利玛窦与《山海舆地全图》

shìjiàn: lì >lìmǎ >mǎdòu >dòuyǔ >yǔ《 shān >shānhǎi >hǎiyú >yúdì >dìquán >quántú >tú》

guódù: zhōng guó

cháozhèng: míng dài

guójūnjìnián: míng shén zōng zhū yì jūn wàn lì十二年

shìjiànlèixíng: rèmén

rìqī: 1584nián

dediǎn: zhōng guó

利玛窦与《山海舆地全图》

shìjiànjìngguò:

　　lì mǎ dòu zài zhào qìng shí， dào tā fáng jiān qù de wén rén men zuì xǐ huān de dōng xī zhī yī， jiù shì tā guà zài qiáng shàng de nà fú《 shān hǎi yú dì quán tú》。 lì mǎ dòu zài rì jì zhōng jìzǎi， xǔ duō zhōng guó rén dì yī cì kàn dào zhè fú dì tú shí， jiǎn zhí mù dèng kǒu dāi， bù zhī shuō shí me hǎo。 yīn wéi jǐ qiān nián lái de “ yí xià zhī fēn ” shǐ zhōng guó rén zì rèn wéi zài shì jiè shàng zhǐ yòu zì jǐ de guó dù shì zuì wén míng de， qí tā dì fāng dōushì mán huāng zhī dì， ér qiě zhōng guó lì lái dì chù shì jiè de zhōng xīn。 xiàn zài zhè fú dì tú shàng jìng rán zài zhōng guó zhī wài hái yòu nà me duō de wén míng guó jiā， gèng bù kě róng rěn de shì， zhōng guó zài shì jiè shàng jìng bù chù zài zhōng xīn dì wèi， yǔ zhěng gè shì jiè xiāng bǐ， yāng yāng dà guó de zhōng guó jìng rú cǐ zhī xiǎo。
　　
　　 lì mǎ dòu kàn chū liǎo zhè fú dì tú duì zhōng guó wén rén de chōng jī， wèile shǐ zhōng guó rén gèng róng yì jiē shòu， tā chóngxīn huì zhì liǎo yī fú dì tú， jiāng zhōng guó fàng zài dì tú de zhōng xīn wèi zhì， yǐ mǎn zú dāng shí zhōng guó rén“ huá xià zhōng xīn” de xiǎng fǎ。 fǎn zhèng dì qiú shì yuán de， lì mǎ dòu zhè yàng huà yě méi yòu wéi fǎn shénme yuán zé。 yī shí jiān， lì mǎ dòu de《 shān hǎi yú dì quán tú》 chéng wéi wén rén de rè mén huà tí， gēn jù hóng wēi lián（ 1893 héng 1980） de kǎo chá， zài 1584 héng 1608 nián jiān， tā zài zhōng guó xiān hòu bèi fān kè liǎo 12 cì。
　　
　　1601 nián lì mǎ dòu dào dá běi jīng hòu， yǔ zài gōng bù rèn zhí de lǐ zhī zǎo jiāo shàng liǎo péng yǒu。 tā yǔ lǐ zhī zǎo yī qǐ jiāng《 shān hǎi yú dì quán tú》 fàng dà zhòng zhì， rán hòu kè bǎn kān xíng， zhè jiù shì zhì jīn réng cún de《 kūn yú wàn guó quán tú》。 zhè fú“ wàn guó quán tú” hái bèi chéng gěi wàn lì huáng dì， jù shuō wàn lì xià lìng yòng shí 'èr fú sī bó zhì chéng quán tú， zhuāng zài liù duì dà píng fēng lǐ， měi tiān zuò wò qǐ jū dōuyào jiāng píng fēng dì tú kàn shàng jǐ biàn。
　　
　　 lì mǎ dòu《 yú dì shān hǎi quán tú》， jiàn yú míng dài zhāng huáng《 tú shū biān》。
　　
　　 lì mǎ dòu de dì tú gěi dāng shí de zhōng guó rén dài lái liǎo shénme xīn de dōng xī？ tā píng shénme dé dào liǎo shàng zhì huáng dì， xià zhì wén rén shū shēng de xǐ huān ？ yòu wèishénme huì shòu dào lìng yī xiē rén de qiáng liè fǎn duì？ qí zhōng de yuán yīn， dà yuē yòu yǐ xià liǎng tiáo：
　　
