|
|
军事类 》 bǎi zhàn qí lüè 》
dì sì juàn
liú jī Liu Ji
３ １。 chì zhàn【 tí shì】
běn piān yǐ《 chì zhàn》 wéi tí， zhǐ zài chǎn shù zuò zhàn zhōng shí shī dí qíng zhēn chá de zhòng yào xìng。 tā rèn wéi， zhǐ yòu tōng guò zhēn chá mō qīng dí rén de shí jì qíng kuàng， cái néng shǐ zì jǐ yù yòu zhǔn bèi， cóng 'ér què bǎo zuò zhàn de shèng lì。 běn piān yǐn zì《 sūn zǐ bīng fǎ · móu gōng piān》 de “ yǐ nüè dài bù yú zhě shèng ”， yú， zhǔn bèi， fáng fàn； quán jù yì sī shì： yǐ yòu zhǔn bèi de wǒ jūn lái duì fù méi yòu zhǔn bèi de dí rén， jiù néng qǔ dé shèng lì。 lì shǐ de jīng yàn gào sù rén men， zhàn zhēng de zhǔn bèi shì yǐ zhēn chá hé zhǎng wò dí qíng shí jì wéi gēn běn qián tí de， ér zhàn zhēng de zhǔn bèi gōng zuò， bù jǐn zài yú zhàn qián yào tōng guò zhēn chá mō qīng dí qíng， bìng jù cǐ jìn xíng zhōu mì de zhàn lüè móu huá， ér qiě hái yào zài zhàn zhēng shí shī guò chéng zhōng， jì xù yùn yòng zhēn chá shǒu duàn， suí shí liǎo jiě hé zhǎng wò dí qíng dòng tài， cǎi qǔ xiāng yìng duì cè， zuò hǎo yìng jí zhǔn bèi。 zhǐ yòu zhè yàng， cái néng lì yú bù bài zhī dì。
xī hàn xuān dì shén jué yuán nián（ gōng yuán qián ６１ nián） chūn， jū yú jīn qīng hǎi jìng nèi de xī qiāng xiān líng bù xié pò hǎn、 jiān děng bù jǔ bīng fǎn hàn， yán zhòng wēi jí hàn cháo hé xī zhū jùn de 'ān quán。 hòu jiāng jūn zhào chōng guó fèng mìng shuài jūn zài píng xī xiān líng qiāng guì zú móu pàn de dǒu zhēng zhōng， suǒ yǐ néng gòu bù fèi duō dà dài jià 'ér qǔ dé shèng lì， dé yì yú tā duì zhēn chá gōng zuò de gāo dù zhòng shì， nǎi shì qí huò shèng de zhòng yào yuán yīn zhī yī。 tā shuài bīng dào dá qián xiàn hòu， bìng bù jí yú chū zhàn， ér shì tōng guò shēn rù xì zhì de dí qíng zhēn chá， mō qīng liǎo xiān líng shì fā dòng zhè chǎng pàn luàn de zhù móu， ér hǎn、 jiān zé shì zài bèi xié pò de qíng kuàng xià cānyù pàn luàn de； tā men zhī jiān jì xiāng lián hé， yòu yòu máo dùn。 jù cǐ， zhào chōng guó cǎi qǔ liǎo yǐ xiān líng wéi jūn shì dǎ jī zhòng diǎn、 yǐ hǎn、 jiān wéi zhèng zhì zhāo jiàng duì xiàng de zhàn lüè fāng zhēn。 qí hòu， qià shì zài zhè yī jūn zhèng bìng jǔ de zhèng què fāng zhēn de zhǐ dǎo xià， zhào chōng guó zhuā zhù yòu lì shí jī， jí zhōng bīng lì yī jǔ jī pò xiān líng， hǎn、 jiān zé zài zhèng zhì zhāo fǔ xià bù zhàn 'ér jiàng， cóng 'ér yíng dé liǎo píng pàn dǒu zhēng de wán quán shèng lì。 zhè lǐ zhí dé tè bié tí chū de shì， lǎo jiāng zhào chōng guó bù jǐn yòng bīng chí zhòng， xiān jì 'ér hòu zhàn， ér qiě jié hé shí jiàn jīng yàn， shǒu cì míng què tí chū“ jī lǔ yǐ tiǎn miè wéi qī” de dǎ jiān miè zhàn de zhǐ dǎo yuán zé， zhè shì fēi cháng kě guì de。
【 yì wén】
dà fán xíng jūn zuò zhàn de fǎ zé， shì yǐ zhēn chá dí qíng wéi xiān wù。 píng tǎn kāi kuò dì yù shǐ yòng qí bīng zhēn chá、 xiǎn yào xiá 'ài dì yù shǐ yòng bù bīng zhēn chá。 měi wǔ gè zhēn chá rén yuán biān wéi yī jiá， měi rén shǒu chí yī miàn bái qí， yuǎn lí dà jūn 'ér duì qián hòu zuǒ yòu fāng xiàng shí shī lián xù zhēn chá。 rú guǒ fā xiàn dí rén， jiù yóu yuǎn jí jìn dì zhuǎn dì xiāo xī， bào gào gěi bù duì zhù jiāng， rán hòu zài xià lìng bù duì yù xiān zuò hǎo yìng dí zhǔn bèi。 chéng rú bīng fǎ suǒ shuō：“ yǐ yòu zhǔn bèi de wǒ jūn lái duì fù méi yòu zhǔn bèi de dí rén， jiù néng gòu qǔ dé shèng lì。”
xī hàn xuān dì shí qī， xiān líng qiāng（ xié pò hǎn、 jiān） děng bù fā dòng pàn luàn， jìn fàn biān sài， gōng dǎ chéng zhèn， shā hài guān lì。 cǐ shí de hòu jiāng jūn zhào chōng guó yǐ jīng qī shí duō suì liǎo， xuān dì rèn wéi tā nián jì lǎo liǎo， biàn pài yù shǐ dà fū bǐng jí wèn tā， shuí kě yǐ shuài bīng qián wǎng píng xī pàn luàn shí， zhào chōng guó huí dá shuō：“ méi yòu néng chāo guò wǒ de rén lā。” xuān dì suǒ qiǎn shǐ zhě yòu wèn：“ jiāng jūn gū jì yī xià qiāng bīng xiàn zài de qíng kuàng zěn yàng， wǒ men yīngdāng pài duō shǎo bīng qù？” zhào chōng guó huí dá shuō：“ bǎi wén bù rú qīn yǎn yī jiàn。 zhàn zhēng de tài shì shì nán yǐ zài yuǎn lí qián xiàn de dì fāng gū jì de， wǒ yuàn yì lì jí fēi chí gǎn dào jīn chéng qián xiàn， jù shí dì yǐ huì zhì jūn shì dì tú， yǐ dí qíng 'ér nǐ dìng gōng tǎo fāng lüè， yī bìng shàng bào bì xià。 rán 'ér， xiān líng qiāng shì gè xiǎo bù zú， tā wéi bèi tiān yì 'ér fā dòng pàn luàn， qí miè wáng zhī rì bù huì tài jiǔ。 xī wàng bì xià bǎ píng pàn de rèn wù jiāo gěi wǒ， qǐng bù yào wèicǐ shì 'ér dān yōu。” xuān dì tīng hòu xiào zhe shuō：“ hǎo！” zhào chōng guó dào liǎo jīn chéng， děng dào jí jié liǎo wàn míng qí bīng yǐ hòu， biàn dǎ suàn dù guò huáng hé， dàn yòu pà bèi qiāng bīng zǔ 'è jié jī， yīn cǐ jiù yú yè jiān pài qiǎn sān xiào bù duì qiāoqiāo shǒu xiān dù guò huáng hé， dù hé zhī hòu lì jí 'ān yíng bù zhèn。 děng dào tiān míng shí hòu， hàn jūn yǐ cì quán bù dù guò liǎo huáng hé。 tā men fā xiàn yòu jǐ bǎi qiāng zú qí bīng chū rù yú hàn jūn fù jìn。 zhào chōng guó duì jiàngshì shuō：“ wǒ men de rén mǎ gāng dào， yīn pí fá bù néng chū jī qū gǎn qiāng bīng。
zhè xiē qiāng bīng dōushì yī xià nán yǐ zhàn shèng de xiāo yǒng qí bīng， qiě yòu pà tā men shì yǐn rén shàng gōu de yòu bīng。 dǎ jī dí rén shì yǐ quán jiān yòu shēng lì liàng wéi mùdì， xiǎo lì shì bù zhí dé tān tú de。” yú shì， tā xià lìng hàn jūn bù dé suí yì chū jī。 qí hòu， zhào chōng guó pài qiǎn qí bīng dào sì wàng xiá jìn xíng zhēn chá， méi yòu fā xiàn dí bīng， yú shì chéng yè shuài jūn jìn zhì luò dū gǔ， zhào jí gè xiào zhǐ huī guān， shuō：“ xiàn zài wǒ cái zhī dào qiāng rén shì bù huì yòng bīng de。 jiǎ shǐ tā men pài chū shù qiān bīng 'ě shǒu sì wàng xiá， wǒ men de bù duì hái zěn me néng jìn dé lái ní！” zhào chōng guó yòng bīng dǎ zhàng de tè diǎn shì， wǎng wǎng bǎ pài yuán dào yuǎn chù zhēn chá dí qíng zuò wéi zhòng yào rèn wù， xíng jūn shí bì dìng zuò hàozhàn dǒu zhǔn bèi， zhù zhā shí bì dìng gòu zhù jiān gù yíng lěi。 yóu qí kě guì de shì， tā néng zuò dào shèn zhòng zhàn shì， ài hù shì zú， xiān gǎo hǎo móu huàrán hòu zài chū bīng gōng zhàn。 yīn cǐ， tā néng shùn lì píng dìng liǎo xiān líng qiāng de pàn luàn。
【 yuán wén】
fán xíng bīng zhī fǎ， chì hòu ① wéi xiān。 píng yì yòng qí， xiǎn zǔ yòng bù。 měi wǔ rén wéi jiá ②， rén chí yī bái qí ③， yuǎn zé jūn qián hòu zuǒ yòu ④， jiē xù hòu wàng ⑤。 ruò jiàn zéi bīng ⑥， yǐ cì dì zhuǎn， gào bái zhù jiāng， lìng zhòng yù wéi zhī bèi。 fǎ yuē：“ yǐ yú dài bù yú zhě shèng。” ⑦ hàn xuān dì shí， xiān líng zhū qiāng pàn， fàn biān sài， gōng chéng yì， shā zhǎnglì。 shí hòu jiāng jūn zhào chōng guó， nián qī shí yú， shàng lǎo zhī， shǐ 〔 yù shǐ dà fū bǐng jí 〕 wèn shuí kě jiāng zhě，〔 chōng guó duì yuē：“ wáng yú yú lǎo chén zhě。” shàng qiǎn wèn yān， yuē：“ jiāng jūn dù qiāng lǔ hé rú， dāng yòng jǐ rén？”〕 chōng guó yuē：“ bǎi wén bù rú yī jiàn。 bīng nán yú dù ⑧， chén yuàn chí zhì jīn chéng ⑨， tú shàng fāng lüè ⑩。 rán qiāng róng xiǎo yí， nì tiān bèi pàn， miè wáng bù jiǔ， yuàn bì xià shǔ zhī lǎo chén， wù yǐ wéi yōu。” shàng xiào yuē：“ nuò。” chōng guó zhì jīn chéng， xū bīng mǎn wàn qí， yù dù hé， kǒng wéi lǔ suǒ zhē。 jí yè qiǎn sān xiào ⑾ xián méi xiān dù， dù zhé yíng zhèn， huì míng， suì yǐ cì jìn dù。 lǔ shù shí bǎi qí lái， chū rù jūn bàng。 chōng guó yuē：“ wú shì mǎ xīn zhì， kùn juàn bù kě chí zhú ⑿。 cǐ jiē xiāo qí nán zhì， yòu kǒng qí wéi yòu bīng yě。 jī lǔ yǐ tiǎn miè wéi qī， xiǎo lì bù zú tān。” lìng jūn zhōng wù jī。
qiǎn qí hòu wàng sì wàng xiá ⒀ zhōng， wáng lǔ。 yè bàn bīng zhì luò dū ⒁， zhào zhū xiào sī mǎ， wèi yuē：“ wú zhī qiāng lǔ bù néng wéi〔 bīng〕 yǐ。 shǐ lǔ fā shù qiān rén shǒu dù sì wàng xiá zhōng， bīng zhòng qǐ dé rù lái！” chōng guó cháng yǐ yuǎn chì hòu wéi wù， xíng bì wéi zhàn bèi， zhǐ bì jiān yíng lěi， yóu néng chí zhòng， ài shì zú， xiān jì 'ér hòu zhàn。 suì píng xiān líng。 ⒂【 zhù shì】
① chì hòu： yì zuò“ chì hòu”。 wèi zhēn chá， hòu wàng； yì zhǐ zhēn chá rén yuán。
② wéi jiá： wáng běn jí wāng běn zuò“ wéi yī jiá”。
③ rén chí yī bái qí： wáng běn jí wāng běn zuò“ chí yǐ bái qí”。
④ yuǎn zé jūn qián hòu zuǒ yòu： wáng běn jí wāng běn zuò“ jūn xíng qián hòu zuǒ yòu”。
⑤ hòu wàng： wáng běn jí wāng běn zuò“ liào wàng”。
⑥ zéi bīng： mǎ běn jí táng běn zuò“ zéi mǎ”， jīn cóng wáng běn jí wāng běn。
⑦ yǐ yú dài bù yú zhě shèng： yǔ chū《 sūn zǐ bīng fǎ · móu gōng piān》。
⑧ yú dù： wèi zài yuǎn chù gū jì。 yú， tōng“ yáo”， yáo yuǎn； dù（ ｄ ｕ ó）， tuī cè， gū jì。
⑨ jīn chéng： jùn míng。 zhì suǒ yǔn wú， wèi yú jīn gān sù yǒng jìng xī běi。
⑩ tú shàng fāng lüè： jù táng yán shī gǔ yún：“ tú qí dì xíng， bìng wéi gōng tǎo fāng lüè， jù zòu shàng yě。”
⑾ sān xiào： xiào， gǔ dài jūn duì biān zhì dān wèi。 hàn wǔ dì shí shè zhōng lěi、 tún qí、 bù bīng、 yuè qí、 cháng shuǐ、 hú qí、 shè shēng、 hǔ bēn děng bā xiào， měi xiào bīng shǔbù děng， shǎo zhě qī bǎi rén， duō zhě yī qiān 'èr bǎi rén。 tǒng dài yī xiào de jūn guān chēng xiào wèi。 sān xiào， zhè lǐ yě kě lǐ jiě wéi sān zhī bù duì。
⑿ chí zhú： mǎ běn jí táng běn jiē zuò“ qí zhú”， jīn cóng wáng běn jí wāng běn。
⒀ sì wàng xiá： xiá gǔ míng。 wèi yú jīn qīng hǎi lè dū xī。
⒁ luò dū： shān gǔ míng。 jí luò dū gǔ， wèi yú jīn qīng hǎi lè dū běi。 mǎ běn jí gè běn jiē zuò“ luò dū”， jīn jù shǐ jiàogǎi。
⒂ běn piān shǐ lì chū zì《 hàn shū · zhào chōng guó chuán》。
３ ２。 zé zhàn【 tí shì】
běn piān yǐ《 zé zhàn》 wéi tí， zhǐ zài chǎn shù zài zhǎo zé dì yù xíng jūn、 sù yíng jí zuò zhàn yìng zhù yì zhǎng wò de wèn tí。 tā rèn wéi， xíng jūn、 sù yíng jí zuò zhàn， yīngdāng jìn liàng bì kāi zhǎo zé huò shì róng yì bèi shuǐchōng huǐ de dì yù， cháng ruò yīn gù 'ér wú fǎ bì kāi shí， zé xū xuǎn zé nà zhǒng xíng sì guī bèi de sì zhōu dī zhōng jiān gāo de dì fāng zhā yíng bù zhèn。 wǒ men zhī dào， zhǎo zé dì qū， dì shì dī wā， yì bèi shuǐ yān， jì bù biàn yú bù duì yùn dòng， yě bù lì yú bù duì sù yíng， shì duì zuò zhàn yán zhòng fáng 'ài de bù lì dì xíng tiáo jiàn。 běn piān bù jǐn néng gòu rèn shí dào zhè yī diǎn， ér qiě zhù zhāng yào jìn liàng bì kāi zài cǐ zhòngdì xíng shàng yǔ dí jiāo zhàn， zhè wú yí shì zhèng què de。
