地质旅行 xià shù fāng
| 第一章 什么是地质旅行 | 第二章 地质旅行的目的与任务 | | 第三章 地质旅行的准备与方法 | 第四章 沉积岩地区的地质旅行 | | 第五章 火成岩区的地质旅行 | 第六章 变质岩区的地质旅行 | | 第七章 地质旅行中的摄影与素描 | 附一 重要矿物肉眼鉴定 | | 附二 常见化石简介 | 附三 地质旅行实例两则 | | 附四 中国各地质时期主要内生矿产简表 | 后记 | |
|
|
dì yī zhāng shénme shì dì zhì lǚ xíng
|
 西班牙马埃斯特文化公园 白垩纪灰岩的‘蛇形’直立轴褶皱
suí zhe rén lèi wù zhì shēng huó de zhú bù tí gāo， jiě jué liǎo wēn bǎo wèn tí yǐ hòu， rén men jiù huì xiǎng dào tí gāo jīng shén
shēng huó de xiǎng shòu。 yóu shān wán shuǐ héng héng lí kāi jiā mén， wài chū guān guāng， yóu lǎn míng shèng gǔ jì， xún fǎng míng shān dà chuān jiù
shì qí zhōng zhī yī lì， tè bié shì jìn shí jǐ nián lái， gè dì de lǚ yóu shì yè péng bó fā zhǎn， cān jiā lǚ yóu de rén men rì
yì zēng duō。
kuàng qiě rén men zài chàng yóu zhī yú， pō yòu dà kāi yǎn jiè、 zēngzhǎng jiàn shí de gǎn chù。 jiè tā shān piàn shí， wèiwǒ suǒ
yòng， duì yú cù jìn wù zhì shēng huó yǔ jīng shén shēng huó de jiàn shè hái néng qǐ dào jī jí de zuò yòng。 qǐng kàn lì shǐ shàng bù shǎo zhèng
zhì jiā、 kē xué jiā、 shǐ xué jiā …… de chéng jiù， chàbù duō dū gēn “ dú wàn juàn shū， xíng wàn lǐ lù ” lián xì zài yī
qǐ。 hòu zhě yě jiù shì yóu shān wán shuǐ， yòng xiàn dài de shù yǔ lái shuō， jiù shì lǚ yóu bā！ bǐ rú kǒng zhòng ní zhōu yóu liè guó，
fēng chén pú pú 14 nián zhī hòu， zhù shū lì shuō， shè lì jiǎng tán， kāi bàn jiào yù， chéng wéi wěi dà de jiào yù jiā。 sī mǎ qiān
suǒ zhù de《 shǐ jì》， bèi lǔ xùn xiān shēng chēng zhī wéi“ shǐ jiā zhī jué chàng， wú yùn zhī lí sāo” de bù xiǔ míng zhù， shì
zuò zhě jīng guò cháng tú bá shè， biàn fǎng huá xià， duì gè dì qū de jīng jì、 fēng sú、 xí guàn、 gǔ jì、 shān chuān chōng fēn guān
chá yǐ hòu 'ér xiě chéng de。 lǐ shí zhēn dào guò hé nán、 hé běi、 jiāng xī、 ān huī、 jiāng sū děng dì， diào chá mín qíng fēng sú
hé gè zhǒng jí bìng de zhì liáo fāng fǎ， tà biàn qīng shān xún zhǎo cǎo yào， shēn rù mín jiān sōu qiú mì fāng yǐ hòu xiě chéng liǎo bèi yù wéi
“ dōng fāng yī xué jù diǎn” de《 běn cǎo gāng mù》。 xú hóng zǔ cóng 22 suì kāi shǐ， huā liǎo 34 nián de shí jiān， chí wù shù
wàn lǐ， zú jì biàn jí jiāng sū、 zhè jiāng、 fú jiàn、 hú nán、 guǎng xī、 guì zhōu、 yún nán děng 16 gè shěng qū， fán yóu zōng
suǒ jīng de gǔ dòng、 míng chà、 wēn quán、 fēi pù、 qí fēng、 shēn lín、 yōu huáng děng líng jìng qí guān， wú bù shè shēn 'ér qū，
bǎo lǎn 'ér guī。 tā yǐ jīng rén de yì lì， fēi fán de dǎn shí，“ wén qí bì tàn， jiàn xiǎn bì jié”。 zhōng yú xiě xià liǎo
yī bù dì zhì、 dì mào de kǎo chá jì lù héng héng《 xú xiá kè yóu jì》。 gāi shū chéng wéi jǔ shì wén míng de gǔ dài dì xué míng
zhù…… rú cǐ děng děng， bù shèng méi jǔ。 suǒ yǐ shuō， yóu shān wán shuǐ jué fēi xián xiá wú liáo zhī jǔ， nǎi shì gāo dù wén míng
de biǎo xiàn。 yóu shān wán shuǐ bù jǐn néng duàn liàn shēn tǐ， zēng qiáng tǐ zhì， ér qiě duì yú táo yě xìng qíng， kāi kuò xīn xiōng， péi
yǎng zì jǐ lè guān xiàng shàng de gè xìng yě dà yòu bì yì。
tè bié shì xiàn dài kē xué jì shù tū fēi měng jìn de fā zhǎn yǐ hòu， zhì zào liǎo gè lèi lǐ xiǎng de jiāo tōng gōng jù， shǐ yóu
shān wán shuǐ gèng wéi fāng biàn。 gè zhǒng fú wù xìng hángyè de dà lì kāi zhǎn， yòu wéi lǚ yóu zhě tí gōng liǎo liáng hǎo de shēng huó tiáo jiàn
； zài yóu yú rén men wén huà shēng huó shuǐ píng de rì yì tí gāo， lǚ yóu shì yè dé yǐ xùn sù fā zhǎn， lǚ yóu yè yǐ chéng wéi dāng
jīn jīng jì jié gòu zhōng de dì sān chǎn yè de zhòng yào zǔ chéng bù fēn， wéi gè guó zhèng fǔ suǒ zhòng shì， bù shǎo guó jiā shèn zhì bǎ tā
liè wéi guó kù shōu rù de bù kě quē shǎo bù fēn。
