“ gāo jù（ gōu） lì（ lí） ”（ gōng yuán qián 37 nián - gōng yuán 668 nián） ( shǐ shū zhōng yě xiě zuò“ gāo jù lí”， jiǎn chēng“ jù l씓 jù lí”， xiàn yòu jiào“ gāo shì gāolí” ) shì gōng yuán qián yī shì jì zhì gōng yuán qī shì jì zài wǒ guó dōng běi dì qū hé cháo xiān bàn dǎo cún zài de yī gè mín zú zhèng quán , yǔ bǎi jì， xīn luó hé chēng cháo xiān sān guó shí dài。 qí rén mín zhù yào shì huì mò hé fú yú rén ( bāo kuò wò jù hé dōng huì）， hòu yòu xī shōu xiē mò hé rén， gǔ cháo xiān yí mín jí sān hán rén。 yóu yú gāo jù lì de tè shū dì lǐ wèi zhì， ér qiě guó tǔ héng kuà jīn rì de zhōng guó jí nán hán、 běi hán guó， dū shēng chēng gāo jù lì shì zì jǐ běn guó de yuán shǐ mín zú。
gāo jù lì wáng zú xìng gāo shì， yòu duō zhǒng shuō fǎ。《 jìn shū》 zài“ zhū méng zì yǐ gāo xīn shì zhī hòu， xìng gāo shì”；《 sān guó yí shì》 zài“ zì yán shì tiān dì zǐ， chéng rì guāng 'ér shēng， gù zì yǐ gāo wéi xìng”； lǐ cháo lǐ chéng xiū《 dì wáng yùn jì》 zài“ zhū méng chū dàn， jǔ guó gāo zhī， gù xìng gāo shì”。
【 gǔ guó lì chéng】
jiàn guó（ gōng yuán qián 37 nián - gōng yuán 52 nián）
jù《 sān guó shǐ jì》 hé《 sān guó yí shì》 jìzǎi， gōng yuán qián 37 nián， fú yú wáng zǐ zhū méng yīn yǔ qí tā wáng zǐ bù hé， táo lí fú yú guó dào zú běn fú yú， jiàn lì gāo jù lì。 yī xiē xué zhě rèn wéi gāo jù lì zǎo zài gōng yuán qián 2 shì jì jiù yǐ chéng lì。“ gāo jù lì” zuò wéi yī gè gōng yuán qián 113 nián de dì lǐ míng cí jiù chū xiàn zài《 hàn shū》 zhōng。
dà duō shù de shǐ jí rèn wéi gāo jù lì jiàn yú gōng yuán qián 37 nián huò gōng yuán qián 1 shì jì zhōng qī。 jù tuī cè， gāo jù lì rén zài qí chéng lì de chū qī kě néng shì yóu huì mò rén hé bù fēn qiān yí dào zhè yī dì qū de fú yú rén zǔ chéng de。“ huì mò rén” zhè yī cí yǔ zuì chū bìng fēi zhǐ yī gè què dìng de mín zú shí tǐ， ér jǐn jǐn shì zhōng yuán gǔ dài shǐ jiā duì chū xiàn zài dōng běi zhè yī tè dìng dì qū de yī xiē gǔ dài bù zú de fàn zhǐ。 zài gāo jù lì jiàn lì zhī chū， yǔ fú yú cháng qī chǔyú jūn shì duì kàng zhōng。 fú yú yǔ zhōng yuán wáng cháo guān xì shí fēn yǒu hǎo， wèile 'ě zhì chǔyú chéngzhǎng qī 'ér shí fēn jù yòu qīn lüè xìng de gāo jù lì zhèng quán， zhōng yuán yǔ fú yú zài jūn shì shàng cháng cháng xié tóng dǎ jī gāo jù lì， xiāng guān jì lù zài《 sān guó zhì》、《 hàn shū》 zhōng shí yòu chū xiàn。
zhōng yāng jí quán huà hé zǎo qī de kuò zhāng（ gōng yuán 53-243 nián）
qián sān guó shí dài gāo jù lì tài zǔ wáng shí qī， gāo jù lì cóng zǎo qī de jǐ gè huì háo bù luò guó jiā hěn kuài kuò zhāng dào hàn jiāng liú yù。 gōng yuán 53 nián， gāo jù lì tài zǔ wáng， jiāng gāo jù lì fēn sàn de 5 gè bù luò shè wéi 5 gè shěng， shí xíng jí quán huà tǒng zhì。 56 nián， tài zǔ wáng tūn bìng dōng wò jù。 hòu yòu tūn bìng dōng huì yī bù fēn lǐng tǔ。 suí hòu， gāo jù lì yòu duì lè làng jùn， xuán tù jùn hé liáo dōng fā dòng gōng shì。 wán quán bǎi tuō hàn cháo de kòng zhì。 gāo jù lì de kuò zhāng yǔ jí quán huà， dǎo zhì liǎo yǔ hàn cháo de zhí jiē wǔ lì chōng tū。 hàn cháo jūn shì yā lì pò shǐ gāo jù lì qiān dū dào wán dū chéng。
gāo jù lì yǔ cáo wèi de zhàn zhēng（ gōng yuán 244 nián -- gōng yuán 299 nián）
hàn cháo miè wáng hòu， liáo dōng jùn bèi hàozhàn de dì fāng tǔ háo kòng zhì。 gāo jù lì zhù dòng yǔ gāng gāng chéng lì de cáo wèi lián méng gōng dǎ liáo dōng jùn。 cáo wèi gōng xià liáo dōng hòu， gāo jù lì zhōng zhǐ liǎo yǔ cáo wèi de hé zuò bìng fā bīng xí jī liǎo liáo dōng xī bù。 244 nián cáo wèi fǎn jī， cuī huǐ liǎo wán dū chéng。 gāo jù lì dōng chuān wáng táo dào wò jù。
fù xīng yǔ jìn yī bù de kuò zhāng（ gōng yuán 300 nián -- gōng yuán 390 nián）
cáo wèi cuī huǐ liǎo wán dū chéng hòu yǐ wéi gāo jù lì miè wáng liǎo， suǒ yǐ hěn kuài jiù chè lí liǎo。 bù guò jǐn jǐn 70 nián， gāo jù lì jiù chóngjiàn liǎo wán dū chéng， bìng kāi shǐ xí jī liáo dōng， lè làng hé xuán tù。 suí zhe gāo jù lì duì liáo dōng bàn dǎo de tǐng jìn， 313 nián， gāo jù lì měi chuān wáng tūn bìng yuán hàn sì jùn de zuì hòu yī jùn， lè làng jùn。 gāo jù lì cóng dōng běi dì qū jìn rù bìng kòng zhì liǎo cháo xiān bàn dǎo běi bù dà bù dì qū。 kāi shǐ yǔ xíng chéng xiàn dài hán guó de zhù tǐ gǔ dài hán guó guó jiā bǎi jì yǔ xīn luó chǔyú jī liè de jūn shì duì zhì zhī zhōng。 cháo xiān rén chēng zhè yī duàn lì shǐ shí qī wéi cháo xiān lì shǐ shàng de“ sān guó shí dài”。 dàn shì， zhè“ sān guó” zuì chū zhǐ shì hù xiāng méi yòu mín zú rèn tóng gǎn de jǐ gè dà xíng bù luò guó jiā， yǔ zhōng guó sān guó shí qī de sān guó dōushì cóng tǒng yī de hàn cháo fēn liè chū lái， rén mín yě jù yòu tóng yī mín zú gǎn de qíng xíng wán quán bù tóng。
gāo jù lì de kuò zhāng bìng bù shì yī fān fēng shùn de。 342 nián， wán dū chéng shòu dào qián yàn gōng jī。 371 nián， bǎi jì jìn xiào gǔ wáng xí jī gāo jù lì zuì dà chéng shì píng rǎng， bìng zài zhàn chǎng shàng shā sǐ liǎo gāo jù lì gù guó yuán wáng。
gāo jù lì xiǎo shòu lín wáng jì wèi hòu， kāi shǐ jiā qiáng gāo jù lì guó nèi de wěn dìng hé tǒng yī。 xīn de fǎ lǜ chū tái。 372 nián lì cóng zhōng yuán yǐn rù de fó jiào wèiguó jiào， bìng yǐ zhào zhōng yuán zhì dù jiàn lì guó jiā jiào yù jī gòu“ tài xué”。 xiǎo shòu lín wáng hái duì gāo jù lì jūn duì jìn xíng liǎo gǎi gé。
dǐng shèng shí qī（ 391 nián – 531 nián )
5 shì jì mò shí cháo xiān sān guó shí dài de bǎn tú cóng gāo jù lì hǎo tài wáng jì wèi qǐ， gāo jù lì kāi shǐ jìn rù dǐng shèng shí qī。 gēn jù hǎo tài wáng de 'ér zǐ cháng shòu wáng wèitā suǒ lì de hǎo tài wáng bēi jìzǎi， hǎo tài wáng zài yī cì yǔ fú yú de zhàn yì zhōng jiù gōng kè liǎo fú yú 64 gè chéng chí， 1400 gè cūn zhuāng。 hòu lái hǎo tài wáng jiān bìng liǎo běi bù de fú yú guó hé mò hé bù luò； zài jūn shì shàng duì bǎi jì xíng chéng liǎo jué duì yōu shì dì wèi； bìng zài xīn luó yǔ bǎi jì， gā yē hé wō de zhàn zhēng zhōng pò shǐ xīn luó qū fú。
413 nián， gāo jù lì cháng shòu wáng dēng jī。 yóu yú bǎi jì hé xīn luó de duì kàng， 427 nián， cháng shòu wáng qiān dū dào píng rǎng yǐ jiā qiáng duì bǎi jì hé xīn luó de kòng zhì。 cháng shòu wáng yán xù liǎo qí fù hǎo tài wáng de kuò zhāng zhèng cè。 5 shì jì mò， cháng shòu wáng yòu tūn bìng liǎo yī xiē fú yú， mò hé hé qì dān bù luò； yǔ běi wèi jiāo fēng； bìng bǎo chí liǎo duì xīn luó de kòng zhì。
nèi bù fēn zhēng（ 531 nián -551 nián）
gāo jù lì zài 6 shì jì dá dào dǐng shèng hòu， kāi shǐ zhú jiàn dì shuāi luò。 gāo jù lì 'ān cáng wáng bèi cì shā hòu， qí xiōng 'ān yuán wáng jì wèi。 zài 'ān yuán wáng shí qī， wáng shì jiān de fēn zhēng jiā jù。 liǎng zhèng zhì jí tuán duì wáng wèi jì chéng jìn xíng zhēng dǒu。 zuì hòu nián jǐn 8 suì de yáng yuán wáng dēng jī。 bù guò duì quán lì de zhēng duó bìng méi yòu jié shù。 fǎn duì pài de mù liáo men kāi shǐ jiàn shè zì jǐ de jūn duì， duì zì jǐ de lǐng dì jìn xíng shí jì shàng de kòng zhì。 nèi yōu wài huàn， 6 shì jì 50 nián dài， gāo jù lì běi bù shòu dào yóu mù mín zú de xí jī。 dàn gāo jù lì nèi bù de mù liáo zhēng duó yǐ rán jì xù。 551 nián， bǎi jì hé xīn luó wéi bǎi tuō bèi gāo jù lì nú yì de dì wèi 'ér kāi shǐ lián hé gōng dǎ gāo jù lì。
diū shī hàn jiāng liú yù（ 551 nián）
551 nián， bǎi jì hé xīn luó lián shǒu gōng dǎ gāo jù lì。 gāo jù lì diū shī cháo xiān bàn dǎo zhōng bù jù yòu zhòng yào zhàn lüè yì yì de féi wò de hàn jiāng liú yù。 bǎi jì xīn luó lián méng de zhù zhàn zhě bǎi jì zài duì gāo jù lì de zhàn zhēng jīhū jīng pí lì jìn。 553 nián， xīn luó yǐ bāng bǎi jì de míng yì chū bīng。 dàn què duì bǎi jì fā dòng liǎo gōng shì， zuì hòu jiāng zhěng gè hàn jiāng liú yù quán bù nà rù náng zhōng。 nù yú xīn luó de bèi pàn， bǎi jì shèng wáng dì 'èr nián gōng xīn luó xī bù yǐ bào fù， dàn bèi xīn luó qín zhù， hòu bèi chǔsǐ。 cháo xiān bàn dǎo zhōng bù de zhàn zhēng， duì cháo xiān bàn dǎo de gé jú chǎn shēng liǎo shēn yuǎn de yǐng xiǎng。 xīn luó duì bǎi jì de gōng jī shǐ bǎi jì chéng liǎo cháo xiān bàn dǎo de zuì ruò zhě。 xīn luó yóu yú bà zhàn dào liǎo rén kǒu zhòng duō， fù yù de hàn jiāng liú yù， gěi qí rì hòu kuò zhāng dǎ xià liáng hǎo jī chǔ。 xiāng fǎn， gāo jù lì què yīn diū shī hàn jiāng liú yù 'ér guó lì dà jiǎn。 lìng wài xīn luó huò dé hàn jiāng liú yù hòu， jiāng yù dào dá huáng hǎi， shǐ qí kě yǐ hé zhōng guó zhí jiē mào yì hé jiàn lì wài jiāo。 zhè yàng xīn luó jiù bù zài yǐ lài gāo jù lì 'ér shì zhí jiē cóng zhōng guó xué dào xiān jìn de wén huà yǔ jì shù。 xīn luó yǔ zhōng guó de zhí jiē gōu tōng， yǔ lián méng zuì zhōng zài 7 shì jì gěi gāo jù lì dài lái zāinàn xìng de hòu guǒ。
gāo jù lì yǔ suí de zhàn zhēng
589 nián， suí miè nán chén tǒng yī zhōng guó hòu， kāi shǐ yào qiú zhōu biān guó jiā wéi qí chén shǔ， bìng dé dào liǎo qí zhōng dà duō shù guó jiā de rèn kě。 zhǐ yòu gāo jù lì duì cǐ yáng fèng yīn wéi。 598 nián， gāo jù lì xiān fā zhì rén gōng liáo xī， yǐn fā dì yī cì gāo jù lì yǔ suí de zhàn zhēng。 dāng suí wén dì zhǔn bèi xīng quán zhōng yuán zhī bīng wèn zuì shí， gāo jù lì wáng wù máng shàng biǎo xiè zuì， zì chēng“ liáo dōng fèn tǔ chén yuán”， yú shì dé dào shè miǎn。 dàn shì gāo jù lì réng jiù sì chù lián jié fǎn suí shì lì， dāng suí yáng dì zài tū jué kèhán chù fā xiàn gāo jù lì de shǐ chén hòu， kāi shǐ rèn shí dào gāo jù lì shì zhōng yuán qián zài de biān huàn。 suí lì zhàn zhēng suì bào fā。 612 nián， suí de bǎi wàn dà jūn cóng lù lù hé hǎi shàng gōng dǎ gāo jù lì， dàn yóu yú suí yáng dì de wú néng zhǐ huī， dù guò liáo hé jìn gōng de 30 wàn rén jīhū quán jūn fùmò。 613 nián hé 614 nián suí zài cì gōng dǎ gāo jù lì， dàn yīn yáng xuán gǎn qǐ yì fǎn suí yáng dì hé gāo jù lì zhà jiàng jiāo hái pàn táo de suí jiāng hú sī zhèng shǐ dé suí duì gāo jù lì de zhè liǎng cì zhàn yì qǔ xiāo。 615 nián suí yáng dì yòu dǎ suàn gōng gāo jù lì。 dàn yóu yú suí nèi luàn jiā jù， gōng gāo jù lì de jìhuà bèi qǔ xiāo。 suí duì gāo jù lì de zhàn zhēng shǐ suí cháo guó lì ruì jiǎn， bìng yǐn fā suí mò nóng mín dà qǐ yì。 618 nián， suí cháo miè wáng。 bù guò suí yǔ gāo jù lì de zhàn zhēng yě xiāo ruò liǎo gāo jù lì de guó lì。
