战国(qián390nián～qián330nián)

 zhū zǐ zá jiā the Eclectics, a school of thoughts flourishing in ancient China： 《shī zǐ》 yuèdòushī jiǎozài百家争鸣dezuòpǐn!!!

　　zhàn guó shí sī xiǎng jiā， wèi guó rén， yī shuō lǔ guó rén。 míng yú xíng míng zhī shù， bèi chēng wéi “ shī zǐ ”。《 shī zǐ》 zhōng tí chū“ sì fāng shàng xià yuē yǔ， wǎng gǔ lái jīn yuē zhòu。” zhè shì qì jīn zài zhōng guó diǎn jí zhōng zhǎo dào de yǔ xiàn dài“ shí kōng” gài niàn zuì hǎo de duì yìng。 shī jiǎo
　　 shī jiǎo jí shī zǐ， xiān qín zhū zǐ bǎi jiā zhī yī， yě shì xiān qín sān jìn sī xiǎng wén huà jié chū dài biǎo rén wù zhī yī。 tā yī shēng zhōng duì yú shè huì gǎi gé、 duì yú zhé xué sī xiǎng dōuyòu zhòng dà de gòng xiàn。 shì zhàn guó shí qī zhù míng de zhèng zhì jiā、 sī xiǎng jiā。
　　 shī jiǎo， zūn chēng wéi shī zǐ。 yuē shēng yú zhōu 'ān wáng shí 'èr nián ( qián 390 nián )， yuē zú yú zhōu xiǎn wáng sān shí jiǔ nián ( qián 330 nián )。 wèi guó qū wò ( lìng shān xī shěng qū wò xiàn ) rén。 yì yòu lǔ rén， chǔ rén zhī shuō。 zuì zǎo chàng shī jiǎo wéi jìn rén shuō zhě wéi liú xiàng。 tā shuō：“ jīn 'àn《 shī zǐ》 shū， jìn rén yě， míng jiǎo， qín xiāng wèi yàng kè yě。 wèi yàng shāng jūn móu shì huà jì， lì fǎ lǐ mín， wèi cháng bù yǔ jiǎo guī zhī yě。 shāng jūn bèi xíng， jiǎo kǒng bìng zhū， nǎi wáng táo rù shǔ。 zì wéi zào cǐ 'èr shí piān shū， yòu liù wàn yú yán。 zú， yīn zàng shǔ。” liú xiàng zài zhè lǐ xù shù liǎo jiǎo de shēng píng jiǎn shǐ， kě yǐ fēn wéi sān gè jiē duàn： dì yī gè shí qī zài wèi。 shí wèi gǎi gé shòu zǔ， wú qǐ， shāng yàng chū zǒu， jìn rén chǔ yòng、 qín yòng shèn duō， shāng yàng yǔ shī jiǎo kě néng zài zhè gè shí qī zài wèi jiù dū 'ān yì xiāng shí， bìng yú cǐ shí rù qín de。 dì 'èr gè shí qī zài qín。 cǐ shí shāng yàng shòu qín xiào gōng zhòng yòng， tā cóng qián 360 nián dào qín， zhí zhèng xuǎn 20 nián， shī jiǎo wéi qí“ móu shì huà jì， lì fǎ lǐ mín”， tí gōng zhòng yào jué cè yì jiàn， wéi qín guó fù qiáng， tǒng yī liù guó， zuò shān liǎo zì jǐ de gòng xiàn。 dì sān gè shí qī zài shǔ。 qín xiào gōng 'èr shí sì nián ( qián 338 nián )， qín huì gōng chǔsǐ shāng yàng， shī jiǎo jù kǒng zhū lián， biàn lí kāi zhèng jiè， táo wǎng liǎo shǔ dì， zài nà lǐ shēng huó liǎo jìn 10 nián， biàn qù shì liǎo。 jù《 qū wò xiàn zhì》 shuō：“ shī jiǎo， jìn rén， wèi yàng kè。 lì fǎ lǐ mín， cháng yǔ jiǎo guī。 yàng zhū， wáng rù shǔ。 zhù《 shī zǐ》 èr shí piān。 zhēn xī shān wèi《 shī zǐ》， jìn shū。”“ zhēn xī shān” jí nán sòng shí rén zhēn dé xiù， yòu《 xī shān wén jí》。 zhè lǐ suǒ běn， yì wéi liú xiàng《 bié lù》。