yīn cǐ， rú hé zhǐ dǎo rén men qù yóu shān wán shuǐ， tí gāo xīn shǎng shān shuǐ de néng lì yǔ shuǐ píng， rú hé guān chá fēng sú
mín qíng děng shè huì miàn mào， zěn yàng jié hé kē xué kǎo chá qù yóu shān wán shuǐ， dōuchéng wéi jīn rì jīng shén wén míng jiàn shè zhōng yī jiàn
pō wéi bì yào de shì liǎo。
tí dào yóu shān wán shuǐ， rén men wǎng wǎng yǐ xiàn mù de yǔ qì xiàng dì zhì huò dì lǐ gōng zuò zhě wèn dào：“ nǐ men de zhí
yè wéi nǐ men chuàng zào liǎo yóu shān wán shuǐ de yòu lì tiáo jiàn， páo guò bù shǎo míng shān dà chuān bā？” cóng biǎo miàn kàn， dì zhì huò
dì lǐ gōng zuò zhě yòu jiào duō de shí jiān hé tiáo jiàn gēn dà zì rán dǎ jiāo dào， néng jiē chù dào xǔ duō shān shuǐ fēng jǐng。 dàn cóng běn
zhì shàng jiǎng， tā men gèng duō dì shì zhù shì zhe lù tú shàng de dì zhì、 dì lǐ xiàn xiàng jí qí tè diǎn， pán suàn zhe zài kē xué huò
jīng jì yì yì shàng yòu shénme fā xiàn。 yīn cǐ， zòng shǐ shì qiān fēng jìng xiù、 wàn hè zhēng liú de jué chù jiā jìng cā shēn 'ér guò，
yě wǎng wǎng wú yì liú lián 'ér ràng tā guò qù liǎo。
èr、 dì zhì lǚ xíng bìng fēi yóu shān wán shuǐ
duì yú yán jiū huò kǎo chá dì zhì、 dì lǐ、 shēng wù、 shuǐ lì huò qí tā kē xué mù de de“ yóu shān wán shuǐ”， yán
gé dì shuō， bìng fēi rén men cháng shuō de lǚ yóu。 tè bié shì duì dì zhì gōng zuò zhě de yě wài lǚ xíng lái shuō， zé lìng yòu qí chēng
hū， míng zhī yuē“ dì zhì lǚ xíng ”。 shuō dé qīng chǔ yī xiē， jiù shì yǐ lǚ xíng shǒu duàn jìn xíng dì zhì kǎo chá de yī xiàng yè
wù xìng huó dòng。
dāng rán， yǐ dì zhì lǚ xíng fāng shì kǎo chá dì zhì shí， bù kě néng duì shān shuǐ dì zhì de tè zhēng liǎo jiě dé shí fēn xiáng jìn，
dàn shì hěn yòu bì yào。 bǐ rú shuō， yī wèi jí shǐ hěn yòu jīng yàn de dì zhì xué jiā， chū dào mǒu dì， zài quē fá rèn hé dì
zhì zī liào qíng kuàng xià yào kāi zhǎn gōng zuò， yě bì xū xiān zuò yī cì zǒu mǎ guān huā shì de lǚ xíng， shú xī yī xià nà lǐ de dì
shì qǐ fú、 shān chuān fēn bù、 yán shí lòutóu、 zhí bèi fù gài、 qì hòu tè diǎn nǎi zhì dāng dì de jīng jì qíng kuàng、 jiāo tōng tiáo
jiàn děng děng， zhè shì wéi xià yī bù zěn yàng kāi zhǎn diào yán gōng zuò jìn xíng wù zhì hé sī xiǎng zhǔn bèi suǒ bì xū de。
huò zhě， yī wèi yě wài gōng zuò shí jiān jiào duǎn de nián qīng dì zhì gōng zuò zhě， chū dào yī chù， suī yòu xiàn chéng de dà liàng
dì zhì zī liào kě yǐ bāng zhù tā liǎo jiě běn dì de dì zhì qíng kuàng， dàn tā bì jìng shì“ xīn bīng shàng zhèn”， duì qián rén de gōng
zuò chéng guǒ shǒu xiān yào yòu yī gè“ xiāo huà” guò chéng， zuì hǎo de xiāo huà fāng fǎ jiù shì qīn shēn shí jiàn， huò dé gǎn xìng rèn shí，
ér zhè gè kāi shǐ jiē duàn de shí jiàn gōng zuò， yě pō dài yòu dì zhì lǚ xíng de yì sī。
hái yòu yī zhǒng qíng kuàng， gèng shì jīng cháng yù dào de， xǔ duō dì zhì gōng zuò zhě kě néng yóu yú zhí yè de yuán gù， měi dào
yī dì， jiàn yòu shān yán， zǒng xǐ huān qiāo dǎ yī fān， xí guàn dì ná chū fàng dà jìng， guān chá yī xià zhè lǐ de dì zhì biāo běn，
tàn suǒ cǐ jiān de dì céng nián dài、 hán kuàng qíng kuàng、 huà shí miàn mào、 gòu zào gé jià zhī lèi， shuō bù dìng huì yòu suǒ fā xiàn，
chéng xīng 'ér guī。 zhè zhǒng“ yóu shān wán shuǐ” de gōng zuò fāng fǎ， yě kě yǐ shuō shì dì zhì lǚ xíng bā！ yě xǔ shì yī zhǒng chuán
tǒng， fán shì pèng dào dì zhì gōng zuò zhě jù huì héng héng bǐ rú yè wù huì yì yǐ hòu， wǎng wǎng jǐ chū bàn tiān huò yī tiān de shí jiān
dào fù jìn kàn kàn shān róng shuǐ mào， gài lüè dì liǎo jiě yī xiē dì zhì qíng kuàng， zhè yàng de“ yóu shān wán shuǐ” tōng cháng yě bèi chēng
wéi dì zhì lǚ xíng 。 yīn wéi zhè zhǒng lǚ xíng bìng bù shì dān chún dì chū yú yǎ xīng huò hàoqí， ér shì dì zhì gōng zuò zhě lián xì zì
