shìdàng zhī shū biǎo。 féng xiān shēng suǒ wèi“ yǔ zhī yǐ xīn yì yì” zhě， qí shí bù guò shǐ zhī hé lǐ huà 'ér yǐ ( fán bù néng shǐ zhī hé lǐ huà de， zé bù zài sì diǎn， rú《 lǐ sì · jì fǎ》 zhī suǒ shuō )。 zhè xiē lǐ wén， huò zé yǐn fā chóng gāo zhī qíng， huò zé mián yǒng dǔ jiù zhī qíng， shǐ rén zì jìn qí xīn 'ér hán hòu qí dé， wù zhèng zhòng qí shì 'ér tuǒ 'ān qí zhì。 rén shēng rú cǐ， nǎi 'ān wěn láo rèn 'ér yòu wèi， què bìng fēi yào xiàng wài qiú dé shénme。 héng héng cǐ wéi qí gēn běn bù tóng yú zōng jiào zhī chù。 　　 biǎo miàn shàng kàn， qí bù tóng yú zōng jiào zhě zài qí bù mí xìn。 rán xū zhī yī bān rén wèihé yào mí xìn ? kǒng zǐ yòu rú hé biàn néng jiào rén bù mí xìn ? yī bān dì shuō， mí xìn shí gēn yú rén men yào xiàng wài yòu suǒ qiú dé zhī xīn lǐ 'ér lái。 wǒ zài jiù zhù zhōng céng shuō 　　 zōng jiào zhè yàng dōng xī， jī bù kě wéi shí， kě bù kě wéi yǐn， ér rén men piān xǐ huān jiē shòu tā， guǒ hé suǒ wéi ní ? zhè jiù yīn wéi rén men de shēng huó duō shì kào xī wàng lái wéi chí， ér tā shì néng wéi chí xī wàng de。 rén cháng shì yòu suǒ xī wàng yào qiú； jiù jiè zhe xī wàng zhī mǎn zú 'ér wèi 'ān； duì zhe qián miàn xī wàng zhī jiē jìn 'ér gǔ wǔ； yīn xī wàng zhī bù duàn 'ér rěn nài miǎn lì。 shī wàng yǔ jué wàng， yú tā shì nán kān。 rán 'ér zěn néng méi yòu shī wàng yǔ jué wàng ní ! kǒng pà rén men suǒ xī qiú zhě， bù dé mǎn zú shì cháng， dé mǎn zú huò shì lì wài li ! zhè yàng yī lǎn 'ér jìn， xiá xiǎo pò cù de shì jiè， shuí néng shòu dé ? yú shì rén men zì rán jiù yào chāo yuè zhī shí jiè xiàn， dǎ pò lǐ zhì lěng kù， bì chū yī chāo jué shén mì de shì jiè lái， shǐ tā de xī wàng yào qiú fàn wéi gèng tuò guǎng， nèi róng gèng fēng fù， yì wèi gēngshēn cháng， yóu qí shì jiēguǒ gèng miǎo máng bù dìng。 yī bān de zōng jiào， jiù cóng zhè lǐ chǎn shēng； ér qí dǎo ráng fú wéi yī bān zōng jiào suǒ bù kě shǎo， yì jiù wèicǐ。 suī rán zhè bù guò shì shì sú rén suǒ dé yú zōng jiào de shòu yòng， liǎo wú shēn yì； rán zōng jiào jí cóng 'ér wěn dìng qí rén shēng， shǐ dé gè rén néng yǐ shēng huó xià qù， ér bù zhì kuì liè héng jué。 (《 zhōng guó mín zú zì jiù yùn dòng zhī zuì hòu jué wù》 67 yè ) 　　 kǒng zǐ zhèng yì yào wěn dìng rén shēng， dàn qí suǒ yǐ wěn dìng zhī zhě， yòu bié yòu qí dào。 wǒ zài jiù zhù zhōng céng shuō： 　　( shàng lüè ) tā gěi rén yǐ zhěng gè de rén shēng。 tā shǐ nǐ wú suǒ dé 'ér chàng kuài， bù shì shǐ nǐ yòu suǒ dé 'ér mǎn zú。 tā shǐ nǐ wàng wù wàng wǒ wàng yī qiē， bù shǐ nǐ fēn bié wù wǒ 'ér zhú qiú。 zěn néng yòu zhè dà běn lǐng ? zhè jiù zài tā de lǐyuè。 (《 zhōng guó mín zú zì jiù yùn dòng zhī zuì hòu jué wù》 dì 68 yè ) 　　 lǐyuè shǐ rén chǔyú shī yǔ yì shù zhī zhōng， wú suǒ wèi mí xìn bù mí xìn， ér mí xìn zì bù shēng。 kǒng zǐ zhǐ bù jiào rén mí xìn 'ér yǐ， sì wèi cháng pò chú mí xìn。 