　　《 shǐ jì · mèng zǐ xún qīng lièzhuàn》 zhōng yòu“ chǔ yòu shī zǐ” yī shuō， liú xiàng yǐ“ yí wèi qí zài shǔ” wéi yóu， jiā yǐ fǒu dìng。《 hàn shū · yì wén zhì》 zhōng yòu：“《 shī zǐ》 èr shí piān。 míng jiǎo， lǔ rén， qín xiāng shāng jūn shī zhī， yàng sǐ， jiǎo táo rù shǔ”。 zhè lǐ yòu yòu shī zǐ lǔ rén zhī shuō。 duì cǐ， qīng rén liú jì péi shuō：“《 hàn zhì》 bān gù zì zhù， yòu yǐ jiǎo wéi lǔ rén， jìn lǔ zì xíng xiāng jìn， wèi néng dìng qí rán fǒu yún” sì yòu fǒu dìng jiǎo wéi lǔ rén zhī yì。 jù cǐ， shī jiǎo biàn wéi jìn qū wò rén。
　　 shī jiǎo de zhù shù《 shī zǐ》， hàn táng shǐ jí de zhù lù， jù yán hé 20 piān， gòng 6 wàn yú yán。 táng dài lǐ xián děng zài zhù《 hòu hàn shū》 zhōng shuō：“ shī zǐ， jìn rén yě， míng jiǎo， qín xiāng wèi yàng kè yě， yàng móu jì， wèi cháng bù yǔ jiǎo guī yě。 shāng jūn bèi xíng， kǒng bìng zhū， nǎi wáng táo rù shǔ， zuò shū 'èr shí piān， shí jiǔ piān chén dào dé rén yì zhī jì， yī piān yán jiǔ zhōu xiǎn zǔ， shuǐ quán suǒ qǐ yě。” zhè lǐ bù jǐn yòu yī cì chén shù liǎo shī jiǎo de jiǎn shǐ， zhòng yào de shì tā shuō zhè bù zhù zuò dāng shí hái cún shì， shǐ rén dé zhī qí 20 piān de nèi róng zhōng， 19 piān shì lùn shù shè huì sī xiǎng wén huà de， yī piān shì lùn shù zì rán jiè de。 jù wāng jì péi shuō， cǐ shū zài sòng dài“ quán shū yǐ wáng”，“ zhǐ cún 'èr piān， hé wéi yī juàn。” qīng dài wāng jì péi、 sūn xīng yǎn zài jiā qìng nián jiān ji kè wéi xiàn tōng xíng běn《 shī zǐ》。
　　《 shī zǐ》 yī shū， jǐn cún shí zhī 'èr sān， dà duō shì yī xiē hù bù xiāng lián de piàn yǔ zhǐ yán， zì rán nán yǐ chéng yī gè wán zhěng de tǐ xì。《 shī zǐ》 quán shū zài suí táng shí hái cún shì， hàn táng shí qī guǎng wéi liú chuán， yī xiē xué zhě zuò wéi lùn zhèng duō suǒ zhēng yòng， yǐ wéi lì lùn de jī chǔ。 sòng yǐ hòu quán shū jǐn yí cán duàn piān zhāng， wāng jì péi zài cǐ jī chǔ shàng， yòu jiāng sǎnjiàn yú zhū shū zhōng de yǐn yǔ zhāi ji chéng shū， suǒ yǐ ji yì běn wén zì suī shǎo， dàn shí fēn jīng cǎi， duō wéi zhì lǐ míng yán， yòng shì shì jù zhī lèi。 cóng zhōng yě néng kuī chū zuò zhě de sī xiǎng gěng gài hé jīng shén miàn mào。
