通史 》 zhōng guó gǔ dài shè huì   》 （ sān） dōng hàn jīng jì      hé cí quán He Ciquan

　　wáng mǎng mò nián de zhàn luàn zhōng， shè huì jīng jì zāo shòu pò huài bǐ jiào yán zhòng de shì zhōng yuán dì qū。 zhè dì qū dōng qǐ qīng、 yǎn， xī dào guān zhōng， nán zì jīng zhōu， běi dào hé běi。 qīng yǎn yòu chì méi， jīng zhōu yòu lùlín， hé běi yòu tóng mǎ， guān zhōng zāo dào lùlín、 chì méi de hùn zhàn。
　　 zhè dì qū jīng jì shè huì de pò huài shì hěn qīng chǔ de。
　　《 hàn shū · wáng mǎng chuán xià》： tiān fèng wǔ nián， “ yǐ dà sī mǎ sī yǔn fèi xīng wéi jīng zhōu mù， jiàn， wèn dào bù fāng lüè。 xīng duì yuē： jīng yáng zhī mín， shuài yǐ zǔ shān zé， yǐ yú cǎi wéi yè。 jiànzhě guó zhāng liù guǎn， shuì shān zé， fáng duó mín zhī lì。 lián nián jiǔ hàn。 bǎi xìng jī qióng， gù wéi dào zéi。 xīng dào bù， yù lìng míng xiǎo gào， dào zéi guī tián lǐ jiǎ dài lí niú zhǒng shí， kuò qí zū fù， jǐ kě yǐ jiě shì 'ān jí。 mǎng nù， miǎn xīng guān。 ”
　　 yòu， tiān fèng liù nián，“ qīng xú mín duō qì xiāng lǐ liú wáng， lǎo ruò sǐ dào lù， zhuàng zhě rù zéi zhōng。”
　　 yòu， dì huáng sān nián，“ mǎng yuē： …… kū hàn shuāng huáng， jī jǐn jiàn zhēn， bǎi xìng kùn fá， liú lí dào lù。”
　　 yòu，“ chì méi suì shāo cháng 'ān gōng shì、 shì lǐ， hài gēngshǐ。 mín jī 'è xiāng shí， sǐ zhě shù shí wàn， cháng 'ān wéi xū， chéng zhōng wú rén。”
　　 lìng wài， gōng sūn shù de yī gè gōng cáo lǐ xióng duì tā shuō：“ jīn shān dōng jī jǐn， rén shù xiāng shí， bīng suǒ tú miè， chéng yì qiū xū。”（《 hòu hàn shū · gōng sūn shù chuán》）。 dòu róng gěi kuí 'áo de xìn shuō：“ zì qǐ bīng yǐ lái， zhuǎn xiāng gōng jī， chéng guō jiē wéi qiū xū， shēng rén zhuǎn yú gōu hè。”（《 hòu hàn shū · dòu róng chuán》）。 dāng shí de yī wèi xué zhě féng yǎn shuō：“ yuán yuán wú liáo， jī hán bìng zhēn， fù zǐ liú wáng， fū fù lí sàn， lú luò qiū xū， tián chóu wú huì， jí yì dà xīng。…… sǐ wáng zhī shù， bù chì tài bàn。”（《 hòu hàn shū · féng yǎn chuán》）。
　　 biān jiāng dì qū， zhàn luàn bō jí shǎo， pò huài bǐ jiào xiào
　　《 hòu hàn shū · gōng sūn shù chuán》：“ shǔ dì féi ráo， bīng lì jīng qiáng， yuǎn fāng shì shù duō wǎng guī zhī， qióng zé jūn cháng jiē lái gòng xiàn。 lǐ xióng fù shuō shù yuē： jīn shān dōng jī jǐn， rén shù xiāng shí， bīng suǒ tú miè， chéng yì qiū xū。 shǔ dì wò yě qiān lǐ， tǔ rǎng gāo yú， guǒ shí suǒ shēng， wú gǔ 'ér bǎo。 nǚ gōng zhī yè， fù yǐ tiān xià。 míng cái zhú gān， qì xiè zhī ráo， bù kě shèng yòng。 yòu yòu yú yán tóng yín zhī lì， fú shuǐ zhuǎn cáo zhī biàn。 běi jù hàn zhōng， dù bāo、 xié zhī xiǎn； dōng shǒu bā jùn， jù hàn guān zhī kǒu。 dì fāng shù qiān lǐ， zhàn shì bù xià bǎi wàn。 jiàn lì zé chū bīng 'ér lüè dì， wú lì zé jiān shǒu 'ér lì nóng。 dōng xià hàn shuǐ， yǐ kuī qín dì； nán shùn jiāng liú， yǐ zhèn jīng、 yáng。 suǒ wèi yòng tiān yīn dì， chéng gōng zhī zī。”
　　 zhè shì xī nán shǔ dì。
　　《 hòu hàn shū · dòu róng chuán》：“ róng，…… lěi shì zài hé xī， zhī qí tǔ sú， dú wèi xiōng dì yuē： tiān xià 'ān wēi wèi kě zhī。 hé xī yīn fù， dài hé wéi gù， zhāng yè shǔ guó， jīng bīng wàn qí。 yī dàn huǎn jí， dù jué hé jīn， zú yǐ zì shǒu， cǐ yí zhǒng chù yě。 xiōng dì jiē rán zhī。”
　　 yòu，“ dì wén hé xī wán fù， dì jiē lǒng、 shǔ， cháng yù zhāo zhī yǐ bī 'áo、 shù。…… cì róng xǐ shū yuē： zhì zhào xíng hé xī wǔ jùn dàjiàng jūn shì、 shǔ guó dū wèi： láo zhèn shǒu biān wǔ jùn， bīng mǎ jīng qiáng， cāng kù yòu xù， mín shù yīn fù， wài zé zhé cuò qiāng hú， nèi zé bǎi xìng méng fú。”