tā de lǐyuè yòu zōng jiào zhī yòng， ér wú zōng jiào zhī bì； yì zhèng wéi qí jí lín jìn zōng jiào， nǎi pái chì liǎo zōng jiào。 　　 liù yǐ lún lǐ zǔ zhì shè huì 　　 shè wéi lǐyuè yī ràng yǐ hán yǎng lǐ xìng， shì lǐ de yī miàn； hái yòu“ ān pái lún lǐ míngfèn yǐ zǔ zhì shè huì” zhī yī miàn， lüè shuō rú cì： 　　 qián zhāng jiǎng zhōng guó shì lún lǐ běn wèi de shè huì， cǐ lún lǐ wú yí dì shì tuō tāi yú gǔ zōng fǎ shè huì 'ér lái， yóu zhī lǐyuè shì yīn xí zì gǔ zōng jiào 'ér lái yī yàng。 kǒng zǐ zì jǐ suǒ shuō“ shù 'ér bù zuò”， dà yuē jí zhǐ cǐ děng chù。 ér qí shí ní， qià shì yù zuò yú shù， yǐ shù wéi zuò。 gǔ zōng jiào zhī tuì huà wéi lǐyuè， gǔ zōng fǎ zhī tuì huà wéi lún lǐ， xiǎn rán dū jīng guò yī dào shǒu lái de。 lǐyuè zhī zhì zuò， yóu huò xǔ yǐ qián rén zhī gòng xiàn wéi duō； zhì yú lún lǐ míngfèn， zé duō chū yú kǒng zǐ zhī jiào。 kǒng zǐ zài zhè fāng miàn suǒ zuò gōng fū， jí《 lùn yǔ》 shàng suǒ wèi“ zhèng míng”。 qí jiào gài zhù yú“ chūn qiū”，“ chūn qiū yǐ dào míngfèn” ( jiàn zhuāng zǐ《 tiān xià piān》 ) zhèng wèi cǐ。 　　 wǒ qǐ chū shèn bù xǐ“ míngfèn” zhī shuō， jué dé zhè chéng rán shì fēng jiàn liǎo。 duì yú kǒng zǐ zhī qiáng diào“ zhèng míng”， pō bù gǎn xīng qù； suǒ yǐ《 dōng xī wén huà jí qí zhé xué》 jiǎng kǒng zǐ chù， gè yàng dū jiǎng dào， dú bù jí cǐ。 xīn zhī qí yǔ míng xué、 lùn lǐ bù shèn xiāng gān， dàn yīn bù liǎo rán qí zhēn zhèng yì yì suǒ zài， yì gū wàng tīng zhī。 wǒ zhī huǎng rán yòu wù， shí zài jīng guò jǐ duō bù zhòu lái de。 lǐng wù dào shè huì jié gòu shì wén huà de gǔgàn， ér zhōng guó wén huà zhī tè shū， zhèng xū cóng qí shè huì shì lún lǐ běn wèi de shè huì lái rèn shí， zhè shì kāi chū yī bù。 zhè shì zǎo xiān jiǎng dōng xī wén huà jí qí zhé xué shí， quán wèi céng dǒng dé de。 dào jiǎng xiāng cūn jiàn shè lǐ lùn shí， gù yǐ diǎn chū cǐ lún lǐ běn wèi de shè huì rú hé bù tóng yú xī yáng zhī gè rén běn wèi de shè huì huò shè huì běn wèi de shè huì； rán zhǐ mó hú yì shí dào tā shì jiā zú běn wèi de zōng fǎ shè huì zhī yī zhǒng tuì biàn， hái wèi shí fēn liú yì qí suǒ cóng lái。 zuì hòu fāng xiǎo dé kǒng zǐ tè bié zhuóyǎn dào cǐ， ér xià liǎo yī fān gōng fū zài。 zhè jiù shì wǒ yǐ qián suǒ bù liǎo rán de“ míngfèn” yǔ“ zhèng míng”。 jiǎ rú bù jīng guò zhè yī shǒu， lì shǐ yì xǔ qīng qīng huá guò， ér lún lǐ běn wèi de shè huì wèi bì néng xíng chéng。 　　 fēng jiàn shè huì lì yòu děng jí shēn fèn děng qū bié； cǐ suǒ wèi“ míngfèn” sì yòu qí jiā xiáng zhě。 děng jí shēnfèn zhī suǒ yǐ lì， běn yòu qí zhèng zhì de yì yì hé jīng jì de yì yì； dàn qí jiàn lì yǔ gǒng gù， zé kào zōng jiào。 gài yī qiē zōng fǎ de zhì xù， fēng jiàn de zhì xù yào mò bù yǎng tuō shén quán， ér yú zōng jiào zhí qí gēn， cǐ yàn zhī gè dì shè huì 'ér jiē rán zhě。 