通史 》 zhōng guó gǔ dài shè huì   》 （ èr） zhòng nóng、 yì mò      hé cí quán He Ciquan 　　xī zhōu chūn qiū shè huì， shì píng jìng de nóng yè shè huì。 jīhū quán bù shè huì shàng cún zài de rén kǒu， dū yǐ nóng yè 'ér shēng cún。 shì zú jiě tǐ， gōng shè chéng yuán chéng wéi dú lì de gè tǐ xiǎo nóng， dàn rén men lài yǐ shēng cún de chǎn yè réng rán shì nóng yè。 shāng yè jiāo huàn jīng jì qǐ lái hòu， wǎ jiě liǎo shì zú gōng shè， shǐ gōng shè chéng yuán chéng wéi gè tǐ xiǎo nóng。 dàn shāng pǐn jiāo huàn jīng jì bìng bù tíng zhǐ zài zhè lǐ， tā jì xù fā zhǎn， yòu pò huài liǎo xiǎo nóng jīng jì cù shǐ xiǎo nóng pò chǎn。 nóng yè hé xiǎo nóng jīng jì shì guó jiā de jīng jì jī chǔ， xiǎo nóng shì zū fù yáo yì de fù dān zhě。 shāng yè jiāo huàn jīng jì duì nóng yè hé xiǎo nóng jīng jì de pò huài， yǐn chū guó jiā de zhòng nóng yì mò zhèng cè。 　　 shāng yàng biàn fǎ， jiù jiǎng lì gēng zhàn， zhòng nóng qīng shāng。 “ lù lì běn yè gēng zhì zhì sù bó duō zhě， fù qí shēn； shì mò lì jí dài 'ér pín zhě， jǔ yǐ wéi shōu nú ”， bǎ shì mò lì jí jīng yíng shāng yè hé dài 'ér pín tóng yàng kàn dài， qī zǐ 'ér nǚ yào mòrù guān fǔ wéi nú lì。 shāng yàng zhù zhāng“ shǐ shāng wú dé dí”，“ guì jiǔ ròu zhī jià， zhòng qí zū”、“ zhòng guān shì zhī fù”、“ yǐ shāng zhī kǒu shù shǐ shāng”、 shǐ“ nóng yì 'ér shāng láo”。（ jiàn《 shāng jūn shū · kěn lìng》）。 fán cǐ zhǒng zhǒng， jiē shì dǎ jī shāng rén de。 qín shǐ huáng 'èr shí bā nián dōng xún， zài láng xié kè shí sòng gōng dé， hái shuō：“ huáng dì zhī gōng， qín láo běn shì。 shàng nóng chú mò”。（《 shǐ jì · qín shǐ huáng běn jì》）。 réng shì zhòng nóng qīng shāng。 　　 hàn cháo jì xù zhí xíng zhòng nóng yì mò zhèng cè。 liú bāng“ nǎi lìng jiǎ rén bù dé yī sī chéng chē， zhòng shuì zū yǐ kùn rǔ zhī。”（《 hàn shū · shí huò zhì xià》）。 huì dì、 gāo hòu shí， yǐ“ tiān xià chū dìng， fù chí shāng jiǎ zhī lǜ， rán shì jǐng zǐ sūn yì bù dé wéi guān lì。”（ tóng shàng）。 　　 wén dì jí wèi， nóng mín“ bèi běn qū mò” de qū shì chū xiàn liǎo， jiǎ yì wéi wén dì huàcè， tí chū zhòng nóng。 tā shuō：“ guǎn zǐ yuē： cāng lǐn shí 'ér zhī lǐ jié。 mín bù zú 'ér kě zhì zhě， zì gǔ jí jīn wèi zhī cháng wén。” yòu shuō：“ jīn bèi běn 'ér qū mò， shí zhě shèn zhòng， shì tiān xià zhī dà cán yě。 yín chǐ zhī sú rì rì yǐ cháng， shì tiān xià zhī dà zéi yě。 