　　《 hòu hàn shū · mǎ yuán chuán》：“ cháo tíng yǐ jīn chéng pò qiāng zhī xī， tú yuǎn duō kòu， yì yù qì zhī。 yuán shàng yán： pò chéng yǐ xī， chéng duō wán láo， yì kě yǐ gù。 qí tián tǔ féi rǎng， guàn gài liú tōng。 rú jīn qiāng zài huáng zhōng， zé wéi hài bù xiū， bù kě qì yě。 dì rán zhī。 yú shì zhào wǔ wēi tài shǒu， lìng xī hái jīn chéng kè mín。 guī zhě sān qiān yú kǒu， shǐ gè fǎn jiù yì。 yuán zòu wéi zhì zhǎnglì， shàn chéng guō， qǐ wù hòu， kāi dǎo shuǐ tián， quàn yǐ gēng mù， jùn zhōng lè yè。”
　　《 hòu hàn shū · kǒng fèn chuán》：“ shí tiān xià rǎo luàn， wéi hé xī dú 'ān， ér gū zāng chēng wéi fù yì， tōng huò qiāng hú， shì rì sì hé。”
　　 zhè shì xī běi lǒng shàng dì qū。
　　《 hòu hàn shū · jiǎ cóng chuán》：“ jiù jiāo zhǐ tǔ duō zhēn chǎn， míng jī、 cuì yǔ、 xī、 xiàng、 dài mào、 yì xiāng、 měi mù zhī shǔ， mò bù zì chū。 qián hòu cì shǐ， shuài duō wú qīng xíng， shàng chéng quán guì， xià jī sī lù， cái jì yíng gěi， zhé fù qiú jiàn qiān dài。”
　　《 hòu hàn shū · zhōng lí yì chuán》：“ xiǎn zōng jí wèi， zhēng wéi shàng shū。 shí jiāo zhǐ tài shǒu zhāng huī， zuò zāng qiān jīn， zhēng hái fú fǎ。 yǐ wù zī bù rù dà sī nóng， zhào bān cì qún chén。 yì dé zhū jī， xī yǐ wěi dì 'ér bù bài cì。”
　　 zhè shì nán jiāng jiāo zhǐ dì qū。
　　 bā shǔ、 lǒng shàng、 jiāo zhǐ， zhàn luàn suǒ bù jí， gù dé bǎo qí fù ráo。 cóng quán guó xíng shì kàn， zāo shòu pò huài de dì qū shì dà yú bǎo chí 'ān dìng de dì qū de。
　　 zhōng yuán dì qū pò huài dà， dàn yě duō shǎo jiě jué liǎo yī diǎn shè huì wèn tí。 zhōng guó lì shǐ shàng wǎng wǎng shì zhè yàng qíng kuàng zài gǎi cháo huàn dài shí qī fǎn fù chū xiàn： tǔ dì jiān bìng jí zhōng， nóng mín qióng kùn zài yě shēng huó bù xià qù， biàn qǐ lái bào dòng。 yīcháng dà luàn zhī hòu。 rén kǒu sǐ wáng， tǔ dì huāng wú chéng wéi wú zhù zhī tián， huò tǔ dì suī rán yòu zhù rén què jí xū yào láo dòng lì qù kěn bì。 zhè yàng nóng mín yòu 'ān dìng xià lái， yě jiù sōng dòng liǎo xiē， kě yǐ shēng huó xià qù。 zhè jiù shì suǒ wèi de nóng mín qǐ yì duō duō shàoshào tuī dòng liǎo shēng chǎn lì de fā zhǎn。 qí shí， shēng chǎn gōng jù méi yòu gǎi jìn， shēng chǎn lì méi yòu tí gāo， chū xiàn de zhǐ shì rén kǒu sǐ wáng， láo dòng lì jiǎn shǎo， tǔ dì huāng wú， quē rén gēngzhòng， xiāng duì de jiě jué liǎo tǔ dì jí zhōng de wèn tí 'ér yǐ。
　　 dōng hàn chū nián， jiù shì rú cǐ。 zài zhàn luàn zhōng， shēng mìng nán bǎo， shuí yě méi yòu zhì lì gēng jià de qíng xù。《 hòu hàn shū · chún yú gōng chuán》：“ chū zāo zéi kòu， bǎi xìng mò shì nóng sāng。 gōng cháng dú lì gēng tián。 xiāng rén zhǐ zhī yuē： shí fāng xiáo luàn， sǐ shēng wèi fēn， hé kōng zì kǔ wéi？ gōng yuē： zòng wǒ bù dé， tā rén hé shāng！ kěn nòu bù zhuì。” chún yú gōng de dú gēng shì nán dé de，“ mò shì nóng sāng”， què shì bǎi xìng zhōng de pǔ tōng qíng kuàng hé pǔ biàn qíng xù。 dàn bù gēng zuò， biàn bù néng shēng chǎn chū liáng shí， jiù yào 'ái’è。 bù gēng jià de qíng xù hé qíng kuàng， shì bù néng chí jiǔ de。 jī 'è pò shǐ rén rén xī wàng huī fù nóng yè shēng chǎn。
　　 dà luàn zhī hòu， tǔ dì jiān bìng wèn tí sōng dòng liǎo， nóng mín xū yào 'ān dìng xià lái shēng chǎn， cún liú xià lái de yī xiē dà tǔ dì suǒ yòu zhě yě xū yào 'ān dìng xià lái huī fù shēng chǎn， zhèng fǔ yě xū yào 'ān dìng xià lái huī fù shēng chǎn， yú shì chū xiàn dōng hàn chū qī de 'ān dìng shí dài。
　　 dōng hàn chū nián， biān hù qí mín dà wéi jiǎn shǎo。“ bǎi xìng xū hào， shí yòu 'èr cún。”（《 xù hàn zhì · jùn guó zhì yī》 zhù）。 wèile zēng jiā hù kǒu， zēng jiā shēng chǎn， zhèng fǔ zài xiū zhěng shuǐ lì， gǔ lì nóng kěn， bǎo hù nóng mín děng fāng miàn， zuò liǎo bù shǎo gōng zuò。