jiē jí shēn fēn zhī jǐ ruò bù kě yú yuè bù kě qīn fàn zhě， zhèng wéi cǐ。 zhōng guó zhī lún lǐ míngfèn， yuán chū yú gǔ zōng fǎ gǔ fēng jiàn， shuí yì bù fǒu rèn； què shì kǒng zǐ yǐ hòu， jiù fēi zōng fǎ fēng jiàn yuán wù， yù dào hòu lái yù bù shì。 cǐ qí biàn huà， yǔ lǐyuè、 zōng jiào zhī yī xīng yī tì， wán quán xiāng lián wéi yī shì， tóng shǔ lǐ xìng tái tóu zhī jiēguǒ。 　　 wǒ men shì jǔ jǐ gè qiǎn shí shì lì héng héng 　　 yìn dù hé zhōng guó， tóng wéi jù yòu gǔ lǎo chuán tǒng de shè huì， zài qí shè huì shǐ shàng jiē shǎo biàn huà jìn bù。 dàn tā men què yòu jí duān bù tóng chù： yìn dù shì shì jiè shàng jiē jí shēnfèn qū bié zuì duō zuì yán de shè huì， ér zhōng guó què zuì shǎo qiě bù yán gé ( zhè zhǒng jiào liàng dāng rán bù bāo hán jìn dài 'ōu měi shè huì )。 xiàng yìn dù zhī yòu jǐ qiān zhǒng qū bié， jǔ qí zhù zhě yóu yòu bā shí jǐ zhǒng， zài zhōng guó rén shì bù dé qí jiě de， qiě bù néng xiǎng xiàng de。 xiàng yìn dù yòu nà zhǒng“ bù kě mō chù de rén”， zhōng guó rén tīng shuō zhǐ jué hǎo xiào， méi yòu rén huì chéng rèn zhè shì。 cǐ yī jí duān bù tóng， yǔ lìng yī jí duān bù tóng xiāng lián。 lìng yī jí duān bù tóng shì： yìn dù zōng jiào zuì shèng， ér zhōng guó qià quē fá zōng jiào， qián zhě zhèng shì yóu yú zōng jiào， ér shǐ dé shè huì shàng gù zhí bù tōng de xí sú guān niàn tè bié duō； hòu zhě zhī kāi huò tōng dá， zé lǐ xìng tái tóu zhī míng zhēng yě。 　　 zài yī gè lì， shì rì běn。 rì běn dù biān xiù fāng zhù《 zhōng guó guó mín xìng lùn》 yī shū ( běi xīn shū jú yì běn )， céng zhǐ chū zhōng guó rén jì jūn 'ēn zhī qīng zhòng 'ér bào zhī yǐ zhōng yì， bù tóng hū rì běn wǔ shì wéi zhōng yì de zhōng yì ( jiàn yuán shū 23 yè )。 rú zhū gé liàng zǒng niàn niàn yú sān gù zhī 'ēn， qí zhōng yì shí yóu gǎn jī xiān dì zhī yù； zài rì běn de zhōng chén gèng wú cǐ jì jiào zhī niàn cún。 nán dào ruò fēi sān gù， ér shì 'èr gù huò yī gù， jiù bù bì rú cǐ zhōng yì má ? tā bù xiǎo dé zhè yuán shì lún lǐ shè huì de zhōng yì hé fēng jiàn shè huì de zhōng yì bù tóng chù， ér què bèi tā wú yì zhōng diǎn chū liǎo。 fēng jiàn shè huì de guān xì shì dāi dìng de； lún lǐ shè huì， zé qí jiān guān xì zhǔn hū qíng lǐ 'ér dìng。 mèng zǐ bù shì shuō guò： jūn zhī shì chén rú shǒu zú， zé chén shì jūn rú fù xīn； jūn zhī shì chén rú quǎn mǎ， zé chén shì jūn rú guó rén； jūn zhī shì chén rú tǔ jiè， zé chén shì jūn rú kòu chóu。 rú jiā de lǐ lùn yuán rú shì， shòu rú jiā yǐng xiǎng de zhōng guó shè huì yì dà zhì rú shì。 wéi rì běn guò qù suī chéng xí zhōng guó wén huà， ér shè huì shí zhì bù tóng yú zhōng guó， yì yóu qí hòu lái zhī xí qǔ xī yáng wén huà 'ér shè huì shí zhì bù tóng yú xī yáng yī yàng。 guān yú cǐ céng ( rì běn shè huì shì fēng jiàn de 'ér fēi lún lǐ de )， běn shū yǐ hòu hái lùn dào， kě cān kàn。 　　 