táng yǔ gāo jù lì de zhàn zhēng hé yǔ xīn luó de lián méng
táng chū táng tài zōng zhēnguàn hòu qī， dà táng yǐ kōng qián qiáng shèng， dōng tū jué yě bèi xiāo miè liǎo， sì yí wēi fú， xià miàn jiù kāi shǐ zhuóshǒu shōu shí gāo jù lì liǎo， yòng tài zōng de huà jiù shì“ wéi zhōng guó bào zǐ dì zhī chóu”。 zhēnguàn shí qī nián（ liù bǎi sì shí sān nián nián）， xīn luó qiǎn shǐ rù cháo， shù shuō bǎi jì gōng zhàn qí 40 yú chéng， bìng yǔ gāo jù lì tú móu duàn jué qí táng cháo de tōng lù。 táng tài zōng lǐ shì mín pài rén chū shǐ gāo jù lì， mìng qí tíng zhǐ zhēng zhàn， zāo gāo jù lì quán chén、 mò lí zhī quán gài sū wén jù jué， táng tài zōng suì jué dìng fā bīng dōng zhēng gāolí。 cì nián shí yī yuè， zhào mìng xíng bù shàng shū zhāng liàng wéi píng rǎng dàohéng jūn dà zǒng guǎn， tài zǐ zhān shì、 zuǒ wèi shuài lǐ jì wéi liáo dōng dàohéng jūn dà zǒng guǎn， shuài shuǐ lù dà jūn fēn dào jìn jī gāolí。 shí jiǔ nián 'èr yuè， táng tài zōng shuài liù jūn cóng luò yáng chū fā， yù jià qīn zhēng。 zhāng liàng shuài shuǐ jūn dù hǎi xí zhàn bēi shā chéng； lǐ jì jūn gōng kè liáo dōng zhòng zhèn liáo dōng chéng， zhǎn fú liǎng wàn yú rén。 liù yuè， táng jūn jìn zhì 'ān shì chéng ( zhù： jīn liáo níng hǎi chéng dōng nán yíng chéng zǐ )。 gāolí běi bù nòu sà gāo yán shòu、 gāo huì zhēn shuài 15 wàn dà jūn qián lái jiù yuán， bèi táng tài zōng jī bài， yú zhòng guī jiàng， gāolí jǔ guó zhèn kǒng。 qī yuè， táng jūn kāi shǐ wéi gōng 'ān shì chéng。 yóu yú shǒu jūn shū sǐ dǐ kàng， shǐ táng jūn zhì jiǔ yuè réng wèi gōng kè。 shí jìn shēn qiū， cǎo kū shuǐ dòng， shì mǎ nán yǐ jiǔ liú， táng tài zōng bèi pò yú jiǔ yuè shí bā rì bān shī hái cháo， méi yòu dá dào zhēng zhàn gāolí de yù qī mùdì。 cǐ cì táng tài zōng zhēng tǎo gāo jù lì， gōng zhàn liáo dōng děng shí chéng， huò qī wàn yú hù， zhǎn shā gāo lì bīng 4 wàn yú rén， táng jūn zhèn wáng shù qiān rén， zhàn mǎ sǔn shī shí zhī qī bā。 táng tài zōng huí cháo hòu， qún chén jiàn yì duì gāo jù lì pài piān shī jìn xí sāo rǎo， shǐ qí guó rén pí yú yìng fù， dān wù nóng shí， jǐ nián hòu jí kě shǐ gāo jù lì yīn liáng huāng 'ér tǔ bēng wǎ jiě， tài zōng cǎi qǔ liǎo zhè yī jiàn yì。 yǐ hòu， táng jūn cǎi qǔ liǎo duì gāo jù lì fā dòng sāo rǎo xìng gōng jī de cè lüè， gòng yòu yǐ xià jǐ cì： liù bǎi sì shí qī nián， tài zōng mìng niú jìn dá hé lǐ jì shuài jūn cóng shuǐ lù liǎng lù jìn rǎo gāolí， bá shí chéng， gāo jù lì wáng qiǎn qí zǐ gāo rèn wǔ rù táng xiè zuì； liù bǎi sì shí bā nián， tài zōng pài yòu wǔ wèi dàjiàng jūn xuē wàn chè shuài 3 wàn dà jūn chéng lóu chuán dù hǎi， rù yā lǜ shuǐ， yú bó zhuó chéng ( jīn liáo níng dān dōng dōng běi ) dà bài gāolí jūn； 655 nián， yīn gāolí yǔ bǎi jì、 mò hé lián bīng rù qīn xīn luó， xīn luó wáng jīn chūn qiū qiǎn shǐ xiàng táng qiú jiù， gāo zōng mìng yíng zhōu dū dū chéng míng zhèn hé zuǒ wèi zhōng láng jiāng sū dìng fāng shuài bīng jī gāolí； 658 nián， chéng míng zhèn gōng kè gāolí chì fēng zhèn ( yuē zài jīn liáo níng hǎi chéng jìng )， zhǎn shǒu 3000 jí； 659 nián， táng yòu lǐng jūn zhōng láng jiāng xuē rén guì zài héng shān ( jīn liáo níng liáo yáng fù jìn huá biǎo shān ) dà bài gāolí jūn。 gōng yuán 660 nián， táng miè bǎi jì， gāo jù lì shī qù méng guó， xiàn rù gū lì jìng dì。 cì nián， gāo zōng xià lìng duì gāo jù lì fā dòng dà guī mó jìn gōng， fā 35 jūn， shuǐ lù fēn dào bìng jìn。 sū dìng fāng zài bà jiāng jī bài gāo jù lì jūn， lǚ zhàn lǚ shèng， jìn wéi píng rǎng； qì bì hé lì yú yā lǜ shuǐ dà bài gài sū wén zhī zǐ nán shēng， zhǎn 3 wàn rén。 shí bǎi jì jiù jiāng pàn luàn， ér sū dìng fāng wéi píng rǎng jiǔ gōng bù xià， féng dà xuě tiān hán， gāo zōng suì yú 662 nián 'èr yuè mìng táng jūn zì gāo jù lì bān shī。 tuì jūn shí， zuǒ xiāo wèi jiāng jūn、 wò jù dào zǒng guǎn páng xiào tài zài shé shuǐ zhàn bài， páng xiào tài zhàn sǐ。 zhè shì gāo jù lì miè wáng qián de zuì hòu yī cì shèng jì。 yóu yú yuān gài sū wén zài shì qī jiān yī zhí wèi néng cǎi qǔ míng zhì de wài jiāo cè lüè， dǎo zhì táng cháo yǔ xīn luó lián hé bì yù miè gāo jù lì 'ér hòu kuài。 gài sū wén zài shì shí suī rán shàng néng yǐ gāo yā kòng zhì gāo jù lì zhèng jú， dàn gāo jù lì nèi bù yǐ jīng wēi jī sì fú， dāng tā sǐ qù shí， gāo jù lì yǐ lí fù wáng bù yuǎn。
miè wáng
gōng yuán 666 nián， gāo jù lì nèi luàn， quán gài sū wén sǐ hòu， shì zǐ nán shēng dài wéi mò lí zhī， dàn wéi 'èr dì nán jiàn suǒ bī， jiàng yú táng。 táng gāo zōng pài qì bì hé lì、 páng tóng shàn děng jī gāo jù lì， yuán jiù quán nán shēng。 bù jiǔ， táng gāo zōng yǐ lǐ jì wéi liáo dōng dàohéng jūn dà zǒng guǎn， tǒng shuài zhū jūn， fēn dào hé jī gāo jù lì。 yǐ hòu yī nián duō shí jiān， gè zhàn chǎng jié bào pín chuán： lǐ jì gōng qǔ gāolí jūn shì zhòng zhèn xīn chéng ( zhù： jīn liáo níng fǔ shùn běi gāo 'ěr shān chéng )， bìng chèn shì jiāng fù jìn de 16 zuò chéng chí quán bù gōng xià； xuē rén guì zài jīn shān jī pò gāo jù lì dà jūn， zhǎn shǒu 5 wàn yú jí， gōng xià nán sū、 mù dǐ、 cāng yán sān chéng， yǔ quán nán shēng jūn huì shī； lǐ jì děng gōng zhàn fú yú chéng， zhǎn fú wàn yú rén， fú yú chuān zhōng 40 yú chéng yì wàng fēng guī jiàng， zài zhàn xuē hè shuǐ zhǎn fú 3 wàn yú rén， chéng shèng gōng zhàn dà xíng chéng ( zhù： jīn liáo níng dān dōng xī nán niàn niàn chéng )。 dào liǎo 668 nián chūn xià， gè lù táng jūn huì shī， tuī jìn zhì yā lǜ shān。 gāolí fā bīng dǐ kàng， táng jūn fèn yǒng chū jī， dà bài gāo jù lì jūn， zhuī bēn 200 yú lǐ， gōng bá rǔ yí chéng ( jīn cháo xiān yǒng róu jìng )， gāo jù lì qí tā gè chéng shǒu jūn huò táo huò jiàng。 táng jūn jìn zhì píng rǎng chéng xià， wéi píng rǎng yuè yú， gāo jù lì wáng gāo cáng pài quán nán chǎn shuài shǒu lǐng 98 rén chū jiàng。 quán nán jiàn réng rán bì mén jù shǒu， bìng duō cì qiǎn bīng chū zhàn， jiē bài。 jiǔ yuè shí 'èr rì， gāo jù lì sēng xìn chéng dǎ kāi chéng mén， táng jūn chōng jìn chéng zhōng， fú nán jiàn， gāo jù lì quán bù píng dìng。 táng píng gāo jù lì hòu， fēn qí jìng wéi jiǔ dū dū fǔ、 sì shí 'èr zhōu、 yī bǎi xiàn， bìng yú píng rǎng shè 'ān dōng dū hù fǔ yǐ tǒng zhī， rèn mìng yòu wēi wèi dàjiàng jūn xuē rén guì wéi jiǎn xiào 'ān dōng dū hù， lǐng bīng 'èr wàn zhèn shǒu qí dì。 gāo jù lì dì 27 dài guó wáng bǎozàng wáng gāo cáng bèi táng cháo fú lǔ， gēn jù sī mǎ guāng《 zī zhì tōng jiàn》 de jìzǎi， gāo jù lì guì zú jí dà bù fēn fù hù yǔ shù shí wàn bǎi xìng bèi qiān rù zhōng yuán gè dì， róng rù zhōng guó gè mín zú zhōng。 lìng yòu bù fēn liú zài liáo dōng， chéng wéi bó hǎi guó de chén mín， ér qí yú xiǎo bù fēn róng rù tū jué jí xīn luó。 zì cǐ， gāo jù lì guó jiā bù zài cún zài yú shì。
fù xīng yùn dòng
668 nián， gāo jù lì miè wáng hòu dà pī gāo jù lì yí mín zhǎn kāi liǎo fǎn duì táng hé xīn luó lián méng de fù xīng gāo jù lì yùn dòng。 qí zhōng jiào wéi zhù míng de yòu yuán gāo jù lì jiāng jūn jiàn móu cén， qǐ qǐ zhòng xiàng hé dà zuò róng děng。 táng céng duō cì shì tú zài gāo jù lì gù dì jiàn lì dū fǔ kòng zhì cǐ dì qū， dàn dū shī bài liǎo。 táng wéi guǎn lǐ yuán gāo jù lì gù dì 'ér shè zhì de 'ān dōng dū hù fǔ， zuì chū shì yóu xuē rén guì lái guǎn lǐ de。 dàn yóu tǔbō zài xī xiàn de yā lì， táng cháo kāi shǐ jī mí zhì lǐ gāo jù lì gù dì， rèn mìng gāo jù lì bǎozàng wáng gāo cáng wéi liáo dōng zhōu dū dū、 cháo xiān wáng。 hòu lái bǎozàng wáng yīn 'àn zhōng zhī chí gāo jù lì yí mín qǐ yì bèi liú fàng。 bǎozàng wáng de 'ér zǐ gāo dé wǔ jiē guǎn liǎo 'ān dōng dū dū fǔ。
jiàn móu cén zuì chū zài bǎi jì gù dì hàn chéng lì bǎozàng wáng hòu yì 'ān shèng wéi wáng， shì tú chóngjiàn gāo jù lì， bìng dé dào liǎo xīn luó wén wǔ wáng jīn fǎ mǐn de zhī chí。 dàn hòu lái yóu yú nèi bù fēn zhēng， jiàn móu cén bèi móu shā， ān shèng tóu kào dào xīn luó。 xīn luó gěi liǎo 'ān shèng yī piàn tǔ dì， ràng tā jiàn lì liǎo bào dé guó。 xīn luó cóng wèi fàng qì duì gāo jù lì yí mín de jǐng jiè， hòu lái xīn luó shén wén wáng miè wáng liǎo bào dé guó， ān shèng bèi cì yú xīn luó wáng shì de“ jīn” xìng。 shù qiān bù zhòng bèi qiān yí dào xīn luó nán bù dì qū， zuì hòu bèi wán quán tóng huà yú xīn luó rén。
sù mò mò hé qiú cháng qǐ qǐ zhòng xiàng hé tā de 'ér zǐ dà zuò róng yuán shì mò hé rén。 gāo jù lì miè wáng hòu， 698 nián， qǐ qǐ zhòng xiàng hé dà zuò róng zài gāo jù lì gù dì jiàn lì qǐ zhèn guó（ guó míng yuán yú táng cháo suǒ cè fēng de“ zhèn guó gōng”） bìng zhàn jù liǎo yuán gāo jù lì de dà bù fēn guó tǔ。 qǐ qǐ zhòng xiàng qù shì hòu， 713 nián， zhèn guó jiē shòu táng de cè fēng gǎi míng wéi bó hǎi guó。 hán guó rén zài 19 shì jì yǐ qián yī zhí bù rèn wéi bó hǎi guó shì hán guó gǔ dài guó jiā。 dàn yóu yú hán guó mín zú zhù yì de xīng qǐ， wéi kuò dà běn mín zú gǔ dài jiāng tǔ de fàn wéi， bó hǎi guó bèi hán guó zhù liú lì shǐ jiè huá rù hán guó shǐ。
10 shì jì chū， gōng yì wéi fǎn xīn luó jiàn lì mó zhèn guó， hán guó jìn dài shǐ jiā， bǎ zhè duàn lì shǐ chēng wéi hòu gāo jù lì。 mó zhèn guó hé hòu lái qǔ dài xīn luó de gāolí yědōu zì chēng jì chéng gāo jù lì。 dàn tā men zhǐ shì jiè yòng liǎo gāo jù lì de míng chēng， yǔ gǔ gāo jù lì bìng wú shí jì lián xì。