　　 liú xiù zài wèi sān shí duō nián， qián hòu céng qī cì xià zhào shì fàng nú lì（ xiáng hòu）。 zhè xiē nú lì， dà bù fēn běn lái shì guó jiā biān hù， zāonàn wéi nú。 jiě fàng tā men， shuō shì chū yú rén dào， yě jiù zēng jiā liǎo guó jiā de hù kǒu。 liú xiù hái jǐ cì xià zhào bǎ guān tú hé zuì rén miǎn wéi shù rén。 rú jiàn wǔ wǔ nián zhào：“ qí lìng zhōng dū guān、 sān fǔ、 jùn guó chū xì qiú， zuì fēi fàn shū sǐ， yī qiē wù 'àn。 jiàn tú miǎn wéi shù rén。” zhè xiàng cuò shī， yě yìng cóng zēng jiā láo dòng lì yǐ huī fù shēng chǎn lái lǐ jiě。
　　 dà luàn zhī hòu， tǔ dì shī zhù， háo zú qiáng zōng bì rán qiáng zhàn liǎo xiǎo mín de tǔ dì。 wèile jiǎn chá tǔ dì zhàn yòu qíng kuàng， liú xiù céng shí xíng dù tián。 zhè zài qián miàn yǐ jīng lùn shù guò。 yóu yú háo zú qiáng zōng“ tián zhái yú zhì”， zhí xíng dù tián de guān lì“ yōu ráo háo yòu， qīn bō léi ruò”， shǐ dù tián wèi néng guàn chè zhí xíng。
　　 míng dì céng xiān hòu wǔ cì xià zhào，“ liú rén wú míng shù yù zì zhàn zhě， rén yī jí。”（《 hòu hàn shū · míng dì jì》）。 zhāng dì yě xià guò jǐ cì tóng yàng de zhào shū。 dōng hàn qián qī， huāng dì hái yòu hěn duō。 míng dì、 zhāng dì nǎi zhì shāo hòu de hé dì、 ān dì， dū céng duō cì xiào fǎ xī hàn bǎ guó yòu tǔ dì（ gōng tián） jiǎ gěi huò cì gěi pín yuán。
　　 míng dì yǒng píng jiǔ nián sì yuè jiá chén，“ zhào jùn guó yǐ gōng tián cì pín rén， gè yòu chā。”（《 hòu hàn shū · míng dì jì》）。
　　 zhāng dì jiàn chū yuán nián qī yuè xīn hài；“ zhào yǐ shàng lín chí yù tián fù yǔ pín rén。”（《 hòu hàn shū · zhāng dì jì》）。
　　 yuán hé yuán nián 'èr yuè jiá xū zhào yuē；“ qí lìng jùn guó mù rén wú tián yù xǐ tā jiè jiù féi ráo zhě， zì tīng zhī。 dào zài suǒ cì gěi gōng tián， wéi gù gēng yōng， lìn zhǒng xiǎng， shì yǔ tián qì。 wù shōu zū wǔ suì， chú suàn sān nián。 qí hòu yù hái běn xiāng zhě， wù jìn。”（ tóng shàng）。
　　 yuán hé sān nián zhēngyuè yǐ yǒu zhào yuē：“ jīn féi tián shàng duō， wèi yòu kěn bì。 qí xī yǐ fù pín mín， jǐyǔ liáng zhǒng， wù jìn dì lì， wù lìng yóu shǒu。”（ tóng shàng）。
　　 hé dì yǒng yuán wǔ nián jiǔ yuè zhào：“ lìng jùn xiàn quàn mín xù shū shí， yǐ zhù wǔ gǔ。 qí guān yòu bēi chí， lìng dé cǎi qǔ， yì shōu jiǎ shuì 'èr suì。” shí wǔ nián liù yuè zhào lìng“ bǎi xìng guān guǎ， yú cǎi bēi chí， wù shōu jiǎ shuì 'èr suì。”
　　 dōng hàn qián qī， shùn yìng shí dài yào qiú， yě chū xiàn liǎo yī xiē hǎo dì fāng guān。 tā mendōu zhù yì zēng kěn tǔ dì， zhāo fǔ liú mín， zài huī fù nóng yè shēng chǎn fāng miàn zuò liǎo yī xiē yòu yì yú mín de gōng zuò。 jiàn wǔ wǔ nián， guō jí“ zhuǎn wéi yú yáng tài shǒu。…… xiōng nú wèi dá yuǎn jì， bù gǎn fù rù sài， mín dé 'ān yè。 zài zhí wǔ suì， hù kǒu bèi zēng。”（《 hòu hàn shū · guō jí chuán》）。 lǐ zhōng yú jiàn wǔ sān nián rèn“ dān yáng tài shǒu。…… kěn tián zēng duō， sān nián jiān liú mín zhàn zhù zhě wǔ wàn yú kǒu。”（《 hòu hàn shū · lǐ zhōng chuán》）。 dù shī，（ jiàn wǔ） qī nián，“ qiān nán yáng tài shǒu。 xìng jié jiǎn 'ér zhèng zhì qīng píng， yǐ zhū bào lì wēi， shàn yú jì lüè， shěng 'ài mín yì。 zào zuò shuǐ pái， zhù wéi nóng qì， yòng shǎo jiàn gōng duō， bǎi xìng biàn zhī。 yòu xiū zhì bēi chí， guǎng tuò tǔ dì， jùn nèi bǐ shì yīn zú， shí rén fāng yú zhào xìn chén。 gù nán yáng wéi zhī yǔ yuē： qián yòu zhào fù， hòu yòu dù mǔ。”（《 hòu hàn shū · dù shī chuán》）。 zhāng kān， jiàn wǔ 'èr nián，“ bài yú yáng tài shǒu。…… nǎi yú hú nú kāi dào tián bā qiān yú qǐng， quàn mín gēngzhòng， yǐ zhì yīn fù。 bǎi xìng gē yuē： sāng wú fù zhī， mài suì liǎng qí， zhāng jūn wéi zhèng， lè bù kě zhī。”（《 hòu hàn shū · zhāng kān chuán》）。 zhāng chún， jiàn wǔ 'èr shí sān nián，“ dài dù lín wéi dà sī kōng。 zài wèi mù cáoshēn zhī jì， wù zài wú wéi， xuǎn bì yuàn shǐ， jiē zhī míng dà rú。 míng nián， shàng chuān yáng qú、 yǐn luò shuǐ wéi cáo。 bǎi xìng dé qí lì。”（《 hòu hàn shū · zhāng chún chuán》）， mǎ lēng， zhāng hé yuán nián，“ qiān guǎng líng tài shǒu。 shí gǔ guì mín jī， zòu bà yán guān， yǐ lì bǎi xìng。 zhèn pín léi， bó fù shuì， xīng fù bēi hú， gài tián 'èr wàn yú qǐng， lì mín kè shí sòng zhī。”（《 mǎ yuán chuán · fù zú sūn lēng chuán》）。