táng gāo zōng diào lù yuán nián（ gōng yuán６ ７ ９ nián） shí yuè， tū jué zú de 'ā shǐ dé wēn fù qǐ bīng fǎn táng， dàjiàng péi xíng jiǎn fèng mìng shuài jūn jìn tǎo。 cì nián sān yuè， dāng péi xíng jiǎn jìn jūn zhì chányú dū hù fǔ jiè běi shí， tiān sè yǐ wǎn， bù duì yǐ jīng 'ān yíng xiē xī。 zhè shí， péi rén jiǎn tū rán mìng lìng bù duì xiàng gāo gāng chù zhuǎn yí yíng dì， zhū jiāng duì cǐ tū rú qí lái de mìng lìng shí fēn bù jiě， dàn réng gāi mìng lìng xíng shì。 dài bù duì yí yíng bì hòu， fēng yǔ zhòu rán dà zuò， dùn shí， qián suǒ yíng dì wán quán yānmò yú hóng shuǐ zhī zhōng。 rán 'ér， yóu yú bù duì jí shí fèng lìng yí yíng gāo gāng， bì miǎn liǎo yīcháng bèi jù dà hóng shuǐchōng huǐ de 'è yùn， cóng 'ér què bǎo liǎo bù duì 'ān quán hé yíng dé duì dōng tū jué jūn zuò zhàn de shèng lì。 péi xíng jiǎn zhè zhǒng shàn yú gēn jù qì xiàng biàn huà hé dì xíng tiáo jiàn 'ér shì shí zuò chū guǒ duàn chǔzhì de zuò zhàn zhǐ dǎo， shì zhí dé yòng bīng zhě xiào fǎ de。
【 yì wén】
dà fán xíng jūn zuò zhàn， dāng yù dào zhǎo zé dì yù huò bèi shuǐchōng huǐ de tān tā dì yù shí， yīngdāng jiā sù qián jìn， jìn kuài tōng guò， bù kě tíng liú yú cǐ。 cháng ruò wàn bù dé yǐ， huò yīn lù tú yáo yuǎn， huò yīn yè mù jiàng lín， ér wú fǎ zǒu chū cǐ dì， nà me， sù yíng shí bì xū xuǎn zé sì zhōu dī 'ér zhōng jiān gāo de“ huán guī” zhī dì， bìng gēn jù cǐ dì xíng tè diǎn bù liè chéng yuán zhèn， yǐ biàn yú sì miàn yíng jī dí rén de jìn gōng。 cǐ zhǒng sù yíng bù zhèn de hǎo chù， yī shì kě yǐ fáng zhǐ hóng shuǐ yānmò， yī shì kě yǐ fáng bèi dí rén wéi gōng。
chéng rú bīng fǎ suǒ shuō：“ xíng jūn jīng guò zhǎo zé、 shuǐ huǐ dì yù 'ér yī dàn sù yíng yú cǐ shí， yīngdāng jiān shǒu zài xíng sì guī bèi de gāo gāng zhī chù。”
táng gāo zōng diào lù yuán nián（ gōng yuán６７９ nián）， dōng tū jué shǒu lǐng 'ā shǐ dé wēn fù qǐ bīng fǎn táng， gāo zōng mìng yǐ lǐ bù shàng shū jiān jiǎn xiào yòu wèi dàjiàng jūn péi xíng jiǎn wéi dìng xiāng dàohéng jūn dà zǒng guǎn shuài bīng běi shàng tǎo fá。（ cì nián sān yuè） dāng táng jūn jìn rù tū jué jìng nèi de chányú dū hù fǔ běi jiè shí， yè mù yǐ jīng jiàng lín， bù duì 'ān yíng zhā zhài、 wā jué qiàn háo yǐ jīng wán quán jiù xù hòu， péi xíng jiǎn tū rán gǎi lìng bù duì lì jí qiān dào gāo gāng wéi yíng。 yòu de jiànglǐng bào gào shuō：“ jiàngshì men xiàn yǐ 'ān jū jiù xù， bù kě zài jīng dòng tā men liǎo。” péi xíng jiǎn zhí yì bù cóng， yìng shì mìng lìng bù duì yí wǎng gāo gāng chù 'ān yíng。 děng dào shēn yè， fēng yǔ léi tíng tū rán dà zuò， táng jūn yuán lái shè yíng dì fāng， qǐng kè yī piàn wāng yáng， shuǐ shēn jìng dá yī zhàng duō。 zhòng jiàngshì mù dǔ cǐ zhǒng jīng tāo hài làng de tū biàn qíng jǐng， wú bù jīng tàn jiǎo xìng， bìng yīn cǐ 'ér xún wèn péi rén jiǎn zěn yàng zhī xiǎo bì yòu fēng yǔ yào lái， xíng jiǎn zhǐ shì xiào zhe shuō：“ cóng jīn yǐ hòu nǐ men zhǐ tīng wǒ zhǐ huī jiù xíng liǎo， bù bì wèn wǒ shì zěn me zhī dào de。”
【 yuán wén】
fán chū jūn xíng shī， huò yù jù zé、 pǐ huǐ zhī dì①， yí bèi dào jiān xíng sù guò， bù kě jī liú yě。 ruò bù dé yǐ， yǔ bù néng chū qí dì， dào yuǎn rì mù， sù shī yú qí zhōng， bì jiù dì xíng zhī huán guī②， dū zhōng gāo③ sì xià wéi yuán yíng， sì miàn shòu dí。
yī zé fáng shuǐlǎo zhī 'è， yī zé bèi sì zhōu zhī kòu。 fǎ yuē：“ lì pèi pǐ， jiān huán guī。”④ táng diào lù yuán nián⑤， tū jué⑥ ā shǐ dé wēn fù⑦ fǎn， zhào lǐ bù shàng shū、 jiǎn xiào yòu wèi dàjiàng jūn péi xíng jiǎn wéi dìng xiāng dàohéng jūn dà zǒng guǎn tǎo zhī。 jūn cì⑧ chányú⑨ jiè běi， mù yǐ lì yíng， qiàn háo jì zhōu， xíng jiǎn gèng mìng xǐ yíng gāo gāng。 lì yuē：“ lì shì 'ān dǔ， bù kě rǎo。” bù tīng， xǐ zhī。 bǐ yè， fēng yǔ léi tíng bào zhì， qián shè yíng suǒ， shuǐ shēn zhàng yú， mò bù hài tàn， yīn wèn hé yǐ zhī fēng yǔ yě， xíng jiǎn xiào yuē：“ zì jīn dàn yǐ wǒ jié zhì， wú wèn wǒ suǒ yóu zhī yě。”⑩【 zhù shì】
① jù zé、 pǐ huǐ zhī dì： jù zé， jí zhǎo zé zhī dì， pǐ huǐ， jí bèi shuǐchōng huǐ de tān tā zhī dì。 pǐ（ ｐ ì）， mǎ běn jí táng běn jiē zuò“ běi”， jīn cóng wáng běn hé wāng běn。
② huán guī： jí sì zhōu dī zhōng jiān gāo de xíng sì guī bèi zhī dì。
③ dū zhōng gāo： yì jí jū yú sì zhōu dī zhōng jiān gāo zhī dì。
④ lì pèi pǐ， jiān huán guī： yǔ chū《 sī mǎ fǎ · yòng zhòng dì wǔ》， dàn yǔ yuán wén lüè yì， yuán wén wéi“ lì pèi lì pǐ， jiān shè huán guī”。 wáng běn jí wāng běn zuò“ lì pèi lì pǐ， jiān shè huán guī。” pèi（ｐ ǐ）， yòu shuǐ cǎo de dī wā dì。 cǐ jù yì sī shì： bù duì jīng guò zhǎo zé dī wā dì huò bèi shuǐchōng huǐ de tān tā dì shí， yào xuǎn zé sì zhōu dī zhōng jiān gāo de dì xíng sù yíng。
⑤ diào lù yuán nián： diào lù， táng gāo zōng nián hào， mǎ běn jí gè běn jiē wù zuò“ gān lù”， jīn jù shǐ jiàogǎi。 diào lù yuán nián， ‘ jí gōng yuán６７９ nián； shì nián shí yuè， dōng tū jué 'ā shǐ dé wēn fù jǔ bīng fǎn táng， cì nián sān yuè， péi xíng jiǎn shuài jūn dǐ dá chányú dū hù fǔ jiè běi。
⑥ tū jué： wǒ guó gǔ dài běi fāng dì qū de yī gè yóu mù mín zú， xīng yú jīn shān（ jīn 'ā 'ěr tài shān） nán bù， chū shǔ róu rán tǒng zhì， liù shì jì zhōng yè， jī bài róu rán， jiàn zhèng quán yú jīn 'è 'ěr hún hé liú yù， zhàn yòu dōng zhì liáo hé， xī dǐ lǐ hǎi（ yī shuō xián hǎi）， nán dào 'ā mǔ hé nán， běi yuè bèi jiā 'ěr hú de liáo kuò dì qū。 suí chū， fēn liè wéi dōng tū jué hé xī tū jué liǎng bù fēn。
běn piān suǒ chēng“ tū jué”， shì zhǐ dōng tū jué。
⑦ ā shǐ dé wēn fù： dōng tū jué yī bù luò qiú cháng。 mǎ běn jí gè běn jiē wù zuò“ ā shǐ dé shī fù”， jīn jù shǐ jiàogǎi。
⑧ cì： tíng liú， zhù zhā。
⑨ chányú： zhè lǐ zhǐ“ chányú dū hù fǔ”。 táng gāo zōng lín dé yuán nián（ gōng yuán６６ ４ nián） gǎi yún zhōng dū hù fǔ zhì， zhì yún zhōng gǔ chéng（ jīn nèimēng gǔ hé lín gé 'ěr xī běi）， tǒng mò nán tū jué bù luò zhū zhōu shì， xiá jìng dāng jīn nèimēng gǔ yīn shān、 hé tào yī dài。
⑩ běn piān shǐ lì chū zì《 xīn táng shū · péi rén jiǎn chuán》。
３３。 zhēng zhàn【 tí shì】
běn piān yǐ《 zhēng zhàn》 wéi tí， zhǐ zài chǎn shù zhēng duó yòu lì dì xíng tiáo jiàn duì zuò zhàn shèng bài de zhòng yào xìng wèn tí。 tā rèn wéi， duì dí zuò zhàn zhōng， fán shì yòu lì dì xíng， dū yìng xiān dí qiǎng zhàn tā， zhǐ yòu zhè yàng， cái néng lì yú bù bài zhī dì。 ér yòu lì dì xíng yī dàn wéi dí qiǎng xiān zhàn lǐng shí， jiù bù kě máng mù jìn gōng tā， ér yào děng dài dí qíng fā shēng biàn huà shí zài xíng gōng jī cái wèiyòu lì。 zhàn zhēng de shí jiàn biǎo míng， dì xíng tiáo jiàn de hǎo huài， wú yí shì zhí jiē yǐng xiǎng zhàn jú fā zhǎn biàn huà de zhòng yào kè guān yīn sù。 zhàn lǐng liǎo yòu lì dì xíng， jiù kě néng dǎ shèng zhàng； shī qù liǎo yòu lì dì xíng， jiù kě néng dǎ bài zhàng。 zhè zài zhàn zhēng fā zhǎn shǐ shàng shì bù fá qí lì de。 sān guó shí qī sī mǎ yì pò zhū gé liàng wǔ gōng cáo wèi zhī zhàn， biàn shì tǐ xiàn xiān dí qiǎng zhàn yòu lì dì xíng 'ér qǔ dé zhàn chǎng zhù dòng quán de chéng gōng zhàn lì。
wèi míng dì qīng lóng 'èr nián（ gōng yuán２３４ nián） sì yuè， shǔ xiāng zhū gé liàng shuài jūn běi chū xié gǔ， xiàng cáo wèi fā dòng dì wǔ cì jìn gōng。 zhū gé liàng jiàn yú cǐ qián sì cì běi gōng cáo wèi“ jiē yǐ yùn liáng bù jì”（ jiàn《 zī zhì tōng jiàn · wèi jì sì》） ér wèi huò dé chéng gōng， nǎi fēn bīng yú lán kēng dì qū“ tún tián wéi jiǔ zhù zhī jī”（ tóng shàng）， yǐ jiě jué duì dí zuò zhàn de wù zī bǎo zhàng wèn tí。 dāng shí， wèi jiāng sī mǎ yì shuài jūn tún zhù yú wèi shuǐ zhī nán， cǎi qǔ bèi shuǐ wéi zhèn、 jiān bì bù zhàn de fāng zhēn。 zhū gé liàng qǐ tú gōng zhàn běi yuán yào dì yǐ“ gé jué lǒng dào”， xiàn wèi jūn yú kùn jìng 'ér pò qí jué zhàn 。 rán 'ér， cǐ jì què bèi wèi jiāng guō huái suǒ shí pò， tā xiàng sī mǎ yì jiàn yì bìng qīn zì shuài jūn qiǎng xiān zhàn lǐng liǎo běi yuán。 zhū gé liàng jiàn yī jì wèi chéng， yòu shī yī jì， cǎi yòng“ xiàn xíng yú xī” ér shí dōng gōng de yáng dòng wù dí zhàn fǎ， qǐ tú dōng jìn gōng zhàn yáng suì， jiēguǒ yòu bèi guō huái huì yǎn suǒ shí pò。 zhū gé liàng qǐ tú xiān dí zhàn lǐng běi yuán、 yáng suì de zuò zhàn xíng dòng lián zāo cuò zhé hòu， shǔ jūn miàn duì gù shǒu bù zhàn de sī mǎ yì， yǐ wán quán xiàn yú wú kě nài hé de bèi dòng jú miàn。 cǐ hòu， zhū gé liàng wǔ gōng cáo wèi zhī zhàn suǒ yǐ méi yòu chéng gōng， gù rán yòu qí guó nèi zhèng zhì、 jīng jì fāng miàn de shēn kè yuán yīn， dàn jiù jūn shì zhàn lüè 'ér yán， shǔ jūn wèi néng xiān dí qiǎng zhàn běi yuán yào dì yǐ shí xiàn qí“ gé jué lǒng dào” ér xiàn wèi jūn yú kùn jìng de zhàn lüè qǐ tú， yě shì shǔ jūn wèi huò chéng gōng de yī gè bù kě xiǎo shì de yuán yīn。
【 yì wén】
dà fán duì dí zuò zhàn， cháng ruò yù dào duì zuò zhàn yòu lì de dì xíng， yīngdāng qiǎng xiān zhàn jù tā， píng cǐ zuò zhàn jiù néng shèng lì。 rú guǒ yòu lì dì xíng wéi dí rén xiān qī zhàn lǐng， wǒ jūn biàn bù kě mào rán fā dòng jìn gōng， ér yìng děng dài dí rén zì shēn fā shēng biàn huà， zài chéng jī fā qǐ gōng jī cái yòu lì yú qǔ shèng。 chéng rú bīng fǎ suǒ shuō：“ yù yòu dí wǒ shuāng fāng bì zhēng de yòu lì dì xíng， yǐ wéi dí rén qiǎng xiān zhàn lǐng liǎo， jiù bù yào mào rán fā dòng gōng jī。”
sān guó shí qī， wèi míng dì qīng lóng 'èr nián（ gōng yuán２３４ nián）， shǔ guó chéngxiàng zhū gé liàng shuài jūn（ shí wàn） chū xié gǔ běi gōng cáo wèi， qiě zài lán kēng yī dài kěn tián zhòngdì。 cǐ shí， wèi guó dàjiàng sī mǎ yì shuài bīng zhù tún zài wèi shuǐ zhī nán， qí bù jiāng guō huái tuī cè zhū gé liàng yī dìng yào zhēng duó běi yuán， biàn jiàn yì wèi jūn qiǎng xiān zhàn lǐng gāi dì， dàn zài tǎo lùn zhōng duō shù rén rèn wéi bù bì rú cǐ。
guō huái yīn cǐ 'ér jìn yī bù fēn xī shuō：“ cháng ruò zhū gé liàng kuà guò wèi shuǐ 'ér dēng shàng běi yuán， zài pài bīng kòng zhì liǎo běi bù shān qū， jiù huì qiē duàn lǒng dào， dòng yáo mín xīn， zhè jiāng shì bù lì yú guó jiā dà jì de。” sī mǎ yì tīng wán guō huái de yī xí huà fēi cháng zàn shǎng， bìng pài tā shuài bīng jìn tún běi yuán。 jiù zài guō huái suǒ bù jìn zhàn běi yuán， zhèng zài gòu zhù gōng shì zhī jì， shǔ jūn dà pī gǎn dào zhè lǐ， guō huái yú shì huī jūn yíng jī zhī。 jǐ tiān hòu， zhū gé liàng dà zhāng qí gǔ dì diào bīng xī xíng， guō huái de bù jiāng mendōu rèn wéi zhū gé liàng yào gōng dǎ wèi jūn xī bù zhèn dì， wéi dú guō huái kàn chū zhū gé liàng shì yòng“ shì xíng” zhī fǎ wěi zhuāng xiàng xī jìn gōng de yàng zǐ， yǐ cǐ yòu shǐ wèi jūn qián qù yìng zhàn， ér zhēn zhèng qǐ tú zé shì xiàng dōng jìn gōng yáng suì。 dāng tiān yè lǐ， shǔ jūn guǒ rán xiàng yáng suì fā qǐ jìn gōng， dàn yīn guō huái yù xiān yòu suǒ zhǔn bèi， cái shǐ wèi jūn méi yòu dǎ bài zhàng。