sān zé， zhōng guó shè huì xiàng lái qiáng diào cháng yòu zhī xù， cǐ gù lún lǐ zhì xù zhī yī yuán zé， fēng jiàn zhì xù suǒ xiǎnyòu。 rán jí zài zhòng shì cháng yòu zhī xù zhōng， réng yòu yàn yǔ yún“ rén cháng lǐ bù cháng， nà bì xū tuō chǐ bǎ cháng”， kě jiàn qí mài wǎng yú lǐ xìng zhī jīng shén。 　　 cóng shàng sān lì， qià jiàn yòu yī zhǒng fǎn jiē jí shēnfèn de jīng shén， xíng hū qí jiān。 qí suǒ yǐ dé rú shì jiēguǒ， zhèng yóu dāng chū kǒng zǐ suǒ xià de gōng fū ( suǒ wèi“ zhèng míng”， suǒ wèi“ chūn qiū yǐ dào míngfèn” )， chū fēi qiáng diào jiù zhì xù， ér shì yǐ jiù zhì xù wéi lán běn， què gēn jù lǐ xìng zuò liǎo xīn gū dìng， suí chù yòu xīn yì yì jiā jìn qù。 jǔ qí xiǎn míng zhī lì： shì qīng ( qīng xiāng shì xí )， zài zōng fǎ shàng shuō， zài fēng jiàn shàng shuō， qǐ fēi dāng rán de ? ér chūn qiū què jī shì qīng fēi lǐ。 yòu rú shì jūn shì fù yú zōng fǎ fēng jiàn zhī shì zì yìng jué duì bù róng， rán 'ér yǐ chūn qiū yì lì， qí zhōng jìn duō qū zhé。 yòu xiē shì zhèng shì jūn de zuì míng， shǐ luàn chén zéi zǐ jù； yòu xiē shì zhèng bèi shā zhě de zuì míng， shǐ bào jūn xiōng fù jù。 hòu lái mèng zǐ shuō de“ wén zhū yī fū zhòu， wèi wén shì jūn”， zhèng běn yú cǐ。 sī mǎ qiān shuō“ chūn qiū wén chéng shù wàn， qí zhǐ shù qiān”， rú cǐ zhī lèi de“ wēi yán dà yì”、“ fēi cháng yì yì kě guài zhī lùn”， shì hěn duō de。 jiù zhì xù zhì cǐ， màn màn biàn zhì， yī xīn zhì xù bù zhī bù jué dàn shēng chū lái。 　　 xīn zhì xù， zhǐ lún lǐ shè huì de zhì xù， lüè rú wǒ qián zhāng suǒ shuō zhě。 qí dàn shēng shàng yuǎn zài yǐ hòu héng héng xū zài fēng jiàn jiě tǐ zhī hòu， yuē dāng xī hàn shì。 bù guò xún gēn sù yuán， bù néng bù guī gōng kǒng zǐ。 kǒng zǐ de chūn qiū dà yì， duì dāng shí fēng jiàn zhì xù zuò xiū zhèng gōng fū， yào shǐ tā lǐ xiǎng huà， jiēguǒ shì bái fèi de。 dàn suī méi yòu qí zhí jiē de chéng jiù， què yòu qí jiànjiē de gōng xiào： dì yī biàn shì qǐ fā chū rén de lǐ xìng， shǐ yī qiē jiù xí sú jiù guān niàn dū shī qí bù róng huái yí bù róng shāng liàng de dú duàn xìng， ér píng zhe qíng lǐ zuò quán héng。 gù rán nà xiē xì wēi qū zhé de chūn qiū yì lì， bù néng yù sú； ér qíng lǐ zì zài rén xīn， yī jīng qǐ fā， biàn wèi chéng shì lì， jìn jìn hū yào lái héng liàng yī qiē， ér mò zhī néng yù。 cǐ jí xīn zhì xù dàn shēng zhī gēn běn。 dì 'èr biàn shì zhūn zhūn yú xiào dì， dūn dǔ jiā rén fù zǐ zhī jiān de 'ēn qíng， bìng yóu jìn yǐ jí yuǎn， shàn tuī jī suǒ wéi， bǐ shè huì guān xì jiàn zhù yú qíng yì zhī shàng。 zhè yòu shì yīn rén xīn suǒ gù yòu 'ér wéi zhī dǎo dá， zì yì yòu pèi rán mò yù zhī shì。 zhōng guó shè huì shàng wēn rùn zhī qì， yú yú děng wēi zhī fēn， ér lún lǐ zú dài fēng jiàn wéi xīn zhì xù zhě， yuán běn zài cǐ。 　　 lún lǐ zhī fēng jiàn wéi xīn zhì xù， yú cǐ kě jǔ yī duān wéi zhèng míng。 