　　 dì yī， tā dǎ pò liǎo“ yí xià zhī fēn” de chuán tǒng guān niàn。 yuǎn zài chūn qiū shí dài（ qián 770 héng qián 476）， kǒng zǐ cóng zhèng zhì tǒng yī de jiǎo dù chū fā zài《 chūn qiū》 zhōng zhù zhāng“ zūn wáng rǎng yí”； cóng wén huà de jiǎo dù chū fā zài《 lùn yǔ》 zhōng zhù zhāng“ yòng xià biàn yí”。“ yí xià zhī fēn” cóng cǐ chéng wéi yī zhǒng zhòng yào de rú jiā chuán tǒng sī xiǎng。 xiān zòu rú jiā tōng guò“ yí xià zhī biàn”， què lì liǎo huá xià wén huà“ yuǎn rén bù fú， zé xiū wén dé yǐ lái zhī” de zì xìn xīn hé yōu yuè gǎn。 sòng dài lǐ xué jiā shí jiè（ 1005 héng 1045） de《 zhōng guó lùn》 shuō dé zuì wéi míng bái：“ tiān chù hū shàng， dì chù hū xià， jū tiān dì zhī zhōng zhě yuē zhōng guó， jū tiān dì zhī piān zhě yuē sì yí， sì yí zhī wài yě， zhōng guó nèi yě。” zhè zhǒng wén huà shàng de zì xìn xīn hé yōu yuè gǎn， yī zhí zhī chēng zhe zhōng guó shì rén de tiān xià guān。 ér zài lì mǎ dòu de dì tú miàn qián， wén rén men tū rán fā xiàn huá xià bìng bù děng yú tiān xià， zài zhè gè shì jiè shàng， zhōng guó zhī wài yě bìng fēi dōushì mán yí zhī dì， yáo yuǎn de 'ōu luó bā wén míng jīhū hé zhōng huá wén míng yī yàng càn làn， nà lǐ“ gōng jiē jīng qiǎo， tiān wén xìng lǐ wú bù tōng xiǎo， sú dūn shí， chóngwǔ lún， wù huì shèn shèng， jūn chén kāng fù， sì shí yǔ wài guó xiāng tóng， kè shāng yóu biàn tiān xià”。 yán xù jǐ qiān nián de“ yí xià zhī fēn” shùn jiān tū rán dǎo tā， zhè zhǒng chōng jī shì kě xiǎng 'ér zhī de。
　　
　　 suǒ yǐ， lì mǎ dòu de dì tú shòu dào liǎo bù shǎo rén de pī píng。 wǎn míng wén rén lǐ wéi zhēn（ 1547 héng 1626） kàn dào dì tú bǎ zhōng guó huà dé hěn xiǎo， shēng qì dì rèn wéi lì shì“ xiá xiǎo zhōng guó”。 nà xiē jiān jué fǎn duì chuán jiào shì de rén gèng shì nù bù kě 'è dì shuō：“ nǎi lì mǎ dòu hé wù？ cǐ wài guó yī jiǎo yí 'ěr！” lì mǎ dòu bǎ zhōng guó suǒ zài dì shuō chéng shì“ yà xì yà zhōu”， zhè xiē rén yòu ná chū《 ěr yǎ》、《 shuō wén jiě zì》， kǎo zhèng“ yà” zì jiù shì“ xiǎo”、“ cì”， jiù shì“ chǒu”、“ wēi”， fǎn zhèng bù shì hǎo yì sī， yǐ cǐ zhǐ zé lì mǎ dòu jū xīn pǒ cè。
　　
　　 yōng hù、 zàn tóng lì mǎ dòu dì tú de rén yě bù shǎo。 kè yìn《 shān hǎi yú dì quán tú》 de guō zǐ zhāng（ 1542 héng 1618） shuō，“ lì shēng zhī tú shuō shì zhōng guó qiān gǔ yǐ lái wèi wén zhī shuō zhě。” bù shǎo wén rén zài jiē shòu lì mǎ dòu de shì jiè guān de tóng shí， kāi shǐ zhú jiàn zǒu chū“ huá xià zhōng xīn” de chuán tǒng guān niàn。 hé chuán jiào shì duō yòu jiē chù de qú shì gǔ shuō：“ qiě yí xià yì hé cháng zhī yòu？ qí rén 'ér zhōng xìn yān， míng zhé yān， yuán yuán běn běn yān， suī yuǎn zài shū fāng， zhū xià yě！” zài tā kàn lái， xiàng lì mǎ dòu zhè yàng de xī yáng rén， zhōng hòu lǎo shí， sī xiǎng shēn kè， dài rén běn fēn， suī rán yuǎn zài jǐ wàn lǐ zhī wài， dàn nà lǐ yě hé huá xià tóng yàng shì lǐ yí zhī bāng。 