【 yuán wén】
fán yǔ dí zhàn， ruò yòu xíng shì biàn lì zhī chù， yí zhēng xiān jù zhī， yǐ zhàn zé shèng。 ruò dí rén xiān zhì， wǒ bù kě gōng， hòu qí yòu biàn zé jī zhī， nǎi lì。 fǎ yuē：“ zhēng dì wù gōng。”① sān guó wèi qīng lóng 'èr nián， shǔ jiāng zhū gé liàng chū xié gǔ②， bìng tián③ yú lán kēng④。 shì shí， wèi jiāng sī mǎ yì tún wèi nán， guō huái⑤ cè liàng bì zhēng běi yuán⑥， yí xiān jù zhī， yì zhě duō wèi bù rán。 huái yuē：“ ruò liàng kuà wèi dēng yuán， lián bīng běi shān， gé jué lǒng dào， yáo dàng mín xīn， cǐ fēi guó zhī lì yě。” yì shàn zhī， huái suì tún běi yuán。 qiàn lěi wèi chéng， shǔ bīng dà zhì， huái suì nì jī zhī。 hòu shù rì， liàng shèng bīng xī xíng， huái jiāng jiē yǐ wéi yù gōng xī wéi⑦， huái dú yǐ liàng jiàn xíng yú xī， yù shǐ bīng zhòng yìng zhī， bì gōng dōng 'ěr。 qí yè， guǒ gōng yáng suì⑧， yòu bèi bù bài。⑨【 zhù shì】
① zhēng dì wù gōng： yǔ chū《 sūn zǐ bīng fǎ · jiǔ dì piān》， dàn yǔ yuán wén lüè yì， yuán wén shì：“ zhēng dì zé wú gōng。”
② xié gǔ： shān gǔ míng。 wèi yú jīn shǎn xī méi xiàn xī nán zhōng nán shān， gǔ chéng nán běi zǒu xiàng， nán kǒu yuē bāo， běi kǒu yuē xié， gù yòu míng“ bāo xié dào”。
③ tián： mǎ běn jí zhū běn jiē wù zuò“ yóu”， jīn jù shǐ jiàogǎi。 tián， zhè lǐ zuò dòng cí， yì wèi tún tián。
④ lán kēng： dì míng。 wèi yú jīn shǎn xī méi xiàn xī zhī wèi shuǐ nán。
⑤ guō huái。 sān guó wèi jiāng。 yáng qū（ jīn shān xī tài yuán běi） rén， zì bó jì。 wèi wén dì shí， rèn yōng zhōu cì shǐ， fēng shè yáng tíng hóu。 míng dì shí， rèn zhēng xī jiāng jūn， dū dū yōng liáng zhū jūn shì， cháng qī zhù shǒu guān yòu， hòu rèn chē qí jiāng jūn， fēng yáng qū hóu。
⑥ běi yuán： dì míng。 wèi yú jīn shǎn xī bǎo jī yǔ méi xiàn zhī jiān de wèi shuǐ běi 'àn， jūn shì yào dì。
⑦ xī wéi： mǎ běn jí zhū běn jiē wù zuò“ xī guó”， jīn jù shǐ jiàogǎi。 xī wéi， nǎi wèi jūn yíng lěi zhī chēng。
⑧ yáng suì： dì míng。 gù zhǐ zài běi yuán dōng， jí jīn shǎn xī méi xiàn xī zhī wèi shuǐ běi。
⑨ běn piān shǐ lì chū zì《 sān guó zhì · wèi shū · guō huái chuán》。
３４。 dì zhàn【 tí shì】
běn piān yǐ《 dì zhàn》 wéi tí， zhǐ zài cóng zhàn lüè de gāo dù jìn yī bù chǎn shù dì lǐ tiáo jiàn yǔ zhàn zhēng shí jiàn de guān xì， jiē shì chōng fēn lì yòng yòu lì dì xíng nǎi shì shí xiàn“ yǐ guǎ dí zhòng， yǐ ruò shèng qiáng” de zhòng yào tiáo jiàn。 tā rèn wéi， zhàn zhēng zhǐ dǎo zhě jǐn jǐn cóng bīng lì duì bǐ shàng zhī dào dí rén kě yǐ dǎ hé zì jǐ néng gòu dǎ， zhè jǐn yòu yī bàn shèng lì de kě néng xìng， ér zhǐ yòu zhī dào dí rén kě yǐ dǎ hé zì jǐ néng gòu dǎ， tóng shí yòu néng dé“ dì lì zhī zhù”， jí chōng fēn lì yòng liǎo yòu lì dì xíng tiáo jiàn shí， cái yòu qǔ dé zuò zhàn quán shèng de bǎ wò xìng。 zhàn zhēng zǒng shì zài yī dìng de kōng jiān jìn xíng de， huàn yán zhī， kōng jiān zé shì zhàn zhēng lài yǐ jìn xíng de zài tǐ。
yīn cǐ， rèn hé zhàn zhēng wú yī bù shòu dì lǐ tiáo jiàn de yǐng xiǎng。 běn piān zài cì qiáng diào“ dì lì zhī zhù” duì zuò zhàn shèng fù de zhòng yào xìng， zhè wú yí shì shí fēn zhèng què de。 dé“ dì lì” zhě dé shèng lì， shī“ dì lì” zhě zāo shī bài， zhè zài zhàn zhēng de lì shǐ shàng shì bù fá qí lì de。 shí liù guó shí qī， nán yàn zhù mù róng chāo yīn zhù dòng fàng qì xiǎn yào dì xíng 'ér zhōng yú bài wáng yú dōng jìn de shì shí， jiù shì yī gè shī“ dì lì” zhě zāo shī bài de diǎn xíng zhàn lì。
dōng jìn yì xī wǔ nián（ gōng yuán４ ０９ nián） sì yuè， jìn 'ān dì pài qiǎn dàjiàng liú yù shuài bīng shí wàn běi gōng nán yàn， jǐn yòng bā gè yuè jiù miè wáng liǎo nán yàn。 nán yàn de bài wáng， chú liǎo zhèng zhì shàng de fǔ bài hé nèi bù bù tuán jié děng yuán yīn wài， zài zhàn lüè zhǐ dǎo shàng fàn liǎo qì xiǎn bù shǒu、 zòng dí shēn rù de cuò wù， shì qí shī bài de zhù yào yuán yīn。 tā cóng fǎn miàn shuō míng liǎo chōng fēn lì yòng yòu lì dì xíng tiáo jiàn duì yíng dé zhàn zhēng shèng lì de zhòng yào zuò yòng， zhè shì zhàn zhēng zhǐ dǎo zhě bù kě shū hū de dà wèn tí。 jìn jūn běi jìn， bì jīng dà xiàn shān xiǎn yào dì dài。 jù míng qīng zhī jì zhù míng xué zhě gù zǔ yǔ《 dú shǐ fāng yú jì yào》 zài chēng： dà xiàn shān wèi yú jīn shān dōng lín qú xiàn dōng nán yī bǎi wǔ shí lǐ， shān shì shí fēn xiǎn jùn， shān gāo qī shí yú zhàng， zhōu wéi 'èr shí lǐ， qí shàng yòu mù líng guān， lù xiá jǐn róng yī chē tōng guò， sù yòu“ qí nán tiān xiǎn” zhī chēng。 xiǎn 'ér yì jiàn， zhè lǐ wú yí shì nán yàn kàng yù dōng jìn jūn běi jìn de zhàn lüè yào dì。
rú guǒ nán yàn huáng dì mù róng chāo néng gòu qīng tīng bìng cǎi nà jiāng jūn gōng sūn wǔ lóu suǒ tí jiàn yì de shàng cè， yǐ bīng 'ě shǒu dà xiàn shān， bù jǐn kě yǐ zǔ zhǐ jìn jūn cháng qū běi jìn， ér qiě yùn yòng chí jiǔ pí dí de zhàn fǎ， hái yòu sì jī fǎn gōng qǔ shèng de kě néng。 dàn shì， mù róng chāo gāng bì zì yòng， yī yì gū xíng， yòu xiǎn bù shǒu， zòng dí shēn rù， zuì hòu luò dé gè guó pò shēn wáng de kě bēi xià chǎng。
【 yì wén】
dà fán duì dí zuò zhàn， quán jūn bì xū zhàn jù yòu lì dì xíng tiáo jiàn， zhè yàng jiù kě yǐ yòng jiào shǎo de bīng lì kàng jī bīng lì zhòng duō de dí rén， yòng lì liàng ruò xiǎo de bù duì zhàn shèng lì liàng qiáng dà de dí rén。 rén men tōng cháng suǒ shuō de， zhī dào liǎo dí rén kě yǐ dǎ， yě zhī dào liǎo zì jǐ bù duì néng gòu dǎ， dàn bù zhī dào lì yòng yòu lì dì xíng tiáo jiàn， shèng lì de kě néng xìng zhǐ yòu yī bàn。 cǐ huà yě jiù shì shuō， jì zhī dào liǎo dí fāng qíng kuàng， yòu zhī dào liǎo jǐ fāng qíng kuàng， dàn bù zhī dào jiè zhù yú yòu lì dì xíng tiáo jiàn， nà me， yě jiù bù néng qǔ dé quán shèng de zhàn guǒ。 chéng rú bīng fǎ suǒ shuō：“ tiān hòu qì xiàng suī rán yòu lì， dàn bù rú dì xíng tiáo jiàn yòu lì。”
dōng jìn 'ān dì pài qiǎn dàjiàng liú yù shuài jūn jìn tǎo nán yàn。 nán yàn huáng dì mù róng chāo zhào jí qún chén yán jiū dǐ kàng jìn jūn zhī cè， zhēng lǔ jiāng jūn gōng sūn wǔ lóu xiàn jì shuō：“ jìn jūn qiángjìng guǒ duàn， lì yú sù zhàn sù jué， tā men chū lái fēng ruì qì shèng， bù kě yǐ lì jí yíng jī tā。 yīngdāng jù shǒu dà xiàn shān xiǎn， zǔ jié jìn jūn shǐ qí bù dé shēn rù wǒ jìng， yǐ kuàng rì chí jiǔ de zhàn fǎ， lái xiāo mó jìn jūn de ruì qì。 wǒ men kě yǐ cóng róng bù pò dì xuǎn bá jīng ruì qí bīng 'èr qiān rén， yán zhe hǎi biān nán xià， qiē duàn jìn jūn de yùn liáng dào lù； zài pài zuǒ jiāng jūn duàn huī shuài lǐng dà jūn， shùn dà xiàn shān dōng jìn， cóng 'ér duì jìn jūn xíng chéng qián hòu jiā jī zhī shì， zhè shì shàng cè。 mìng lìng gè dì jiāng lì píng xiǎn gù shǒu， jì diǎn jūn zī cāng chǔ 'ér liú zú suǒ xū wù zī zhī wài， qí yú de yī lǜ fén huǐ， chǎn chú tián jiān hé miáo， shǐ dí rén lái liǎo dé bù dào kě yǐ lì yòng de dōng xī， yǐ jiān bì qīng yě de bàn fǎ， lái děng dài dí rén kě néng chū xiàn de pò zhàn， zhè shì zhōng cè。 fàng zòng dí rén yuè guò dà xiàn shān， wǒ men zài chū chéng yíng zhàn， zhè shì xià cè。” mù róng chāo tīng hòu shuō：“ wǒ men jīng dū dì qū fán róng chāng shèng， rén kǒu zhòng duō， bù kě néng yī xià zǐ dū bǎ tā men qiān rù chéng nèi gù shǒu； qīng miáo yǐ bù mǎn tián yě， yě bù kě néng quándōu chǎn chú， jiǎ rú shuō cǎi yòng cǐ zhǒng chǎn miáo shǒu chéng de bàn fǎ， kě yǐ bǎo quán xìng mìng de huà， wǒ yě bù néng tóng yì zhè yàng gān。 wǒ men xiàn zài shì jù yòu wǔ zhōu dì pán de qiáng guó， shān hé huán rào 'ér dì xíng xiǎn gù， zhàn chē wàn liàng， zhàn mǎ wàn qún， jí biàn ràng dí rén yuè guò dà xiàn shān 'ér jìn dào píng yuán dì qū， zài cóng róng bù pò dì yòng jīng ruì bù duì xí jī tā， dí rén zé bì wèiwǒ men suǒ qín huò。” shàng shū lìng mù róng zhèn zé jiàn yì shuō：“ cháng ruò yǐ zhào bì xià de zhǐ yì qù zuò， yě bì xū shì zài píng yuán dì qū měi shí lǐ chù zhù zhā yī zhī bù duì， gòu zhù hǎo gōng shì， yǐ biàn lì yú shǐ yòng qí bīng wéi tiáo jiàn， yīn cǐ， wǒ men yīngdāng yuè chū dà xiàn shān qù yíng zhàn dí rén， ér yī dàn yíng zhàn bù shèng， hái kě yǐ tuì shǒu dà xiàn shān。 bù yìng dāng fàng zòng dí rén jìn rù dà xiàn shān yǐ lǐ， ér gěi zì jǐ zào chéng bèi dòng 'áidǎ de kùn nán jú miàn。 cóng qián chéng 'ān jūn chén yú bù jiān shǒu jǐng xíng zhī xiǎn guān， zhōng yú bèi hán xìn suǒ dǎ bài； zhū gé zhān fàng qì mǎ gé shān xiǎn bù shǒu， zuì hòu wéi dèng 'ài suǒ qín shā。 wǒ rèn wéi tiān shí bù rú dì lì， ě shǒu dà xiàn shān yǐ zǔ jié dí rén， shì zhū zhǒng duì cè zhōng zuì hǎo de duì cè。” mù róng chāo tīng hòu hái shì bù yú cǎi nà， zhǐ shì mìng lìng zhù jǔ、 liáng fù 'èr dì de bù duì， zhěng xiū hù chéng qiáng， xuǎn liàn bīng mǎ， yǎng jīng xù ruì yǐ děng dài jìn jūn de dào lái。 zhè nián xià tiān， jìn jūn yǐ jìn zhì dōng guǎn， mù róng chāo pài qiǎn zuǒ jiāng jūn duàn huī děng shuài lǐng bù qí bīng wǔ wàn rén， jìn jù lín qú。 bù jiǔ， jìn jūn shùn lì yuè guò dà xiàn shān。 mù róng chāo zhè shí cái hài pà qǐ lái， yú shì jí máng shuài bīng sì wàn bēn fù lín qú yǔ duàn huī děng hé bīng yī chù。 jìn jūn lái gōng， yàn jūn yī zhàn dà bài， mù róng chāo táo huí jīng dū guǎng gù。 shù rì hòu， guǎng gù yě bèi gōng kè， nán yàn tǔ dì quán bù lún xiàn。
【 yuán wén】
fán yǔ dí zhàn， sān jūn bì yào dé qí dì lì， zé kě yǐ guǎ dí zhòng， yǐ ruò shèng qiáng。 suǒ wèi zhī dí zhī kě jī， zhī wú zú zhī kě yǐ jī， ér bù zhī dì lì， shèng zhī bàn yě。 cǐ yán jì zhī bǐ yòu zhī jǐ， dàn bù dé dì lì zhī zhù， zé yì bù quán shèng。 fǎ yuē：“ tiān shí bù rú dì lì。”① jìn 'ān dì② tǎo nán yàn③， mù róng chāo④ zhào qún chén yì jù jìn shī。 gōng sūn wǔ lóu⑤ yuē：“ jìn shī jìngguǒ， suǒ lì zài sù zhàn， chū fēng yǒng ruì， bù kě jī yě。 yí jù dà xiàn⑥， shǐ bù dé rù， kuàng rì yán shí， jù qí ruì qì。 kě xú jiǎn jīng bīng 'èr qiān qí， xún hǎi 'ér nán， jué qí liáng dào； bié qiǎn duàn huī shuài zhū zhōu zhī jūn， yuán shān dōng xià。 fù bèi jī zhī， cǐ shàng cè yě。 gè mìng shǒu zǎi yǐ xiǎn zì gù， jiào qí zī chǔ zhī wài， yú xī fén dàng， cāng chú⑦ sù miáo， shǐ dí lái wú suǒ zī， jiān bì qīng yě， yǐ dài qí xìn， zhōng cè yě。 zòng zéi rù xiàn， chū chéng yíng zhàn， xià cè yě。” chāo yuē：“ jīng dū fù shèng， hù kǒu zhòng duō， fēi kě yǐ yī shí rù shǒu。 qīng miáo bù yě， fēi kě zú shān。 shè shǐ shān miáo shǒu chéng， yǐ quán xìng mìng， zhèn suǒ bù néng。〔 jīn〕 jù wǔ zhōu⑧ zhī qiáng， dài shān hé zhī gù， zhàn chē wàn chéng， tiě mǎ wàn qún， zòng lìng guò xiàn， zhì yú píng dì， xú yǐ jīng qí róu zhī， bì chéng qín yě。” mù róng zhèn⑨ yuē：“ ruò rú shèng zhǐ， bì xū píng yuán shí lǐ 'ér jūn， jūn lěi chéng， yòng mǎ wéi biàn， yí chū xiàn nì zhàn，〔 zhàn〕 ér bù shèng， yóu kě tuì shǒu。 bù yí zòng dí rén xiàn， zì yí jiǒng bī。 xī chéng 'ān jūn bù shǒu jǐng xíng zhī xiǎn⑩， zhōng qū yú hán xìn； zhū gé zhān bù shǒu mǎ gé zhī xiǎn⑾， zú qín yú dèng 'ài。 chén yǐ tiān shí bù rú dì lì yě， zǔ shǒu dà xiàn， cè zhī shàng yě。” chāo yòu bù cóng。