cán zéi gōng xíng， mò zhī huò zhǐ， dà mìng jiāng fàn， mò zhī zhèn jiù。 shēng zhī zhě shèn shǎo， ér mí zhī zhě shèn duō， tiān xià cái chǎn hé dé bù jué？” yòu shuō：“ jīn 'ōu（ qū） mín 'ér guī zhī nóng， jiē zhù yú běn， shǐ tiān xià gè shí qí lì， mò jì yóu shí zhī mín zhuǎn 'ér yuán nán mǔ， zé xùjī zú 'ér rén lè qí suǒ yǐ。 kě yǐ wéi fù 'ān tiān xià。”（《 hàn shū · shí huò zhì shàng》）。 　　 jiǎ yì zhī hòu， yòu yòu cháo cuò， yě xiàng wén dì tí chū zhòng nóng yì shāng de jiàn yì。 shāng yè jiāo huàn pò huài xiǎo nóng jīng jì， zhè shì gēn， zhè shì kè guān shì shí。 yòu liǎo zhè gè kè guān shì shí zuò jī chǔ， wén dì jiù hěn gāo míng de jiē shòu liǎo tā de jiàn yì。 　　 wén dì bù zhǐ yī cì de xià zhào， shuō“ nóng， tiān xià zhī běn yě， mín suǒ shì yǐ shēng yě。 ér mín huò bù wù běn 'ér shì mò， gù shēng bùsuí。 zhèn yōu qí rán， gù jīn cí qīn shuài qún chén nóng yǐ quàn zhī。”（《 hàn shū · wén dì jì》）。 　　 dàn jiāo huàn jīng jì de fā zhǎn， shì dāng shí lì shǐ fā zhǎn de dà qū shì， zhè shì rén lì suǒ bù néng yì dé zhù de， zhèng xiàng cháo cuò suǒ shuō，“ jīn fǎ lǜ jiàn shāng rén， shāng rén yǐ fù guì yǐ， zūn nóng fū， nóng fū yǐ pín jiàn yǐ。”（《 hàn shū · shí huò zhì shàng》）。 zài guān fǔ zū fù yáo yì hé jiāo huàn jīng jì shuāngchóng yā pò xià， nóng mín shì yī lù shuāi luò xià qù。 　　 wèile shǐ nóng mín zài jiāo huàn jīng jì de qīn shí xià zhàn dé zhù， néng duì guó jiā chū zū fù fù yáo yì， huáng dì cǎi qǔ liǎo gè zhǒng bàn fǎ fú zhù nóng mín。 　　 zǎo zài zhàn guó chū nián， lǐ kuī xiāng wèi wén hóu jìn dì lì zhī jiào， jiù cǎi qǔ cuò shī fú zhù nóng mín。 tā zhù yào cǎi qǔ liǎo liǎng zhǒng bàn fǎ： yī shì shǐ nóng mín“ yī fū xié wǔ kǒu， zhì tián bǎi mǔ”， shēng huó shàng néng gòu jī běn wěn dìng。 èr shì cǎi qǔ píng dí zhèng cè， zài fēng shōu zhī nián yě bù zhì“ gǔ jiàn shāng nóng”。 suì yòu fēng qiàn。 lǐ kuī bǎ fēng nián fēn wéi shàng zhōng xià， qiàn nián yì fēn wéi shàng zhōng xià。 fēng nián gǔ jiàn， yǐ shàng zhōng xià fēng shōu qíng kuàng yǐ píng jià shōu gòu nóng mín de duō yú liáng shí。 shǐ gǔ jiàn bù dé shāng nóng。 qiàn nián gǔ guì， yǐ shàng zhōng xià qiàn shōu qíng kuàng yǐ píng jià mài chū liáng shí， shǐ gǔ guì bù dé shāng mín。 cǐ zhī wèi píng dí。 tā rèn wéi“ shàn wéi guó zhě， shǐ mín wú shāng 'ér nóng yì quàn。”