lì rú qīn xiōng dì liǎng gè， zài fù mǔ jiā tíng jiān， cóng hū gǎn qíng zhī zì rán， fū qǐ yòu shénme chā bié liǎng yàng ? rán 'ér zài fēng jiàn shè huì yī dào zhǎngdà， fù sǐ zǐ jì， zé cǐ xiōng dì liǎng gè jiù jié rán bù tóng děng dài yù liǎo héng héng xiōng xí jué lù cái chǎn， ér dì bù yǔ。 cǐ zhǒng zhǎngzǐ jì chéng zhì yóu hé 'ér lái ? méi yīn (HenryS·Maine) zài qí《 gǔ dài fǎ》 míng zhù zhōng， céng zhǐ chū yī gè yuán zé：“ fán jì chéng zhì dù zhī yǔ zhèng zhì yòu guān xì zhě， bì wéi zhǎngzǐ jì chéng zhì。” dà dǐ fēng jiàn zhì xù zōng fǎ zhì xù， dōushì wéi qí shí zhèng zhì shàng jīng jì shàng yòu qí bì yào 'ér jiàn lì； ér chāo jiā tíng de dà jí tuán shēng huó zé jù yòu wú bǐ qiáng dà lì liàng， yì zhì liǎo jiā tíng gǎn qíng。 jí zhì shí guò jìng qiān， wú fù bì yào， ér xí sú xiāng yán， wàng suǒ zì lái， cǐ yī zhì dù měi měi hái shì jī xiè dì cún zài zhe。 zhàn qián (1936) wǒ dào rì běn cān guān qí xiāng cūn， jiàn yòu suǒ wèi“ zhǎngzǐ xué xiào” zhě， yà 'ér wèn zhī。 nǎi zhī nóng jiā tǔ dì lì yóu zhǎngzǐ jì chéng， yú zǐ wú fēn。 yú zǐ duō zhuǎn rù dū shì móu shēng， zhǎngzǐ duō liú xiāng cūn； yīn 'ér qí jiào yù suì jiān yòu bù tóng。 cǐ zú jiàn qí qù fēng jiàn wèi jiǔ， yí sú yóu cún。 qí shí， jiù zài 'ōu zhōu guó jiā yì dà duō bǎo liú cǐ zhǒng fēng sú zhì yú zuì jìn， wéi zhōng guó dú fǒu。 zhōng guó shí xíng yí chǎn jūn fēn zhū zǐ bàn fǎ， jù liáng rèn gōng xiān shēng《 zhōng guó wén huà shǐ》 shuō， jǐ jìn 'èr qiān nián liǎo ( jiàn《 yǐn bīng shì hé jí》 zhī zhuān jí dì shí bā cè )。 zhè bù shì yī jiàn xiǎo shì， zhè yì bù shì 'ǒu rán。 zhè jiù shì yǐ rén xīn qíng lǐ zhī zì rán， huà chú nà fēng jiàn zhì xù zhī bù zì rán。 suǒ wèi yǐ lún lǐ dài fēng jiàn zhě， cǐ qí xiǎn zhù zhī yī duān。 zài yī bān zhī lì， dōushì yǐ jiā tíng yǐ wài dà jí tuán de shì lì zhī pèi liǎo jiā tíng guān xì。 kě shuō yóu wài 'ér nèi， qí shè huì shàng xǔ duō bù jìn qíng bù jìn lǐ bù píng děng de shì， fēi zhì jìn dài wèi yì jiū zhèng。 ér cǐ zé bǎ jiā tíng fù zǐ xiōng dì de gǎn qíng guān xì tuī dào dà shè huì shàng qù。 kě shuō yóu nèi 'ér wài， jiù shǐ dé dà shè huì yì cóng 'ér fù yú píng děng qì xī hé qīnqiè yì wèi， wéi rèn hé qí tā gǔ lǎo shè huì suǒ wèi yòu。 zhè zhǒng biàn huà xíng hū bù zhī bù jué； lún lǐ zhì xù chū fēi yīzhāo 'ér dàn shēng。 tā shì yī zhǒng lǐ sú， tā shì yī zhǒng tuō lí zōng jiào yǔ fēng jiàn， ér zì rán xíng chéng yú shè huì de lǐ sú。 héng héng lǐ sú， zhào yī bān zhī lì héng suí fù yú zōng jiào， zōng jiào lì bì yǎn hù fēng jiàn， ér lǐ sú zé dé fēng jiàn zhī zhī chí。 dàn cǐ zé shòu qǐ fā yú yī xué pài， fēi fù lì yú zōng jiào， ér qiě zōng jiào zú zì cǐ shuāi xiē。 tā shòu dào shè huì guǎng fàn zhī chí， bù yǐ kào fēng jiàn huò rèn hé yī zhǒng shì lì， ér qiě fēng jiàn zhèng wéi tā suǒ dài tì。 　　 