ér shè jǔ、 liáng fù⑿ èr shù， xiū chéng huáng⒀， jiǎn shì mǎ， xù ruì yǐ dài zhī。 qí xià， jìn shī yǐ cì〔 dōng guǎn⒁〕， chāo qiǎn qí zuǒ jūn duàn huī děng bù qí wǔ wàn， jìn jù lín qú⒂。 é 'ér ⒃， jìn shī dù xiàn， mù róng chāo jù， shuài bīng sì wàn jiù duàn huī děng yú lín qú， zhàn bài， chāo bēn guǎng gù ⒄， shù rì 'ér bá， yàn dì xī píng。 ⒅【 zhù shì】
① tiān shí bù rú dì lì： yǔ chū《 mèng zǐ · gōng sūn chǒu xià》 yòu jiàn yú《 yùliáozǐ · zhàn wēi dì sì》。
② jìn 'ān dì： mǎ běn jí zhū běn jiē wù zuò“ jìn wǔ dì”， jīn jù shǐ jiàogǎi。 jìn 'ān dì， jí dōng jìn huáng dì sī mǎ dé zōng。 yì xī wǔ nián（ gōng yuán４０９ nián）， tā pài liú yù wéi jiāng shuài bīng shí wàn miè wáng liǎo nán yàn。
③ nán yàn： shí liù guó zhī yī。 dōng jìn lóng 'ān yuán nián（ gōng yuán３９７ nián）， běi wèi tuò bá guī shuài bīng jī bài hòu yàn， yàn xiāng mù róng dé shuài zhòng cóng yè chéng qiān zhì huá tái（ jīn hé nán huá xiàn） chēng yàn wáng， hòu yòu qiān zhì guǎng gù chēng dì， zhàn yòu jīn shān dōng hé hé nán yī bù fēn， shǐ chēng qí zhèng quán wéi“ nán yàn”。
④ mù róng chāo： mù róng dé zhī zhí。 jìn yì xī yuán nián（ gōng yuán４０ ５ nián） jí dì wèi。 tā bù xù zhèng shì， xìn yòng jiān nìng， sàng shī mín xīn。 yì xī liù nián（ gōng yuán４１０ nián） èr yuè， bèi dōng jìn dàjiàng liú yù jūn suǒ fú huò， sòng zhì jiàn kāng（ jīn nán jīng） zhǎn shǒu。 zài wèi jǐn liù nián。⑤ gōng sūn wǔ lóu： nán yàn jiànglǐng， guān zhì zhēng lǔ jiāng jūn。
⑥ dà xiàn： jí dà xiàn shān， wèi yú jīn shān dōng lín qú dōng nán。 cǐ shān xiǎn jùn lù xiá， qí shàng yòu mù líng guān， xiàng chēng“ qí nán tiān xiǎn”。
⑦ shān chú： wèi chǎn chú， chú diào。 shān（ ｓ ｈ ā ｎ）， chú cǎo wéi shān。
⑧ wǔ zhōu： nán yàn fēn qí dì wéi yōu、 bìng、 qīng、 xú、 yǎn wǔ zhōu。
⑨ mù róng zhèn： nán yàn jiànglǐng。 céng rèn chē qí jiāng jūn。 mù róng chāo chēng dì hòu， jiā rèn qí wéi kāi fǔ yí tóng sān sī、 shàng shū lìng。
⑩ xī chéng 'ān jūn bù shǒu jǐng xíng zhī xiǎn： jí hàn gāo dì sān nián（ gōng yuán qián２０４ nián） zhào jūn zhù shuài chéng 'ān jūn chén yú yīn qì shǒu jǐng xíng zhī xiǎn， ér zāo bīng bài bèi shā zhī huò。 cǐ zhàn lì xiáng jiàn běn shū《 kè zhàn》 piān。
⑾ zhū gé zhān bù shǒu mǎ gé zhī xiǎn： cǐ zhàn lì xiáng jiàn běn shū《 qí zhàn》 piān。 mǎ gé， jí mǎ gé shān。 mǎ běn jí zhū běn jiē wù zuò“ jiàn gé”， jīn jù shǐ jiàogǎi。《 shí liù guó chūn qiū》 hé《 jìn shū · mù róng chāo jì》 zé zuò“ shù mǎ”， yì bù què。 mǎ gé shān， wèi yú jīn sì chuān píng wǔ xiàn dōng nán， jù《 zī zhì tōng jiàn》 juàn qī shí bā hú sān shěng zhù yún： cǐ shān“ jùn qiào líng céng， jí wéi jiān xiǎn。 dèng 'ài jūn xíng zhì cǐ， lù bù dé tōng， nǎi xuán chē shù mǎ， zào zuò zhàn gé， shǐ tōng jiāng yóu， yīn míng mǎ gé。” kě jiàn，“ shù mǎ” dāng wéi“ mǎ gé”。
⑿ jǔ、 liáng fù： jūn wéi dì míng。 jǔ， jīn shān dōng jǔ xiàn； liáng fù， wèi yú jīn shān dōng tài 'ān dōng nán。
⒀ huáng（ｈｕ áｎ ｇ）： wú shuǐ de hù chéng háo wéi huáng。
⒁ dōng guǎn： dì míng。 jīn shān dōng yí shuǐ。
⒂ lín qú： mǎ běn jí gè běn jiē wù zuò“ lín qú”， jīn jù shǐ jiàogǎi。 gāi dì jīn shǔ shān dōng。
⒃ é 'ér： bù jiǔ， xuán jí。
⒄ guǎng gù： nán yàn dū chéng， wèi yú jīn shān dōng zī bó dōng。
⒅ běn piān shǐ lì chū zì《 jìn shū · mù róng chāo jì》。
３５。 shān zhàn【 tí shì】
běn piān suī yǐ《 shān zhàn》 wéi tí， dàn shí zhì suǒ chǎn shù de shì kòng 'ě zhì gāo diǎn duì zuò zhàn de zhòng yào xìng wèn tí。 tā rèn wéi， wú lùn shì zài shān lín huò shì píng yuán duì dí zuò zhàn， dū yìng xiān dí qiǎng zhàn zhì gāo diǎn， cóng 'ér shǐ zì jǐ chǔyú jū gāo lín xià de yòu lì tài shì。 zhè yàng， jì kě yǐ fā huī bīng qì de jī cì zuò yòng， yòu biàn yú xiàng dí rén měng liè chōng shā 'ér qǔ shèng。 zhè lǐ suǒ yǐn“ shān líng zhī zhàn， bù yǎng qí gāo” yǔ， xì chū zì sān guó shí qī zhù míng jūn shì jiā zhū gé liàng de《 biànyíshíliùcè · zhì jūn dì jiǔ》， yì sī shì shuō， zài shān dì zuò zhàn， duì yú yǐ jīng xiān yú zì jǐ 'ér zhàn lǐng liǎo zhì gāo diǎn de dí rén， bù yào qīng shuài duì tā shí shī yǎng gōng， yǐ miǎn zēng dà bù duì shāng wáng 'ér shī bài。 cǐ zhǒng zhù zhāng zài lěng bīng qì shí dài zuò zhàn， shì bù wú dào lǐ de。 rán 'ér， zài huǒ qì fā dá de shí dài zuò zhàn， zé bìng fēi duì yú xiān qī kòng 'ě zhì gāo diǎn de dí rén yī lǜ bù néng shí shī yǎng gōng， zhè yào cóng zhàn chǎng tài shì de shí jì qíng kuàng chū fā， gēn jù xū yào hé kě néng lái què dìng shì fǒu cǎi yòng yǎng gōng zhàn fǎ， bù kě zhù guān jiào tiáo duì dài zhī。 zhè shì bīng jiā bù kě bù jiā jù tǐ fēn xī yán jiū de wèn tí。
zhàn guó mò qī， jí zhōu nǎn wáng sì shí liù nián（ gōng yuán qián２６９ nián） de zhào guó jiù hán fǎn jī qín jūn de 'ě yǔ zhī zhàn， zhào jūn zhī suǒ yǐ néng gòu bǐ jiào shùn lì dì dǎ bài qín jūn， zhòng yào yuán yīn zhī yī zài yú zhào jūn tǒng shuài zhào shē zuò zhàn zhǐ dǎo de zhèng què。 tā fèng mìng shuài jūn lí kāi guó dū hán dān sān shí lǐ hòu， cǎi qǔ zhǐ jūn bù qián、 zēng lěi shì dí yǐ gù shǒu bù zhàn zhī fǎ， lái má bì qín jūn， shǐ dí rén shī qù zhàn dǒu jǐng jué； ěr hòu chéng dí bù bèi，“ nǎi juǎnjiá 'ér qū zhī”， yǐ tū rán xíng dòng pò jìn qín jūn， shōu dào liǎo“ gōng qí wú bèi， chū qí bù yì” zhī xiào。 zài shuāng fāng jí jiāng zhǎn kāi jué zhàn zhī jì， tā yòu yī fǎn“ yòu yǐ jūn shì jiàn zhě sǐ” de qián lìng， shì shí cǎi nà liǎo jūn shì xǔ lì“ xiān jù běi shān” de zhèng què jiàn yì， xùn jí fā bīng wàn rén xiān dí kòng 'ě liǎo běi shān zhì gāo diǎn； dài qín jūn gāng dào， lì zú wèi wěn zhī jì， lì jí“ zòng bīng jī zhī”， dǎ dí cuò shǒu bù jí， jiēguǒ dà bài qín jūn， suì jiě chú liǎo 'ě yǔ zhī wéi。
【 yì wén】
dà fán duì dí zuò zhàn， wú lùn shì zài shān lín dì dài， hái shì zài píng yuán kuàng yě， dū bì xū zhàn jù zhì gāo diǎn， píng jiè cǐ zhǒng jū gāo lín xià de yòu lì dì shì， biàn yú bīng qì jī cì shā dí， lì yú bù duì bēn chōng xiàn zhèn， yǐ cǐ duì dí zuò zhàn jiù néng qǔ dé shèng lì。
chéng rú bīng fǎ suǒ shuō：“ zài shān líng dì dài zuò zhàn， bù yào yǎng gōng jū gāo lín xià zhī dí。”
zhàn guó shí qī， qín guó jìn gōng hán guó 'ér zhù jūn yú 'ě yǔ， hán guó xiàng zhào guó qiú yuán。 zhào huì wén wáng zhào jiàn dàjiàng lián pō， wèn dào：“ kě bù kě yǐ qián qù yuán jiù？” lián pō huí dá shuō：“ yīn wéi dào lù yáo yuǎn xiǎn xiá， nán yǐ qù jiù。” zhào wáng yòu zhào jiàn lè chéng lái wèn：“ kě bù kě yǐ qián qù yuán jiù？” lè chéng suǒ dá yǔ lián pō yī yàng。 zhào wáng yòu zhào jiàn zhào shē xún wèn， zhào shē huí dá shuō：“ suī rán dào lù yáo yuǎn xiǎn xiá，（ dàn zài zhè zhòngdì fāng zuò zhàn） qià sì liǎng zhǐ lǎo shǔ zhēng dǒu zài dòng xué zhōng， jiāng shì yǒng gǎn zhě qǔ shèng。” zhào huì wén wáng yú shì rèn mìng zhào shē wéi jiāng qián wǎng yuán jiù 'ě yǔ。 zhào shē shuài jūn lí kāi zhào guó dū chéng hán dān sān shí lǐ shí， jiù gòu zhù yíng lěi bù zài qián jìn liǎo， bìng qiě mìng lìng bù duì shuō：“ yòu shuí gǎn wéi jūn shì wèn tí jìn jiàn de jiù chù yǐ sǐ xíng。” qín guó jūn duì jìn zhù wǔ 'ān xī。 jūn zhōng yòu yī rén jiàn yì huǒ sù qù jiù wǔ 'ān， zhào shē lì jí bǎ tā shā diào liǎo。 zhào shē shuài jūn jiān shǒu yíng lěi 'èr shí bā tiān bù xíng dòng， ér qiě zài cì zēng zhù yíng lěi。 qín jūn pài qiǎn jiàndié jìn rù zhào jūn zhù dì zhēn chá， zhào shē yǐ hǎo fàn shí zhāo dài hòu bǎ tā fàng zǒu。 jiàndié bǎ zhào jūn de qíng kuàng bào gào gěi qín jūn jiànglǐng， qín jiāng fēi cháng gāo xīng， shuō dào：“ zhào jūn lí kāi guó dū sān shí lǐ jiù tíng zhǐ bù zài qián jìn， bìng qiě yī zài zēng xiū yíng lěi。 zhè yàng kàn lái， ě yǔ jiāng bù shì zhào guó de tǔ dì liǎo。” zhào shē zài sòng zǒu qín jūn jiàndié yǐ hòu， xià lìng bù duì shōu shí kuī jiá 'ér kuài sù qián jìn， liǎng tiān yī yè gǎn dào liǎo qián xiàn， mìng lìng yōu xiù shè shǒu dào jù 'ě yǔ wǔ shí lǐ de dì fāng zhù zhā xià lái。 yíng lěi zhù chéng hòu， qín jūn tīng dào zhè gè xiāo xī， quán jūn lì jí gǎn lái yíng zhàn。 zhè shí， jūn shì xǔ lì wéi jūn shì wèn tí qǐng qiú jìn yán， zhào shē ràng tā jìn rù zhàng zhōng。 xǔ lì shuō：“ qín jūn yì xiǎng bù dào zhào jūn huì yī xià zǐ lái dào zhè lǐ， dàn tā men yíng zhàn de lái shì hěn měng， jiāng jūn nín bì xū jí zhōng bīng lì jiā qiáng zhèn dì yǐ děng dài tā men jìn gōng。 bù rán de huà， yī dìng yào shī bài de。” zhào shē shuō：“ wǒ yuàn yì jiē shòu nǐ de cì jiào。” xǔ lì shuō：“ wǒ qǐng qiú jiē shòu nín de xíng fá。” zhào shē shuō：“ děng huí dào hán dān hòu zài tīng hòu mìng lìng bā。” xǔ lì yú shì jìn yī bù xiàn cè shuō：“ shuí xiān zhàn lǐng běi shān shuí jiù shèng lì， shuí hòu dào dá nà lǐ shuí jiù shī bài。” zhào shē tīng hòu cǎi nà shuō：“ nà hǎo bā。” suí jí fā bīng yī wàn xùn sù zhàn lǐng liǎo běi shān zhì gāo diǎn。 qín jūn hòu dào， qǐ tú zhēng duó běi shān， què yòu gōng bù shàng qù； zhào shē chéng shì huī jūn fǎn gōng， bǎ qín jūn dǎ dé dà bài 'ér táo， cóng 'ér jiě chú liǎo 'ě yǔ zhī wéi。
【 yuán wén】
fán yǔ dí zhàn， huò jū shān lín， huò zài píng lù， xū jū gāo fù， shì yú xíng shì， shùn yú jī cì， biàn yú bēn chōng， yǐ zhàn zé shèng。 fǎ yuē：“ shān líng zhī zhàn， bù yǎng qí gāo。”① zhàn guó qín fá hán，〔 jūn yú 'ě yǔ〕。 hán qiú jiù yú zhào， wáng② zhào lián pō③ ér wèn yuē：“ kě jiù fǒu？” yuē：“ dào yuǎn xiǎn xiá， nán jiù。” yòu zhào lè chéng④ ér wèn yuē：“ kě jiù fǒu？” lè chéng duì rú pō yán。 yòu zhào zhào shē⑤ wèn， shē yuē：“ dào yuǎn lù xiá， pì rú liǎng shǔ dǒu yú xué zhōng， jiāng yǒng zhě shèng。” wáng nǎi lìng shē jiāng， jiù zhī。 bīng qù zhào guó dū sān shí lǐ， lěi bù jìn， ér lìng jūn zhōng yuē：“ yòu yǐ jūn shì jiàn zhě sǐ。” qín jūn wǔ 'ān⑥〔 xī〕。 yòu yī rén jiàn， shē lì zhǎn zhī。 jiān bì， liú 'èr shí bā rì bù xíng， fù yì zēng lěi。 qín jiān lái rù， zhào shē shàn shí 'ér qiǎn zhī。 jiān yǐ bào qín jiāng， qín jiāng dà xǐ， yuē：“ fū qù guó sān shí lǐ 'ér jūn bù xíng， nǎi zēng lěi， fēi zhào dì yě。”