（《 hàn shū · shí huò zhì shàng》） 　　 liáng huì wáng duì mèng zǐ shuō：“ guǎ rén zhī yú guó yě， jìn xīn yān 'ěr yǐ！ hé nèi xiōng zé yí qí mín yú hé dōng， yí qí sù yú hé nèi。 hé dōng xiōng yì rán。 chá lín guó zhī zhèng， wú rú guǎ rén zhī yòng xīn zhě， lín guó zhī mín bù jiā shǎo， guǎ rén zhī mín bù jiā duō， hé yě？”（《 mèng zǐ · liáng huì wáng shàng》）。 liáng huì wáng de xī wàng zài fù guó qiáng bīng， dàn tā zhī dào zhǐ yòu nóng mín shēng huó guò dé qù cái néng fù guó qiáng bīng， tā bù dé bù zhù yì nóng mín shēng huó 'ér cǎi qǔ duì nóng mín yòu lì de zhèng cè。 　　 suí zhe xiǎo nóng jīng jì de rì qū kùn nán， hàn cháo zhèng fǔ gèng shì nǔ lì fú zhù nóng mín。 wén dì shí， cháo cuò tí chū guì sù、 jiǎn fù de bàn fǎ。 cháo cuò shuō：“ yù mín wù nóng， zài yú guì sù， guì lì zhī dào， zài yú shǐ mín yǐ sù wéi shǎng fá。 jīn mù tiān xià rù sù xiàn guān， dé yǐ bài jué， dé yǐ chú zuì。 rú cǐ， fù rén yòu jué， nóng mín yòu qián， sù yòu suǒ xiè。 fū néng rù sù yǐ shòu jué， jiē yòu yú zhě yě， qǔ yú yòu yú yǐ gōng shàng yòng， zé pín mín zhī fù kě sǔn。”（《 hàn shū · shí huò zhì shàng》）。 tā jiàn yì xiān rù sù biān dì， hòu yòu jiàn yì“ biān shí zú yǐ zhī wǔ suì” hòu，“ kě lìng rù sù jùn xiàn， zú zhī yī suì yǐ shàng”， jiù kě yǐ“ wù shōu nóng mín zū”。 wén dì jiē shòu cháo cuò de jiàn yì， lìng mín rù sù biān， yòu rù sù jùn xiàn。 nǎi xià zhào cì mín shí 'èr nián zū shuì zhī bàn。 shí sān nián，“ suì chú mín tián zhī zū shuì”。 　　 jīng guò hàn chū shù shí nián shēng yǎng xiū xī， wǔ dì jí wèi zhī chū quán guó shàng xià yī piàn fù shù jǐng xiàng。 zhè shí qī běi fāng de xiōng nú qiáng dà qǐ lái。 hàn chū dì guó guó lì ruò， shè huì qióng， duì xiōng nú zhǐ hǎo cǎi qǔ rěn rǔ hé qīn bàn fǎ。 wǔ dì shí fù qǐ lái， duì xiōng nú rù qīn biān jìng， suì fā dòng fǎn jī。 cháng qī duì xiōng nú zuò zhàn， zhàn shèng liǎo xiōng nú， yě xiāo hào liǎo zì jǐ de guó lì。 shè huì nèi bù， yě wèn tí cóng shēng。“ wǎng shū 'ér mín fù， yì cái jiāo yì， huò zhì bìng jiān， háo dǎng zhī tú， yǐ wǔ duàn yú xiāng qū。”（《 hàn shū · shí huò zhì shàng》）。 　　“ ér fù shāng jiǎ， huò zhì cái yì pín， zhuǎn gǔ bǎi shù， fèi jū yì， fēng jūn jiē dī shǒu yǎng gěi yān。 yě zhù yù yán， cái huò lěi wàn jīn 'ér bù zuǒ gōng jiā zhī jí。 lí mín zhòng kùn。”（《 hàn shū · shí huò zhì xià》）。 　　 