　　 rǔ yù， hé dì chū chén guó rǔ yù，“ lěi qiān wéi lǔ xiāng。 yǐ dé jiào huà， bǎi xìng chēng zhī， liú rén guī zhě bā、 jiǔ qiān hù”（《 hòu hàn shū · jiǎ kuí chuán》）。
　　 zhāng yǔ， yuán hé sān nián，“ qiān xià pī xiāng。 xú xiàn běi jiè yòu pú yáng pō（ tóng bēi）， bàng duō liáng tián， ér yīn fèi mò xiū。 yǔ wéi kāi shuǐ mén， tōng yǐn guàn gài， suì chéng shú tián shù bǎi qǐng。 quàn shuài lì mín， jiǎ yǔ zhǒng liáng， qīn zì miǎn láo， suì dà shōu gǔ shí。 lín jùn pín zhě guī zhī qiān yú hù。 shì lú xiāngzhǔ， qí xià chéng shì。 hòu suì zhì kěn qiān yú qǐng， mín yòng wēn gěi。” zhù yǐn《 dōng guān jì》 yuē：“（ pú yáng） pō， shuǐ guǎng 'èr shí lǐ， jìng qiě bǎi lǐ， zài dào xī， qí dōng yòu tián kě wàn qǐng。” yòu yuē：“ lín guó pín rén lái guī zhī zhě， máo wū gé lú qiān hù， tú gū chéng shì， kěn tián qiān yú qǐng， dé gǔ bǎi wàn yú hú。”（《 hòu hàn shū · zhāng yǔ chuán》）。
　　 hé chǎng， hé dì shí，“ qiān rǔ nán tài shǒu。…… xiū lǐ tóng yáng jiù qú， bǎi xìng lài qí lì， kěn tián zēng sān wàn yú qǐng。 lì rén gòng kè shí sòng chǎng gōng dé。” zhù yǐn《 shuǐ jīng zhù》 yún：“ gé bēi dōng chū wéi tóng shuǐ， sú wèi zhī sān zhàng bēi。”（《 hòu hàn shū · hé chǎng chuán》）。
　　 hǎo guān liáng lì， duì rén mín dà yòu hǎo chù。 yī gè hǎo guān chū xiàn， yī piàn dì qū rén mín shòu yì。 duì yú zhēngzhá zài sǐ wáng xiàn shàng de rén mín， shì jiù mìng de dà shì。 jiǎn dān de shuō qīng guān、 hǎo guān dōushì tǒng zhì jiē jí de gōng jù， mí huò liǎo rén mín duì tǒng zhì jiē jí de rèn shí， má zuì liǎo rén mín， zhè shì fēi lì shǐ zhù yì zhī lùn。
　　 dōng hàn qián qī zhèng fǔ， yě zhù yì shuǐ lì。 míng dì yǒng píng shí sān nián， jué kǒu liù shí duō nián de hé shuǐ， zài dà shuǐ lì gōng chéng jiā wáng jǐng de dū dǎo xià dé dào zhì lǐ。《 hòu hàn shū · wáng jǐng chuán》：“ yǒng píng shí 'èr nián， yì xiū biàn qú， nǎi yǐn jiàn jǐng， wèn yǐ lì shuǐ xíng biàn。 jǐng chén qí lì hài， yìng duì mǐn gěi。 dì shàn zhī。…… xià， suì fā zú shù shí wàn qiǎn jǐng yǔ wáng wú xiū qú zhù dī， zì xíng yáng dōng zhì qiānshèng hǎi kǒu qiān yú lǐ。 jǐng nǎi shāng dù dì shì， záo shān fù， pò dǐ jì， zhí cái gōu jiàn， fáng 'è chōng yào， shū jué yōng jī。 shí lǐ lì yī shuǐ mén， lìng gēngxiāng huí zhù， wú fù zì lòu zhī huàn。 jǐng suī jiǎn shěng， yì fèi rán yóu yǐ bǎi yì jì。 míng nián xià， qú chéng， dì qīn zì xún xíng。”
　　 biàn qú zhī wài， gè dì yě duō xiū qǐ huò xiū fù liǎo yī xiē guàn gài shuǐ qú hé bēi chí。 zài gǔ dài， shuǐ lì guàn gài shì zēng jiā nóng yè shēng chǎn de zhòng yào tiáo jiàn。 jiàn wǔ nián jiān， zhāng chún rèn dà sī kōng， jiàn yì zài luò yáng chéng nán xiū zào yáng qú，“ yǐn jǐshuǐ wéi cáo， bǎi xìng dé qí lì。”（《 hòu hàn shū · zhāng chún chuán》） mǎ yuán zài jīn chéng， shàn chéng guō， qǐ wù hòu， kāi dǎo shuǐ lì， quàn yǐ gēng mù， jùn zhōng lè yè。”（《 hòu hàn shū · mǎ yuán chuán》）。 dèng chén wéi rǔ fǔ tài shǒu， zài jùn“ xīng hóng xì bēi， shù qiān qǐng tián， rǔ tǔ yǐ yīn， yú dào zhī ráo， liú yǎn tā jùn。”（《 hòu hàn shū · dèng chén chuán》）。 rǔ nán bēi chí hěn duō， nián nián xiū zhěng， yòng fèi bù shǎo。 míng dì shí， bào yù zuò rǔ nán tài shǒu，“ zuò fāng qú shí xù， shuǐ cháng ráo zú， gài tián bèi duō。”（《 hòu hàn shū · bào yù chuán》）。 dù shī zài nán yáng，“ xiū zhì bēi chí， guǎng tuò tǔ dì， jùn nèi bǐ shì yīn zú。”（《 hòu hàn shū · dù shī chuán》）。 