zhào shē jì qiǎn qín jiān， nǎi juǎnjiá 'ér qū zhī， èr rì yī yè zhì⑦，〔 lìng shàn shè zhě qù 'ě yǔ wǔ shí lǐ 'ér jūn。 jūn lěi chéng〕， qín rén wén zhī， xī jiá 'ér zhì。 jūn shì xǔ lì qǐng〔 yǐ jūn shì〕 rù jiàn， zhào shē nèi zhī⑧。 xǔ lì yuē：“ qín rén bù yì zhào shī zhì cǐ， qí lái qì shèng， jiāng jūn bì hòu jí qí zhèn yǐ dài zhī。 bù rán， bì bài。” shē yuē：“ qǐng shòu jiào⑨。” lì yuē：“ qǐng shòu xíng⑩。” shē yuē：“ xū hòu lìng⑾ zhì hán dān。” lì fù qǐng〔 jiàn〕 yuē：“ xiān jù běi shān zhě shèng， hòu zhì zhě bài。” zhào shē yuē：“ nuò。” jí fā wàn rén qū zhī。 qín bīng hòu zhì， zhēng shān bù dé shàng， shē zòng bīng jī zhī， dà pò qín jūn， suì jiě qí wéi。⑿【 zhù shì】
① shān líng zhī zhàn， bù yǎng qí gāo： yǔ chū zhū gé liàng《 biànyíshíliùcè · zhì jūn dì jiǔ》。 shān líng zhī“ líng”， mǎ běn jí zhū běn jiē zuò“ shàng”， yǔ yuán yì bù jìn tóng， gù jù yuán zhù jiàogǎi。
② wáng： zhǐ zhào huì wén wáng。
③ lián pō： zhào guó míng jiāng。 zhào huì wén wáng bài qí wéi shàng qīng。 zuò zhàn yǒng gǎn， lǚ bài qí、 wèi děng guó。 zhào xiào chéng wáng shí， rèn xiàngguó， fēng xìn píng jūn。
④ lè chéng： zhàn guó zhào jiāng。 běn yàn guó jiànglǐng yuèyì zhī hòu， yīn yàn wáng bù tīng qí jì， chū bīng gōng zhào shī bài bèi fú 'ér liú yú zhào guó， fēng wéi wǔ xiāng jūn。
⑤ zhào shē： zhàn guó zhào jiāng。 chū rèn tián bù lì， zhù zhì guó fù； hòu rèn jiāng jūn， shàn yú yòng bīng， yīn shuài jūn jiù hán dà pò qín jūn yòu gōng， bèi fēng wéi mǎ fú jūn。
⑥ wǔ 'ān： zhào guó chéng yì。 wèi yú jīn hé běi wǔ 'ān xī nán。
⑦ èr rì yī yè zhì： mǎ běn jí zhū běn jiē wù zuò“ yī zhòu yè zhì”， jīn jù shǐ jiàogǎi。
⑧ nèi zhī： wèi qǐng xǔ lì jìn lái。 nèi， tóng“ nà”， shǐ jìn rù； zhī， zhǐ xǔ lì。
⑨ qǐng shòu jiào： shǐ zài yuán wén zuò“ qǐng shòu lìng”， yì tóng， bù gǎi。
⑩ qǐng shòu xíng： shǐ zài yuán wén zuò“ qǐng jiù fū zhì zhī zhū”， yì tóng， bù gǎi。 fū zhì， jí gǔ dài yāo zhǎn rén de yòng jù。
fū， tōng“ fǔ”， zhì， diàn zài xià miàn de zhēn bǎn。
⑾ xū hòu lìng： shǐ zài yuán wén zuò“ xū hòu lìng”。 gǔ rén“ xū”“ xū” tōng yòng。 xū zhě， dài yě。 xū hòu lìng， wèi dài hòu lìng。“ hòu lìng” shì duì qián lìng“ yòu yǐ jūn shì jiàn zhě sǐ” ér yán。 zhào shē shuài jūn lí kāi hán dān sān shí lǐ hòu zhǐ jūn bù jìn， nǎi shì yòng yǐ má bì qín jūn de yī zhǒng jì móu， yīn kǒng rén jiàn 'ér pò huài cǐ móu， gù chū qián lìng。 xiàn zài jí jiāng jiāo zhàn， xū dé xīn móu cè， bù néng zài yòng qián lìng， gù yún“ xū hòu lìng”。 zhào shē cǎi nà jūn shì xǔ lì“ xiān jù běi shān” de jiàn yì dǎ bài qín jūn， huí dào dū chéng hán dān hòu， bù dàn wèi zhì qí zuì， xiāng fǎn， zhào huì wén wáng hái shòu rèn xǔ lì wèiguó wèi（ zhí zhǎng quán guó jūn zhèng de zhǎngguān）。
⑿ běn piān shǐ lì chū zì《 shǐ jì · lián pō lìn xiāng rú lièzhuàn》。
３６。 gǔ zhàn【 tí shì】
běn piān yǐ《 gǔ zhàn》 wéi tí， zhǐ zài chǎn shù shān gǔ dì dài zuò zhàn rú hé zé dì 'ān yíng bù zhèn wèn tí。 tā rèn wéi， fán shì tú jīng shān dì 'ér yǔ dí jiāo zhàn shí， bì xū xuǎn zé dì shì xiǎn yào qiě yòu shuǐ cǎo kě zī lì yòng de gǔ dì 'ān yíng bù zhèn， zhè yàng duì dí zuò zhàn jiù néng qǔ dé shèng lì。“ jué shān yǐ gǔ”， shì sūn zǐ tí chū de zài shān dì tiáo jiàn xià xíng jūn zuò zhàn xuǎn zé dì xíng yìng zhù yì zhǎng wò de yuán zé。 qí yì sī shì， bù duì zài shān dì zuò zhàn， bì xū yán zhe shān gǔ xíng jìn， yǐ bàng gǔ dì 'ān yíng bù zhèn。 shí jì shàng， zhè zài gǔ dài zhàn zhēng zhōng， shì cháng bèi bīng jiā suǒ cǎi yòng de zuò zhàn zhǐ dǎo yuán zé。 dōng hàn fú bō jiāng jūn mǎ yuán fǎn jī cān láng qiāng de zuò zhàn， jiù shì jiào hǎo tǐ xiàn“ jué shān yǐ gǔ” yuán zé de yī gè zhàn lì。
dōng hàn guāng wǔ dì jiàn wǔ shí sān nián（ gōng yuán３７ nián）， mǎ yuán shuài jūn fǎn jī cān láng qiāng（ qiāng zú yī gè bù luò） ér zì lǒng xī nán xià jìn zhì shì dào xiàn jìng hòu， tā gēn jù“ qiāng zài shān shàng” shè zhèn de dí qíng shí jì， lì jí zhǐ huī bù duì zhàn lǐng liǎo shuǐ cǎo fēng shèng qiě dì shì xiǎn yào de gǔ dì， cǎi qǔ wéi 'ér bù jī de zhàn fǎ， xiàn qiāng bīng yú kùn bì de jìng dì， pò shǐ qí zuì hòu bù dé bù qì shān kuì táo huò tóu jiàng， shōu dào liǎo“ bù zhàn 'ér shèng” de xiào guǒ， qiāng bīng“ bù zhī yǐ gǔ zhī lì”， jìng bǎ bīng lì jí zhōng yú shān shàng， shī qù liǎo lài yǐ shēng cún hé zuò zhàn de shuǐ cǎo。 zhè wú yí shì dǎo zhì cān láng qiāng bīng shī bài de yī gè zhí jiē de zhòng yào yuán yīn。
【 yì wén】
dà fán xíng jūn kuà yuè xiǎn jùn shān lǐng dì dài 'ér 'ān yíng bù zhèn shí， bì xū yǐ tuō shān jiàn gǔ dì， yī zhě kě dé shuǐ cǎo zhī lì， yī zhě kě yǐ píng xiǎn gù shǒu。 zhè yàng， duì dí zuò zhàn jiù néng qǔ shèng。 chéng rú bīng fǎ suǒ shuō：“ bù duì zài shān dì xíng jūn zuò zhàn， bì xū yán zhe shān gǔ xíng jìn， yǐ tuō gǔ dì shè zhèn。”
dōng hàn jiànglǐng mǎ yuán chū rèn lǒng xī tài shǒu qī jiān， jū yú wǔ dū jìng nèi de cān láng qiāng yǔ sài wài de qí tā bù zú kòu lüè biān mín， shā hài dì fāng guān lì。 mǎ yuán qīn shuài bù duì sì qiān yú rén jìn xíng fǎn jī， dǐ dá shì dào xiàn jìng。 dāng shí， qiāng bīng zhù zhā zài shān shàng， mǎ yuán shuài jūn zhàn jù shān xià yòu lì dì xíng， duó qǔ liǎo qiāng bīng de shuǐ yuán cǎo dì， cǎi qǔ wéi 'ér bù dǎ de zhàn fǎ， pò shǐ qiāng bīng xiàn yú qióng kùn jìng dì， qí shǒu lǐng bèi pò shuài lǐng shù shí wàn hù qiāng rén táo wǎng sài wài， ér qí tā bù zú wàn jīn rén quán bù guī jiàng mǎ yuán。 qiāng bīng yóu yú bù dǒng dé yǐ tuō shān gǔ 'ān yíng bù zhèn de hǎo chù， suǒ yǐ zāo dào liǎo shī bài。
【 yuán wén】
fán xíng jūn yuè guò shān xiǎn 'ér zhèn， bì yǐ fù shān gǔ， yī zé lì shuǐ cǎo， yī zé fù xiǎn gù， yǐ zhàn zé shèng。 fǎ yuē：“ jué shān yǐ gǔ。”① hòu hàn② jiāng mǎ yuán③ wéi lǒng xī tài shǒu， sān jiàng qiāng④ yǔ sài wài zhū zhǒng wéi kòu， shā zhǎnglì。 yuán jiāng sì qiān yú rén jī zhī， zhì dī dào xiàn⑤。 qiāng zài shān shàng， yuán jūn jù biàn dì⑥， duó qí shuǐ cǎo， bù yǔ zhàn， qiāng suì qióng kùn， háo shuài shù shí wàn hù wáng chū sài wài， zhū zhǒng wàn yú rén xī jiàng。 qiāng bù zhī yǐ gǔ zhī lì， ér qǔ bài yān。⑦【 zhù shì】
① jué shān yǐ gǔ： yǔ chū《 sūn zǐ bīng fǎ · xíng jūn piān》。 yì sī shì： yán zhe shān dì xíng jìn， yǐ bàng xī gǔ shè zhèn。
jué， héng dù， chuān yuè； yǐ， yǐ bàng， píng jiè。
② hòu hàn： jí dōng hàn。
③ mǎ yuán： dōng hàn míng jiāng。 fú fēng mào líng（ jīn shǎn xī xīng píng dōng běi） rén， zì wén yuān。 běn zhàn guó shí qī zhào guó míng jiāng zhào shē hòu yì， qí xiān shì yǐ shē fēng hào“ mǎ fú jūn” ér gǎi zhào xìng wéi mǎ xìng。 wáng mǎng zhí zhèng shí qī， céng rèn xīn chéng tài yǐn（ tài shǒu）， mǎng bài， yǐ fù yú gē jù lǒng xī de kuí 'áo， hòu guī liú xiù。 tā zài dōng hàn cháo tíng rèn jiāng 'èr shí 'èr nián， zéngshēn jiā běi jī xiōng nú、 wū huán， xī píng kuí 'áo、 xiān líng qiāng， nán dìng jiāo zhǐ、 wǔ líng děng zhàn zhēng， yīn gōng lěi guān fú bō jiāng jūn， fēng xīn xī hóu。
④ sān jiàng qiāng： shǐ zài yuán zuò“ cān láng qiāng”，《 bǎi zhàn qí fǎ》 yuán zuò zhě yīn bì huì sòng tài zǔ zhào kuāng yìn shǐ zǔ xián míng（“ xuán lǎng” zhī“ lǎng”）， yuán yǐn shí 'ér gǎi“ láng” wéi“ jiàng”。 cān， tóng“ sān”。 cān láng qiāng， jí hàn dài shí qiāng zú de yī zhǒng， zhù yào fēn bù yú wǔ dū jùn（ jīn gān sù wǔ dū dì qū）， gù yòu chēng wǔ dū qiāng。
⑤ shì dào xiàn： xī hàn zhì。 gù zhǐ zài jīn gān sù lǐ xiàn xī běi。
⑥ biàn dì： wèi biàn lì zhī dì， yì jí yòu lì dì xíng。
⑦ běn piān shǐ lì chū zì《 hòu hàn shū · mǎ yuán chuán》。
３７。 gōng zhàn【 tí shì】
běn piān yǐ《 gōng zhàn》 wéi tí， zhǐ zài chǎn shù cǎi yòng jìn gōng fāng shì zuò zhàn shí suǒ yìng zhǎng wò de yuán zé。 tā rèn wéi， jìn gōng zuò zhàn shì yǐ“ zhī bǐ” wéi qián tí tiáo jiàn de。 jiù shì shuō， yī dàn liǎo jiě dào dí rén yòu bèi wǒ dǎ bài de kě néng shí， jiù yào bù shī shí jī dì xiàng dí rén fā dòng jìn gōng， zhè yàng zuò zhàn méi yòu bù shèng。 běn piān yǐn zì《 sūn zǐ bīng fǎ · xíng piān》 de“ kě shèng zhě， gōng yě” jù， yì sī shì shuō， dí rén yòu kě néng bèi zhàn shèng de shí hòu， jiù yìng guǒ duàn cǎi qǔ jìn gōng zhàn。 xiǎn 'ér yì jiàn， běn piān yǐ sūn zǐ de lùn shù wéi lǐ lùn yǐ jù， bù jǐn cóng lì liàng duì bǐ shàng chǎn míng liǎo jìn gōng zuò zhàn suǒ yìng jù bèi de tiáo jiàn， ér qiě cóng zuò zhàn shí jī shàng chǎn míng liǎo fā dòng jìn gōng de shí jī xuǎn zé wèn tí。 zhè wú yí shì duì sūn zǐ sī xiǎng de hóng yáng， zhí dé kěn dìng。
dōng hàn jiàn 'ān shí jiǔ nián（ gōng yuán２１４ nián） wǔ yuè， sūn quán shuài jūn tóng cáo cāo zhēng duó wǎn chéng zhī zhàn， jiù shì tǐ xiàn jìn gōng zuò zhàn yuán zé de yī gè zhàn lì。 dāng shí， cáo cāo pài qiǎn zhū guāng shuài jūn tún zhù wǎn chéng， bìng“ dà kāi dào tián” zuò chí jiǔ dǎ suàn。 sūn quán zài lǚ méng de jī jí jiàn yì xià， qīn shuài dà jūn qián lái jìn gōng， qǐ tú duó qǔ wǎn chéng。 tā zài zhào jí zhū jiāng yán jiū jì cè shí，“ zhū jiāng jiē quàn zuò gāo lěi”， cǎi qǔ cháng wéi jiǔ kùn zhī cè。 wéi dú dàjiàng lǚ méng què zhù zhāng chéng dí chéng bèi“ bù shèn gù”、 wài yuán wèi zhì yǐ jí yǔ jì shuǐ zhǎng wèi luò zhī qián，“ yǐ sān jūn ruì qì， sì miàn gōng zhī”， zhè yàng， jì néng chéng dí chéng fáng kōng xū 'ér xùn sù bá chéng， yòu néng chéng shuǐ zhǎng wèi luò 'ér shùn lì yú shuǐ shàng hái jūn。 lǚ méng rèn wéi， zhǐ yòu cǎi yòng jìn gōng zhàn cái néng dá chéng quán shèng zhī gōng。
sūn quán tīng hòu xīn rán cǎi nà liǎo tā de jiàn yì， bù shī shí jī dì xiàng wǎn chéng fā dòng liǎo jìn gōng， jiēguǒ zhǐ zài chī dùn fàn de gōng fū， jiù gōng kè liǎo wǎn chéng， bìng pò shǐ cáo cāo yuán jūn bù dé bù huí chè。
【 yì wén】
dà fán zhàn zhēng zhōng suǒ shuō de jìn gōng， shì zhǐ zài liǎo jiě liǎo dí qíng zhī hòu suǒ cǎi qǔ de zuò zhàn xíng dòng。 jí shì shuō dāng liǎo jiě dào dí rén què yòu bèi dǎ bài de kě néng shí， jiù yào chū bīng jìn gōng tā， zhè yàng zuò zhàn biàn méi yòu bù shèng lì de。 chéng rú bīng fǎ suǒ shuō：“ dí rén yòu bèi wǒ zhàn shèng de shí hòu， jiù yào shí shī jìn gōng zuò zhàn。”
