|
|
军事类 》 bǎi zhàn qí lüè 》
dì 'èr juàn
liú jī Liu Ji
１１。 zhòng zhàn【 tí shì】
běn piān yǐ《 zhòng zhàn》 wéi tí， zhǐ zài chǎn shù zài wǒ zhòng dí guǎ qíng kuàng xià zuò zhàn yīngdāng zhù yì zhǎng wò de yuán zé。 tā rèn wéi， duì dí zuò zhàn zhōng， ruò bīng lì duì bǐ chǔyú wǒ zhòng dí guǎ shí， bù néng zài xiǎn xiá zhī dì yǔ dí jué zhàn， ér xū xuǎn zé kāi kuò píng tǎn dì yù zuò zhàn， zhè yàng cái biàn yú bīng lì zhǎn kāi， jìn tuì kāi hé líng huó jī dòng。 zài lěng bīng qì wéi zhù yào zuò zhàn wǔ qì de gǔ dài， bīng lì shù liàng de duō shǎo wú yí shì zhàn shèng gōng qǔ de jī běn tiáo jiàn， dàn dì xíng tiáo jiàn de hǎo huài lì bì， yě shì kè dí zhì shèng de zhòng yào kè guān yīn sù。 yī gè shàn yú yòng bīng de zhǐ huī yuán， bù dàn yīngdāng dǒng dé yòu shénme bīng lì dǎ shénme zhàng， yòu shénme wǔ qì dǎ shénme zhàng， hái yìng dǒng dé gēn jù bīng lì hé wǔ qì zhuàng kuàng， xuǎn zé shì yú jǐ 'ér bù shì yú dí de yòu lì dì xíng tiáo jiàn。
zài zhōng guó gǔ dài zhàn zhēng zhōng， shàn yú lì yòng dì xíng tiáo jiàn kè dí zhì shèng de zhàn lì shì bù shèng méi jǔ de， rán 'ér， bù néng gēn jù bīng lì qíng kuàng xuǎn zé shì yí dì xíng tiáo jiàn 'ér dǎo zhì zuò zhàn shī bài de， yě shì bù fá qí lì de， dōng jìn tài yuán bā nián（ gōng yuán ３ ８３ nián） qián qín fú jiān gōng jìn de féi shuǐ zhī zhàn de cǎn bài， jiù shì bǐ jiào diǎn xíng de yī lì。 dāng shí， fú jiān shì zhòng qīng dí， bǎ shù shí wàn dà jūn bǎi zài féi shuǐ yī 'àn， yóu yú dì shì xiá zhǎi， bù lì yú dà bīng tuán jī dòng， gù dāng qí qián fēng jūn shāo xiàng hòu chè， lì jí yǐn qǐ zhěng gè bù duì zhèn shì dà luàn， wán quán shī qù zì kòng néng lì。 jìn jūn chéng jī dù shuǐ， qióng zhuī měng dǎ， dà bài qín jūn。 fú jiān yǐ “ zhòng hào bǎi wàn ”（《 jìn shū · xiè xuán chuán》， xià tóng） zhī shī jìng bài gěi“ zhòng fán bā wàn” de dōng jìn jūn， zhè gù rán zhù yào yóu yú qín jūn shì qì dī luò、 pǔ biàn yàn zhàn hé fú jiān jiāo 'ào qīng dí suǒ zhì， ér zài zuò zhàn zhǐ dǎo shàng， shēn wéi quán jūn tǒng shuài de fú jiān bù shàn xuǎn zé yòu lì dì xíng tiáo jiàn， bǎ zhòng duō jūn duì zhì yú xiá zhǎi dì duàn 'ér nán yú jī dòng， yě shì dǎo zhì qín jūn cǎn bài de yī gè yuán yīn。
【 yì wén】
dà fán zuò zhàn， rú guǒ bīng lì duì bǐ wǒ zhòng dí guǎ shí， bù kě yǔ dí jiāo zhàn yú xiǎn xiá zhī dì， yī dìng yào xuǎn zé píng tǎn kāi kuò dì yù zuò zhàn chǎng， yǐ biàn yú bù duì tīng dào gǔ shēng jiù qián jìn， tīng dào luó yīn jiù shōu bīng。 zhè yàng， duì dí zuò zhàn jiù méi yòu bù shèng lì de。 chéng rú bīng fǎ suǒ shuō：“ zhǐ huī dà bù duì zuò zhàn， kě jìn jiù jìn， bù kě jìn jiù tíng zhǐ。”
dōng jìn xiào wǔ dì tài yuán bā nián（ gōng yuán３８３ nián）， qián qín dì fú jiān shuài lǐng dà jūn jìn zhì shòu yáng， bìng lín féi shuǐ yī 'àn 'ér bǎi hǎo zhèn shì， tóng jìn jiāng xiè xuán gé shuǐ duì zhì。 xiè xuán pài rén duì fú jiān shuō：“ nǐ shuài jūn cháng tú bá shè shēn rù wǒ jìng， què lín shuǐ liè zhèn， zhè fēn míng shì bù xiǎng tóng wǒ sù zhàn。 nǐ men yào néng shāo xiàng hòu tuì， ràng wǒ jūn dù guò féi shuǐ， shǐ shuāng fāng jiàngshì dé yǐ cóng róng zhōu xuán jiāo zhàn， wǒ yǔ zhū jūn qí mǎ màn xíng 'ér guān zhàn， bù yě shì jiàn lè shì má？” fú jiān de bù jiāng dōushuō：“ yīngdāng píng jù féi shuǐ zǔ jié jìn jūn， bù ràng qí dù hé chōng shàng 'àn lái。 wǒ jūn bīng duō， duì fāng bīng shǎo， zhǐ yòu zhè yàng， cái shì wàn quán bì shèng zhī cè。” fú jiān bù yǐ wéi rán dì shuō：“ zhǐ guǎn tuì jūn， ràng tā dù hé，（ chéng qí dù hé zhī zhōng）， wǒ men yǐ shù shí wàn qí bīng， bī xiàng hé zhōng 'ér jiān miè zhī。” fú róng（ jiān zhī dì） yě zàn chéng zhè yàng zuò。 yú shì， fú jiān xià lìng qín jūn hòu chè。 bù liào bù duì yīn dòng 'ér dà luàn， jìng yī tuì 'ér bù néng tíng zhǐ。 jìn jiāng xiè xuán yǔ xiè yǎn、 huán yī děng rén shuài lǐng jīng bīng bā qiān shùn lì dù guò féi shuǐ。 jìn jūn dū dū xiè shí shuài bù jìn gōng qín jūn zhāng háo suǒ bù， bù lì shāo tuì， ér xiè xuán hé xiè yǎn yǐ rán huī jūn fèn jī， yǔ dí jī zhàn yú féi shuǐ zhī nán， fú jiān bù duì cǎn zāo shī bài。
【 yuán wén】
fán zhàn， ruò wǒ zhòng dí guǎ， bù kě zhàn yú xiǎn zǔ zhī jiān， xū yào píng yì kuān guǎng zhī dì。 wén gǔ zé jìn ①， wén jīn zé zhǐ， wú yòu bù shèng。 fǎ yuē：“ yòng zhòng jìn zhǐ。” ② jìn tài yuán ③ shí， qín fú jiān ④ jìn tún shòu yáng ⑤， liè zhèn féi shuǐ ⑥， yǔ jìn jiāng xiè yuán ⑦ xiāng jù。 yuán shǐ wèi fú jiān ⑧ yuē：“ jūn yuǎn shè wú jìng， ér lín shuǐ wéi zhèn， shì bù yù sù zhàn。 qǐng jūn shǎo què， lìng jiàngshì dé zhōu xuán， pú yǔ zhū jūn huǎn pèi 'ér guān zhī， bù yì lè hū！” jiān zhòng jiē yuē：“ yí zǔ féi shuǐ， mò lìng dé shàng。 wǒ zhòng bǐ guǎ， shì bì wàn quán。” jiān yuē：“ dàn què jūn， lìng dé guò ⑨， ér wǒ yǐ tiě qí shù shí wàn ⑩ xiàng shuǐ， bī 'ér shā zhī。” róng yì yǐ wéi rán。 suì huī bīng què， zhòng yīn luàn 'ér bù néng zhǐ。 yú shì， yuán yǔ xiè yǎn ⑾、 huán yī ⑿ děng， yǐ jīng ruì bā qiān dù féi shuǐ， shí jūn ⒀ jù zhāng háo ⒁， xiǎo tuì。 yuán、 yǎn réng jìn bīng dà zhàn féi shuǐ nán， jiān zhòng dà kuì。 ⒂【 zhù shì】
① wén gǔ zé jìn： wáng běn jí wāng běn jiē zuò“ wén gǔ zé zhàn”。
② yòng zhòng jìn zhǐ： yǔ chū《 sī mǎ fǎ · yòng zhòng dì wǔ》。