zhāng kān rèn yú yáng tài shǒu，“ yú hú nú kāi dào tián bā qiān yú qǐng， quàn mín gēngzhòng， yǐ zhì yīn fù。”（《 hòu hàn shū · zhāng kān chuán》）。 zhāng dì shí， zhāng yǔ rèn xià pī xiāng，“ xú xiàn běi jiè yòu pú yáng bēi， bàng duō liáng tián， ér yīn fèi mò xiū。 yǔ wéi kāi shuǐ mén， tōng yǐn guàn gài， suì chéng shú tián shù bǎi qǐng， quàn shuài lì mín， jiǎ yǔ zhǒng liáng， qīn zì láo miǎn， suì dà shōu gǔ shí， lín jùn pín zhě guī zhī qiān yú hù。”（《 hòu hàn shū · zhāng yǔ chuán》）。《 dōng guān jì》 shuō：“ kěn tián qiān yú qǐng， dé gǔ bǎi yú wàn hú”。（ zhù yǐn）。 qí tā dì fāng， rú sān fǔ、 hé nèi、 hé dōng、 shàng dǎng、 zhào guó、 tài yuán、 dōng jùn、 guǎng líng děng chù， xiū fù liǎo bù shǎo bēi táng、 hé qú， guàn gài bù shǎo tǔ dì。 zhāng dì yǐ hòu de hé dì、 ān dì shí qī， shì dōng hàn yóu shèng dào shuāi de guò dù shí qī， shuǐ lì guàn gài shì yè hái néng yòu suǒ xīng zào。
　　 zài xiū fù、 xiū jiàn guàn gài hé qú shí， zhèng fǔ hái zhù yì bù shǐ háo qiáng qīn zhàn yán shuǐ gōng sī liáng tián。 yǒng píng shí sān nián xiū zhěng biàn qú hòu xià zhào shuō：“ bīn qú xià tián， fù yǔ pín rén， wú lìng háo yòu dé gù qí lì。”（《 hòu hàn shū · míng dì jì》）。
　　 míng dì shí， yǐ jùn guó“ niú yì shuǐ hàn， kěn tián duō jiǎn”， céng xià lìng gè jùn guó qū zhǒng， yǐ zēng jìn qǐng mǔ。 dàn shí xíng de xiào guǒ bìng bù jiā。“ lì jǔ dù tián， yù lìng duō qián， zhì yú bù zhǒng zhī chù yì tōng wéi zū。”（《 hòu hàn shū · liú bān chuán》）。
　　 zài guān mín gòng tóng nǔ lì xià， dōng hàn qián qī shè huì jīng jì zhú jiàn huī fù fā zhǎn， rén kǒu zhú jiàn zēngzhǎng。 liú xiù zuò liǎo sān shí sān nián huáng dì， dào tā zài wèi zuì hòu yī nián， yòu hù sì bǎi 'èr shí qī wàn qiān liù bǎi sān shí sì， kǒu sān qiān yī bǎi wàn qī qiān bā bǎi 'èr shí， yuē děng yú xī hàn mò rén kǒu zuì shèng shí de wǔ fēn zhī sān zuǒ yòu。 míng dì dào hé dì shí qī， rén kǒu yī zhí yòu zēng jiā。 xiàn zài liú xià lái de dōng hàn hù kǒu zuì gāo tǒng jì shù zì， shì huán dì yǒng shòu 'èr nián de shù zì， hù yī qiān liù bǎi qī wàn jiǔ bǎi liù， kǒu wǔ qiān liù wàn liù qiān bā bǎi wǔ shí liù。 kěn dì zuì gāo shù zì shì hé dì mò nián de shù zì， qī bǎi sān shí 'èr wàn yī bǎi qī shí qǐng。（ jiàn《 xù hàn zhì · jùn guó yī》）。
　　 dōng hàn hù kǒu、 kěn tián， dōushì yòu xū bào de， shì bù shí de。 shāng dì yán píng yuán nián de yī gè zhào shū shuō：“ jùn guó yù huò fēng ráng xū shì zhī yù， suì fù bì zāi hài， duō zhāng kěn tián， bù chuài liú wáng， jìng zēng hù kǒu。”（《 hòu hàn shū · dàng dì jì》）。 dàn jìn guǎn yòu xū bào， hù kǒu yòu zēng jiā yě shì shì shí。
　　 dōng hàn shè huì jīng jì de huī fù fā zhǎn， nán fāng tè bié xiǎn zhù。 yòu xiē dì qū dà dà chāo guò xī hàn shuǐ píng。 xī hàn hái bù zhī niú gēng de dì fāng， dōng hàn yǐ lái zhú jiàn tuī guǎng niú gēng。 wáng jǐng zuò lú jiāng tài shǒu， jiù bǎ niú gēng yǐn dào zhè yī dì qū。 tā hái bǎ yǎng cán hé fǎng zhì jì shù tuī guǎng dào zhè yī dài。《 hòu hàn shū · wáng jǐng chuán》， zhāng dì jiàn chū bā nián，“ qiān lú jiāng tài shǒu。 xiān shì bǎi xìng bù zhī niú gēng， zhì dì lì yòu yú 'ér shí cháng bù zú。 jùn jiè yòu chǔ xiāng sūn shū 'áo suǒ qǐ sháo bēi dào tián， jǐng nǎi qū shuài lì mín， xiū qǐ wú fèi， jiào yòng lí gēng。 yóu shì kěn bì bèi duō， jìng nèi fēng gěi。…… yòu xùn lìng cán zhì， wéi zuò fǎ zhì。”