【 gāo jù lì de yǔ yán】
gāo jù lì miè wáng zhī hòu shuāi wáng， zuò wéi yī zhǒng yǔ yán yǐ bù cún zài。 yòu měi guó xué zhě tōng guò duì《 sān guó shǐ jì》 zhōng dì lǐ zhì bù fēn de dì míng cí yǔ fēn xī， rèn wéi gāo jù lì yǔ yǔ rì yǔ yòu zhe xiāng jìn de yuān yuán。 ér yě yòu hán guó xué zhě gēn jù zhōng guó zī liào de jìzǎi dé chū， gāo jù lì yǔ yǔ fú yú、 wò jù、 dōng huì、 bǎi jì（ tǒng zhì jiē céng） de yán yǔ shǔ yú tóng xì de jié lùn， tā men rèn wéi zài zhōng guó dōng běi bù zhì cháo xiān bàn dǎo xíng chéng liǎo fú yú yǔ xì。 dàn zhè zhǐ shì yī zhǒng jiǎ shè。 yòu hán guó rén wú shì jìzǎi gāo jù lì yǔ tè zhēng de lì shǐ zī liào yán zhòng bù zú de shì shí， shēng chēng gāo jù lì yǔ yǔ xīn luó yǔ shì tóng yī zhǒng yǔ yán， zhǐ shì zài yòng zì shàng lüè yòu bù tóng。 dàn zhè shì méi yòu chōng zú de yǐ jù de kàn fǎ。 yīn wéi gāo jù lì yǔ xīn luó yòu zhe gè zì de xíng chéng shǐ， tā men zài dì lǐ shàng de jù lí zài jīn tiān kàn lái suī bù yuǎn， dàn zài gǔ dài qí jù lí zú yǐ xíng chéng jí wéi bù tóng de wén huà yǔ yǔ yán。 ér gāo jù lì yǔ xīn luó wén huà zhōng de jìn sì bù fēn xiāng dāng chéng dù shì yóu yú tā mendōu cóng zhōng yuán wén huà zhōng xué xí shèn duō suǒ zào chéng de。
yòu zhōng guó xué zhě zé rèn wéi yóu yú gāo jù lì shì yī gè jí zhōng liǎo zhòng duō dōng běi dì qū mín zú de biān jiāng gǔ guó， suǒ yǐ gāo jù lì rén bìng wèi xíng chéng wán quán tǒng yī de yǔ yán， bǐ rú shēng huó zài gāo jù lì tǒng zhì xià de mò hé rén suǒ shuō de yǔ yán xiāng bǐ jiào yú gāo jù lì yǔ jiù shì yī zhǒng wán quán bù tóng de yǔ yán。 ér gāo jù lì zài qí dǐng shèng shí qī de qī shì jì chū yè yě céng tǒng zhì guò bù fēn qì dān rén、 xī rén。 gēn jù gǔ dài shǐ shū jìzǎi， qí jìng nèi gēngshēng huó zhe xiāng dāng shù liàng de hàn rén。 gēn jù《 jiù táng shū》 de jìzǎi : táng gāo zǔ lǐ yuān yú wǔ dé qī nián“ qiǎn qián xíng bù shàng shū shěn shū 'ān wǎng cè jiàn wǔ wéi shàng zhù guó liáo dōng jùn wáng gāolí wáng , réng jiāng tiān zūn xiàng jí dào shì wǎng bǐ , wéi zhī jiǎng lǎo zǐ , qí wáng jí dào sú děng guān tīng zhě shù qiān rén。” kě yǐ tuī duàn zhì shǎo gāo jù lì de shàng céng yǔ wén huà rén shì kě yǐ tīng dǒng hàn yǔ。
lìng wài xū yào zhǐ chū de shì， yǔ yán duì yú gāo jù lì de lì shǐ guī shǔ bìng bù jù yòu zhòng dà de jué dìng yì yì。 wǒ men xī wàng hán guó xué zhě néng lěng jìng de miàn duì lì shǐ de shì shí， nà jiù shì： jí biàn shì tóng yī yǔ yuán、 tóng yī zhǒng zú de rén men， jīng guò lì shǐ de fā zhǎn， yě wǎng wǎng huì xíng chéng duō gè bù tóng de mín zú guó jiā。 bǐ rú， tóng yǐ gǔ lā dīng yǔ wéi yǔ yuán de gǔ dài 'ōu zhōu rén xíng chéng liǎo jīn tiān de fǎ guó、 xī bān yá、 pú táo yá děng guó。 ér tóng wéi rì 'ěr màn rén， jiù céng yǎn huà chū liǎo sī kān de nà wéi yà mín zú、 yīng gé lán rén、 hé lán rén、 ruì shì de dé yì zhì rén、 jiā ná dà、 měi guó、 ào dà lì yà hé nán fēi de xǔ duō bái rén。 suǒ yǐ， qiě bù shuō gāo jù lì de yǔ yán wèn tí gēn běn jiù shì yī gè wú fǎ nòng qīng chǔ de xué shù xuán 'àn。 jí shǐ shì zài tóng yǔ yán、 tóng zhǒng zú de qíng kuàng xià， zhè xiē tiáo jiàn yědōu bù shì dìng yì gǔ dài mín zú yǔ jīn tiān tè dìng mín zú zhuān shǔ jì chéng guān xì de biāo zhǔn。 gāo jù lì zài gǔ dài shǔ yú zhōng huá wén míng， suǒ yǐ zhōng guó duì gāo jù lì de lì shǐ jì chéng shì hé lǐ、 hé fǎ de。 ér jīn tiān de cháo xiān mín zú jì chéng liǎo yī bù fēn gāo jù lì de tǔ dì yǔ wén wù， yě lǐ suǒ dāng rán de duì qí yòu jì chéng quán。 zhǐ shì zhè zhǒng lì shǐ suǒ yòu quán shì liǎng guó suǒ gòng tóng yōng yòu de。
【 gāo jù lì sān zú wū jí bì huà】 gāo jù lì rén chóng bài qǐ yuán yú zhōng yuán de shén wù sān zú wū。 bǎ qí dàngzuò zuì gāo quán lì de xiàng zhēng， yào gāo yú cháo xiān lóng hé cháo xiān fèng。 zhè yǔ zhōng yuán rén yòu suǒ bù tóng。 gāo jù lì rén duì sān zú wū de zhè zhǒng chóng bài zài gāo jù lì gǔ mù bì huà zhōng yòu tǐ xiàn。 gāo jù lì gǔ mù bì huà yòu zhe fēng fù de nèi róng， qí zhōng de sì shén chóng bài、 fú xī yǔ nǚ wā tú、 shén nóng tú、 dào jiā yǔ yī xiān rén tú děng jūn tǐ xiàn liǎo zhōng yuán duì gāo jù lì wén huà de quán miàn yǐng xiǎng。 tóng shí gāo jù lì de shè liè、 zhàn zhēng bì huà yě tǐ xiàn liǎo qí zuò wéi yī gè biān jiāng mín zú suǒ jù yòu de shàng wǔ hàozhàn tè diǎn， yīnggāi zhǐ chū de shì， zhè xiē tú huà zài gòu tú děng fāng miàn yǔ zhōng yuán wèi jìn yǐ lái de gǔ mù bì huà bìng wú zhòng dà qū bié。 gāo jù lì bì huà shì fǎn yìng gāo jù lì zài wén huà shàng shǔ yú zhōng huá wén míng tǐ xì de tiě zhèng。
【 gāo jù lì zhōng de wén huà】
gāo jù lì rén mín yǐ nóng yè、 yú liè wéi shēng， dàn nóng zuò wù chǎn liàng bù duō， shǐ rén mín xí guàn jié shí。 měi nián 10 yuè jǔ xíng qiū shōu jì diǎn“ dōng méng”， jì sì guó zǔ shén、 suì xué shén， qí jiān rén mín yǐn jiǔ gē wǔ qìng zhù。 gāo jù lì shè huì chóng shàng hòu zàng， yǐ shí wéi guān， jiā yǐ jīn yín děng guì zhòng péi zàng wù， wài céng duō cì fēng fén， qì chéng shí zhǒng。 hūn sú fāng miàn， gāo jù lì xíng yī fū yī qī zhì， bìng yǔn xǔ nán nǚ yǐ jǐ yì zì yóu hūn pèi， jí suǒ wèi“ yòu hūn jià， qǔ nán nǚ xiāng yuè， jí wéi zhī”。 chéng hūn hòu nán fāng rù zhù yóu nǚ jiā zhǔn bèi de“ xù wū”， dài 'ér nǚ zhǎngdà， nán fāng cái kě xié qī 'ér fǎn huí nán jiā。 lìng wài， shè huì duì dì qǔ guǎ sǎo、 guǎ fù zài jià děng shì shì róng xǔ de。 yán dì céng sān cì chū xiàn zài jí lín shěng jí 'ān shì de gāo jù lì wǔ hào mù sì hào hé wǔ hào bì huà shàng， zhèng míng liǎo gāo jù lì yě shì yán huáng hòu dài。
【 zhēng lùn】
zài guò qù de hěn cháng shí qī lǐ， yóu yú zhōng guó xué shù jiè duì gāo jù lì de lì shǐ quē fá quán miàn xì tǒng de yán jiū， ér jiāng gāo jù lì yǔ sān hán rén wáng jiàn gōng yuán 918 nián jiàn lì de gāolí wáng cháo hùn xiáo， yě zhèng yīn cǐ， shǐ gāo jù lì bèi bù shǎo zhōng guó xué zhě wù rèn wèishì hán guó gǔ dài guó jiā。
bā shí nián dài yǐ lái， suí zhe zhōng guó xué zhě duì gāo jù lì lì shǐ yán jiū de shēn rù， zhōng guó shǐ xué jiè yì shí dào liǎo zhè yī yán zhòng lì shǐ pàn duàn cuò wù。 wéi jiū zhèng zhè yī cuò wù， xiàn zài zhōng guó shǐ xué jiè yǐ chū bǎn liǎo dà liàng yòu guān gāo jù lì de lì shǐ zhuān zhù。 rú liú zǐ mǐn xiān shēng de《 gāo jù lì lì shǐ yán jiū》、 gěng tiě huá xiān shēng de《 zhōng guó gāo jù lì shǐ》、 mǎ dà zhèng děng xiān shēng de《 gǔ dài zhōng guó gāo jù lì lì shǐ cóng lùn》、《 zhōng guó gāo jù lì lì shǐ xù lùn》、 yáng jūn xiān shēng de《 gāo jù lì mín zú yǔ guó jiā de xíng chéng hé yǎn biàn》 děng děng。
zài zhōng guó shǐ xué jiè，“ gāo jù lì shì zhōng guó dōng běi gǔ dài mín zú jiàn lì de wáng guó， yǔ wèi yú xiàn zài hán bàn dǎo shàng de wáng shì gāolí（ jiàn lì yú gōng yuán 918 nián） shì liǎng gè chú liǎo míng chēng， zài zhù tǐ mín zú děng gè fāng miàn dōuyòu zhuózhòng dà qū bié de guó jiā” de lì shǐ guān diǎn yǐ chéng wéi gòng shí。 dàn shì， hán guó de xué zhě duì cǐ chí yòu yì yì。 hán guó lì shǐ xué zhě duō rèn wéi gāo jù lì zhǐ shǔ yú běn guó lì shǐ yǔ zhōng guó wú guān， tā men rèn wéi gāo jù lì rén chuàng lì liǎo shǔ yú zì jǐ de dú tè wén míng， céng jiàn lì liǎo yǔ gǔ dài zhōng guó píng qǐ píng zuò de dà dì guó。 qí dài biǎo zhù zuò yòu xú bǐng guó suǒ zhù de《 gāo jù lì dì guó shǐ》 yǔ shēn yíng zhí suǒ zhù de《 gāo jù lì shǐ》。
yóu yú hán guó xué zhě zài jiě dú wán quán yóu hàn yǔ xiě chéng de gǔ dài shǐ liào shí jù yòu yī dìng de kùn nán。 yīn cǐ， zhōng hán zài gāo jù lì lì shǐ yán jiū shàng de jiāo liú yě yòu zhe yī dìng de nán dù。 cháo hán lì shǐ xué zhě de zhù yào wèn tí shì duì shǐ liào cún zài zhe wèiwǒ suǒ yòng 'ér rèn yì qū jiě de qīng xiàng。 duì yú gǔ dài shǐ shū zhōng néng zhāng xiǎn gāo jù lì“ dú lì xìng” de lì shǐ sù cái jiù dà jiā tū xiǎn， ér duì yú néng shuō míng gāo jù lì yǔ zhōng yuán zài zhèng zhì、 wén huà、 jīng jì shàng de lián xì de shǐ liào jiù kè yì hū shì。 yīnggāi zhǐ chū， zài hán bàn dǎo lì shǐ xué zhě zhōng， zhè yī xiàn xiàng bù shì gū lì de， ér shì pǔ biàn de。 ér zhōng guó xué zhě zài gāo jù lì lì shǐ yán jiū zhōng suǒ cún zài de zhù yào wèn tí zé shì“ xiàng yá tǎ zhù yì”。 mǎn zú yú zài xiǎo juàn zǐ nèi qǔ dé de chéng jì， méi yòu dòng lì hé yì yuàn zhù dòng xiàng dà zhòng zhǎn shì xué jiè yǐ yòu de zuì xīn gāo jù lì lì shǐ yán jiū chéng guǒ， cóng 'ér shǐ hěn duō bù hé lǐ de yòu guān gāo jù lì de lì shǐ rèn shí méi yòu zài gèng dà fàn wéi nèi dé dào yīngyǒu de chéng qīng， zào chéng pǔ tōng mín zhòng de lì shǐ rèn shí cuò wù。
zhōng hán duì gāo jù lì lì shǐ rèn shí de fēn qí shì kè guān cún zài de。 wǒ men bù yìng gāi yào qiú rèn hé yī fāng qū yǐ cóng rén。 ér yīnggāi běn zhe zhēn lǐ yuè biàn yuè míng de guān diǎn jiā qiáng jiāo liú， yǐ zhēng qǔ zǎo rì jiě jué zhè yī xué shù shàng de fēn qí。 zhè yī wèn tí， zhǐ yòu tōng guò xué shù jiāo liú 'ér fēi rèn hé qí tā de tú jìng lái jiě jué。
kǎo chá gāo jù lì de lì shǐ jiù bì xū liǎo jiě hán bàn dǎo guó jiā yǔ mín zú de xíng chéng shí jiān。 zhōng guó de xué zhě men duō rèn wéi hán bàn dǎo zuì zǎo de guó jiā shì xíng chéng yú gōng yuán qián 11 shì jì de jī shì cháo xiān， ér hán、 cháo xué zhě duō rèn wéi hán bàn dǎo zuì zǎo de shì xíng chéng yú gōng yuán qián 31 shì jì ～ gōng yuán qián 24 shì jì de tán jūn cháo xiān， ér cháo xiān xué zhě yǐ jù“ tán jūn líng” chū tǔ de rén gǔ， jiāng cǐ shí jiān shàng tuī zhì gōng yuán qián 3018 nián）。
