qīng dài  (1871niánbāyuè14rì～1908niánshíyīyuè14rì)

xìng：	ài xīn jué luó
míng：	zài tián
wǎngbǐhào：	qīng dé zōng
jíguàn：	mǎn zú
kāiduān zhōngjié zàiwèi 1875nián 1908nián 光绪 1875nián 1908nián 

　　 guāng xù ： qīng dé zōng 'ài xīn jué luó · zài tián de nián hào， qīng cháo shǐ yòng cǐ nián hào gòng sān shí sì nián。
　　
　　 jī běn zī liào
　　
　　 shēng zú： 1871 héng 1908（ 38 suì）
　　
　　 mín zú： mǎn zú
　　
　　 xìng míng： ài xīn jué luó · zài tián
　　
　　 miào hào： dé zōng
　　
　　 shì hào： tóng tiān chóng yùn dà zhōng zhì zhèng jīng wén wěi wǔ rén xiào ruì zhì duān jiǎn kuān qín jǐng huáng dì
　　
　　 quán chēng： dé zōng tóng tiān chóng yùn dà zhōng zhì zhèng jīng wén wěi wǔ rén xiào ruì zhì duān jiǎn kuān qín jǐng huáng dì
　　
　　 chū shēng： tóng zhì shí nián liù yuè 'èr shí bā rì（ 1871 nián 8 yuè 14 rì） shēng yú xuān wǔ mén nèi yí xī tài píng hú chún qīn wáng fǔ de huái yìn zhāi
　　
　　 shǔ xiāng： yáng
　　
　　 zú nián： guāng xù sān shí sì nián shí yuè 'èr shí yī rì (1908 nián 11 yuè 14 rì ) yǒu shí 'èr kè sān fēn jià bēng yú yíng tái hán yuán diàn nèi .
　　
　　 sǐ yú： jí xìng pī shuāng zhòngdú
　　
　　 zài wèi :1875 nián héng 1908 nián (34 nián )
　　
　　 líng qǐn： chóng líng（ qīng xī líng）
　　
　　 fù qīn： ài xīn jué luó · yì xuān（ chún qīn wáng）
　　
　　 mǔ qīn： yè hè nà lā shì ( cí xǐ bāo mèi )
　　
　　 chū hūn： 18 suì jié hūn， pèi 'ǒu yè hè nà lā shì děng 3 rén
　　
　　 huáng hòu： yè hè nà lā shì ( fù dū tǒng guì xiáng zhī nǚ， cí xǐ zhí nǚ )
　　
　　 hòu fēi : tā tā lā shì ( lǐ bù zuǒ shì láng cháng xù 'èr nǚ， jǐn fēi、 zhēn fēi )
　　
　　 zǐ nǚ： wú zǐ nǚ
　　
　　 jì wèi rén： ài xīn jué luó · pǔ yí， hào chēng “ jì chéng tóng zhì jiān tiāo guāng xù ， guāng xù tóng fù yì mǔ dì dì chún qīn wáng zài fēng zhǎngzǐ）
　　
　　 lǎo shī : wēng tóng hé、 xià tóng shàn
　　
　　 zuì dé yì： zhù chí wù xū biàn fǎ
　　
　　 zuì shī yì： jiá wǔ zhàn zhēng zhù zhàn shī bài
　　
　　 zuì bù xìng： wù xū zhèng biàn hòu bèi qiú jìn、 bèi rén yòng pī shuāng móu hài zhì sǐ
　　
　　 zuì tòng xīn： qiān dìng《 mǎ guān tiáo yuē》、 wù xū zhèng biàn、 zhēn fēi yù hài
　　
　　 zuì shàn cháng： shū fǎ、 yīnyuè
　　
　　 zuì bù xǐ huān de xì： bāng zǐ xì， yīn wéi tā rèn wéi bāng zǐ xì shì bēi diào
　　
　　 lì shǐ píng jià《 qīng shǐ gǎo》 lùn yuē： dé zōng qīn zhèng zhī shí， chūn qiū fāng fù， bào dà yòu wéi zhī zhì， yù zhāng tà fá， yǐ qián guó chǐ。 yǐ 'ér shī tú ráo bài， gē dì shū píng， suì yǐn xīn jìn xiǎo chén， ruì yì gēngzhāng， wéi fā fèn zì qiáng zhī jì。 rán gōng míng zhī shì， xiǎn zào zì jīn， wàng tóu shǔ zhī jì， ér fú xù qí wǎng jì， yán zhī kě wéi yú yì。 jì chuí lián zài chū， tāo huì yíng tái。 wài wǔ zhī lái， xìn zì nèi zuò。 zú shǐ bā guó lián bīng， liù lóng xī shòu。 gēng zǐ yǐ hòu， fèi yù cuī shāng， yǎn zhì cú luò， ér guó yùn yì yīn cǐ 'ér qīng yǐ。 wū hū， qǐ fēi tiān zāi。 guāng xù jià bēng hòu， qīng yuè sì nián 'ér wáng。
　　
　　 zuò wéi yī gè nián qīng fā fèn de jūn zhù， guāng xù huáng dì yǐ shè jì wéi zhòng， tuī xíng biàn fǎ， bù qīng yì tuì suō tuǒ xié、 yǐ qiú zì bǎo； fǎn 'ér zài guān jiàn shí kè， wèile biàn fǎ xìn niàn， zhì shēng sǐ 'ān wēi yú dù wài。 zhè yǐ jīng chāo chū liǎo yī wèi kuǐ léi dì wáng de xíng wéi jià zhí xuǎn zé， jí shǐ cóng rén gé shàng kàn yě shì zhí dé chēng dào de。 yě xǔ， shēn wéi dì wáng， bǎi nián lái tā shòu jìn lěng luò hé zénàn， shèn zhì yòu rén zhǐ zé tā“ nuò ruò wú néng ”； dàn zuò wéi yī gè rén， zuò wéi yī gè zī chǎn jiē jí gǎi liáng yùn dòng de xiān qū zhě， tā de rén gé shì xiǎn shì chū yī dìng liàng sè de， shì bù bì huì yán de。 biàn fǎ de zuì zhōng jiēguǒ shì shī bài liǎo， dàn duì dāng shí shè huì fā zhǎn qǐ liǎo jī jí zuò yòng。 dǎ pò liǎo fēng jiàn zhuān zhì zhù yì de sī xiǎng jìn gù， qǐ kāi liǎo zhōng guó sī xiǎng jiě fàng de xiān hé； zài jīng jì shàng， guāng xù jiē shòu liǎo wéi xīn pài fā zhǎn mín zú zī běn zhù yì de zhù zhāng， wéi zhōng guó mín zú zī běn zhù yì de fā zhǎn sǎo qīng dào lù； zài wén huà jiào yù fāng miàn， kāi bàn xué táng， gǎi gé kē jǔ zhì dù， pài rén chū guó liú xué、 yóu lì děng， zhè jiù shǐ zhī shí fènzǐ kuò dà liǎo yǎn jiè， gěi cháng jiǔ fēng bì de guó jiā dài lái liǎo yī xiē xī fāng de xiān jìn sī xiǎng、 lǐ lùn hé jì shù。 guāng xù huáng dì bù kuì wéi jìn dài zhōng guó dì yī gè xiào fǎng xī fāng lái biàn gé zhōng guó de kāi míng huáng dì。
　　
　　 guāng xù duì zhēn fēi de shēn qíng， tóng yàng lìng rén gǎn dòng。“ jīn jǐng yī yè zhuì， qī liáng yáo diàn bàng。 cán zhī wèi líng luò， yìng rì yòu huī guāng。 gōu shuǐ kōng liú hèn， ní cháng yǔ duàn cháng。 hé rú zé pàn cǎo， yóu dé sù yuān yāng” měi dú cǐ shī， lìng wú bèi xī shī bù yǐ。
　　
　　 zài tián shì chún qīn wáng de 'ér zǐ， cí xǐ tài hòu de wài shēng、 nèi zhí。 dēng jī shí zhǐ yòu sì suì。 liǎng gōng tài hòu“ cí xǐ”、“ cí 'ān” jí“ chuí lián tīng zhèng” de shí jì wò quán zhě。 zhì guāng xù 16 suì， cí xǐ“ guī zhèng”， dàn réng shí zhǎng dà quán。 guāng xù èr shí nián（ gōng yuán 1894 nián）， suì cì jiá wǔ， cháo xiān fā shēng dōng xué dǎng zhī luàn， rì běn chèn jī jìn zhàn hàn chéng， jī chén wǒ guó yùn bīng chuán， bìng gōng jī wǒ yá shān zhù jūn。 qī yuè yī rì zhōng、 rì liǎng guó zhèng shì xuān zhàn， hòu qīng tíng zhàn bài， qiān dìng mǎ guān tiáo yuē， shǐ chēng wéi jiá wǔ zhàn zhēng。 jiá wǔ zhàn bài hòu， cháo yě yòu zhì zhī shì biàn tí chàng wéi xīn biàn fǎ， qí lǐng dǎo rén wù kāng yòu wéi yǐ zhù shū lì lùn， fā xíng zhōng wài gōng bào zhù zhāng biàn fǎ， yì céng shù cì shàng shū guāng xù ， yào qiú gǎi gé。 qí xué shēng liáng qǐ chāo zé yú shàng hǎi zhù biān shí wù bào， gǔ chuī biàn fǎ tú qiáng。 zhì guāng xù èr shí sì nián（ gōng yuán 1898 nián） dé zōng xià zhào biàn fǎ， yǐ kāng yòu wéi ﹑ tán sì tóng děng rén tuī xíng xīn zhèng。 dàn yǐ cí xǐ tài hòu wéi zhù de shǒu jiù pài fǎn duì biàn fǎ， yú shì fā dòng zhèng biàn， dé zōng bèi yōu jìn， kāng、 liáng táo wáng rì běn。
　　
　　 yīn lì shí jǐn yī bǎi líng sān tiān， gù chēng wéi bǎi rì wéi xīn。 yòu yīn shì nián wéi wù xū nián， gù chēng wéi wù xū biàn fǎ。 guāng xù èr shí liù nián（ gōng yuán 1900 nián）， yì hé tuán qǐ shì， chóu shā wài rén， yǐn qǐ yīng、 é、 fǎ、 dé、 měi、 rì、 yì、 ào bā guó gòng zǔ lián jūn， gōng xiàn běi jīng , guāng xù , cí xǐ tài hòu táo wáng xī 'ān . guāng xù èr shí qī nián（ gōng yuán 1901 nián）， suì cì xīn chǒu， jiǔ yuè qī rì， zài běi jīng yǔ gè guó suǒ dìng lì de tiáo yuē， gòng shí 'èr kuǎn， yǐ péi kuǎn yī xiàng wéi zuì zhòng， shù mù gāo dá bái yín sì yì wǔ qiān wàn liǎng， wéi bù píng děng tiáo yuē zhōng zuì kē kè de。 hòu cí xǐ chǔsǐ guāng xù de 'ài fēi zhēn fēi。 guāng xù bèi ruǎn jìn yíng tái . zhōng yǐn hèn bìng shì。
　　
　　 hòu fēi
　　
　　 guāng xù zhǐ yòu yī hòu 'èr fēi 3 rén。
　　
　　 guāng xù shí wǔ nián zhēngyuè 'èr shí rì， 19 suì de guāng xù huáng dì jǔ xíng dà hūn diǎn lǐ。 guāng xù de yī wèi huáng hòu liǎng gè fēi zǐ dōushì cí xǐ zuò zhù xuǎn de， huáng hòu bù shì bié rén， zhèng shì cí xǐ qīn dì dì guì xiáng de nǚ 'ér yè hè nà lā shì。 cí xǐ xuǎn zì jǐ de zhí nǚ wéi huáng hòu， wéi de shì zài bǎ cháo zhèng jiāo gěi guāng xù hòu， hái néng lì yòng huáng hòu lái kòng zhì hé cāo zòng huáng dì， qǐ mǎ kě yǐ jiān shì hé zhǎng wò huáng dì de yī jǔ yī dòng。
　　
　　 guāng xù de liǎng wèi fēi zǐ shì jǐn fēi hé zhēn fēi， èr rén shì qīn jiě mèi， dàn xiàngmào xìng gé què dà bù xiāng tóng。 jǐn fēi xiàngmào yī bān， ér qiě xìng gé cuì ruò； zhēn fēi mào měi duān zhuāng， xìng qíng jī mǐn。
　　
　　 zhēn fēi duì guāng xù de tóng qíng hé tǐ tiē， jī qǐ liǎo guāng xù duì wèi lái de chōng jǐng hé rè qíng， tóng shí， yě yǐn fā liǎo tā yào zài zhèng zhì shàng bǎi tuō shù fù yòu suǒ zuò wéi de yù wàng。 dà hūn hòu de shù nián jiān， tā yǔ zhēn fēi gòng tóng dù guò liǎo yī shēng zhōng xiǎn dé jiào wéi qīng sōng de shí guāng。
　　
　　 ▲ guāng xù de huáng hòu yè hè nà lā shì， shì cí xǐ qīn dì dū tǒng guì xiáng de nǚ 'ér， jiù shì lóng yù huáng hòu。 lóng yù huáng hòu cháng dé bù piào liàng， jì shòu ruò， yòu tuó bèi。 zhè mén qīn shì shì cí xǐ huáng tài hòu yì zhǐ gěi dìng de， guāng xù suī bù mǎn yì， què yě wú nài。 huáng hòu yè hè nà lā shì yǔ guāng xù huáng dì de hūn yīn， wán quán shì zhèng zhì hūn yīn。 cí xǐ jiāng zì jǐ zhí nǚ jià gěi zì jǐ wài shēng， mùdì jiù shì zài gōng wéi jiāo fáng， tàn xī huáng dì de nèi qíng， kòng zhì hé cāo zòng huáng dì， bìng wéi 'ěr hòu mǔ zú bǐng zhèng、 tài hòu chuí lián tīng zhèng zuò pū diàn。 guāng xù huáng dì tóng huáng hòu yè hè nà lā shì dà hūn hòu， qíng bù tóu， yì bù hé， shǐ zhōng shì yī mén bù měi mǎn de hūn yīn。 guāng xù sǐ hòu， xuān tǒng jì wèi， shàng guāng xù huáng hòu huī hào wéi“ lóng yù”， shì wéi lóng yù huáng tài hòu。 lóng yù huáng tài hòu zài mín guó 'èr nián（ 1913 nián） zhēngyuè shí qī rì， sǐ yú tài jí diàn。
　　
　　▲ zhēn fēi（ 1876 nián héng 1900 nián）， tā tā lā shì， mǎn zhōu xiāng hóng qí rén。 qīng cháo guāng xù huáng dì de cè fēi， yě shì zuì wéi shòu chǒng de fēi zǐ， hòu yīn huò zuì yú cí xǐ 'ér bèi tóu jǐng shā hài。
　　
　　　 shēng píng
　　
　　 zhēn fēi qí zǔ fù nǎi shǎn gān zǒng dū yù tài， qí fù cháng xù céng rèn hù bù yòu shì láng， qí bó fù cháng shàn nǎi guǎng zhōu jiāng jūn， zhēn fēi yǔ qí zǐ jǐn fēi zì yòu suí cháng shàn zài guǎng zhōu zhǎngdà。 zhēn fēi 10 suì nà nián， cháng shàn xiè rèn guǎng zhōu jiāng jūn， tā yǔ zǐ zǐ suí tóng běi fǎn běi jīng。
　　
　　1889 nián， zhēn fēi liǎng zǐ mèi bèi rù xuǎn gōng zhōng， 13 suì de tā bèi fēng wéi zhēn pín， 15 suì de jiě jiě fēng wéi jǐn pín， pín wéi jiǔ děng gōng nǚ xù liè zhōng de dì liù děng， zhí zhì guāng xù èr shí nián jiá wǔ chūn (1894 nián )， yīn cí xǐ tài hòu qī xún wàn shòu jiā 'ēn dé jìn pín wéi fēi， qián miàn hái yòu huáng hòu、 huáng guì fēi、 guì fēi sān gè děng jí。
　　
　　 dé chǒng yǔ huò zuì
　　