yī fāng miàn yào chóuhuà kuò dà cái zhèng shōu rù， yī fāng miàn yào yì zhì shāng rén háo dǎng de jiān bìng， wǔ dì duì shāng rén cǎi qǔ liǎo yán lì de dǎ jī zhèng cè。 chú guān zhù qián hé yán tiě zhuān mài wài， yòu yǐ xià yī xiē cuò shī。 　　 suàn mín， jí zī cái shuì。“ zhū jiǎ rén、 mò zuò、 shì dài、 mài mǎi、 jū yì、 zhù jī zhū wù jí shāng yǐ qǔ lì zhě， suī wú shì jí， gè yǐ qí wù zì zhàn。 shuài mín qián 'èr qiān 'ér suàn yī， zhū zuò yòu zū jí zhù， shuài mín qián sì qiān suàn yī； fēi lì bǐ zhě， sān lǎo、 běi biān qí shì， yáo chē yī suàn； shāng jiǎ rén， yáo chē 'èr suàn， chuán wǔ zhàng yǐ shàng， yī suàn。 nì bù zì zhàn， zhàn bù xī， shù biān yī suì， mòrù mín qián。 yòu néng gào zhě， yǐ qí bàn bì zhī。”（《 hàn shū · shí huò zhì xià》）。 　　 jìn shāng rén míng tián。“ jiǎ rù yòu shì jí jí jiā shǔ， jiē bù dé míng tián， yǐ biàn nóng。 gǎn fàn lìng， mòrù tián huò。”（ tóng shàng）。 àn： tián huò，《 shǐ jì · píng zhǔn shū》 zuò tián tóng。 yú yì wéi cháng。 　　 zhì píng zhǔn jūn shū guān lǒng duàn huò wù yùn shū。“ sāng hóng yáng wéi zhì sù dū wèi。 lǐng dà nóng， jìn dài（ kǒng） jǐn wò tiān xià yán tiě。 hóng yáng yǐ zhū guān gè zì shì xiāng zhēng， wù yǐ gù téng yuè， ér tiān xià fù shū huò bù cháng qí jiù fèi， nǎi qǐng zhì dà nóng bù chéng shù shí rén， fēn bù zhù jùn guó， gè wǎng wǎng zhì jūn shū、 yán tiě guān。 jīn yuǎn fāng gè yǐ qí wù rú yì shí shāng jiǎ suǒ zhuǎn fàn zhě wéi fù， ér xiāng guàn shū。 zhì píng zhǔn yú jīng shī， dū shòu tiān xià wěi shū。 zhào gōng guān zhì chē zhū qì， jiē yǎng gěi dà nóng。 dà nóng zhū guān， jìn lóng tiān xià zhī huò wù， guì zhě mài zhī， jiàn zé mǎi zhī。 rú cǐ， fù shāng dà jiǎ wáng suǒ móu dà lì zé fǎn běn， ér wàn wù bù dé téng yuè， gù yì tiān xià zhī wù， míng yuē píng zhǔn。 tiān zǐ yǐ wéi rán 'ér xǔ zhī。”（ tóng shàng）。 　　 suàn mín qián， shāng rén duō chéng bào bù shí。 yú shì jiē fā dà xīng。 yáng kě gào mín biān tiān xià， zhōng jiā yǐ shàng dà dǐ jiē yù gào， dù zhōu zhì zhī， yù shǎo fǎn zhě。 nǎi fēn qiǎn yù shǐ tíng wèi zhèng jiān fēn cáo wǎng， jí zhì jùn guó mín qián， dé mín cái wù yǐ yì jì， nú bì yǐ qiān wàn shù， tián， dà xiàn shù bǎi qǐng， xiǎo xiàn bǎi yú qǐng， zhái yì rú zhī。 yú shì shāng jiǎ zhōng jiā yǐ shàng dà dī pò。 　　 píng zhǔn jūn shū shī xíng de jiēguǒ， wǔ dì běi zhì shuò fāng， dōng fēng tài shān， xún hǎi shàng， bàng běi biān yǐ guī。 