　　 dōng hàn shí qī， kāi fā zhū jiāng liú yù zuì yòu gōng de yīngshì wèi sà hé rèn yán。《 hòu hàn shū · wèi sà chuán》：“ hé nèi xiū wǔ rén yě， jiā pín hàoxué wèn， suí shī wú liáng， cháng yōng yǐ zìjǐ。…… jiàn wǔ 'èr nián， qiān jiā yáng tài shǒu。 jùn yǔ jiāo zhōu jiē jìng， pō rǎn qí sú， bù zhī lǐ zé。 sà xià chē xiū xiáng xù zhī jiào， shè hūn yīn zhī lǐ。 qī nián jiān， bāng sú cóng huà。 xiān shì hán kuāng、 zhēn yáng、 qū jiāng sān xiàn， yuè zhī gù dì。 wǔ dì píng zhī， nèi shǔ guì yáng。 mín jū shēn shān bīn xī gǔ， xí qí fēng tǔ， bù chū tián zū。 qù jùn yuǎn zhě， huò qiě qiān lǐ， lì shì wǎng lái， zhé fā mín chéng chuán， míng yuē： ‘ chuán yì ’， měi yī lì chū， yáo jí shù jiā， bǎi xìng kǔ zhī。 sà nǎi záo shān tōng dào wǔ bǎi yú lǐ， liè tíng chuán， zhì yóu yì， yú shì yì shěng láo xī， jiān lì dù jué， liú mín shāo hái， jiàn chéng jù yì， shǐ shū zū fù， tóng zhī píng mín。 yòu lěi yáng xiàn shān tiě shí， tā jùn mín shù cháng yǐ yīn jù huì， sī wéi yě zhù， suì zhāo lái wáng mìng， duō zhì jiān dào。 sà nǎi shàng qǐ tiě guān， bà chì sī zhù， suì suǒ zēng rù， wǔ bǎi yú wàn。”（《 hòu hàn shū · xún lì · wèi sà chuán》）。
　　 wèi sà zài jùn shí nián， jiàn wǔ 'èr shí wǔ nián zhēng hái。 jì rèn cí chōng zài guì yáng yě yòu zhèng jì， tā“ jiào mín zhǒng sāng zhè má zhù zhī shǔ， quàn lìng yǎng cán zhì jù， mín dé lì yì yān。”（ tóng shàng）。
　　 rèn yán， jiàn wǔ chū wéi jiǔ zhēn tài shǒu。“ jiǔ zhēn sú yǐ shè liè wéi yè， bù zhī niú gēng， mín cháng gào dí jiāo zhǐ， měi zhì kùn fá。 yán nǎi lìng zhù zuò tián qì， jiào zhī kěn bì， tián chóu suì suì kāi guǎng， bǎi xìng chōngjǐ。”（《 hòu hàn shū · xún lì · rèn yán chuán》）。
　　 jiǔ zhēn shì yuè rén qū yù， shè huì luò hòu。“ mín wú jià qǔ lǐ fǎ”，“ bù shí fù zǐ zhī xìng”， sì hū hái zài zá jiāo jiē duàn， rèn yán jiào tā men“ jiē yǐ nián chǐ xiāng pèi”，“ qí chǎn zǐ zhě， shǐ zhī zhǒng xìng。 xián yuē； shǐ wǒ yòu shì zǐ zhě， rèn jūn yě。 duō míng zǐ wéi rèn。”（ tóng shàng）。 shǐ zhī yòu zhǒng xìng， yòu fù zǐ。
　　 niú gēng cháng cháng shì bàn suí tiě nóng jù tóng shí shǐ yòng de。 zài dāng shí guǎng dà běi fāng zǎo yǐ zhī shǐ yòng niú gēng hé tiě nóng jù de tiáo jiàn xià niú gēng hé tiě nóng jù de tuī guǎng gèng huì shì rú cǐ。 niú gēng hé tiě nóng jù de shǐ yòng， shuǐ lì guàn gài de lì yòng， jiù shǐ dé guǎng dà nán fāng yǐ qián rén lì bù néng kěn bì de huāng yě， kě yǐ kěn zhí qǐ lái。 dōng hàn shí qī， nán fāng cháng jiāng liú yù rén kǒu bǐ xī hàn shí qī dà yòu zēng jiā。 xià miàn shù zì kě yǐ shuō míng：
　　 dì qū xī hàn rén kǒu shù dōng hàn rén kǒu shù
　　 yáng 3， 027， 5474， 308， 538
　　 jīng 3， 597， 3586， 268， 952
　　 yì 4， 628， 6547， 242， 028
　　 zhù： shù zì gēn jù《 hàn shū · dì lǐ zhì》 hé《 xù hàn zhì · jùn guó zhì》。
　　 liǎng hàn de jiāng yù， zài jīng yì liǎng zhōu zhī nán hái yòu jiāo zhōu， xiá jìng yòu xiàn zài de guǎng dōng、 guǎng xī děng dì。 liǎng hàn zài jiāo zhōu dū shè yòu nán hǎi、 cāng wú、 yù lín、 hé pǔ、 jiāo zhǐ、 jiǔ zhēn hé rì nán qī gè jùn。 xiàn de shè zhì yě dà tǐ xiāng tóng。 dàn dōng hàn shí zhè qī jùn de hù kǒu bǐ xī hàn shí dà yòu zēng jiā。 hù， zēng shí wǔ wàn； kǒu， zēng wǔ shí liù wàn qī qiān duō。 xiàn yǐ《 hàn shū · dì lǐ zhì》 hé《 xù hàn zhì · jùn guó zhì》 jìzǎi， liè biǎo rú 367 yè xià：
　　 xiàn shù hù shù kǒu shù
　　 xī hàn dōng hàn xī hàn dōng hàn xī hàn dōng hàn
　　 nán hǎi 6719,61371,47794,253250,280
　　 cāng wú 101124,319111,395146,160466,975
　　 yù lín 121112,415071,1620
　　 hé pǔ 5515,39823,12178,98078,980
　　 jiāo zhǐ 101292,4400746,237746,237
　　 jiǔ zhēn 7535， 74346， 513166， 013709， 894
　　 rì nán 5515， 46018， 26369， 485100， 676
　　 jiāo zhōu hé zhōng yuán de jiāo tōng lái wǎng， jiù shí duō yóu hǎi lù。 zhāng dì shí， zhèng hóng rèn dà sī nóng suì kāi líng líng、 guì yáng jiào dào。 lù lù de kāipì， yǐ jiāo zhōu de kāi fā wéi jī chǔ； lù lù kāipì yǐ hòu， yòu yòu lì yú jiāo zhōu de kāi fā。《 hòu hàn shū · zhèng hóng chuán》：“ jiàn chū bā nián， dài zhèng zhòng wéi dà sī nóng。 jiù jiāo zhǐ qī jùn gòng xiàn zhuǎn yùn， jiē cóng dōng yě， fàn hǎi 'ér zhì， fēng bō jiān zǔ， shěn nì xiāng xì。 hóng zòu kāi líng líng、 guì yáng jiào dào， yú shì yí tōng， zhì jīn suì wéi cháng lù。”