jǐ de zhuān yè、 suí shí suí dì zēng jìn zì jǐ jiàn shí de yī zhǒng hǎo jī huì。
duì yú dì zhì yuàn xiào de xué shēng， dào yě wài zuò jiào xué shí xí， yóu jiào shī lǐng zhe guān chá gè zhǒng dì zhì xiàn xiàng， tīng
jiǎng jiě、 zuò jì lù、 huà sù miáo、 cǎi biāo běn， yán zhe shì xiān xuǎn dìng de lù xiàn xíng jìn， zhè shí jì shàng yě shì yī zhòngdì
zhì lǚ xíng。 zhè xiē shí jiàn huó dòng， kě yǐ péi yǎng guǎng dà xué shēng duì dì zhì kē xué de xīng qù。
yǔ cǐ lèi sì， lǎo shī men shuài lǐng zhōng xué shēng kāi zhǎn dì xué xià lìng yíng huó dòng， dào yě wài qù， biān zǒu biān jiǎng， yǐn
dǎo qīng shàonián chū bù liǎo jiě ruò gān dì zhì kuàng chǎn zhī shí。 zhè yàng de lù xiàn tà kān， yù kē xué yú lǚ yóu zhī zhōng， yě shì
yī zhǒng dì zhì lǚ xíng 。
yóu cǐ kàn lái， dì zhì lǚ xíng bù tóng yú guān guāng shǎng jǐng、 jiē chù mín sú、 xuǎn gòu tǔ chǎn、 xiě zuò yóu jì zhī lèi de
yī bān lǚ yóu， ér shì jù yòu xué xí zhuān yè zhī shí xìng zhì de kē xué lǚ yóu。
sān、 dì zhì lǚ xíng bìng fēi dì zhì pǔ chá hé kān tàn
zhèng shì de yě wài dì zhì gōng zuò（ jí kuàng chǎn dì zhì kān chá）， yī bān fēn wéi liǎng gè jiē duàn， qián qī shì zài yī dìng
de fàn wéi zhī nèi zuò chū bù de dì zhì diào chá yán jiū， jiǎn chēng pǔ chá。 tā de rèn wù shì gēn jù guī zhāng zài dì zhì diào chá jī
chǔ shàng， dá dào mǒu zhǒng mùdì， bǐ rú zhǎo xún kuàng chǎn、 fā xiàn dì xià shuǐ huò què dìng gòu zào bù wèi（ tè bié shì kān tàn shí
yóu suǒ xū yào de） de xiàn suǒ， wéi xià yī bù gōng zuò zuò hǎo zhǔn bèi， yǐ biàn yòudìfàngshǐ。 hòu qī de gōng zuò， shì zài
xuǎn dìng mǒu gè yòu yì yì de kuàng chǎn dì hòu， shēn rù jìn xíng dì zhì gōng zuò， tōng guò dǎ zuàn、 wā cáo， jiē shì kuàng tǐ（ huò
qí tā xiàng mù） de xíng tài、 fàn wéi、 hán kuàng xìng děng děng， wéi zhèng shì kāi cǎi kuàng tǐ tí gōng kě kào de zī liào yǐ jù， zhè
yī jiē duàn de gōng zuò， jiǎn chēng wéi kān tàn。 suǒ yǐ pǔ chá hé kān tàn shì zhèng shì yě wài dì zhì gōng zuò de liǎng gè jì yòu qū bié、
yòu yòu lián xì de zhòng yào bù zhòu， měi yī wèi dì zhì gōng zuò zhě dū bì xū zhǎng wò。
yī bān lái shuō， dì zhì lǚ xíng dá bù dào pǔ chá huò kān tàn de yù qī xiào guǒ， zhè shì yīn wéi dì zhì lǚ xíng zuì duō zhǐ
néng zài mǒu dì chuān yuè yī tiáo huò jǐ tiáo jiāo tōng fāng biàn de lù xiàn， suǒ huò dé de cái liào zhǐ xiàn yú“ xiàn de gài niàn”， ér
qiě tā yòu bù shì 'àn zhèng guī de lù xiàn、 dì zhì de guī fàn jìn xíng gōng zuò， suǒ yǐ， lǚ xíng suǒ zhì， zhǐ néng dé chū xiē jiǎn
dān de rèn shí。 yě jiù shì shuō， dì zhì lǚ xíng dài tì bù liǎo dì zhì pǔ chá， gēngdài tì bù liǎo dì zhì kān tàn。
bù guò， huà dé shuō huí lái， dì zhì lǚ xíng wǎng wǎng yòu qǐ fā xìng zuò yòng， tōng guò 'ǒu rán xìng， jiē shì dì zhì tè diǎn
de bì rán xìng。 yóu yú dì zhì lǚ xíng jī dòng líng huó， gōng zuò fù yòu tàn suǒ xìng， ǒu yòu fā xiàn， néng yǐ xiǎo jiàn dà， yóu
cǐ jí bǐ， jù yòu jǔ yī fǎn sān de xiào guǒ。 suǒ yǐ， zhèng shì de dì zhì pǔ chá huò kān tàn gōng zuò kāi zhǎn zhī qián， duì yú
dì zhì lǚ xíng zhōng huò dé de dì zhì zī liào yě bù néng hū shì。 bǐ rú zài xǔ duō rén jì hǎn zhì、 jiāo tōng bù biàn、 shēng huó jiān
kǔ de shā mò、 gāo shān、 cǎo yuán dì qū， bù kě néng zài yī kāi shǐ jiù dòng yuán páng dà de duì wǔ tóu rù gōng zuò， zhǐ néng xiān
pài xiǎo zǔ huò xiǎo fēn duì， dài shàng bì yào de jiāo tōng gōng jù hé shēng huó zī liào， xiàng tàn xiǎn duì nà yàng dì bù 'àn guī fàn chuān yuè
yī tiáo huò jǐ tiáo lù xiàn， wéi kāi kěn dì zhì de chǔnǚ dì 'ér sōu suǒ qián jìn。 zhè yàng de dì zhì lǚ xíng ， zhèng shì zhèng shì dì