suǒ guò shǎng cì yòng bó bǎi yú wàn pǐ， qián jīn yǐ jù wàn jì， jiē qǔ zú dà nóng。 yī suì zhī zhōng， tài cāng、 gān quán cāng mǎn， biān yú gǔ， zhū jūn shū bó wǔ bǎi wàn pǐ。 mín bù yì fù， ér tiān xià yòng ráo。 　　 wǔ dì zhēng fá sì fāng， tè bié duì xiōng nú de cháng qī zuò zhàn， zuì zhōng shòu hài zhě réng shì nóng mín， duì shāng rén de dǎ jī， běn shì yào“ cuī fú yín bìng jiān zhī tú” de， qí zāi hài zuì zhōng yě luò zài nóng mín shēn shàng。“ guān zuò yán tiě qì kǔ 'è（ shī gǔ yuē： yán wèi jì kǔ， qì yòu cuì 'è， gù zǒng yún kǔ 'è yě）， jiǎ guì， huò qiáng lìng mín mǎi zhī”（《 hàn shū · shí huò zhì shàng》）， nóng mín gù shòu qí hài， guān shāng dài sī shāng， nóng mín yì wèi shòu qí lì。《 yán tiě lùn · běn yì》：“ wén xué yuē： gǔ zhě zhī fù shuì yú mín yě， yīn qí suǒ gōng， bù qiú suǒ zhuō。 nóng mín nà qí huò， nǚ gōng jìn qí gōng。 jīn shì qí suǒ yòu， zé qí suǒ wú， bǎi xìng jiàn mài huò wù yǐ biàn shàng qiú。 jiànzhě， jùn guó huò lìng mín zuò bù xù， lì zì liú nán， yǔ zhī wéi shì。 …… xíng hǎo mài píng， nóng mín zhòng kǔ， nǚ gōng zài shuì， wèi jiàn shū zhī jūn yě。 xiàn guān wěi fā， hé mén shàn shì， zé wàn wù bìng shōu。 wàn wù bìng shōu， zé wù téng yuè， téng yuè， zé shāng jiǎ móu lì， zì shì， zé lì róng jiān háo， ér fù shāng jī huò chǔ wù yǐ dài qí jí， qīng jiǎ jiān lì shōu jiàn yǐ qǔ guì， wèi jiàn zhǔn zhī píng yě。” yán tiě、 jiǔ què、 jūn shū sān zhě guān yíng， gù rán dǎ jī liǎo shāng rén， dàn què zī cháng liǎo guān liáo zī běn hé guān shāng de fǔ bài。《 yán tiě lùn · cì quán》 wén xué yuē：“ zì lì guān zhī shè， sān yè zhī qǐ， guì rén zhī jiā， yún xíng yú tú， gǔ jī yú dào， rǎng gōng fǎ， shēn sī lì， kuà shān zé， shàn guān shì， fēi tè jù hǎi yú yán yě； zhí guó jiā zhī bǐng yǐ xíng hǎi nèi， fēi tè tián cháng zhī shì péi chén zhī quán yě； wēi zhòng yú liù qīng， fù lěi yú táo wèi， yú fú jiàn yú wáng gōng， gōng shì yì yú zhì dù， bìng jiān liè zhái， gé jué lǘ xiàng。…… shì yǐ gēng zhě shì lěi 'ér bù qín， bǎi xìng bīng shì 'ér xiè dān hé zhě？ yǐ wéi zhī 'ér bǐ qǔ zhī， jiàn chǐ xiāng xiào， shàng shēng 'ér bù xī， cǐ bǎi xìng suǒ yǐ zī wěi 'ér hǎn guī běn yě。” 　　 guò qù cháng bǎ wǔ dì mò bǎi xìng qióng kùn hé shè huì dòng luàn bù 'ān de yuán yīn guī zhī qióng bīng dú wǔ， zhè zhǐ shuō míng liǎo wèn tí de yī bàn， lìng wài， guān yíng yán tiě yè hé píng zhǔn jūn shū， kòng zhì liǎo shāng yè jiāo yì， yě pò huài liǎo shè huì shēng chǎn。 