shí jì shàng， yóu yú jiāng shén huà zhōng de“ tán jūn” zuò wéi xìn shǐ de lì shǐ yán jiū fāng fǎ běn shēn suǒ jù yòu de xū wàng xìng， cháo、 hán lì shǐ xué jiā de zhù zhāng shì nán yǐ chéng lì de。 jù tǐ yuán yīn wǒ men jiāng zài duì“ tán jūn” zhè yī cí tiáo de jiě shì zhōng yú yǐ chǎn shù。 zhōng guó de dà bù fēn xué zhě dū rèn wéi jī shì cháo xiān yǔ wèi shì cháo xiān shì hán bàn dǎo shàng zuì chū xíng chéng de guó jiā， ér zhè liǎng gè gǔ guó shì shǔ yú zhōng huá gǔ dài fēng guó de xìng zhì。 yě yòu zhōng guó xué zhě zài zuì jìn chū bǎn de《 dōng yà shǐ》 yī shū zhōng rèn wéi， zài gāo jù lì、 bǎi jì、 xīn luó zhī qián céng cún zài yú hán bàn dǎo shàng de jī shì cháo xiān、 wèi shì cháo xiān、 chén guó， dōubù shì zhēn zhèng yì yì shàng de guó jiā， ér gèng jiē jìn yú yì luò lián méng tǐ xì。 bàn dǎo shàng de bǎi jì yǔ xīn luó yǐ jí qí lín jìn de gāo jù lì cái shì zài zhè yī dì qū zuì chū xíng chéng de guó jiā（ jūn wéi zài gōng yuán 2、 3 shì jì qián hòu）。
gāo jù lì zài zhèng quán jiàn lì hòu suī rán hěn zǎo jiù yòu liǎo wáng， dàn zhè gè wáng， zài zǎo qī yǔ suí shí miàn lín bà miǎn shèn zhì bèi shā de fú yú rén de wáng lèi sì， bù shì zhēn zhèng de guó jiā jūn zhù。 cóng《 sān guó zhì》 de jìzǎi lái kàn， xī hàn shí qī de gāo jù lì hái shì lì shǔ yú hàn xuán tù jùn gāo jù lì xiàn de yī gè bù zú， yóu“ gāo jù lì lìng zhù qí míng jí”（《 sān guó zhì》 juàn 30《 gāo jù lì chuán》）， ér qiě cóng xuán tù jùn lǐng qǔ zuò wéi zhōng guó dì fāng guān yīngyǒu de 'àn pǐn jí de guān fú。 gāo jù lì zhèng quán de gāo guān hào“ zhù bù”， zhèng shì zhōng guó xiàn jí guān yuán de chēng hào， yě zhèng míng gāo jù lì zhèng quán zuò wéi zhōng guó dì fāng zhèng quán 'ér cún zài， shì zhōng guó hàn cháo zài dōng běi dì qū de jī céng xíng zhèng zǔ zhì。 gāo jù lì cí“ líng xīng”， shì yīn wéi zhí xíng xī hàn zhèng fǔ“ jùn guó xiàn lì líng xīng cí”（《 shǐ jì . fēngshàn shū》） de guī dìng， chōng fēn tǐ xiàn qí zuò wéi jī céng zǔ zhì de xìng zhì。 kě zhī zài dāng shí， gāo jù lì yǔ zhēn zhèng de guó jiā xiāng qù shèn yuǎn。
wèi jìn yǐ hòu， jiè zhōng yuán zhàn luàn zhī jī， gāo jù lì de shì lì xùn sù fā zhǎn。 ér qí zuò wéi yī gè zhèng quán yǔ zhōng yuán zhèng quán fā shēng de zuì zǎo de dà guī mó chōng tū shì zài sān guó shí qī de wú qiū jiǎn zhī yì。 cǐ shí de gāo jù lì yǐ jīng jìn rù guó jiā xíng tài。 yóu cǐ kě yǐ zhī dào， gāo jù lì guó jiā de xíng chéng yīnggāi shì dōng hàn mò qī de shì（ yuē wéi gōng yuán 2、 3 shì jì zhī jiān）。
lìng wài， zuì chū de gāo jù lì guó jiā de tǒng zhì zhōng xīn zài jīn tiān zhōng guó jí lín shěng de jí 'ān yǔ liáo níng shěng de huán rén yī dài， yǔ hán bàn dǎo de guān xì bù dà。 gāo jù lì yóu hàn xuán tù jùn gāo jù lì xiàn tǒng zhì xià de bù zú xiàng guó jiā guò dù， yǔ gāo jù lì de shì lì jìn rù hán bàn dǎo， dà yuē dōushì zài gōng yuán 2 shì jì（ hán bàn dǎo shàng zhèng shì xíng chéng guó jiā yě bù zǎo yú gōng yuán 2 shì jì， xiáng xì nèi róng jiàn běn wén hòu fù《 zhōng guó yǔ hán bàn dǎo de zǎo qī guān xì》）。 kě yǐ kěn dìng de shì， gāo jù lì yóu qián guó jiā xíng tài xiàng guó jiā guò dù de guò chéng zhì gōng yuán 3 shì jì yǐ jī běn wán chéng。
gāo jù lì yīn xiān hòu shòu dào cáo wèi yǔ qián yàn de lián xù dǎ jī， xī xiàng fā zhǎn shòu zǔ， yú shì zhuǎn 'ér xiàng hán bàn dǎo běi bù tuò zhǎn， zhú jiàn qǔ dài yuán zhōng yuán wáng cháo suǒ shè lì de jùn xiàn（ hàn wǔ dì miè wèi shì cháo xiān shè lì lè làng、 zhēn fān、 lín tún、 xuán tù děng sì jùn yǐ hòu， hán bàn dǎo běi bù dà tóng jiāng liú yù yī zhí shì zhōng guó shè lì de jùn xiàn de tǒng zhì qū）。
427 nián cháng shòu wáng qiān dū píng rǎng yǐ hòu， gāo jù lì cháng qī yǔ bǎi jì、 xīn luó zhēng duó lǐng tǔ。 yóu yú tǒng zhì céng cǎi qǔ liǎo jiào wéi zhèng què de zhàn lüè（ zài gāo jù lì fā zhǎn de hòu qī， qí tǒng zhì zhōng xīn jìn rù hán bàn dǎo hòu， gāo jù lì duì zhōng yuán wáng cháo de cháo gòng guān xì bù jǐn wèi shòu dào xuē ruò， fǎn 'ér dé dào jiā qiáng。 cóng 'ér dé yǐ jí zhōng shí lì dǎ jī qí zài bàn dǎo shàng de dí rén）， gāo jù lì yóu shì zhú jiàn qiáng shèng， cán shí liǎo zhōng yuán wáng cháo zài dōng běi jí bàn dǎo shàng de jùn xiàn tǒng zhì qū， zuì zhōng chéng wéi xī zhì jīn zhōng guó jí lín、 liáo níng liǎng shěng dōng bù， dōng dá hán bàn dǎo dà tóng jiāng liú yù yǐ nán de qū yù qiáng guó。
jù rì běn xué zhě tián zhōng jùn míng de tǒng jì， gōng yuán 32 nián zhì 666 nián de 643 nián zhōng， gāo jù lì xiàng zhōng yuán lì dài wáng cháo cháo gòng zǒng jì 205 cì。 qí zhōng， 32～ 423 nián de 391 nián shí jiān lǐ， cháo gòng jǐn yòu 17 cì， píng jūn 23 nián cái fā shēng yī cì。 ér 423～ 666 nián gòng cháo gòng 188 cì， píng jūn 1.3 nián yī cì。（ zhù： chū xiàn zhè zhǒng qíng kuàng shì yīn wéi， zài gāo jù lì de lì shǐ qián qī， qí lì shǔ yú hàn wáng cháo de lì shǔ xìng shí fēn qiáng， bìng bù xū yào xiàng zhōng yuán wáng cháo cháo gòng， zài zǎo qī， qí shèn zhì bù jù bèi zhè yàng de zī gé。 ér zài dōng hàn mò nián yǐ hòu， zhōng yuán chǔyú fēn liè zhōng， cǐ shí gāo jù lì zhèng quán yǐ chū jù guī mó， dàn zhōng yuán de hùn luàn shǐ qí méi yòu cháo gòng de jù tǐ duì xiàng 'ér bù xū yào jīng cháng xìng de cháo gòng。 hòu qī yóu yú běi wèi zhè yàng de běi fāng zhōng yuán qiáng dà zhèng quán de jiàn lì， chū yú zhèng zhì yǔ jīng jì děng duō fāng miàn de yuán yīn， gāo jù lì suì dà dà zēng jiā liǎo cháo gòng de pín shuài yǔ cì shù。）
suī rán gāo jù lì nèi bù zhèng zhì zǔ zhì zài xiàng guó jiā yǎn jìn， dàn zài qí bù rù guó jiā zhī chū， qí xìng zhì què réng shì zhōng guó dì fāng xíng zhèng zǔ zhì。 cóng nán běi cháo zhì suí táng， zhōng guó lì dài wáng cháo duì gāo jù lì de fēng hào zǒng shì dài yòu dì fāng xíng zhèng jī gòu zhǎngguān de xìng zhì， jiù kě yǐ zhèng míng zhè yī diǎn。
zǎo zài gōng yuán 4 shì jì zhōng yè， qián yàn jiù yǐ jīng fēng gāo jù lì wáng wéi yíng zhōu cì shǐ。 zì cǐ zhī hòu， lì dài gāo jù lì wáng yī zhí chéng xí zhe dū dū yíng zhōu zhū jūn shì、 dū dū yíng píng 'èr zhōu zhū jūn shì、 dū dū liáo hǎi zhū jūn shì děng jù yòu xíng zhèng guǎn xiá quán de guān zhí。 zì 435 nián yǐ hòu， lì dài gāo jù lì wáng hái jīng cháng dài yòu lǐng hù dōng yí zhōng láng jiāng、 lǐng hù dōng yí xiào wèi de tóu xián， biǎo míng zhōng yuán cháo tíng shòu yú qí dài biǎo zhōng yāng zhèng fǔ guǎn xiá dōng běi gè shǎo shù mín zú de quán lì。 zhè yī qiē， dū míng xiǎn fǎn yìng zhe gāo jù lì zhèng quán zuò wéi zhōng guó zhōng yāng wáng cháo dì fāng xíng zhèng zǔ zhì de tè xìng。 cǐ shí de gāo jù lì jué bù shì yōng yòu zhù quán de dú lì guó jiā。
suí zhe gāo jù lì guó jiā de fā zhǎn yǔ chéng shú， gāo jù lì zuò wéi zhōng guó de dì fāng zhèng quán， dú lì xìng yě yuè lái yuè qiáng， zhōng yāng wáng cháo duì gāo jù lì zhèng quán de tài dù yě zài fā shēng zhe biàn huà。 zì 6 shì jì mò qī kāi shǐ， zhōng yāng yǐ bù zài shòu yú gāo jù lì wáng jù yòu dì fāng xíng zhèng guǎn xiá quán de guān zhí， ér shì gǎi shòu dàjiàng jūn、 shàng kāi fǔ yí tóng sān sī、 shàng zhù guó děng sǎnguān yǔ xūn guān， zhè biǎo míng zhōng guó zhōng yāng wáng cháo duì zuò wéi qí dì fāng zhèng quán de gāo jù lì de dú lì qīng xiàng shí fēn bù mǎn， yǐ kāi shǐ bù zài shòu yú qí guǎn xiá dōng běi gè dì de quán lì。 zhōng yāng zhèng fǔ yǔ dì fāng zhèng fǔ de zhè zhǒng máo dùn bù duàn shēng jí， zuì zhōng yǎn biàn chéng suí táng yǔ gāo jù lì de zhàn zhēng。
suí táng zhēng gāo jù lì， shì zhōng guó zhōng yāng zhèng fǔ duì shì tú dú lì de dì fāng zhèng quán de zhēng tǎo， shì gǔ dài zhōng guó wéi hù guó jiā tǒng yī hé lǐng tǔ wán zhěng de dǒu zhēng， ér bù shì guó yǔ guó zhī jiān de qīn lüè zhàn zhēng。
hán bàn dǎo nán bù de bǎi jì、 xīn luó， yǔ gāo jù lì zhī jiān cháng qī hùn zhàn， xiāng hù zhī jiān de jiāng yù shēn suō biàn huà yě bǐ jiào dà。 táng wáng cháo xiān hòu miè wáng bǎi jì hé gāo jù lì， zài bǎi jì gù dì shè xióng jīn děng 5 dū dū fǔ， zài gāo jù lì gù dì shè 'ān dōng dū hù fǔ， bìng yǐ xīn luó wáng wéi jī lín zhōu dū dū， zuì zhōng què lì liǎo zài zhè yī shí qī zhōng guó duì hán bàn dǎo de jī mí tǒng zhì tǐ xì。
【 cháo hán guān diǎn】
（ 1） gāo jù lì wéi fú yú rén suǒ jiàn。 ér fú yú rén shì cháo xiān rén de zhù yào lái yuán zhī yī。 gāo jù lì（ zú běn fú yú） hé bǎi jì（ nán fú yú） dōushì fú yú guó de yán xù。 gāo jù lì bèi miè zhī hòu， qí zhù yào jū mín chéng wéi xīn luó hé bó hǎi guó jū mín。 ér bó hǎi guó zài bèi qì dān miè zhī hòu， qí jū mín dà duō qiān yí dào wáng shì gāolí。 ( zhù： zhàn zhēng zhōng jūn duì yǔ píng mín shì bù tóng de。 xīn luó miè gāo jù lì hòu， gāo jù lì zài cháo xiān bàn dǎo de píng mín dà duō shì liú zài cháo xiān bàn dǎo de。） zài wáng shì gāolí jiàn lì yǐ qián， xīn luó guì zú gōng yì céng yào fù xīng gāo jù lì bìng jiàn lì hòu gāo jù lì。 kě jiàn xīn luó rén hé wáng shì gāolí réndōu rèn wéi tā men yǔ gāo jù lì shǔ tóng yī mín zú de bù tóng fēn zhī， bìng dū yòng gāolí mìng míng zì jǐ de wáng cháo。
【 zhōng guó guān diǎn】 fú yú rén gòu chéng liǎo gāo jù lì jí bǎi jì de wáng shì。 ér gāo jù lì xià céng zé bāo kuò liǎo dāng shí wèi yú zhōng guó dōng běi dì qū de duō gè bù tóng bù zú shí tǐ。 yǔ hán bàn dǎo nán bù de sān hán bù luò chā yì hěn dà。 zhì yú， bó hǎi guó jū mín“ dà duō” bèi qiān yí dào wáng shì gāolí de duàn yán zé bìng fēi lì shǐ shì shí。 bó hǎi guó mín liú zài dāng dì jí lüè rù qì dān bìng róng rù zhōng guó de rén kǒu shù yuǎn dà yú táo rù wáng shì gāolí de rén kǒu。 zhōng guó xué zhě yǐ xiě yòu duō piān lùn wén lùn shù zhè yī wèn tí。