zhì gōng zuò dà guī mó kāi zhǎn zhī qián de bì yào bù zhòu。
sì、 dì zhì lǚ xíng yǔ dì xué yán jiū de guān xì
gǔ rén yòu suǒ wèi“ zhàng jiàn qù guó， cí qīn yuǎn yóu”， shuō de shì zài lǚ yóu zhōng xué xí gè zhǒng zhī shí， tí gāo zì
jǐ de chuàng zuò shuǐ píng huò zhuān tí yán jiū de néng lì， bìng chēng zhī wéi“ yóu xué”。 tuī 'ér guǎng zhī， dì zhì lǚ xíng yǔ xué shù
yán jiū yě yòu zhe mìqiè de guān xì。
dāng rán， zài jìn dài dì zhì xué shàng wèi wèn shì de shí hòu， yòu yì shí dì zuò dì zhì lǚ xíng de xué zhě shì bù cún zài de，
bù guò， zài tā men“ huàn yóu” huò“ yóu xué” de guò chéng zhōng， sōu jí dào yòu guān dì zhì kē xué de yī lín bàn zhǎo， bìng
jìn 'ér yú yǐ jì xù huò lùn shù de shì lì zé shì cháng jiàn de。 yě xǔ kě yǐ zhè yàng rèn wéi： zhè xiē gǔ dài xué zhě de piàn yán
zhǐ yǔ， yě suàn shì dì zhì lǚ xíng de méng yá bā！
xiàn zài， ràng wǒ men jǔ jǐ gè zhù yào de lì zǐ zuò wéi jiè jiàn。
lì dào yuán（ 466 huò 472？ héng 527）， hé běi zhuō zhōu rén， yòu nián shí， suí zhe zuò guān de fù qīn lái dào
shān dōng， cóng xiǎo kù 'ài dà zì rán， niánzhǎng yǐ hòu， tè bié liú xīn yú hé dào gōu qú de fēn bù hé tōngsāi qíng kuàng de kǎo chá。
zuò guān yǐ hòu， yóu lì de dì fāng gèng duō liǎo， réng bù duàn zhù yì guān chá gè dì de dì lǐ、 shuǐ wén qíng kuàng， shōu jí liǎo dà
liàng shí jì zī liào， zhōng yú xiě chéng míng zhù《 shuǐ jīng zhù》。 shū zhōng bù jǐn jiū zhèng liǎo yǐ wǎng yòu guān wǒ guó hé dào fā yuán、
liú xiàng、 liú yù děng de cuò wù jìzǎi， ér qiě shè jí dào liǎo xǔ duō yòu guān dì zhì xué de wèn tí。
lì rú《（ shuǐ ＋ shàng jīng xià mì） shuǐ zhù》 zhōng miáo shù píng chéng（ jīn shān xī dà tóng） xī nán de huǒ shān hé wēn quán
děng zì rán jǐng guān shí xiě dào：“ huǒ shān xī xī shuǐ， dǎo yuán huǒ shān， xī běi liú。 shān shàng yòu huǒ jǐng， nán běi liù qī shí
bù， guǎng jiǎn chǐ xǔ。 yuán shēn bù jiàn dǐ， yán rè shàng shēng， cháng ruò wēi léi fā xiǎng。 yǐ cǎo cuàn zhī， zé yān téng huǒ fā。
…… huǒ jǐng dōng wǔ liù chǐ（ 1 chǐ ＝ 0.3333 mǐ， quán shū tóng）， yòu yòu tānɡ jǐng， guǎng lún yǔ huǒ jǐng xiāng zhuàng， rè
shì yòu tóng。 yǐ cǎo nèi zhī， zé bù rán， jiē zhān rú lù jié， gù sú yǐ tānɡ jǐng wéi mù。…… jǐng běi bǎi yú bù， yòu
dōng xī gǔ， guǎng shí xǔ bù。 nán yá xià yòu fēng xué， jué dà róng rén， qí shēn bù cè， ér xué zhōng sù sù， cháng yòu wēi fēng，
suī sān fú shèng shǔ， yóu xū xí qiú， hán chuī líng rén， bù kě zàn tíng。”
rú guǒ bǎ zhè duàn wén zì dāng zuò dì zhì lǚ xíng de jì lù lái dú， yì wèi cháng bù kě yě。 xiàn zài， suī rán dāng dì huǒ
shān yǐ jīng xī miè， dàn dāng dì liú xià 15 zuò huǒ shān zhuī dì mào， gū lì tū wù yú píng yuán zhī shàng， quán yóu xuán wǔ yán gòu chéng，
shǔ nèimēng gǔ gāo yuán huǒ shān qū biān yuán bù fēn。 yóu cǐ bāng zhù wǒ men liǎo jiě liǎo 1400 duō nián yǐ qián jìn běi dì qū de huǒ shān
huó dòng jí qí dì mào tè zhēng， shì yán jiū wǒ guó jìng nèi huǒ shān huó dòng de nán dé wén xiàn。
zài tóng yī wén zhōng， lì dào yuán hái tí dào“ shān yòu shí tàn， huǒ zhī， rè tóng qiáo tàn yě”。 kě jiàn， dà tóng méi
kuàng zài dāng shí yǐ jīng fā xiàn， huò xǔ zǎo bèi rén men kāi cǎi lì yòng liǎo。
《 shuǐ jīng zhù》 lǐ hái yòu huà shí chǎn dì de jìzǎi：“ shí yàn shān（ jīn hú nán qí yáng） yòu shí hān 'ér zhuàng yàn，
yīn yǐ shān míng。 qí shí huò dà huò xiǎo， ruò mǔ zǐ yān。 jí léi fēng xiāng bó， zé shí yàn qún fēi， jié hánɡ rú zhēn yàn yǐ！”
zài zhè duàn wén zì zhōng， jìzǎi de wàn zú dòng wù huà shí héng héng shí yàn de chǎn dì shì zhèng què de。 xiāng zhōng ní pén jì dì céng guǎng
fàn fā yù， suǒ hán shí yàn huà shí shèn duō。 bù guò， tā suǒ shuō de shí yàn yù léi fēng 'ér fēi， zé bù kě xìn， dà gài shì