sān guó shí qī， wèi gōng cáo cāo pài qiǎn zhū guāng wéi lú jiāng tài shǒu， zhū guāng shuài bīng zhù tún zài wǎn xiàn， dà lì kāi tián zhǒng dào， tóng shí yòu shǐ lìng jiàndié dào wú dì pó yáng lián luò qǐ yì shǒu lǐng， ràng tā men chōng dāng nèi yìng。 dōng wú dàjiàng lǚ méng shuō：“ wǎn xiàn tián dì féi měi， rú guǒ dào hé yī dàn chéng shú shōu gē， wèi jūn bì dìng kuò chōng bīng yuán， xiàng zhè yàng gǎo shàng jǐ nián， cáo cāo qiáng dà de tài shì yī xíng chéng biàn nán yǐ zhì fú liǎo。 yīn cǐ， yīngdāng jìn zǎo bá diào zhū guāng zhè kē dīng zǐ。” jìn 'ér tā yòu xiáng xì dì chén shù liǎo gāi dì de qíng kuàng。
yú shì， sūn quán qīn zì chū zhēng wǎn xiàn、 yī zhòu yè jiù dào dá zhè lǐ。 sūn quán jiē jiàn zhòng jiāng， zhēng xún gōng chéng zhī cè， dà jiādōu jiàn yì cǎi qǔ gòu zhù gōng chéng tǔ shān gāo lěi zhī fǎ， zhǐ yòu lǚ méng tí chū bù tóng kàn fǎ， shuō：“ gòu zhù tǔ shān gāo lěi bì xū jīng guò hǎo duō tiān cái néng wán chéng， děng dào nà shí， dí rén de chéng fáng yǐ jīng zhěng xiū jiā gù， wài bù de jiù bīng bì jiāng gǎn dào， gāi chéng jiù wú fǎ gōng pò liǎo。 kuàng qiě wǒ jūn shì chéng zhe yǔ jì cóng shuǐ dào 'ér lái， cháng ruò zài cǐ tíng liú 'ér dān gē shí rì， shàng zhǎng de jiāng shuǐ bì jiāng tuì jìn， fǎn huí shí dào lù jiù huì fēi cháng jiān nán， wǒ jué dé zhè shì hěn wēi xiǎn de。 jù wǒ guān chá， xiàn jīn gāi chéng bìng bù hěn jiān gù， píng jiè wǒ jūn ruì bù kě dāng díshì qì， cóng sì miàn shí shī wéi gōng， bù yòng duō jiǔ jiù kě pò chéng， rán hòu chéng zháoshuǐ wèi gāo zhǎng 'ér hái jūn， zhè cái shì quán shèng wú sǔn zhī cè 'ā。” wú zhù sūn quán tīng hòu cǎi nà liǎo tā de yì jiàn。 lǚ méng jiù tuī jiàn gān níng dān rèn dēng chéng dū dū， shuài bīng jìn gōng zài qián， lǚ méng shuài lǐng jīng ruì zhù lì suí hòu gēn jìn。 tiān gāng liàng shí wú jūn fā qǐ jìn gōng， lǚ méng shǒu chí gǔ chuí léi gǔ dū zhàn， shì bīng men gè gè lóng téng hǔ yuè， fèn yǒng dēng chéng， jǐn dào chī zǎo fàn shí hòu jiù gōng kè liǎo gāi chéng。 jiē zhe bù jiǔ， wèi jiāng zhāng liáo shuài lǐng yuán bīng jìn zhì jiā shí shí， tīng shuō wǎn chéng yǐ bèi gōng pò， bù dé bù shuài bīng tuì huí。 sūn quán wèile jiǎng shǎng lǚ méng cǐ zhàn suǒ jiàn gōng xūn， dāng jí rèn mìng tā wéi lú jiāng tài shǒu。
【 yuán wén】
fán zhàn， suǒ wèi gōng zhě， zhī bǐ zhě yě。 zhī bǐ yòu kě pò zhī lǐ， zé chū bīng yǐ gōng zhī， wú yòu bù shèng。 fǎ yuē：“ kě shèng zhě， gōng yě。”① sān guó wèi cáo gōng② qiǎn zhū guāng③ wéi lú jiāng tài shǒu， tún wǎn④， dà kāi dào tián， yòu lìng jiànrén⑤ zhāo yòu pó yáng⑥ zéi shuài⑦， shǐ zuò nèi yìng。 wú jiāng lǚ méng yuē：“ yě tián féi měi， ruò yī shōu shú， bǐ zhòng bì zēng， rú shì shù suì， cāo tài jiàn yǐ， yí zǎo chú zhī。”
nǎi jù chén qí zhuàng。 yú shì， sūn quán qīn zhēng〔 wǎn〕， yīzhāo yè zhì⑧， wèn zhū jiāng jì cè， zhū jiāng jiē quàn zuò gāo lěi⑨。
méng yuē：“ zhì lěi bì lì rì nǎi chéng⑩， bǐ chéng bèi yǐ xiū， wài jiù bì zhì， bù kě tú yě。 qiě chéng yǔ shuǐ yǐ rù， ruò yān liú jīng rì⑾， shuǐ bì xiàng jìn⑿， hái dào jiān nán， méng qiè⒀ wēi zhī。 jīn⒁ guān cǐ chéng， bù shèn gù， yǐ sān jūn ruì qì， sì miàn gōng zhī， bù yí shí kě bá， jí shuǐ yǐ guī， quán shèng zhī shù yě。” wú zhù quán cóng zhī。 méng nǎi jiàn gān níng⒂ wéi shēng chéng dū dū⒃， shuài bīng gōng qí qián， méng yǐ jīng ruì jì zhī。 qīn chén⒄ jìn gōng， méng shǒu zhí bāo gǔ⒅， shì zú jiē téng yǒng zì shēng， shí shí pò zhī。 jì 'ér zhāng liáo zhì jiā shí ⒆， wén chéng yǐ bá， nǎi tuì。 quán jiā méng gōng， jí bài lú jiāng tài shǒu。 ⒇【 zhù shì】
① kě shèng zhě， gōng yě： yǔ chū《 sūn zǐ bīng fǎ · xíng piān》。
② cáo gōng： jí cáo cāo。
③ zhū guāng： mǎ běn jí táng běn jiē wù zuò“ zhū gōng”， jīn cóng wáng běn jí wāng běn。
④ wǎn： jí wǎn xiàn， lú jiāng jùn zhì， wèi yú jīn 'ān huī qián shān。
⑤ jiànrén： jí jiàndié。
⑥ pó yáng： jùn míng。 sān guó wú zhì。 zhì suǒ zài jīn jiāng xī bō yáng。
⑦ zéi shuài： mǎ běn zuò“ bài guī”， táng běn zuò“ pàn guī”， wāng běn zuò“ zéi shī”， jiē yǔ shǐ zài bù fú， jīn cóng wáng běn。 zéi shuài， jiù shǐ duì rén mín qǐ yì shǒu lǐng de wū chēng。
⑧ yīzhāo yè zhì： yóu yán yī zhòu yè zhì。
⑨ zuò gāo lěi： wáng běn jí wāng běn zuò“ zuò tǔ shān gōng jù”， yì tóng。
⑩ zhì lěi bì lì rì nǎi chéng： mǎ běn jí táng běn jiē jiāng cǐ jù zhì yú“ méng yuē” zhī qián， dàn jù shǐ zài， cǐ jù shí wéi lǚ méng xiàng sūn quán jìn yán de huà， gù yìng zhì yú“ méng yuē” zhī hòu。⑾ yān liú jīng rì： wèi tíng liú shù rì。 jīng rì， yī rì huò shù rì zhī wèi， zhè lǐ zhǐ shù rì。
⑿ shuǐ bì xiàng jìn： mǎ běn jí táng běn jiē wù zuò“ bì xū jìn hái”， jīn jù shǐ jiàogǎi。 cǐ jù yì wéi shàng zhǎng de jiāng shuǐ bì rán tuì jìn。
⒀ qiè： mǎ běn jí zhū běn jiē wù zuò“ qiē”， jīn jù shǐ jiàogǎi。 qiè， yóu sī， zhè lǐ yòng zuò biǎo shì gè rén yì jiàn de qiān cí。
⒁ jīn： mǎ běn jí táng běn wù zuò“ xú”， jīn cóng wáng běn jí wāng běn。
⒂ gān níng： bā jùn lín jiāng（ jīn sì chuān zhōng xiàn） rén， zì xīng bà。 chū fù liú biǎo， hòu guī sūn quán。 zuò zhàn yǒng gǎn， wéi sūn quán suǒ tuī zhòng， guān zhì xī líng tài shǒu、 zhé chōng jiāng jūn。
⒃ shēng chéng dū dū： mǎ běn jí zhū běn jiē wù zuò“ wài chéng dū dū”， jīn jù shǐ jiàogǎi。 shēng chéng dū dū， xì zuò zhàn lín shí rèn mìng de tǒng bīng gōng chéng de zhǎngguān。
⒄ qīn chén： tiān gāng liàng。
⒅ bāo gǔ： wèi yǐ chuí jī gǔ。 bāo， tóng“ fú”， gǔ chuí， zhè lǐ zuò dòng cí。
⒆ jiā shí： dì míng。 wèi yú jīn 'ān huī tóng chéng běi。
⒇ běn piān shǐ dǎo chū zì《 sān guó zhì · wú shū · lǚ méng chuán》 jí péi sōng zhī zhù yǐn《 wú shū》。
３ ８。 shǒu zhàn【 tí shì】
běn piān yǐ《 shǒu zhàn》 wéi tí， zhǐ zài chǎn shù cǎi yòng fáng yù fāng shì zuò zhàn suǒ yìng zhǎng wò de yuán zé。 tā rèn wéi， fáng yù zuò zhàn shì yǐ“ zhī jǐ” wéi qián tí tiáo jiàn de。 jiù shì shuō， dāng zài zhī dào zì jǐ lì liàng shàng wèi dá dào zú yǐ mǎ shàng zhàn shèng dí rén de shí hòu， yào qǔ fáng yù zuò zhàn fāng shì yǐ xiāo hào hé pí bèi dí rén， dài dí chū xiàn yòu bèi wǒ dǎ bài de tiáo jiàn shí， zài zhuǎn rù jìn gōng， biàn méi yòu bù shèng lì de。 lián xì qián piān《 gōng zhàn》 suǒ chǎn shù de guān diǎn， bù nán kàn chū， cóng dí wǒ shuāng fāng lì liàng duì bǐ de shí jì chū fā， néng gōng zé gōng， bù néng gōng zé shǒu， cǐ zhǒng yǐ jù bù tóng tài shì cǎi qǔ bù tóng zuò zhàn fāng shì， yǐ jí gēn jù shì tài de fā zhǎn biàn huà 'ér shì shí zhuǎn huàn gōng shǒu zuò zhàn fāng shì de sī xiǎng， zhè zhèng shì《 bǎi zhàn qí lüè》 zuò zhàn móu lüè de xiān míng tè diǎn zhī yī。 háo wú yí yì， zhè shì wán quán fú hé zhàn zhēng shí jì hé zuò zhàn xū yào de zhèng què zhǐ dǎo。 gèng nán néng kě guì de shì， běn piān《 shǒu zhàn》 suǒ lùn nèi róng， yǐ jīng míng xiǎn bāo hán yòu xiān shǒu hòu gōng、 gōng shǒu jié hé de jī jí fáng yù de zhòng yào sī xiǎng。
xī hàn jǐng dì qián yuán sān nián（ gōng yuán qián１５４ nián）， dàjiàng zhōu yà fū píng dìng wú、 chǔ qī guó pàn luàn de zhàn zhēng， biàn shì yùn yòng xiān shǒu hòu gōng、 gōng shǒu jié hé de jī jí fáng yù zhàn lüè de chéng gōng zhàn lì。 dāng shí， wú、 chǔ lián jūn shì qī zhū hóu wáng suǒ shǔ bù duì zhōng lì liàng zuì wéi qiáng dà de jūn duì。 yīn cǐ， zhàn shèng wú、 chǔ lián jūn， shì píng dìng qī guó pàn jūn de guān jiàn。 dàjiàng zhōu yà fū shòu mìng hòu， tā jī yú duì chǔ jūn piāo qīng、 wú jūn jīng ruì de shí jì qíng kuàng de zhèng què fēn xī， cǎi qǔ liǎo“ yǐ liáng wěi zhī”、 jiān shǒu chāng yì bù zhàn， sì dí pí bì 'ér hòu jī de xiān shǒu hòu gōng de zuò zhàn zhǐ dǎo fāng zhēn。 liáng guó dì chù wú、 chǔ lián jūn xī jìn 'ér duó qǔ guān zhōng de bì jīng zhī lù， yà fū yǐ liáng wéi 'ěr， shí shī jiān shǒu， zhè jì kě yǐ xī yǐn、 chí zhì hé xiāo hào wú、 chǔ lián jūn， yòu wéi hàn jūn zhù lì jù shǒu chāng yì yào dì、 jìn xíng jué zhàn de chōng fēn zhǔn bèi， tí gōng liǎo kě kào bǎo zhàng。 gù zhōu yà fū shuài jūn jìn jù chāng yì yǐ hòu， bùwèi wú、 chǔ jūn de duō cì tiǎo zhàn suǒ dòng， tā yī fāng miàn píng jù shēn gōu gāo lěi， jiān bì bù chū， yǐ bǎo cún jué zhàn de zú gòu bīng lì， yī fāng miàn jí shí pài bīng jié duàn liǎo wú、 chǔ jūn de yùn liáng dào lù， cóng 'ér shǐ dí rén lì jí xiàn rù liáng jué lì pí de kùn jìng， zuì hòu bù dé bù yǐn bīng hòu chè。 zài cǐ jué zhàn shí jī yǐ jīng wán quán chéng shú de qíng kuàng xià， zhōu yà fū bù shī shí jī dì shuài jūn měng liè zhuī jī， zhōng yú dà bài wú、 chǔ lián jūn， qǔ dé liǎo píng dìng qī guó pàn luàn zhàn zhēng de jué dìng xìng shèng lì。
【 yì wén】
dà fán zhàn zhēng zhōng suǒ shuō de fáng shǒu， shì zhǐ zài liǎo jiě liǎo jǐ fāng qíng kuàng hòu suǒ cǎi qǔ de zuò zhàn xíng dòng。 jiù shì shuō， dāng liǎo jiě dào zì jǐ méi yòu lì jí zhàn shèng dí rén de tiáo jiàn shí， wǒ jiù jiān shǒu bù yǔ dí rén jiāo zhàn， děng dào dí rén chū xiàn kě yǐ bèi wǒ zhàn shèng de tiáo jiàn shí， jiù bù shī shí jī dì chū bīng jìn gōng tā， zhè yàng zuò zhàn jiù méi yòu bù shèng lì de。 chéng rú bīng fǎ suǒ shuō：“ liǎo jiě dào zì jǐ bù néng lì jí zhàn shèng dí rén shí， jiù yào cǎi qǔ fáng shǒu zuò zhàn。”
xī hàn jǐng dì shí qī， wú、 chǔ děng qī zhū hóu guó fā dòng wǔ zhuāng pàn luàn， jǐng dì mìng yǐ zhōu yà fū wéi tài wèi， shuài jūn dōng xiàng jìn jī wú、 chǔ děng qī guó pàn jūn。 zhōu yà fū yīn cǐ 'ér qīn zì qǐng shì jǐng dì shuō：“ chǔ guó děng jūn duì xiōng hàn qīng jié， yī shí nán yǐ yǔ tā zhèng miàn jiāo fēng。 wǒ dǎ suàn zàn shí bǎ liáng guó shěqì gěi tā men， dàn yào pài bīng duàn jué tā men de yùn liáng dào lù， zhè yàng cái kě yǐ zhì fú tā。” jǐng dì tóng yì liǎo zhè gè yì jiàn。 zhōu yà fū shòu rèn hòu diào jí bù duì zhì xíng yáng shí， wú guó jūn duì zhèng zài jìn gōng liáng guó， liáng guó wēi jí nǎi xiàng zhōu yà fū qǐng qiú yuán jiù。 zhōu yà fū què shuài jūn jìn zhì dōng běi fāng xiàng de chāng yì， gāo zhù bì lěi 'ér jiān shǒu bù chū zhàn。 liáng wáng pài qiǎn shǐ zhě qián wǎng qǐng qiú yà fū chū yuán， yà fū yǐ cǎi qǔ jiān shǒu bù chū de zhàn lüè wèiyòu lì， ér bù kěn qián wǎng jiù yuán liáng guó。 liáng wáng wú nài， yòu shàng shū yú jǐng dì， jǐng dì zhào lìng zhōu yà fū jiù yuán liáng guó， yà fū jù bù fèng mìng， réng rán jiān shǒu bì lěi 'ér bù chū bīng jiù liáng， tóng shí què pài qiǎn gōng gāo hóu hán tuí dāng děng rén shuài lǐng qīng qí qiē duàn liǎo wú、 chǔ jūn hòu fāng de yùn liáng dào lù。