③ jìn tài yuán： mǎ běn jí zhū běn jiē tuō“ tài”， jīn jù shǐ bǔ。 tài yuán， dōng jìn xiào wǔ dì nián hào。 qín yīn féi shuǐ zhī zhàn， jí fā shēng zài tài yuán bā nián（ gōng yuán３８３ nián）。
④ fú jiān： shí liù guó shí qī de qián qín huáng dì。 shì zú， lüè yáng lín wèi（ jīn gān sù qín 'ān dōng nán） rén。 zài féi shuǐ zuò zhàn shī bài hòu， wéi qiāng zú shǒu lǐng yáo cháng suǒ qín shā。
⑤ shòu yáng： jīn 'ān huī shòu xiàn。
⑥ féi shuǐ： zài jīn 'ān huī hé féi jìng nèi。
⑦ xiè yuán： shǐ zài běn zuò“ xiè xuán”， yīn《 bǎi zhàn qí fǎ》 yuán zuò zhě bì sòng tài zǔ zhào kuāng yìn shǐ zǔ míng huì（“ xuán lǎng” zhī“ xuán”） ér yuán yǐn shí gǎi“ xuán” wéi“ yuán”。 xiè xuán， dōng jìn míng jiāng， zǎixiàng xiè 'ān zhī zhí。 céng shòu mìng zǔ zhì běi fǔ bīng yǐ yù qián qín。 féi shuǐ zhàn hòu， tā shuài jūn shōu fù liǎo xú、 yǎn、 qīng、 yù děng zhōu dà piàn tǔ dì。
⑧ fú jiān： mǎ běn jí zhū běn jiē wù zuò“ fú róng”， jīn jù shǐ zài jiàogǎi。
⑨ dàn què jūn， lìng dé guò： mǎ běn jí zhū běn jiē zuò“ dàn què， wú lìng dé guò”， xiǎn yǔ yuán yì xiāng bèi， gù jù shǐ jiàogǎi。
⑩ shù shí wàn： mǎ běn jí zhū běn jiē wù zuò“ shù wàn”， jīn jù shǐ jiàogǎi。
⑾ xiè yǎn： dōng jìn zǎixiàng xiè 'ān zhī zǐ， féi shuǐ zhī zhàn shí rèn fǔ guó jiāng jūn。
⑿ huán yī： dōng jìn qiáo guó dú e xiàn（ jīn 'ān huī sù xiàn xī） rén， zì shū xià。 chū rèn huái nán tài shǒu， hòu qiān yù zhōu cì shǐ。 féi shuǐ zhī zhàn hòu， yīn gōng shēng rèn jiāng zhōu、 jīng zhōu shí jùn、 yù zhōu sì jùn dū dū。
⒀ shí jūn： jí xiè 'ān zhī dì xiè shí suǒ shuài zhī jūn。
⒁ zhāng háo： mǎ běn jí zhū běn jiē wù zuò“ zhāng hào”， jīn jù shǐ jiàogǎi。
⒂ běn piān shǐ lì chū zì《 jìn shū · xiè xuán chuán》。
１ ２。 guǎ zhàn【 tí shì】
běn piān yǐ《 guǎ zhàn》 wéi tí， zhǐ zài chǎn shù zài wǒ guǎ dí zhòng xíng shì xià zuò zhàn yìng zhù yì zhǎng wò de yuán zé。 tā rèn wéi， rú yǐ shǎo shù bīng lì duì fù zhòng duō dí jūn de shí hòu， yī dìng yào lì yòng huáng hūn shí fēn， huò zhě zài cǎo mù cóng shēng zhī dì shè fú， huò zhě zài xiǎn lù 'ài kǒu jié jī dí rén， zhè yàng， zuò zhàn jiù néng shèng lì。 shān yuè cóng lín、 shēn gōu xiǎn gǔ zhī dì， shì dà bù duì nán yǐ zhǎn kāi bīng lì de dì qū， dàn duì xiǎo bù duì lái shuō， què shì biàn yú huó dòng de shā dí zhàn chǎng。 zhàn zhēng shí jiàn biǎo míng， yǐ shǎo liàng bīng lì duì zhòng duō bīng lì de dí rén zuò zhàn， qiáng gōng yìng pàn shì nán yǐ kè dí zhì shèng de， zuì hǎo de bàn fǎ shì xuǎn zé yǐn bì、 xiǎn yào de dì xíng， huò shè fú， huò jié jī， zhè jì kě yòu xiào dì bǎo cún zì jǐ， yòu yì yú dá chéng tū rán xí jī zhī mùdì。 yóu cǐ kě jiàn， běn piān yǐn lù《 wú zǐ · yìng biàn》 suǒ jiē shì de“ yòng shǎo zhě wù 'ài” de guān diǎn， nǎi shì gǔ dài zuò zhàn yǐ shǎo shèng duō de zhòng yào zhǐ dǎo yuán zé。
běi cháo xī wèi yǔ wén tài jī bài dōng wèi gāo huān jìn gōng de wèi qū zhī zhàn， jiù shì jiào hǎo tǐ xiàn“ yòng shǎo wù 'ài” yuán zé de yī gè zhàn lì。 dāng shí， cóng shuāng fāng bīng lì duì bǐ qíng kuàng kàn， gāo huān jūn míng xiǎn yōu yú yǔ wén tài jūn。 dàn yǔ wén shì miàn duì qiáng dí， bìng bù wèi qiè， tā jí shí zhào kāi jūn shì huì yì yán jiū yìng dí duì cè， cǎi nà liǎo lǐ bì de jiàn yì， xiān dí zhàn lǐng liǎo wèi qū xiǎn yào zhī dì， qiě“ bèi shuǐ dōng xī wéi zhèn”， shè zhì fú bīng yǐ dài gāo huān jūn， bìng yǐ shǎo liàng bīng lì yòu dí rù fú。 gāo huān zé shì zhòng qīng jìn， yǐ zhì“ zú luàn 'ér bù chéng liè”； yǔ wén tài chéng jī jī gǔ， fú bīng tū rán sì qǐ， cǎi qǔ zhèng miàn jìn gōng yǔ liǎng yì cè jī xiāng jié hé de zhàn shù， yī jǔ jī bài gāo huān， chuàng zào liǎo“ yòng shǎo wù 'ài” de chéng gōng zhàn lì。
【 yì wén】
dà fán zuò zhàn， rú guǒ shì yòng jiào shǎo de bīng lì kàng jī jiào duō bīng lì de dí rén， yī dìng yào xuǎn zài rì luò huáng hūn shí fēn， huò zhě yú cǎo mù shēn chù 'àn shè fú bīng， huò zhě zài 'ài kǒu xiǎn lù jié jī dí rén， zhè yàng zuò zhàn bì néng qǔ shèng。 chéng rú bīng fǎ suǒ shuō：“ shǐ yòng xiǎo bù duì duì dí zuò zhàn shí， wù bì xuǎn zé xiǎn 'ài de dì xíng tiáo jiàn。”
《 běi shǐ》 jìzǎi： xī wèi dà tǒng sān nián（ gōng yuán ５３ ７ nián）， dōng wèi jiànglǐng gāo huān shuài jūn xī dù huáng hé hòu， zhí bī xī wèi huá zhōu， yīn huá zhōu cì shǐ wáng pí fáng shǒu yán mì nán kè， bù dé bù zhuǎn bīng dù guò luò shuǐ， ér zhù zhā zài xǔ yuán zhī xī。 xī wèi dà chéngxiàng yǔ wén tài fèng mìng shuài jūn kàng jī gāo huān jūn。 yǔ wén tài jìn zhì wèi shuǐ zhī nán， suǒ zhēng zhū zhōu zhī bīng shàng wèi huì qí， zhū jiāng yǐ dí zhòng jǐ guǎ wéi yóu， qǐng qiú zàn qiě děng dài gāo huān jì xù xī jìn 'ér guān chá xíng shì zài zuò jué cè。 yǔ wén tài zé fǎn bó shuō：“ gāo huān cháng ruò jìn zhì xián yáng， mín xīn jiāng huì dòng dàng bù 'ān。 xiàn zài chéng qí gāng dào lì zú wèi wěn， zhèng hǎo kě yǐ gōng jī tā。” yú shì， lì jí zào fú qiáo yú wèi shuǐ zhī shàng， mìng bù duì xié dài sān tiān kǒu liáng， yǐ qīng zhuāng qí bīng xùn sù dù guò wèi shuǐ， ér yǐ yùn shū bù duì zì wèi shuǐ nán 'àn yán hé xiàng xī yùn dòng。 shí yuè chū yī， yǔ wén tài shuài jūn jìn zhì shā yuàn， jù gāo huān jūn jǐn liù shí yú lǐ。 gāo huān wén xùn lì jí shuài jūn gǎn lái。 qí bīng zhēn chá yuán bào gào shuō gāo huān jūn jí jiāng dào lái， yǔ wén tài mǎ shàng zhào jí zhòng jiāng shāng yì duì cè。 