　　 fā zhǎn de yǔ zhòu guān。 zài xiān qín lǎo zǐ、 mò zǐ hòu xué、 huì shī sī xiǎng zhōng， dōuyòu yǔ zhòu guān nèi róng， lùn shù yě shí fēn jīng bì。 rú lǎo zǐ tí chū“ dào” yǔ“ yù”，《 mò jīng》 yòu“ jiǔ”、“ yǔ”， huì shī yòu“ dà héng”、“ xiǎo yī”， shǐ zhōng guó zhé xué sī xiǎng， dé dào liǎo bù duàn de chōng shí hé fā zhǎn。 dàn zhǐ yòu shī jiǎo fù yú“ yǔ zhòu” yǐ jīng qiē 'ér jiǎn míng de jiè shuō。 tā shuō：“ tiān dì sì fāng yuē yǔ， wǎng lái gǔ jīn yuē zhòu，” shuō míng zhěng gè kōng jiān jiù shì yǔ， zhěng gè shí jiān jiù shì zhòu， yǔ zhòu jiù shì jù yòu shí kōng shǔ xìng de yùn dòng zhe de kè guān shì jiè。
　　 shī jiǎo duì yú kōng jiān guān hái zuò liǎo jìn yī bù de lùn shù ． tā shuō，“ jīng zhě， fēi wú dōng xī yě， ér wèi zhī nán， qí nán zhě duō yě，” zhè lǐ shuō míng jīng dì zài zhōng guó jù tǐ fāng wèi zuò biāo diǎn， jù yòu shàng xià sì fāng zhè yī kōng jiān tè zhēng。 dàn kuò 'ér yán zhī， zhōng guó zhī dōng xī nán běi sì fāng， yì cún zài zhe gè zì de dōng xī nán běi sì fāng， shuō míng měi héng zuò biāo diǎn shàng de fāng wèi， jì shì jué duì de yòu shì xiāng duì de， shì jué duì yǔ xiāng duì de tǒng héng。 jīng dì yì rán。 hái yòu， jīng dì shì nán fāng， dàn“ qí nán zhě duō yě”， nán fāng zhī nán yòu shì wú xiàn de， kě jiàn rèn hé yī gè zuò biāo fāng wèi diǎn suǒ zhǐ de fāng wèi， jì shì yòu xiàn de， yòu shì wú xiàn de， tā shì yòu xiàn yǔ wú xiàn de tǒng yī。 shī jiǎo zhè zhǒng yǐ biàn zhèng sī wéi de fāng fǎ， jiē shì yǔ zhòu kōng jiān de nèi hán， yán jiū hé kàn dài shì wù， zhè wú yí shì jīng bì de hé zhèng què de jiàn jiě。
　　 shī jiǎo duì yú shí jiān guān yě zuò liǎo jìn yī bù de lùn shù。 tā shuō：“ qí shēng yě cún， qí sǐ yě wáng。”“ cǎo mù wú dà xiǎo， bì dài chūn 'ér hòu shēng。 rén dài yì 'ér chéng。”“ rén zhī shēng yì shǎo yǐ， ér suì zhī wǎng yì dài yǐ。” shī jiǎo de zhè xiē zì jù shuō míng， shí jiān shì kè guān shì wù de gēn běn shǔ xìng。 rén、 cǎo mù děng yī qiē yòu jī tǐ， tā de chǎn shēng， fā zhǎn hé xiāo wáng， dōushì tōng guò shí jiān de lián xù xìng chéng xiàn chū lái， dōushì zài shí jiān de lián xù xìng de yùn dòng guò chéng， shì yī gè yòu xiàn yǔ wú xiàn de tǒng yī。“ rén dài yì 'ér chéng”， shuō míng rén bù jǐn jù yòu zì rán shǔ xìng， ér qiě shǔ yòu shè huì shǔ xìng， zhòng yào de shì tā jiāng zhè yī nèi róng， shì wéi yǔ zhòu guān bù kě fēn gē de héng gè zǔ chéng bù fēn， zhè shì yīnggāi zhòng shì hé zhí dé chēng dào de。
　　 shī jiǎo de yǔ zhòu lùn duì zhōng guó lǐ lùn sī wéi péng xiǎng pō dà， lǐ xué jiā duì cǐ yě hěn zhòng shì。 tā de jiàn lì zài wéi wù lùn yǔ biàn zhèng fǎ jī chǔ shàng de yǔ zhòu guān， wéi jìn yī bù tàn tǎo zhè gè wèn tí diàn dìng liǎo jī shí， lián tóng tā chuàng yòng de yǔ、 zhòu zuò wéi fàn chóu， yě bō yán yòng liǎo xià lái。
　　“ xué jī yòu shēng” de guān diǎn， shī jiǎo rèn wéi xué wèn zhī dào zài yú chuàng zào。 tā shuō：“ shēng jī chéng yuè， zé pián nán yù zhāng shēng yān， shēng jī chéng chuān， zé tūn zhōu zhī yú shēng yān； fū xué zhī jī yě， yì yòu suǒ shēng yān。” zài zhè yàng duǎn duǎn de yī duàn huà zhōng， shī jiǎo héng lián yòng liǎo sān gè“ shēng” yǔ， zhèng míng“ xué jī yòu shēng” jù yòu pǔ biàn yì yì。“ xué jī yòu shēng” zhè yī lùn duàn， chéng wéi hòu rén de zuò yòu míng， niǎn zhuǎn bèi yǐn yòng， cháng qī shòu dào zàn shǎng hé zhèng shì。 zhè duàn huà zuì xiān bèi yǐn yòng de shì xún zǐ de《 quàn xué piān》。 tā shuō：“ jī tǔ chéng shān， fēng yǔ xīng yān； jī shuǐ chéng yuān， jiāo lóng shēng yān； jī shàn chéng dé， ér shén míng zì dé， shèng xīn xún yān” cǐ hòu zài yī xiē yòu yǐng xiǎng de zhù zuò， dū zuò liǎo yǐn shù， rú《 wén xuǎn》、《 shuō yuàn》、《 tài píng yù lǎn》 zhōng， bù shǐ yòng liǎo zhè jù huà， suī wén zì lüè yòu gǎi biàn， qí yì héng yě。“ xué jī yòu shēng”， yì yòu bèi gǎi wéi“ xué jī yòu chū”，“ shēng” yǔ“ chū” dōushì biǎo míng xué wèn zhī dào zài yú chuàng zào zhī lǐ， ruì yì kāi tuò， tuī chén chū xīn， shì jiàn lì zài jì yòu de jī chǔ zhī shàng， ér tū chū yī gè“ shēng” yǔ、 yī gè“ chū” zì， chéng wéi zhōng huá wén huà de yōu liáng chuán tǒng， shī zǐ sī xiǎng de chuán bō， bìng chéng wéi guó rén lǐ lùn sī wéi de zì jué huó dòng， qí zhāng yì shì wú kě gūliáng de。
　　“ cóng dào bì jí” de gé xīn guān diǎn。 shī jiǎo rèn wéi shì wù fā zhǎn yòu qí zì rán guī lǜ。 zì rán yǔ shè huì dōushì yán zhe zì jǐ de guī lǜ xiàng qián fā zhǎn。 rén bì xū shùn dòng， tā rèn wéi shùn zhī zé cún， zé fā zhǎn； nì zhī zé wáng， zé méi yòu qián tú。 gù 'ér shuō：“ shùn yún， cóng dào bì jí， fǎn dào bì xiōng， rú yǐng rú xiǎng”。 tā de shè huì biàn gé de sī xiǎng， jiù shì yǐ cǐ zuò wéi sī xiǎng jī chǔ de。 tā rèn wéi cóng dào duì yú yī gè guó jiā lái shuō， guān jiàn jiù shì yòng xián shǐ néng。 tā shuō：“ fán zhì zhī dào， mò rú yīn zhì， zhì zhī dào， mò rú yīn xián。” xián shì dé zhì jiān bèi zhī rén。 zhǐ yòu shǐ yòng zhè yàng de xián zhě， zhì zhī dào cái néng dé yǐ chàng， biàn gé shè huì cái yòu xī wàng。 yīn wéi“ yòng xián， zé duō gōng yǐ。” yòng xián bìng chōng fēn fā huī qí cái zhì， cái néng shōu dào biàn gé shè huì de shí xiào。 tā hái jìn yī bù zhǐ chū， yòu cái huá zhī rén， shì shè huì de“ liáng bǎo”， bì xū bǎi bèi de zhēn guì。 tā rèn wéi xuǎn mǎ bù néng yǐ bái hēi wéi yí， ér yào yǐ zú lì wéi zhǔn， zé yù bù néng dà xiǎo wéi yí， ér yào yǐ měi 'è wéi zhǔn，“ jǔ shì bù lùn cái， ér yǐ guì shì wéi yí， zé guǎn zhòng、 yī yǐn bù wéi chén yǐ。” tā fǎn duì rénrén wéi guì shì， zhù zhāng bù jū yī gé， guǎng shōu rén cái， rénrén wéi xián。 tā hái zhǐ chū：“ shǐ jìn xián zhě yòu shǎng， jìn bù xiè zhě zuì， wú gǎi jìn yě zhě wéi wú néng zhī rén。 ruò cǐ， zé bì duō jìn xián yǐ。” tí chū yǐ bèi jìn zhě de shí jì， píng pàn jìn xián zhě de cái néng， zhè yàng bì rán shǐ xián zhě yún jí， bù xiè zhě nán yǐ làn yú chōng shù， shǐ dé biàn gé shè huì de shì yè dé dào yòu xiào de fā zhǎn。 shī jiǎo rèn wéi shè huì biàn gé de gēn běn bǎo zhèng shì yòng xián shǐ néng， bìng jiāng“ cóng dào” yǔ yòng xián lián xì zài yī qǐ， shì wéi shè huì biàn gé de zhòng yào wèn tí， zhè shì yòu shí zhī jiàn， zhí dé zhòng shì。
　　“ zhòng mín” de guān diǎn。 shī jiǎo rèn wéi mín wéi bāng běn， tā shuō：“ tiān zǐ wàng mín zé miè， zhū hóu wàng mín zé wáng。” yù bǎo wáng wèi， jué bù néng wàng mín。 zhè zhǒng“ bǎo mín wéi wáng” de zhèng zhì lǐ lùn， bǐ shī jiǎo wǎn chū de mèng zǐ yě zuò guò zhòng yào de chǎn shù。
　　 shī jiǎo wèile shuō míng zhòng mín de zhòng yào yì yì， tā xíng xiàng dì jiāng mín yù wéi shuǐ。 tā shuō：“ mín zhě， shuǐ yě。” yòu shuō：“ bǎi xìng ruò liú， fū mín zhī kě jiào zhě zhòng， gù rì yóu shuǐ yě”。 tā rèn wéi mín zhī yóu rú shuǐ， shuǐ de xí xìng shì jué zhū dōng liú 'ér dōng liú， jué zhū xī liú 'ér xī liú。 suǒ wèi kě yǐ jiào zhě de yùn yì， jiù shì shuǐ huì 'àn zhe zhǐ yǐn de qú dào 'ér xiàng qián bēn liú bù xī de。 zhè lǐ shù yòu lìng wài yī céng hán yì， jiǎ rú bù yǐ rú shuǐ de xí xìng jìn xíng shū dǎo， tā bì rán huì yuán zhōng chōng jué yī qiē zhàng 'ài， nù tāo gǔn gǔn ér wǎng de。 zhè yě shì tā de“ wàng mín zé wáng” de yī gè xíng xiàng de shuō míng。 tā hái jìn yī bù zhǐ chū：“ jūn zhī wéi jūn” zhī lǐ， yóu rú yú yǔ shuǐ de guān xì yī yàng，“ yú shī shuǐ zé sǐ， shuǐ shǐ yú yóu wéi shuǐ yě。” zhè lǐ yòu yī cì qiáng diào liǎo mín de zhòng yào xìng。 shī jiǎo“ bǎo mín 'ér wáng” de guān diǎn， suī rán shì chū yú tǒng zhì jí tǐ zuì gāo lì yì zhī suǒ zài， dàn tā jiāng mín yǔ wáng quán de cún zài jǐn jǐn lián xì zài yī qǐ， rú shuǐ yǔ yú、 shuǐ yǔ yú、 mǎ yǔ yù děng， kè guān bì jìng yòu lì yú mín de yī miàn， zhè shì láo dòng zhě yī dìng chéng dù jiě fàng de fǎn yìng， biǎo xiàn liǎo shí dài de jìn bù。 yīn cǐ， shī jiǎo de zhòng mín guān diǎn wú yí jù yòu jìn bù yì yì， yīnggāi jǐyǔ kěn dìng。 huò yòu rèn wéi qín wáng yú yán xíng jùn fǎ， zì rán jìn rù hán fēi、 shāng yàng yǐ jí wéi zhī móu huá de shī jiǎo yì yòu zé rèn。 qí shí jǐng fēi rú cǐ， tā men zài qín suǒ xíng de sān jìn zhī fǎ， kāi tuò liǎo zhōng guó tǒng yī jìn bù de jú shì， qín wáng yú jiù lǐng zhù yì shí zhī pèi xià de yán xíng làn fǎ 'ér yǐ。 hàn chéng qín zhì shì tī chú liǎo zhè yī miàn de yī xiē yīn sù。 yīn wéi shī jiǎo yǔ shāng yàng de zhòng mín sī xiǎng， zài qín dì bìng wèi dé dào chè dǐ de guàn chè， tā men yī gè bèi zhū yī gè qián táo， biàn shuō míng liǎo zhè yī qiē。
　　 shī jiǎo zhī xué zài gǔ dài pō shòu zhòng shì， bèi liè wéi zhū zǐ bǎi jiā zhī yī。 liú xiàng shuō“《 shī zǐ》， jìn shū。” zhè shì yòu dào lǐ de， dé dào lì dài xué zhě de chéng rèn。 shuō míng shī jiǎo qí xué jù yòu xiān qín zhàn guó shí qī sān jìn sī xiǎng de jī běn nèi róng hé tè zhēng， tā de《 shī zǐ》 yī shū， hán yòu tā duì zài qín guó shè huì gǎi gé zǒng jié de yīn sù， shí zhì shàng shì duì wèi guó sī xiǎng de zǒng jié， jí zhōng tǐ xiàn liǎo sān jìn sī xiǎng de jīng shén。
　　 jiān róng zhū jiā zhī xué， shì shī jiǎo sī xiǎng de tè diǎn。《 hàn shū》 jiāng《 shī zǐ》 liè rù zá jiā，《 sòng shǐ》 gǎi liè wéi rú jiā， sūn xīng yǎn yòu chēng《 shī zǐ》 wéi zá jiā， lì shǐ shàng zhè zhǒng bù tóng de píng lùn， shuō míng shī zǐ zhī xué yòu zōng hé gè jiā de tè diǎn。 sūn xīng yǎn shuō：“ shī zǐ yǐ wéi kǒng zǐ guì gōng yǔ zhū zǐ bìng lùn， bù yì shī yán hū。” qí shí shī zǐ bìng wú shī yán， tā jiāng kǒng zǐ zhī xué shì wéi 'èr jiā zhī yán， shì fú hé lì shǐ shí jì de。 bān gù shuō zá jiā jiù shì“ jiān rú mò， hé míng fǎ， zhī guó tǐ zhī yòu cǐ， jiàn wáng zhì zhī wú bù guàn， cǐ qí suǒ cháng yě。” qí shí， bān gù zhè lǐ suǒ shuō de shì yī bān yì yì de zá jiā， shī jiǎo de sī xiǎng bié shì yǐ sān jìn sī xiǎng wéi jī chǔ de“ zá”， tā de zá jiā xìng zhì jù yòu zì jǐ de tè diǎn。 qí zhōng zhù yào de yòu liǎng diǎn： yī shì xiǎn shì liǎo sān jìn wén huà de chāo qián xìng。 