tā zǔ 'ài liǎo rén men shēng chǎn de jī jí xìng， cù shǐ gēng zhě shì lěi， bǎi xìng xiè dān zhè gèng shì yī tiáo zhòng yào de jīng jì běn shēn de yuán yīn。 　　 zhāo dì shí， bù duàn cǎi qǔ cuò shī xié zhù nóng mín dù guò nán guān。 shí huò guāng fǔ zhèng， tā cǎi qǔ de cuò shī yòu： yī shì dài gěi huò cì gěi pín mín zhǒng liáng hé shí liáng， èr shì jiǎn miǎn zū shuì， sān shì cì gěi gōng tián huò jiǎ gěi gōng tián。 　　 shǐ yuán 'èr nián“ sān yuè， qiǎn shǐ zhě zhèn dài pín mín wú zhǒng shí zhě。 qiū bā yuè zhào yuē： wǎng nián zāi hài duō， jīn nián cán mài shāng， suǒ zhèn dài zhǒng shí wù shōu zé， wú lìng mín chū jīn nián tián zū。”（《 hàn shū · zhāo dì jì》） 　　 sì nián qiū qī yuè zhào yuē：“ bǐ suì bù dēng， mín kuì yú shí， liú yōng wèi jìn hái。 wǎng shí lìng mín gòng chū mǎ， qí zhǐ wù chū。 zhū gěi zhōng dū guān zhě， qiě jiǎn zhī。”（ tóng shàng）。 　　 yuán fèng 'èr nián liù yuè zhào yuē：“ qí lìng dū guó wú liǎn jīn nián mǎ kǒu qián， sān fǔ tài cháng jùn dé yǐ shū sù dāng fù。”（ tóng shàng）。 shī gǔ yuē：“ zhū yìng chū fù suàn zū shuì zhě， jiē tīng yǐ shū sù dāng qián wù yě。 shū， dòu yě。” 　　 sān nián zhēngyuè，“ bà zhōng móu yuàn， fù pín mín。 zhào yuē： nǎi zhě mín bèi shuǐ zāi， pō kuì yú shí。 zhèn xū cāng lǐn shǐ shǐ zhě zhèn kùn fá， qí zhǐ sì nián wú cáo， sān nián yǐ qián suǒ zhèn dài， fēi chéngxiàng、 yù shǐ suǒ qǐng biān jùn shòu niú zhě， wù shōu zé。” 　　 sì nián，“ wù shōu sì nián、 wǔ nián kǒu fù， sān nián yǐ qián bū gèng fù wèi rù zhě， jiē wù shōu。”（ tóng shàng）。 　　 liù nián zhēngyuè， zhào yuē：“ fū gǔ jiàn shāng nóng， jīn sān fǔ tài cháng gǔ jiǎn jiàn； qí lìng yǐ shū sù dāng jīn nián fù。”（ tóng shàng）。 　　 yuán píng yuán nián 'èr yuè，“ zhào yuē： tiān xià yǐ nóng sāng wéi běn。 rì zhě shěng yòng， bà bù jí guān， jiǎn wài yáo， gēng sāng zhě yì zhòng， ér bǎi xìng wèi néng jiājǐ， zhèn shèn mǐn yān， qí jiǎn kǒu fù qián。 yòu sī zòu qǐng jiǎn shí sān， shàng xǔ zhī。”（ tóng shàng）。 　　 zhāo dì nián yòu， zhèng wù yī jué yú huò guāng。 kào liǎo huò guāng de 'ān jí cuò shī， shǐ dé shè huì jīng jì shāo dé fù sū，“ liú mín shāo hái， tián yě yì bì， pō yòu xùjī”。（《 hàn shū · shí huò zhì shàng》）。 　　 xuān dì jì xù yǐ gōng tián cì、 jiǎ nóng mín hé jiǎn zū fù。 　　 