piàoqí dàjiàng jūn lǐ bì shuō：“ yīn wéi dí zhòng wǒ guǎ， wǒ men bù kě yǐ zài píng tǎn kāi kuò zhī dì shè zhèn tóng dí jiāo zhàn。 cóng zhè lǐ xiàng dōng shí lǐ， yòu wèi shuǐ yī wān qū chù， kě yǐ qiǎng xiān zhàn lǐng gāi dì yǐ děng dài dí jūn。” yǔ wén tài suì shuài jūn jìn zhì nà lǐ， qiě bèi kào wèi shuǐ zì dōng xiàng xī liè zhèn， yǐ lǐ bì suǒ bù wéi yòu yì， yǐ zhào guì suǒ bù wéi zuǒ yì， mìng lìng shì bīng dū bǎ wǔ qì fàng dǎo zài lú wěi zhī zhōng， tīng dào gǔ shēng lì jí fèn qǐ chū jī。 huáng hūn shí fēn， gāo huān shuài jūn dào dá zhè lǐ， kàn dào xī wèi jūn shǎo， suǒ bù zhēng xiāng qián jìn， zhì shǐ bù duì hùn luàn 'ér bù chéng zhàn dǒu duì xíng。 dāng liǎng jūn jí jiāng jiāo zhàn zhī jì， yǔ wén tài tū rán léi xiǎng zhàn gǔ， qí bù zhòng wén shēng dū zhòu rán fèn qǐ chū jī。 piàoqí dàjiàng jūn yú jǐn děng jiànglǜ zhù lì zhí pū gāo huān jūn zhèng miàn， lǐ bì、 zhào guì shuài bù cóng zuǒ、 yòu liǎng yì chū jī， jiāng dí jūn fēn gē wéi liǎng duàn， yǐ zhèng miàn tū jī yǔ liǎng yì héng jī xiāng jié hé de zhàn shù， yī jǔ dà bài gāo huān jūn。
【 yuán wén】
fán zhàn， ruò yǐ guǎ dí zhòng， bì yǐ rì mù， huò fú yú shēn cǎo， huò yāo yú 'ài lù， zhàn zé bì shèng。 fǎ yuē：“ yòng shǎo zhě wù 'ài。”①《 běi shǐ》： xī wèi dà tǒng sān nián， dōng wèi jiāng gāo huān② dù hé③， bī huá zhōu④， cì shǐ wáng pí⑤ yán shǒu， nǎi shè luò， jūn yú xǔ yuán⑥ xī。 xī wèi qiǎn jiāng yǔ wén tài⑦ jù zhī。 tài zhì wèi nán， jí zhū zhōu bīng， wèi huì⑧。 zhū jiāng yǐ zhòng guǎ bù dí， qǐng qiě dài huān gèng xī yǐ guān zhī。 tài yuē：“ huān ruò zhì xián yáng⑨， rén jiē zhuǎn sāo rǎo。 jīn qí xīn zhì， kě jī zhī。” jí zào fú qiáo yú wèi nán， jūn shì jī sān rì liáng， qīng qí dù wèi， zī zhòng zì wèi nán jiā wèi 'ér xī。 shí yuè rén chén⑩， zhì shā yuàn⑾， jù qí jūn liù shí yú lǐ。 gāo huān shuài bīng lái huì。 hòu qí gào qí bīng zhì， tài zhào zhū jiāng yì。 lǐ bì⑿ yuē：“ bǐ zhòng wǒ guǎ， bù kě píng dì zhì zhèn⒀。 cǐ dōng shí lǐ， yòu wèi qū⒁， kě 〔 xiān 〕 jù yǐ dài zhī。” suì jìn zhì wèi qū， bèi shuǐ dōng xī wéi zhèn， lǐ bì wéi yòu jù， zhào guì⒂ wéi zuǒ jù。 mìng jiāng shì jiē yǎn gē yú jiā lú zhī zhōng， wén gǔ shēng 'ér qǐ。 rì bū ⒃， qí jūn zhì， wàng jiàn jūn shǎo， zhēng jìn， zú luàn 'ér bù chéng liè。 bīngjiàng jiāo， tài míng gǔ， shì zú jiē qǐ。 yú jǐn ⒄ děng yǐ dà jūn yǔ zhī hé zhàn， lǐ bì děng shuài tiě qí héng jī zhī， jué qí jūn wéi 'èr， suì quǎn pò zhī。” ⒅【 zhù shì】
① yòng shǎo zhě wù 'ài： yǔ chū《 wú zǐ · yìng biàn dì wǔ》。
② gāo huān： yī míng hè liù hún。 shì jū huái shuò zhèn（ jīn nèimēng gǔ bāo tóu dōng běi）， wéi xiān bēi huà de hàn rén。 chū cān jiā dù luò zhōu qǐ yì jūn， jì guī gé róng， hòu pàn jiàng 'ěr zhū róng。 róng sǐ hòu， tā yǐ kào xiān bēi wǔ lì， lián luò shān dōng shì zú shì lì， yōng lì běi wèi xiào wǔ dì。 yǒng xī sān nián（ gōng yuán５３ ４ nián）， tā pò xiào wǔ dì xī bēn cháng 'ān， bié lì yuán shàn jiàn（ xiào wén dì zēngsūn） wéi dì（ xiào jìng dì）， qiān dū yè chéng， shì wéi dōng wèi。 zhì cǐ běi wèi fēn liè wéi dōng、 xī wèi。 gāo huān zhí wèi zhèng shí liù nián， sǐ hòu， qí zǐ gāo yáng dài dōng wèi chēng dì， gǎi guó hào wéi qí， shǐ chēng“ běi qí”， zhuī zūn huān wéi shén wǔ dì。
③ hé： gǔ dài huáng hé de zhuān chēng。 nán běi cháo yǐ qián， chēng“ hé” huò“ hé shuǐ”， suí táng yǐ hòu chēng“ huáng hé”。
④ huá zhōu： zhì suǒ zài jīn shǎn xī dà lì xiàn。
⑤ wáng pí： mǎ běn jí zhū běn jiē wù zuò“ wáng bà”， jīn jù shǐ jiàogǎi。
⑥ xǔ yuán： gù zhǐ zài jīn shǎn xī dà lì xī běi wǔ shí lǐ。
⑦ yǔ wén tài： yī míng hēi tǎ， xiān bēi zú， dài jùn wǔ chuān（ jīn shǔ nèimēng gǔ） rén。 zéngshēn jiā xiān yú xiū lǐ qǐ yì jūn， jì guī gé róng， hòu jiàng 'ěr zhū róng。 běi wèi xiào wǔ dì bèi gāo huān suǒ bī xī bēn cháng 'ān， tā yōng dì yǔ gāo huān xiāng duì kàng， wéi dà chéngxiàng， zhí zhǎng xī wèi cháo zhèng。 sǐ hòu， qí zǐ yǔ wén jué dài wèi chēng dì， gǎi guó hào wéi zhōu， shǐ chēng“ běi zhōu”， zhuī zūn tài wéi wén dì。
⑧ wèi huì： mǎ běn jí zhū běn jiē wù zuò“ lái huì”， jīn jù shǐ jiàogǎi。
⑨ xián yáng： zhì suǒ zài jīn shǎn xī jīng yáng。
⑩ shí yuè rén chén： jí xī wèi dà tǒng sān nián（ gōng yuán５３７ nián） de shí yuè chū yī。
⑾ shā yuàn： gù zhǐ zài jīn shǎn xī dà lì nán。
⑿ lǐ bì： běi zhōu xiāng píng（ jīn liáo níng liáo yáng） rén。 běi wèi yǒng 'ān chū， cóng 'ěr zhū tiān guāng xī tǎo， yǐ gōng bài zhēng lǔ jiāng jūn， hòu lì hóu mò chén yuè wéi dà dū dū。 xī wèi wén dì shí， tā guī fù wén dì， guān zhì tài shī， fēng zhào guó gōng。
⒀ bù kě píng dì zhì zhèn： mǎ běn jí zhū běn jiē wù zuò“ bù kě zhēng yě， yí zhì zhèn”， jīn jù shǐ jiàogǎi。
⒁ wèi qū： jí wèi shuǐ zhī yī wān qū chù。
⒂ zhào guì： běi wèi xiào míng dì shí， rèn zhèn běi jiāng píng。 xī wèi shí， bèi yǔ wén tài rèn wéi dà dū dū。 běi zhōu mǐn dì shí， fēng chǔ guó gōng。
⒃ rì bū： jí wǔ hòu shēn shí， yì jí shí wǔ zhì shí qī shí。
⒄ yú jǐn： běi zhōu luò yáng（ jīn shǔ hé nán） rén， zì sī jìng， xiǎo míng jù mí。 běi wèi yǒng xī sān nián（ gōng yuán５３４ nián）， tā xiàng yǔ wén tài xiàn dū guān zhōng zhī cè， wéi tài shǎng shí， bèi rèn wéi dà chéngxiàng fǔ zhǎngshǐ。 dà tǒng yuán nián（ gōng yuán５３５ nián）， rèn piàoqí dàjiàng jūn， kāi fǔ yí tóng sān sī。 yǔ wén jué dài xī wèi chēng dì hòu， jìn fēng yàn guó gōng。
