jìn dài zhōng guó  (1848nián～1908nián)

 zhū zǐ zá jiā the Eclectics, a school of thoughts flourishing in ancient China： 《mò zǐ xián gǔ》 yuèdòusūn yí ràngzài百家争鸣dezuòpǐn!!!

　　yòu míng dé hán， zì zhòng róng（ yī zuò zhòng sòng）， wǎn hào zhòu qǐng， zhè jiāng ruì 'ān rén， shēng yú qīng dào guāng 'èr shí bā nián（ 1848 nián）， zú yú guāng xù sān shí sì nián（ 1908 nián）。 sūn yí ràng shì wǒ guó jìn dài zhù míng de yī dài jīng shī， yóu yú tā de xué shù yán jiū jí wéi pǔ shí， gù yòu chēng pǔ xué jiā， bìng yù wéi “ yòu qīng sān bǎi nián pǔ xué zhī diàn ”， tā shí sān suì jiù zhù chéng《 guǎng yùn xìng shì kān wù》， shí bā suì xiě chéng《 bái hǔ tōng xiào bǔ》， yī shēng zhù zuò dá 35 zhǒng， duì jīng xué、 shǐ xué、 zhū zǐ xué、 wén zì xué、 kǎo jù xué、 jiàokān xué děng fāng miàn dōuyòu zhuó yuè de chéng jiù。 zhù yào zhù zuò《 zhōu lǐ zhèng yì》 shì jiě shì zhōu lǐ zuì jīng shěn xiáng bèi zhī zuò，《 mò zǐ xián gǔ》 wéi xùn gǔ míng zhù， ` bèi yù wéi“ xiàn dài mò zǐ fù huó”，《 qì wén jǔ lì》 shì kǎo shì yīn xū wén zì zuì zǎo zhù zuò。 sūn yí ràng kǔ xīn jīng yíng， chóu jiàn zī jīn wǔ shí lái wàn， lǐng dǎo wēn chù shí liù gè xiàn xiān hòu chéng lì xué táng sān bǎi yú suǒ， wéi zhè nán jìn dài jiào yù diàn dìng liǎo liáng hǎo de jī chǔ， bìng wéi dì fāng qǐ méng yùn dòng hé shuà xīn xiāng tǔ shè huì fēng qì qǐ zhe jù dà zuò yòng。 jìn dài xué shù jiè yú qū yuán、 zhāng tài yán、 zhāng jiǎn、 zhū fāng pǔ、 xú shì chāng、 liáng qǐ chāo、 lǔ xùn、 guō mò ruò、 hú shì děng duì tādōu yòu zhòngkěn de gāo dù píng jià。《 qīng shǐ gǎo》 482 juàn wèitā lièzhuàn， wēn zhōu hé ruì 'ān gè dì hái xiū jiàn liǎo“ zhòu yuán”、“ huái zhòu yuán”、“ zhòu gōng lóu” děng jiàn zhù wù， lái jì niàn zhè wèi dà xué wèn jiā hé dà jiào yù jiā。
　　
　　 qīng dào guāng 'èr shí bā nián yuè shí jiǔ rì（ gōng yuán 1848 nián 9 yuè 16 rì）。 yī dài hàn xué zōng shī hé zhù míng jiào yù jiā sūn yí ràng， dàn shēng yú zhè jiāng shěng wēn zhōu fǔ ruì 'ān xiàn zhì xī běi 'èr shí wǔ lǐ jí shàn xiāng yǎn xià cūn（ jīn ruì 'ān shì táo shān qū pān dài xiāng yàn xià cūn） de yī gè shū xiāng mén dì。 tā yòu míng xiào zhū， yòu míng dé hán， hòu míng yí ràng， zì zhòng sòng（ yī zuò chōng róng）， bié hào zhòu qǐng。 qí fù yī yán， dào guāng sān shí nián chéng jìn shì， rù hàn lín， lì guān zhōng wài chuí 'èr shí nián。
　　
　　 sūn yí ràng de zhì xué shì yóu fù qīn fā méng de。 tā wǔ suì shí jí suí liǎng qīn jū běi jīng， cóng fù dú shū shí wén yì。 jiǔ suì， shòu《 zhōu lǐ》， shí suì jí bàng shè qún jí， rì yǐ liú lǎn《 hàn wèi cóng shū》 wéi lè。 xián fēng bā nián（ 1858）， sūn yī yán chū rèn 'ān huī 'ān qìng zhī fǔ， tā cái cóng běi jīng fǎn guī lǐ mén。 nián shí sān， zhì xiào chóu zhī xué， jí cǎo chéng《 guǎng yùn xìng shì kān wù》 yī juàn。 shí liù suì， dú jiāng fān《 hàn xué shī chéng jì》 jí《 huáng qīng jīng jiě》， zhī qīng rú zhì jīng、 shǐ、 zǐ、 xiǎo xué de jiā fǎ。 nián shí bā fù zhù《 bái hǔ tōng xiào bǔ》 yī juàn。 dào liǎo niàn liù suì， biàn kāi shǐ cǎo chuàng《 zhōu lǐ zhèng yì cháng biān》。
　　
　　 tā zài zhì xué dào lù shàng， cháng zì yán：“ shǎo dān wén shǐ， zì yì liú lǎn， jiǔ zhī， zé zhī fán zhì gǔ xué， shī jīn rén bù ruò shī gǔ rén， gù zì chū jiā shú， wèi cháng shī shì rén， gài yǐ sì bù gǔ jí jù zài， shàn xué zhě zì néng dé shī。” kě jiàn tā yòu chéng jiā xué， cóng shǎo jí dǎ xià jiān shí jī chǔ， dào hòu lái bó jí qún shū， qí suǒ yǐ zhù zuò děng shēn， xué shù chāo yuè qián rén， zhù yào shì chū yú zì jǐ de zhuān gōng。 tā shí jiǔ suì cān jiā yuàn shì yǐ dì yī rén rù yì xiáng。 cì nián yìng zhè jiāng xiāng shì， zhōng shì tóng zhì liǎo mǎo kē jǔ rén。 dàn hòu lái yīn bǐ bó bā gǔ shí wén， suī bā shàng gōng chē， zhōng wèi chéng jìn shì。