yán céng lòutóu jiǔ jīng fēng huà yǐ hòu， dāng léi yǔ dà zuò shí， kuáng fēng juàn guò， jiāng shí yàn chuī luò xià lái de xíng xiàng miáo shù。
zhì yú lì dào yuán duì cháng jiāng sān xiá、 huáng hé sān mén xiá de miáo shù， bù jǐn dì mào xíng tài bī zhēn， ér qiě wén zì yōu
měi dòng rén， bù shī wéi dì zhì lǚ xíng shí lù zhī huá zhāng。
shěn kuò（ 1031 héng 1095）， qián táng（ jīn háng zhōu shì） rén， shēng yú fēng jiàn guān liáo jiā tíng zhōng， jīng tōng shù xué、
wù lǐ、 tiān wén、 dì zhì、 yī xué、 qì xiàng děng duō mén lèi zì rán kē xué， duì wèn tí de sī kǎo jù yòu fēi fán de tiān cái，
qǔ dé liǎo huī huáng de chéng guǒ。 zì 23 suì qǐ， jiù kāi shǐ zuò guān， jī jí cānyù wáng 'ān shí de xīn zhèng huó dòng， jīng cháng chū
jīng dào gè dì chá fǎng xīn zhèng tuī xíng de qíng kuàng； chū shǐ guò liáo guó， dān rèn tán pàn biān jiè wèn tí de dài biǎo； hái dān rèn guò
kàng jī xī xià rù qīn de jūn shì zhǐ huī guān。 zhí dào 1088 nián， 57 suì shí tuì chū shì tú， lái dào jīng kǒu（ jīn jiāng sū zhèn
jiāng）， gòu zhì mèng xī yuán dìng jū， wǎn nián zhuān xīn cóng shì zhù shù， wán chéng《 mèng xī bǐ tán》， shū zhōng zhěng lǐ chū xī rì
jiàn wén， jìzǎi liǎo xǔ duō jí yòu kē xué jià zhí de zī liào， qí zhōng pō yòu xiāng dāng piān fú shì dì zhì xué fāng miàn de jì shù，
jù yòu dì zhì lǚ xíng qíng qù。 yīng guó de kē xué shǐ jiā lǐ yuē sè jiào shòu bǎ《 mèng xī bǐ tán》 yù wéi“ zhōng guó kē xué shǐ
de zuò biāo”。
lì rú 1070 nián， tā zài chá fǎng zhè dōng shí， yóu lǎn yàn dàng shān hòu jìzǎi：“ zhū fēng jiē qiào bá xiǎn guài， shàng sǒng
qiān chǐ， qióng yá jù gǔ bù lèi tā shān。” tā rèn wéi zhè zhòngdì mào tè zhēng shì yóu yú shān gǔ shòu dà shuǐchōng jī， shā tǔ jìn
qù， dǎo zhì jù shí kuī rán tǐng lì。 rú dà lóng jiǎo、 xiǎo lóng jiǎo、 shuǐ lián、 chū yuè gǔ děng jūn shì shuǐ záo zhī xué。 shěn kuò
gēn jù duì shān dǐ hé shān dǐng liǎng gè fāng miàn de rèn zhēn kǎo chá， duàn dìng yàn dàng shān qí fēng qiào bì de xíng chéng shì yóu yú liú shuǐ qīn
shí chōng shuà suǒ zhì。 zhè yī zhuó yuè de jiàn jiě， bǐ 'ōu zhōu rén zuì xiān tí chū liú shuǐ qīn shí dì mào de jiàn jiě yào zǎo 600 nián。
zhì jīn zài yàn dàng shān lóng bí dòng bì shàng hái liú yòu shěn kuò qīn bǐ tí míng de shí kè。
gōng yuán 1080 nián qián hòu， shěn kuò rèn shǎn xī（ lù fù） yán jīng lüè 'ān fǔ shǐ， dài bīng kàng jī xī xià， zhù zhā zài
yán zhōu yǒng níng guān（ jīn yán chuān xiàn dōng nán 35 qiān mǐ）。 yī tiān， tā zài huáng hé 'àn biān shēn shù shí chǐ de tǔ zhōng“ dé zhú
sǔn yī lín， fán shù bǎi， jīng gān xiāng lián， xī huà wéi shí”。 yú shì tā lián xiǎng dào xī běi dì qū qì hòu gān zào， qì wēn
hán lěng， yǐ zhì“ yán jùn sù wú zhú”， jìn 'ér tí chū yí wèn， bìng shì tú jiě shì shuō：“ cǐ rù dì shù shí chǐ tǔ xià，
bù zhī qí hé dài wù， wú nǎi kuàng gǔ yǐ qián， dì bēi qì shī 'ér yí zhú yé？” jīn yǐ zhèng shí， shěn kuò zài wén zhāng zhōng suǒ
shuō de zhú sǔn huà shí shǔ sān dié jì de xīn lú mù。 tā yóu cǐ 'ér tuī lùn de gǔ dì lǐ yǔ gǔ qì hòu tè diǎn， wán quán zhèng què。
jù yǐn zàn xūn《 wǒ guó gǔ shēng wù xué zhī gēn miáo》 zhōng de yán jiū， shěn kuò de jiàn jiě jiào zhī 'ōu zhōu zuì zǎo de tóng lèi jiàn jiě
de tí chū zhě dá · fēn qí yào zǎo 400 nián zhī duō。
lìng wài， tā zài gōng yuán 1064 héng 1067 nián jiān， hái jìzǎi liǎo zé zhōu（ jīn shān xī jìn chéng） rén jiā chuān jǐng shí jué
dé yī wù“ wān yán rú lóng shé zhuàng， wèi zhī bù gǎn chù。 jiǔ zhī， jiàn bù dòng， shì pū zhī， nǎi shí yě”。 tā yòu gēn