⒅ běn piān shǐ lì chū zì《 běi shǐ · zhōu tài zǔ běn jì》。
１３。 ài zhàn【 tí shì】
běn piān yǐ《 ài zhàn》 wéi tí， zhǐ zài chǎn shù jiàngshuài 'ài bīng de zhòng yào xìng。 zhè lǐ de“ ài”， yǔ“ ēn” wéi tóng yì cí。 tā rèn wéi， zuò zhàn zhōng shì zú suǒ yǐ nìngyuàn mào sǐ qián jìn 'ér bù yuàn hòu tuì qiú shēng de， dōushì yóu yú jiàngshuài píng shí shí shī 'ēn huì de jiēguǒ。 zhǐ yào jiàngshuài 'ài zú rú tóng 'ài zǐ， nà me， shì zú 'ài jiāng yě huì xiàng 'ài fù yī bān。 gù zài wēinàn shí， shì zú wú bù qíng yuàn yǐ pàn sǐ bó dǒu lái bào dá jiàngshuài 'ēn dé de。 shì zú shì wǔ zhuāng lì liàng de zhù tǐ， jūn duì zhàn dǒu lì de dì yī yào sù。 zhàn dǒu zhōng méi yòu guǎng dà shì zú de fèn yǒng shā dí， shì wú fǎ qǔ dé zuò zhàn shèng lì de。 ér yào zài zhàn dǒu zhōng chōng fēn fā huī bù duì yīng yǒng shā dí de xī shēng jīng shén， yào kào píng shí jiàngshuài duì tā men yán gé jiào yù xùn liàn hé qièshí guān xīn 'ài hù。 yīn cǐ， shì fǒu zuò dào 'ài bīng， nǎi shì héng liàng jiàngshuài zhì jūn hǎo huài de zhòng yào biāo zhì zhī yī。 běn piān néng gòu rèn shí dào zhè yī diǎn， bìng qiě cóng zhì jūn de gāo dù chǎn shù liǎo jiàngshuài 'ài bīng de zhòng yào xìng， zhè wú yí shì hěn kě guì de。
zài zhōng guó gǔ dài jūn shì shǐ shàng， céng yǒng xiàn bù shǎo jiàngshuài 'ài bīng de gǎn rén shì jì， zhàn guó chū qī de wèi jiāng wú qǐ， biàn shì tū chū de yī lì。 tā bǎ 'ài bīng wèn tí zuò wéi zhì jūn de zhòng yào nèi róng lái zhuā， qí zhù yào tè diǎn： yī shì néng yǐ pǔ tōng yī bīng yán gé yào qiú zì jǐ， qièshí zuò dào yǔ shì zú tóng gān gòng kǔ， bù gǎo tè shū huà； èr shì néng gòu tǐ chá xià qíng， guān xīn shì zú jí kǔ， shēn jū jiàngshuài gāo wèi， jìng qīn zì wéi zú shǔn jū， chéng wéi liú chuán qiān gǔ de jiā huà。 suǒ yǐ， tā suǒ dài chū lái de bù duì jù yòu jiào qiáng de zhàn dǒu lì。 tā zài zhèn shǒu xī hé jùn dì qī jiān， céng shēn jīng dà zhàn qī shí liù cì， ér huò quán shèng zhě jìng duō dá liù shí sì cì， kān chēng shàn róng néng zhàn de“ cháng shèng jiāng jūn”。
xī hàn zhù míng shǐ xué jiā sī mǎ qiān rèn wéi： wú qǐ zhī suǒ yǐ chéng wéi zhàn jì huī huáng de zhù míng jiàngshuài， zhù yào shì qí“ yòng bīng lián píng， dé shì zú xīn” de jiēguǒ。 zhè shì hěn yòu dào lǐ de。
【 yì wén】
dà fán duì dí zuò zhàn， shì zú zhī suǒ yǐ nìngkěn qián jìn 'ér sǐ， què bù yuàn hòu tuì 'ér shēng de， zhè dū shì yóu yú jiàngshuài píng shí duì tā men shí xíng 'ēn huì、 ài hù de jiēguǒ。
quán jūn shì zú shēn zhī jiàngshuài 'ài hù tā men rú tóng 'ài zǐ nà yàng wú wēi bù zhì， nà me， tā men rè 'ài jiàngshuài yě huì xiàng rè 'ài zì jǐ de fù qīn nà yàng zhì jìng zhì chéng。 suǒ yǐ， zuò zhàn zhōng jìn guǎn xiàn rù wēi wáng jìng dì， què méi yòu bù yuàn yǐ pàn sǐ fèn zhàn lái bào dá jiàngshuài 'ēn dé de。 chéng rú bīng fǎ suǒ shuō：“ jiàngshuài duì dài shì zú rú tóng duì dài zì jǐ de 'ài zǐ， shì zú kě yǐ tóng jiàngshuài zài wēinàn zhōng shēng sǐ yǔ gòng。”
zhàn guó shí qī， wèi guó jiànglǐng wú qǐ chū rèn xī hé tài shǒu shí， néng hé zuì xià céng díshì zú chuān tóng yàng yī fú、 chī tóng yàng fàn cài； shuì jué shí bù pū diàn ruǎn xí， xíng jūn shí bù chéng chē qí mǎ； qīn zì bāozā xié dài jūn liáng， tì shì zú fēn dān láo kǔ。 yòu gè shì zú cháng liǎo nóng chuāng， wú qǐ wèitā shǔn xī nóng zhī。 zhè gè shì zú de mǔ qīn tīng dào zhè gè xiāo xī hòu biàn kū liǎo qǐ lái。 yòu rén wèn tā shuō：“ nǐ 'ér zǐ bù guò shì gè shì zú， ér jiāng jūn qīn kǒu wèitā shǔn xī nóng chuāng， nǐ wèishénme hái kū ní？” tā huí dá shuō：“ bù shì zhè yàng de。 wǎng nián wú gōng céng wèitā fù qīn shǔn xī nóng chuāng， tā fù qīn yīn cǐ zài zuò zhàn zhōng fèn yǒng zhí qián 'ér bù hòu tuì， jiēguǒ jiù zhàn sǐ zài shā chǎng。 rú jīn wú gōng yòu wéi qí zǐ shǔn xī nóng chuāng， wǒ bù zhī dào tā yòu huì zhàn sǐ zài shénme dì fāng。 suǒ yǐ， wǒ shì zài wèitā kū qì。” wèi wén hóu jiàn yú wú qǐ shàn yú yòng bīng， lián jié gōng zhèng， shēn dé shì zú yōng hù， jiù wěi pài tā wéi jiāng zhèn shǒu xī hé dì qū。 zài cǐ qī jiān， tā xiān hòu tóng zhū hóu dà zhàn qī shí liù cì， ér huò quán shèng de zuò zhàn yòu liù shí sì cì zhī duō。
【 yuán wén】
fán yǔ dí zhàn， shì zú níng jìn sǐ， ér bù kěn tuì shēng zhě， jiē jiāng 'ēn huì shǐ rán yě。 sān jūn zhī zài shàng zhī rén 'ài wǒ rú zǐ zhī zhì， zé wǒ zhī 'ài shàng yě rú fù zhī jí。 gù xiàn wēi wáng zhī dì， ér wú bù yuàn sǐ yǐ bào shàng zhī dé。 fǎ yuē：“ shì mín rú 'ài zǐ， gù kě yǔ zhī jù sǐ。”① zhàn guó② wèi jiāng wú qǐ wéi xī hé shǒu， yǔ shì zú zuì xià zhě tóng yī shí。 wò bù shè xí， xíng bù chéng qí， qīn guǒ yíng liáng③， yǔ shì zú fēn láo kǔ。 zú yòu bìng jū zhě， qǐ wéi shǔn zhī。 zú mǔ wén 'ér kū zhī。 huò yuē：“ zǐ， zú yě， ér jiāng jūn zì shǔn qí jū， hé kū yě？” mǔ yuē：“ fēi rán yě。 wǎng nián wú gōng shǔn qí fù， qí fù zhàn bù xuán zhǒng④， suì sǐ yú dí。 wú gōng jīn yòu shǔn qí zǐ， qiè bù zhī qí sǐ suǒ yǐ。 shì yǐ kū zhī。” wén hóu⑤ yǐ wú qǐ yòng bīng lián píng， dé shì zú xīn， shǐ shǒu xī hé⑥， yǔ zhū hóu⑦ dà zhàn qī shí liù， quán shèng liù shí sì⑧。
【 zhù shì】
① shì mín rú 'ài zǐ， gù kě yǔ zhī jù sǐ： yǔ chū《 sūn zǐ bīng fǎ · dì xíng piān》。 dàn“ mín” zì yuán zuò“ zú”。