wú、 chǔ jūn yóu yú quē liáng jī 'è， xiǎng yào tuì bīng， bìng duō cì xiàng yà fū bù duì tiǎo zhàn， dàn yà fū shǐ zhōng jiān shǒu bì lěi 'ér bù chū bīng yìng zhàn。 yī tiān yè lǐ， yà fū jūn yíng tū rán jīng luàn， hù xiāng gōng rǎo， jìng zhì nào dào yà fū zhàng qián， dàn tā què bù dòng shēng sè dì jìng wò bù qǐ。 bù yī huì， jīng luàn zì xī， bù duì chóngxīn wěn dìng xià lái。 qí hòu， wú jūn bēn xí yà fū jūn yíng de dōng nán jiǎo， zhōu yà fū què lìng bù duì fáng bèi xī běi jiǎo yǐ diào dòng dí rén jiù fàn。 bù jiǔ， wú jūn jīng ruì zhù lì guǒ rán bēn xiàng xī běi jiǎo， dàn què wú fǎ gōng rù。 wú、 chǔ jūn shí zài jī 'è nán nài， biàn yǐn bīng chè tuì liǎo。 zhōu yà fū chéng jī chū dòng jīng ruì bù duì gēn zōng zhuī jī， dà pò wú jūn。 wú wáng liú bì diū qì dà bù duì， zhǐ dài shù qiān míng jīng zhuàng qīn bīng táo zǒu， táo wǎng jiāng nán de dān tú， qǐ tú fù yú wán kàng。 hàn jūn chéng shèng zhuī jī， quán bù fú huò liǎo liú bì suǒ diū qì de bù duì， jiàng fú liǎo wú guó suǒ xiá zhī jùn xiàn。 zhōu yà fū xià xuán shǎng lìng shuō：“ yòu shuí néng zhuā huò wú wáng de， zhòng shǎng qiān jīn。” yī gè duō yuè yǐ hòu， dōng yuè rén biàn zhǎn liǎo wú wáng shǒu jí qián lái bào gōng qǐng shǎng。
cǐ yì， zhōu yà fū shuài jūn tóng pàn jūn xiāng gōng shǒu lì shí sān gè yuè， wú、 chǔ pàn luàn jiù bèi quán bù píng dìng liǎo。
【 yuán wén】
v fán zhàn， suǒ wèi shǒu zhě， zhī jǐ zhě yě。 zhī jǐ yòu wèi kě shèng zhī lǐ， zé wǒ qiě gù shǒu， dài dí yòu kě shèng zhī lǐ， zé chū bīng yǐ jī zhī， wú yòu bù shèng。 fǎ yuē：“ zhī bù kě shèng， zé shǒu。”① hàn jǐng dì shí， wú、 chǔ qī guó fǎn②， yǐ zhōu yà fū③ wéi tài wèi， dōng jī wú、 chǔ qī guó。 yīn zì qǐng yú shàng yuē：“ chǔ bīng piāo qīng④， nán yǔ zhēng fēng， yuàn yǐ liáng⑤ wěi zhī、 jué qí shí dào， nǎi kě zhì yě。” shàng xǔ zhī。 yà fū shuài bīng jì huì bīng xíng yáng⑥， wú fāng gōng liáng， liáng jí， qǐng jiù yú yà fū。 yà fū shuài bīng dōng běi zǒu chāng yì⑦， jiān bì 'ér shǒu。 liáng wáng shǐ shǐ qǐng yà fū， yà fū shǒu piányí， bù wǎng jiù。 liáng shàng shū yú jǐng dì， dì zhào yà fū jiù liáng。 yà fū bù fèng zhào， jiān bì bù chū， ér shǐ gōng gāo hóu⑧ děng jiāng qīng qí jué wú、 chǔ bīng hòu shí dào。 wú、 chǔ bīng fá liáng， jī， yù tuì， shù tiǎo zhàn， zhōng bù chū。 yè， yà fū jūn zhōng jīng luàn， zì xiāng gōng jī zhì yú zhàng xià。 yà fū jiān wò bù qǐ， qǐng zhī， zì dìng。 hòu wú bēn bì dōng nán zōu⑨， yà fū shǐ bèi xī běi。 yǐ 'ér， wú bīng guǒ bēn xī běi， bù dé rù。 wú、 chǔ bīng jī， nǎi yǐn bīng tuì。 yà fū chū jīng bīng zhuī jī， dà pò zhī。 wú wáng bì qì qí jūn， yǔ zhuàng shì shù qiān rén wáng zǒu， bǎo yú jiāng nán dān tú⑩。 hàn bīng yīn chéng shèng zhuī jī， jìn lǔ zhī， jiàng qí jùn xiàn。 yà fū xià lìng yuē：“ yòu dé wú wáng zhě， shǎng qiān jīn。” yuè yú， yuè rén zhǎn〔 wú wáng〕 shǒu yǐ gào。 fán xiāng gōng shǒu sān yuè⑾， ér wú、 chǔ xī píng。⑿【 zhù shì】
① zhī bù kě shèng， zé shǒu： yǔ chū《 sūn zǐ bīng fǎ · xíng piān》， dàn yǔ sūn zǐ yuán wén lüè yì， yuán wén shì：“ bù kě shèng zhě， shǒu yě。”
② wú、 chǔ qī guó fǎn： xī hàn chū nián， gāo zǔ liú bāng wéi gǒng gù liú shì jiā zú de zuì gāo fēng jiàn tǒng zhì dì wèi， dà fēng tóng xìng zǐ dì wéi wáng。 shòu fēng de zhū hóu wáng， zài qí fēng guó zhī nèi， yòu zì xíng shōu qǔ zū fù、 zhǔ yán zhù qián de quán lì， yīn 'ér zhú jiàn xíng chéng yǔ zhōng yāng zhèng quánxiàng kàng héng de dú lì wáng guó。 dào wén、 jǐng 'èr dì shí， xiān hòu cǎi nà jiǎ yì、 cháo cuò jiàn yì， shí xíng xuē ruò wáng guó fēng dì de cuò shī， yǐ jiā qiáng zhōng yāng jí quán。 zhè jiù jī qǐ zhū hóu wáng de yán zhòng bù mǎn。 jǐng dì qián yuán sān nián（ gōng yuán qián１５４ nián） wú wáng liú bì lián hé chǔ wáng liú wù、 zhào wáng liú suì、 jiāo dōng wáng liú xióng qú、 jiāo xī wáng liú mǎo、 Jǐnán wáng liú bì guāng、 zī chuān wáng liú xián děng， yǐ zhū cháo cuò wéi míng， fā dòng dà guī mó wǔ zhuāng pàn luàn。 hòu wéi zhōng yāng zhèng fǔ xiān hòu píng dìng。
③ zhōu yà fū： xī hàn míng jiāng。 hàn chū dàjiàng zhōu bó zhī zǐ， chū fēng tiáo hóu， wén dì shí shòu mìng zhù jūn xì liǔ（ jīn shǎn xī xián yáng xī nán）， zài fáng yù xiōng nú guì zú jìn gōng de dǒu zhēng zhōng， jūn gōng zhuó zhù， zhì jūn yán zhěng。 jǐng dì shí yīn shuài jūn píng dìng wú、 chǔ qī guó pàn luàn yòu gōng， shēng rèn chéngxiàng。
④ piāo qīng： wèi yǒng měng qīng jié。
⑤ liáng： jí liáng guó， xī hàn chū suǒ fēng zhū hóu guó zhī yī。
⑥ xíng yáng： dì míng。 wèi yú jīn hé nán xíng yáng dōng běi。
⑦ chāng yì： shǔ liáng dì， wèi yú jīn shān dōng jīn xiāng xī běi。
⑧ gōng gāo hóu： mǎ běn jí zhū běn jiē tuō“ gōng”， jīn jù shǐ bǔ。 gōng gāo hóu， jí hán wáng xìn zhī zǐ tuí dāng。 hàn wén dì shí sì nián（ gōng yuán qián１６６ nián）， tuí dāng zì xiōng nú guī hàn， bèi fēng wéi gōng gāo hóu。 gōng gāo， xiàn míng， wèi yú jīn hé běi fù chéng nán。
⑨ zōu（ ｚ ōｕ）： yì tóng yú， jiǎo luò。
⑩ dān tú： dì míng。 wèi yú jīn jiāng sū zhèn jiāng dōng nán。
⑾ sān yuè： mǎ běn jí zhū běn jiē wù zuò“ qī yuè”， jīn jù shǐ jiàogǎi。
⑿ běn piān shǐ lì chū zì《 shǐ jì · jiàng hóu zhōu bó shì jiā》， yòu jiàn yú《 hàn shū · zhōu bó chuán fù zhōu yà fū》。
３９。 xiān zhàn【 tí shì】
běn piān yǐ《 xiān zhàn》 wéi tí， zhǐ zài chǎn shù yùn yòng“ xiān fā zhì rén” zuò zhàn yuán zé de tiáo jiàn jí qí zuò yòng wèn tí。 tā rèn wéi， zài yǔ dí rén zuò zhàn zhōng， duì yú lì zú wèi wěn de lái fàn zhī dí， yīngdāng cǎi qǔ“ xiān fā zhì rén”， dǎ dí cuò shǒu bù jí。
zhè yàng， kě yǐ xùn sù wǎ jiě dí rén dǒu zhì， duó qǔ zuò zhàn shèng lì。 zhè lǐ yǐn zì《 zuǒzhuàn》 de“ xiān rén yòu duó rén zhī xīn” yī yǔ， qí zhù zhǐ zài yú lùn duàn“ xiān fā zhì rén” yuán zé zài zhàn yì zhàn dǒu shàng de zhòng yào zuò yòng wèn tí。 zhàn zhēng de lì shǐ jīng yàn zhèng míng， zài jù bèi xiān fā zhì rén de tiáo jiàn xià， gǎn yú xiān dí fā dòng gōng jī， jiù néng xùn sù qǔ dé zuò zhàn shèng lì； bù gǎn xiān dí fā dòng gōng jī， jiāng huì yí wù zhàn jī 'ér kě néng dǎo zhì zuò zhàn de shī bài。 chūn qiū chū qī， sòng xiāng gōng bài yú chǔ jūn de hóng shuǐ zhī zhàn， jiù shì yī gè zài jù bèi xiān fā zhì rén de tiáo jiàn xià， bù gǎn xiān dí fā dòng gōng jī 'ér zuì zhōng dǎo zhì shī bài de diǎn xíng zhàn lì。
zhōu xiāng wáng shí sì nián（ gōng yuán qián６３８ nián）， sòng、 chǔ liǎng guó zhēng duó bà zhù dì wèi 'ér jiāo zhàn yú hóng shuǐ zhī yù。 cóng dāng shí shuāng fāng bīng lì duì bǐ de qíng kuàng kàn， sòng jūn suī chǔyú jǐ guǎ dí zhòng de bù lì tài shì， dàn cóng shuāng fāng suǒ chù de dì lǐ tiáo jiàn lái kàn， sòng jūn zé yòu hóng shuǐ zhè dào“ tiān xiǎn” kě yǐ píng shì。 zài cǐ xíng shì xià， sòng jūn zhǐ yòu píng jù hóng shuǐ zhī xiǎn， cǎi yòng líng huó qiǎo miào de zhàn fǎ， gěi lái fàn de chǔ jūn yǐ chū qí bù yì dì gōng jī， cái yòu qǔ dé shèng lì de kě néng xìng。 kě shì， gēn běn bù dǒng zhàn zhēng guī lǜ hé zuò zhàn zhǐ dǎo yì shù de sòng xiāng gōng， jìng yǐ suǒ wèi gǔ zhī jūn zǐ“ bù yǐ zǔ 'ài”（ jiàn《 zuǒzhuàn · xī gōng 'èr shí 'èr nián》， xià tóng。 cǐ jù yì wèi bù píng jù xiǎn yào dì xíng lán jī dí rén。）、“ bù gǔ bù chéng liè”（ yì jí bù gōng jī méi yòu liè hǎo zhèn shì de dí jūn） děng cí wéi yóu， jù jué liǎo sī mǎ zǐ yú duō cì tí chū de xiān jī zhì dí de zhèng què jiàn yì， jiē lián sàng shī gōng jī chǔ jūn de yòu lì zhàn jī， ér dǎo zhì sòng jūn shī bài， tā běn rén yě zhōng jiàn shòu shāng， bù jiǔ 'ér sǐ qù， chéng wéi zhàn zhēng shǐ shàng yí xiào qiān gǔ de yī dà chǔn shì。 cóng cǐ， zhè gè céng yī dù chéng wéi bà zhù de sòng guó biàn yǒng yuǎn yī jué bù zhèn liǎo。 sòng jūn de shī bài， gù rán yòu qí guó nèi de shēn kè yuán yīn， rán 'ér， sòng xiāng gōng“ nà zhǒng chǔn zhū shì de rén yì dào dé”（ máo zé dōng yǔ） jí qí zuò zhàn shàng de xiā zhǐ huī， què shì zào chéng sòng jūn hóng shuǐ zhī zhàn cǎn bài de zhù yào 'ér zhí jiē de yuán yīn。
【 yì wén】
dà fán duì dí zuò zhàn， rú guǒ dí rén gāng gāng lái dào， qí zhèn jiǎo hái méi yòu lì wěn， duì xíng wèi lái dé jí zhěng dùn， yīngdāng xiān jī chū bīng jí sù jìn jī tā， zhè yàng jiù kě yǐ qǔ dé shèng lì。 chéng rú bīng fǎ suǒ shuō：“ xiān fā zhì rén， yòu zhì dí sàng hún pò dǎn de zuò yòng。”
chūn qiū shí qī， sòng xiāng gōng shuài bīng yǔ chǔ guó jūn duì jiāo zhàn yú hóng shuǐ zhī yù。 sòng jūn yǐ jīng bǎi hǎo zhèn shì， dàn chǔ jūn hái méi yòu quán bù dù guò hóng shuǐ。 zhè shí， sī mǎ zǐ yú xiàng sòng xiāng gōng jiàn yì shuō：“ chǔ jūn zhòng duō， wǒ jūn guǎ shǎo， yīngdāng chéng qí hái wèi quán bù dù hé zhī shí， qǐng jūn wáng xià lìng jí sù gōng jī tā。” sòng xiāng gōng méi yòu tóng yì。 děng dào chǔ jūn quán bù dù guò hóng shuǐ dàn shàng wèi bǎi hǎo zhàn dǒu duì liè zhī shí， zǐ yú zài cì qǐng qiú sòng xiāng gōng xià lìng bù duì gōng jī tā， sòng xiāng gōng yòu méi yòu tóng yì。 zhí dào chǔ jūn bǎi hǎo duì liè， sòng xiāng gōng cái zhǐ huī bù duì yǔ qí jiāo zhàn， jiēguǒ zāo dào cǎn bài。
【 yuán wén】
fán yǔ dí zhàn， ruò dí rén chū lái， zhèn shì wèi dìng， hángzhèn wèi zhěng， xiān yǐ bīng jí jī zhī， zé shèng。 fǎ yuē：“ xiān rén yòu duó rén zhī xīn。”① chūn qiū， sòng xiāng gōng② jí chǔ rén zhàn yú hóng③， sòng rén jì chéng liè， chǔ rén wèi jì jì。 sī mǎ zǐ yú④ yuē：“ bǐ zhòng wǒ guǎ， jí qí wèi jì jì， qǐng jí jī zhī。” gōng fú xǔ。 jì jì wèi chéng liè， zǐ yú fù qǐng。 gōng fù wèi zhī xǔ。 jí chéng liè 'ér zhàn， sòng shī bài jì。⑤【 zhù shì】
① xiān rén yòu duó rén zhī xīn： yǔ chū《 zuǒzhuàn · zhāo gōng 'èr shí yī nián》 yǐn zì《 jūn zhì》。
② sòng xiāng gōng： chūn qiū shí sòng guó guó jūn， míng cí fù。 qí huán gōng sǐ hòu， tā yǔ chǔ guó zhēng duó bà zhù， yī dù wéi chǔ suǒ jū。 qí hòu， yǔ chǔ jūn zhàn yú hóng shuǐ， yīn qí bù tīng quàn jiàn， kōng jiǎng“ rén yì” ér lǚ shī yòu lì zhàn jī， jiēguǒ bèi chǔ jūn dǎ bài shòu shāng， bù jiǔ yīn shāng zhòng 'ér sǐ。
③ hóng： jí hóng shuǐ， wèi yú jīn hé nán zhè chéng xī běi。
④ sī mǎ zǐ yú： sī mǎ， guān zhí míng， zhǎng guǎn jūn zhèng hé jūn fù。 xī zhōu shǐ zhì， chūn qiū、 zhàn guó réng yán yòng。 zǐ yú， rén míng， jí sòng xiāng gōng shù xiōng gōng zǐ mù yí， yǔ qián《 zhōu zhàn》 suǒ yǐn shǐ lì zhōng de“ sī mǎ zǐ yú” fēi yī rén。
⑤ běn piān shǐ lì chū zì《 zuǒzhuàn · xī gōng 'èr shí 'èr nián》。
４０。 hòu zhàn【 tí shì】