jí cǐ lǐ sú， biàn shì hòu 'èr qiān nián zhōng guó wén huà de gǔgàn， tā guī dìng liǎo zhōng guó shè huì de zǔ zhì jié gòu， dà tǐ shàng yī zhí méi yòu biàn。 jǔ shì chà yì bù jiě de zhōng guó shè huì shǐ wèn tí， zhèng chū zài tā shēn shàng。 suǒ wèi lì jiǔ xiān biàn de shè huì， cháng qī tíng zhì de wén huà， jiē bù wài cǐ。 hé yǐ tā néng zhè yàng cháng jiǔ bù biàn ? shí bā shì jì 'ōu zhōu zì rán fǎ sī cháo zhōng kuí sī nài (FrancoisQuesnay1694 héng 1774) cháng jiě dá shuō： zhōng guó suǒ huàn zuò tiān lǐ tiān zé de， zhèng shì zì rán fǎ qí wù； zhōng guó wén wù zhì dù zhèng shì gēn běn yú zì rán fǎ， gù yì yǔ zì rán tóng qí yōu jiǔ。 zhè huà bùwèi wú jiàn。 lǐ sú běn lái suí shí zài biàn de， qí néng xíng zhī rú cǐ jiǔ yuǎn zhě， gài zì yòu qí gēn jù yú rén xīn， fēi rèn hé yī zhǒng shì lì suǒ néng wéi chí。 zhèng rú mèng zǐ suǒ shuō“ shèng rén xiān dé wǒ xīn zhī suǒ tóng rán”， kǒng zǐ yuán chū yī fān qǐ fā gōng fū zhī qià dé qí dāng， shí zuì guān jǐn yào。 　　 yǐ wǒ tuī xiǎng， kǒng zǐ zuì chū zhuóyǎn de， yǔ qí shuō zài shè huì zhì xù huò shè huì zǔ zhì， wú níng shuō shì zài gè rén héng héng gè rén rú hé wán chéng tā zì jǐ； jí zhōng guó lǎo huà“ rú hé zuò rén”。 bù guò， rén shí shì xǔ duō guān xì jiāo zhì zhe zhī yī gè diǎn， zuò rén wèn tí zhèng fā shēng zài cǐ， zé shè huì zǔ zhì shè huì zhì xù zì yì tóng zài zhuóyǎn zhī zhōng。 pì rú gǔ xī là yī gè wán mǎn de rén gé yǔ zuì hǎo de shì mín， liǎng gè guān niàn shì bù yì fēn bié de。 zhè jiù shì cóng tuán tǐ ( chéng shì guó jiā ) zhī yī fènzǐ lái kàn gè rén， tuán tǐ guān xì suì wéi qí zhuóyǎn suǒ jí。 zhōng guó qíng xíng dà yuē zuì zǎo jiù bù tóng， yīn 'ér kǒng zǐ yì jiù bù shì zhè kàn fǎ， ér zhuóyǎn zài qí wèijiā tíng zhī yī yuán。 ér zài jiā tíng ní， yòu hěn róng yì kàn dào tā shì fù zhī zǐ， zǐ zhī fù…… yī lèi de lún 'ǒu xiāng duì guān xì， ér zhì quán tǐ ( quán jiā ) zhī zǔ zhì guān xì yú qí cì。 yī gè wán mǎn de rén gé， zì rán jiù shì xiào zǐ、 cí fù…… yī lèi zhī zōng hé。 què bù huì shuō， yī gè wán mǎn de rén gé， jiù shì zuì hǎo de“ jiā tíng zhī yī yuán” nà yàng chōu xiàng bù yì zhuō mō de huà。 héng héng zhè shì kāi chū yī bù。 liǎng tiáo lù jiù cóng cǐ fēn liǎo： yī zé zhòng zài tuán tǐ yǔ gè rén zhī jiān de guān xì； yī zé zhòng zài cǐ yī gè yǔ bǐ yī gè zhī jiān de guān xì， qiě jìn cóng jiā tíng shù qǐ。 yī gè rén jì zài wéi zǐ néng xiào， wéi fù néng cí…… ér xiào yě， cí yě， què wú fēi běn hū rén hòu zhūn zhì zhī qíng； nà me， rú hé dūn hòu cǐ qíng gǎn， zì yìng wéi qí zhuóyǎn suǒ zài。 héng héng zhè shì dì 'èr bù。 ér kǒng zǐ yī xué pài suǒ yǐ yǔ qí tā xué pài ( zhōng guó de nǎi zhì shì jiè de ) bǐ jiào bù tóng zhī diǎn， yì suì zhù yú cǐ； zhè jiù shì rén suǒ gòng zhī de， kǒng zǐ xué pài yǐ dūn miǎn xiào dì hé yī qiē rén hòu zhūn zhì zhī qíng wéi qí zuì dà tè sè。 