② zhàn guó： mǎ běn jí zhū běn jiē wù zuò“ chūn qiū”， jīn jù shǐ jiàogǎi。
③ yíng liáng： yíng， tōng“ yíng”； yíng liáng， wèi zhuāng mǎn liáng shí。
④ xuán zhǒng： xuánzhuàn jiǎo gēn， yǐn shēn wéi zhuǎn shēn hòu tuì zhī yì。
⑤ wén hóu： jí zhàn guó shí qī wèi guó jiàn lì zhě wèi wén hóu， míng sī。 tā rèn yòng lǐ kuī wéixiàng、 wú qǐ wéi jiāng、 xī mén bào wéi yè lìng， shí xíng gǎi gé， jiǎng lì gēng zhàn， xīng xiū shuǐ lì， fā zhǎn shēng chǎn， shǐ wèi guó chéng wéi dāng shí qiáng guó。
⑥ xī hé： jùn míng。 zhàn guó wèi zhì。 xiá jìng dāng jīn shǎn xī dōng bù de huáng hé xī 'àn dì qū。
⑦ zhū hóu： xī zhōu、 chūn qiū shí qī fēn fēng de gè guó guó jūn。 zài qí fēng jiāng zhī nèi， shì dài zhǎng wò tǒng zhì dà quán， xíng chéng gè zì wéi zhèng de xǔ duō zhū hóu guó。
⑧ běn piān shǐ lì chū zì《 shǐ jì · sūn zǐ wú qǐ lièzhuàn》。
１４。 wēi zhàn【 tí shì】
cǐ piān yǔ qián piān《 ài zhàn》 shì xiāng fǔ xiāng chéng、 hù wéi bǔ chōng de zǐ mèi piān。《 ài zhàn》 cè zhòng lùn shù jiàngshuài 'ài bīng de zhòng yào xìng，《 wēi zhàn》 zé cè zhòng chǎn shù lǐ bīng cóng yán de zhòng yào xìng， èr zhě cóng bù tóng jiǎo dù tàn tǎo liǎo zhì jūn zhè gè tóng yī zhòng yào wèn tí。 tā rèn wéi， shì zú zhī suǒ yǐ gǎn yú fù tānɡ dǎo huǒ dì qù shā dí， shì wéi jiāng zhě zhí fǎ rú shān、 cóng yán yào qiú de jiēguǒ； ér shì zú wèi dí bù qián， zé shì jiàngshuài zhì jūn bù yán de biǎo xiàn。 běn piān yǐn zì《 shàng shū · yìn zhèng piān》 de“ wēi kè jué 'ài yǔn jì”
yī yǔ， yì sī shì， cóng yán yào qiú（ wēi） shèng guò（ kè） piān 'ài fàng rèn（ jué 'ài）， shì qíng jiù néng chéng gōng（ yǔn jì）。 jūn duì dǎ shèng zhàng kào qiáng dà de zhàn dǒu lì， ér qiáng dà de zhàn dǒu lì， shì kào jiàngshuài píng shí duì shì zú de guān xīn 'ài hù hé yán gé guǎn lǐ xùn liàn chū lái de。 suǒ yǐ， duì bù duì zhèng què shí shī 'ēn wēi bìng zhòng de guǎn lǐ yuán zé， lì lái shì jiàngshuài zhì jūn suǒ qiáng diào de zhòng yào wèn tí。
chūn qiū shí qī qí jiāng sī mǎ ráng jū zài zhì jūn shàng shì yǐ 'ēn wēi bìng zhòng 'ér zhù chēng yú shì de。 tā yī fāng miàn zhí fǎ rú shān， cóng yán yào qiú bù duì， duì gōng rán wéi fàn jūn lìng de qí wáng chǒng chén zhuāng jiǎ chù yǐ zhǎn shǒu，“ yǐ xùn sān jūn”； yī fāng miàn duì shì zú guān huái bèi zhì， fán yòu guān bù duì zhù sù、 yǐn shí、 yī bìng děng wèn tí， tādōu qīn zì guò wèn 'ān pái。 yóu qiān sī mǎ ráng jū néng gòu bǎ duì bù duì de guān xīn 'ài hù hècóng yán guǎn lǐ jǐn mì jié hé qǐ lái， suǒ yǐ tā de bù duì zhàn dǒu lì qiáng， shì qì wàng shèng， lín zhàn zhī jì， rén rén“ zhēng fèn chū wéi zhī fù zhàn”。 qí jūn dǒu zhì 'áng yáng de qiáng dà wēi shì， pò shǐ jìn、 yàn rù qīn jūn wén fēng sàng dǎn， bù zhàn xiān tuì。
sī mǎ ráng jū chéng jī huī jūn gēn zōng zhuī jī， shōu fù liǎo suǒ yòu lún xiàn de guó tǔ， qǔ dé liǎo zì wèi fǎn jī zuò zhàn de zhòng dà shèng lì。
【 yì wén】
dà fán duì dí zuò zhàn， shì zú zhī suǒ yǐ fèn yǒng qián jìn 'ér bù gǎn hòu tuì de， shì yóu yú wèi jù jiàngshuài de wēi yán 'ér bù wèi jù dí rén de yuán gù； rú guǒ gǎn yú hòu tuì 'ér bù gǎn qián jìn de， nà shì yóu yú wèi jù dí rén 'ér bù wèi jù jiàngshuài de yuán gù。 jiàngshuài mìng lìng shì zú fù chǎng dǎo huǒ 'ér bù gǎn wéi kàng de， shì yóu yú wēi yán de jūn jì cù shǐ tā men zhè yàng zuò de。 chéng rú bīng fǎ suǒ shuō：“ wēi yán de jūn jì kè fú liǎo dān chún de lián 'ài， zuò zhàn jiù huì qǔ dé chéng gōng。”
chūn qiū qí jǐng gōng zhí zhèng qī jiān， jìn guó gōng dǎ qí guó de dōng 'ā hé juàn chéng， ér yàn guó zé qīn fàn qí guó huáng hé nán 'àn de lǐng tǔ。 qí guó jūn duì bèi dǎ bài liǎo。 qí jǐng gōng fēi cháng yōu lǜ zhè jiàn shì。 dà chén yàn yīng wèicǐ 'ér xiàng jǐng gōng tuī jiàn tián ráng jū， shuō：“ ráng jū suī wéi tián shì mén zhōng piān fáng suǒ shēng， kě shì cǐ rén lùn wén tāo néng shǐ zhòng rén guī fú， lùn wǔ lüè kě lìng dí rén wèi jù。 xī wàng jūn wáng yòng tā shì yī shì。” jǐng gōng yú shì zhào jiàn tián ráng jū， tóng tā tán lùn yòng bīng zhī shì， fēi cháng gāo xīng， jiù rèn mìng tā wéi jiāng jūn shuài bīng kàng jī yàn、 jìn rù qīn jūn。 ráng jū shòu rèn hòu， duì jǐng gōng shuō：“ wǒ běn rén yī xiàng dì wèi dī xià， jūn wáng tū rán bǎ wǒ cóng píng mín zhōng tí bá qǐ lái， jiā guān yú dà fū zhī shàng， shì bīng bù huì fú cóng， bǎi xìng bù huì qīn jìn。 rén de dì wèi dī wēi jiù méi yòu quán wēi kě yán， yīn cǐ， qǐng qiú pài yī gè wéi jūn wáng suǒ chǒng xìn、 quán guó suǒ zūn chóng de rén lái zuò jiān jūn， cái kě yǐ tǒng jūn zuò zhàn。”