jù“ lín jiá jiē rú shēng wù”， yú shì tuī duàn“ gài shé shèn suǒ huà， rú shí xiè zhī lèi”。 zhè lǐ de shé shèn huà shí kě
néng shì lín mù， yīn wéi mù qián suǒ jiàn dào de shé lèi huà shí jǐn néng bǎo cún qí gǔ gé， shé pí róu ruǎn 'ér yì fǔ， shì bù dà
kě néng chéng wéi huà shí de。 suǒ yǐ zhè zé jì lù shí jì shàng shì lín mù huà shí de zuì zǎo bào dào， yě fú hé dāng dì de dì zhì
tiáo jiàn。
shěn kuò zài《 mèng xī bǐ tán》 zhōng hái tí dào：“（ lù fù） yán jìng nèi yòu shí yóu（ shí yóu zhè yī míng cí， jí
yóu shěn kuò zuì xiān tí chū）， jiù shuō gāo nú xiàn chū zhī shuǐ， jí cǐ yě。 chū yú shuǐ jì， shā shí yǔ quán shuǐ xiāng zá， wǎng
wǎng 'ér chū。 tǔ rén yǐ zhì wěi yì zhī， nǎi cǎi rù fǒu zhōng， pō sì tíng qī， rán zhī rú má， dàn yān shèn nóng， suǒ zhān wò
mù jiē hēi。 yú yí qí yān kě yòng， shì sǎo qí méi yǐ wéi mò， mò guāng rú qī， sōng mò bù jí yě。 suì dà wéi zhī， qí
shí wén， wéi yán zhōu shí yè zhě shì yě。 cǐ wù hòu bì dà xíng yú shì， zì yú shǐ zhī。 gài shí yóu zhì duō， shēng yú dì zhōng
wú qióng， bù ruò sōng mù yòu shí 'ér jié。” tā hái xīng fèn dì fù shī yún： coc1 èr láng shān xià xuě fēn fēn， xuán zhuó qióng lú
xué sài rén。
huà jìn sù yī dōng wèi lǎo， shí yān duō sì luò yáng chén。 coc2 tā hái tí dào jiāng xī qiān shān de shān jiàn liú shuǐ zhōng hán yòu
dǎn fán， kě yǐ liàn tóng， zhè xiē jì lù， dū fú hé dāng dì de dì zhì qíng kuàng， duì hòu lái de zhǎo kuàng tí gōng liǎo kě guì de
xiàn suǒ。 xiàn yǐ zhèng shí， shǎn běi nèimēng lǒng dōng dì qū， shì yī gè guī mó bù xiǎo de yóu tián。
xiàng shěn kuò zhè yàng de kē xué jiā， bù dàn xué shí yuān bó， zhù shù fēng fù， yóu qí kě guì de shì zhì xué zhòng shì shí dì
kǎo chá yǔ rèn zhēn tuī lùn。 suī yī shēng cóng huàn， xíng chéng wàn lǐ， zài chù lǐ fán zhòng de zhèng zhì hé jūn shì shì wù yǐ hòu， fán
lǚ xíng suǒ zhì， duì yú dì lǐ、 dì zhì、 wù hòu、 dòng zhí wù shēng tài zhī lèi dū jí wéi liú xīn， zuò liǎo xiáng xì de jì lù，
wèiwǒ men zuò dì zhì lǚ xíng jì lù tí gōng liǎo hěn hǎo de jiè jiàn。
wǒ guó gǔ dài de dì xué jiā zhōng， hái yìng tí dào xú hóng zǔ（ 1586 héng 1641）， yòu míng xú xiá kè， jiāng sū jiāng
yīn rén， zì yòu hàoxué shēn sī， bó lǎn qún shū， duì yú yú dì zhì hé shān hǎi tú jīng zhī lèi yóu gǎn xīng qù。 tā céng shuō：
“ zhàng fū dāng cháo bì hǎi 'ér mù cāng wú， qǐ yǐ yī yú zì xiàn yé？” lì zhì yào“ wèn qí yú míng shān dà chuān”。 1608
nián， 22 suì shí， zài mǔ qīn de zhī chí xià， lí xiāng bèi jǐng， biàn yóu hǎi nèi， lì shí 34 zài， 5 cì yù dào， 4 cì
jué liáng， cóng wèi shāo yí qí zhì， yǐ tàn suǒ dà zì rán 'ào mì wéi bì shēng kuài shì。 zuì hòu xiě chū liǎo dì xué míng zhù《 xú xiá
kè yóu jì》。
zài zhè bù zhù zuò zhōng， xú xiá kè lùn shù liǎo shān shuǐ dì zhì de xǔ duō dào lǐ， lì rú tā duì wǒ guó xī nán shí huī yán
dì qū de yán róng（ kā sī tè） xiàn xiàng de guān chá yǔ lǐ jiě dū shí fēn fú hé kē xué lùn zhèng。 wén zhōng suǒ shuō de“ zhū fēng
fēn zhì dié chū， lí lì xiàn qí”，“ luàn fēng jiān dié， shí shí wéi wǔ”，“ dú xiù sì xuē tiān zhù”，“ bì lián yù
sǔn shì jiè”，“ qiān shān bǎi wéi qún， lí hé jìng biàn， yòu fēn sān qí zhě， dōng qí dà 'ér gāo， zhōng cì zhī， xī qí tè
ruì， xì cháng rú zhú zhī， guǐ tài yóu shèn。 yòu sǒng lì qún fēng jiān， zhuó rú zān bǐ zhě” dōushì xù shù shí huī yán dì qū fēng
lín dì mào de jué miào cí jù， yě hěn hé shí jì。
yòu rú tā zhù yì dào shí huī yán qū yǔ fēi shí huī yán qū shān lù duī jī wù de chā yì shí shuō：“ zì liǔ jùn（ jīn liǔ
zhōu） xī běi liǎng 'àn shān tǔ shí jiànchū， tǔ shān yí lǐ jiān， hū shí fēng shù shí， tǐng lì chéng duì， suǒ yì yáng shuò guì lín zhě，