（ 2） gāo jù lì guó céng lì guó ７ ００ yú nián， ér zhōng guó méi yòu rèn hé yī gè cháo dài néng yán xù zhè me cháng shí jiān。 qí dú lì xìng shì hěn míng xiǎn de。 rú guǒ gāo jù lì jǐn jǐn shì zhōng guó de yī gè dì fāng zhèng quán， táng cháo jiù bù huì bāng xīn luó zhàn lǐng gāo jù lì zài cháo xiān bàn dǎo de lǐng tǔ， bìng ràng gāo jù lì rén zài zhōng guó dōng běi bù jiàn lì bó hǎi guó。
【 zhōng guó guān diǎn】 hán guó rén hěn wéi gāo jù lì de lì shǐ yán xù 'ér zì háo。 ér zuò wéi zhōng guó rén lái kàn gāo jù lì lì shǐ， tōng cháng zhǐ shì jiāng qí zuò wéi guó jiā lì shǐ de yī xiǎo bù fēn， ér bìng bù wéi qí gǎn dào jī dòng。 zhōng guó rén rèn wéi， gāo jù lì guó jiā guī mó jiào xiǎo， zhèng zhì kòng zhì bǐ jiào róng yì de shì gāo jù lì lì guó yán xù shí jiān jiào cháng de zhù yào yuán yīn。 ér hán guó rén yóu yú pǔ biàn quē fá hóng guān lì shǐ shì yě， suǒ yǐ duì yī tè diǎn xiǎn rán rèn shí bù zú。 yào zhī dào zhōng guó zǎo qī de cháo dài zhōu dài lì guó 800 nián， yán xù shí jiān bǐ gāo jù lì gèng cháng。 xī hàn yǔ dōng hàn hé jì yě yòu sì bǎi duō nián， ér zài guó jiā guī mó shàng， zhōu cháo yǐ shì gāo jù lì de wǔ dào shí bèi， hàn cháo zé shì yī gè dōng xī kuà dù wàn lǐ de dì guó， guó jiā guī mó dà yuē wéi gāo jù lì zhèng quán de qī shí bèi。 zhè yǔ gāo jù lì piān 'ān yī yú， gē jù 700 nián xíng chéng liǎo bǐ jiào xiān míng de duì bǐ。 suǒ yǐ yòng gāo jù lì de yán xù shí jiān lái zhèng míng qí dú lì xìng shì hěn bù hé lǐ de。
（ 3） tǒng zhì zhě xìng shì hé mín zú de gēngtì bù néng zuò wéi cháo dài gēngtì jì chéng de biāo zhǔn。 yòu xiān bēi zú xuè tǒng de yáng shì suí cháo hé lǐ shì táng cháo bèi hàn zú zhào shì de sòng cháo suǒ qǔ tì。 zhè bèi zhōng guó rén rèn wéi shì cháo dài jì chéng。 gāo jù lì bèi xīn luó， wáng shì gāolí qǔ tì yě shì tóng yàng de jì chéng guān xì。（ zhù： zhè zhǒng jì chéng guān xì shì zhǐ duì cháo xiān bàn dǎo bà zhù dì wèi de jì chéng。）
【 zhōng guó guān diǎn】 tǒng zhì zhě de xìng shì hé mín zú gēngtì dāng rán bù néng zuò wéi cháo dài gēngtì jì chéng de biāo zhǔn。 wèn tí shì wáng shì gāolí shí qī de rén yě bù rèn wéi wáng shì gāolí shì jì chéng de gāo jù lì。 zài jīn fù shì de《 sān guó shǐ jì》 zhōng， wǒ men wú lùn shì zài gāi shū de tǐ lì biān pái， hái shì nèi róng de xiáng lüè chéng dù shàng dū kě yǐ liǎo jiě dào wáng shì gāolí rén shì yǐ xīn luó wéi zhèng tǒng de。 hán guó gǔ dài lì shǐ xué zhě de jīn fù shì bìng bù rèn wéi wáng shì gāolí shì gāo jù lì de jì chéng zhě。 wáng shì gāolí shí qī de zuò jiā cuī xiè zài qí《 dōng rén wén xù》 lǐ shuō de：“ dōng fāng yuǎn zì jī zǐ shǐ shòu fēng yú zhōu， rén zhī yòu zhōng guó zhī zūn。 zài xī xīn luó quán shèng shí， héng qiǎn zǐ dì yú táng， zhì ‘ sù wèi yuàn ’ yǐ lì yè yān。 gù táng jìn shì yòu‘ bīn gòng’ kē， bàng wú què míng。 yǐ dài shén shèng kāi guó， sān hán guī yī， yī guān diǎn lǐ xí xīn luó zhī jiù。 chuán zhī shí liù qī wáng， shì xiū rén yì， yì mù huá fēng。 xī cháo yú sòng， běi shì liáo、 jīn。 xūn táo jiàn zì， rén cái rì shèng， càn rán wén zhāng， xián yòu kě guān zhě yān。（ [ hán ] mín zú wén huà tuī jìn huì：《 hán guó wén jí cóng kān》 dì sān juàn， hàn chéng shì， 1990 nián， dì 27 yè； cuī xiè chuán zài《 gāolí shǐ》 109 juàn , lièzhuàn 22）
cuī xiè zuò wéi xīn luó dà rú cuī zhì yuǎn zhī hòu， yóu yú jiā xué yuān yuán， qí duì wén wù zhì dù de gǎi huàn yīngshì xiāng dāng de liǎo jiě de。 tā rèn wéi wáng shì gāolí shì xīn luó de zhí jiē jì chéng zhě， zhèng xiàng wǒ men qīng chǔ de shuō míng hòu rén men què shí shì bǎ gāo jù lì yǔ（ wáng shì） gāolí hùn wéi yī tuán 'ér hū shì liǎo xīn luó cái shì wáng shì gāolí de qián shēn。 wáng shì gāolí yǔ gāo shì gāolí zài lǐng tǔ fàn wéi yǔ rén mín mín zú gòu chéng shàng jūn yòu zhòng dà chā yì， zhōng guó xué zhě pǔ biàn rèn wéi wáng shì gāolí yǐ gāolí wéi míng tǐ xiàn liǎo wáng jiàn yì tú lì yòng zhōng guó chǔyú wǔ dài duǎn zàn fēn liè de zhuàng tài 'ér běi jìn qīn rù zhōng guó lǐng tǔ de yě xīn。 ér zhè yī yě xīn suí zhe sòng de tǒng yī jí liáo de qiáng dà 'ér gào zhōng。
（ 4） bù fēn gāo jù lì lǐng tǔ wèi yú mù qián zhōng guó jìng nèi， bìng bù néng shuō qí zhǐ shì zhōng guó de lì shǐ。 zhōng guó dōng běi zài lì shǐ shàng zhù yào wéi shǎo shù mín zú suǒ tǒng zhì。 hàn rén tǒng zhì shèn ruò。 kuàng qiě bù fēn gāo jù lì lǐng tǔ wèi yú cháo xiān bàn dǎo。
【 zhōng guó guān diǎn】 shì shí shàng， méi yòu zhōng guó xué zhě shuō gāo jù lì zhǐ shǔ yú zhōng guó lì shǐ。 fǎn dào shì hán guó qǐ tú pái tā xìng de jì chéng gāo jù lì suǒ yòu de lì shǐ yí chǎn。 hán guó rén yī zài qiáng diào“ zhōng guó dōng běi zài lì shǐ shàng zhù yào wéi shǎo shù mín zú suǒ tǒng zhì。 hàn rén tǒng zhì shèn ruò。” wú fēi shì yào gē liè zhōng guó dōng běi yǔ mǔ tǐ de lì shǐ lián xì。 běn rén céng yuè dú guò duō bù hán guó lì shǐ xué jiā de lì shǐ zhù zuò， tā men de yī gè gòng tóng tè diǎn shì rèn wéi“ zhōng guó” zhǐ yǔ hàn zú xiāng guān。 ér bìng bù bǎ shǎo shù mín zú dāng zuò zhōng guó rén。 tā men de guān diǎn shì fēi cháng huāng miù de。 yīn wéi jīn tiān de hàn zú zhèng shì xī shōu liǎo“ zhōng guó dōng běi zài lì shǐ shàng zhù yào wéi shǎo shù mín zú suǒ tǒng zhì”， zhè yī hán guó shì lùn duàn zhōng de“ shǎo shù mín zú” ér xíng chéng de。 suǒ wèi“ lì shǐ shàng tǒng zhì zhōng guó dōng běi de shǎo shù mín zú bāo kuò liǎo bó hǎi rén（ hán guó rén rèn wéi bó hǎi guó rén zhù yào táo rù cháo xiān bàn dǎo háo wú gēn jù）、 liáo（ qì dān rén）， jīn（ nǚ zhēn rén）”， ér qīng dài tǒng zhì dōng běi dì qū de mǎn zú， zài dāng dài gèng shì yǐ wán quán róng rù zhōng huá wén huà de zhōng guó gōng mín。 zhè yī qièshì shí dōuwú kě zhì yí de shuō míng liǎo zhōng guó duì gāo jù lì lì shǐ xiǎng yòu hé lǐ de lì shǐ quán yì。 gāo jù lì lì shǐ yóu zhōng、 cháo、 hán gòng tóng xiǎng yòu shì kě yǐ de， ér lái zì hán guó de rèn hé qǐ tú cóng zhōng guó lì shǐ zhōng gē liè gāo jù lì shǐ 'ér jìn xíng pái tā xìng zhàn yòu de qǐ tú dōushì huāng táng de。
（ 5） cháo xiān xǔ duō wáng cháo hé guó jiā， bǐ rú xīn luó， wáng shì gāolí， lǐ shì cháo xiān dū céng bèi zhōng guó zhōng yāng fēng jiàn tǒng zhì jiē jí cè fēng。 zhè bìng bù dài biǎo tā men shì zhōng guó de yī bù fēn。
【 zhōng guó guān diǎn】 zhè zhǒng kàn fǎ shì duì lì shǐ shì shí de hùn xiáo。 xīn luó、 wáng shì gāolí、 lǐ shì cháo xiān suī bèi cè fēng， dàn bìng wèi xiàng gāo jù lì nà yàng zài gǔ dài bèi zhōng、 hán miè wáng yǔ xī shōu。 tā men xiàn zài dāng rán bù shì zhōng guó de yī bù fēn（ zài gǔ dài de mǒu yī tè dìng shí jiān céng jiē shòu zhōng guó de guǎn xiá zé bù kě fǒu rèn）， ér gāo jù lì shǔ yú yī gè zài yī qiān duō nián qián jiù yǐ jīng miè wáng de gǔ guó， tā de lì shǐ yí chǎn， bāo kuò rén kǒu yǔ lǐng tǔ yǔ gǔ jì yǐ fēn bié bèi xiàn dài zhōng、 cháo liǎng guó jì chéng yǔ jiē shōu。 suǒ yǐ gāo jù lì dāng rán shì zhōng guó gǔ dài lì shǐ yǔ wén huà de zǔ chéng bù fēn。 tóng lǐ， cháo xiān yě kě yǐ rèn wéi gāo jù lì shì cháo xiān gǔ dài lì shǐ yǔ wén huà de zǔ chéng bù fēn。 dàn wǒ men bì xū tí xǐng nà xiē cháo xiān mín zú zhù yì zhě， nǐ men yīnggāi zhèng shì zhōng yuán gǔ dài wén huà duì nǐ men mín zú de yǐng xiǎng。 nǐ men gē liè lì shǐ， yòng zhè gè gǔ guó de lì shǐ wén huà lái qiáng diào běn mín zú de wěi dà shì bù lǐ xìng de。 ér rèn wéi zì jǐ gǔ dài wén huà yǔ zhōng guó wú guān de kàn fǎ gèng shì zì qī qī rén de yī zhǒng táo bì。 zài gǔ dài wén huà shàng， nǐ men de zǔ xiān， bāo kuò yī bù fēn gāo jù lì réndōu cóng zhōng huá wén míng zhōng huò yì shèn duō， chéng rèn zhè yī diǎn， bìng bù huì yǐng xiǎng nǐ men mín zú jīn tiān de dú lì yǔ fā zhǎn。 xiāng fǎn， huì chéng wéi yǔ zhōng guó yǒu hǎo xiāng chù de jī chǔ。
（ 6） gāo jù lì mín sú hé wén huà yǔ cháo xiān rén xiāng sì。
【 zhōng guó guān diǎn】 wǒ men yào míng què yī diǎn， jí， xiāng sì bìng bù děng yú xiāng tóng。 jīn tiān de hán guó rén、 zhōng guó rén zài wù zhì wén huà shàng dōuyǐ jīng xī fāng huà， hán guó gèng shì yà zhōu zuì dà de jī dū jiào guó jiā。 nán dào wǒ men yào shuō hán guó rén yǔ 'ōu zhōu rén wén huà xiāng sì， suǒ yǐ hán guó rén jì chéng liǎo 'ōu zhōu rén？ zhè dāng rán shì bù hé lǐ de， zhè xiē wén huà de xiāng sì xiàn xiàng， zhǐ shì shuō míng liǎo wén huà shì méi yòu guó jiè de， rén lèi de wén huà shì zài xùn sù chuán bō zhōng bìng qiě hù xiāng yǐng xiǎng zhe de。 gāo jù lì de lì shǐ shì hěn míng què de， tā shì yī gè miè wáng liǎo de gǔ guó， qí rén mín bèi zhōng、 hán gǔ dài guó jiā xī shōu liǎo。 suǒ yǐ zài cháo xiān huò hán guó bǎo liú liǎo yǔ gāo jù lì rén xiāng shìde shēng huó xí sú shì kě yǐ lǐ jiě de。
xīn luó rén yuán yú hán bàn dǎo nán bù de sān hán bù luò， ér gāo jù lì rén qǐ yuán yú dōng běi dì qū de huì mò rén， tā men huò xǔ yòu zhǒng zú shàng de lián xì， dàn qǐ chū zhǐ shì gè zì zài gé jué de dì lǐ kōng jiān fā zhǎn zhe， kěn dìng bìng fēi tóng yī mín zú。 gāo jù lì bèi liè rù hán guó lì shǐ tǐ xì yuán yú hán guó gǔ dài lì shǐ xué zhě jīn fù shì biān xiě de《 sān guó shǐ jì》。 cóng《 sān guó shǐ jì》 zhōng wǒ men kě yǐ zhī dào， zuò wéi xīn luó zhí jiē jì chéng zhě de wáng shì gāolí rén bìng wèi zì jū gāo jù lì hòu rén。 jīn fù shì jiāng gāo jù lì zuò wéi“ hǎi dōng sān guó” yǔ xīn luó、 bǎi jì tóng liè yī shū。 ér“ hǎi dōng sān guó” zhè yī huàfēn， jiù hé xiàn zài wǒ men suǒ shuō de“ dōng yà guó jiā”，“ ōu zhōu guó jiā”，“ yuǎn dōng zhū guó” shì tóng yī lèi xíng de tí fǎ。 qí zhōng bìng bù bāo hán yòu tóng zhǒng zú， tóng wén huà， tóng yǔ yán， tóng guó jiā de jià zhí pàn duàn yǔ 'àn shì。