běn shǐ sān nián，“ dà hàn， jùn guó shāng hàn shèn zhě mín wú chū zū fù。 sān fǔ mín jiù jiàn zhě qiě wú shōu shì。 jìn sì nián。” shī gǔ yuē： shōu， wèi zū fù yě； shì， wèi yì shǐ yě。 jìn běn shǐ sì nián 'ér zhǐ。”（《 hàn shū · xuān dì jì》）。 　　 dì jié yuán nián sān yuè，“ jiǎ jùn guó pín mín tián。”（ tóng shàng）。 　　 sān nián zhào yuē：“ qián xià zhào jiǎ gōng tián dài zhǒng shí， qí jiā cì guān guǎ gū dú gāo nián bó。”（ tóng shàng）。 　　 sān nián yòu zhào：“ chí yù wèi yù xìng zhě， jiǎ yǔ pín mín。 jùn guó guān guǎn， wù fù xiū zhì。 liú mín hái guī zhě， jiǎ gōng tián dài zhǒng shí。 qiě wù suàn shì。” shī gǔ yuē：“ bù chū suàn fù jí gěi yáo yì。”（ tóng shàng）。 　　 yuán fèng sān nián，“ jiǎn tiān xià kǒu qián。”（ tóng shàng）。 　　 sì nián，“ yǐ biān sài wáng kòu， jiǎn shù zú shí 'èr。”（ tóng shàng）。 　　 gān lù 'èr nián，“ shè tiān xià， jiǎn mín suàn sān shí。”（ tóng shàng）。 　　 xuān dì“ yòng lì duō xuǎn xián liáng， bǎi xìng 'ān tǔ， suì shù fēng ráng。”（《 hàn shū · shí huò zhì shàng》）。 zhāo xuān shí dài chéng wéi xī hàn zhōng xīng shí dài。 dàn suí zhe jīng jì fù sū， jiāo huàn jīng jì fā zhǎn， yuán dì yǐ hòu， nóng mín pò chǎn liú wáng de qíng shì gèng jiā yán zhòng。 qí shí， xuān dì mò nián shè huì wèn tí jí yǐ xiǎn lù。 xuān dì sǐ zhī nián， yī gè zhào shū shuō：“ fāng jīn tiān xià shǎo shì， yáo yì shěng jiǎn， bīng gé bù dòng， ér mín duō pín， dào zéi bù zhǐ， qí jiù 'ān zài？”（《 hàn shū · xuān dì jì》）。 　　 qí jiù 'ān zài？ qí jiù zài yú fù shāng háo qiáng de tǔ dì jiān bìng。 xuān dì wǎn nián de qíng kuàng， gèng xiān míng de xiǎn shì hàn dài shè huì chū xiàn wēi jí de yuán yīn shì jiāo huàn jīng jì de fā zhǎn， ér bù shì zū fù yáo tóu de zhēng shōu。 zhāo xuān shí qī， zū fù yáo tóu shì qīng de。 zài“ tiān xià shì shǎo、 yáo yì shěng jiǎn、 bīng gé bù dòng” de shí dài， ér mín pín liǎo， dào zéi bù zhǐ liǎo。 　　 yuán dì duō cì gěi mín gōng tián， jiǎn miǎn zū fù， dài gěi zhǒng shí。 　　 chū yuán yuán nián，“ yǐ sān fǔ、 tài cháng jùn guó gōng tián jí yuàn kě shěng zhě， zhèn yè pín mín。 zī bù mǎn qiān qián zhě， fù dài zhǒng shí”。（《 hàn shū · yuán dì jì》）。 　　 yòu yuē：“ guān dōng jīn nián gǔ bù dēng， mín duō kùn fá。 qí lìng jùn guó bèi zāi hài shèn zhě wú chū zū fù。 jiāng hǎi bēi hú yuán chí shǔ shàofǔ zhě yǐ jiǎ pín mín， wù zū fù。”（ tóng shàng）。 　　 