bǐ sì gù shí fēng， bù shòu cùn tǔ， cǐ zé rú zhuī chù náng zhōng， yóu jué yòu tuō yíng yì。” tā zài miáo shù shí huī yán de luò
shuǐ dòng jí róng shí wā dì shí shuō：“ cóng lǐng shàng dōng xiàng píng xíng qí jiān duō zhuì hè chéng jǐng， xiǎo zhě wéi yuān jǐng， dà zhě wéi pán
wā .” tí dào 'àn hé shí shuō：“ shēng jiàng tǔ fù， shàng duō huí huán， zhōng wā rú táng rú jǐng， fǔ bù jiàn dǐ， shuǐ yóu dì
xíng。”“ zì duǒ pú lù xíng zhì tài píng， zhé zhī gāng tuó pán xuán， sì huán zhōng zhuì， shēn zhě wéi jǐng， qiǎn zhě wéi tián， shàng
xià yì xué， bǐ cǐ gòng cuàn， gài tā chù jiē zhuǎn xiá chū， bì yòu yī xiè shuǐ mén， wéi cǐ dì míng jiàn shèn shǎo， shuǐ jiē cóng dì
zhōng tòu qù， qiào zhī zhí zhuì zhě， xià xiàn wú dǐ， bàng tōng zhě zé dǐ píng kě zhí wǔ jià。”“ fēi liú xià dǎo， bù jiàn xià
liú suǒ yì…… gài dì xué qián tōng yě。”
xú xiá kè duì shí huī yán dòng xué zhōng de zhōng rǔ shí hé shí sǔn yì zuò liǎo xíng xiàng de miáo shù：“ dòng dǐng chuí shí yāo jiáo，
jiāo lóng wǔ chī， bīn fēn bù yī。”“ rǔ zhù huā 'ě， chuí chuí wéi cù qiān wàn jì。” ér qiě duì qí chéng yīn tí chū jiě shì：
“ yá jiān yòu xuán qiú zhī， wéi shuǐ suǒ lín lí zhě， qí wài jiē jié fū wéi shí， gài shí gāo rì jiǔ níng tāi 'ér chéng。”
xú xiá kè hái duì yán róng de shù yǔ tí chū lí zhèng， rú shí fēng wéi fēng lín， yuán wā dì chēng huán wā， luò shuǐ dòng chēng yuān
jǐng， tiān rán qiáo chēng shí liáng děng。 qí zhōng“ fēng lín”（ rè dài yán róng shān fēng） yī cí， bù dàn xiàn jīn guó nèi guǎng fàn shǐ
yòng， zài guó jì yán róng yán jiū zhōng yì guǎng fàn shǐ yòng。 lì rú niú jīn dà xué sī wéi tīng bó shì zài 1993 nián de xué shù lùn wén
zhōng hái tí dào xú xiá kè de gòng xiàn。
xú xiá kè duì shí huī yán qū de dì mào、 dì zhì tè diǎn de yán jiū shì zuì zǎo de。 tā de zhù zuò shì shì jiè shàng dì yī
bù guǎng fàn 'ér xì tǒng dì tàn suǒ hé jìzǎi yán róng dì mào de kē xué wén xiàn， ōu zhōu rén duì shí huī yán dì mào jìn xíng guǎng fàn de
kǎo chá shǐ yú gōng yuán 1774 nián de 'ài shì péi 'ěr， zuì zǎo duì shí huī yán dì mào jìn xíng xì tǒng fēn lèi de shì gōng yuán 1858 nián
de luó màn， bǐ zhī xú xiá kè yào wǎn 'èr sān bǎi nián。
xú xiá kè zài lǚ tú zhōng duì shuǐ wén xué de yán jiū yě yòu dú dào zhī chù， bǐ rú zì《 yǔ gòng》 yǐ lái yòu“ mín shān
dǎo jiāng” zhī shuō。 dāng tā kàn dào huáng hé de fā yuán dì zài kūn lún shān zhī běi de xīngxiù hǎi， hé liú rú dài， qí kuān dù bù
jí cháng jiāng de 1 ／ 3； ér cháng jiāng jiāng miàn kuān kuò， liú liàng hěn dà， yú shì chǎn shēng liǎo wèishénme huáng hé liú cháng 'ér cháng jiāng
liú duǎn de yí wèn， yù qióng qí mì， qīn zì tà kān， zhōng yú chá qīng jīn shā jiāng shì cháng jiāng shàng yóu de shì shí， zuì hòu xiě chéng
《 jiāng yuán kǎo》。
xú xiá kè zài lǚ tú zhōng yě zhù yì dào huǒ shān dì zhì xiàn xiàng， dāng tā dào dá yún nán téng chōng（ dāng shí chēng téng yuè） dǎ
yīng shān shí， tīng shuō shān shàng yòu gè shí shí pēn mào zhēng qì de shēn tán， 30 nián qián fā shēng guò yīcháng dà huǒ， bǎ shān lín dū shāo
guāng liǎo。 yú shì tā dēng shàng shān qù guān chá， jìzǎi liǎo huǒ shān pēn fā wù héng héng zhě hóng sè de fú shí， zhuàng rú fēng fáng， fēn
liàng hěn qīng， zuì hòu tā gǎn tàn dào：“ zhēn jié huī zhī yú yě！” téng chōng huó huǒ shān zhèng shì 17 shì jì shí shǒu cì pēn fā，
dāng shí de qíng jǐng zhèng qiǎo bèi xú xiá kè jìzǎi xià lái， shí fēn kě guì。
jù zhuān jiā kǎo zhèng， xiàn cún de《 xú xiá kè yóu jì》， jǐn yuán zuò de 1／ 6， gòng 40 duō wàn zì。 jí shǐ jiù
xiàn cún de zhè xiē piān fú， yě gòu chēng dé shàng dì xué jù zhù liǎo。 wú guài hū yīng guó de lǐ yuē sè jiào shòu shuō：“ tā de yóu