　　 guāng xù dà hūn zhī hòu， lóng yù huáng hòu zhú jiàn shī chǒng， ér jǐn fēi yǔ guāng xù xiāng chù mò mò。 wéi zhēn fēi shēng xìng guāi qiǎo、 shàn jiě rén yì， gōng hàn mò huì xià qí， rì shì huáng dì zuǒ yòu， yǔ guāng xù gòng shí yǐn gòng wán gòng lè， duì yú nán nǚ zhī shì háo bù zài yì，“ dé zōng yóu chǒng 'ài zhī， yǔ huáng hòu bù shèn qīn mù。” (《 guó wén bèi chéng》 )
　　
　　1901 nián chūn qīng tíng yǔ bā guó lián jūn gòu hé， cí xǐ、 guāng xù děng zhǔn bèi hái cháo。 cí xǐ jiàn zhēn fēi suǒ tóu zhī jǐng yǐ rán rú gù， biàn mìng rén jiāng shī gǔ bèi dǎ lāo chū lái， zhuāng liàn rù guān， zàng yú fù chéng mén wài 'ēn jì zhuāng de gōng nǚ mù dì， bìng qǐ tú yǐ“ zhēn liè xùn jié” de míng yì yǎn shì rén 'ěr kǒu。 mín guó 'èr nián (1913 nián )， qí zǐ jǐn fēi（ shí wéi duān kāng huáng tài fēi） jiāng zhēn fēi qiān zàng guāng xù jǐng líng fēi pín yuán qǐn， bìng wéi tā xiū jiàn liǎo yī gè xiǎo líng táng yǐ gòngfèng zhēn fēi de pái wèi， líng táng shàng xuán guà yī 'é zhǐ biǎn， shàng shū“ jīng wèi tōng chéng”， sòng yáng zhēn fēi duì guāng xù de yī piàn zhēn qíng。
　　
　　▲ zhēn fēi de jiě jiě jǐn fēi de jié jú bǐ tā de mèi mèi qiáng duō liǎo。 guāng xù èr shí liù nián qī yuè， jǐn fēi suí cí xǐ yě táo chū liǎo jīng chéng， yī nián duō yǐ hòu cái fǎn huí huáng gōng。 guāng xù dì sǐ hòu， xuān tǒng dì pǔ yí zūn fēng tā wéi huáng kǎo jǐn guì fēi。 1913 nián 3 yuè， pǔ yí yòu zūn fēng tā wéi duān kāng huáng guì tài fēi。
　　
　　 jù pǔ yí huí yì， lóng yù huáng tài hòu sǐ hòu， jǐn fēi jiù chéng wéi zǐ jìn chéng nèi xìng cún de sì fēi zhī shǒu ( lìng wài sān fēi shì jìng yì huáng guì fēi、 zhuāng hé huáng guì fēi、 róng huì huáng guì fēi， tā men sān réndōu shì tóng zhì dì de fēi zǐ )。 jǐn fēi hěn zhuān quán， zì jǐ yǎn rán chéng liǎo huáng tài hòu， xiào fǎ cí xǐ， ràng pǔ yí jiào tā huáng 'é niàn， jīng cháng guǎn jiào pǔ yí， bù bǎ huáng dì fàng zài yǎn zhōng。 wèicǐ， pǔ yí zài yī xiē rén de sǒng yǒng xià， gōng kāi yǔ jǐn fēi chǎo liǎo yī jià， shǐ jǐn fēi hěn xià bù lái tái， pǔ yí yě wéi cǐ fù chū liǎo chén zhòng de dài jià。 jǐn fēi wèile chū zhè kǒu qì， bǎ pǔ yí de nǎi nǎi、 mǔ qīn zhào jìn gōng， duì tā 'èr rén shī jiā yā lì。 tā 'èr rén kě xià huài liǎo， yī qí guì xià lái kǔ kǔ 'āi qiú， dāyìng quàn pǔ yí gěi jǐn fēi péi lǐ dào qiàn。 zuì hòu pǔ yí jīng bù zhù zǔ mǔ hé mǔ qīn de kǔ quàn， bèi pò gěi jǐn fēi dào liǎo qiàn。 pǔ yí de mǔ qīn gè xìng jí qiáng， cóng wèi shòu guò bié rén de xùn chì。 zhè cì wō liǎo yī dù zǐ huǒ， huí dào jiā tūn liǎo yā piàn yān zì shā liǎo。 jǐn fēi tīng liǎo zhè gè xiāo xī yǐ hòu， chī jīng bù xiǎo， shēn pà pǔ yí zhuī jiū cǐ shì， yú shì yě gǎi biàn liǎo duì pǔ yí de tài dù， liǎng rén guān xì yòu liǎo míng xiǎn dì huǎn hé。
　　
　　1924 nián 10 yuè 20 rì jǐn fēi bìng sǐ， zhōng nián 52 suì， pǔ yí shì zhī wéi wēn jìng huáng guì fēi。 1925 nián 10 yuè 29 rì zàng rù chóng líng fēi yuán qǐn dōng bǎo quàn nèi。
　　
　　 shí sì nián hòu， 1938 nián nóng lì shí yī yuè， yī huǒ bù fǎ fěi tú zài yè jiān dào jué liǎo jǐn fēi mù， lüè zǒu liǎo quán bù xùn zàng zhēn bǎo。
　　
　　 shēng píng jiǎn jiè
　　
　　 tóng zhì shí nián（ 1871 nián） shēng yú běi jīng xuān wǔ mén wài tài píng hú pàn chún wáng fǔ， wéi chún xián qīn wáng yì xuān cì zǐ。 yóu yú qí xiōng zǎo shāng， tóng zhì shí sān nián（ 1875 nián 1 yuè 25 rì）， tóng zhì dì bìng shì hòu yǐ chún qīn wáng zhǎngzǐ shēn fèn rù gōng wéi dì， qí shí nián jǐn 4 suì， chéng wéi mǎn qīng rù guān hòu de dì jiǔ wèi huáng dì。
　　
　　 guāng xù èr shí yī nián（ 1895 nián）， jiá wǔ zhōng rì zhàn zhēng bào fā， zhù zhàn。
　　
　　 guāng xù èr shí sì nián（ 1898 nián）， zhù chí biàn fǎ（ wù xū）， tóng nián， cí xǐ děng fā dòng wù xū zhèng biàn， jiāng qí qiú yú yíng tái。
　　
　　 guāng xù èr shí liù nián（ 1900 nián）， bā guó lián jūn qīn huá， zhù hé。 tóng nián 8 yuè 15 rì bèi cí xǐ yào xié，“ táo” wǎng xī 'ān。 shì rì， cí xǐ chǔsǐ qí 'ài fēi（ shí wéi 'ài qī） zhēn fēi。
　　
　　 guāng xù sān shí sì nián shí yuè 'èr shí yī rì（ 1908 nián 11 yuè 14 rì） yǒu shí 'èr kè sān fēn jià bēng yú yíng tái hán yuán diàn nèi， shí nián 38 suì。
　　
　　 dì wáng shēng yá
　　
　　 guāng xù jì wèi hòu， yóu cí xǐ zhuān quán。 zhì guāng xù 16 suì， cí xǐ“ guī zhèng”， dàn réng shí zhǎng dà quán。
　　
　　 guāng xù èr shí nián（ gōng yuán 1894）， suì cì jiá wǔ， cháo xiān fā shēng dōng xué dǎng zhī luàn， rì běn chèn jī jìn zhàn hàn chéng， jī chén zhōng guó yùn bīng chuán， bìng gōng jī zhù yá shān qīng jūn。 qī yuè yī rì zhōng、 rì liǎng guó zhèng shì xuān zhàn， hòu qīng tíng zhàn bài， qiān dìng mǎ guān tiáo yuē， shǐ chēng wéi jiá wǔ zhàn zhēng。
　　
　　 nián qīng de guāng xù huáng dì yǎn jiàn jiá wǔ zhàn zhēng gěi zhōng guó dài lái liǎo jù dà de tòng kǔ hé chǐ rǔ，“ bù gān zuò wáng guó zhī jūn”， yī xīn xiǎng yòu suǒ zuò wéi。 tā jiē shòu kāng yòu wéi、 liáng qǐ chāo tí chū de biàn fǎ， zhǔn bèi jìn xíng zī běn zhù yì gǎi gé， tí gāo zhōng guó de guó jì dì wèi。 yī dù chéng wéi wéi xīn pài xīn zhōng de“ jiù shì zhù”。 guāng xù èr shí sì nián（ gōng yuán 1898） guāng xù huáng dì xià zhào biàn fǎ， yǐ kāng yòu wéi、 liáng qǐ chāo、 tán sì tóng děng rén tuī xíng xīn zhèng， biàn fǎ tú qiáng。 guāng xù fā bù liǎo yī xiē yòu lì yú zī běn zhù yì fā zhǎn de zhào lìng， dàn biàn fǎ wēi jí fēng jiàn shǒu jiù shì lì de lì yì， zāo dào yǐ cí xǐ wéi zhù de qīng shì guì zú de zǔ náo。 wéi xīn pài kāng yòu wéi、 liáng qǐ chāo、 tán sì tóng děng rén bǎ xī wàng jì tuō zài tǒng xiá xīn jūn de zhí lì 'àn chá shǐ yuán shì kǎi shēn shàng， pài tán sì tóng shēn yè qù jiàn yuán shì kǎi， yào tā fā dòng bīng jiàn， xié zhù guāng xù tuī xíng xīn zhèng。 yuán shì kǎi yě biǎo shì jiān jué zhōng yú huáng shàng， yī dìng zhào bàn。 dàn tán sì tóng zǒu hòu， tā biàn qù xiàng róng lù gào mì。 cí xǐ yīn yí hé yuán dé dào róng lù mì bào， lì kè fǎn huí zǐ jìn chéng。 guāng xù liào dào shì qíng bài lù， jí máng pài rén sòng xìn yào kāng yòu wéi děng rén gǎn kuài táo mìng， tā zì jǐ bèi cí xǐ dài dào yì zhèng táng， bèi pò xiě liǎo tuì wèi zhào shū， jiāng zhèng quán quán bù jiāo gěi liǎo cí xǐ， rán hòu bèi guān jìn liǎo nán hǎi zhōng de yíng tái， yě jiù shì hé huā chí zhōng yāng yī zuò sì kāi jiān de píng fáng zhōng， duàn jué liǎo hé wài biān de yī qiē jiē chù， tā zuì zhī jǐ de zhēn fēi yě bèi cí xǐ guān yā zài bié chù。 kāng yòu wéi、 liáng qǐ chāo táo wáng rì běn。 tán sì tóng děng rén bèi shā， wù xū biàn fǎ xuān gào shī bài， shǐ qīng wáng cháo gǎi biàn jiù zhāng de yī xiàn shēng jī bèi 'ě shā。 yīn biàn fǎ lì shí jǐn yī bǎi líng sān tiān， yòu chēng wéi bǎi rì wéi xīn。
　　
　　 shī qù mǔ 'ài de tóng nián
　　
　　 qīng gōng yī 'àn díquè gào sù rén men， guāng xù shì bìng sǐ de。 dàn shì， cóng guāng xù sǐ de nà tiān kāi shǐ， rén men jiù huái yí tā bù shì zhèng cháng sǐ wáng， zhè yě shì shì chū yòu yīn de（ ér jīng guò xiàn dài kē xué yán jiū， yǐ zhèng míng shì shí què shí rú cǐ， guāng xù jí xìng pī shuāng zhòngdú）。 guāng xù suī yǔ cí xǐ yǐ“ mǔ zǐ” xiāngchèn， shí jì shàng tā bìng bù shì cí xǐ qīn shēng。 guāng xù huáng dì， xìng 'ài xīn jué luó， míng zài tián， shì tóng zhì huáng dì de táng dì， xián fēng huáng dì de zhí zǐ。 tóng zhì shí nián liù yuè 'èr shí bā rì (1871 nián 8 yuè 14 rì )， chū shēng zài xuān wǔ mén tài píng hú pàn de chún jùn wáng fǔ de liǔ yìn zhāi， qí fù chún qīn wáng yì xuān shì dào guāng huáng dì de dì qī zǐ， xián fēng huáng dì de dì dì。 qí mǔ yè hè nà lā shì， shì cí xǐ tài hòu de mèi mèi。 cóng zhè xiē guān xì jiǎng， tā jì shì cí xǐ de zhí zǐ， yòu shì cí xǐ de wài shēng。 tóng zhì shí sān nián shí 'èr yuè chū wǔ rì (1875 nián 1 yuè 12 rì )， qīng mù zōng huàn tiān huā jià bēng， tóng zhì dì sǐ shí nián jǐn 'èr shí suì， shēn hòu wú zǐ， àn“ xiōng zhōng dì jí” zuò fǎ， kě yóu qí dì jí wèi。 dàn tóng zhì dì wéi dú shēng zǐ， zé yìng cóng qí zuì qīn jìn de qīn shǔ zhòngxuǎn yī zǐ dì jì chéng dì wèi。 dà chén men tí chū de zuì jiā fāng 'àn， shì yóu tā de dà bó fù jí dào guāng zhǎngzǐ yì wěi zhī sūn pǔ lún zuò wéi tā de sì zǐ， yóu qí jí wèi。 dàn cí xǐ tài hòu bù tóng yì， biǎo miàn shàng shì yīn wéi pǔ lún zhī fù zài zhì bù shì yì wěi qīn shēng zǐ， tóng yàng shì yóu bàng zhī guò jì， shí jì shàng shì yīn wéi ruò yào zài chún de zǐ zhí bèi jì wèi， zì jǐ shēn wéi zǔ mǔ biàn wú quán yǐ tài hòu shēn fèn lín cháo。 guó bù kě yī rì wú jūn。 dì 'èr tiān， cí xǐ yā zhì zhòng lùn， yī rén zuò zhù， zhí yì ràng zhǐ yòu sì suì de zài tián rù gōng jí wèi wéi dì。 zài tián， yě jiù shì guāng xù ， zhī suǒ yǐ néng gòu dāng shàng huáng dì， yī fāng miàn shì yīn wéi cí xǐ qīn shēng zhī zǐ tóng zhì huáng dì qù shì hòu， wú zǐ sì jì chéng huáng wèi； gèng zhòng yào de hái shì cí xǐ quán yù xūn xīn， zhǎo gè 'ér huáng dì， kě zài cì chuàng zào jī huì chuí lián tīng zhèng。
　　
　　 guāng xù yuán nián zhēngyuè 'èr shí rì (1875 nián 2 yuè 25 rì )， wǔ suì de zài tián zài tài hé diàn zhèng shì jí wèi。 cóng zhè yī tiān qǐ， guāng xù jiù bèi cí xǐ zhuā zài shǒu lǐ， huò dāng zuò zhēng duó quán lì de lì qì， huò zuò wéi xiǎn shì wēi yán de quán zhàng， gèng duō de qíng kuàng xià， zé dāng zuò tā yù 'àn shàng bù kě quē shǎo de bǎi shè， huò shì rèn yì wán nòng de mù 'ǒu。 zhè zì rán shì cí xǐ zhuān zhì zhèng zhì de xū yào。 rù gōng hòu de guāng xù ， shì zài gū dú zhōng cháng dà de， fán suǒ de gōng zhōng lǐ jié， cí xǐ jīng cháng bù duàn de yán cí xùn chì， méi yòu mǔ 'ài， yǐn shí hán nuǎn méi yòu rén zhēn xīn qù xì xīn zhào liào， yìng chàng dǎo yìng jìn jì zhī shì， wú rén qù zhǐ diǎn jiē shì。 méi yòu tóng nián de huān lè， zhì shǐ tā cóng xiǎo jiù xīn qíng yì yù， jīng shén bù kuài， zào chéng shēn tǐ jī ruò， nán yǐ dǐ dǎng jí bìng de qīn xí， liú xià liǎo nán yǐ yù zhì de bìng gēn。 tiān gǔ zài suǒ zhù《 mǎn qīng yě shǐ》 zhōng chēng： rén zài yòu nián de shí hòu， dū shòu dào fù mǔ de hē hù， zhào gù qí chū xíng， liào lǐ qí yǐn shí， tǐ wèi qí hán nuǎn， jí shǐ shì gū 'ér， yě huì dé dào qīn péng hǎo yǒu de zhào gù。 zhǐ yòu guāng xù huáng shàng wú rén gǎn qīn jìn。 …… huáng shàng měi rì sān cān， qí fàn shí yòu shù shí zhǒng， bǎi mǎn zhuō 'àn， kě lí huáng shàng shāo yuǎn de fàn shí， dà dū yǐ chòu fǔ， jiē lián shù rì bù huàn。 kào jìn huáng shàng de fàn shí suī rán bìng wèi chòu fǔ， kě jīng duō cì jiā rè， yǐ bù néng kě kǒu。…… zài tián zì shí yú suì hòu， suī wéi tiān zǐ， kě hái bù rú yī gè gū 'ér， yǐ hòu shēn huàn gù jí， jí shì yóu yú shàonián shí yī shí bù jié zào chéng de。 suī wéi yě shǐ， kě nèi róng yǔ yùn yù dǐng de《 chóng líng chuán xìn lù》 suǒ shù：“ miǎn huái xiān dì yù yǔ bù wéi bù jiǔ， yòu 'ér tí xié， cháng 'ér jìn zhì， zhōng yú sǔn qí tiān nián。 wú mǔ zǐ zhī qīn， wú fū fù kūn jì zhī 'ài， wú chén xià shì cóng yàn yóu xiá yù zhī lè。 píng shì qí mín zhī fú， qiě yòu shèng yú yī rén zhī zūn zhě。” dà zhì xiāng jìn。 shuō míng guāng xù dì tǐ ruò duō bìng zhī yuán yīn， shí yǔ zì yòu zài cí xǐ tài hòu yín wēi zhī xià， shī yú tiáoyǎng zhào liào yòu guān。