yú shì， jǐng gōng dāyìng liǎo tā de qǐng qiú， pài chǒng chén zhuāng jiǎ wéi jiān jūn。 tián ráng jū cí bié liǎo qí jǐng gōng， yǔ zhuāng jiǎ yuē dìng shuō：“ míng tiān zhōng wǔ yú jūn yíng mén huì qí。” dì 'èr tiān， ráng jū xiān gǎn dào jūn yíng， shè zhì liǎo cè rì yǐng de biāo gān hé jì shí jiān de lòu hú， yǐ děng dài zhuāng jiǎ de dào lái。 zhuāng jiǎ xiàng yǐ xiǎn guì 'ér jiāo héng， zhè cì yòu rèn wéi ráng jū suǒ shuài shì zú shì tā zì jǐ de jūn duì， ér tā zì jǐ yòu shì jūn wáng wěi pài de jiān jūn， gù duì rú yuē fù jūn zhī shì bù hěn zháojí zài yì。 qīn qī péng yǒu wèitā sòng xíng， liú tā yàn yǐn， dào liǎo zhōng wǔ shí fēn tā hái méi yòu dào dá jūn yíng。 tián ráng jū biàn fàng dǎo cè yǐng biāo gān， chè diào jì shí lòu hú， rán hòu jìn rù jūn yíng， jiǎn yuè duì wǔ， zhǐ huī shì bīng， xuān bù jūn jì。 bù shǔ wán bì， dài dào bàng wǎn shí fēn， zhuāng jiǎ cái lái dào jūn yíng。 tián ráng jū zhì wèn zhuāng jiǎ shuō：“ wèishénme guò liǎo yuē dìng shí jiān cái dào？” zhuāng jiǎ mǎn bù zài hū dì huí dá dào：“ bù cái shòu dà chén hé qīn qī men shèng qíng jiàn xíng， gù liú yǐn yòu suǒ dān gē。” ráng jū lì shēng zhǐ chì shuō：“ shēn wéi jiàngshuài， jiē shòu mìng lìng de nà yī tiān， jiù yìng wàng diào zì jǐ de jiā tíng； qīn lín zhàn zhèn zhǐ huī bù duì， jiù yìng wàng diào zì jǐ de fù mǔ； léi gǔ jìn jī de jǐn jí shí kè， jiù yìng wàng diào zì jǐ de shēng mìng。 rú jīn， dí rén qīn rù wǒ guó nèi dì， guó nèi rén xīn dòng dàng， shì zú men rì shài yè lù yú biān jìng zhī shàng， jūn wáng wèicǐ shuì bù 'ān wěn， chī bù xiāng tián， bǎi xìng de xìng mìng dū xì zài nǐ de shǒu lǐ， hái shuō shénme sòng xíng ní？” shuō bà， jiù bǎ jūn fǎ guān jiào lái， wèn dào：“ jūn fǎ shàng duì yú yuē qī 'ér chí dào de rén， guī dìng gāi zěn yàng chǔzhì？” jūn fǎ guān huí dá shuō：“ yīngdāng chù zhǎn。” zhuāng jiǎ zhè shí cái gǎn dào hài pà qǐ lái， bìng lì jí pài rén fēi mǎ bào gào qí jǐng gōng， qǐng qiú jiě jiù。 zhuāng jiǎ pài chū de rén shàng wèi fǎn huí shí， tián ráng jū yǐ 'àn jūn fǎ jiāng zhuāng jiǎ zhǎn shǒu shì zhòng liǎo。 quán jūn jiàngshì dū zhèn jīng zhàn lì bù yǐ。 guò liǎo hǎo jiǔ， qí jǐng gōng suǒ pài shǐ zhě shǒu chí fú jié chéng chē lái jiù zhuāng jiǎ， jìng zhí chōng rù jūn yíng。 tián ráng jū duì shǐ zhě shuō：“ jiànglǐng zài jūn zhōng zhí xíng jūn wù， jūn wáng de mìng lìng yòu de kě yǐ bù jiē shòu。” tā yòu wèn jūn fǎ guān， shuō：“ jūn yíng zhōng bù zhǔn chē mǎ chí rù， rú jīn shǐ zhě zhè yàng gān， jūn fǎ guī dìng gāi zěn yàng bàn？” jūn fǎ guān huí dá shuō：“ yīngdāng chù zhǎn。” shǐ zhě yī tīng dà wéi kǒng jù。 dàn tián ráng jū què shuō：“ jūn wáng de shǐ zhě shì bù kě yǐ shā diào de。” yú shì， jiù zhǎn liǎo shǐ zhě de pú rén、 kǎn duàn chē zǐ zuǒ biān de chē yuán、 shā liǎo zuǒ biān jià chē de mǎ pǐ， bìng xiàng quán jūn shì zhòng。 tián ráng jū ràng shǐ zhě hái bào qí jǐng gōng， rán hòu yòu jì xù bù zhì jūn wù。 duì yú bù duì de xíng jūn sù yíng、 jué jǐng mái zào、 shì zú huǒ shí、 kàn bìng chī yào děng shì yí， tián ráng jū dū qīn zì guò wèn hé bù zhì。 tā hái bǎ zì jǐ nà fèn guān fèng liáng xiǎng quán bù ná chū lái， gōng shì zú men xiǎng yòng， zì jǐ tóng shì zú yī yàng píng fēn liáng shí， tè bié shì zhào gù dào nà xiē tǐ ruò yòu bìng díshì zú。 sān tiān zhī hòu shuài jūn chū fā， shēng bìng díshì zú dū qǐng qiú gēn suí bù duì yī tóng chū zhēng， dà jiā fèn yǒng zhēng xiān dì wéi bào dá jiāng jūn de guān huái 'ér qù zhàn dǒu。 jìn jūn tīng dào zhè gè xiāo xī hòu， biàn chè bīng 'ér qù； yàn guó tīng dào zhè gè xiāo xī hòu， yě dù guò huáng hé xiàng běi chè zǒu， qí guó de wēi jí dé yǐ jiě chú。 tián ráng jū huī jūn zhuī jī， shōu fù liǎo suǒ yòu lún xiàn de guó tǔ， rán hòu shuài jūn kǎi xuán 'ér guī。
【 yuán wén】
fán yǔ dí zhàn， shì zú qián jìn 'ér bù gǎn tuì hòu， shì wèi wǒ 'ér bù wèi dí yě。 ruò gǎn tuì 'ér bù gǎn jìn zhě， shì wèi dí 'ér bù wèi wǒ yě。 jiāng shǐ shì zú fù tānɡ dǎo huǒ 'ér bù wéi zhě， shì wēi yán shǐ rán yě。 fǎ yuē：“ wēi kè jué 'ài yǔn jì。”① chūn qiū qí jǐng gōng shí， jìn fá 'ā、 juàn②， ér yàn qīn hé shàng③， qí shī bài jì。〔 jǐng gōng huàn zhī〕。 yàn yīng nǎi jiàn tián ráng jū④， yuē：“ ráng jū suī tián shì shù niè⑤， rán qí rén wén néng fù zhòng， wǔ néng wēi dí， yuàn jūn shì zhī。” jǐng gōng nǎi zhào ráng jū， yǔ yǔ bīng shì， dà yuè zhī， yǐ wéi jiāng jūn， jiàngbīng hàn yàn、 jìn zhī shī。 ráng jū yuē：“ chén sù bēi jiàn， jūn zhuó zhī lǘ wǔ zhī zhōng， jiā zhī dà fū zhī shàng， shì zú wèi fù， bǎi xìng bù qīn， rén wēi quán qīng， yuàn dé jūn zhī chǒng chén， guó zhī suǒ zūn， yǐ jiān jūn， nǎi kě。” yú shì， jǐng gōng xǔ zhī， shǐ zhuāng jiǎ⑥ wǎng。 ráng jū jì cí， yǔ zhuāng jiǎ yuē：“ dàn rì rì zhōng huì jūn mén。”
ráng jū xiān chí zhì jūn zhōng， lì biǎo xià lòu⑦ dài jiǎ。 jiǎ sù jiāo guì， yǐ wéi jiāng jǐ zhī jūn 'ér jǐ wéi jiān， bù shèn jí， qīn qī zuǒ yòu sòng zhī， liú yǐn。 rì zhōng 'ér jiǎ bù zhì。 ráng jū zé pūbiǎojuélòu， rù， xíng jūn lè bīng， shēn míng yuē shù。〔 yuē shù〕 jì dìng， xī shí， jiǎ nǎi zhì。 ráng jū yuē：“ héwèi hòu qī？” jiǎ duì yuē：“ bù nìng⑧， dà fū qīn qī sòng zhī， gù liú。” ráng jū yuē：“ jiāng shòu mìng zhī rì zé wàng qí jiā， lín zhèn yuē shù zé wàng qí qīn， yuán fú gǔ⑨ zhī jí zé wàng qí shēn。 jīn dí guó shēn qīn， bāng nèi sāo dòng， shì zú bào lù yú jìng， jūn qǐn bù 'ān xí， shí bù gān wèi， bǎi xìng zhī mìng jiē chuí yú jūn， hé wèi xiāng sòng hū？” zhào jūn zhèng⑩ wèn yuē：“ jūn fǎ qī 'ér hòu zhì zhě yún hé？” duì yuē：“ dāng zhǎn。” jiǎ jù， shǐ rén chí bào jǐng gōng， qǐng jiù。 jì wǎng， wèi jí fǎn， yú shì suì zhǎn zhuāng jiǎ yǐ xùn sān jūn。 sān jūn jiē zhèn lì。 jiǔ zhī， jǐng gōng qiǎn shǐ chí jié⑾ jiù jiǎ， chí rù jūn zhōng。 ráng jū yuē：“ jiāng zài jūn， jūn mìng yòu suǒ bù shòu。” wèn jūn zhèng yuē：“ jūn zhōng bù chí， jīn shǐ zhě yún hé？” duì yuē：“ dāng zhǎn。” shǐ zhě dà jù。 ráng jū yuē：“ jūn zhī shǐ bù kě shā zhī。” nǎi shā qí pú、 chē zhī zuǒ fù⑿、 mǎ zhī zuǒ cān⒀， yǐ xùn sān jūn。 qiǎn shǐ zhě hái bào， rán hòu xíng shì。 shì zú cì shè⒁、 jǐng zào、 yǐn shí、 wèn jí、 yī yào、 shēn zì fǔ xún⒂ zhī。 xī qǔ jiāng jūn zhī zī liáng， yǐ xiǎng shì zú，〔 shēn yǔ shì zú〕 píng fēn liáng shí， zuì bǐ⒃ qí léi ruò zhě。 sān rì 'ér hòu lè bīng。 bìng zhě jiē qiú xíng， zhēng fèn chū wéi zhī fù zhàn。 jìn shī wén zhī，〔 wéi bà qù； yàn shī wén zhī〕， dù hé 'ér jiě。 yú shì， ráng jū nǎi shuài zhòng zhuī jī zhī， suì qǔ suǒ wáng bāng nèi gù jìng， shuài bīng 'ér guī。⒄【 zhù shì】