1602 nián lǐ zhī zǎo zài《 kūn yú wàn guó quán tú》 de xù zhōng shuō：“ xī rú yǐ wéi zuì shàn yán tiān， jīn guān cǐ tú， yì yǔ 'àn qì。 dōng hǎi xī hǎi， xīn tóng lǐ tóng， yú cí bù xìn rán hū？” lǐ zhī zǎo yǐ jīng wán quán tū pò liǎo“ yí xià zhī fēn” de sī xiǎng， gǎi yǐ yī zhǒng kāi fàng de tài dù kàn dài dōng fāng hé xī fāng， lì qiú huì tōng zhōng xī。
　　
　　 yī fú dì tú， shì yī zhǒng xīn de shì jiè guān hé wén huà guān。 lì mǎ dòu de dì tú， cóng wén huà shàng dì yī cì dǎ pò liǎo chuàn guó jǐ qiān nián de“ huá xià zhōng xīn lùn”， jiù cǐ 'ér yán， jǐyǔ tā zài gāo de píng jià yě bùwèi guò。
　　
　　 dì 'èr， tā dǎ pò liǎo“ tiān yuán dì fāng” de chuán tǒng guān niàn。 zài zhōng guó dì yī gè xuān chuán dì yuán shuō de bìng bù shì lì mǎ dòu， ér shì dào míng huì chuán jiào shì gāo mǔ xiàn（ JuanCobo，？ héng 1592）。 tā xiě liǎo yī běn《 wú jí tiān zhù zhèng jiào zhēn chuán shí lù》， míng què tí chū liǎo dì yuán shuō， dàn zhè běn shū zài zhōng guó bìng wú liú chuán， zhí dào 1952 nián fāng háo cái zài xī bān yá guó jiā tú shū guǎn lǐ fā xiàn tā。 ér lì mǎ dòu de dì tú shì guǎng wéi liú chuán de， tā zài dì tú zhōng shuō：“ dì yǔ hǎi běn shì yuán， ér hé wéi yī qiú， jū tiān qiú zhī zhōng， chéng rú jī zǐ huáng zài qīng nèi。 yòu wèi dì wéi fāng zhě， nǎi yǔ qí dìng 'ér bù yí zhī xìng， fēi yǔ qí xíng tǐ yě。” duì jiàn dào zhè xiē wén zì de zhōng guó wén rén lái shuō， dì yuán xué shuō dài lái de zhèn hàn shì qián suǒ wèi yòu de。 yáng tíng yún shuō：“ xī fāng zhī rén， dú chū qiān gǔ， kāi chuàng yī jiā， wèi tiān dì jù yòu qióng yě， ér shí wú qióng， yǐ qí xíng jiē dà yuán， gù wú qǐ zhǐ， wú zhōng biān。” lì mǎ dòu zì jǐ yě shuō， tā lìng zhōng guó zhěng gè sī xiǎng jiè gǎn dào zhèn jīng， yīn wéi jǐ qiān nián lái， tā men cái dì yī cì cóng tā nà lǐ tīng dào dì qiú shì yuán de。
　　
　　 dāng rán， fǎn duì zhě yě dà yòu rén zài。 zhāng yōng jìng biàn fǎn bó shuō， rú guǒ dì qiú shì yuán de， dì qiú sì chù dōuyòu rén， nà me zài qiú xià miàn de rén qǐ bù shì tóu cháo xià zhàn zhe， qiú liǎng biān de rén qǐ bù shì héng tǎng zài qiú miàn shàng？ zhè xiē wèn tí jīn tiān kàn lái shì hěn kě xiào de， dàn dāng shí zhāng yōng jìng de guān diǎn dé dào liǎo hěn duō rén de zàn tóng。
　　