　　
　　 zì tóng zhì qī nián（ 1868） zhì guāng xù wǔ nián（ 1879） de zhè yī duàn shí jiān lǐ， tā shì fù cóng huàn yú jiāng sū、 ān huī、 hú běi sān shěng， shǐ tā yòu jī huì jié jiāo dà jiāng nán běi de wén rén xué shì hé xué zhě míng liú， xiāng hù qiē cuō xué wèn， bìng shèn dé fù zhí yú yuè、 zuò shī zhāng zhī dòng de chuí 'ài， huò yì bù qiǎn。 tā duì yú qián jiā xùn gǔ kǎo jù zhī xué， yóu fú yīng duàn yù cái、 qián dà xīn、 wáng niàn sūn wáng yǐn zhī fù zǐ jí liáng yù shéng zhū jiā， zǒu de shì zhèng tǒng de pǔ xué dào lù。 guāng xù yuán nián， tā zài sān yìng lǐ bù shì bù dì zhī hòu， yóu yú fù qīn de 'ān pái， céng yǐ shān xī zhèn juān， yuán lì qiān fēn xíng bù zhù shì， dàn tā bù yuàn yǐ rù zī wéi guān， zhǐ zài xíng bù xíng zǒu sì gè yuè， biàn qǐ jiǎ lí kāi guān chǎng， huí dào shí rèn 'ān huī 'àn chá shǐ de fù qīn shēn biān， réng mái tóu zuò tā de xué wèn。
　　
　　 cǐ hòu， sūn yī yán diào guān hú běi、 jiāng níng bù zhèng shǐ， tādōu suí huàn zài cè， yóu 'ān qìng 'ér wǔ chāng， ér hòu yòu huí dào nán jīng。 guāng xù wǔ nián（ 1879） qiū， sūn nóng yán yǐ tài pú sì qīng zhì shì， tā yě suí zhī fǎn jū xiāng lǐ。 zhōng jiān chú zūn fù mìng céng yī zài jìn jīng yìng shì yǔ yīn cān yì xué wù 'ér zài zhì háng zhōu wài， jūn zài jiā cóng shì zhuàn zhù， dù mén bù chū。 wǎn suì， bìng zài xiāng bàn tuán fáng yǐ yù wài wǔ， yì biàn fǎ yǐ tú fù qiáng， xīng xué xiào 'ér yán rén cái， yíng shí yè yǐ jì mín shēng。 qīng tíng zhào kāi jīng jì tè kē， zhōng wài dà chén chén bǎo zhēn、 qú hóng *、 zhāng bǎi xī、 kāng jǐng chóng、 duān fāng、 zhāng zhī dòng děng xiān hòu sān cì jǔ jiàn， jūn bù fù； lǐ bù zhēng wéi jīng shī dà xué táng jiān dū、 lǐ xué guǎn zǒng zhuàn， yědōu jiān cí bù jiù。
　　
　　 guāng xù sān shí sì nián wǔ yuè 'èr shí 'èr rì（ 1908 nián 6 yuè 20 rì）， yǐ bìng zú zǐ jiā， zhōng nián liù shí yī suì。 cóng sūn yí ràng shí sān suì kāi shǐ zhuàn zhù dào zú qián yóu zhuàn jiù《 shàng shū pián zhī》 yī shū lái kàn， qí xué shù shēng yá， cháng dá sì shí bā nián。 jì zhù yòu《 guǎng yùn xìng shì kān wù》、《 bái hǔ tōng xiào bǔ》、《 liù lì zhēn wēi》、《 wēn zhōu jīng jí zhì》、《 wēn zhōu gǔ pì jì》、《 gǔ zhòu shí yí》、《 zhōu lǐ zhèng yì》、《 zhá yí》、《 mò zǐ jiàngǔ》、《 zhōu lǐ sān jiā yì zhù》、《 yì zhōu shū * bǔ》、《 dà dài lǐ jì * bǔ》、《 zhōu lǐ zhèng yào》、《 jiǔ qí gǔ yì shù rén《 gǔ zhòu yú lùn》、《 qì wén jǔ lì》、《 míng yuán》、《 xué wù píng yì》、《 xué wù zhī yì》、《 shàng shū pián zhī》、《 zhòu qǐng shù lín》 děng 'èr shí yú zhǒng。 cǎo chuàng wèi jiù zhě shàng yòu《 jīng yí》、《 sì bù bié lù》、《 hàn shí jì》、《 gǔ wén dà xiǎo zhuàn yán gé biǎo》 děng duō zhǒng。
　　
　　 zhì xué fàn wéi bāo kuò jīng xué、 shǐ xué、 zhū zǐ xué、 gǔ wén zì xué、 jiàokān xué、 mù lù xué、 jīn shí xué、 wén xiàn xué。 jūn néng chuàng xīn fā míng， mài yuè qián xián。 tā de xué shù yán jiū mén jìng， shì jiàn lì zài xiào chóu xué hé wén zì xué de jī chǔ shàng de。 yīn cǐ duì xiào kān gǔ jí， néng yǐ gǔ rén de yǔ yán jiě shì gǔ rén de zhù zuò， bù qiānqiǎng fù huì， bù ní cóng chéng shuō， gǔ jí zhōng de xǔ duō wù zì、 yí yì、 cuò jiǎn， jīng tā jiě huò biàn xī， wǎng wǎng jiā bō yún wù 'ér jiàn qīng tiān， shǐ rù xīn mù huò rán。 zhì yú zhì lǐ jīng shū， tā jì chéng de shì nán sòng yǒng jiā xué pài de xué fēng， yǐ wéi yán jiū jīng shū yì lǐ hé suǒ jìzǎi de diǎn zhāng zhì dù， zài yú yǐ qí wēi yán dà yì， zhēn duì jīn zhī shí bì， jiàn zhū shī xíng， yǐ shōu chéng xiào。 tōng jīng zhì yòng， jiǎng qiú shì gōng， kě yǐ shuō shì tā zhì xué de gēn běn mùdì。
　　