xiào zǐ、 cí fù…… zài gè rén wéi wán chéng tā zì jǐ； zài shè huì， zé mǒu zhǒng zǔ zhì yǔ zhì xù yì jí yóu cǐ 'ér dé wán chéng。 zhè shì yī huí shì， bù shì liǎng huí shì。 yóu zhī xī là rén yú wán chéng qí gè rén rén gé shí， qià tóng shí wán chéng qí chéng shì guó jiā zhī zǔ zhì， shì yī yàng de。 bù guò， shì mín zài qí chéng shì guó jiā zhōng zhī dì wèi guān xì yǔ quán lì yì guó， yào zhù zhī yú fǎ lǜ； ér cǐ zé zhǐ kě yǎn wéi lǐ sú， què bù néng bǎ tā zuò chéng fǎ lǜ。 héng héng zhè shì dì sān bù。 ér rú jiā lún lǐ míngfèn zhī suǒ yóu xīng， jí zài cǐ liǎo。 　　 lǐ sú yǔ fǎ lǜ yòu hé bù tóng ? mèng dé sī jiū《 fǎ yì》 shàng shuō： 　　 gài fǎ lǜ zhě， yòu qí lì zhī， ér mín shǒu zhī zhě yě； lǐ sú zhě， wú qí lì zhī， ér mín chéng zhī zhě yě。 lǐ sú qǐ yú tóng fēng； fǎ lǜ běn yú dìng zhì。 ( yán yì běn shí jiǔ juàn shí 'èr zhāng ) 　　 zhè shì zhǐ chū 'èr zhě suǒ yóu lái zhī fāng shì bù tóng。 qí shí zhè yī bù tóng， yì hái wéi qí běn zhì yòu zhe fēn bié： lǐ sú shì rén yǐ lǐ xiǎng suǒ shàng， rén yīn 'ér zhī suǒ zì miǎn， yǐ qǐ jí yú nà yàng； fǎ lǜ shì rén yǐ shì shí què dìng nà yàng， guó jiā cóng 'ér dū xíng zhī， bù dé yòu suǒ chū rù。 suī 'èr zhě zhī jiān yòu shí bù miǎn xiāng làn， rán dà jiào rú shì。 zuì xiǎn míng de， yī xiē quē fá kè guān biāo zhǔn de yào qiú， jí nán yǐ dìng rù fǎ lǜ； ér fán yòu dài yú rén zhī zì miǎn zhě， dū zhǐ néng yǐ fēng jiào lǐ sú chū zhī。 fǎ lǜ bù zé rén yǐ dào dé； yǐ dào dé zé rén， nǎi shǔ fǎ lǜ yǐ wài zhī shì， rán lǐ sú què zhèng shì qī wàng rén yǐ dào dé； dào dé 'ér tōng sú huà， yì jí chéng liǎo lǐ sú。 héng héng míng hū cǐ， zé jī yú qíng yì de zǔ zhì guān xì， rú zhōng guó lún lǐ zhě， qí suǒ yǐ zhǐ kě yǎn wéi lǐ sú 'ér bù néng chéng fǎ lǜ， biàn yì míng bái。 　　 zhāng dōng sūn xiān shēng zài qí suǒ zhù《 lǐ xìng yǔ mín zhù》 yī shū shàng shuō， zì gǔ xī là luó mǎ yǐ lái， bǐ bāng zǔ zhì yǔ zhì xù jí zhù jiàn yú qí fǎ lǜ。 wéi zhōng guó bù rán。 zhōng guó zì gǔ suǒ wèi fǎ lǜ， bù guò shì xíng lǜ， fán suǒ guī dìng dū bì yǔ xíng fá yòu guān。 tā què méi yòu guī dìng shè huì zǔ zhì zhī gōng yòng， ér zhǐ yòu fáng zhǐ rén pò huài yǐ chéng zhì xù zhī gōng yòng。 shè huì zǔ zhì yǔ zhì xù dà bù fēn cún zài yú“ lǐ” zhōng， yǐ xí guàn fǎ xíng zhī， ér bù jiàn yú chéng wén fǎ ( jiàn yuán shū 62 héng 67 yè， yuán wén shèn cháng， dà yì rú cǐ )。 tā zhèng yì shì jiàn dào cǐ chù， zú zī yìn zhèng， bù guò wèishénme， yī zé zǒu xiàng fǎ lǜ， yī zé zǒu xiàng lǐ sú， zhāng xiān shēng què méi yòu lùn dào。 xiàn zài wǒ men tuī yuán qí gù， jiù shì： shàng miàn suǒ yán zhī dì sān bù， zǎo jué dìng yú nà kāi chū yī bù。 xī yáng zì shǐ ( xī là chéng bāng ) jí zhòng zài tuán tǐ yǔ gè rén jiān de guān xì， ér bì rán liú yì hū quán lì ( tuán tǐ de ) yǔ quán yì ( gè rén de )， qí fēn jì guān xì sì wéi yìng xìng de， yù míng què yù hǎo， suǒ yǐ zǒu xiàng fǎ lǜ， zhǐ qiú shì shí què shí， ér lǐ xiǎng shēng huó zì zài qí zhōng。 