　　
　　 méi yòu 'ài qíng de hūn yīn
　　
　　 àn zhào qīng wáng cháo zǔ shàng liú xià de guīju， huáng dì shí liù suì jiù yào lín cháo qīn zhèng。 suí zhe guāng xù nián líng de zēngzhǎng， tā de dà hūn hé qīn zhèng zhú jiàn lín jìn， cí xǐ chè lián guī zhèng bǎ dà quán jiāo gěi guāng xù huáng dì zhī shì yǐ bù kě huí bì。 kě cí xǐ jì bù gān xīn， yòu wú kě nài hé， yú shì yù zuò bù zhì， duì guāng xù dì quán lì duō fāng xiàn zhì， réng yóu tā zài 'àn zhōng cāo zòng cháo zhèng。 guāng xù shí wǔ nián zhēngyuè 'èr shí rì (1889 nián 2 yuè 19 rì )， shí jiǔ suì de guāng xù dì jǔ xíng dà hūn diǎn lǐ。
　　
　　 guāng xù de yī wèi huáng hòu liǎng gè fēi zǐ dōushì cí xǐ zuò de zhù， huáng hòu bù shì bié rén， zhèng shì cí xǐ qīn dì dì guì xiáng de nǚ 'ér yè hè nà lā shì， jí lóng yù huáng hòu。
　　
　　 zhè gè huáng hòu róng mào chǒu lòu（ dàn shì hěn duān zhuāng）， mǎ liǎn gāo 'é， shòu ruò tuó bèi， tū yǎn lù chǐ。 guāng xù jí wéi bù mǎn， dàn yě wú nài。 cí xǐ xuǎn zì jǐ de zhí nǚ wéi huáng hòu， wéi de shì cháo zhèng jiāo gěi guāng xù hòu， hái néng lì yòng huáng hòu lái kòng zhì hé cāo zòng huáng dì， qǐ mǎ kě yǐ tōng guò huáng hòu jiān shì hé zhǎng wò huáng dì de yī jǔ yī dòng。
　　
　　 guāng xù de liǎng wèi fēi zǐ shì jǐn fēi hé zhēn fēi， èr rén shì qīn jiě mèi， dàn xiàngmào xìng gé què dà bù xiāng tóng。 jǐn fēi xiàngmào yī bān， yuǎn yuǎn bǐ bù shàng zhēn fēi， ér qiě xìng gé cuì ruò； zhēn fēi mào měi duān zhuāng， xìng gé kāi lǎng， huó pō jī mǐn， pō yòu jiàn dì。 zhēn fēi de rù gōng yóu rú yī kuài shí zǐ tóu rù yī tán sǐ shuǐ， tā duì guāng xù de tóng qíng hé tǐ tiē， jī qǐ liǎo guāng xù duì wèi lái de chōng jǐng hé rè qíng。 tóng shí， zhēn fēi yòu xiàng guāng xù tuī jiàn liǎo tā de lǎo shī wén tíng shì， zhè wèi sù yǐ píng lùn shí zhèng、 yōu xīn guó shì de zhù míng qīng liú rén shì hěn yòu cái huá， pō yòu zhèng zhì jiàn dì， tā bèi guāng xù dì zhòng yòng hòu， duì guāng xù dì hěn yòu yǐng xiǎng， yǐn fā liǎo guāng xù dì yào gǎi gé zhèng zhì jí bǎi tuō shù fù 'ér yòu suǒ zuò wéi de yù wàng。 dà hūn hòu de shù nián jiān， guāng xù dì yǔ zhēn fēi gòng tóng dù guò liǎo yī shēng zhōng jiào wéi qīng sōng de shí guāng。 yóu cǐ， yě yǐn fā liǎo tā zuò wéi rén jūn guó zhù， xī wàng zài zhèng zhì shàng bǎi tuō shù fù 'ér yòu zuò wéi de yù wàng。 kě zhè yī diǎn， shì cí xǐ zuì bù yuàn kàn dào de。
　　
　　“ yòu xīn zāi huā huā bù kāi， wú xīn chā liǔ liǔ chéng yìn。” àn cí xǐ běn lái de qīn shàng jiā qīn， yǐ kòng zhì guāng xù dì de chū zhōng cái ràng zì jǐ de zhí nǚ wéi huáng hòu。 rán 'ér qiáng zhì de jiēguǒ， què yòu shì dé qí fǎn。 dāng nián， tóng zhì dì zì jǐ xuǎn lì huáng hòu 'ā lǔ tè shì， ér cí xǐ què piān piān ràng tóng zhì dì qù xǐ huān huì fēi， jiēguǒ nào dé mǔ zǐ bù hé。 zhè cì cí xǐ wéi guāng xù xuǎn pèi yè hè shì wéi huáng hòu， kě guāng xù yòu piān piān xǐ 'ài zhēn fēi tā tā lā shì， qí jiēguǒ kě xiǎng 'ér zhī。 dāng shí， guāng xù míng míng zhī dào chǒng 'ài zhēn fēi， jiù yào dé zuì huáng hòu， ér yǔ huáng hòu bù mù， jí děng yú kāi zuì cí xǐ tài hòu。 rán 'ér， cí xǐ kě yǐ zài rèn hé shì qíng shàng pò shǐ guāng xù jiù fàn， wéi dú zài qíng 'ài hé gǎn qíng shàng wú fǎ yǐ jǐ zhī suǒ yuàn qiáng jiā yú rén。
　　
　　 jù《 huǐ yì zhāi bǐ chéng》 jìzǎi： guāng xù shí bā nián (1892 nián ) zhòng xià zhī shí， yī tiān， guāng xù yǔ lóng yù huáng hòu wéi xiǎo shì zhēng chǎo， lóng yù páo dào cí xǐ miàn qián kū sù qí shì。 cí xǐ dà nù， duì shēn biān de rén shuō：“ huáng shàng shì wǒ suǒ lì， shí nǎi wàng 'ēn zhī jǔ， lóng yù shì wǒ de qīn zhí， rǔ mà huáng hòu jiù shì duì wǒ zuì dà de bù jìng， shí zài nán yǐ rěn shòu。” jiē lián shù rì， guāng xù rù gōng qǐng 'ān， cí xǐ yī yán bù fā。 cǐ hòu guāng xù yǔ cí xǐ de xián xì jiù suàn xíng chéng liǎo。
　　
　　 kǔ mèn de huáng dì shēng yá
　　
　　 guāng xù lín cháo qīn zhèng hòu， wǔ shí wǔ suì de cí xǐ， biǎo miàn tuì jū yí hé yuán yí yǎng tiān nián， shí zé quán shì yǐ jiù， cái jué zhèng shì， yī rú jì wǎng。 tā yī fāng miàn chù chù xiàn zhì guāng xù de quán lì， guó jiā zhòng yào dà shìdōu yào bǐng chéng tā de yì zhǐ qù bàn lǐ； yī fāng miàn yòu tōng guò zì jǐ de zhí nǚ héng héng lóng yù huáng hòu jí qīn xìn tàijiàn lǐ lián yīng děng rén， àn zhōng jiān shì guāng xù de xíng zōng。 bìng guī dìng： guāng xù měi gé yī rì， bì xū qīn wǎng yí hé yuán xiàng tā huì bào zhèng wù， tīng hòu xùn shì。 yǐ zhì guāng xù jīng cháng pī zhe xīng xīng lái， tóu dǐng yuè liàng qù， bǎo shòu bēn bō， yù yòu zhòng dà shì qíng， gèng dé suí shí qǐng shì， míng wéi huáng dì， shí wéi kuǐ léi。 guāng xù de zhèng zhì bào fù bù néng dé yǐ shí xiàn， rì jiǔ tiān cháng， jīng shén gèng jiā yì yù， qíng zhì yù yì bù chàng， jiù bìng bù qù， yòu tiān xīn chóu。
　　
　　 cóng“ mài 'àn” kàn， zài xiāng dāng yī duàn shí jiān nèi， guāng xù tǐ zhì suī wèi jiàn hǎo， yí jīng jí yāo bèi suān chén děng bìng réng zài jì xù， dàn zhěn bìng hé chī yào de cì shù què xiāng duì jiǎn shǎo。 zhè zhù yào shì guāng xù lì tú zài zhèng zhì shàng yòu suǒ zuò wéi， yǐ wǎn jiù tā nà jí jí kě wēi de zhèng quán， zhěng rì máng yú zhèng wù， guān zhù zhèng zhì gǎi gé， lìng wài， hái yào suí shí yìng fù cí xǐ de xùn chì， yī shí wú xiá gù jí zhěn bìng chī yào。
　　
　　 jí bìng chán shēn de guāng xù qīn zhèng hòu de dì yī jiàn dà shì， jiù shì zāo féng rì běn qīn lüè cháo xiān， jìn 'ér qīn lüè zhōng guó。 guāng xù dì wéi bèi mǔ hòu zhī yì， jué xīn yuán cháo kàng rì， dàn fǔ bài de tǐ zhì dǎo zhì zhàn zhēng shī bài， bèi pò qiān dìng《 mǎ guān tiáo yuē》， shī dì péi kuǎn， zhè suī shǐ tā shòu dào zhòng dà dǎ jī， jiā shēn liǎo“ mǔ zǐ” de bù hé， dàn yě jī fā tā lì tú gǎi gé zhèng zhì， fù guó qiáng bīng de xióng xīn。 guāng xù dì zài kāng yòu wéi、 liáng qǐ chāo děng rén de yǐng xiǎng xià， zài zhēn fēi de jī jí zhī chí xià， yú guāng xù èr shí sì nián sì yuè 'èr shí sān rì (1898 nián 6 yuè 11 rì )， bān bù“ míng dìng guó shì zhào”， xuān bù biàn fǎ， qiáng diào bó cǎi xī xué， tuī xíng xīn zhèng， shòu yú kāng yòu wéi“ zhuān zhé zòu shì” tè quán。 nà xiē shǒu jiù de qīn guì zhòng chén hài pà guāng xù huáng dì zài gǎi gé zhèng zhì zhōng chù dòng tā men de dì wèi， fēn fēn tóu kào cí xǐ bìng jié lì tiǎo bō tā men“ mǔ zǐ” de guān xì。 cí xǐ yě shēn kǒng guāng xù gǎi gé de chéng gōng huì yǐng xiǎng dào tā de dú cái。 zhè yàng cháo chén nèi chū xiàn liǎo“ hòu dǎng” yǔ“ dì dǎng”（ yòu chēng“ qīng liú dǎng” )， shuāng fāng zhǎn kāi liǎo jī liè de dǒu zhēng。
　　
　　 guāng xù qīn zhèng de shí nián， shì tā yǔ cí xǐ jìn xíng zhèng zhì hé quán lì dǒu zhēng de shí nián， cóng zhōng rì jiá wǔ zhàn zhēng dào wù xū biàn fǎ yùn dòng， shuāng fāng máo dùn rì yì jiān ruì huà。 guāng xù èr shí sì nián qī yuè 'èr shí jiǔ rì， guāng xù dì dào yí hé yuán jiàn cí xǐ tài hòu， cí xǐ tài hòu míng què biǎo shì yào fèi diào guāng xù dì， bìng mì móu yóu zhí lì zǒng dū róng lù， zài jiǔ yuè chū huáng dì、 tài hòu dào tiān jīn yuè bīng shí zhèng biàn， fèi chú guāng xù dì， xíng shì wēi jí。 guāng xù dì dāng tiān jiù gěi dì dǎng rén wù yáng ruì fā xià mì yù：“ zhèn wéi shí jú jiān nán， fēi biàn fǎ bù zú yǐ jiù zhōng guó， fēi qù shǒu jiù shuāi miù zhī dà chén， ér yòng tōng dá yīng yǒng zhī shì， bù néng biàn fǎ。 ér huáng tài hòu bù yǐ wéi rán， zhèn lǚ cì jìn jiàn， tài hòu gèng nù。 jīn zhèn wèi jǐ bù bǎo， rǔ kāng yòu wéi、 yáng ruì、 lín xù、 tán sì tóng、 liú guāng dì děng， kě tuǒ sù mì chóu， shè fǎ xiāng jiù。 zhèn shí fēn jiāo zhuó， bù shèng qī wàng zhī zhì。 tè yù。” yáng ruì dǎn xiǎo， jiāng mì yù kòu zhù bù chuán tā rén， guāng xù děng bù dào huí yīn， jí bù zé lù， yú bā yuè chū yī、 chū 'èr lián xù liǎng cì zhào jiàn yuán shì kǎi， tí shēng tā wéi shì láng xián， ràng tā zhuān bàn liàn bīng shì yí， xiǎng yǐ cǐ shǐ yuán shì kǎi gǎn 'ēn bào dé， xiào zhōng huáng dì。 tóng shí， guāng xù dì yú bā yuè 'èr rì hái yòu yī dào mì yù gěi lín xù， ràng tā zhuǎn gào kāng yòu wéi xùn sù lí jīng。 lín xù jiāng liǎng dào mì yù tóng shí zhuǎn gěi kāng yòu wéi、 tán sì tóng děng rén， dà jiā kàn liǎo shí fēn gǎn dòng， dàn dū shù shǒu wú cè， zuì hòu yě jué dé zhǐ yòu lā yuán shì kǎi， yóu tán sì tóng chū miàn qǐng yuán shì kǎi， mǎ shàng jǔ bīng， xiān shā diào róng lù， huí bīng bāo wéi yí hé yuán。 yuán shì kǎi biǎo miàn shàng mǎn kǒu dāyìng， bā yuè wǔ rì huí dào tiān jīn， què zài bā yuè liù rì mǎ shàng xiàng róng lù gào mì。
　　
　　 bā yuè chū sì rì， cí xǐ tài hòu yóu yí hé yuán huí chéng， zhù zhōng nán hǎi yí luán diàn， dì 'èr tiān jì cán shén， dāng jí huí yí hé yuán。 huí yuán qǐng jiē róng lù mì diàn， mǎ shàng chéng qīng jiào fǎn chéng， chóngfǎn nán hǎi yíng tái。 fǎn yíng tái hòu lì jí chuán guāng xù lái jiàn， jiàn dào guāng xù ， cí xǐ tài hòu pò kǒu dà mà， mà tā wàng 'ēn fù yì， ēn jiāng chóu bào。
　　