　　 sūn yí ràng de 'èr shí yú zhǒng zhù zuò， yǐ《 zhōu lǐ zhèng yì》、《 mò zǐ jiàngǔ》、《 zhá yí》、《 gǔ zhòu shí yí》、《 qì wén jǔ lì》、《 míng yuán》、《 wēn zhōu jīng jí zhì》、《 zhòu qǐng shù lín》 yóu fù shèng míng。
　　
　　《 zhōu lǐ zhèng yì》 shì shū zhèng zhōu dài guān zhì de shū。 xì qīng rén zhū jīng xīn shū zhōng zuì wǎn chū 'ér chéng jiù zuì gāo de xué shù jù zhù。《 zhōu lǐ》， chū míng《 zhōu guān》， xī hàn mò liú xīn bǎ tā jiào zuò《 zhōu lǐ》， jīng dōng hàn zhèng xuán zuò zhù， táng jiǎ gōng yàn zuò shū， suì wéi dìng běn。 dàn cǐ jīng yǐ guān zhí fēn fán， wén zì duō gǔ， jù sòng rì jiǔ， xiàng chēng nán zhì。 tóng zhì qī nián， sūn yí ràng yǐ wéi《 zhōu guān》 yī jīng， nǎi zhōu gōng zhì tài píng zhī fǎ， wéi zhèng jiào suǒ zì chū， biàn jué xīn yào wèicǐ jīng zuò xīn shū。 chū， luó jǔ hàn táng yǐ lái qì qīng rú zhī shuō lù wéi《 cháng biān》， jì cǎo《 zhōu guān zhèng yì》， dìng bǔ zhèng zhù jiǎ shū， bìng lù jìn rú yì yì jiā yǐ lùn biàn， rán zì shì yǐ xiào lǐ， dàn réng bù wú guāi lòu。
　　
　　 sūn yí ràng shì mò dí wéi xián shèng rén，《 mò zǐ》 shì“ zhèn shì jiù bì” de shū， suì dǎn sī shí nián， huì jí zhòng shuō， yǐ《 ěr yǎ》、《 shuō wén》 zhèng qí xùn gù， jù gǔ wén、 zhuàn、 lì xiào qí wén zì， shěn wén lǐ mài luò yǐ yí qí cuò jiǎn， shǐ zhī wén cóng zì shùn， biàn yú sòng xí。 tā hái róng huì guàn tōng， duì mò xué zuò liǎo quán miàn de fēn xī， xiě chéng mò zǐ zhuànlüè、 mò zǐ nián biǎo、 mò xué chuán shòu kǎo、 mò zǐ xù wén、 mò xué tōng lùn、 mò jiā zhū zǐ gōu chén děng piān zuò hòu yǔ fù yú shū mò， wéi hòu lái yán jiū mò xué zhě kāipì liǎo xǔ duō tú jìng。 yú shì zhè yī chén mái yú bǎi nián de gǔ jí dé yǐ chóngguāng。 shū yú guāng xù 'èr shí yī nián fù kān， dé qīng yú yuè wéi zhī zuò xù， shèng zàn tā：“ zì yòu《 mò zǐ》 yǐ lái wèi yòu cǐ shū。” liáng qǐ chāo zé rèn wéi：“ zì cǐ shū chū， rán hòu《 mò zǐ》 rén rén kě dú， xiàn dài mò xué fù huó， quán yóu cǐ shū dǎo zhī。
　　
　　 zhì xùn gǔ bì xū tōng zhuàn zhòu。 zài wǒ guó lì shǐ shàng， zhōng dǐng wén zì， yòu sòng yī dài jiù yòu 'ōu yáng xiū zhù《 jí gǔ lù》 yǐ hòu， mó xiě、 kǎo shì、 píng shù zhī shū suī rì fán， dàn tā men zhǐ shì sōu jí cái liào， wèi néng shēn rù tàn suǒ， qián jiā xué zhě yě zhǐ shì jū shǒu《 shuō wén jiě zì》， wèi yuè léi chí yī bù。 zhí dào qīng mò， cái yòu wú dà chéng zuò xì tǒng de yán tǎo， zhù《 shuō wén gǔ zhòu bǔ》、《 zì shuō》， cóng quán wén zhōng tàn suǒ zì xíng、 zì yì， qǔ dé jiào dà chéng guǒ。 sūn yí ràng cóng shí qī suì qǐ jí dǔ shì jīn wén， zhuàng nián céng dēng jiāo shān fǎng zhōu dǐng， shǒu tuò shù shí zhǐ 'ér guī。 zì wèi sān shí nián lái suǒ dǔ tàmò lěi qiān zhǒng， měi qín sī lěi rì， rú duì gǔ rén。 qí suǒ zhù《 gǔ zhòu shí yí》 sān juàn， xì jì wú dà chéng zhī shū 'ér zuò。 dì yùn yòng zì shū yǔ suǒ jiàn jīn wén xiāng hù jiàohé， yǐ zhèng sòng xuē shàng gōng《 lì dài zhōng dǐng yí qì kuǎn shí fǎtiè》、 qīng ruǎn yuán《 jī gǔ zhāi zhōng dǐng kuǎn shí》 jí wú róng guāng《 yún qīng guǎn jīn shí lù》 sān shū zhī wù。 sì yòu dé wú shì fēn《 jùn gǔ lù》 dú zhī， fǎn fù wán wèi， yòu duō huò xīn yì、 fù yú guāng xù 'èr shí jiǔ nián zhù《 gǔ zhòu yú lùn》 èr juàn， yǐ dìng zhèng wú shì fēn zhī wù jiě jí zì jǐ qián zuò zhī shū miù zhě。 qí jiàn shù suì chāo chū qián rén。 dàn tā duì gǔ wén zì de yán tǎo， réng bù yǐ cǐ wéi zhǐ jìng， dāng qīng guāng xù 'èr shí wǔ nián（ 1899） jiá gǔ wén zài hé nán 'ān yáng yīn xū chū tǔ hòu， dān tú liú 'ě bǎ tā suǒ dé de bù fēn jiá gǔ， xuǎn tuò chū yī qiān lìng wǔ shí bā piàn， yú guāng xù 'èr shí jiǔ nián（ 1903）， yìn chéng《 tiě yún cáng guī》 liù cè， gōng zhī yú shì。
　　
　　 sūn yí ràng xíng jiē shū zhóu
　　
　　 shuō míng： zòng 123 lí mǐ、 héng 29 lí mǐ。
　　
　　 dāng shí xué zhě bàn xìn bàn yí， zhāng bǐng lín zhí zhǐ zhī wéi wěi zào。 ér sūn yí ràng dú qí shū jí rú huò zhì bǎo， yǐ wéi zhè shì yán jiū shāng dài wén zì de kě kào zī liào。 biàn míng sī kǔ xiǎng， fā fèn zuānyán， kǎo shì qí xíng yì， yòng fēn lèi fǎ bǎ jiá gǔ wén zì de nèi róng zuò liǎo qū fēn， bìng duì dà bù fēn dān zì zhú gè jìn xíng biàn xī， yú cì nián（ 1904） yòu xiě chū dì yī bù yán jiū jiá gǔ wén de zhuān zhù héng héng《 qì wén jǔ lì》 èr juàn， wéi jiá gǔ wén de yán jiū kāipì liǎo dào lù， chéng wéi cǐ xué de kāi shān zhī zǔ。 dì 'èr nián， sūn yí ràng yòu jìn yī bù bǎ jīn wén、 jiá gǔ wén、 shí gǔ wén jí guì zhōu hóng yán shí kè wén zì yǔ《 shuō wén》 gǔ zhòu hù xiāng kān xiào， jǔ qí qí yì suǒ zài， míng qí shěng biàn zhī yuán， lái tàn suǒ gǔ wén、 dà xiǎo zhuàn de yán gé， zhù wéi《 míng yuán》 qī piān， duì gǔ wén zì xué yòu tí chū yī xiē xīn de jiàn jiě， bǎ gǔ wén zì de yán jiū， tuī xiàng liǎo xīn de gāo fēng。 tā rú《 zhá yí》 yī shū， xì sūn yí ràng bǎ zì jǐ sān shí nián lái yuè dú zhōu qín hàn wèi yǐ qì qí liáng de qī shí bā zhǒng gǔ jí suǒ zuò de bǐ jì， yǔ tā jiā jiàn jiě hù xiāng cān zhèng， hài yǐ jiàokān wén zì， quán shì yí yì， dìng zhèng 'é wù de xiào chóu xué míng zhù。 qí kǎo shì jīng shěn， xué zhě jiāo yù。《 zhòu qǐng shù lín》， zé shì tā wǎn nián shǒu zǒu de xué shù lùn cóng。 qí shū shōu lù gè lèi kǎo、 shuō、 shù、 shì yì、 xù bá、 zhōng dǐng shì wén、 jīn shí kǎo bá、 jì biàn děng zhuān lùn yī bǎi 'èr shí duō piān， xiǎn shì liǎo tā yī shēng zhì xué de quán mào。
　　
　　《 wēn zhōu jīng jí zhì》 yī shū， shì sūn yí ràng zǎo nián duì wēn zhōu zì táng sòng qì jiā dào yǐ lái yī qiān sān bǎi yú zhǒng zhù suǒ zuò de yī bù mù lù zhuān zhù。 fēn lèi zūn zhào sì bù， zǐ mù cān zhào sì kù zǒng mù。 měi shū zhī xià， cǎi lù yuán shū xù bá yǐ jí qián rén de píng yì shí yǔ， ér hòu tí chū zì jǐ de jiàn jiě， yǐ shēn fā qí jīng 'ào， dìng zhèng qí 'é wù。 quán shū wǎng luó hóng fù， tǐ lì jǐn yán， fèi shí bā zài， yú guāng xù wǔ nián cái xiě dìng， yǐ hòu gè jùn yì fēn qǐ zhuàn zhù dì fāng yì wén， shí yóu cǐ shū dǎo fū xiān lù。
　　
　　 zǒng zhī， sūn yí ràng měi zhù yī shū， bì duō chuàng jiàn。 yú háng zhāng bǐng lín mù wú yú zǐ， tā duì sūn yí ràng de xué wèn què jí wéi qīn pèi。 guāng xù sān shí sì nián（ 1908）， tā zì běn zhì shū sūn yí ràng shuō：“ zì dé qīng（ yú yuè） dìng hǎi（ huáng yǐ zhōu） èr shī xià shì， guāng kuī rán， dú yòu xiān shēng。” bìng shèng zàn qí xué shù chéng jiù， yǐ wéi“ zhì liù yì， bàng mò shì， qí jīng zhuān zú yǐ mó ＊ jī hàn， sān bǎi nián jué děng shuāng yǐ！” xiǎng shèng míng wǎn qīng， kě wèi guāng yàn wàn zhàng， shí bù kuì wéi qián jiā yǐ hòu jí dà chéng de yī wèi pǔ xué zì xī xué dōng lái， sūn yí ràng zǎo zài guāng xù shí 'èr nián（ 1886） jiù kāi shǐ jiē chù xī fāng xiān jìn de kē xué wén míng yǔ zhèng zhì sī xiǎng。 sì hòu， tòng guó shì diàn wēi gèng jìn yī bù jiǎng qiú xīn xué， duō fāng sōu jí yòu guān shí wù zhèng shū， tàn suǒ jiù guó tú qiáng zhī dào。 tā zuò 'ér sī， qǐ 'ér xíng， biàn jiàn jiàn zǒu chū shū zhāi， chǎn xī xué， yì biàn fǎ， bàn shí yè， xīng xué xiào， lì tú kāi tōng mín zhì， gé xīn zhèng zhì， yǐ wǎn jiù guó jiā mín zú yú wēi wáng。
　　
　　 jiá wǔ zhōng rì zhàn qǐ， dāng nián qī yuè， sūn yí ràng fèn mèi 'ér qǐ， yì rán dān dāng liǎo ruì 'ān xiàn chóu fáng jú zǒng dǒng de zhòng rèn， xiàng zhè jiāng xún fǔ liào shòu chē tiáo chén： dǔsè hǎi kǒu， xiū lǐ chéng yuán， jiàn zhù pào tái， gòu bàn jūn huǒ， qīng chá bǎo jiá， chóu juān jīng fèi děng liù xiàng yào wù。 bìng dān xīn cèhuà， zài ruì 'ān fù zhī shí shī。 jí qīng tíng qiān dìng mǎ guān tiáo yuē， sūn yí ràng 'āi tàn“ jīn rì shì shì zhī wēi， shì biàn zhī kù， wéi shù qiān nián suǒ wèi yòu”， suì bào“ yí shān tián hǎi zhī huī zhì”， chàng lì xīng rú huì， shǒu dìng《 xīng rú huì lüè lì》 èr shí yī tiáo， xī wàng tōng guò zhè yī mín jiān zǔ zhì，“ hé gǔ xíng shěng sì wàn wàn rén wéi yī tǐ”， yóu mín zhòng jí zī bàn yínháng， yíng shāng yè， xiū tiě gè， kāi kuàng shān， bàn gōng chǎng， xīng tuán liàn， jié wài jiāo， qīng lì zhì，“ yǐ wéi yì zú zhī guǎng bào， yǐ zhì zhōng guó zhī lóng píng”。
　　
　　 dài kāng yòu wéi gōng chē shàng shū， yào qiú wéi xīn biàn fǎ， shēn pèi qí suǒ lùn dòng zhōng zhēngjié。 jí wù xū biàn fǎ shī bài， fù jīng gēng zǐ zhī yì， sūn yí ràng 'ě wàn shí jiān， xīn qǐng chén zhòng。 guāng xù 'èr shí qī nián chūn， qīng tíng pò yú xíng shì， chóngshēn biàn fǎ gèng zhì， xià zhào qiú yán。 sūn yí ràng yìng shèng xuān huái zhī qǐng， wéi zhī dù mén shí rì， zhēn duì dāng shí zhèng zhì bì duān， xiě dìng《 biàn fǎ tiáo yì》 sì shí tiáo， zhù zhāng bà fèi guì bài cháo yí， qīng chú rǒng guān jìn lì， cái chè nèi wù fǔ hé tàijiàn， jiàn lì yù jué suàn cái zhèng zhì dù， shè lì yì yuàn， chuàng bàn bào guǎn， zhǔn xǔ rén mín yán shì， shè shāng huì， liàn mín bīng， bàn jǐng zhèng， zhì yě liàn， kāi gōng chǎng， zhòng nóng gēng， xiū shuǐ lì děng děng。 bù shǎo nèi róng， chù jí fǔ xiǔ de fēng jiàn zhì dù。 shèng xuān huái chí chí bù gǎn shàng chén， nǎi zhī suǒ wèi biàn fǎ gèng zhì， yě zhǐ shì qī rén zhī tán。
　　
　　 zhì cǐ tā shēn gǎn qīng cháo de zhèng zhì yǐ wú kě jiù yào， qí zhèng zhì lì chǎng suì cóng zhōng jūn jiù guó de gǎi liáng wéi xīn， ér zhuǎn wéi tóng qíng fǎn qīng gé mìng。 qí shí， zhè jiāng shì guāng fù huì de jī dì， gé mìng huó dòng fēng qǐ yún yǒng。 guāng xù sān shí sān nián wǔ yuè， qiū jǐn bèi bǔ， tā qǐng qiú zuò shī hú guǎng zǒng dū zhāng zhī dòng mì diàn qí zhí zhè jiāng xún fǔ zhāng céng * shè fǎ yíng jiù。 guāng fù huì huì yuán jiā xīng mì mì gé mìng zǔ zhì“ wēn tái chù huì guǎn” fù zé rén 'áo jiā xióng bìnàn lái wēn， tā shēn lǜ“ yǒng、 ruì 'ěr mù shèn duō， fēi bì 'áo zhī chù”， tōng guò yǒu rén hù qí chū zǒu dōng yáng。 tóng nián， yuèqǐng hóng qiáo míng qiáng nǚ xué xiào cháng guāng fù huì huì yuán chén nài xīn jù zhòng yǎn shuō“ xīn shān gē”， xuān yáng gé mìng， fǔ xiàn yán mìng jī bǔ。 chén qián lái wēn zhōu， sūn yí ràng gān mào fēng xiǎn， yán zhī yú jiā， hù qí dōng dù rì běn， fù tǐng shēn 'ér chū， yǔ zhè jiāng bù zhèng shǐ bǎo fēn、 wēn zhōu zhī fǔ xī guān xiāng kàng héng， lì wéi chén nài xīn shēn biàn。
　　
　　 jǐ jīng zhōu zhé， zhōng yú píng xī liǎo zhè yī fēng bō。 fán cǐ zhǒng zhǒng， shuō míng sūn yí ràng suí zhe shí dài cháo liú， zài yī dìng chéng dù shàng zhī chí liǎo jiù mín zhù zhù yì de zī chǎn jiē jí gé mìng， zhè duì tā de yī shēng lái shuō， yě shì zhì wéi nán néng kě guì de。 wǎn nián， sūn yí ràng bù dé yǐ 'ér qiú qí cì。 yòng mò jiā kǔ zhì lì xíng de shí jiàn jīng shén， nǔ lì fú wù sāng zǐ， xīng bàn jiào yù bìng jìn xíng gè zhǒng shí yè huó dòng。 zì guāng xù 'èr shí 'èr nián（ 1897） zhì sān shí 'èr nián jiān， tā yǔ huáng shào jī、 shào dì xiōng dì děng chuàng lì ruì 'ān wù nóng yǒu huì， zhì dì shì yàn， gǎi jìn nóng sāng。 sì yòu pài rén zhì xiāng 'è liǎng shěng kǎo chá kuàng wù， zǔ shè fù qiáng kuàng wù gōng sī， kāi cǎi yǒng jiā de qiān kuàng。 wéi kāipì hǎi shàng jiāo tōng， jiàn lì dà xīn lún chuán gǔ fèn gōng sī， zū hú guǎng lún háng xíng yú ruì 'ān shàng hǎi zhī jiān， qí hòu yòu yǔ nán tōng zhāng jiǎn děng shè jiāng zhè yú yè gōng sī yú shàng hǎi， kāi shǐ yòng yú lún zài yán hǎi bǔ yú。
　　
　　 guāng xù sān shí yī nián（ 1905） qiū qī yuè， ruì 'ān shè xiàn shāng huì， gōng tuī sūn yí ràng wéi zǒng lǐ。 rèn nèi， wéi shōu huí sū háng yǒng quán， yǔ chǎng shòu qián、 liú jǐn zǎo děng chéng lì zhè jiāng bǎo lù jù kuǎn huì， bìng zài ruì 'ān shè lì fēn huì， zhì diàn qīng tíng， jiān jué fǎn duì xiàng yīng guó jiè kuǎn， lì zhēng chóu zī zì bàn。 zài dì fāng shì wù zhōng， sūn yí ràng rèn wéi“ zì qiáng zhī yuán mò xiān yú xīng xué”。 yīn 'ér tā yòng zài jiào yù shì yè shàng de xīn xuè zuì duō， shōu xiào yě zuì zhù。 tā cóng guāng xù 'èr shí 'èr nián（ 189） qǐ， xiān zài ruì 'ān yī xiàn bàn jiào yù， chuàng jiàn liǎo yī suǒ zhuān gōng shù xué de suàn xué shū yuàn（ hòu gǎi míng xué jì guǎn）， yǐ zào jiù kē xué jì shù rén cái。 qí shǒu dìng yì chéng、 xué guī， duì dé yù zhì yù de péi yǎng hé shū yuàn de guǎn lǐ， dū tí chū liǎo yán gé de yào qiú。
　　
　　 wèi jǐ， tā yòu chuàng bàn liǎo fāng yán guǎn hé ruì píng huà xué xué táng gè yī suǒ， zhuān gōng wài yǔ hé huà xué， hái zài jùn chéng chuàng bàn yī suǒ cán xué guǎn， yǐ shì gǎi liáng cán sāng。 jīng guò wǔ nián de bàn xué shí jiàn， dào liǎo guāng xù 'èr shí qī nián（ 1901）， yòu jiāng xué jì guǎn hé fāng yán guǎn hé bìng kuò chōng wéi ruì 'ān pǔ tōng xué táng， fēn shè zhōng wén、 xī wén、 suàn xué sān gè zhuān xiū bān， duì shí wǔ suì yǐ shàng sān shí suì yǐ xià de xué zǐ shí shī zhōng děng jiào yù。 wéi shǐ jiào yù pǔ jí， bìng zài ruì chéng gè yú bàn qǐ sì suǒ méng xué táng， yǐ wéi yòu tóng jiù xué zhī suǒ。 hòu yòu bàn dé xiàng、 yì wǔ、 xuān wén sān suǒ nǚ xué， shǐ zhōng chǎn rén jiā shēn zài guī mén de nǚ zǐ yě yòu liǎo jiē shòu jiào yù de jī huì。 zài péi yǎng shī zī zào jiù zhuān mén rén cái fāng miàn， tā céng gěi zī pài sòng ruì 'ān céng tōng xué táng gāo cái shēng chén kǎi、 xǔ fān 'èr rén liú xué rì běn xí shù lǐ huà， bìng yāo jí gāo cái shēng jiāzhǎng， jiàn yì lìng zǐ dì fù rì liú xué。 yī nián zhōng ruì 'ān dōng dù liú xué zhě dá 'èr shí yú rén， zài zhè jiāng jiào yù shǐ shàng， kāi liú xué guó wài de fēng qì zhī xiān。 guāng xù sān shí yī nián（ 1905） bā yuè， qīng zhèng fǔ jué dìng fèi kē jǔ， shè xué xiào。
　　
　　 sūn yí ràng shòu wēn chù liǎng fǔ rén shì de tuī dài， yú dāng nián shí yuè jiù rèn wēn chù xué wù fēn chù zǒng lǐ。 tā de jiào yù shì yè suì yóu ruì 'ān yī xiàn， tuī guǎng 'ér zhì yú zhè nán dì qū。 zài xué wù fēn chù zǒng lǐ rèn nèi， sūn yí ràng shǒu xiān zhěng dùn liǎo wēn zhōu fǔ zhōng xué táng。 bìng shēn kè dì rèn shí dào yù qiú jiào yù pǔ jí， bì xū péi yǎng shī zī； péi yǎng shī zī， zhuān lài shī fàn jiào yù。 yuán yú cì nián xià liù yuè， jué dìng zài wēn chù liǎng fǔ gè bàn shī fàn xué táng yī suǒ。 wēn xiào zé zhǐ dào sī qián yuán xiào shì guǎn。
　　
　　 wéi jiě jué jiàn zhù zī jīn jí jiàn xiào hòu de cháng nián jīng fèi， tā lì pái wán gù shì lì de gān rǎo， zhī chēng yú guān shēn zhī jiān。 lì shí sān nián， xīn lì jiāo cuì， zhōng yú yǐ sān wàn liù qiān yuán de jù zī， yú guāng xù sān shí sì nián（ 1908） jiàn chéng wēn zhōu shī fàn xué táng， jì xiào shè lóu fáng shí sān yíng， píng fáng shí 'èr yíng， dāng nián zhāo shēng 'èr bǎi sì shí míng rù xué。 shì qián， wéi zào jiù xiǎo xué shī zī yǐ yìng jí xū， céng jiǎ wēn zhōu fǔ zhōng xué táng cì dì jǔ bàn lǐ huà、 bó wù、 tǐ yù、 yīnyuè děng kē chuán xí suǒ， bàn nián sù chéng bì yè； tóng shí bìng yú měi nián shǔ jiǎ jí zhōng gè kē xiǎo xué jiào shī， jǔ bàn duǎn qī jiǎng xí huì， yǐ tí gāo zài zhí jiào shī de sù zhì， shǐ xīn jiào yù shì yè zhú bù zǒu shàng zhèng guǐ。 rèn zhí qī jiān， tā gòng chóu jí jiào yù jī jīn wǔ shí duō wàn yuán， zài wēn chù liǎng fǔ shí liù xiàn chuàng bàn liǎo gè lèi gè jí xué xiào sān bǎi yú suǒ。 qí bì lù lán lǚ kāipì shān lín zhī gōng， wéi cháo yě suǒ gòng yǎng， sì shòu wěi wéi xué bù 'èr děng zī yì guān， zhè jiāng xué wù yì shēn。
　　
　　 guāng xù sān shí sān nián shí yī yuè， fù bèi quán shěng xué jiè tuī jǔ wéi jiào yù zǒng huì huì cháng。（ huì cháng cài yuán péi jiǔ wèi rèn zhí。 sūn yǐ fù huì cháng shè huì cháng zhí wù）。 zhè shí， tā huán gù guó nèi jiào yù qíng kuàng， jié hé zì jǐ shí yú nián de bàn xué jīng yàn。 fù shàng chén《 xué wù píng yì》、《 xué wù zhī yì》 yú xué bù， duì quán guó jiào yù dà jì， tí chū jiàn yì。 qí suǒ chén dōushì qièzhòng shí bì de jīng bì jiàn jiě。 qí jiǎng qiú shì gōng， shí shì qiú shì de zuò fēng， chú xué shù lùn zhù wài， shuài yú jiào yù shì yè shàng jiàn zhī， shí wéi xīn jiào yù shì yè de xiān xíng zhě hé kāi tuò zhě。 sūn yí ràng shì shì hòu，《 qīng shǐ gǎo》 wéi zhī lìzhuàn。 hòu lái， wēn zhōu liù xiàn rén shì， wéi miǎn huái qí kāi tuò jiào yù zhī gōng， nǎi gòu dì bì zhòu yuán jiàn zhòu gōng cí hé zhòu yuán tú shū guǎn yǐ zī jìng yǎng。 qí ruì 'ān gù jū de cáng shū lóu yù hǎi lóu， liè wéi quán guó de zhòng diǎn wén wù bǎo hù dān wèi。 zhòu yuán lǐ de zhòu gōng cí hé zuò luò 'ōu hǎi qū cí hú nán cūn de jī dì， yědōu zuò wéi wēn zhōu shì de lì shǐ wén wù jiā yǐ bǎo hù。
　　
　　 zhé rén wǎng yǐ！ ér qí yī shēng de guāng huī yè jì， yǐ yǒng chuí yú shì， yíng dé liǎo rén men de wú xiàn chóng jìng。
　　
　　 sūn yí ràng de xué shù chéng jiù
　　 sūn yí ràng（ 1848-1908） zì zhòng róng， hào zhòu □， zhè jiāng ruì 'ān rén。 wǎn qīng pǔ xué dà shī， zhù zuò yòu sān shí duō zhǒng。 zài jīng xué、 zhū zǐ xué、 wén zì xué、 kǎo jù xué、 jiàokān xué、 yǐ jí dì fāng xiàn de zhěng lǐ děng fāng miàn dōuyòu zhuó yuè de chéng jiù。 zhāng tài yán zàn yù tā wéi " sān bǎi nián jué děng shuāng "。 guō mò ruò shuō tā shì " qǐ hòu chéng qián yī jù rú "。 tā yòu shì jìn dài xīn jiào yù de kāi chuàng zhě zhī yī， zài lǐ lùn hé shí jiàn shàng chéng jiù zhuó zhù， shì qīng mò zhù míng de jiào yù jiā。
　　1、 jīng zǐ xùn gǔ fāng miàn zài jīng zǐ xùn gǔ shàng， sūn yí ràng de dài biǎo zuò shì《 zhōu lǐ zhèng yì》 hé《 mò zǐ jiàngǔ》。《 zhōu lǐ》 yì míng《 zhōu guān》， fēn《 tiān guān zhǒng zǎi》、《 dì guān sī tú》、《 chūn guān zōng bó》、《 xià guān sī mǎ》、《 qiū guān sī kòu》、《 dōng guān sī kōng》 liù piān，（ qí zhōng《 dōng guān》 yī piān zài hàn chū yǐ yì， bǔ yǐ《 kǎo gōng jì》）， shì jì lù wǒ guó gǔ dài guān zhì de shū。 sūn yí ràng rèn wéi《 zhōu lǐ》 shì zhōu gōng zhì tài píng zhī shū， xiān wáng zhèng jiào suǒ zì chū， zhōu dài fǎ zhì zhī zǒng cuì。 ér qín hàn yǐ lái， zhū rú bù néng róng huì guàn tōng， zhèng xuán zhù shī zhī jiǎn 'ào， jiǎ kuí shū guò yú shū lüè， suì yú 1873 nián kāi shǐ zhuàn shù， zhì 1899 nián fāng cái wán chéng《 zhōu lǐ zhèng yì》 bā shí liù juàn。 qián hòu fèi shí 'èr shí liù nián， sūn yí ràng de《 zhōu lǐ zhèng yì》 yī shū， jí qián rén yán jiū《 zhōu lǐ》 zhī dà chéng， guǎng fàn 'ér xiáng xì dì zhēng yǐn gè zhǒng wén xiàn。 yǐ wéi《 zhōu lǐ》 de kě xìn xìng tí gōng liǎo qiáng yòu lì de zhèng jù， zhāng tài yán zàn xǔ wéi " gǔ jīn zhī yán《 zhōu lǐ》 zhě mò néng xiān yě。 " liáng qǐ chāo duì cǐ shū yě tuī chóng bèi zhì， shuō " zhè bù shū kě suàn qīng dài jīng xué jiā zuì hòu de yī bù shū， yě shì zuì hǎo de yī bù shū "。
　　 sūn yí ràng yòu gǎn yú qīng mò zhèng zhì fǔ bài guó jiā wēinàn， yǐ " mò zǐ qiáng běn jié yòng， láo xīn kǔ zhì， gāi zōng dào yì， yìng biàn chí wēi， qí xué zú yǐ bì jīn zhī shí jú。 " zài qīng dài xué zhě bì yuán、 wāng zhōng、 wáng niàn sūn fù zǐ děng rén zhěng lǐ de jī chǔ shàng， qín sī shí nián 'ér zhuàn chéng《 mò zǐ jiàngǔ》 shí wǔ juàn。 jīng sūn yí ràng de jí jiě，《 mò zǐ jiàngǔ》 chéng wéi rén men yuè dú de shàn běn。 zhì jīn hái méi yòu yī běn《 mò zǐ》 jiàozhù néng chāo guò bìng qǔ dài《 mò zǐ jiàngǔ》。 tè bié shì shū zhōng yǔ jìn dài xī xué xiāng tōng de míng xué、 guāng xué、 lì xué děng zhī shí de chǎn fā， shì yǔ sūn yí ràng de nǔ lì fēn bù kāi de。 yǐ zhì mò xué yòu chéng wéi jìn dài xiǎn xué。 liáng qǐ chāo zài《 zhōng guó jìn sān bǎi nián xué shù shǐ》 zhōng píng shù shuō： mò zǐ lǐng tóu de " xiān qín zhū zǐ xué zhī fù huó， shí wéi sī xiǎng jiě fàng yī dà guān jiàn。 "
　　2、 gǔ wén zì yán jiū fāng miàn sūn yí ràng de《 qì wén jǔ lì》 shì wǒ guó dì yī běn kǎo shì jiá gǔ wén de yán jiū zhù zuò。 1899 nián wáng yì róng fā xiàn jiá gǔ wén hòu， dì 'èr nián biàn xùnnàn liǎo， méi yòu gù dé shàng duì jiá gǔ zuò zhù lù hé yán jiū， 1903 nián liú 'ě jiāng qí suǒ dé jiá gǔ biān wéi《 tiě yún cáng guī》 hòu shuō： " bù yì shuāi nián dǔ cí qí jì， ài wán bù yǐ， zhé qióng liǎng yuè lì xiào dú zhī， yǐ qián hòu chóngfù zhě cān hù cǎi yì， nǎi lüè tōng wén zì。 " yú 1904 nián biàn zhuàn chéng《 qì wén jǔ lì》 èr juàn。 gāi shū fēn rì yuè、 zhēn bǔ、 bǔ shì、 guǐ shén、 púrén、 guān shì、 fāng guó、 diǎn lǐ、 wén zì、 zá lì shí piān。 jì shì wén zì yòu kǎo zhì dù， kāi liǎo gǔ zì kǎo shì yǔ gǔ shǐ kǎo zhèng xiāng jié hé hé xiān lì。 sūn yí ràng kǎo shì de zì gòng yòu 185 gè， suī rán duō bàn shì hé dān gè jīn wén de bǐ jiào zhōng rèn chū lái de cháng yòng zì， dàn tā bì jìng shì jiào xì tǒng dì yán jiū jiá gǔ wén zì de dì yī rén。
　　 zài gǔ wén zì yán jiū fāng miàn， sūn yí ràng hái zhù yòu《 míng yuán》 èr juàn， gāi shū zōng guàn yīn、 xíng、 yì， cóng shāng zhōu wén zì zhǎn zhuǎn biàn yì zhī guǐ jì， tàn míng gǔ wén zì de yuán liú， bìng kāi qǐ liǎo yòng jiá gǔ wén kǎo zhèng gǔ wén zì de xiān hé， bèi yù wéi " huàshídài de zuò pǐn "。
　　3、 jiào yù sī xiǎng sūn yí ràng zhù zhāng pǔ jí jiào yù。 zài tā nǐ dìng de《 wēn chù xué wù fēn chù zàn dìng xué táng guǎn lǐ fǎ》 zhōng tí chū： " guó mín zhī zhì yú xián fǒu， guān guó jiā qiáng ruò shèng shuāi。 chū děng xiǎo xué běn yìng suí dì guǎng shè， shǐ yì wú bù xué zhī hù， jiā wú bù xué zhī tóng "。 ér pǔ jí jiào yù yòu yìng cóng guān lì kāi shǐ。 tā tí chū " yù qiú quán guó wú bù shòu jiào yù zhī mín， bì xiān qiú wú bù shòu jiào yù zhī guān lì "。（《 xué wù běn yì》） tā tí yì qīng zhèng fǔ míng wén guī dìng， shí nián zhī wài， fēi jīng shī dà xué táng bì yè zhě， bù dé wéi zhī fǔ； fēi gè shěng zhōng xué yǐ shàng bì yè zhě， bù dé wéi zhōu xiàn。 shí nián zhī nèi， yīn jīng shī dà xué táng hé gè shěng zhōng xué míng é yòu xiàn， yī shí bù néng mǎn zú zhè yī yào qiú， kě cǎi qǔ biàn tōng bàn fǎ， jí kāi shè " lì zhì jiǎn yì xué táng "， tōng guò duǎn qī jìn xiū fāng shì， ràng guān lì jiē shòu xīn shì jiào yù。
　　 sūn yí ràng hái zhòng shì shī fàn jiào yù， zhù zhòng shī zī duì wǔ jiàn shè。 tā rèn wéi " tuī guǎng xué táng 'ér bù xiān shè shī fàn， yóu zhī wú sì 'ér gēng， ān qī shōu huò "。 " xī guó jiào yuán duō wéi shī fàn chū shēn， gù xiōng yòu chéng zhú "。 sūn yí ràng rèn wéi " xué xiào jiào yù zhī liáng fǒu， yóu yú jiào yuán rén gé zhī ruò hé， gài jiào yuán yī jǔ yī dòng， yī yán yī yǔ yìn yú 'ér tóng nǎo zhōng， qí gǎn huà yòu yǒng bù néng miè zhě "。 yīn cǐ， tā duì jiào shī de sù zhì tí chū liǎo jù tǐ dì yào qiú。 shǒu xiān， jiào shī bì xū rè 'ài jiào yù shì yè。 èr shì jiào shī yào yòu fēng fù de kē jì wén huà zhī shí。 dì sān， jiào shī hái yào zhǎng wò jiào yù xué yǔ xīn lǐ xué zhī shí。 dì sì， jiào shī yào yòu kē yán néng lì。 dì wǔ， jiào shī yào yòu jiàn kāng de shēn tǐ。
　　 sūn yí ràng yǐ tā jiào yù huó dòng de zhuó yuè gòng xiàn hé jiào yù sī xiǎng de dú tè jiàn jiě， yíng dé qīng mò jiào yù jiè de yī zhì tuī chóng， zài jìn dài jiào yù shǐ shàng yì zhàn yòu zhòng yào de dì wèi。