zhōng guó zì shǐ jiù bù tóng， zhōu kǒng 'ér hòu zé gèng qīng chǔ dì zhòng zài jiā rén fù zǐ jiān de guān xì， ér yìng yú xīn mù zhě wú fēi bǐ cǐ zhī qíng yǔ yì， qí fēn jì guān xì sì wéi ruǎn xìng de， yù dūn hòu yù hǎo， suǒ yǐ zǒu xiàng lǐ sú， míng shì qí lǐ xiǎng suǒ shàng， ér zǔ zhì zhì xù jí cóng yǐ zūn dìng。 　　 rú jiā zhī lún lǐ míngfèn， zì shì yì zài yī xiē xí sú guān niàn zhī yǎng chéng。 zài zhè xiē guān niàn shàng， míng shì qí rén gé lǐ xiǎng； ér tóng shí yī zhǒng zǔ zhì zhì xù， yì jí 'ān pái chū lái。 yīn wéi bù tóng de míngfèn， zhèng bù wài hū bù tóng de zhí wèi， pèi hé rǎo lái， biàn gòu chéng yī shè huì。 chūn qiū yǐ dào míngfèn， shí wú yì hū wài guó yī bù fǎ diǎn zhī lí dìng。 wéi wén huà zhōng xīn de shì fēi qǔshě， jià zhí pàn duàn， yú cǐ zhāo shì； gěi wén huà zuò gǔgàn de shè huì jié gòu， yú cǐ bèi jù； zhēn shì zhòng yào jí liǎo。 nán guài kǒng zǐ shuō：“ zhī wǒ zhě qí wéi chūn qiū hū； zuì wǒ zhě， qí wéi chūn qiū hū !” rán 'ér què bù shì fǎ diǎn， ér shì lǐ。 tā zhǐ cóng bǐ cǐ xiāng duì guān xì shàng shuō huà， zhǐ cóng yīngyǒu zhī qíng yǔ yì shàng shuō huà， ér qī wàng gè rén zhī zì jué zì miǎn ( zì jǐ gù míng sī yì )。 zhè hǎo xiàng pū chū lù guǐ， yǐn xiàng dào dé； tóng shí， biàn qián suǒ shuō zhī lǐyuè yī ràng nǎi dé yòu suǒ shī。 yú shì dào dé zài rén， kě néng chéng liǎo hěn zì rán de shì qíng。 chú liǎo yú lùn zhì cái ( shè huì shàng xún míng zé shí ) ér wài， bù xiàng fǎ diǎn yòu dài yī gāo gāo zài shàng de qiáng dà quán lì wéi zhī dū xíng。 suǒ wèi yǐ dào dé dài zōng jiào zhě， zhì cǐ nǎi wán chéng； fǒu zé， shì dài bù liǎo de。 　　 bù guò xiàng chūn qiū suǒ shè xiǎng de nà tào zhì xù， què cóng wèi céng shí xiàn。 cǐ jí qián miàn suǒ shuō de：“ kǒng zǐ duì dāng shí fēng jiàn zhì xù， zuò xiū zhèng gōng fū， yào shǐ tā lǐ xiǎng huà， jiēguǒ shì bái fèi。” qí suǒ yí yú hòu shì zhě， zhǐ yòu nà lún lǐ zhì xù de dà lún kuò。 　　 请欣赏:  请给我换一个看看！  拜托，快把噪音停掉！我读累了，想听点音乐或者请来支歌曲！      << qiányīzhānghuí   hòuyīzhānghuí >>

zì xù dì yī zhāng xù lùn dì 'èr zhāng cóng zhōng guó rén de jiā shuō qǐ dì sān zhāng jí tuán shēng huó de xī fāng rén dì sì zhāng zhōng guó rén quē fá jí tuán shēng huó dì wǔ zhāng zhōng guó shì lún lǐ běn wèi de shè huì dì liù zhāng yǐ dào dé dài zōng jiào dì qī zhāng lǐ xìng héng héng rén lèi de tè zhēng dì bā zhāng jiē jí duì lì yǔ zhí yè fēn tú dì jiǔ zhāng zhōng guó shì fǒu yī guó jiā dì shí zhāng zhì dào hé zhì shì dì shí yī zhāng xún huán yú yī zhì yī luàn 'ér wú gé mìng dì shí 'èr zhāng rén lèi wén huà zhī zǎo shú dì shí sān zhāng wén huà zǎo shú hòu zhī zhōng guó dì shí sì zhāng jié lùn

pínglún (0)