　　 zài yǐ cí xǐ wéi shǒu de shǒu jiù shì lì de fǎn duì hé zhèn yā xià， biàn fǎ yùn dòng zuì zhōng shī bài， kāng yòu wéi、 liáng qǐ chāo chū táo， tán sì tóng děng“ wù xū liù jūn zǐ” yù hài， guāng xù běn rén yì bèi ruǎn jìn zài zhōng nán hǎi yíng tái， tā de zhèng zhì shēng yá shí jì shàng dào cǐ yǐ jīng jié shù。 cǐ hòu， guāng xù dù guò liǎo shí nián méi yòu rén shēn zì yóu de qiú tú shēng huó。
　　
　　 tā suī rán míng yì shàng réng bǎo chí zhe huáng dì de míng wèi， dàn shí jì yǐ méi yòu liǎo huáng dì de quán lì。 wù xū biàn fǎ shī bài hòu， cí xǐ yòu jiāng guāng xù zhì 'ài de zhēn fēi qiú jìn zài zhōng cuì gōng hòu běi sān suǒ， bìng qiě gěi tā lì xià liǎo yī tiáo guīju， jīn hòu bù xǔ jìn jiàn huáng shàng。
　　
　　 nán hǎi yíng tái， yǔ shuǐ yún xiè dǎo、 qióng huá dǎo fēn chù tài yè chí sān hǎi zhī zhōng， xiàng zhēng dōng hǎi sān xiān dǎo péng lāi、 yíng zhōu、 fāng zhàng。 yíng tái sì miàn huán shuǐ， zhǐ zài běi duān jià yī bǎn qiáo， tōng zhì 'àn shàng， bǎn qiáo zhōng jiān yòu yī duàn shì huó dòng de， guāng xù bèi qiú cǐ zhī hòu， cí xǐ tài hòu biàn mìng lìng rén bǎ qiáo bǎn chè diào liǎo， yǐ miǎn guāng xù dì zǒu chū yíng tái dǎo。
　　
　　 yíng tái de zhōng xīn jiàn zhù wéi hán yuán diàn， diàn hòu wéi hán yuán mén， mén wài wéi xiáng luán gé， gé xià jí mù diào qiáo。 diàn qián wéi xiāng yǐ diàn， gāi diàn cóng běi miàn kàn wéi dān céng， cóng nán miàn hú biān kàn zé wéi liǎng céng， míng wéi“ péng lāi gé”。 guāng xù zhù zài hán yuán diàn lǐ， tàijiàn měi tiān sòng fàn shí jià qǐ qiáo bǎn， zǒu dào yíng tái lái， yòng fàn wán bì， jiù chōu diào qiáo bǎn。 guāng xù xīn qíng shí fēn yōu yù， wàn bān wú nài zhī zhōng xiě xià liǎo“ yù fēi wú yǔ yì， yù dù wú zhōu jí” děng shī jù。 dōng tiān sān hǎi jié bīng， cóng yíng tái bù tōng guò mù qiáo yě kě yǐ cóng bīng shàng dào dá 'àn biān。
　　
　　 jù shuō yòu yī cì guāng xù dài liǎo xiǎo tàijiàn tà bīng lí kāi yíng tái， bèi fā xiàn hòu， zǒng guǎn tàijiàn lǐ lián yīng lì kè xià lìng záo bīng， yǐ fáng guāng xù lí kāi。 guāng xù shí fēn xiǎng niàn xīn 'ài de zhēn fēi， chuán yán tā ràng xiǎo tàijiàn 'àn zhōng gěi zhēn fēi sòng xìn， tōu tōu xiāng huì。 měi dào cǐ shí， tā gèng jiā tòng hèn chū mài zì jǐ de yuán shì kǎi， lín sǐ zhī shí， tā bù yán bù yǔ， yòng shǒu zài kōng zhōng xiě diàn nèi guà yòu yī fù《 sòng sī mǎ guāng yù rén jūn yòng rén zhī dào》 lì zhóu， bá wén shì：“ guāng xù bǐng wǔ (1906) shí yuè shàng huàn lù， chén quán zhōng jìng shū。” hái yòu yī xiē biǎn 'é dǒu fāng zhī lèi， xià kuǎn dū xiě zhe“ chén quán zhōng jìng shū”。 qí shí zhè dū shì guāng xù de yù bǐ， zhī suǒ yǐ zhè yàng xiě， shì yīn wéi guāng xù shì tú yǐ duì cí xǐ tài hòu chēng chén， biǎo míng zì jǐ zhōng yú cí xǐ tài hòu de xīn jì， lái huàn qǔ lǎo fó yé de liàng jiě。 kě cǐ shí， cí xǐ tài hòu yòu zěn me néng ràng guāng xù zài cì qīn zhèng ní。 jiū guāng xù dì bìng qíng zì 'èr shí sì nián zhú jiàn jiā jù， zhōng zhì bù qǐ zhī yuán yóu， shí yǔ wù xū biàn fǎ shī bài yòu zhe zhí jiē de guān xì。 guāng xù bèi qiú jìn zài yíng tái hòu， cí xǐ tài hòu céng yù fèi zhī 'ér lìng lì tā rén。 guāng xù yě zhī qí yòng xīn， rì yè dān jīng shòu pà。 hòu lái yóu yú zhǒng zhǒng yuán yīn， cǐ jǔ suī wèi néng shí xiàn， kě guāng xù yě nán tuō qiú jìn zhī láo lóng。 míng zhī jí jí kě wēi， yì zhǐ yòu zuò yǐ dài bì， xīn zhōng shí fēn yōu shāng。 tā céng yǎng tiān cháng tàn： zhēn bù rú hàn xiàn dì yě！ yīn 'ér bìng shì rì jiàn jiā zhòng， zì bù dài yán。
　　
　　 guāng xù èr shí liù nián qī yuè 'èr shí yī rì (1900 nián 8 yuè 15 rì )， bā guó lián jūn rù qīn běi jīng。 cí xǐ tài hòu cāng huáng chū táo。 xiāng chuán lín xíng qián hái bù wàng chǔzhì zhēn fēi， lìng tàijiàn cuī yù guì bǎ zhēn fēi tuī dào níng shòu gōng wài de jǐng zhōng hài sǐ。 dāng guāng xù dé zhī zhēn fēi de sǐ xùn hòu， jīng shén chè dǐ bēng kuì， jiù bìng fù fā， rì qū chén zhòng， zài yě wú fǎ kāng fù。 yóu cǐ kě jiàn， cóng guāng xù zì yòu duō bìng， dào qīng nián yǐ hòu de bìng qíng zhú bù jiā zhòng， dū yǔ tā de zhèng zhì chǔjìng hé jīng shén shēng huó mìqiè xiāng guān。 kě jiàn cí xǐ de cháng qī yā zhì hé dǎ jī， shì guāng xù zhì bìng de zhòng yào yuán yīn， cóng zhè yī diǎn tán lái， mín jiān chuán shuō shì cí xǐ zhì guāng xù yú sǐ dì， zé yòu bìng fēi quán wú dào lǐ。 yóu qí shì zài wù xū zhèng biàn yǐ hòu bèi qiú jìn de shí nián màn cháng suì yuè zhōng， tā yī fāng miàn bēi guān shī wàng， qián tú miǎo máng， yī fāng miàn yòu rì xī dān xīn shòu pà， xīn qíng jǐn zhāng， shēng huó shàng gèng wú rén xì xīn zhào liào， shǐ dé tā de bìng qíng bù duàn jiā zhòng 'è huà， zhōng zhì bù zhì。 bù guò， wú lùn guāng xù jiū jìng sǐ yú hé yīn， dū yǔ tā zài qīng tíng zāo shòu de kòng zhì yǔ dǎ jī， zài jīng shén yǔ yì zhì shàng shòu dào de yā zhì yǔ cuī cán， zài shēn xīn shàng jīng shòu de zhé mó， shèn zhì qí gǔ ròu qīn qíng yě bèi chāi sàn yòu zhe zhí jiē de lián xì。 zhēn kě wèi， guāng xù yī shēng méi yòu guò shàng yī tiān shū xīn de rì zǐ。 qí shí， zhè yě jiù shì tā duō bìng chán shēn de gēn yuán。 yīn cǐ kě yǐ rèn wéi， nián qīng de guāng xù zhī sǐ， yǔ cí xǐ kòng zhì xià de qīng wáng cháo hēi 'àn fǔ bài mìqiè xiāng guān。
　　
　　 rú guǒ shuō guāng xù rù gōng wéi dì， shì chū yú yī zhǒng zhèng zhì xū yào， nà me tā de sǐ qù， yě wèi bì bù shì qīng tíng zhèng zhì fǔ bài de bì rán。
　　
　　 guāng xù dà hūn
　　
　　 qīng dài huáng dì dà hūn bǐ lì dài huáng dì shē huá gèng shèn， shì jí jìn shē chǐ pū zhāng zhī néng shì de。 guāng xù dì shì qīng dài zhèng cháng dì jǔ bàn dà hūn de zuì hòu yī gè huáng dì， mù qián suǒ cún zī liào bǐ jiào qí quán， kě yǐ zuò yī xiē tòu shì yǔ fēn xī。
　　
　　 guāng xù dì de dà hūn diǎn lǐ zài guāng xù shí wǔ nián（ gōng yuán 1889 nián） zhēngyuè 'èr shí qī rì jǔ xíng， shí nián １ ９ suì。
　　
　　 zhè cì dà hūn， gòng huā fèi yín 550 wàn liǎng。 qí zhōng， gè zhǒng“ wài bàn” hào fèi， gòng wéi１ ０ ５ wàn yú liǎng， zhàn dà hūn kāi zhī zǒng 'é de ２０ ％ zuǒ yòu； ér yóu“ nèi bàn” de dì、 hòu yìng yòng guān fú、 cháo zhū、 diàn chāi、 jīn yín zhū bǎo yù qì， pín wèi suǒ yòng qì wù， huáng hòu zhuāng lián， yǐ jí hòu pín pū gōng yìng yòng de jīn yín qì mǐn děng， gòng wéi yín 400 wàn liǎng yǐ shàng， zhàn zǒng hào fèi de 80％ zuǒ yòu。
　　
　　 zhè xiē yín liǎng zhù yào shì cóng gè shěng、 gè shuì guān zhǐ pài chóu jiě de， shì cóng quán guó sōu guā lái de mín zhī mín gāo。 suī rán qīng wáng cháo de zuì gāo tǒng zhì zhě cí xǐ tài hòu duì chóu bàn guāng xù dà diǎn céng jiǎ xīng xīng dì shuō：“ guó jiā jīng fèi yòu cháng， mù xià zhěng dùn wǔ bèi， xū kuǎn kǒng duō， gè shěng shí yòu piān zāi， yóu yí tǐ niàn mín jiān， ài xī wù lì， cháo tíng gōng xíng jié jiǎn， wéi tiān xià xiān， gāi dà chén děng， wù dāng yǎng tǐ chóng shí chù huá zhī yì， yán chì chéng bàn gè yuán， rèn zhēn yuán lǐ， bù zhǔn shāo shè fú mào。” dàn shí jì zuò fǎ zé wán quán xiāng fǎn， dà hūn diǎn lǐ de jīng fèi， bù dàn méi yòu“ jié jiǎn” xià lái， fǎn 'ér zhú bù jiā mǎ。 guāng xù shí sān nián wǔ yuè 'èr shí rì cí xǐ míng jiàng yì zhǐ， guāng xù dà hūn yìng xū kuǎn xiàng，“ zhù hù bù xiān xíng chóu huà yín 'èr bǎi wàn liǎng”， gè shěng“ yù wéi zhǐ pài 'èr bǎi wàn liǎng”。 bàn nián zhī hòu， guāng xù shí sì nián zhēngyuè shí qī rì zǒng guǎn nèi wù fǔ dà chén fú kūn miàn fèng yì zhǐ：“ bàn lǐ dà hūn zhī kuǎn sì bǎi wàn liǎng shàng bù fū yòng， zhù hù bù zài xíng chóu bō yī bǎi wàn liǎng”。 jiǔ yuè 'èr shí liù rì yòu fèng zhǐ“ xù xíng chóu bō wǔ shí wàn liǎng”。 sān cì gòng chóu bō yín 550 wàn liǎng。
　　
　　 jù qīng cháo jūn jī chù dàng 'àn jìzǎi， guāng xù shí wǔ nián shàng bàn nián zhí lì shěng shùn tiān fǔ、 dà míng fǔ、 xuān huà fǔ de liáng jià， yǐ gǔ zǐ、 gāo liáng、 yù mǐ sān zhǒng liáng shí jì suàn， píng jūn měi cāng shí jì yín yī liǎng sì qián liù fēn。 rú guǒ měi rén měi nián kǒu liáng 'àn 'èr shí jì suàn， jì zhé yín 'èr liǎng jiǔ qián 'èr fēn。 guāng xù dà hūn hào yòng bái yín５５０ wàn liǎng， àn dāng shí de liáng jià zhé suàn， kě gòu mǎi jìn 400 wàn shí liáng shí， zú gòu 190 wàn rén chī yī nián。
　　
　　 dāng shí， qīng cháo zhèng chù zài nèi luàn wài huàn cóng shēng、 tiān zāi rén huò dié qǐ de chóngchóng zāinàn zhī zhōng， rú cǐ shē chǐ pū zhāng de huáng dì hūn lǐ jiù shì zài zhè zhǒng qíng kuàng xià jǔ xíng de。 guāng xù shí nián（ gōng yuán 1884 nián） liù yuè， shān dōng hé jué， huǐ huài lì chéng、 qí dōng、 lì jīn děng dī niàn， dà piàn dì qū zāo zāi， qīng zhèng fǔ jǐn bō yín１ ６ wàn liǎng zhèn zāi； guāng xù shí yī nián liǎng guǎng shuǐ huàn， cí xǐ jǐn xià lìng bō yín６ wàn liǎng zhèn jì； guāng xù shí 'èr nián běi yùn hé jué kǒu màn yì， shǐ yǒng píng gè fǔ shòu zāi， cháo tíng zhǐ bō yín１２ wàn liǎng jiù jí； guāng xù shí sān nián zhèng zhōu hé jué kǒu， nán rù yú huái， shǐ hé nán、 ān huī dà piàn dì qū shòu hài， qīng zhèng fǔ jǐn jié liú jīng xiǎng cáo zhé yín ３０ wàn liǎng zhèn xù。 dào liǎo guāng xù shí sì nián， yóu yú huáng dì hūn qī pò jìn， yòng kuǎn kǒng yīn， zhè yī nián suī yòu duō qǐ shuǐ、 huǒ、 yǔ、 báo、 zhèn、 yì děng zāi hài fā shēng， dàn què wèi jiàn yòu bō yín jiù zāi de jì lù， zhǐ shì miǎn chú liǎo mǒu xiē dì qū de shuì fù qián liáng， bō liú liǎo１３ wàn shí jīng cāng jí hǎi yùn cáo mǐ yǐ zhèn shùn zhí zhī zāi。 zhè yàng yī duì bǐ， kě jiàn qīng wáng cháo yòng yú rén mín shēng jì pò qiē xū yào de kāi zhī liáo liáo wú jǐ， ér cóng mín zhòng shēn shàng fēng kuáng zhà qǔ de cái fù zé duō dé nán yǐ jìliáng。
　　
　　 guāng xù dà hūn hé tài hé mén dà huǒ
　　
　　 jù qīng gōng dàng 'àn jìzǎi： guāng xù dà hūn shì zài guāng xù shí liù nián zhēngyuè 'èr shí liù（ 1890 nián 2 yuè 15 rì）。 tài hé mén dà huǒ fā shēng zài guāng xù shí wǔ nián shí 'èr yuè shí wǔ（ 1890 nián 1 yuè 5 rì） shēn yè。 guāng xù dà hūn shì zài tài hé mén dà huǒ zhī hòu 40 tiān fā shēng de， ér bù shì fā shēng zài“ dà hūn de qián yī tiān。”
　　
　　 jù《 qīng gōng shù wén》 jìzǎi：“ qīng guāng xù shí sì nián shí 'èr yuè tài hé mén huǒ。 cì nián zhēngyuè 'èr shí liù dà hūn， bù jí xiū jiàn nǎi yǐ zācǎi wéi zhī。” zhè cì huǒ zāi fā shēng zài guāng xù shí wǔ nián shí 'èr yuè shí wǔ， xiān cóng zhēn dù mén qǐ huǒ， shì liǎng míng zhí bān tàijiàn shǐ yòng dēng huǒ bù shèn yǐn qǐ。 zhēn dù mén zài tài hé mén zhī yòu， tài hé diàn zhī qián。 qǐ huǒ hòu pū jiù bù lì， yán shāo dào dōng xī cháo fáng、 tài hé mén hé zhāo dé mén。 cǐ cì dà huǒ chí xù yán shāo liǎo liǎng tiān， suī jīng pū jiù， dàn dōng xī cháo fáng hé tài hé mén bèi wán quán shāo huǐ。 nà xiē fàng zài lín shí kù fáng lǐ zhǔn bèi wéi guāng xù jié hūn dà diǎn yòng de gè zhǒng fú shì hé lǐ yí yòng pǐn， quán bù shāo guāng。
　　
　　 wèishénme táng táng huáng gōng fā shēng rú cǐ dà huǒ ní？ zhè zhù yào shì píng shí quē fá fáng fàn。 zhí yè dǎ gèng de shì liǎng míng liù shí suì kāi wài de lǎo tàijiàn， zhí bān shuì jué， dài bèi dà huǒ jīng xǐng shí， huǒ yǐ chéng shì， yǐ wú fǎ shōu shí。 ér qiě dāng shí zhèng shì hán dōng shí jié， nèi jīn shuǐ hé de shuǐ bīng dòng sān chǐ， záo bīng qǔ shuǐ jiù huǒ， yán wù liǎo jiù huǒ shí jī。 tài hé mén shì mù jié gòu jiàn zhù， zhe qǐ huǒ lái rán sù kuài。 pō dǐng jiàn zhù pū jiù bù yì。
　　
　　 shēn yè qǐ huǒ， yòu wú zhào míng shè bèi， jiù huǒ gèng nán。 zài dà huǒ xiàng sì chù kuò dà màn yán shí， dà chén men hé jì， pài gōng jiàng xiān bǎ shàng wèi rán shāo de jìn huǒ zhī wǔ diàn， zài liáng zhù shàng shuān shàng dà shéng， pài zhòng duō shì bīng yòng lì lā， bǎ wǔ diàn lā dǎo， rán hòu zài shàng miàn jiāo shuǐ， duàn jué huǒ dào。 zhè cái zǔ gé liǎo huǒ shì màn yán。 jù wén xiàn jìzǎi， wèile pū miè zhè chǎng huǒ zāi， dòng yòng bīng shì、 gōng jiàng hé shuǐ huì chéng yuán 7000 yú rén。
　　
　　 wéi 'àn qī jǔ bàn guāng xù huáng dì de jié hūn diǎn lǐ， chóngxiū tài hé mén děng jiàn zhù yǐ jīng lái bù jí liǎo， zhǐ hǎo pài rén bǎ huǒ chǎng dǎ sǎo gān jìng， zhǎo lái péng jiàng， zhī dā lín shí xí péng， zācǎi zhāng dēng， miǎnqiǎng bàn liǎo hūn shì。 zài《 qīng dài qǐ jū zhù · guāng xù cháo》 zhōng shuō：“ shàng yù běn yuè shí wǔ rì yè jiān， zhēn dù mén bù jiè yú huǒ， yán shāo tài hé mén jí kù fáng děng chù， suǒ yòu běn rì zhí bān zhī zhāng jīng hù jūn děng yú jìn chéng zhòng dì bìng bù xiǎo xīn kānshǒu， shí kān tòng hèn， zhù jiāo xíng bù yán xíng shěn xùn， àn lǜ dìng nǐ jù zòu。 zhí bān zhī qián fēng tǒng lǐng 'ēn quán shū yú fáng fàn， jiù wú kě cí， zhù jiāo bù yì chù。”
　　
　　 liǎng míng zhí bān shǒu yè shǐ yòng dēng zhú bù shèn zhì huǒ de tàijiàn bèi pàn chù jiǎo xíng。 yòu fèng shàng yù：“ běn yuè shí wǔ rì yè jiān zhēn dù mén bù jiè yú huǒ， yán shāo tài hé mén jí kù fáng děng chù， jīng wáng dà chén děng dū shuài guān yuán biàn bīng pū miè jiù zhǐ。 cí jù gè gāi yá mén jiāng jiù huǒ gè yuán kāi dān， yóu jūn jī dà chén chéng lǎn， gōng qīn wáng、 yù qián dà chén bó duō lè gá tái、 qīn wáng bó yàn…… shān xī bù zhèng shǐ yù shān、 jí hàn zhān kē dào jūn jī zhāng jīng， gè bù yuàn yá mén sī yuán， gè qí yíng shì wèi zhāng jīng děng dào zhě shèn duō， shí shǔ qín fèn chū lì， shēn kān jiā shǎng。
　　
　　 qí suí tóng jiù huǒ zhī shén jī yíng bīng dīng、 bù jūn tǒng lǐng、 yá mén bīng dīng jí bǎi táng 'ā hù jūn guān yì、 sū lā rén děng， zhù gè gāi yá mén chá míng rén shù， měi míng shǎng yín 'èr liǎng； shuǐ huì shí wǔ chù zhe shǎng yín yī wàn liǎng； gè mù chǎng jiàng fū zhe shǎng yín yī qiān liǎng； shòu shāng bīng jiàng shù míng， měi míng jiā shǎng yín shí liǎng yǐ shàng。 suǒ shǎng yín liǎng zhù hù bù gěi fā， yóu bù jūn tǒng lǐng fú kūn děng chá míng gěi lǐng yǐ shì jiǎng lì。
　　
　　 huǒ zāi shì jǐng， shēn gōng zhī jù shí shēn。 wéi yòu yín wèi tiān wēi， yì jiā xiū shěng , yú yī qiē zhèng shì bù gǎn shāo shè xiè chí。” xiàn zài de tài hé mén shì dà huǒ hòu chóngxiū de。 dāng shí gōng bù xiàng huáng jiā de zòu bào jǐn“ jìng xū cǎi mǎi wù liào。 lā yùn chē jiǎo， jiàng fū gōng jià， bìng mǎi bàn tóng、 xī、 yè zǐ、 jīn děng xiàng lì yín 'èr shí sān wàn wǔ qiān yú liǎng。” xiàn zài tài hé mén zhī yòng cái， cǎi yòng de shì sōng bǎi mù。 zuì zǎo xīng jiàn shí de tài hé mén shì yòng nán mù jiàn zhù de。
　　
　　 bèi qiú yíng tái
　　
　　　 guāng xù bèi qiú yú yíng tái， yóu cí xǐ de sì míng qīn xìn tàijiàn jiān shì zhe。 tā huò zhě zuò zài lù tái， shuāng shǒu bào xī， chóu sī 'āi shāng， huò zhě shuì zài mù chuáng shàng kǔ sī kǔ xiǎng。 zài tàijiàn de jiān shì bǐ jiào sōng xiè shí， jiù tōu tōu dì jì rì jì。 zhè yàng chàbù duō bèi guān yā liǎo zhěng zhěng liǎng nián。 guāng xù èr shí liù nián（ 1900 nián）， zhōng guó běi fāng bào fā liǎo yǐ“ fú qīng miè yáng” wéi kǒu hào de yì hé tuán yùn dòng， yǐn qǐ yīng、 é、 fǎ、 dé、 měi、 rì、 yì、 ào xiōng děng bā guó lián jūn rù qīn。 zài bā guó lián jūn bī jìn běi jīng shí， guāng xù bèi cí xǐ dài zhe táo wáng xī 'ān。 lín shí qián， cí xǐ mìng zǒng guǎn tàijiàn cuī yù guì jiāng zhēn fēi tuī rù dōng huá mén nèi de yī kǒu jǐng nèi。 zài táo wáng zhōng cí xǐ xià lìng jiǎo shā yì hé tuán yùn dòng。 guāng xù èr shí qī nián（ gōng yuán 1901）， suì cì xīn chǒu， jiǔ yuè qī rì， qīng zhèng fǔ zài běi jīng yǔ gè guó suǒ dìng lì de tiáo yuē， gòng shí 'èr kuǎn， yǐ péi kuǎn yī xiàng wéi zuì zhòng， shù mù gāo dá bái yín sì yì wǔ qiān wàn liǎng， wéi bù píng děng tiáo yuē zhōng zuì kē kè de。 guāng xù èr shí bā nián（ 1902 nián） yī yuè， guāng xù yòu bèi cí xǐ dài huí běi jīng， réng rán bèi qiú jìn zài yíng tái。 guāng xù dì méi yòu yǒng qì chōng pò fēng jiàn lún lǐ sī xiǎng de shù fù，“ tiān yán qī qī， cháng ruò bù yuè”， xīn jìng bēi chuàng， zhōng qí yī shēng shì qū rǔ hé 'āi yuàn de bēi jù mìng yùn。
　　
　　 guāng xù de bìng qíng tū rán zhuǎn wēi， bù jiǔ sǐ qù。 jù shuō shì cí xǐ lìng tàijiàn jiāng tā dú sǐ de。 yòu de xué zhě rèn wéi， yóu yú yuán shì kǎi de pàn mài gào mì， shǐ cí xǐ zhèn yā liǎo wéi xīn yùn dòng。 yuán shì kǎi dān xīn cí xǐ sǐ hòu guāng xù chóngxīn zhí zhèng， jiāng huì wèn zuì yú tā， yú shì jiù yǔ qìng qīn wáng sè jié， dǎ suàn fèi chù guāng xù ， lì qìng qīn wáng zhī zǐ wéi dì， shì bù chéng， jiù xià shǒu dú shā liǎo guāng xù 。 yòu yòu xué zhě rèn wéi guāng xù shì bìng sǐ de。 guāng xù zì yòu shēn tǐ càn ruò， yī zhí yòu pí wèi xū ruò de máo bìng。 chéng nián hòu yòu yòu huá jīng zhèng zhuàng， ér qiě yī tiān bǐ yī tiān lì hài。 tā yòu cháng qī ké sòu， sì hū huàn yòu fèi jié hé。
　　
　　 zhèng zhì shàng de shī yì， cháng qī de jīng shén yì yù， gèng shǐ tā huàn yòu yán zhòng de shén jīng guān néng zhèng， xīn jì、 shī mián、 shí yù bù zhèn děng zhèng zhuàng xiāng jì chū xiàn， shì shì qián yī nián yǐ bìng rù gāo huāng， zhí jiē sǐ wáng de yuán yīn， kě néng shì xīn fèi gōng néng de màn xìng shuāi jié， bìng fā jí xìng gǎn rǎn。 zhè yī shuō fǎ wéi duō shù xué zhě jiē shòu。
　　
　　2008 nián 11 yuè 2 rì， zài yòng fǎ yī xué de shǒu fǎ lì shí 5 nián yán jiū zhī hòu， guó jiā qīng shǐ biān zuǎn wěi yuán huì zài běi jīng jǔ xíng qīng guāng xù dì sǐ yīn yán jiū gōng zuò bào gào huì， zhèng shì xuān bù qí sǐ yú jí xìng pī shuāng zhòngdú。 guāng xù bèi rén yòng pī shuāng dú sǐ， yī duàn jiū chán liǎo 100 nián de guāng xù sǐ yīn zhī mí， jiù cǐ pò jiě。 2008 nián 11 yuè 14 rì shì guāng xù dì qù shì yī bǎi zhōu nián，“ guāng xù sǐ yīn” zài cǐ shí dé yǐ què zhèng， bié jù lì shǐ yì yì。
　　
　　 guāng xù bìng sǐ hòu de miào hào wéi dé zōng jǐng huáng dì， shǐ chēng guāng xù huáng dì。
　　
　　 tuī jiàn shū mù
　　
　　《 yíng tái qì xuè jì》 - dé líng
　　
　　《 qīng gōng 'èr nián jì》 - dé líng
　　
　　《 dì guó de huí yì》
　　
　　《 guāng xù chuán》 - dīng qí， sūn xiào 'ēn
　　
　　《 chóng líng chuán xìn lù》 - yùn yù dǐng
　　
　　《 1908 nián dì guó wǎng shì》
　　
　　《 huà shuō dà qīng - luò rì zhī huáng》 - shèng yè
　　
　　《 qīng gōng jiù yǐng zhēn wén》 - zuǒ yuǎn bō
　　
　　《 shuō cí xǐ》 - suí lì juān
　　
　　《 wǎn qīng fēng yún rén wù shǐ huà : guāng xù dì》
　　
　　《 cí xǐ yǔ guāng xù 》 - hé dé lán
　　
　　《 yán chūn lěng jì : guāng xù dì hòu fēi chuán qí》 - zhāng jiàn 'ān
　　
　　《 zhèng shuō guāng xù 》 - xú chè
　　
　　《 guāng xù huáng dì》 - lú jiàn zhōng
　　
　　《 guāng xù huáng dì de zhēn fēi》 - wáng shàn pǔ
　　
　　《 guāng xù huáng dì VS míng zhì tiān huáng》 - wáng rì gēn
　　
　　《 guāng xù huáng dì biézhuàn》
　　
　　《 wǒ de qián bàn shēng》 - ài xīn jué luó . pǔ yí
　　
　　《 zhèng shuō qīng cháo shí 'èr dì》 - yán chóng nián
　　
　　《 dì wáng de yǐn mì》 - zhào liáng
　　
　　《 guāng xù zhī sǐ dà jiē mì》 - chén huà
　　
　　 lìng wài， guāng xù huáng dì 15 suì shí hái xiě guò yī piān hěn yòu míng de yù zhì wén： wéi rén shàng zhě， bì xiān yòu 'ài mín zhī xīn， ér hòu yòu yōu mín zhī yì。 ài zhī shēn， gù yōu zhī qiē。 yōu zhī qiē， gù yī mín jī， yuē wǒ jī zhī； yī mín hán， yuē wǒ hán zhī。 fán mín suǒ néng zhì zhě， gù xī lì yǐ zhì zhī； jí mín suǒ bù néng zhì zhě， jí jié chéng jìn jìng yǐ zhì zhī。
　　
　　 guāng xù sǐ yīn
　　
　　 duō bù mén 10 yuè 2 rì gōng bù kē xué bào gào guāng xù què sǐ yú pī shuāng zhòngdú（ lái yuán： yáng chéng wǎn bào）（ zhù： 2008 nián）
　　
　　 qīng mò guāng xù huáng dì de sǐ yīn jìn bǎi nián lái yī zhí zhòng shuō fēn yún， zhè gè mí tuán zhōng yú zài qí bǎi nián jì rì dào lái zhī qián yòu liǎo kē xué jié lùn héng héng héng jīn tiān shàng wǔ， guó jiā qīng shǐ gōng chéng biān zuǎn wěi yuán huì zài běi jīng jǔ xíng“ qīng guāng xù huáng dì sǐ yīn bào gào huì”， yī fèn cǎi yòng xiàn dài xíng zhēn hé gāo kē jì shǒu duàn jiǎn cè de wàn zì bào gào xiǎn shì， guāng xù shì sǐ yú shēn ( pī shuāng ) zhòngdú。
　　
　　 zài zhè fèn“ guāng xù sǐ yīn bào gào” shàng shǔ míng de hái yòu qīng xī líng wén wù guǎn lǐ chù、 zhōng guó yuán zǐ néng yán jiū yuàn fǎn yìng duī gōng chéng yán jiū shè jì suǒ、 běi jīng shì gōng 'ān jú fǎ yī jiàn dìng zhōng xīn， tā men 'àn zhào guī fàn de fǎ yī jiǎn yàn yào qiú hé fāng fǎ， xiān hòu tí qǔ liǎo guāng xù de liǎng xiǎo lǚ tóu fā、 yí gǔ jí yī wù yàng pǐn cè shì。
　　