èr nián，“ zhào bà huáng mén shèngyú gǒu mǎ， shuǐ héng jìn yòu， yí chūn xià yuàn。 shàofǔ cì fēi wài chí， yán yù chí tián， jiǎ yǔ pín mín。”（ tóng shàng）。 　　 yǒng guāng yuán nián sān yuè zhào yuē：“ qí shè tiān xià， lìng lì jīng zì xīn， gè wù nóng mǔ， wú tián zhě jiē jiǎ zhī， dài zhǒng shí rú pín mín。” 　　 dàn zhè xiē bàn fǎ， jiǎ huò cì gōng tián、 dài zhǒng shí、 jiǎn zū fù děng yǐ bù néng jiě jué wèn tí， gēn běn wú jiù yú pín mín de kùn kǔ。 yuán dì shí nóng mín de shēng huó qíng kuàng shì：“ yuán yuán dà yīn， liú sàn dào lù， dào zéi bìng xīng。”（《 hàn shū · yuán dì jì》）。“ yuán yuán zhī mín， láo yú gēng yún， yòu wáng chéng gōng， yīn yú jī jǐn， wáng yǐ xiāng jiù。”（ tóng shàng）。 cì gōng tián shì méi yòu yòng de， zhèng rú gòng yǔ shàng yuán dì shū suǒ shuō：“ gù mín qì běn zhú mò， gēng zhě bù néng bàn。 pín mín suī cì zhī tián yóu jiàn mài yǐ jiǎ， qióng zé qǐ wéi dào zéi。”（《 hàn shū · gòng yǔ chuán》）。 　　 zhòng nóng yì mò zhèng cè， méi yòu jiù liǎo nóng mín， yě méi yòu yì dé zhù mò。 请欣赏:  请给我换一个看看！  拜托，快把噪音停掉！我读累了，想听点音乐或者请来支歌曲！      << qiányīzhānghuí   hòuyīzhānghuí >>

xù yán yī yóu bù luò dào guó jiā yī、 zǎo qī guó jiā de chū xiàn（ yī） yīn shāng shè huì hé jīng jì （ èr） zhōu rén de zǎo qī shēng huó （ sān） miè shāng hòu shāng zhōu liǎng zú de guān xì èr、 jiē jí fēn huà hé yǎn biàn（ yī） guì zú （ èr） guó rén （ sān） zhòng、 shù、 mín （ sì） sī tú shǔ （ wǔ） lì chén qiè （ liù）《 shī jīng》 zhōng suǒ jiàn gè jiē jí de shēng huó sān、 jǐng tián hé tǔ dì zhì dù（ yī） tǔ dì gōng yòu zhì de shǐ yǐng （ èr） zhōu wáng、 zhū hóu、 guì zú tǔ dì suǒ yòu zhì （ sān） gōng tián hé sī tián （ sì） guó yǔ yě de bù tóng tián zhì （ wǔ） nóng yè shēng chǎn gōng jù hé jì shù sì、 zǎo qī guó jiā xíng shì（ yī） wáng tíng hé qún liáo （ èr） chéng bāng guó jiā （ sān） guó（ dì yuán） yǔ jiā（ xuè yuán） liǎng xì de hé yī （ sì） lǐ、 xíng、 bīng、 shuì、 yì èr gǔ dài shè huì yī、 chūn qiū zhàn guó zhī jì de jīng jì shè huì biàn huà yǐn yán （ yī） nóng yè shēng chǎn lì de fēi yuè fā zhǎn （ èr） chéng shì jiāo huàn jīng jì de xīng qǐ 1 ． jiāo huàn hé shāng rén de huó yuè （ èr） chéng shì jiāo huàn jīng jì de xīng qǐ 2． huò bì hé chéng shì xīng qǐ （ èr） chéng shì jiāo huàn jīng jì de xīng qǐ 3． jiāo huàn zài jīng jì shēng huó zhōng de dì wèi

dì   [I]   II   [III]   [IV]   yè

pínglún (0)