　　 dōng hàn chéng shì jiāo huàn jīng jì， bǐ xī hàn sì yòu fā zhǎn。 dōng hàn zhōng qī de xué zhě wáng fú shuō：“ jīn jǔ sú shěběn nóng qū shāng jiǎ， niú mǎ chē yú tiánsāi dào lù， yóu shǒu wéi qiǎo chōng yíng dū yì， wù běn zhě shǎo fú shí zhě zhòng， shāng yì yì yì， sì fāng shì jí。 jīn chá luò yáng， zī mò yè zhě shí yú nóng fū， xū wěi yóu shǒu shí yú mò yè。 shì zé yī fū gēng bǎi rén shí zhī， yī fù sāng bǎi rén yī zhī。 yǐ yī fèng bǎi， shú néng gōng zhī。 tiān xià bǎi jùn qiān xiàn， shì yì wàn shù， lèi jiē rú cǐ。”（《 qián fū lùn · guì zhōng piān》 jiàn《 hòu hàn shū · wáng fú chuán》）。
　　 wáng fú de huà， shì hěn shuō míng wèn tí de。 dāng shí réndōu shěqì běn nóng 'ér qù wù shāng。 niú mǎ chē yú， tiánsāi dào lù， shuō de shì shāng pǐn yùn shū zhī shèng。 yóu shǒu wéi qiǎo， chōng yíng dū shì， shuō de shì chéng shì xiǎo shāng xiǎo fàn zhī duō。 tā suǒ kàn dào de shì： dà bù fēn rén kǒu yún jí zài chéng shì。 tā yǐ wéi chéng shì jīng shāng de rén kǒu shí bèi yú nóng mín， ér xū wěi yóu shǒu jí chéng shì wú yè yóu mín yòu shí bèi yú zhèng dāng jīng shāng de rén。 zhào wáng fú de gū jì， dōng hàn rén kǒu bǎi fēn zhī jiǔ shí shì wú yè yóu mín。 zhè dāng rán shì bù kě néng de。 dàn， shí fēn zhī jiǔ bù kě néng， duō shǎo kě néng？ chéng shì rén kǒu hé nóng cūn rén kǒu gè bàn rú hé？ wú lùn dǎ duō shǎo zhé kòu， chéng shì rén kǒu hěn duō， dà yuē shì méi yòu wèn tí de。
　　 dōng hàn mò nián， xué zhě zhòng cháng tǒng yòu tán dào shāng yè zhī shèng。 tā shuō： háo rén zhī shì，“ chuán chē shāng jiǎ， zhōu yú sì fāng； fèi jū jī zhù， mǎn yú dū chéng。 qí lù bǎo huò， jù shì bù néng róng； mǎ niú yáng shǐ， shān gǔ bù néng shòu。”（《 chāng yán · lǐ luàn piān》， jiàn《 hòu hàn shū · zhòng cháng tǒng chuán》）。 huò wù yùn shū zhī shèng， duī jī zhī duō， shì jīng rén de。
　　 sī mǎ qiān《 huò zhí lièzhuàn》 miáo shù zhàn guó qín hàn de shāng pǐn shēng chǎn、 huò wù yùn shū， chéng shì fēn bù， jiāo huàn wǎng luò， shì fēi cháng xì zhì de。 dàn méi yòu wáng fú、 zhòng cháng tǒng suǒ shuō jīng rén。 duì bǐ zhī xià， shǐ wǒ men gǎn dào dōng hàn chéng yì zhōng rén kǒu jí zhōng bǐ xī hàn gāo。
　　 yán tiě zhuān mài wèn tí， dōng hàn yòu fǎn fù， yòu zhēng yì。
　　 zhāng dì shí， guó jiā cái zhèng jiàn yòu wèn tí， guó yòng cháng gǎn bù zú， fèi qián， yán zhuān mài děng xīng lì zhī yì yòu qǐ。《 hòu hàn shū · zhū huī chuán》：“ shì shí gǔ guì， xiàn guān jīng yòng bù zú， cháo tíng yōu zhī。 shàng shū zhāng lín shàng yán： gǔ suǒ yǐ guì， yóu qián jiàn gù yě。 kě jìn fēng qián， yī qǔ bù bó wéi zū， yǐ tōng tiān xià zhī yòng。 yòu： yán， shí zhī jí zhě； suī guì， rén bù dé bù xū， guān kě zì yù。 yòu yí yīn jiāo zhǐ、 jīng zhōu shàng jì lì， wǎng lái shì zhēn bǎo， shōu cǎi qí lì， wǔ dì shí suǒ wèi jūn shū zhě yě。 yú shì zhào zhū shàng shū tōng yì。 huī zòu jù lín yán bù kě shī xíng， shì suì qǐn。 hòu chén shì zhě fù zhòng shù lín qián yì， yǐ wéi yú guó chéng biàn。 dì rán zhī， yòu zhào shī xíng。 huī fù dú zòu yuē：“ wáng zhì， tiān zǐ bù yán yòu wú， zhū hóu bù yán duō shǎo， lù shí zhī jiā， bù yǔ bǎi xìng zhēng lì。 jīn jūn shū zhī fǎ yǔ jiǎ fàn wú yì， yán lì guī guān， zé tiān xià qióng yuàn， bù bó wéi zū， zé lì duō jiān dào， chéng fēi míng zhù suǒ dāng yí xíng。 dì zú yǐ lín děng yán wéi rán， dé huī zhòng yì， yīn fā nù， qièzé zhū shàng shū。…… zhū shàng shū bù zhī suǒ wéi， nǎi gòng hé zòu huī。 dì yì jiě， qǐn qí shì。”