① wēi kè jué 'ài yǔn jì： yǔ chū《 shàng shū · yìn zhèng piān》。
② juàn（ ｊ ｕ à ｎ）： shǐ zài yuán zuò“ zhēn”，《 bǎi zhàn qí fǎ》 yuán zuò zhě yuán yǐn shí yīn bì huì sòng rén zōng xián míng（“ zhēn”） ér gǎi“ zhēn” wéi“ juàn”。 juàn， jīn shān dōng juàn chéng běi。
③ hé shàng： zhǐ huáng hé nán 'àn zhī cāng、 dé 'èr zhōu běi jiè。
④ tián ráng jū： chūn qiū qí guó rén， běn xìng tián， wéi dà sī mǎ， gù yòu chēng sī mǎ ráng jū， shàn yú zhì jūn， shēn tōng bīng fǎ。
⑤ shù niè： jí shù zǐ， jiù shí zhǐ qiè suǒ shēng zhī zǐ。
⑥ zhuāng jiǎ： chūn qiū qí guó dà fū， jǐng gōng zhī chǒng chén。
⑦ lì biǎo xià lòu： wèi lì biāo gān yǐ cè rì yǐng， shè lòu hú yǐ jì shí jiān。 biǎo， gǔ dài cè rì yǐng shí suǒ lì de biāo gān； lòu， gǔ dài jì shí yòng de lòu hú。
⑧ bù nìng： yóu yán“ bù cái”， zì qiān zhī cí。
⑨ yuán fú gǔ： wèi ná qǐ gǔ chuí qiāo gǔ。 fú（ eū）， gǔ chuí。
⑩ jūn zhèng： jūn zhōng zhí fǎ zhī guān。
⑾ chí jié： gǔ dài shǐ zhě suǒ ná zuò wéi píng zhèng zhī wù， jié， fú jié。
⑿ zuǒ fù： jí chē zhī zuǒ miàn de jiáchē mù。 fù， tōng“ fǔ”， jiáchē mù。
⒀ zuǒ cān： jí zuǒ miàn jià chē de mǎ。 cān（ ｃ āｎ）， yī chē jià sān mǎ wéi cān。
⒁ cì shè： jí sù yíng。 cì， gǔ dài xíng jūn tíng zhù yī dì wèi zhī“ cì”。
⒂ fǔ xún： ān fǔ， fǔ wèi。 fǔ， tóng“ fǔ”。
⒃ zuì bǐ： wèi yóu qí zhào gù dào。 zuì， yóu qí， jí wéi； bǐ， jí， dào。
⒄ běn piān shǐ lì chū zì《 shǐ jì · sī mǎ ráng jū lièzhuàn》。
１５。 shǎng zhàn【 tí shì】
běn piān yǐ《 shǎng zhàn》 wéi tí， zhǐ zài chǎn shù jiǎng shǎng zhì dù zài gǔ dài zuò zhàn zhōng de zhòng yào zuò yòng wèn tí。 tā rèn wéi， zài gōng chéng zuò zhàn zhōng， shì zú men zhī suǒ yǐ shēn mào shǐ shí 'ér zhēng xiān dēng chéng， bù bì bái rèn gé dǒu 'ér zhēng xiān fù zhàn， dōushì yóu yú xuán yǐ zhòng shǎng de jiēguǒ。 zhè shì bù wú dào lǐ de。 suǒ yǐ， shè jiǎng xíng shǎng， nǎi wéi lì dài bīng jiā zhì jūn yòng bīng dū shí fēn zhòng shì de yī zhǒng xíng zhī yòu xiào de zhì dù。 jiǎng shǎng de mùdì， zài yú jī lì dǒu zhì、 gǔ wǔ shì qì。 yùn yòng dé dāng， qià dào hǎo chù， jiù néng diào dòng guǎng dàjiàng shì de jī jí xìng， tí gāo bù duì zhàn dǒu lì。 dàn shì， rú guǒ yùn yòng bù dāng， ér zào chéng shǎng zhī guò làn， bù gāi jiǎng shǎng de 'ér shòu shǎng， yīnggāi jiǎng shǎng de 'ér wèi shòu shǎng， nà me， cǐ zhǒng jiǎng shǎng yě kě néng biàn chéng zhuī míng zhú lì、 wǎ jiě shì qì de fǔ shí jì。 zhè shì shí xíng jiǎng shǎng zhì dù guò chéng zhōng， bù kě bù jiā zhù yì fáng zhǐ de wèn tí。
sān guó shí qī de cáo cāo， kān chēng shì wèi shàn yòng jiǎng shǎng zhì dù zhì jūn yòng bīng de jūn shì jiā。 tā měi cì tǒng jūn gōng zhàn， dū bǎ jiǎo huò lái de guì zhòng cái wù， quán bù fēn shǎng gěi yòu gōng de jiàngshì。 duì yú gōng xūn dà 'ér yīngdāng shòu dào zhòng shǎng de， tā“ bù lìn qiān jīn”； dàn duì nà xiē wú gōng 'ér wàng tú yào shǎng de， tā què“ fēn háo bù yǔ”， zài jiǎng shǎng wèn tí shàng yóu yú zuò dào liǎo bǐng gōng wú sī， yī sī bù gǒu， cóng 'ér jí dà dì diào dòng liǎo guǎng dàjiàng shì de jī jí xìng， tí gāo liǎo bù duì de zhàn dǒu lì， gù néng qǔ dé“ měi zhàn bì shèng” de huī huáng zhàn jì。
【 yì wén】
fán zài gōng chéng zuò zhàn zhōng yù dào gāo qiáng shēn háo， jiàn shí jiāo xià rú zhù de qíng shì， yào shǐ shì zú zhēng xiān kǒng hòu dì pān dēng chéng yuán； dāng liǎng jūn duǎn bīng xiāng jiē， zhǎn kāi bái rèn gé dǒu de shí hòu， yào shǐ shì zú fèn bù gù shēn dì qián fù hòu jì， dū bì xū xuán yǐ zhòng shǎng lái jī lì tā men yīng yǒng shā dí， zhè yàng， jiù méi yòu dǎ bù bài de dí rén。 chéng rú bīng fǎ suǒ shuō：“ zhòng shǎng jī lì zhī xià， bì yòu yǒng shì yǒng xiàn。”
dōng hàn mò nián， dàjiàng cáo cāo měi dāng gōng kè dí rén chéng zhèn de shí hòu， duì suǒ jiǎo huò lái de guì zhòng cái wù， quán bù dū yòng yǐ jiǎng shǎng yòu gōng jiàngshì。 rú guǒ yòu shuí xūn láo xiǎn zhù 'ér yīngdāng zhòng shǎng de， jí shǐ shǎng cì qiān jīn yě bù lìn xī； dàn duì nà xiē wú gōng 'ér wàng xiǎng suǒ shǎng de rén， zé yī fēn yī háo yě bù gěi。 suǒ yǐ， cáo cāo měi cì shuài jūn gōng zhàn dū bì dìng qǔ dé shèng lì。
【 yuán wén】
fán gāo chéng shēn chí， shǐ shí fán xià， shì zú zhēng xiān dēng； bái rèn shǐ hé， shì zú zhēng xiān fù zhě， bì yòu zhī yǐ zhòng shǎng， zé dí wú bù kè yān。 fǎ yuē：“ zhòng shǎng zhī xià， bì yòu yǒng fū。”① hàn mò dàjiàng cáo cāo， měi gōng chéng pò yì， dé mí lì② zhī wù， zé xī yǐ shǎng yòu gōng zhě。 ruò xūn láo yí shǎng， bù lìn qiān jīn。 wú gōng wàng shī， fēn háo bù yǔ。 gù néng měi zhàn bì shèng。③【 zhù shì】
① zhòng shǎng zhī xià， bì yòu yǒng fū： yǔ chū《 sān lüè · shàng lüè》。
② mí lì： wèi huá lì guì zhòng。
③ běn piān shǐ lì chū zì《 sān guó zhì · wèi shū · wǔ dì jì dì yī》 péi sōng zhī zhù yǐn《 wèi shū》。