（ 7） zhōng guó de sān huáng wǔ dì yǐ jí xià cháo dōushì chuán shuō。 duì tán jūn cháo xiān zhēn shí xìng de gōng jī shì bù yīnggāi de。
【 zhōng guó guān diǎn】 tán jūn cháo xiān de zhēn shí xìng háo wú lì shǐ yí jì zuò wéi zhī chēng hé zhèng míng。 zài zhōng guó jìng nèi xiàn zài yǐ fā xiàn liǎo dà liàng xià cháo tóng shí qī yǐ 'èr lǐ tóu gǔ chéng yí zhǐ wéi dài biǎo de gǔ jì。 jí shǐ bù tán xià cháo， kāi shǐ yú gōng yuán qián 16 shì jì de zhōng guó shāng dài wén míng de yí jì、 wén wù、 wén zì zī liào dōushì fēi cháng fēng fù de。 wǒ men zhōng guó rén cóng lái méi yòu jǐn jǐn yòng yī gè shén huà lái zhèng míng zì jǐ lì shǐ de yōu jiǔ hé mín zú de wěi dà。 ér cháo xiān rén zhèng míng zì jǐ lì shǐ yōu jiǔ hé wěi dà de què zhǐ yòu yī gè chū xiàn zài gōng yuán 12 shì jì de tán jūn shén huà。
（ 8） zhōng guó yǐ qián yī zhí rèn wéi gāo jù lì shì cháo xiān sān guó zhī yī。 zhè yě shì shì jiè xué shù jiè de gòng shí。 dōng běi gōng chéng shì lì yòng xué shù gǎo zhèng zhì。 dān xīn nán běi cháo xiān tǒng yī hòu , hán guó huì tí chū lǐng tǔ yào qiú。
【 zhōng guó guān diǎn】 xué shù yán jiū de shēn rù huì dài lái duì lì shǐ de bù tóng kàn fǎ。 shì jiè xué shù jiè bìng wèi xíng chéng gāo jù lì“ jǐn jǐn” shǔ yú hán guó lì shǐ zhè yàng de gòng shí。 rú guǒ zhēn yòu zhè yàng de gòng shí， nà me yī dìng huì yòu yī xì liè de yīng wén lùn wén lái lùn zhèng zhè yī diǎn。 wǒ men hěn lè yì jiàn dào hán guó lì shǐ xué jiè tí gōng zhè yàng de lùn wén zī liào。 zhōng guó duì dōng běi lǐng tǔ de zhù quán shì lì shǐ xíng chéng bìng wán quán fú hé guó jì fǎ de。 suǒ yǐ zhōng guó rén gēn běn bù huì dān xīn yī gè lì shǐ shàng de gǔ guó de lì shǐ guī shǔ huì dài lái shī qù lǐng tǔ de hòu guǒ。 zhè zhǒng luó ji shì kě xiào de。 zài dāng dài， rèn hé lǐng tǔ zhù quán de biàngēng dū zhǐ néng shì zhàn zhēng de jiēguǒ。
【 bèi zhōng guó shǐ shū hùn xiáo de gāo jù lì hé wáng shì gāolí】
gāo jù lì miè wáng hòu 250 nián， sān hán rén wáng jiàn zài cháo xiān bàn dǎo nán bù jiàn lì gāolí guó， shǐ chēng wáng shì gāolí， cháo xiān wáng shì gāolí wáng cháo yuán míng yú gāo jù lí， dàn zhè shì liǎng gè wán quán bù tóng de guó jiā 'ér bù shì yī tǐ xiāng xù de cháo dài， yīn wéi wáng shì gāolí yǔ gāo jù lì lǐng tǔ 95 ％ yǐ shàng bù chónghé， yǔ yán bù tóng， lì shǐ nián dài kuà dù guò dà（ chāo guò 250 nián de chā jù）， zhè shì yán jiū gāo jù lì lì shǐ bì xū yán zhèng zhù yì de wèn tí。 suǒ yǐ， gāo jù lì shì zhōng guó lì shǐ shàng yī gè dì fāng zhèng quán。 duì yú lì shǐ bù néng mó hú， zhè yě shì fáng zhǐ hán guó jí duān mín zú zhù yì zhě jì yú wǒ guó dōng běi lǐng tǔ de zhèng jù zhī yī， bù kě piān miù。
wáng shì gāolí lì guó yú 918 nián， 1392 nián wéi lǐ shì cháo xiān qǔ dài， shí kuà wǒ guó wǔ dài zhōng qī zhì míng cháo chū qī， gù《 jiù wǔ dài shǐ》、《 xīn wǔ dài shǐ》、《 sòng shǐ》、《 liáo shǐ》、《 jīn shǐ》、《 yuán shǐ》、《 míng shǐ》 dōuyòu《 gāolí chuán》 huò《 cháo xiān chuán》， bìng dū jiāng gāo shì gāolí de lì shǐ lüè shù yú qián， cóng 'ér xíng chéng liǎo wáng shì gāolí wéi gāo shì gāolí jì chéng zhě de cuò wù rèn shí。
《 jiù wǔ dài shǐ》 hé《 xīn wǔ dài shǐ》 shì zuì zǎo jiāng gāo shì gāolí xiě rù wáng shì gāolí chuán de，《 sòng shǐ》 zé shì“ wáng jiàn chéng gāo shì zhī wèi” yī yǔ de shǐ zuò yǒng zhě。 zhè sān bù shǐ shū de jìzǎi zhí jiē yǐng xiǎng dào liǎo yǐ hòu de jǐ bù shǐ shū。
《 jiù wǔ dài shǐ . gāolí chuán》， běi sòng xuē jū zhèng zhuàn zhù， quán wén rú xià：
【 gāolí， běn fú yú zhī bié zhǒng。 qí guó dū píng rǎng chéng， jí hàn lè làng jùn zhī gù dì， zài jīng shī dōng sì qiān yú lǐ。 dōng dù hǎi zhì yú xīn luó， xī běi dù liáo shuǐ zhì yú yíng zhōu， nán dù hǎi zhì yú bǎi jì， běi zhì mò hé， dōng xī sān qiān yī bǎi lǐ， nán běi 'èr qiān lǐ。 qí guān dà zhě hào dà duì lú， bǐ yī pǐn， zǒng zhī guó shì， sān nián yī dài， ruò chènzhí zhě bù jū nián xiàn； duì lú yǐ xià guān zǒng shí 'èr jí。 wài zhì zhōu xiàn liù shí yú， dà chéng zhì nù sà yī rén， bǐ dū dū； xiǎo chéng zhì dào shǐ yī rén， bǐ cì shǐ； qí xià gè yòu liáo zuǒ， fēn cáo zhǎng shì。 qí wáng yǐ bái luó wéi guān， bái pí xiǎo dài， xián yǐ jīn shì。 táng zhēnguàn mò， tài zōng fá zhī， bù néng xià。 zhì zǒng zhāng chū， gāo zōng mìng lǐ jì shuài jūn zhēng zhī， suì bá qí chéng， fēn qí dì wéi jùn xiàn。 jí táng zhī mò nián， zhōng yuán duō shì， qí guó suì zì lì jūn cháng， qián wáng xìng gāo shì。 táng tóng guāng、 tiān chéng zhōng， lěi qiǎn shǐ cháo gòng。 zhōu xiǎn dé liù nián， gāolí qiǎn shǐ gòng zǐ bái shuǐ jīng 'èr qiān kē。】
《 xīn wǔ dài shǐ . gāolí chuán》， běi sòng 'ōu yáng xiū zhuàn zhù， quán wén rú xià：
【 gāolí， běn fú yú rén zhī bié zhǒng yě。 qí guó dì、 jūn shì jiàn yú táng， bǐ tā yí dí yòu xìng shì， ér qí guān hào lüè kě xiǎo qí yì。 dāng táng zhī mò， qí wáng xìng gāo shì。 tóng guāng yuán nián， qiǎn shǐ guǎng píng shì láng hán shēn yī、 fù shǐ chūn bù shǎo qīng pǔ yán lái， ér qí guó wáng xìng míng， shǐ shī bù jì。 zhì cháng xīng sān nián， quán zhī guó shì wáng jiàn qiǎn shǐ zhě lái， míng zōng nǎi bài jiàn xuán tù zhōu dū dū， chōng dà yì jūn shǐ， fēng gāolí guó wáng。 jiàn， gāolí dà zú yě。 kāi yùn 'èr nián， jiàn zú， zǐ wǔ lì。 qián yòu sì nián， wǔ zú， zǐ zhāo lì。 wáng shì sān shì， zhōng wǔ dài cháng lái cháo gòng， qí lì yě bì qǐng mìng zhōng guó， zhōng guó cháng yōu dá zhī。 qí dì chǎn tóng、 yín， zhōu shì zōng shí， qiǎn shàng shū shuǐ bù yuán wài láng hán yàn qīng yǐ bó shù qiān pǐ shì tóng yú gāolí yǐ zhù tiě。 liù nián， zhāo qiǎn shǐ zhě gòng huáng tóng wǔ wàn jīn。 gāolí sú zhī wén zì， xǐ dú shū， zhāo jìn《 bié xù xiào jīng》 yī juàn、《 yuè wáng xīn yì》 bā juàn、《 huáng líng xiào jīng》 yī juàn、《 xiào jīng cí tú》 yī juàn。《 bié xù》， xù kǒng zǐ suǒ shēng jí dì zǐ shì jì；《 yuè wáng xīn yì》， yǐ“ yuè wáng” wéi wèn mù， ruò jīn“ zhèng yì”；《 huáng líng》， shù yán nián bì gǔ；《 cí tú》， zài rì shí、 xīng biàn。 jiē bù jīng zhī shuō。】
《 sòng shǐ》 wéi yuán rén tuō tuō děng zhuàn xiě， shū zhōng wéi wáng shì gāolí chuán dān liè yī juàn， qí nèi róng wéi：
【 gāolí， běn yuē gāo jù lì。 yǔ bié jiǔ zhōu， shǔ jì zhōu zhī dì， zhōu wéi jī zǐ zhī guó， hàn zhī xuán tù jùn yě。 zài liáo dōng， gài fū yú zhī bié zhǒng， yǐ píng rǎng wèiguó yì。 hàn wèi yǐ lái， cháng tōng zhí gòng， yě lěi wéi biān kòu。 suí yáng dì zài jǔ bīng， táng tài zōng qīn jià fá zhī， jiē bù kè。 gāo zōng mìng lǐ zé lì zhēng zhī， suì bō qí chéng， fēn qí dì wéi jùn xiàn。 táng mò， zhōng yuán duō shì， suì zì lì wéi jūn cháng。 hòu táng tóng guāng、 tiān chéng zhōng， qí zhù gāo shì lěi fèng zhí gòng。 cháng xīng zhōng， quán zhī guó shì wáng jiàn chéng gāo shì zhī wèi， qiǎn shǐ cháo gòng ......】
hòu jì shù de shì wáng shì gāolí hé sòng cháo jiāo wǎng de shǐ shí。
《 liáo shǐ》 hé《 jīn shǐ》 yě wéi yuán rén tuō tuō děng zhuàn xiě， zì rán shì yán yòng liǎo《 sòng shǐ》 de yòu guān jìzǎi bù xū yī yī yǐn shù。
《 yuán shǐ》， míng sòng lián、 wáng wéi děng zhuàn， yě wéi wáng shì gāolí dān liè yī chuán， qí kāi tóu wéi：
【 gāolí běn jī zǐ suǒ fēng zhī dì， yòu fú yú bié zhǒng cháng jū zhī。 qí dì dōng zhì xīn luó， nán zhì bǎi jì， jiē kuà dà hǎi， xī běi dù liáo shuǐ jiē yíng zhōu， ér mò hé zài qí běi。 qí guó dū yuē píng rǎng chéng， jí hàn lè làng jùn。 shuǐ yòu chū mò hé zhī bái shān zhě， hào yā lù jiāng， ér píng rǎng zài qí dōng nán， yīn shì yǐ wéi xiǎn。 hòu bì dì yì guǎng， bìng gǔ xīn luó、 bǎi jì、 gāo jù lì sān guó 'ér wéi yī。 qí zhù xìng gāo shì， zì chū lì guó zhì táng qián fēng chū 'ér guó wáng。 chuí gǒng yǐ lái， zǐ sūn fù fēng qí dì， hòu shāo néng zì lì。 zhì wǔ dài shí， dài zhù qí guó qiān dū sōng yuè zhě， xìng wáng shì， míng jiàn。 zì jiàn zhì dào fán 'èr shí qī wáng， lì sì bǎi yú nián wèi shǐ yì xìng .......】
《 míng shǐ》， qīng zhāng tíng yù děng zhuàn， cǐ shí lǐ shì cháo xiān yǐ jīng qǔ dài liǎo wáng shì gāolí， gù，《 míng shǐ》 suǒ lìzhuàn wéi《 cháo xiān chuán》， qí kāi tóu wéi：
【 cháo xiān， jī zǐ suǒ fēng guó yě。 hàn yǐ qián yuē cháo xiān。 shǐ wéi yàn rén wèi mǎn suǒ jù， hàn wǔ dì píng zhī， zhì zhēn fān、 lín tún、 lè làng、 xuán tù sì jùn。 hàn mò， yòu fú yú rén gāo shì jù qí dì， gǎi guó hào yuē gāolí， yòu yuē gāo jù lì， jū píng rǎng， jí lè làng yě。 yǐ， wéi táng suǒ pò， dōng xǐ。 hòu táng shí， wáng jiàn dài gāo shì， jiān bìng xīn luó、 bǎi jì dì， xǐ jū sōng yuè， yuē dōng jīng， ér yǐ píng rǎng wéi xī jīng。 qí guó běi lín qì dān， xī zé nǚ zhí， nán yuē rì běn， yuán zhì yuán zhōng， xī jīng nèi shǔ， zhì dōng níng lù zǒng guǎn fǔ， jìn cí lǐng wéi jiè。 míng xīng， wáng gāolí zhě wáng zhuān。 tài zǔ jí wèi zhī yuán nián qiǎn shǐ cì xǐ shū。 èr nián sòng hái qí guó liú rén。 zhuān biǎo hè， gòng fāng wù， qiě qǐng fēng。 dì qiǎn fú xǐ láng xiè sī jī zhào jí jīn yìn gào wén fēng zhuān wéi gāolí guó wáng， cì lì jí jǐn qǐ ......( hóng wǔ 'èr shí wǔ nián ) dōng， chéng guì wén huáng tài zǐ hōng， qiǎn shǐ biǎo wèi， bìng qǐng gèng guó hào。 dì mìng réng gǔ hào yuē cháo xiān。】
cóng shàng shù zhè xiē shǐ shū de jìzǎi kàn， wǒ men kě yǐ qīng chǔ dì kàn chū lái。 yóu yú jiāng yù bèi liáo jīn zǔ gé， sòng rén pǔ biàn bù qīng chǔ cóng táng cháo miè gāo jù lì dào wáng jiàn jiàn lì gāolí zhī jiān cháo xiān bàn dǎo fā shēng liǎo shénme shì。
xiū《 jiù wǔ dài shǐ》 de xuē jū zhèng yě wèi néng miǎn sú。 tā（ tā men） bù zhī dào zhè liǎng bǎi nián jiān cháo xiān shì tǒng yī xīn luó shí qī。 zhè liǎng bǎi nián jiān， zhè gè shì jiè shàng bìng méi yòu yī gè jiào“ gāolí” de guó jiā。 sòng cháo rén yǐ wéi gāolí yī zhí cún zài yú cháo xiān。