jì dú qǐ lái bìng bù xiàng 17 shì jì xué zhě suǒ xiě de dōng xī， dǎo xiàng shì yī wèi 20 shì jì de yě wài kān tàn jiā suǒ xiě de kǎo
chá jì lù。”
zhè lǐ jiè shào liǎo sān wèi yòu dài biǎo xìng de wǒ guó gǔ dài kē xué jiā de zhù zuò， dà zhì kě yǐ kuī jiàn lǚ xíng jì lù yǔ
xué shù yán jiū zhī jiān de guān xì。 qí tā rú sī mǎ qiān、 fǎ xiǎn、 xuán zàng děng de yòu guān lǚ yóu zuò pǐn zhōng， shè jí dào bù
shǎo jīng jì dì lǐ、 zì rán dì lǐ fāng miàn de nèi róng， yě yòu shǎo liàng dì zhì nèi róng， jiù bù yī yī xì shù liǎo。
guó wài yòu xǔ duō zhù míng de kē xué jiā， yědōu shí fēn zhù yì lǚ tú zhōng de bǐ jì huò rì jì zhī lèi。 lì rú dá 'ěr
wén néng gòu xiě chū míng zhù《 wù zhǒng qǐ yuán》， zhù yào shì tā cān jiā bèi gé 'ěr hào de huán qiú háng xíng， jiāng qí yán tú suǒ wén
suǒ jiàn， zuò liǎo zhōng shí de jì lù（ qí zhōng yòu xiāng dāng yī bù fēn yě shǔ yú dì zhì nèi róng）， huí guó zhěng lǐ yǐ hòu， shēn
huà rèn shí， zhōng yú chuàng lì liǎo shēng wù jìn huà xué shuō。
qí tā rú zǎo qī lái huá de wài guó dì zhì xué jiā páng péi liè、 lǐ xī huò fēn、 wéi lǐ shì děng de dì zhì zhuān zhù， yě
dōushì zài chuān yuè lù xiàn de jī chǔ shàng， jiāng suí shǒu de jì lù nèi róng zhěng lǐ chū lái de， wú xū xiáng shù。
wǒ guó lǎo yī bèi dì zhì xué jiā néng gòu zài méi yòu dì zhì zī liào kě gōng cān kǎo de kòngbái dì xíng tú shàng tián huì chū sè cǎi
bān lán de dì zhì tú， bìng xiě chū suǒ jīng zhī chù de dì zhì chǔnǚ bào gào。 qí jī chǔ gōng zuò， jiù bāo kuò lèi sì dì zhì lǚ
xíng huò lù xiàn guān chá děng nèi róng， zhǐ yào wǒ men qù chá yuè yī xià tā men de yě wài gōng zuò rì jì、 yán tú bǐ jì zhī lèi，
jiù kě yǐ shēn shòu qǐ fā。 qí zhōng zuì yòu míng de， kǒng pà yào shù wǒ guó jìn dài dì zhì xué de chuàng shǐ rén zhī yī dīng wén jiāng xiān
shēng de xī nán dì zhì diào chá bào gào。 huáng jí qīng zài zhěng lǐ tā de yí gǎo shí， fā xiàn tā de lùn wén jǐn zhàn tā suǒ zhǎng wò zī
liào de 1／ 10， zhè xiē yuán shǐ zī liào， dōushì tā zài dì zhì lǚ xíng shí de shí dì jì lù。
yòu xiē dì zhì xué jiā， zài liáo yǎng huò xiū yǎng qī jiān， dāng wéi rào zhe zhù chù zhōu wéi sàn bù de shí hòu， duì nà lǐ de
shān shí yě bù wàng xì xīn dì guān chá。 lì rú lǐ sì guāng zài dà lián liáo yǎng yuàn fù jìn fā xiàn de“ lián huā zhuàng gòu zào”， suí
shǒu zuò liǎo jì lù， chéng wéi hòu lái zhuàn xiě zhuān zhù de jī chǔ zī liào。 zhè shì tè shū de dì zhì lǚ xíng yǔ xué shù yán jiū de guān
xì zhī yī lì。
hái yòu xiē dì zhì lǚ xíng zhōng de jì lù kě yǐ chǎn shēng duō zhǒng“ fù chǎn pǐn” de xué shù lùn wén， lì rú huáng jí qīng zài
1941 héng 1943 nián jiān céng liǎng cì dào gān sù、 xīn jiāng jìn xíng shí yóu dì zhì pǔ chá， dàn zài yán tú kǎo chá shí， chú liǎo jí
zhōng jīng lì guān chá shí yóu dì zhì wèn tí wài， yě zhù yì dì mào hé dì sì jì dì zhì xiàn xiàng。 hòu lái， tā bǎ zhè xiē fù dài
jì lù xià lái de sù cái xiě chéng xué shù lùn shù《 zhōng guó xīn gòu zào yùn dòng de jǐ gè lèi xíng》。
rú qián suǒ shù， dì zhì lǚ xíng shì dì zhì pǔ chá de qián dǎo。 xiàn zài yě bù fáng shuō， dì zhì lǚ xíng yě shì dì xué yán
jiū de dì yī bù。 dào lǐ hěn jiǎn dān， juān juān xì liú huì chéng jiāng hé， ér zuì hòu guī rù dà hǎi。 kē xué shàng de diǎn dī guān
chá， xìn shǒu jì lù， dāng lěi jī dào yī dìng chéng dù shí， sī kǎo liáng jiǔ， huò rán guàn tōng， yě xǔ mǒu xiē chéng guǒ huì bó rán
chǎn shēng。 suǒ yǐ， dì zhì lǚ xíng duì yú cóng shì dì zhì gōng zuò huò duì dì zhì yòu xīng qù de rén lái shuō， wú yí shì yī xiàng shí
fēn zhòng yào de gōng zuò， tā shì dì zhì kē xué yán jiū zhōng de shǒu yào bù zhòu。
|
|
|
|
|