　　 àn； zhū huī suǒ yán， yǐn jù wáng zhì， rú jiā zhī lùn yě。 cǐ réng qián hàn yán tiě zhī zhēng。 qǐng fèi qián， yì réng gòng yǔ zhī lùn。
　　 cān jiā zhè cì zhēng lùn de hái yòu zhèng zhòng， yě shì dà rú。《 hòu hàn shū · zhèng xīng chuán fù zǐ zhèng zhòng chuán》：“ jiàn chū liù nián，（ zhòng） dài dèng biāo wéi dà sī nóng。 shì shí sù zōng yì fù yán tiě guān， zhòng jiàn yǐ wéi bù kě。 zhào shù qièzé， zhì bèi zòu hé， zhòng zhí zhī bù yí。 dì bù cóng。”
　　 hàn dì guó hé zhōu biān gè mín zú， jīng jì lián xì shì hěn duō de。 xī nán fāng miàn mín zú zhòng duō， bǐ jiào fēn sàn， zhèng zhì zǔ zhì bù qiáng， hàn zú hé tā men de rén mín duō shì zhí jiē mào yì。 zhuó shì、 chéng zhèng shì yǐ yě tiě qǐ， jū lín qióng zhī dì， jí zhí jiē“ jiǎ chuí jì zhī rén”， qǔ cái fù。 yǔ zhèng zhì zǔ zhì qiáng de dà mín zú rú nán fāng zhī nán yuè， běi fāng zhī xiōng nú， mào yì wǎng wǎng shòu zhèng fǔ de guǎn zhì， yòu dìng shí dìng dì de mào yì， chēng wéi“ hù shì”。 tiě kě yǐ zhì zào bīng qì hé gè zhǒng gōng jù， hàn zhèng fǔ cháng yǐ jìn zhǐ tiě de chū kǒu， kòng zhì tā men de bīng qì de gǎi jìn， yě jiù kòng zhì liǎo tā men shēng chǎn gōng jù de gǎi jìn， zǔ 'ài liǎo tā men shēng chǎn de fā zhǎn。 dōng hàn hé xiān bēi zú de hù shì， kě wéi yī lì。
　　《 hòu hàn shū · yìng fèng chuán fù zǐ shào chuán》 zài： zhōng píng 'èr nián yìng shào de huà：“ xiān bēi gé zài mò běi， quǎn yáng wéi qún， wú jūn cháng zhī shuài， lú luò zhī jū， ér tiān xìng tān bào， bù jū xìn yì， gù shù fàn zhàng sài， qiě wú níng suì。 wéi zhì hù shì， nǎi lái mí fú。 gǒu yù zhōng guó zhēn bǎo， fēiwèi wèi wēi huái dé。 jì huò shì zú， xuán zhǒng wéi hài。 shì yǐ cháo jiā wài 'ér bù nèi， gài wèicǐ yě。”
　　 hé shǎo shù mín zú de hù shì， tiě shì jìn zhǐ chū mài de。 yìng shào shuō xiān bēi zú zài biān jìng“ jié jū rén， chāo shāng lǚ， dàn rén niú yáng， lüè rén bīng mǎ”，“ fù yù yǐ wù mǎi tiě。 biān jiāng bù duàn， biàn qǔ jiān bó jù yù shāo zhī。”（ tóng shàng）。
　　 zài hé shǎo shù mín zú jiāo tōng xiàn shàng zuò guān， shì fā cái de hǎo jī huì， yě wú bù fā jiā zhì fù。 xiàng lǐ xún nà yàng， rèn shǐ chí jié lǐng xī yù fù xiào wèi，“ xī yù yīn fù， duō zhēn bǎo， zhū guó shì zǐ jí dū shǐ jiǎ hú shù yí xún nú bì、 wǎn mǎ、 jīn yín、 xiāng jì zhī shǔ， yī wú suǒ shòu”（《 hòu hàn shū · lǐ xún chuán》）， què shì hěn shǎo de。



   我读累了，想听点音乐或者请来支歌曲！
    
<< qiányīzhānghuí   hòuyīzhānghuí >>   
xù yányī yóu bù luò dào guó jiā yī、 zǎo qī guó jiā de chū xiàn（ yī） yīn shāng shè huì hé jīng jì
（ èr） zhōu rén de zǎo qī shēng huó（ sān） miè shāng hòu shāng zhōu liǎng zú de guān xì
èr、 jiē jí fēn huà hé yǎn biàn（ yī） guì zú（ èr） guó rén
（ sān） zhòng、 shù、 mín（ sì） sī tú shǔ
（ wǔ） lì chén qiè（ liù）《 shī jīng》 zhōng suǒ jiàn gè jiē jí de shēng huó
sān、 jǐng tián hé tǔ dì zhì dù（ yī） tǔ dì gōng yòu zhì de shǐ yǐng（ èr） zhōu wáng、 zhū hóu、 guì zú tǔ dì suǒ yòu zhì
（ sān） gōng tián hé sī tián（ sì） guó yǔ yě de bù tóng tián zhì
（ wǔ） nóng yè shēng chǎn gōng jù hé jì shùsì、 zǎo qī guó jiā xíng shì（ yī） wáng tíng hé qún liáo
（ èr） chéng bāng guó jiā（ sān） guó（ dì yuán） yǔ jiā（ xuè yuán） liǎng xì de hé yī
（ sì） lǐ、 xíng、 bīng、 shuì、 yìèr gǔ dài shè huì yī、 chūn qiū zhàn guó zhī jì de jīng jì shè huì biàn huà yǐn yán
（ yī） nóng yè shēng chǎn lì de fēi yuè fā zhǎn（ èr） chéng shì jiāo huàn jīng jì de xīng qǐ 1 ． jiāo huàn hé shāng rén de huó yuè
（ èr） chéng shì jiāo huàn jīng jì de xīng qǐ 2． huò bì hé chéng shì xīng qǐ（ èr） chéng shì jiāo huàn jīng jì de xīng qǐ 3． jiāo huàn zài jīng jì shēng huó zhōng de dì wèi
dì   [I]   II   [III]   [IV]   yè

pínglún (0)