　　 jiēguǒ xiǎn shì， guāng xù tóu fā zhōng hán yòu gāo nóng dù de shēn， qiě gè jié duàn hán liàng chā yì hěn dà， dì 1 lǚ tóu fā de shēn gāo fēng zhí chū xiàn zài dì 10 duàn， dì 2 lǚ tóu fā de shēn gāo fēng zhí chū xiàn zài dì 26 duàn hé dì 45 duàn。 ér tóng shí duì bǐ cè shì de tóu fā shēn hán liàng， dāng dài rén wéi 0.14-0.59 wēi kè / kè， yǔ guāng xù tóng shí dài bìng mái zài yī qǐ de lóng yù huáng hòu wéi 9.20 wēi kè / kè， qīng mò yī gè cǎo liào guān gān shī tóu fā wéi 18.2 wēi kè / kè。
　　
　　 xiàn cún wén xiàn jìzǎi， guāng xù zài gōng zhōng hé yíng tái bèi qiú jìn qī jiān céng fú yòng guò zhōng yào， qí zhōng de xióng huáng、 cí huáng、 zhū shā děng huì dǎo zhì shēn、 gǒng dú wù shǐ yòng guò liàng， zài lǐ lùn shàng jiǎng， zhè zhǒng yuán yīn yě kě néng yǐn qǐ guāng xù màn xìng zhòngdú， zhí zhì bìng biàn sǐ wáng。 bù guò zài màn xìng zhòngdú sǐ wáng de qíng kuàng xià， zhòngdú zhě tóu fā fā gēn de hán dú liàng huì gāo yú fā zhōng bù hé fā shāo， ér guāng xù de qíng kuàng yǔ zhī xiāng fǎn， zhè yě zhèng míng liǎo guāng xù bìng bù shì sǐ yú cháng qī fú yòng zhōng yào de màn xìng zhòngdú。
　　
　　 zài cè shì de tóng shí， zhuān jiā tōng guò biàn chá zī liào， zhěng lǐ liǎo guāng xù sǐ wáng qián 10 tiān de qíng kuàng， bìng jié hé xiàn dài fǎ yī yòu guān pī shuāng zhòngdú de lùn shù， tàn tǎo liǎo guāng xù pī shuāng zhòngdú de lèi xíng， yǐ jí zhòngdú shí jiān de xià xiàn hé shàng xiàn。
　　
　　 guāng xù de yù zhì shī wén zhé shè chū tā de sī xiǎng
　　
　　 wéi rén shàng zhě， bì xiān yòu 'ài mín zhī xīn， ér hòu yòu yōu mín zhī yì。 ài zhī shēn， gù yōu zhī qiē。 yōu zhī qiē， gù yī mín jī， yuē wǒ jī zhī； yī mín hán， yuē wǒ hán zhī。 fán mín suǒ néng zhì zhě， gù xī lì yǐ zhì zhī； jí mín suǒ bù néng zhì zhě， jí jié chéng jìn jìng yǐ zhì zhī。
　　
　　 fāng dāng zhuǎn zhàn wú qián , dà jūn yún jí ; hé yì chū shī wèi jié， shàng jiāng xīng chén。 yīn míng zhī zhuàng qì bù xiāo， cāng cù 'ér xióng qū jù xùn。
　　
　　 guāng xù dì yù zhì shī wén jí， shì yī bù shí fēn zhēn guì de lì shǐ wén xiàn。 dà yuē shì bā shí nián dài chū， zài gù gōng bó wù yuàn , dāng shí de tú shū guǎn lǐ yuán xiāo shī fù yǔ dà yáng tóng zhì lián shēng chēng yòu， bìng fēi cháng kāng kǎi dì xiàng wǒ jiè shào liǎo guāng xù dì de bù tóng bǎn běn de yù zhì shī wén jí。 jù tā men jiè shào，
　　
　　 zhè xiē shū yuán lái zhēn cáng zài gù gōng zhāo rén diàn hé yù qìng guān， hái yòu yī bù fēn zài gōng wài de chún qīn wáng fǔ bǎo cún， ér xiàn zài tǒng guī gù gōng bó wù yuàn tú shū guǎn bǎo guǎn， hěn shǎo yòu rén jiè yuè。
　　
　　 wǒ bǎ tā men jiè shào gěi wǒ de zhè tào shī wén jí zǎi xì fān yuè， fā xiàn tā men zhǒng lèi shèn duō， dàn shì， dà zhì kě qū fēn wéi liǎng zhǒng bù tóng de bǎn běn。 dì yī zhǒng shì guāng xù cháo chāo běn。……
　　
　　 dì 'èr zhǒng chāo běn wéi xuān tǒng cháo chāo běn， nèi róng yǔ qián yī zhǒng chāo běn dà zhì xiāng tóng， ér biān pái què bié jù yī gé。……
　　
　　 guāng xù de zhè xiē shī wén dà dū xiě yú guāng xù jiá shēn nián zhì jǐ chǒu nián（ 1884 nián zhì 1889 nián），《 yù zhì shī》 zé dào rén chén nián（ 1892 nián）。 kě yǐ shuō jué dà bù fēn shì tā xué shēng shí dài de xí zuò。 guāng xù cóng rù gōng de dì 'èr nián kāi shǐ， jí zài yù qìng gōng jiù dú。 yóu xué wèn yuān bó de wēng tóng hé、 xià tóng shàn děng shòu dú。 zhè shí de guāng xù nián jǐn wǔ suì。
　　
　　 gēn jù《 wēng tóng rì jì》 de jìzǎi， guāng xù shì cóng 1883 nián 12 yuè 7 rì kāi shǐ xiě zuò de。 wēng tóng yú dāng tiān rì jì zhōng xiě dào： " shàng chū zuò wàng yún shī sì jù， jí shùn。 yòu zuò shǐ lùn， yì tōng chàng。 " cǐ hòu， jīhū měi dào shū fáng dōuyòu suǒ zuò。 liǎng nián zhī hòu， gēn jù chún qīn wáng yì ?X de jiàn yì， cí xǐ yào wēng tóng děng jiāng guāng xù " suǒ zuò shī lùn， xiě běn chéng lǎn "。 qǐ chū， cí xǐ wèile jiā qiáng duì shū fáng de kòng zhì hé jiān dū， yào qiú jiāng měi tiān guāng xù zài yù qìng gōng suǒ zuò de shī wén shàn xiě qīng chǔ， suí tóng gōng kè bù " yī bìng chéng lǎn "， suí hòu yòu gǎi wéi " yī yuè hòu chāo běn jìn chéng "。 wǒ men xiàn zài kàn dào de guāng xù yù zhì shī wén chāo běn， jiù shì gēn jù dāng shí yù qìng gōng zhú yuè jìn chéng gǎo běn biān zuǎn 'ér chéng de。 dàn shì， yóu yú zhǒng zhǒng yuán yīn， wǒ men jīn tiān kàn dào de jǐ zhǒng běn zǐ， wèi néng jiāng guāng xù de quán bù zuò pǐn shōu jí zài nèi。 rán 'ér， zài xiàn cún de zhè xiē zuò pǐn zhōng， wǒ men yì kě jìng xī dì kàn chū tā zǎo qī sī xiǎng de lún kuò。 nián jǐn shí duō suì de guāng xù ， yǐ tā nà mǐn ruì de sī xiǎng， xī lì de bǐ fēng， xiě chū liǎo yī piān piān duǎn xiǎo jīng hàn de wén zhāng， duì zhōng guó lì shǐ shàng de yī xiē rén wù hé shì jiàn fā biǎo píng lùn， cóng bù tóng de jiǎo dù， chǎn shù liǎo zì jǐ de zhèng zhì jiàn jiě hé bào fù。 wèiwǒ men yán jiū tā de zǎo qī sī xiǎng， tí gōng liǎo fēi cháng zhòng yào hé kě kào de zī liào。
　　
　　 yōu mín niàn měi shēn qiú zhì rì jīng jīng
　　
　　 zài guāng xù zǎo qī sī xiǎng zhōng， mín wéi bāng běn， jīng jīng qiú zhì de sī xiǎng shì yī gè hěn zhòng yào de zǔ chéng bù fēn。 wǒ guó gǔ dài de " mín guì jūn qīng " sī xiǎng， zài guāng xù rèn shí shàng dǎ xià liǎo shēn shēn de lào yìn。 dāng shí de zhōng guó shè huì wēi jī sì fú， rén mín qún zhòng de fǎn kàng dǒu zhēng zhèn hàn zhe qīng wáng cháo de tǒng zhì。 yīn cǐ， guāng xù jiāng《 kǒng zǐ jiā yǔ》 zhōng de " jūn zhě zhōu yě， shù rén zhě shuǐ yě。 shuǐ suǒ yǐ zài zhōu， yì suǒ yǐ fù zhōu " yǐn wéi zuò yòu míng。 rèn wéi lì dài dì wáng " huò dān yú 'ān yì， huò xí yú shē chǐ， zòng 'ěr mù zhī yú 'ér wàng fù xīn zhī rèn zhě "， shì zào chéng shuǐ fù zhōu de gēn běn yuán yīn。 tā rèn shí dào， huáng dì zhǐ yòu 'ài mín， guó jiā cái huì cháng zhì jiǔ 'ān； rén jūn zhǐ yòu jīng jīng qiú zhì， cái huì chū xiàn tài píng zhī shì。 suǒ yǐ tā tí chū liǎo " zhì shì mò ruò 'ài mín " de zhù zhāng。……
　　
　　 guāng xù zài zhè xiē shī wén zhōng， tí chū liǎo xǔ duō 'ài mín cuò shī。 tā jí lì tuī suì rén jūn yìng " wǎng fú bǎi xìng yǐ cóng jǐ zhī yù " de zhù zhāng。…… tā hái pī píng táng mò tǒng zhì zhě bǎ tiān xià zhì luàn wěi zhū qì shù de cuò wù shuō fǎ……
　　
　　 guāng xù fǎn duì guān lì qiǎo lì míng mù， duì rén mín shí xíng pán bō。 tā rèn wéi guó jiā qǔ zhī yú mín zhě fù shuì 'ér yǐ， jūn shàng bù yìng shōu qǔ bǎi guān de jìn fèng。……
　　
　　 guāng xù hái jí lì zhù zhāng jié yòng mín lì hé cáng fù yú mín。 tā rèn wéi zhì guó zhī dào yìng " yǐ lǐ cái wéi xiān， yǐ jié yòng wéi běn "。…… guāng xù hái zhù zhāng lì fǎ guì jiǎn dāng， fǎn duì " fǎ lìng fán， kē tiáo mì "， shǐ rén mín wú suǒ cuò shǒu zú。 tā rèn wéi yòu de fǎ lìng " qí chū xíng zhī shèn shàn， ér qí hòu jiàn shī qí yì zhě， fēi fǎ zhī bù shàn， nǎi xíng fǎ zhī bù shàn 'ěr "， yīn cǐ tā zhù zhāng yòu zhì fǎ yóu guì yòu zhì rén。
　　
　　 guāng xù de 'ài mín sī xiǎng hái dà liàng dì fǎn yìng zài tā zǎo nián de shī piān zhōng。 zài《 yù zhì shī》 shōu lù de sì bǎi duō shǒu shī gē zhōng， yòu xiāng dāng duō de piān fú shì yǐ miáo xiě bǎi xìng jí kǔ hé nóng shì fán máng wéi nèi róng de。…… zhèng shì yīn wéi guāng xù zǎo nián yòu zhè yàng de sī xiǎng jī chǔ， suǒ yǐ dāng tā qīn zhèng yǐ hòu， miàn duì " gè guó huán chù， líng pò wéi yōu " de wēi jú， cái néng fèn qǐ biàn fǎ， " cǎi xī rén zhī suǒ cháng， bǔ wǒ suǒ wèi jí "。 tā zài shàng yù zhōng shuō： " zhèn sù yè zī zī， gǎi tú bǎi dù， qǐ wéi suì shàng xīn qí ? nǎi juàn huái chì zǐ， jiē shàng tiān zhī suǒ bì， zǔ zōng zhī suǒ yí， fēi xī lìng qí kāng lè hé qīn， zhèn gōng mò wéi jìn zhí。 "…… xiǎn rán， guāng xù hòu qī de zhè xiē yán lùn， shì yǔ tā zǎo qī de mín wéi bāng běn de sī xiǎng yòu zhe nèi zài lián xì de。
　　
　　 dāng rán， guāng xù zǎo nián de mín wéi bāng běn， jīng jīng qiú zhì de sī xiǎng yì yòu zhe jiē jí hé shí dài de jú xiàn xìng。……
　　
　　 yīn cǐ， tā jí lì fǎn duì de shì nà zhǒng " wéi sī jié zé， bù lǜ wú yú " de zuò fǎ， ér tā suǒ zhuī qiú de shì " bù kē xì yǐ qǔ yíng， bù zhēng qiú yǐ jìn lì "， " qǔ yú mín 'ér mín bù yuàn '' shì de fēng jiàn bō xuē， cóng 'ér dá dào " tài rán zì zì " dì tǒng zhì rén mín de zuì zhōng mùdì。
　　
　　 qiú xián ruò kě， pò gé yòng rén zài guāng xù zǎo qī sī xiǎng zhōng zhàn yòu tū chū de wèi zhì。
　　
　　 zài guāng xù de yù zhì shī wén zhōng， yòu bù shǎo piān zhāng shǎn shuò zhe zhè zhǒng " yù zuò qiān jiān shà， yìng xū dà jiàng cái "、 " bàng qiú cháng cè xí， rèn guān wéi xián cái " de sī xiǎng huǒ huā。…… yīn cǐ guāng xù zhòng shì xuǎn bá rén cái， bìng bǎ xuǎn xián rèn néng shì zuò guān xì dào guó jiā xīng shuāi cún wáng de dà shì。
　　
　　 zài xuǎn yòng rén cái wèn tí shàng， guāng xù yī fǎn lùn zī pái bèi、 xún zī tí shēng hé yǐ mén hù qǔ rén de chén fǔ guān niàn， jí lì zhù zhāng xún míng zé shí、 pò gé shēng qiān hé wéi cái shì jǔ。…… guāng xù zǎo nián jiù jù bèi liǎo zhè yàng de rèn shí， yīn cǐ zài hòu lái de wù xū biàn fǎ zhōng， tā néng dǐng zhe wán gù pài de yā lì，， mào zhe jí dà de fēng xiǎn， dà dǎn qǐ yòng kāng yòu wéi、 liáng qǐ chāo děng wéi xīn zhì shì， bá zhī yú shù mín， zhì zhī yú gōng qīng， yǐ kào tā men léi lì fēng xíng dì tuī xíng xīn fǎ。 dāng biàn fǎ jìn xíng dào zuì jiān nán zhī jì， xīn jiù shì lì de dǒu zhēng rì yì jī liè， " huáng shàng zhì shì shí yì zhī shǒu jiù dà chén yǔ jǐ bù liǎng lì， yòu bù gù lì hài shì sǐ yǐ xùn shè jì zhī yì， yú shì yì fàng shǒu bàn shì "， tè zhuó tán sì tóng、 yáng ruì、 liú guāng dì、 lín xù wéi sì pǐn jūn jī zhāng jīng， cānyù xīn zhèng。 " bài mìng zhī rì， huáng shàng qīn yǐ huáng xiá jiān yī ?p yù shòu sì rén， mìng jié lì zàn xiāng xīn zhèng， wú dé zhān gù "。 dú zhe liáng qǐ chāo zhè shēng dòng gǎn rén de miáo shù， guāng xù yǒng gǎn 'ér guǒ duàn dì bá zhuó xīn shēng lì liàng， yǐ kào xīn shēng lì liàng， bìng bǎ zì jǐ de mìng yùn hé qián tú yǔ tā men jǐn mì lián xì zài yī qǐ de qíng jǐng， bù shì yuè rán zhǐ shàng liǎo má ?
　　
　　 zhī rén shàn rèn， zì gǔ qí nán。 zhī rén jiù shì shí bié rén cái， shàn rèn jiù shì qiàdàng dì shǐ yòng rén cái。 guāng xù zhù zhāng tōng guò " míng shì yǐ gōng " de fāng fǎ kǎo chá hé shí bié rén cái。……
　　
　　 guāng xù de kě guì zhī chù hái zài yú tā néng lǐ xián xià shì。 tā fǎn duì yǐ rén jūn gè rén zhī xǐ 'è zuò wéi xuǎn zé rén cái de biāo zhǔn， zhù zhāng " wáng zhě yòng rén， bù kě xún yī jǐ zhī sī xīn "， ér yìng jìn " qǔ tiān xià zhī shàn "。
　　
　　 guāng xù zhòng shì rén cái， yào qiú chén xià dū zuò fā xiàn rén cái， qǐ yòng rén cái de bó lè。
　　
　　 xū huái néng nà jiàn bàng qiú cháng cè xí
　　
　　 zhè bù yù zhì shī wén， hái bǐ jiào tū chū dì fǎn yìng liǎo guāng xù xū huái nà jiàn de sī xiǎng。…… tā zǒng jié liǎo " suí yǐ jù jiàn 'ér wáng， táng yǐ nà jiàn 'ér xīng " de jīng yàn jiào xùn， huì chū liǎo " yán lù zhī kāi sài， guó jiā zhī zhì luàn xì yān " de jié lùn， bìng shuō： " cháo yòu zhí chén， shè jì zhī fú， qǐ bù xìn zāi !"
　　
　　 guāng xù rèn wéi， chén xià néng fǒu zhí yán gǎn jiàn， yǔ rén jūn yòu wú róng rén zhī liàng， yòu wú nà jiàn de chéng yì hěn yòu guān xì。 tā shuō： " rén jūn xǐ tīng shùn 'ěr zhī yán， zé shùn 'ěr zhī yán zhì yǐ； rén jūn xǐ tīng nì 'ěr zhī yán， zé nì 'ěr zhī yán zhì yǐ。 "
　　
　　 guāng xù de yī xiē shī wén zhōng， hái biǎo xiàn liǎo duì shì dà fū qiǎo wéi shì cí， yǐ féng jūn 'è de qiáng liè bù mǎn， rèn wéi tā men jìng wéi yì yú， yǐ tú fù guì， qí qíng zhuàng zhàn wū qīng shǐ。 tā yào qiú gè jí guān lì yǐ guó jiā dà jú wéi zhòng， zhī wú bù yán， bù yìng yòu suǒ jì huì。 tā shuō： " wéi dà chén zhě， bì yòu jiā yán dǎng lùn， rán hòu yòu yì yú guó jiā， ruò shì shì shùn cóng， shì róng yuè zhī chén 'ěr， rén jūn jiāng 'ān lài hū ?"
　　
　　 rú hé duì dài bù tóng yì jiàn， tè bié shì yī xiē jiān ruì cì 'ěr de pī píng， guāng xù tí chū liǎo " yòu zhēn shì fēi， wú sī xǐ nù " de fēi cháng yòu jià zhí de jiàn jiě。…… guāng xù de zhè xiē xiǎng fǎ hé zhù zhāng wú yí shì fēi cháng zhí dé chēng dào de。 zhì yú tí yì jiàn de fāng shì， guāng xù rèn wéi zhǐ yào yì jiàn zhèng què， wú lùn yǐ hé zhǒng fāng shì tí chū jūn kě。…… " lǐ zhī suǒ shì， suī zhòng yǐ wéi fēi， jí lì zhēng zhī kě yě。 lǐ zhī suǒ fēi， suī zhòng yǐ wéi shì， jí lì bì zhī kě yě "， mó lēng liǎng duān shì bù néng jiān tiān xià dà shì de。 tā hěn tuī suì lǐ gé duàn gǔ lái fěng quàn lǔ xuān gōng de jīng shén， bìng zhǐ chū " rén jūn tīng nì 'ěr zhī yán， bù guò fú yì yú yī shí， ér shòu fú yú wú qióng； tīng shùn 'ěr zhī yán， bù guò kuài yì yú yī shí， ér shòu huàn yú wú qióng '。…… guāng xù hái bǎ dà chén gǎn yú zhí jiàn， shì zuò guó jiā xīng wàng fā dá， zhèng zhì kāi míng de zhòng yào biāo zhì。 tā zhǐ chū " xīng lóng zhī shì， wú suǒ wèi bù gǎn yán， zhì yú yòu suǒ bù gǎn yán zé guó shì yǐ huài yǐ "。 dāng zhèng zhì kāi míng zhī jì， " suī pǐ fū pǐ fù jiē néng yǐ zì dá； jí qí shuāi yě， jí zuǒ yòu jìn chén yì pù jiáo 'ér bù gǎn chū yān， shí zhě yú cǐ kě guān shì biàn yǐ "。 yīn cǐ tā tí chū rén chén yòu sān jiàn zhī yì de zhù zhāng： " yī jiàn bù rù zé zài zhī， zài jiàn bù rù zé sān zhī "， cái suàn jìn dào liǎo chén zǐ de zhí zé。
　　
　　 guāng xù chǔyú zhōng guó shè huì zhèng zài fā shēng jí jù biàn huà de shí dài， mín zú máo dùn hé jiē jí máo dùn shí fēn jiān ruì。 wài guó miè shì， hǎi nèi lí xīn， gōng qīng shì shù， tōu 'ān gǒu huó， xīn shēng lì liàng， bèi shòu yā yì。 shí dài zài guāng xù de zǎo qī sī xiǎng shàng， liú xià liǎo shí fēn xiān míng de yìn jì。
　　
　　 guāng xù jiē shòu liǎo wǒ guó gǔ dài " bù qī xiū gǔ， bù fǎ cháng kě " de pǔ sù de biàn zhèng fǎ sī xiǎng de yǐng xiǎng， fēi cháng qiáng diào " qióng zé sī biàn "。 tā rèn wéi， yào zhì lǐ hǎo guó jiā， gù rán yìng " yǐ gǔ wéi jiàn "， dàn yòu bù néng " ní gǔ rén zhī chéng fǎ， kè huà 'ér bù qū zhī "。 guāng xù zhǐ chū， jiāng gǔ rén zhī chéng fǎ， " xíng yú qiānzǎi zhī hòu， fēi yú jí wū 'ěr "， " wéi rén jūn zhě qǐ kě jū zhí yī piān， ér bù qiú yǔ shí biàn tōng zhī fǎ hū ?" tā zhù zhāng。 " fǎ lìng wú dìng "； " yīn shí shè jiào "， rén men bù yìng mò shǒu chéng guī hé jū zhí gù dìng de dōng xī， ér yìng cóng dāng shí dāng dì de shí jì qíng kuàng chū fā， zhì dìng xīn de fǎ lìng， cǎi qǔ xīn de cuò shī。
　　
　　 guāng xù rèn wéi， shì jiè shàng de shì wù， wú bù " qǐng kè qiān biàn "， yīnggāi jī liú yǒng jìn， ér bù yào " xiāng gù bǎng huáng "。 tā bù dàn zhù zhāng biàn gé， ér qiě zhù zhāng jìn kuài dì biàn gé， yīn wéi tā jué dé " tiān xià zhī shì， huài yú xùn fèn zhě shǎo， huài yú yū huǎn zhě duō "。 kě jiàn， zài guāng xù zǎo qī sī xiǎng zhōng， yǐ shǎn shuò zhe yǒng yú biàn gé， bù jū chéng fǎ de sī xiǎng guāng huá。 zhè zhǒng sī xiǎng tǐ xiàn liǎo tǒng zhì jiē jí zài dāng shí qíng kuàng xià pò qièyào qiú gǎi gé xiàn zhuàng de jìn qǔ jīng shén。
　　
　　 zhè tào rú jiā xué shuō duì guāng xù de zǎo qī sī xiǎng yǐng xiǎng zhì shēn， zhù yào biǎo xiàn zài yǐ xià de jǐ gè fāng miàn：
　　
　　 qí yī， wéi xīn zhù yì rèn shí lùn de yǐng xiǎng。
　　
　　 yīn wéi guāng xù tuō lí shí jì、 qīng shì shí jiàn， suǒ yǐ， zài tā qīn zhèng zhī hòu， xiǎn dé fēi cháng yòu zhì。 zài jiān ruì fù zá de dǒu zhēng miàn qián， cháng cháng shù shǒu yuán cè， zài tóng yǐ cí xǐ wéi shǒu de wán gù pài de jiào liàng zhōng， zǒng shì chù chù bèi dòng， lǚ zāo cuò zhé。 rú guǒ bǎ guāng xù tóng 'é guó de bǐ dé dà dì zuò yī fān bǐ jiào， nà me guāng xù zài zhè fāng miàn de ruò diǎn biàn bào lù dé gèng wéi qīng chǔ。 bǐ dé tóng guāng xù de jìng yù pō yòu xiē xiāng sì zhī chù。 tā yòu nián shí， tóng yàng shòu dào yǐ qí jiě jiě suǒ fěi yà gōng zhù wéi shǒu de bǎo shǒu shì lì de duō fāng yā zhì， dàn shì bǐ dé què néng shēn rù shè huì， chū guó yóu lì， guǎng fàn liǎo jiě mín zhòng shēng huó， rú jī sì kě dì xué xí wài guó de cháng chù， zài shí jì dǒu zhēng zhōng zēngzhǎng liǎo cáigàn， zhōng yú chōng pò bǎo shǒu shì lì de wǎng luó。 ér guāng xù zǎo nián suǒ zǒu de dào lù què qià hǎo yǔ cǐ xiāng fǎn。
　　
　　 qí 'èr， tiān mìng lùn de yǐng xiǎng。
　　
　　 qí sān， fēng jiàn lún lǐ gāng cháng de yǐng xiǎng。
　　
　　 shǒu xiān， xiào dào duì guāng xù dú hài zhì shēn。 tā rèn wéi xiào shì zuò rén zhī gēn běn， duō cì qiáng diào yào " yǐ xiào zhì tiān xià "。 guāng xù zhè zhǒng sī xiǎng yóu lái yǐ jiǔ。 cí xǐ wéi bèi zǔ zhì， bǎ nián jǐn sì suì de guāng xù lì wéi huáng dì， mùdì shì wèile mǎn zú qí wú zhǐ jìng de quán lì yù wàng。…… fān kāi jì shù huáng dì yán xíng de " qǐ jū zhù cè "， guāng xù cóng bèi rén bào zhe jìn rù zǐ jìn chéng， dào tā bù míng bù bái sǐ qù de sān shí sì nián lǐ， zhǐ yào shì hé cí xǐ tóng zhù yī chù， jiù méi yòu yī tiān bù dào zhè wèi " qīn bà bà " miàn qián cháng guì qǐng 'ān。 jí shǐ shì zài tā fèn fā yòu wéi de bǎi rì wéi xīn qī jiān， yì céng shí 'èr cì zhuān chéng fù yí hé yuán " qǐng 'ān "。 kě jiàn， xiào dào zài guāng xù tóu nǎo lǐ gēn shēn dì gù， tā xiàng yī tiáo wú xíng de shéng suǒ， shù fù zhe guāng xù de tóu nǎo， kǔn bǎng zhe guāng xù de shǒu jiǎo。 rú zài zhōng rì jiá wǔ zhàn zhēng shí qī， guāng xù miàn duì zhe qián fāng yù xuè fèn zhàn， jiān kǔ bó dǒu， hòu fāng què zhāng dēng jié cǎi， máng yú zhù shòu de xíng shì， xīn jí rú fén。 tā wéi zōng shè dān yōu， " shēng lèi bìng fā "， rán 'ér， què yòu pà " mǔ hòu shēng qì "， bù gǎn fàng shǒu zhù zhàn。 yòu rú zài wù xū zhèng biàn qián xī， wán gù pài mó dāo huò huò， xíng shì wàn fēn wēi jí， ér guāng xù zài gěi kāng yòu wéi děng rén de mì zhào lǐ， hái qiáng diào " shàng bù shī cí mǔ zhī yì "。 zhè gè kǒu kǒu shēng shēng yào " yǐ xiào zhì tiān xià de huáng dì， zuì hòu què shǐ zì jǐ biàn chéng liǎo céng duì zhī qū jìn xiào dào de cí xǐ de jiē xià qiú。 " qiú zhì fān wéi zuì "， " chēng jí zhào shū 'āi "， guāng xù de bēi cǎn jié jú， jiǎn zhí shì duì xiào dào de jué miào fěng cì。
　　
　　 qí cì， zài fēng jiàn lún lǐ de yǐng xiǎng xià， guāng xù fēi cháng qiáng diào rěn ràng。
　　
　　 dì sān， lǐ duì guāng xù zǎo qī sī xiǎng yǐng xiǎng yì hěn shēn。
　　
　　 bù shǎo rén zài huí gù zhè duàn lì shǐ shí， cháng cháng duì guāng xù de jìng yù jì yǐ 'āi tàn hé tóng qíng。 tā men mányuàn guāng xù wèi jù cí xǐ tài shèn， shuō tā yīnggāi zhèn zuò jīng shén， zhěng dùn jiá bīng yǔ cí xǐ zhēn fēng xiāng duì zhǎn kāi dǒu zhēng， jiè yǐ bǎo hù xīn fǎ chéng guǒ。 zhè lǐ wǒ men gū qiě pāo kāi xīn jiù shì lì xuán shū bù tán， dān jiù guāng xù ér lùn， tā shì quē fá zhè zhǒng fǎn kàng jīng shén sī dǒu zhēng yǒng qì de。 zhè zhǒng xíng wéi shì zhōng guó jiù lǐ jiào jué duì bù róng xǔ de。 wú lùn zuò fù mǔ、 zuò rén jūn de rú hé miù wù， zuò chén zǐ de shì sī háo bù xǔ fǎn kàng de， fǒu zé jiù shì dà nì bù dào。 guāng xù zài píng lùn táng cháo dà chén hú zhì táng lùn wǔ shì zhī luàn， yǐ wéi " dāng shù qí jiǔ zuì， cì zhī sǐ 'ér miè qí zōng " zhè jiàn lì shǐ shì shí shí shuō： " fū wǔ hòu， jūn yě， mǔ yě； zhōng zōng， chén yě， zǐ yě。 yǐ zǐ fàn mǔ， yǐ chén fàn jūn， qí kě hū ?" guāng xù rèn wéi wàn bù kě zhè yàng zuò， yīn wéi zhè shì bèi hū tiān lǐ rén qíng de。 kě jiàn guāng xù zài děng jí sēn yán de jiù lǐ jiào miàn qián， shì bù gǎn yuè léi chí yī bù de。
　　
　　 yuè jù jù mù
　　
　　 lì shǐ gù shì jù。 hóng fēng 1980 nián biān jù。 gāi jù qǔ cái yú《 yíng tái qì xuè jì》、《 yù xiāng piāo miǎo lù》、《 qīng gōng suǒ jì》、《 cí xǐ tài hòu yǎn yì》 děng zī liào， bìng cān kǎo liǎo huà jù《 qīng gōng yuàn》、《 qīng gōng wài shǐ》 děng biān xiě 'ér chéng。
　　
　　 jù qíng yǐ 1889 nián wù xū biàn fǎ wéi bèi jǐng， tōng guò guāng xù yǔ zhēn fēi de 'ài qíng miáo xiě hé kāng yòu wéi、 wēng tóng hé děng rén zhù zhāng biàn fǎ、 fǎn duì tóu jiàng， tóng yǐ cí xǐ wéi shǒu de fēng jiàn wán gù shì lì kāi zhǎn dǒu zhēng， fǎn yìng liǎo jìn dài shǐ shàng yīcháng biàn gé yǔ shǒu jiù de jiān ruì de dǒu zhēng。
　　
　　1981 nián 2 yuè， jìng 'ān yuè jù tuán yǎn chū yú shàng hǎi měi qí dà xì yuàn， yóu zhuó yún、 kǒng mǐn dǎo yǎn， hè xiào zhōng zuòqǔ， liáng yīn pèi qì， zhū yī qiū bù jǐng shè jì， zhāng jiān 'ān fú zhuāng shè jì， chén péi zào xíng shè jì， wáng shì xí jì dǎo。 bì chūn fāng shì guāng xù 、 zhū zhù fēn shì zhēn fēi、 wèi lán fāng shì cí xǐ、 chén jīn lián shì wēng tóng hé、 pān xiào xiào shì lǐ lián yīng。 shǒu yǎn mǎn zuò 1 yuè， hòu yí zhì gòng wǔ tái xù yǎn 1 yuè。 shàng hǎi xì jù jiā xié huì wéi gāi jù zhào kāi liǎo zuò tán huì， shòu dào liǎo lì shǐ xué jiā hé xì jù jiè zhuān jiā de hǎo píng。

　　The Guangxu Emperor (14 August 1871 – 14 November 1908), born Zaitian of the Manchu Aisin Gioro clan, was the eleventh emperor of the Qing Dynasty, and the ninth Qing emperor to rule over China. His reign lasted from 1875 to 1908, but in practice he ruled, under Empress Dowager Cixi's influence, only from 1889 to 1898. He initiated the Hundred Days' Reform, but was abruptly stopped when Cixi launched a coup in 1898, after which he was put under house arrest until his death. His regnal name means "glorious succession".
　　
　　Accession to the throneZaitian was the second son of Yixuan, Prince Chun, and his primary spouse Yehenara Wanzhen, a younger sister of Empress Dowager Cixi. On 12 January 1875, Zaitian's cousin, the Tongzhi Emperor, died without a son. Empress Dowager Ci'an suggested enthroning one of Yixin, Prince Gong's sons as the next emperor, but she was overruled by Cixi. Instead, breaking the imperial convention that a new emperor must always be of a generation after that of the previous emperor, Cixi nominated her nephew and the imperial family agreed with her choice.
　　
　　Zaitian was named heir and successor to his uncle, the Xianfeng Emperor, rather than his cousin and predecessor, the Tongzhi Emperor, so as to maintain the father-son succession law. He ascended to the throne at the age of four and used "Guangxu" as his regnal name (or Chinese era name), therefore he is known as the Guangxu Emperor. He was adopted by Empress Dowager Cixi as a son. For her part, she remained as regent under the title "Holy Mother Empress Dowager". In his childhood, the Guangxu Emperor was taught by Weng Tonghe, with whom he shared a fond relationship.
　　
　　 Years in power
　　
　　Portrait of the Guangxu Emperor in his studyEven after Guangxu began formal rule, Empress Dowager Cixi continued to influence his decisions and actions, despite residing for a period of time at the Summer Palace, which she had ordered Guangxu's father to construct, with the official intention not to intervene in politics.
　　
　　After taking power, Guangxu was obviously more reform minded than the conservative leaning Cixi. He believed that by learning from constitutional monarchies like Japan, China would become more politically and economically powerful. In June 1898, Guangxu began the Hundred Days' Reform, aimed at a series of sweeping political, legal, and social changes. For a brief time, after the supposed retirement of Empress Dowager Cixi, Guangxu issued edicts for a massive number of far-reaching modernising reforms with the help of more progressive ministers such as Kang Youwei and Liang Qichao.
　　
　　Changes ranged from infrastructure to industry and the civil examination system. Guangxu issued decrees allowing the establishment of a modern university in Beijing, the construction of the Lu-Han railway, and a system of budgets similar to that of the west. The initial goal was to make China a modern, constitutional empire, but still within the traditional framework, as with Japan's Meiji Restoration.
　　
　　The reforms, however, were not only too sudden for a China still under significant neo-Confucian influence and other elements of traditional culture, but also came into conflict with Cixi, who held real power. Many officials, deemed useless and dismissed by Guangxu, were begging Cixi for help. Although Cixi did nothing to stop the Hundred Days' Reform from taking place, she knew the only way to secure her power base was to stage a military coup. Guangxu was made aware of such a plan, and asked Kang Youwei and his reformist allies to plan his rescue. They decided to use the help of Yuan Shikai, who had a modernised army, albeit only 6,000-strong. Cixi relied on Ronglu's army in Tianjin.
　　
　　Ronglu also had an ally, general Dong Fuxiang, who commanded 10,000 Muslim Kansu Braves of the imperial army, including generals such as Ma Fuxiang and Ma Fulu. They were stationed in the Beijing metropolitan area and constantly attacked foreigners and westerners, they were on the side of the conservatives under Cixi during the coup. They were also armed with western rifles and modern artillery, which showed that the conservative faction of Empress Cixi were willing to use western technology.
　　
　　Taiwanese professor Lei Chia-sheng (雷家聖) revealed new research about the coup plot. The Guangxu Emperor may have actually been suckered into a trap by the reformists led by Kang Youwei. A British missionary and a former Japanese prime minister Itō Hirobumi tricked Kang, into agreeing to cede Chinese sovereignty to Itō. British ambassador Sir C. MacDonald said that the reformists had actually damaged the modernisation of China. Empress Dowager Cixi learned of the plot, and decided to put and end to it and save China from coming under foreign control.
　　
　　However Yuan Shikai was having doubts about the plan. The day before the staged coup was supposed to take place, Yuan revealed all the plans to Ronglu, exposing the Guangxu Emperor's plans. This raised Cixi's trust in Yuan, who thereby became a lifetime enemy of Guangxu. In September 1898, Ronglu's troops took all positions surrounding the Forbidden City, and surrounded the emperor when he was about to perform rituals. Guangxu was then taken to Ocean Terrace, a small palace on an island in the middle of a lake linked to the rest of the Forbidden City with only a controlled causeway. Cixi followed with an edict dictating Guangxu's total disgrace and "not being fit to be Emperor". Guangxu's reign had effectively come to an end.
　　
　　 House arrestFor his house arrest, even court eunuchs were chosen to strategically serve the purpose of confining him. There was also a crisis involving Guangxu's removal and abdication and the installment of a new emperor. Although Empress Dowager Cixi never forced Guangxu to abdicate, and his era had in name continued until 1908, Guangxu lost all honours, respect, power, and privileges given to the emperor other than its name. Most of his supporters were exiled, and some, including Tan Sitong, were executed in public by Empress Dowager Cixi. Kang Youwei continued to work for a more progressive Qing Empire while in exile, remaining loyal to the Guangxu Emperor and hoping to eventually restore him to power. Western governments, too, were in favour of the Guangxu Emperor as the pre-eminent authority figure in China, and refused to recognise Empress Dowager Cixi. A joint official document issued by western governments stated that only the name "Guangxu" was to be recognised as the legal authoritative figure, over all others. Empress Dowager Cixi was angered by the move.
　　
　　There was dispute, for a period of time, over whether the Guangxu Emperor should continue to reign, even if only in name, as emperor, or simply be removed altogether. Most court officials seemed to agree with the latter choice, but some like Ronglu pleaded otherwise. Pujun, son of the conservative Prince Duan, was designated as his heir presumptive.
　　
　　Following their victory in the Boxer Rebellion, the Eight-Nation Alliance occupied Beijing on 14 August and a Chinese declaration of war which the Guangxu Emperor opposed, but had no power to stop, the Guangxu Emperor fled with Empress Dowager Cixi to Xi'an, dressed in civilian outfits.
　　
　　Returning to the Forbidden City after the withdrawal of the allied powers, Guangxu was known to have spent the next few years working in his isolated palace with watches and clocks, which had been a childhood fascination, some say in an effort to pass the time until the death of Empress Dowager Cixi. He still had supporters, both inside China or in exile, who wished to return him to power.
　　
　　 Death
　　
　　The Guangxu Emperor (fourth from left) with officials and European officers shortly after the Boxer Rebellion, c. 1901Guangxu died on 14 November 1908, a day before Empress Dowager Cixi. He died relatively young, at the age of 37. For a long time there were several theories about Guangxu's death, none of which were completely accepted by historians. Most were inclined to maintain that Guangxu was poisoned by Cixi (herself very ill) because she was afraid of Guangxu reversing her policies after her death, and wanted to prevent this from happening. The fact that the two died a day apart is significant. Another possibility is that Guangxu was poisoned by Yuan Shikai, who knew that if Guangxu were to ever come to power again, Yuan would likely be executed for treason. There are no reliable sources to prove who murdered the Guangxu Emperor. In 1911, Cixi's former eunuch Li Lianying was murdered, possibly by Yuan, implying that they had conspired in the emperor's murder. This theory was offered by Puyi in his biography, who claimed he heard it from an old eunuch.
　　
　　The medical records kept by the Guangxu Emperor's physician indicate the emperor suffered from "spells of violent stomachache", and that his face would turn blue, typical symptoms of arsenic poisoning. To dispel persistent rumours that the emperor had been poisoned, the Qing court produced documents and doctors' records suggesting that Guangxu died from natural causes, but these did not successfully divert suspicion.
　　
　　On 4 November 2008, forensic tests revealed that the level of arsenic in the Guangxu Emperor's remains was 2,000 times higher than that of ordinary people. Scientists concluded that the poison could only be administered in a high dose one time. China Daily quoted a historian, Dai Yi, who speculated that Cixi may have known of her imminent death and may have worried that Guangxu would continue his reforms after her death.
　　
　　The Guangxu Emperor was succeeded by Empress Dowager Cixi's handpicked heir, his nephew Puyi, who took the regnal name "Xuantong". Guangxu's consort, who became the Empress Dowager Longyu, signed the abdication decree as regent in 1912, ending two thousand years of imperial rule in China. Empress Dowager Longyu died childless in 1913.
　　
　　After the Xinhai Revolution of 1911, the new Republic of China funded the construction of Guangxu's mausoleum in the Western Qing Tombs. The tomb was robbed during the Chinese Civil War and the underground palace (burial chamber) is now open to the public.
　　
　　 Historical viewsIn 1912 Sun Yat-sen praised the Guangxu Emperor for his educational reform package that allowed China to learn more about Western culture. After the establishment of the People's Republic of China, historian Fan Wenlan (范文澜) called the emperor "a Manchu noble who could accept Western ideas". Some historians think that the emperor is the first Chinese leader to implement policies of modernisation and capitalism. The Guangxu Emperor also epitomised the lowest imperial power had come since the beginning of the Qing Dynasty, and is the only ruler of the Qing Dynasty to have been put under house arrest during his own reign.
　　
　　 Personal life
　　
　　The wedding of the Guangxu Emperor and Empress LongyuThe Guangxu Emperor had one empress and two consorts in total. His principal spouse was Empress Xiaodingjing, while his two consorts were Consort Jin and Consort Zhen.
　　
　　Guangxu was forced by Empress Dowager Cixi to marry her niece (his cousin) Jingfen, who was two years his senior. Jingfen's father Guixiang (Cixi's younger brother) and Cixi selected her as Guangxu's Empress Consort in order to strengthen the power of her own family. After the marriage, Jingfen was made empress and was granted the honorific title of "Longyu", meaning "Auspicious and Prosperous" (Chinese: 隆裕) after the death of her husband. However, Guangxu detested Empress Longyu, and spent most of his time with his favourite concubine Consort Zhen (Chinese: 珍妃), (better known in English as the "Pearl Consort"). Rumours say that in 1900, Consort Zhen was drowned by being thrown into a well on Cixi's order after Consort Zhen begged Empress Dowager Cixi to let the Guangxu Emperor stay in Beijing for negotiations with the foreign powers. That incident happened before Empress Dowager Cixi was preparing to leave the Forbidden City due to the occupation of Beijing by the Eight-Nation Alliance in 1900. Like his predecessor, the Tongzhi Emperor, Guangxu died without an issue. After the Guangxu Emperor's death in 1908, Empress Dowager Longyu reigned in cooperation with Prince Chun.

<< qiányījūnzhù: qīng mù zōng tóng zhì

qīng dàiguāng xù Guang Xu (1875nián～1908nián)

hòuyījūnzhù >>: mǐn huáng dì xuān tǒng