１ ６。 fá zhàn【 tí shì】
běn piān yǐ《 fá zhàn》 wéi tí， zhǐ zài chǎn shù chéng fá zhì dù zài zhì jūn zhōng de yùn yòng jí qí zuò yòng wèn tí。 tā rèn wéi， zài duì dí zuò zhàn zhōng， duì yú nà xiē wèi dí bù qián de jiā yǐ chéng chù， jiù kě yǐ shǐ bù duì lín zhàn gǎn jìn 'ér bù gǎn tuì， jiù kě yǐ dǎ shèng zhàng。 chéng fá yǔ jiǎng shǎng， shì lì dài bīng jiā zhì jūn yòng bīng suǒ cháng cǎi yòng de xiāng fǎn xiāng chéng de liǎng zhǒng yòu xiào shǒu duàn hé cuò shī。 shí jiàn zhōng yùn yòng dé dāng， zhēn zhèng zuò dào shǎng fá fēn míng， qià dào hǎo chù， jiù néng tí gāo shì zú jī jí xìng， zēng qiáng bù duì zhàn dǒu lì。 běn piān yǐn zì《 sī mǎ fǎ》 de“ fá bù qiān liè” yī yǔ zhōng de“ qiān liè” yì jí yí dòng hángliè， jù yì shì shuō shí shī chéng fá yào jiù dì zhí xíng。 zhè jiù shì shuō， chéng fá bù dàn yán míng、 shì biàn， ér qiě yào guǒ duàn、 shì shí。 zhǐ yòu zhè yàng， cái néng shōu dào chéng yī jǐng bǎi、 jí shí jiào yù bù zhòng de zuò yòng， cóng 'ér dá dào zhěng sù jūn jì、 tí gāo zhàn dǒu lì de mùdì。
zhèn cháo dàjiàng yáng sù shì yǐ zhì jūn yán zhěng 'ér wén míng yú shì de。 lì lái jūn duì shì yòu jì lǜ yuē shù de wǔ zhuāng jí tuán， zhǐ yòu wéi hù tiě de jì lǜ， cái néng lìng xíng jìn zhǐ， jù yòu qiáng dà zhàn dǒu lì。 yáng sù néng gòu yán gé yào qiú bù duì， duì wéi fàn jūn lìng zhě jí shí yú yǐ chéng zhì， fáng zhǐ bù duì sōng sàn xiè dài， zhè shì wú kě fēi yì de。 dàn shì， měi zhàn dū zhuān mén“ qiú rén guò shī” ér chéng pī de shā rén， tè bié shì duì yú“ bù néng xiàn zhèn 'ér hái zhě”， bù wèn yuán yóu， yī lǜ shā diào， zhè jiù bù kě qǔ liǎo。 duì guǎng dà shì zú， yìng yǐ shuō fú jiào yù wéi zhù， tóng shí fǔ yǐ bì yào dì chéng zhì。 rú guǒ pāo kāi shuō fú jiào yù de yī miàn， dān chún yǐ chéng fá wéi lè shì， zhè zhǒng chéng bàn zhù yì de zuò fǎ， fēi dàn bù néng dá dào zhěng sù jūn jì， tí gāo zhàn dǒu lì de mùdì， xiāng fǎn zé jí yì jī huà máo dùn， niàng chéng shì biàn， zào chéng sǔn shī。 cǐ lèi qíng kuàng， zài zhōng guó gǔ dài jūn shì shǐ shàng shì bù fá qí lì de。 zhè shì yīngdāng yǐn yǐ wéi xùn de。
【 yì wén】
dà fán zài zuò zhàn zhōng， yào shǐ shì zú zài yǔ dí rén zāo yù shí， gǎn yú fèn yǒng qián jìn 'ér bù gǎn hòu tuì， ér duì yú wèi dí hòu tuì yī bù de， bì xū yòng zhòng xíng jiā yǐ chéng chù。 zhè yàng， jiù kě yǐ dǎ shèng zhàng。 chéng rú bīng fǎ suǒ shuō：“ chéng fá zuì guò yào jiù dì zhí xíng， jué bù qiān yán gū xī。”
suí cháo shí qī， dàjiàng yáng sù zhì jūn yán zhěng。 tā de bù duì rú yòu wéi fàn jūn lìng de rén， lì jí chù zhǎn， ér jué bù kuān róng。
měi dāng jiāng yào duì dí jiāo zhàn zhī shí， tā jiù sōu qiú fàn yòu guò shī díshì zú 'ér lì jí shā diào， bèi shā de rén duō zhě yī cì shàng bǎi rén， shǎo zhě yě bù xià shí shù rén。 yóu yú shā rén tài duō， xiān xuè liú biàn zhàng qián， ér yáng sù què tán xiào fēng shēng， ruò wú qí shì。 dào liǎo yǔ dí duì zhèn jiāo zhàn zhī shí， tā xiān lìng sān bǎi rén jìn jī dí rén， ruò néng gōng xiàn dí zhèn yě jiù bà liǎo， rú guǒ bù néng chōng pò dí zhèn 'ér huó zhe huí lái de， bù lùn duō shǎo dū quán bù shā diào。 rán hòu yòu pài 'èr sān bǎi rén zài qù jìn gōng， duì yú bù néng xiàn zhèn 'ér shēng hái zhě réng rú jiù fǎ quán bù shā diào。 jiàngshì men yīn cǐ 'ér zhèn jù， rén rén bào dìng bì sǐ zhī zhì fèn yǒng shā dí， suǒ yǐ měi zhàn dōunéng huò shèng。
【 yuán wén】
fán zhàn， shǐ shì zú yù dí gǎn jìn 'ér bù gǎn tuì， tuì yī cùn zhě①， bì chéng zhī yǐ zhòng xíng， gù kě yǐ qǔ shèng yě。 fǎ yuē：“ fá bù qiān liè。”② suí dàjiàng yáng sù③， yù róng yán zhěng， yòu fàn jūn lìng zhě， lì zhǎn zhī， wú suǒ kuān dài。 měi jiāng duì dí， zhé qiú rén guò shī 'ér zhǎn zhī， duō zhě bǎi yú rén， shǎo zhě bù xià shí shù rén。 liúxiě yíng qián， yán xiào zì ruò。 jí qí duì zhèn， xiān lìng sān bǎi rén fù dí， xiàn zhèn zé yǐ， rú bù néng xiàn zhèn 'ér hái zhě， wú wèn duō shǎo， xī zhǎn zhī。 yòu lìng 'èr sān bǎi rén fù jìn， hái rú xiàng zhě。 jiàngshì gǔ lì， yòu bì sǐ zhī xīn， yóu shì zhàn wú bù shèng。④【 zhù shì】
① tuì yī cùn zhě： mǎ běn jí zhū běn jūn wú“ tuì” zì， gēn jù qián hòu wén yì， yí tuō， gù bǔ。
② fá bù qiān liè： yǔ chū《 sī mǎ fǎ · tiān zǐ zhī yì dì 'èr》。
③ yáng sù： suí dài míng jiāng。 hóng nóng huá yīn（ jīn shǔ shǎn xī） rén， zì chù dào。 shì zú chū shēn。 chū shì běi zhōu wǔ dì， guān zhì chē qí dàjiàng jūn。 hòu cóng suí wén dì miè chén zuò zhàn yòu gōng， guān zhì shàng zhù guó， fēng yuè guó gōng。 tā yǔ jìn wáng yáng guǎng jiāo hòu， zéngshēn yú yáng guǎng móu cuàn huó dòng。 yáng guǎng jí dì wèi hòu， gǎi fēng qí wéi chǔ guó gōng， guān zhì shàng shū lìng、 sī tú。
④ běn piān shǐ lì chū zì《 suí shū · yáng sù chuán》。
１７。 zhù zhàn【 tí shì】
běn piān yǐ《 zhù zhàn》 wéi tí， zhǐ zài chǎn shù zài běn tǔ shàng shí shī fáng yù zuò zhàn de“ zhù jūn” yìng zhù yì zhǎng wò de wèn tí。
zài rén lèi zhàn zhēng shǐ shàng， dà fán chǔyú zhàn lüè jìn gōng de yī fāng， qí shí lì wǎng wǎng bǐ chǔyú zhàn lüè fáng yù de yī fāng， yào qiáng dà dé duō。 zài qiáng dí jìn gōng de xíng shì xià， fáng yù yī fāng zěn yàng cái néng dǎ bài jìn gōng zhī dí 'ér zuì zhōng duó qǔ zhàn zhēng de shèng lì， zhè cháng cháng shì zhàn zhēng zhǐ dