jìn dài  西晋(?～306nián)

 zá shǐ Miscellaneous History： 《jiǔ zhōu chūn qiū》 《xù hàn shū》 yuèdòusī mǎ biāozài历史大观dezuòpǐn!!! yuèdòusī mǎ biāozài小说之家dezuòpǐn!!!

　　zì shào tǒng， jìn gāo yáng wáng sī mǎ mù de zhǎngzǐ。 cóng xiǎo hàoxué， rán 'ér hàosè bó xíng , bù dé wéi sì。 sī mǎ biāo yīn cǐ bì mén dú shū， bó lǎn qún jí。 chū guān bài qí dū wèi， tài shǐ zhōng rèn mì shū láng， zhuǎn chéng。 sī mǎ biāo jiàn yú hàn shì zhōng xīng， zhōng chén yì shì zhāo zhù， ér shí wú liáng shǐ， jì shù fán zá， suì “ tǎo lùn zhòng shū， zhuì qí suǒ wén， qǐ yú shì zǔ， zhōng yú xiào xiàn， biān nián 'èr bǎi， lù shì shí 'èr， tōng zōng shàng xià， bàng guàn shù shì， wéi jì、 zhì、 chuán fán bā shí piān， hào yuē《 xù hàn shū》。 ” fàn yè de《 hòu hàn shū》 chū， sī mǎ biāo de《 xù hàn shū》 jiàn bèi táo tài， wéi yòu bā zhì yīn wéi bǔ rù fàn shū 'ér bǎo liú xià lái。《 xù hàn shū》 de bā zhì yòu《 lǜ lì zhì》、《 lǐ yí zhì》、《 jì sì zhì》、《 tiān wén zhì》、《 wǔháng zhì》、《 jùn guó zhì》、《 bǎi guān zhì》、《 yú fú zhì》。 qí zhōng《 jùn guó zhì》 jì lù dōng hàn yǐ lái dì lǐ qíng kuàng，《 bǎi guān zhì》 jì lù dōng hàn guān zhì， tā men duì dì lǐ lì shǐ hé guān zhì yán gé tí gōng liǎo zhòng yào de yán jiū zī liào， kě yǐ shàng jiē《 hàn shū》 de《 dì lǐ zhì》 hé《 bǎi guān gōng qīng biǎo》。《 yú fú zhì》 shì xīn chuàng zhì mù， jìzǎi chē zhàng、 fú shì zhì dù， shì diǎn zhāng zhì dù zhōng de yī xiàng zhòng yào nèi róng。 bā zhì zhōng zhè sān gè zhì de jià zhí gèng tū chū yī xiē。 yí hàn de shì， yǔ shè huì jīng jì、 zhèng zhì、 sī xiǎng wén huà guān xì dū xiāng dāng dà de《 xíng fǎ》、《 shí huò》、《 gōu xù》、《 yì wén》 sì zhì，《 xù hàn shū》 zhōng dū fù zhū jué rú， yǐng xiǎng liǎo bā zhì de zǒng tǐ chéng jiù。 lìng yòu《 zhuāng zǐ zhù》 21 juàn，《 bīng jì》 20 juàn， wén jí 4 juàn。 jūn yì。 jīn jǐn yú《 wén xuǎn》 zhōng cún《 zèng shān tāo》《 zá shī》 děng。 zài sī mǎ biāo zhī qián， céng yòu dōng hàn guān xiū de jìzhuàn tǐ dōng hàn shǐ《 dōng guān hàn jì》； zài sī mǎ biāo zhī hòu， yòu huá jiào děng zhuàn《 hòu hàn shū》。 zhì nán cháo liú sòng fàn yè，“ nǎi guǎng jí xué tú， qióng lǎn jiù jí， shān fán bǔ lüè， zuò《 hòu hàn shū》， fán shí jì、 shí zhì、 bā shí lièzhuàn， hé wéi bǎi piān。”（《 shǐ tōng · gǔ jīn zhèng shǐ》） fàn shū néng jí zhòng jiā zhī cháng， gù hòu lái jū shàng。 fàn yè yǐ zuì rù yù， qí shí zhì wèi chéng 'ér sǐ。 liáng liú zhāo wéi fàn shū zuò zhù， nǎi qǔ《 xù hàn shū zhì》 jiā yǐ zhù shì， fēn wéi 30 juàn， yǐ bǔ fàn shū zhī quē。 fàn yè《 hòu hàn shū》 zuì zǎo de kè běn， xì běi sòng tài zōng chún huà wǔ nián（ gōng yuán 994 nián） yóu chén chōng děng rén jiàokān，“ jì bì， qiǎn nèi shì péi yù jī běn jiù háng zhōu lòu bǎn”（《 chóng rú》 sì zhī yī）。 zhēn zōng jǐng dé 'èr nián（ gōng yuán 1005 nián）， yòu kān kè yóu diāo kàn děng rén xù xiào de《 hòu hàn shū》 xiào dìng běn（《 chún huà xiào sān shǐ jiā yòu xiào qī shǐ》）。 shàng shù liǎng gè bǎn běn dū zhǐ yòu fàn yè suǒ zhuàn de jìzhuàn， ér méi yòu sī mǎ biāo de《 xù hàn shū》 zhì。 zhēn zōng qián xīng yuán nián（ gōng yuán 1022 nián， rén zōng jí wèi， wèi gǎi yuán） shí yī yuè， pàn guó zǐ jiān sūn shì shàng shū：
　　 guāng wǔ sì xī hàn 'ér xīng， fàn yè jì《 dōng guān》 zhī zuò， chéng dāng shì zhī mào diǎn， liè sān shǐ yǐ bìng xíng。 kè yóu shèng cháo kān bù tiān xià， suī jìzhuàn zhī lèi， yǔ qiān、 gù yǐ jiē tóng； shū zhì zhī jiān， zài jiǎn biān 'ér huò quē。 chén qiè jiàn liú zhāo《 zhù bǔ hòu hàn zhì》 sān shí juàn， gài fàn yè zuò zhī yú qián， liú zhāo shù zhī yú hòu， shǐ yīn wáng yì， zhōng suì bǔ quán， zhuì qí yí wén， shēn zhī 'ào yì。 zhì yú《 yú fú》 zhī pǐn， jù zài guī chéng；《 zhí guān》 zhī yí， gè cún zhì dù。 cháng jiā qiān qiàn， réng bǐ diāo sōu， shù chéng yī jiā zhī shū， yǐ bèi qián shǐ zhī quē。 fú kuàng《 jìn》、《 sòng shū》 děng， lì gè yòu《 zhì》； dú cí《 hòu hàn》， yòu suǒ wèi quán。 qí《 hòu hàn zhì》 sān shí juàn， yù wàng shèng cí xǔ lìng jiàokān diāo yìn。（《 qián xīng yuán nián shí yī yuè shí sì rì zhōng shū mén xià dié guó zǐ jiān》）
　　 rén zōng mìng mǎ guī fú、 sūn shì děng rén jiàokān， yú“ qián xīng yuán nián shí yī yuè wù yín xiào dìng《 hòu hàn zhì》 sān shí juàn bān xíng”（《 chún huà xiào sān shǐ jiā yòu xiào qī shǐ》）。 tóng shí bǎ liú zhāo suǒ zhù《 xù hàn shū》 zhì bǔ rù fàn yè《 hòu hàn shū》， yú“ tiān shèng 'èr nián sòng běn jiān lòu bǎn”（《 chóng rú》 sì zhī liù）。 sī mǎ biāo de bā zhì suì chéng wéi fàn yè《 hòu hàn shū》 de zhòng yào zǔ chéng bù fēn。
　　《 xù hàn shū zhì》 yòu qí zì jǐ xiān míng de tè diǎn。
　　 qí yī， fàng xù qián zhì， yǐ bèi yī jiā， pō yòu“ chuò jí” zhī gōng。 rú bǎ sī mǎ biāo de bā zhì tóng hàn zhì xiāng bǐ jiào， qí lǐ yí、 lǜ lì、 tiān wén、 jì sì、 wǔháng、 jùn guó liù zhì jǐ yán《 hàn shū》 jiù zhāng， zhǐ shì zhì míng shāo yì，“ jiāo sì” gǎi yuē“ jì sì”，“ dì lǐ” gǎi wéi“ jùn guó”， ér“ bǎi guān” gài yuán《 hàn shū · bǎi guān gōng qīng biǎo》。 yú fú yī zhì hàn zhì quē jì， ér biāo zhì zé quē fá gōu xù、 shí huò、 xíng fǎ、 yì wén sì zhì。 sī mǎ biāo bù jǐn jì chéng hàn zhì， suǒ zhuàn dōng hàn yīzhāo shǐ shí yě duō yòu suǒ běn， duì cǐ tā běn rén yě bù huì yán。 rú《 wǔháng zhì》， tā cān yuè liǎo yìng shào、 dǒng bā、 qiáo zhōu guān yú jiàn wǔ yǐ lái zāi yì de zhuàn shù，“ hé 'ér lùn zhī， yǐ xù qián zhì。”《 lǜ lì zhì》 zé cān yuè liǎo cài yōng、 liú hóng bǔ xù de lǜ lì zhì，“ jīn kǎo lùn qí yè， yì zhǐ bó tōng， shù shù lüè jǔ， shì yǐ jí lù wéi shàng xià piān， fàng xù qián zhì， yǐ bèi yī jiā。”（《 lǜ lì zhì lùn》） cài yōng shì dōng hàn zhù míng shǐ xué jiā， céng yǔ zhāng huá、 liú hóng děng gòng xù hàn zhì， zhù《 hàn jì shí yì》，“ yì” jiù shì“ zhì”。 zhè shí yì， yòu de shì tā zhǔn bèi shān dìng huò jiē xù de， dà gài jiù shì lǜ lì、 lǐ、 lè、 jiāo sì、 tiān wén zhū yì， yòu de shì“ qián zhě suǒ wú chén yù zhù zhě”， dà gài xì zhǐ chē fú、 cháo huì zhū yì。 kě jiàn，《 hàn zhì》 yuán yòu de zhì mù， rú shí huò、 yì wén zhū zhì， cài yōng shí yì yì quē。 yóu cǐ kě zhī sī mǎ biāo de bā zhì dà tǐ jiē yòu suǒ běn， cài yōng děng méi yòu jī lěi hǎo xiàn chéng cái liào， sī mǎ biāo yě jiù bù céng lìng zhuàn liǎo。 suǒ yǐ， sī mǎ biāo fàng xù qián zhì， yǐ bèi yī jiā， pō yòu“ chuò jí” zhī gōng， jiào zhī《 shǐ jì》 bā shū hé《 hàn shū》 shí zhì， yīn xí yòu yú 'ér chuàng zào bù zú， zhè shì tā gǎn bù shàng mǎ、 bān zhī chù。
　　 qí 'èr， zhuàn shù sī xiǎng míng què， chù chù tǐ xiàn shǐ xué“ jiào shì” zhī zhǐ。 sī mǎ biāo shuō：“ xiān wáng lì shǐ guān yǐ shū shí shì， zài shàn 'è yǐ wéi jù quàn， cuō jiào shì zhī yào yě。”（《 jìn shū》 běn chuán）“ jiào shì” shì sī mǎ biāo shǐ xué sī xiǎng de hé xīn。《 xù hàn shū zhì》 bǎ duì lì shǐ de kǎo chá hé xiàn shí de xū yào jié hé qǐ lái， chōng fēn guān zhù shǐ xué quàn shàn chéng 'è hé jiào shì de shè huì gōng néng， zhè shì duì kǒng zǐ shǐ xué jīng shì sī xiǎng de fā zhǎn。 qí jiào shì sī xiǎng jù tǐ biǎo xiàn zài xià shù jǐ gè fāng miàn： yī shì tōng biàn huà， yǐ guān gǔ jīn sǔn yì zhī yì。 biāo zhì chù chù guàn chè liǎo tōng gǔ jīn zhī biàn de jīng shén， kǎo chá gè zhǒng zhì dù de yán gé biàn qiān， qí yì yì nǎi zài yú shǐ“ wáng jiào zhī yào， guó diǎn zhī yuán， càn rán lüè bèi”， yǐ zhī zuò wéi xiàn shí zhèng zhì de zhòng yào yǐ jù hé zhù yào cān zhào。 èr shì zhòng lǐ yí， yǐ wéi hù xiàn xíng shè huì zhì xù。 sī mǎ biāo qiáng diào jūn wēi、 chén yí， yào qiú wéi hù“ zūn zūn guì guì”、“ shàng xià yòu xù” de děng jí zhì xù。 tā rèn wéi， jūn wú jūn wēi， chén wáng chén yí， bì rán niàng chéng“ shàng tì xià líng” de dà luàn， shǐ qún shēng shòu qí yāng。 lùn zhě rèn wéi， zhè zhǒng jiàn jiě shì yìng zhèng zài xíng chéng de mén fá zhì dù de xū yào， zūn xún lǐ fǎ shì tā men de jīng shén zhī zhù。 wǒ rèn wéi， sī mǎ biāo zhuàn shū zhèng zhí xī jìn bā wáng zhī luàn， zhèng luàn cháo wēi， shēng mín tú tàn， sī mǎ biāo yào qiú shùn lǐ， shí jì shàng shì duì xiàn shí zhèng zhì de pī pàn。 sān shì wù jié yuē， yǐ hū huàn zhì chéng shì fēng。 sī mǎ biāo píng lùn gǔ jīn zhì dù yán gé shí， zǒng shì zhí shuài dì fā biǎo jǐ jiàn。 bǐ rú， tā pī píng hàn wǔ dì guǎng shè guān zhí ， zào chéng“ mín yòng kuì fá”； tuī chóng guāng wǔ dì“ wù cóng jié yuē， bìng guān shěng zhí， fèi jiǎn yì jì”， shǐ dé sì hǎi cóng fēng， zhōng guó 'ān lè。 pī píng qín huáng、 hàn wǔ dà gǎo fēngshàn， wéi bèi“ tiān dào zhì chéng， yuē 'ér bù fèi” de jīng shén， rèn wéi dì wáng xiǎn míng hòu shì， bù zài yú“ fēng”，“ shí zài qí dé jiā yú mín”。 zhè bāo biǎn zhī jiān， nǎi jì tuō qí jù quàn zhī yì， jiào shì zhī zhǐ， tā jì shì duì xī jìn tǒng zhì jí tuán shē chǐ shēng huó de pī pàn， yě shì duì yī zhǒng yōu liáng shì fēng de hū huàn。