běn piān yǐ《 hòu zhàn》 wéi tí， zhǐ zài chǎn shù yùn yòng“ hòu fā zhì rén” zuò zhàn yuán zé de tiáo jiàn jí qí zuò yòng wèn tí， yǔ qián piān《 xiān zhàn》 nǎi shì xiāng fǎn xiāng chéng de zǐ mèi piān。 tā yǐ《 zuǒzhuàn》 de“ hòu yú rén yǐ dài qí shuāi” wéi lǐ lùn gēn jù， zhù zhāng duì yú hángzhèn yán zhěng、 shì qì ruì shèng de lái fàn zhī dí， bù yào qīng yì yǔ zhī jué zhàn ， yīngdāng cǎi qǔ“ hòu fā zhì rén” ér jiān bì bù chū， děng dài dí rén chū xiàn zhèn jiǔ qì shuāi、 shī lǎo bīng pí de qíng kuàng shí， zài chū bīng gōng jī zhī， biàn kě qǔ dé shèng lì。 zhè yī zuò zhàn sī xiǎng wú yí shì zhèng què de。 jù bèi xiān jī zhì dí de tiáo jiàn 'ér bù gǎn yú shì shí chū bīng jìn gōng dí rén， zhè shì yòu qīng bǎo shǒu zhù yì； bù jù bèi xiān jī zhì dí de tiáo jiàn què qīng shuài chū bīng jìn gōng dí rén， zhè shì zuǒ qīng mào xiǎn zhù yì。 cǐ liǎng zhǒng qīng xiàng， dū jí yì dǎo zhì zuò zhàn de shī bài， yīn cǐ， rú hé fáng zhǐ zài duì dí zuò zhàn zhōng kě néng fā shēng de shàng shù liǎng zhǒng zhì bài qīng xiàng， biàn chéng wéi lì dài bīng jiā shí fēn zhù zhòng yán jiū jiě jué de wèn tí。 táng chū lǐ shì mín shuài bīng kàng jī dòu jiàn dé jūn de hǔ láo zhī zhàn， biàn shì zài bù jù bèi xiān jī zhì dí tiáo jiàn xià yùn yòng“ hòu fā zhì rén” yuán zé 'ér qǔ shèng de diǎn xíng yī lì。
táng gāo zǔ wǔ dé sì nián（ gōng yuán６２１ nián） wǔ yuè， zhèng dāng qín wáng lǐ shì mín shuài jūn wéi gōng jù shǒu luò yáng de wáng shì chōng de shí hòu， jù hé běi chēng xià wáng de dòu jiàn dé yìng wáng shì chōng zhī qiú yuán， qīn shuài shí wàn dà jūn nán xià dù guò huáng hé hòu zhèng xiàng luò yáng fāng xiàng jī dòng。 xiǎn 'ér yì jiàn， yī dàn dòu、 wáng hé shì， nà me， cóng bīng lì duì bǐ hé zhàn chǎng tài shì shàng， jiāng shǐ táng jūn chǔyú liè shì hé bèi dòng 'áidǎ zhī dì wèi。 ér duì cǐ zhǒng yán jùn xíng shì， lǐ shì mín chén zhe yìng zhàn， yī miàn liú bù fēn bīng lì jì xù wéi kùn luò yáng de wáng shì chōng， yī miàn qīn shuài jīng ruì qí bīng xùn sù dōng xiàng jìn jù hǔ láo guān yǐ zǔ jié xī jìn de dòu jiàn dé。 táng jūn jìn zhù hǔ láo hòu， lǐ shì mín qīn zì dēng gāo guān chá dāng miàn dí qíng， bìng gēn jù dí rén lái shì xiōng měng de shí jì qíng kuàng， cǎi qǔ liǎo 'àn bīng bù dòng yǐ píng xiǎn gù shǒu， dài jī pò dí yǐ hòu fā zhì rén de zhèng què zuò zhàn fāng zhēn， pò shǐ dòu jiàn dé de shí wàn dà jūn shòu zǔ yú hǔ láo zhī dōng yuè yú bù dé xī jìn， yǐ jīng wán quán xiàn yú shī lǎo qì shuāi de kùn nán jìng dì。 cǐ shí， lǐ shì mín jiàn yú chū bīng jī dí de shí jī yǐ jīng chéng shú， yú shì qīn shuài chéng yǎo jīn、 qín shū bǎo děng qí bīng zhù lì dōng jìn“ zhí tū chū qí zhèn hòu”（ jiàn《 jiù táng shū · tài zōng jì shàng》）， shí shī nèi wài jiā jī， yī jǔ jiān miè dòu jūn， shēng qín dòu jiàn dé。 ěr hòu， lǐ shì mín chéng shèng huī jūn huí gōng luò yáng， bīng bù xuè rèn dì pò jiàng liǎo wáng shì chōng， qǔ dé liǎo zhěng gè zuò zhàn de quán miàn shèng lì。
【 yì wén】
dà fán zuò zhàn zhōng， rú guǒ yù dào dí rén zhèn róng yán zhěng qiě shì qì ruì shèng shí， bù kě mào rán yǔ qí jué zhàn ， yīngdāng jiān shǒu bì lěi yǐ dài yòu lì shí jī； děng dào dí rén liè zhèn guò jiǔ 'ér shì qì shuāi luò zhī shí， zài chū bīng gōng jī tā， jiù méi yòu bù shèng lì de。 chéng rú bīng fǎ suǒ shuō：“ hòu fā zhì rén shì wèile děng dài dí rén shì qì shuāi luò shí zài gōng jī tā。”
táng gāo zǔ wǔ dé sì nián（ gōng yuán６２１ nián） wǔ yuè， qín wáng lǐ shì mín shuài jūn wéi gōng luò yáng de wáng shì chōng， dòu jiàn dé yìng wáng shì chōng zhī qǐng 'ér shuài lǐng quán bù bīng mǎ zì hé běi 'ér lái yuán jiù。 lǐ shì mín shuài jūn dōng jìn 'ě shǒu hǔ láo yǐ zǔ jié dòu jiàn dé jūn。 dòu jiàn dé yú sì shuǐ yǐ dōng bù zhèn， mián yán héng guàn shù lǐ， táng jūn jiànglǐng wàng jiàn cǐ qíng dū miàn shēng jù sè。 lǐ shì mín qīn shuài shù míng qí bīng dēng shàng gāo gāng guān chá dí zhèn， huí tóu duì jiànglǐng men shuō：“ dòu jiàn dé zì shān dōng（ zhǐ tài xíng shān yǐ dōng dì qū） qǐ bīng zhì jīn， shàng wèi yù dào guò qiáng dà duì shǒu。 rú jīn tā men yuè guò xiǎn yào dì dài 'ér xuān nào bù zhǐ， zhè shuō míng qí jūn duì méi yòu yán gé de hào lìng； pò jìn wǒ men chéng qián 'ér bù liè yíng zhèn， zhè shuō míng qí yòu qīng shì wǒ jūn de xīn lǐ。 duì cǐ， wǒ men yào 'àn bīng bù yǔ qí jiāo zhàn， yǐ děng dài qí shì qì shuāi luò zhī shí； tā men liè zhèn guò jiǔ 'ér shì zú jī pí， bì jiāng zì xíng tuì zǒu， chéng qí hòu tuì 'ér chū bīng zhuī jī， nǎ yòu bù shèng zhī lǐ！ wǒ yǔ zhū wèi yuē dìng， yī dìng yào zài zhōng wǔ gāng guò zhī shí dǎ bài tā。” dòu jiàn dé jūn cóng qīng chén bǎi kāi zhèn shì， zhí dào zhōng wǔ shí fēn（ yě bù jiàn táng jūn chū zhàn）， shì zú men jī pí bù kān， gè gèdōu wú jīng dǎ cǎi dì zuò zài duì liè lǐ， yǐ zhì yòu yòu hù xiāng zhēng duó yǐn shuǐ de。 lǐ shì mín（ jiàn cǐ qíng jǐng） biàn mìng lìng yǔ wén shì jí shuài lǐng sān bǎi qí bīng， jīng dí zhèn zhī xī xiàng nán jí chí， bìng gào jiè tā shuō：“ rú guǒ cǐ jǔ réng bù jiàn dí jūn yòu hòu tuì xíng dòng， nǐ yìng yǐn bīng tuì huí； rú guǒ fā jué dí jūn xíng dòng liǎo， jiù yìng shuài bīng xiàng dōng chū jī。” yǔ wén shì jí gāng guò dí zhèn， dí jūn guǒ rán xíng dòng liǎo。 lǐ shì mín zhè shí duì bù jiāng shuō：“ xiàn zài kě yǐ chū jī liǎo。” yú shì， mìng lìng qí bīngjiàng lǐng shù qí liè zhèn， cóng hǔ láo guān shàng yǐ gāo wū jiàn líng zhī shì zhí chā nán shān， yán zhe shān gǔ xiàng dōng， xí jī dí jūn bèi hòu。 dòu jiàn dé jí máng shuài lǐng qí jūn xiàng hòu chè tuì， gāng gāng tuì dào dōng shān pō chù， hái wèi lái dé jí zhěng dùn hǎo duì wǔ， lǐ shì mín yǐ shuài lǐng qīng qí bīng chōng shā guò lái。 táng jūn suǒ xiàng zhī chù， dí jūn wú bù wǎ jiě kuì sàn。
táng jūn dàjiàng chéng yǎo jīn děng suǒ shuài qí bīng juǎnqǐ jūn qí chōng jìn dí zhèn， jìng zhí tū jī dí jūn zhèn hòu， qí zhāng qí zhì， nèi wài fèn jī， dà bài dí jūn， huó zhuō liǎo dòu jiàn dé。
【 yuán wén】
fán zhàn， ruò dí rén hángzhèn zhěng 'ér qiě ruì， wèi kě yǔ zhàn， yí jiān bì dài zhī， hòu qí zhèn jiǔ qì shuāi， qǐ 'ér jī zhī， wú yòu bù shèng。 fǎ yuē：“ hòu yú rén yǐ dài qí shuāi。”① táng wǔ dé② zhōng， tài zōng③ wéi wáng shì chōng④ yú dōng dū⑤， dòu jiàn dé⑥ xī zhòng lái jiù。 tài zōng shǒu wǔ láo⑦ yǐ jù zhī。
jiàn dé zhèn sì shuǐ⑧ dōng， mí gèn shù lǐ， zhū jiāng jiē yòu jù sè。 tài zōng jiāng shù qí dēng gāo yǐ guān zhī， wèi zhū jiāng yuē：“ zéi qǐ shān dōng⑨， wèi jiàn dà dí。 jīn dù xiǎn 'ér 'áo， shì jūn wú zhèng lìng； bī chéng 'ér zhèn zhě， yòu qīng wǒ zhī xīn yě。 wǒ 'àn bīng bù dòng， dài bǐ qì shuāi， zhèn jiǔ zú jī， bì jiāng zì tuì， tuì 'ér jī zhī， hé wǎng bù kè！” jiàn dé liè zhèn， zì chén zhì wǔ shí⑩， zú jī juàn， jiē liè zuò， yòu zhēng yǐn shuǐ。 tài zōng lìng yǔ wén shì jí⑾ shuài sān bǎi qí， jīng zéi zhèn zhī xī， chí 'ér nán， jiè yuē：“ zéi ruò bù dòng， zhèng yí tuì guī； rú jué qí dòng， yí shuài dōng chū。” shì jí cái guò， zéi zhòng guǒ dòng。 tài zōng yuē：“ kě jī yǐ。” nǎi mìng qí jiāng jiàn qí liè zhèn， zì wǔ láo chéng gāo rù nán shān， xún gǔ 'ér dōng， yǐ yǎn zéi bèi。 jiàn dé jù shuài qí zhèn， què zhǐ dōng yuán， wèi jí zhěng liè， tài zōng qīng qí jī zhī， suǒ xiàng pīmǐ。 chéng yǎo jīn⑿ děng zhòng qí chán fān⒀ ér rù， zhí tū chū zéi zhèn hòu， qí zhāng qí zhì， biǎo lǐ jù fèn， zéi zhòng dà kuì， shēng qín jiàn dé。⒁【 zhù shì】
① hòu yú rén yǐ dài qí shuāi： yǔ chū《 zuǒzhuàn · zhāo gōng 'èr shí yī nián》 yǐn zì《 jūn zhì》。 dàn yǔ yuán wén lüè yì， yuán wén wéi：“ hòu rén yòu dài qí shuāi”。
② wǔ dé： táng gāo zǔ lǐ yuān de nián hào。
③ tài zōng： jí táng tài zōng lǐ shì mín。 lǐ shì mín shuài jūn wéi gōng wáng shì chōng、 kàng jī dòu jiàn dé zhī zhàn fā shēng zài táng gāo zǔ wǔ dé sì nián（ gōng yuán６２１ nián）， cǐ shí lǐ shì mín wéi qín wáng， shàng wèi jí dì wèi。
④ wáng shì chōng： suí dài guān lì。 xīn fēng（ jīn shǎn xī lín tóng dōng běi） rén， zì xíng mǎn。 suí yáng dì shí rèn jiāng dū tōng shǒu děng zhí， zhèn yā guò suí mò nóng mín qǐ yì。 dà yè shí sì nián（ gōng yuán６１８ nián） sān yuè， suí yáng dì yú jiāng dōubèi shā hòu， tā zài luò yáng yōng lì yuè wáng yáng dòng wéi dì， cì nián fèi dòng， zì chēng huáng dì， guó hào zhèng。 táng wǔ dé sì nián bèi lǐ shì mín dǎ bài jiàng táng。
⑤ dōng dū： jí luò yáng（ wèi yú jīn hé nán luò yáng dōng）。 suí dà yè wǔ nián（ gōng yuán６０９ nián） gǎi chēng“ dōng dū”。
⑥ dòu jiàn dé： suí mò hé běi nóng mín qǐ yì jūn shǒu lǐng。 dà yè qī nián（ gōng yuán６１１ nián） shuài zhòng qǐ yì， tóu gāo shì dá chù rèn jūn sī mǎ。 shì dá xī shēng hòu， tā jì wéi lǐng xiù， chēng jiāng jūn， yōng bīng shí yú wàn。 dà yè shí sān nián（ gōng yuán６１７ nián）， zài hé jiān zuò zhàn zhōng， jiān miè suí jiāng xuē shì xióng bù sān wàn yú rén， shēng shì dà zhèn。 cì nián， chēng xià wáng， jiàn dū lè shòu（ jīn hé běi xiàn xiàn）， guó hào xià， jù yòu jīn hé běi dà bù dì qū。 táng wǔ dé sì nián（ gōng yuán６２１ nián）， zài hǔ láo zuò zhàn zhōng bèi lǐ shì mín jūn suǒ fú， hòu bèi hài yú cháng 'ān。
⑦ wǔ láo： běn wéi“ hǔ láo”， yīn táng huì“ hǔ”（ táng tài zōng zēngzǔ lǐ hǔ）， gù xiě shǐ zhě gǎi“ hǔ” wéi“ wǔ”。 hǔ láo， gù zhǐ zài jīn hé nán xíng yáng xiàn sì shuǐ zhèn。 gāi chù dì shì xiǎn yào， xiàng wéi jūn shì yào dì。
⑧ sì shuǐ： gǔ xiàn míng。 wèi yú jīn hé nán xíng yáng xī běi。
⑨ shān dōng： gǔ dài zhǐ tài xíng shān yǐ dōng dì qū wéi“ shān dōng”， jí jīn hé běi dì qū。
⑩ zì chén zhì wǔ shí： mǎ běn jí gè běn jiē jiāng“ chén” wù zuò“ mǎo”， jīn jù shǐ jiàogǎi。
zì chén zhì wǔ shí， jí cóng qī shí zhì shí sān shí， yì jí shàng wǔ shí jiān。
⑾ yǔ wén shì jí： wǔ chuān（ jīn hé nán nán yáng běi） rén， zì rén rén。 suí yáng dì zhī xù。 yáng dì sǐ hòu， tā guī fù lǐ yuān fù zǐ， yīn cóng tǎo wáng shì chōng yòu gōng， fēng yǐng guó gōng， guān bài zhōng shū lìng。
⑿ chéng yǎo jīn： táng chū dàjiàng， hòu gǎi míng zhī jié。 jì zhōu dōngē（ jīn shǔ shān dōng） rén。 suí mò cóng lǐ mì cān jiā wǎ gǎng jūn， rèn nèi jūn piàoqí。 mì bài， guī wáng shì chōng； hòu guī táng rèn qín wáng fǔ zuǒ sān tǒng jūn， hòu yòu rèn zuǒ lǐng jūn dàjiàng jūn， fēng lú guó gōng。
⒀ chán fān： wèi juǎnqǐ qí zhì。 chán， zhā shù， juǎnqǐ； fān， qí zhì。
⒁ běn piān shǐ lì chū zì《 jiù táng shū · tài zōng jì shàng》 hé《 zī zhì tōng jiàn · táng jì wǔ》。
请欣赏:
请给我换一个看看！ 拜托，快把噪音停掉！我读累了，想听点音乐或者请来支歌曲！
<< qiányīzhānghuí hòuyīzhānghuí >>
|
|
|
| mù lù | qián yán | biān xiě shuō míng | dì yī juàn | dì 'èr juàn | dì sān juàn | dì sì juàn | | dì wǔ juàn | dì liù juàn | dì qī juàn | dì bā juàn | dì jiǔ juàn | dì shí juàn | |
|
|
|
|