jiāng gāo shì gāolí hé wáng shì gāolí hùn zá zài yī qǐ jǐn jǐn shì zhī hòu gè shǐ wù jì de kāi duān。 rú guǒ shuō xīn jiù wǔ dài jiù duì liǎng gè gāolí guān xì de jìzǎi hái bù hěn míng què， zhōng jiān hái quē fá yòu xiào de lián jiē， nà me yuán rén xiū de《 sòng shǐ》 yòng“ cháng xīng zhōng， quán zhī guó shì wáng jiàn chéng gāo shì zhī wèi” wáng jù huà jiù jiāng 'èr zhě jǐn mì de lián xì zài qǐ。
míng rén xiū《 yuán shǐ》， cāng cù cuò lòu wéi gè shǐ zhī zuì，《 yuán shǐ . gāolí chuán》 cóng nèi róng shàng kàn bù jǐn shì chéng xí liǎo《 sòng shǐ》 de cuò wù， ér qiě jiāng jī zǐ cháo xiān de shǐ shí yě yǐn rù liǎo《 gāolí chuán》。
《 míng shǐ》 zé jiào qián jǐ shǐ yòu liǎo gèng dà de fā zhǎn， wéi duì míng wáng cháo cè fēng lǐ chéng guì wéi cháo xiān guó wáng yòu yī gè hé lǐ de jiě shì， bù jǐn chéng xí liǎo shàng shù cuò wù， ér qiě wéi lǐ shì cháo xiān zhèng quán de yán gé qíng kuàng zuò chū liǎo yī gè wán zhěng， dàn shì cuò wù de jiāo dài：
jī zǐ cháo xiān ----> wèi shì cháo xiān ----> hàn sì jùn ----> gāo jù lì ---> dōng tú fù guó ----> wáng shì gāolí ----> lǐ chéng guì gǎi hào qián de cháo xiān ----> lǐ shì cháo xiān
gèng wéi cuò wù de shì， wèile shǐ jìzǎi gèng jiā yuán mǎn， jiāng táng wáng cháo miè wáng gāo jù lì shí duì gāo jù lì rén de“ xī tú” jí qiān rù nèi dì， biàn chéng liǎo“ dōng tú”（《 míng shǐ》 yǐ qián de shǐ jí suī yòu‘ dōng qiān’ shuō， dàn shì zhǐ wáng dū‘ dōng qiān’ píng rǎng）， yǐ shǐ hòu shù de“ wáng jiàn dài gāo shì， jiān bìng xīn luó、 bǎi jì dì” hé lǐ huà。
rú cǐ， bù jǐn wáng shì gāolí biàn chéng liǎo gāo jù lì de jì chéng zhě， ér gāo jù lì yě chéng liǎo jī zǐ cháo xiān de jì chéng zhě， gèng yòu shèn zhě， lǐ chéng guì zài cuàn duó liǎo wáng shì gāolí zhèng quán hòu jiāng guó hào gǎi wéi cháo xiān zé chéng wéi liǎo shì duì jī zǐ cháo xiān de jì chéng。
jiù zhè yàng， bù jǐn“ gāolí” zhè yī wǒ guó gǔ dài biān jiāng mín zú shǐ yòng de chēng hào wéi yuán chū yú sān hán de xīn luó de jì chéng zhě wáng shì gāolí zhèng quán xí yòng， ér qiě zuò wéi wáng shì gāolí zhèng quán jì chéng zhě de lǐ cháo yòu jiāng jī zǐ cháo xiān suǒ yòng de“ cháo xiān” dài zài liǎo zì jǐ de tóu shàng， yóu cǐ yě dài lái liǎo jīn rén zài rèn shí wǒ guó gǔ dài dōng běi dì qū dì fāng zhèng quán yán gé zhuàng kuàng fāng miàn chū xiàn liǎo xǔ duō cuò wù de kàn fǎ。
zuì hòu zhí dé shuō míng de shì， wǒ men zhǐ chū gǔ rén de bù zú bìng bù shì zhǐ zé gǔ rén， zuì zhù yào de mù de shì chéng qīng shǐ shí， hái lì shǐ yǐ běn lái miàn mù。
【 zhōng guó yǔ hán bàn dǎo de zǎo qī guān xì】
hán bàn dǎo shàng zuì zǎo jiàn lì zhèng quán de shì jī zǐ cháo xiān（ yī shuō rèn wéi jī zǐ cháo xiān wéi yì luò lián méng）。 jī zǐ cháo xiān shì zài zhōng guó de zhōu wǔ wáng miè shāng hòu， shāng cháo dà chén jī zǐ shuài wǔ qiān shāng cháo yí mín dōng qiān zhì cháo xiān bàn dǎo， lián hé tǔ zhù jū mín jiàn lì de“ jī shì hóu guó”， zhè gè guó jiā zài zhōng guó de qín cháo shí dài bèi yàn guó rén wèi mǎn suǒ miè。
xī hàn lú wǎn pàn luàn hòu， yàn rén wèi mǎn shuài qiān yú rén jìn rù hán bàn dǎo běi bù， yǐ kào zhè lǐ de zhōng yuán yí mín de lì liàng qǔ dài jī shì cháo xiān， dìng dū wáng xiǎn chéng（ jīn píng rǎng）， shǐ chēng wèi shì cháo xiān。 jī shì cháo xiān de mò dài wáng zhǔn jìn rù hán bàn dǎo nán bù hán rén de jū zhù qū， kāi chuàng mǎ hán guó。 yàn rén wèi mǎn jiàn lì wèi shì cháo xiān de lì shǐ zài《 shǐ jì . cháo xiān lièzhuàn》 zhōng yòu míng què jìzǎi。 fù yú piān hòu。
wèi shì cháo xiān lì guó zhī chū， jí míng què liǎo duì xī hàn wáng cháo de chén shǔ dì wèi。 fā zhǎn dào wèi mǎn sūn zǐ yòu qú shí， yóu yú wèi shì cháo xiān de dú lì xìng yuè lái yuè qiáng， bìng zhí jiē wēi xié dào xī hàn duì dōng běi yà zhū mín zú de tǒng zhì， hàn wǔ dì zài gōng yuán 108 nián fā bīng miè wáng wèi shì cháo xiān， shè lè làng、 xuán tù、 zhēn fān、 lín tún、 sì jùn， jiāng cháo xiān běi bù shōu guī xī hàn zhèng fǔ zhí jiē guǎn xiá。
gōng yuán qián 3 shì jì zài cháo xiān bàn dǎo nán bù chū xiàn liǎo chén guó。 shǐ shū zhōng jìzǎi hán bàn dǎo nán bù cún zài“ sān hán”， jí biàn hán、 chén hán、 mǎ hán， dàn jiào dà de fāng guó hé jù luò lián méng què zhǐ yòu mǎ hán yǔ chén guó liǎng gè。 biàn hán shì cóng shǔ yú chén guó jí chén hán de。 xī hàn miè wèi shì cháo xiān shè sì jùn yǐ hòu， tā mendōu lì shǔ yú lè làng jùn。
chén guó cún zài yú mǎ hán dōng bù dì qū。《 sān guó zhì》 juàn 30《 hán chuán》 jìzǎi mǎ hán zài gōng yuán qián 3 shì jì de zhuàng kuàng shí shuō：“ qí sú shǎo gāng jì， guó yì suī yòu zhù shuài， yì luò zá jū， bù néng shàn xiāng zhì yù”，“ qí běi fāng jìn jùn zhū guó chā xiǎo lǐ sú， qí yuǎn chù zhí rú qiú tú nú bì xiāng jù。” suǒ yǐ zài zhè zhǒng qíng kuàng xià， wǒ men hěn nán shuō zhè shí de mǎ hán yǐ jīng chū xiàn liǎo zì jǐ de guó jiā。 yīn 'ér chén guó yě bìng fēi yī gè xiàn dài biāo zhǔn yì yì shàng kě yǐ rèn dìng de“ guó jiā”。
lè làng jùn shì xī hàn zhèng fǔ guǎn lǐ hán bàn dǎo shì wù de zuì gāo jī gòu。 zài lè làng jùn de tǒng yī guǎn lǐ xià， hán bàn dǎo bèi huàfēn wéi sān gè qū yù。
（ yī） dà tóng jiāng liú yù de lè làng jùn de zhí xiá dì qū。 hàn zú zài zhè gè dì qū jīhū zhàn jū mín zǒng rén kǒu shù de yī bàn， gāi dì qū shí xíng yǔ zhōng yuán jùn xiàn wán quán xiāng tóng de zhèng lìng。
（ èr） lè làng jùn dōng bù dū wèi yǔ nán bù dū wèi guǎn xiá xià de dì qū。 zhè lǐ de hàn zú suǒ zhàn bǐ lì bǐ dà tóng jiāng liú yù shǎo xǔ duō， yīn 'ér duì gāi dì qū yòu yī xiē tè shū zhèng cè， dàn zǒng de lái shuō， hái shì zhí xíng zhōng yāng de zhèng lìng de， zhǐ bù guò rèn yòng dāng dì shǎo shù mín zú shǒu lǐng wéi lè làng jùn de xià jí guān lì。
（ sān） bàn dǎo nán bù lè làng jùn yǐ wài de dì qū。 zhè lǐ suī rán yě yòu bù fēn hàn yí mín， dàn zuì zhòng yào de zhèng zhì zǔ zhì shì yóu sān hán mín zú yǔ gǔ cháo xiān yí mín gòng tóng jiàn lì de liǎng gè fāng guó yǔ jù luò jiān de lián méng， mǎ hán yǔ chén hán。 suī rán tā men míng yì shàng shì lì shǔ yú lè làng jùn de， dàn shí jì shàng dú lì xìng jiào qiáng， xī hàn zhèng fǔ wèi zài dāng dì shè zhì dì fāng xíng zhèng jī gòu。 xī hàn zhèng fǔ yǐ zhè zhǒng fāng shì jiāng zhěng gè hán bàn dǎo nà rù zhōng guó de tǒng zhì zhī xià。
dāng shí jiànjìn rù dào xī hàn chū nián， rú guǒ wǒ men yǐ xiàn dài guó jiā de gòu chéng yào sù qù guān chá gōng yuán qián de dōng yà lì shǐ， nà me wǒ men huì fā xiàn， zài gōng yuán qián 2 shì jì yǐ qián， dōng yà zhǐ yòu yī gè chéng shú de guó jiā， jí gǔ zhōng guó。 zhè shí de zhōng guó， yǐ quán bù dōng yà wéi lì shǐ wǔ tái， zì yóu de zhǎn xiàn zì wǒ de nèi jù lì， bìng zài kōng jiān shàng xiàng qí suǒ néng chéng shòu de jí xiàn fā zhǎn。 dōng yà wén míng de lì shǐ zài cǐ shí qī jiù shì zhōng huá wén míng de lì shǐ。 xiōng nú dì guó xīng qǐ yú měnggǔ cǎo yuán yǐ hòu， zhōng guó dì yī cì miàn duì lái zì běi fāng de tiǎo zhàn。 zài hàn dài zhǎn kāi de qiān dòng dōng yà dà bù fēn dì qū de nóng gēng dì guó yǔ yóu mù dì guó de juézhú， shì duì zhōng guó lì shǐ chǎn shēng shēn yuǎn yǐng xiǎng de zhòng dà shì jiàn。 hàn wáng cháo suǒ dài biǎo de nóng gēng dì guó de shèng lì， zuì zhōng shǐ měnggǔ cǎo yuán chéng wéi zhōng guó de zǔ chéng bù fēn， què lì liǎo gǔ dài zhōng guó bǎn tú jiāng yù de gé jú。
zài zhōng guó de yǐng xiǎng xià， zài hàn wáng cháo kòng zhì lì nán dá dào de biān yuǎn dì qū， zhè yī shí qī kāi shǐ chū xiàn liǎo zhōng guó zhī wài de qí tā guó jiā。 suí zhe dōng yà zhǐ yòu zhōng guó de shí dài de jié shù， dōng yà gè guó rú hé xiāng chù zhè yī xīn de wèn tí yě bǎi zài liǎo gè guó tǒng zhì zhě tè bié shì zhōng guó tǒng zhì zhě de miàn qián。 hàn wáng cháo de tǒng zhì zhě men cóng“ pǔ tiān zhī xià， mò fēi wáng tǔ” de chuán tǒng zhèng zhì lǐ niàn chū fā， bù chéng rèn dōng yà cún zài yǔ zì jǐ xìng zhì xiāng tóng de guó jiā， réng jiù zài jìn xíng zhe jiāng quán bù dōng yà， yě jiù shì dāng shí de quán bù yǐ zhī shì jiè nà rù zhōng guó yī tǐ tǒng zhì de nǔ lì。 dàn zài shí jiàn zhōng， hàn wáng cháo de tǒng zhì zhě yě yì shí dào dōng yà gè dì qū、 gè mín zú de jù dà chā yì， yīn cǐ， zhú jiàn mō suǒ jiàn lì yī xiē tè shū de dì fāng guǎn lǐ tǐ zhì yǐ kòng zhì tè shū dì qū。 fā zhǎn zhì táng dài， tè shū dì fāng guǎn lǐ tǐ zhì zhú jiàn xíng chéng zhōng yuán jùn xiàn zhì zhī wài de chéng shú jī zhì， yǐ zhì jī mí zhì chéng wéi táng dài duì biān jiāng dì qū guǎn lǐ de yī dà tè sè。 yìng yòng jī mí tǒng zhì de fāng fǎ， táng wáng cháo jiāng dōng yà jué dà bù fēn dì qū nà rù zhōng guó de tǒng zhì zhī xià。 wèi jìn nán běi cháo shí qī， yuán yú hán bàn dǎo nán bù de sān hán mín zú de bǎi jì yǔ xīn luó liǎng gè zhèng quán zhú jiàn fā zhǎn qǐ lái。 zài suí hòu de yī qiān duō nián zhōng， sān hán mín zú yǐ jí qí hòu jì zhě yǔ zhōng yuán wáng cháo dōuyòu zháojǐn mì de lián xì。 jīng guò yī qiān duō nián de fā zhǎn， hán bàn dǎo mín zú zuì zhōng jiàn lì wán quán dú lì de dān yī mín zú guó jiā， dàn qí zǎo qī de lì shǐ zài zhōng yuán wáng cháo de guān xì shàng shì jù yòu cóng shǔ xìng de。 zuò wéi lín guó， wǒ men wán quán zūn zhòng hé shàn yì de kàn dài hán bàn dǎo de dú lì yǔ zūn yán。 dàn zhè zhǒng zūn zhòng shì bù yīnggāi yǐ xī shēng lì shǐ shàng de zhēn shí wéi dài jià de。