　　 duì lì mǎ dòu yǐn rù de dì yuán shuō hái yòu lìng yī zhǒng kàn fǎ， jí zhè zài zhōng guó gǔ dài zǎo yǐ yòu zhī， bìng fēi xī yáng rén suǒ fā míng。 qīng chū tiān wén xué jiā méi wén dǐng biàn shuō：“ dì yuán zhī shuō， gù bù zì 'ōu luó xī yù shǐ yě。” zhè shè jí dào zhōng guó gǔ dài de“ hún tiān shuō” lǐ lùn， hàn dài tiān wén jiā zhāng héng（ 78 héng 139） rèn wéi，“ hún tiān rú jī zǐ， tiān tǐ yuán rú dàn wán， dì rú jī zǐ zhōng huáng， gū jū yú nèi， tiān dà 'ér dì xiǎo。” shí jì shàng， zhè zhǒng“ hún tiān shuō” réng shì zhù zhāng“ tiān yuán dì fāng” de。 gèng zhòng yào de shì， zhōng guó gǔ dài de“ hún tiān shuō” zhǐ shì yī zhǒng lǐ lùn shè xiǎng， ér xī fāng de dì yuán zhī shuō shì dà háng hǎi hòu jīng guò shí jiàn zhèng míng de。
　　
　　 xī fāng dì lǐ xué chuán rù zhōng guó de lìng yī bù zhòng yào zhù zuò shì 'ài rú lüè hé zhōng guó wén rén yáng tíng yún hé zuò chū bǎn《 zhí fāng wài jì》。《 zhí fāng wài jì》 míng kān běn shǔ míng shì“ xī hǎi 'ài rú lüè zēng yì， dōng hǎi yáng tíng yún huì jì”， suǒ wèi“ zēng yì”， ài rú lüè zài shū de xù yán zhōng shuō：“ cí lài hòu xiān tóng zhì， chū yóu huán yǔ， hé wén hé jiàn， yǐ chéng cǐ shū。” zhè xiē“ tóng zhì” jiù shì qián hòu lái dào zhōng guó de yé sū huì shì páng dí wǒ、 xióng sān bá（ SabbathinusdeUrsis， 1575 héng 1620）、 dèng yù hán、 è běn dǔ（ BenoideGoes， 1562 héng 1606） děng， ài rú lüè gēn jù tā men dài lái de xī fāng dì lǐ xué shū jí， yǐ jí tā men zài shì jiè gè dì de suǒ jiàn suǒ wén， jiā yǐ fān yì hé zhěng lǐ 'ér chéng cǐ shū。
　　
　　 hěn kě néng shì chū yú yáng tíng yún de zhù yì， zhè běn shū de míng zì hěn yòu tè diǎn。 zài zhōng guó zhōu dài（ qián 1046 héng qián 256） de guān zhí zhōng， jiù yòu“ zhǎng tiān xià zhī tú， yǐ zhǎng tiān xià zhī dì” de“ zhí fāng shì”。 chuán tǒng de“ zhí fāng jì” zhōng， wú fēi shì“ sì yí”、“ bā mán”、“ qī mǐn”、“ jiǔ háo”、“ wǔ róng”、“ liù dí” zhè xiē dì fāng， zhè jiù shì zhōng guó rén xīn zhōng de tiān xià。 ài rú lüè de shū yǐ《 zhí fāng wài jì》 wéi míng， jiù shì yào gào sù zhōng guó rén， zài nǐ men chuán tǒng guān niàn de tiān xià zhī wài hái yòu tiān dì， yòng yì shí fēn míng xiǎn。
　　
　　 quán shū yī gòng wǔ juàn， juàn shǒu wéi《 wàn guó quán tú》 hé wǔ dà zhōu fēn tú； dì yī zhì sì juàn fēn bié jiè shào liǎo yà xì yà、 ōu luó bā、 lì wèi yà（ fēi zhōu）、 nán běi yà mò lì jiā（ nán běi měi zhōu） hé mò wǎ là ní jiā（ nán jí yī dài）； dì wǔ juàn wéi sì hǎi zǒng shuō， bāo kuò hǎi míng、 hǎi dǎo、 hǎi chǎn、 hǎi dào děng。 shū zhōng hái xiáng xì dì jiè shào liǎo dāng shí xī fāng zuì xīn de dì lǐ zhī shí， rú jiǎng dào liǎo gē lún bù fā xiàn xīn dà lù， zhè yě shì chuán jiào shì dì yī cì xiàng zhōng guó jiè shào gē lún bù。 yán jiū zhě rèn wéi， ài rú lüè de zhè běn shū“ bù dān duì zhōng guó rén lái shuō shì yī bù mò shēng de shì jiè dì lǐ， ér qiě duì xī fāng lái shuō yě shì yī bù yòu zhe 17 shì jì zuì xīn cái liào de shì jiè dì lǐ”。

中国 guānjiàncí: dediǎn: