| zì： | cháng qīng | ||
| wǎngbǐhào： | sūn wǔ zǐ | ||
yuèdòusūn wǔzài百家争鸣dezuòpǐn!!! | |||
gōng yuán qián 552 nián， jí kǒng zǐ chū shēng de qián yī nián， zài qí guó dū chéng lín zī yǐ běi de jǔ yì（ jīn shān dōng guǎng ráo xiàn jìng nèi， yǔ lè 'ān yì wéi tóng yī dì miàn）， hàn zú。 dàn shēng liǎo yī wèi wěi dà de jūn shì jiā hé jūn shì lǐ lùn jiā。 tā jiù shì bèi hòu shì bìng chēng wéi shān dōng wén wǔ liǎng shèng rén zhī yī de wǔ shèng， yě chēng “ bīng shèng ” héng héng sūn wǔ。（ sūn wǔ chū shēng shí xìng tián， hòu gǎi xìng sūn。 wéi shǐ chēng wèi tǒng yī， shū zhōng tǒng chēng sūn wǔ héng héng biān zhě zhù）
sūn wǔ de yuǎn zǔ qí shí jì bù xìng sūn， yě bù xìng tián， ér shì xìng chén， shì chūn qiū shí qī chén guó gōng zǐ chén wán de hòu dài。
chén guó shì chūn qiū shí qī de yī gè xiǎo guó， lǐng yù bāo kuò jīn hé nán de dōng bù jí 'ān huī de běi bù， guó dū zài chén（ jīn hé nán huái yáng yī dài）。 shǐ fēng zhī jūn shì zhōu wǔ wáng de nǚ xù hú mǎn， tā shì shùn de hòu dài， fù qīn shì zhōu wǔ wáng shí fù zé zhí zhǎng táo qì zhì zuò de“ táo zhèng”（ guān míng）。 zhōu wáng cháo jiàn lì hòu， jiàn lì liǎo shù bǎi gè zhū hóu guó， yǐ bǐngwèi zhōu wáng shì。 jiāng zǐ yá bèi zhōu wǔ wáng fēn fēng dào qí dì， jiàn lì qí guó。 hú mǎn zé bèi zhōu wǔ wáng fēn fēng dào liǎo chén。 cǐ hòu， hú mǎn yīn fēng chén 'ér chēng chén hú gōng， suǒ jiàn fāng guó yì chēng chén guó， zǐ sūn hòu lái yě yǐ guó míng wéi xìng shì， jí xìng chén。
gōng yuán qián 527 nián， nián jǐn 25 suì de sūn wǔ wán chéng kuàng shì shèng shū héng héng《 sūn zǐ bīng fǎ》。
gōng yuán qián 707 nián， dāng chén guó jūn wèi chuán zhì chén huán gōng shí， chén guó fā shēng liǎo nèi luàn。 chén huán gōng de dì dì shā liǎo
lí kāi chén guó yǐ hòu yào tóubèn dào shénme dì fāng， chén wán zǎo jiù yòu liǎo dǎ suàn。 tā mù dǔ zài zhēng bà zhōng yuán de juézhú zhōng， qí huán gōng bù jì qián xián， zhòng yòng hé zì jǐ yòu“ yī jiàn zhī chóu” de guǎn zhòng wéixiàng， jūn chén tóng xīn， lì jīng tú zhì， duì nèi zhěng dùn cháo zhèng， ruì yì gǎi gé， duì wài zūn wáng rǎng yí， guǎng nà rén cái。 yú shì， chén wán yì rán lái dào qí guó。
chén wán dào dá qí guó hòu， qí huán gōng jiàn tā yí biǎo táng táng， yán tán bù sú， pō yòu jīng tiān wěi dì zhī cái， ér qiě chén wán yòu shì chén guó gōng zǐ， yú shùn zhī hòu， yú shì qí huán gōng dǎ suàn pìn tā wéi kè qīng， yě jiù shì dāng qí huán gōng fēi qí yì de gāo jí mù liáo。 chén wán qiān xùn dì xiè jué liǎo。 qí huán gōng jiù ràng tā dān rèn liǎo guǎn lǐ bǎi gōng（ quán guó suǒ yòu de shǒu gōng zhì zào yè） de“ gōng zhèng”（ guān míng）。
chén wán zài qí guó， jiǎng rén shǒu yì， bàn shì dé tǐ， biǎo xiàn chū hěn gāo de dào dé xiū yǎng。 yòu yī cì chén wán zài bái tiān zhāo dài qí huán gōng yǐn jiǔ， dāng hē dào xīng tóu shí， tiān yǐ jīng hēi xià lái liǎo。 qí huán gōng shuō：“ diǎn shàng dēng jì xù hē！” zhè shí chén wán hěn gōng jìng dì zhàn qǐ lái shuō：“ chén zhǐ zhī dào bái tiān shì fèng jūn zhù yǐn jiǔ， bù zhī dào wǎn shàng péi yǐn， shí zài bù gǎn fèng mìng。” hòu rén píng jià chén wán zhè zhǒng zuò fǎ shí shuō：“ yòng jiǔ lái wán chéng lǐ yí， bù néng wú xiàn duódì jì xù xià qù， jiù shì yì； péi jūn zhù yǐn jiǔ wán chéng lǐ yí hòu biàn bù zài shǐ jūn zhù guò liàng guò dù， zhè jiù shì rén。” zhè jiàn shì shì chén wán jiǎng rén shǒu yì de hěn hǎo tǐ xiàn。
chén wán zài dān rèn“ gōng zhèng” qī jiān， bù jǐn bāng zhù qí guó wán chéng liǎo“ gōng gài tiān xià”、“ qì gài tiān xià” de zhēng bà mù biāo， hái zǔ zhì rén biān dìng liǎo《 kǎo gōng jì》 yī shū。 yóu yú chén wán chū sè de gōng zuò hé jué jiā de rén pǐn， qí huán gōng biàn cì gěi tā yī xiē tián zhuāng。 chén wán yī zé wèile yǐn xìng bìnàn， èr zé wèile biǎo shì duì qí huán gōng cì fēng tián zhuāng de gǎn jī， sān zé dāng shí chén、 tián 'èr zì de dú yīn chàbù duō， gù yǐ tián wéi xìng， gǎi chén wán wéi tián wán。 tián wán hòu lái qǔ qí dà fū yì zhòng zhī nǚ wéi qī， jiā shì zhú jiàn xīng wàng qǐ lái， fù guì yíng mén， chéng wéi qí guó de wàng zú。 tián wán sǐ hòu， shì hào jìng zhòng。
tián jìng zhòng wán zhī zǐ míng zhì mèng yí。 tián zhì mèng yí shēng mǐn mèng zhuāng。 tián mǐn mèng zhuāng shēng wén zǐ xū wú， shì qí zhuāng gōng。 tián wén zǐ xū wú shēng huán zǐ wú yǔ， yì shì qí zhuāng gōng。 tián wú yǔ chéng tián shì jiā zú shàng wǔ yí fēng， yǐ yǒng wǔ zhù chēng， lì dà wú bǐ， shòu dào qí zhuāng gōng de chǒng 'ài hé qì zhòng， guān zhì dà fū， bìng bèi fēng cǎi yú qí guó de jǔ yì（ sūn wǔ chū shēng dì）。 tián wú yǔ yòu sān gè 'ér zǐ： tián kāi（ wǔ zǐ）、 tián qǐ（ lí zǐ） hé tián（ sūn） shū。 tián kāi méi yòu guān zhí， shì píng mín bù yī， qí yī shēng zhù yào huó dòng zài bǎi qǐn tái， céng wéi qí jǐng gōng dēng tái 'ér gǔ qín， shì qí guó yòu míng de“ yuèshī”。 tián qǐ wéi qí guó dà fū， xiān shì qí jǐng gōng， hòu wéi qí dào gōng zhī xiāng。 qí zài zhèng qī jiān， xiàng mín zhòng shōu qǔ fù shuì shí， gù yì yòng xiǎo dǒu； ér zài xiàng mín zhòng fàng dài shí， què gù yì yòng dà dǒu， àn xíng dé zhèng yú mín， shōu qǔ mín xīn。 cóng cǐ， tián shì shēn dé mín zhòng 'ài dài，“ guī zhī rú liú shuǐ”， tián shì jiā zú rì yì qiáng shèng。 tián（ sūn） shū jí sūn wǔ de zǔ fù， zài jǐng gōng cháo guān zhì dà fū， hòu yīn jǐng gōng cì xìng sūn shì， gǎi xìng míng wéi sūn shū。 tián（ sūn） shū de 'ér zǐ sūn píng， jí sūn wǔ de fù qīn， zì qǐ zōng， zài jǐng gōng cháo zhōng wéi qīng。 tián wú yǔ、 tián（ sūn） shū、 sūn píng， zǔ sūn sān dài tóng zài cháo zhōng wéi guān， qiě dì wèi xiǎn hè， quán qīng yī shí。
sūn wǔ jiù chū shēng zài zhè yàng yī gè zǔ bèi dū jīng tōng jūn shì de shì xí guì zú jiā tíng lǐ。
sūn wǔ dào liǎo wú guó， bèi wǔ zǐ xū yǐn jiàn gěi wú wáng hé lǘ， tōng guò zhǎn jī liàn bīng， qǔ dé liǎo wú wáng de shǎng shí。 zài wǔ zǐ xū， sūn wǔ de zhì lǐ xià， wú guó de nèi zhèng hé jūn shìdōu dà yòu qǐ sè。 wú wáng jí wéi yǐ zhòng 'èr rén， bǎ tā men liǎng rén shì wéi zuǒ bì yòu bǎng。 wú wáng dú guò《 sūn zǐ bīng fǎ》， yě xiǎng shēn rù tǎo lùn。 yī tiān， wú wáng tóng sūn wǔ tǎo lùn qǐ jìn guó de zhèng shì。 wú wáng wèn dào：“ jìn guó de dà quán zhǎng wò zài fàn shì， zhōng xíng shì， zhì shì hé hán， wèi， zhào liù jiā dà fū shǒu zhōng， jiāng jūn rèn wéi nǎ gè jiā zú néng gòu qiáng dà qǐ lái ní？”
sūn wǔ huí dá shuō：“ fàn shì， zhōng xíng shì liǎng jiā zuì xiān miè wáng。”
“ wèishénme ní？”
“ gēn jù tā men de mǔ zhì， shōu qǔ zū fù yǐ jí shì zú duō guǎ， guān lì tān lián zuò chū pàn duàn de。 yǐ fàn shì、 zhōng xíng shì lái shuō， tā men yǐ yī bǎi liù shí píng fāng bù wéi yī mǔ。 liù qīng zhī zhōng， zhè liǎng jiā de tián zhì zuì xiǎo， shōu qǔ de zū shuì zuì zhòng， gāo dá wǔ fēn chōu yī。 gōng jiā fù liǎn wú dù， rén mín zhuǎn sǐ gōu hè； guān lì zhòng duō 'ér yòu jiāo shē， jūn duì páng dà 'ér yòu lǚ lǚ xīng bīng。 cháng cǐ xià qù， bì rán zhòng pàn qīn lí， tǔ bēng wǎ jiě！”
wú wáng jiàn sūn wǔ de fēn xī qièzhòng liǎng jiā de yào hài， hěn yòu dào lǐ， jiù yòu jiē zhe wèn dào：“ fàn shì、 zhōng xíng shì bài wáng zhī hòu， yòu gāi lún dào nǎ jiā ní？”
sūn wǔ huí dá shuō：“ gēn jù tóng yàng de dào lǐ tuī lùn， fàn shì、 zhōng xíng shì miè wáng zhī hòu， jiù yào lún dào zhì shì liǎo。 zhì shì jiā zú de mǔ zhì， zhǐ bǐ fàn shì、 zhōng xíng shì de mǔ zhì shāo dà yī diǎn， yǐ yī bǎi bā shí píng fāng bù wéi yī mǔ， zū shuì què tóng yàng kē zhòng， yě shì wǔ fēn chōu yī。 zhì shì yǔ fàn shì、 zhōng xíng shì de bìng gēn jīhū wán quán yī yàng： mǔ xiǎo， shuì zhòng， gōng jiā fù yòu， rén mín qióng kùn， lì zhòng bīng duō， zhù jiāo chén shē， yòu hàodàxǐgōng， jiēguǒ zhǐ néng shì chóngdǎo fàn shì、 zhōng xíng shì de fù zhé。”
wú wáng jì xù zhuī wèn：“ zhì shì jiā zú miè wáng zhī hòu， yòu gāi lún dào shuí liǎo ní？”
sūn wǔ shuō：“ nà jiù gāi lún dào hán、 wèi liǎng jiā liǎo。 hán、 wèi liǎng jiā yǐ 'èr bǎi píng fāng bù wéi yī mǔ， shuìlǜ hái shì wǔ fēn chōu yī。 tā men liǎng jiā réng shì mǔ xiǎo， shuì zhòng， gōng jiā jù liǎn， rén mín pín kǔ， guān bīng zhòng duō， jí gōng shù zhàn。 zhǐ shì yīn wéi qí mǔ zhì shāo dà， rén mín fù dān xiāng duì jiào qīng， suǒ yǐ néng duō cán chuǎn jǐ tiān， wáng zài sān jiā zhī hòu。”
sūn wǔ bù děng wú wáng zài kāi wèn， jiē zhe shuō：“ zhì yú zhào shì jiā zú de qíng kuàng， hé shàng shù wǔ jiā dà bù yī yàng。 liù qīng zhī zhōng， zhào shì de mǔ zhì zuì dà， yǐ 'èr bǎi sì shí píng fāng bù wéi yī mǔ。 bù jǐn rú cǐ， zhào shì shōu qǔ de zū fù lì lái bù zhòng。 mǔ dà， shuì qīng， gōng jiā qǔ mín yòu dù， guān bīng guǎ shǎo， zài shàng zhě bù zhì guòfèn jiāo shē， zài xià zhě shàng kě wēn bǎo。 kē zhèng sàng mín， kuān zhèng dé rén。 zhào shì bì rán xīng wàng fā dá， jìn guó de zhèng quán zuì zhōng yào luò dào zhào shì de shǒu zhōng。”
sūn wǔ lùn shù jìn guó liù qīng xīng wáng de yī fān huà， jiù xiàng shì gěi wú wáng xiàn shàng liǎo zhì guó 'ān mín de liáng cè。 wú wáng tīng liǎo yǐ hòu， shēn shòu qǐ fā， gāo xīng dì shuō dào：“ jiāng jūn lùn shuō dé hěn hǎo。 guǎ rén míng bái liǎo， jūn wáng zhì guó de zhèng dào， jiù shì yào 'ài xī mín lì， bù shī rén xīn。”