372 nián， bǎi jì jìn xiào gǔ wáng qiǎn shǐ dōng jìn， jiàn lì qǐ cháo gòng guān xì。 jìn wén dì cè fēng jìn xiào gǔ wáng wéi zhèn dōng jiāng jūn， lǐng lè làng tài shǒu。 nán běi cháo shí qī， bǎi jì yǔ nán cháo， běi cháo dū bǎo chí zhe cháo gòng guān xì， dàn yǔ nán cháo de guān xì yào gèng wéi mìqiè。 bǐ bǎi jì shāo hòu， xīn luó yě kāi shǐ xiàng zhōng yuán wáng cháo zhèng shì cháo gòng。 dàn xīn luó wáng wèi yú hán bàn dǎo xī nán duān， jiāo tōng bù biàn， yīn cǐ， xīn luó yǔ nán běi cháo de jiāo wǎng yě jiào shǎo。
hán bàn dǎo shàng de lì dài bǎi jì wáng chéng xí zhe dū dū bǎi jì zhū jūn shì de tóu xián， zuò wéi zhōng guó de dì fāng xíng zhèng zǔ zhì de tè diǎn shí fēn míng xiǎn， yī dù hái céng shòu fēng wéi lè làng tài shǒu、 dōng qīng zhōu cì shǐ zhè yàng chún cuì de dì fāng xíng zhèng guān yuán guān chēng。 zhǐ bù guò zhōng yāng zhèng fǔ yǐ jīng bǎ guǎn xiá shǎo shù mín zú de quán lì shòu yú gāo jù lì， suǒ yǐ bǎi jì wáng cóng wèi dài guò lǐng dōng yí zhōng láng jiāng、 lǐng dōng yí xiào wèi děng tóu xián。
zhè shì yīn wéi， zhōng guó zhōng yāng wáng cháo fēng gěi gāo jù lì、 bǎi jì de guān hào bìng bù shì suí yì de， ér shì fú hé qí dì fāng xíng zhèng tǒng zhì xū yào de。 yīn cǐ， bǎi jì yǔ xīn luó zài cóng bù luò xíng shì bù rù guó jiā tǐ zhì zhī chū， qí xìng zhì shì zhōng guó de dì fāng xíng zhèng zǔ zhì。 cóng nán běi cháo zhì suí táng， zhōng guó lì dài wáng cháo duì bǎi jì wáng yǔ xīn luó wáng de fēng hào
zǒng shì dài yòu dì fāng xíng zhèng jī gòu zhǎngguān de xìng zhì， kě yǐ zuǒ zhèng cǐ diǎn。 zhí zhì suí táng shí qī， hán bàn dǎo guó jiā yǔ zhōng guó de zhè zhǒng cháng qī xìng zhì dù huà de zhèng zhì lián xì yǔ rì běn yǔ zhōng guó de zhèng zhì lián xì suǒ jù yòu de 'ǒu rán xìng yǔ jiànduàn xìng xíng chéng liǎo xiān míng de duì bǐ cóng 'ér qū bié yú zhōng guó yǔ rì běn de guān xì。
663 nián yǐ hòu， xīn luó wáng chú zài wèi shí jiān guò duǎn táng wáng cháo wèi jí jiā fēng zhě wài， lì dài xīn luó wáng shì xí jī lín zhōu dū dū yī zhí， qí suǒ xiá dì qū shì táng wáng cháo suǒ shǔ de jī lín zhōu dū dū， shǔ yú táng wáng cháo zài cháo xiān bàn dǎo de dì fāng zhèng quán， ér bù shì dú lì guó jiā， ér xīn luó wáng de shēn fèn shì táng zài cháo xiān bàn dǎo de dì fāng xíng zhèng guān yuán。
zài xīn luó jiè zhù táng de shì lì zhàn yòu liǎo hán bàn dǎo zhōng nán bù dà bù fēn dì qū yǐ hòu， zhì táng xuán zōng shí qī zhōng yuán wáng cháo shǐ jiāng sà shuǐ yǐ nán tǔ dì shǎng cì gěi xīn luó， táng yǔ xīn luó yǐ qīng chuān jiāng zuò wéi xíng zhèng guǎn xiá de jiè xiàn， zhì cǐ shí xīn luó de shì lì kāi shǐ xiàng cháo xiān bàn dǎo běi bù yán shēn。 ān shǐ zhī luàn hòu， zhōng guó zài dù xiàn rù fēn liè zhuàng tài。 cǐ shí， zhū duō biān jiāng mín zú dì fāng zhèng quán xùn sù jué qǐ， xīn luó yě jìn rù liǎo xiāng duì dú lì fā zhǎn de shí qī。 dàn shì xīn luó yǔ zhōng guó suǒ què lì de cháng qī fēng gòng guān xì réng jì xù cún zài zhe， xīn wáng jí wèi dōuyào jiē shòu cè fēng， zhōng guó wén huà duì tā de yǐng xiǎng zhí jiē 'ér shēn kè。 10 shì jì chū wáng jiàn qǔ dài xīn luó zài hán bàn dǎo jiàn lì xīn de wáng guó， chū yú zhǒng zhǒng kǎo lǜ， wáng jiàn jiāng zhè gè zhí jiē tuō tāi yú xīn luó de wáng guó mìng míng wéi“ gāolí”， wǒ men chēng qí wéi“ wáng shì gāolí”。 wáng shì gāolí de jiàn lì jí shì zào chéng hòu rén wú fǎ qū fēn gāo jù lì yǔ hán bàn dǎo guó jiā de yī gè zhòng yào yuán yīn。
dōng yà gè guó de xíng chéng guò chéng biǎo xiàn chū hěn míng xiǎn de cì shēng xìng zhì。 yòu yǐ jīng bù rù chéng shú guó jiā de zhōng guó zuò wéi mó fǎng duì xiàng， shǐ tā men bù bì zài mō suǒ zì jǐ dú tè de guó jiā yǎn jìn zhī lù。 zhè jí dà de jiā sù liǎo gè guó de lì shǐ jìn chéng， shǐ tā men zài jǐ bǎi nián de shí jiān lǐ jiù zǒu wán liǎo zhōng guó yòng liǎo liǎng qiān nián cái zǒu guò de cóng zǎo qī guó jiā xiàng chéng shú guó jiā de yǎn jìn zhī lù， tā men wèicǐ fù chū de dài jià shì sàng shī liǎo zì jǐ de tè shū xìng， gè guó cóng zhèng zhì zhì dù dào wén huà、 fēng sú， dū shòu dào zhōng guó de shēn kè yǐng xiǎng， biǎo xiàn chū yǔ zhōng guó de tóng zhì xìng。 zhè zhǒng tóng zhì xìng bù jǐn chéng jiù liǎo zhōng guó“ tiān cháo dà guó” de mèng xiǎng， yě zào jiù liǎo qí tā guó jiā xiāng duì luò hòu de zì bēi gǎn， zhè shì dōng yà fēng gòng tǐ xì yǔ dōng yà wén huà juàn xíng chéng de jī chǔ。
míng cháo chuàng lì zhě zhū yuán zhāng xuān bù 15 gè bù zhēng zhī guó， zé biāo zhì zhe zhōng guó zhèng shì chéng rèn liǎo dōng yà qí tā guó jiā zuò wéi dú lì yú zhōng guó zhī wài de zhèng zhì shí tǐ cún zài， ér bù zài shì tú jiāng qí nà rù zhōng guó de yī tǐ tǒng zhì zhī zhōng。 cóng cǐ， zhōng yuán wáng cháo zài shí jiàn zhōng què bù zài jiāng yǔ zhōu shǔ guó de guān xì shì wéi guó nèi gè dì qū zhī jiān guān xì de yán shēn， yě bù zài yòng jiě jué guó nèi wèn tí de sī lù hé fāng fǎ chǔlǐ zhè zhǒng guān xì， ér shì cǎi yòng liǎo yī zhǒng quán xīn de bàn fǎ chǔlǐ yǔ zhè xiē shǔ guó de guān xì， jí fēng gòng tǐ xì huò zōng fān guān xì。 zhōng guó yǔ hán bàn dǎo de guān xì bù jǐn jiào zǎo bù rù fēng gòng tǐ xì， ér qiě yī zhí shì zhè yī tǐ xì de diǎn xíng， duì hòu lái zhōng guó quán miàn què lì de dōng yà fēng gòng tǐ xì jù yòu shì fàn yì yì。
lǐ shì cháo xiān zhī chū， lǐ chéng guì wèile gǒng gù tǒng zhì， jī jí cānyù míng cháo jiàn lì de fēng gòng guān xì。 zài tā jí wèi zhī chū de bàn nián shí jiān lǐ， jiù xiān hòu 9 cì qiǎn shǐ míng cháo， shuō míng guó nèi zhèng quán gēngdié de yuán yīn， qǐng qiú míng cháo huáng dì gèng cì guó hào， yǐ qiú huò dé míng cháo duì xīn zhèng quán de chéng rèn hé zhī chí。 zhū yuán zhāng bù jǐn chéng rèn liǎo cháo xiān， ér qiě míng què tí chū：“ wǒ zhōng guó gāng cháng suǒ zài， liè shèng xiāng chuán， shǒu 'ér bù shī。（ wáng shì） gāo lì xiàn shān gé hǎi， pì chù dōng yí， fēi wǒ zhōng guó suǒ zhì。（《 míng tài zǔ shí lù》 juàn 221）”
zài cì lǐ chéng guì guó hào“ cháo xiān” hòu， zhū yuán zhāng shuō de yě hěn míng què：“ zhèn shì gāolí bù zhǐ yī dàn wán， pì chù yī yú， fēng sú shū yì， dé rén bù zú yǐ guǎng zhòng， dé dì bù zú yǐ guǎng jiāng， lì dài suǒ yǐ zhēng fá zhě， jiē qí zì shēng xìn duān， chū fēi zhōng guó hǎo tǔ dì 'ér yù tūn bìng yě。”（《 míng tài zǔ shí lù》 juàn 225）”
ér cháo xiān jī jí zhù dòng dì fèng xíng shì dà zhèng cè， yǔ míng cháo fèng xíng dé huà wài jiāo xiāng fǔ xiāng chéng， shǐ shuāng fāng zhī jiān jiàn lì de fēng gòng guān xì gèng jiā láo gù 'ér chí jiǔ。 shì dà bǎo guó chéng wéi cháo xiān shì dài zūn xún de guó cè， ér míngzhāozài guàn chè“ bù zhēng zhī guó” wài jiāo fāng zhēn de jī chǔ shàng， bǎ cháo xiān nà rù liǎo yǐ zhōng guó wéi zhōng xīn de dōng yà fēng gòng tǐ xì。 míng cháo yǔ cháo xiān zhī jiān de fēng gòng guān xì chéng wéi dōng yà fēng gòng tǐ xì zhōng de diǎn fàn。
míng dài de dōng yà de fēng gòng tǐ xì bìng fēi zhǐ shì yī zhǒng xíng shì。 ér shì yòu zhuóshí zhì xìng de nèi róng。 zhè bù jǐn tǐ xiàn tǐ xì nèi zhū guó de jīng jì hé wén huà jiāo liú shàng， yě tǐ xiàn zài 'ān quán yǔ zhèng zhì de lǐng yù shàng。 zài mǒu zhǒng chéng dù shàng， míng yǔ lǐ shì cháo xiān de zōng fān guān xì kě yǐ lǐ jiě wéi yī zhǒng gǔ diǎn xíng shì de zhèng zhì jīng jì jūn shì 'ān quán tóng méng。 zài gōng yuán gōng yuán 1592 nián， fēng chén xiù jí qū dòng xià de rì běn hàn rán fā dòng qīn lüè hán bàn dǎo de zhàn zhēng， zài duǎn shí jiān nèi， lǐ shì wáng cháo jí sàng shī liǎo dà bù guó tǔ， guó wáng táo dào lín jìn zhōng cháo biān jìng de xīn yì zhōu xiàng míng tíng kěn qǐng“ nèi fù”。
míng cháo wèile yuán zhù yǒu bāng bìng fěn suì rì běn dōng jìn dà lù de qǐ tú， pài bīng rù jìn rù hán bàn dǎo cān zhàn， zài hán fāng de xié zhù xià yǔ rì kòu xuè zhàn qī nián。 zuì zhōng jiāng rì běn jūn duì zhú chū hán bàn dǎo。 zhàn hòu， míng cháo jí bù fù dài rèn hé tiáo jiàn de cóng hán bàn dǎo chè jūn。 zài lì shǐ shàng zhè xiē yǐ xiān xuè wéi dài jià de bāng zhù bèi hòu， tǐ xiàn de shì zhōng huá mín zú duì hán mín zú suǒ néng biǎo dá de rén lèi lì shǐ shàng de zuì dà shàn yì。 dàn shì hán bàn dǎo de lì shǐ xué jiā què bìng wèi néng kè guān de duì dài zhè duàn lì shǐ， 2003 nián zài hán guó quán guó bō fàng de bǎi jí cháng piān lián xù jù《 bù miè de lǐ shùn chén》 zhōng， míng jūn de xíng xiàng bù dàn bèi chǒu huà， zuò yòng yě bèi biǎn dī dào jí zhì。 zhè xiē lìng rén bù kuài de xiàn xiàng gēn yuán yú hán guó mín jiān yùn cáng de mín zú zhù yì qíng xù。 zhè xiē shǐ rén bù néng kè guān kàn dài lì shǐ de sī cháo， cóng cháng yuǎn lái kàn， duì zhōng hán guān xì huì chǎn shēng bù lì de yǐng xiǎng。
jīng lì wáng jiàn gāolí yǔ lǐ shì cháo xiān shí qī 'ér fā zhǎn chéng wéi xiàn dài hán guó de。 lǐ jiě hán guó lì shǐ yào zhù yì qū fēn liǎng gè yào diǎn。 qí yī、 wáng shì gāolí qū bié yú gāo jù lì， qián zhě shì hán bàn dǎo nán bù sān hán mín zú jiàn lì de gǔ guó， hòu zhě shì zhōng guó dōng běi gǔ dài mín zú jiàn lì de gǔ guó。 qí 'èr、 lǐ shì cháo xiān qū bié yú“ jī shì cháo xiān” yǔ“ wèi shì cháo xiān”。 lǐ shì cháo xiān yuán yóu gǔ xīn luó guó hé wáng shì gāolí guó fā zhǎn 'ér lái， ér“ cháo xiān” èr zì yuán wéi hàn yǔ cí huì。 zhè yī míng chēng bèi yòng lái chēng hū hán bàn dǎo guó jiā， shǐ yú míng tài zǔ duì hán bàn dǎo lǐ shì wáng cháo de cì míng。 tóng wéi“ cháo xiān”， dàn liǎng zhě de mín zú gòu chéng yǔ lì shǐ guī shǔ dōushì bù tóng de，“ jī shì cháo xiān” yǔ“ wèi shì cháo xiān” shǔ yú zhōng guó lì shǐ tǐ xì， ér lǐ shì cháo xiān shì hán guó gǔ dài shǐ de yī bù fēn。 gǔ dài gāo jù lì céng zhàn jù guò gǔ cháo xiān de lǐng tǔ， dàn gǔ cháo xiān wéi zhōng huá gǔ guó， suǒ yǐ gāo jù lì réng wéi zhōng guó dōng běi gǔ guó， yǐ qū bié yú sān hán mín zú jiàn lì de wáng shì gāolí。
|