shén zhōu dà dì yòu zhe gòng tóng de wén huà， dàn guǎng mào liáo kuò de gǔ dài zhōng guó fā zhǎn shì bù píng héng de， sān jìn dì qū zài dāng shí jiào wéi fā dá， zǒu zài qián liè， tā de sī xiǎng jiù shì zhè zhǒng shè huì fā zhǎn de fǎn yìng。 suǒ yǐ zài sān jìn dà dì shè huì biàn gé qǐ bù jiào zǎo， zhù míng sī xiǎng shí lǐ kuī、 shēn bù hài hé hán fēi dōuzài jìn dì chǎn shēng。 shī jiǎo sī xiǎng jiù shì zhè zhǒng sī xiǎng de fā zhǎn hé jì xù。 tā tí chū yǔ zhòu lùn de jiè shuō， biāo zhì zhe zhōng guó gǔ dài lǐ lùn sī wéi de zhòng dà fā zhǎn， tā de yǔ zhòu wàn wù fā zhǎn de guān diǎn， shì tā shè huì biàn gé de lǐ lùn jī chǔ hé chū fā diǎn。 èr shì tā de sī xiǎng de“ zá”， shì yǐ sān jìn wén huà wéi jī chǔ， jí qǔ hé gǎi zhù tā xiāng wén huà jié hé de jiēguǒ。 tā zàn shǎng kǒng mèng de rén yì zhī shuō， tǎn zuò liǎo zì jǐ de bié jiě， tā tí chū：“ yǐ cái wéi rén， yǐ lì wéi yì” zhī shuō， zhè xiǎn rán bù shì kǒng mèng rén yì de běn yì。“ cái” yǔ“ lì” de nèi hán， shuō míng tā suǒ zhòng shì de shì chōng fēn fā huī rén de néng dòng xìng， lì qiú fā zhǎn shè huì shēng chǎn， zēng jiā cái fù， zhè shì sān jìn sī xiǎng wén huà de zhù tǐ nèi róng， dàn zài kǒng mèng sī xiǎng zhōng què shì hěn quē fá de， zài“ rén yì” nèi hán zhōng yě shì méi yòu de。 dàn zàn shǎng mò zǐ“ bà bù xiào” zhī shuō， dàn gèng zhòng shì de shì yǐ shí gōng de yòng xián shǐ néng， rénrén wéi xián，“ bù yǐ guì shì wéi yí” de yuán zé。 ér zhè xiē nèi róng shì duì mò zǐ“ shàng xián” de bǔ chōng hé fā zhǎn。 hái yòu sān jìn dì qū shì gǔ dài luó ji sī wéi fā zhǎn zhuó dì qū zhī yī。 tā shuō：“ zhì tiān xià zhī yào zài yú zhèng míng， zhèng míng qù wěi。” zhèng míng zé bù xū。” tā bù tóng yì yǐ míng zhèng shí de zhèng míng sī xiǎng， zhù zhāng míng yǔ shí tǒng yī de zhèng míng yuán zé， suǒ yǐ zài zhè gè yì yì shàng tā rèn wéi“ míng， shí yě。” zhè xiē guān diǎn yǔ《 mò biàn》 shì yī zhì de。 zài zhè fāng miàn， tā réng yòu zì jǐ de tè sè， tā jiāng míng yǔ shí xiāng tǒng yī de guān diǎn， shì wéi“ zhì tiān xià zhī yào”， zuò wéi tā jìn xíng shè huì biàn gé de zhǐ dǎo sī xiǎng， guàn chè liǎo sān jìn wén huà xué yòng yī zhì de tè diǎn， ér zhè yī diǎn zài mò jiā sī xiǎng yě shì quē fá de。 yóu cǐ kě jiàn shī zǐ de sī xiǎng zhī“ zá”， shì zài sān jìn wén huà jī chǔ shàng xī qǔ hé jiè jiàn qí tā xué pài guān diǎn 'ér xíng chéng， kě jiàn tā de sī xiǎng shì xiān qín zhàn guó shí qī sān jìn wén huà zǒng jié zhě zhī yī， tā suǒ zhuàn xiě de《 shī zǐ》 yǔ gǔ dài sān jìn wén huà bìng cún。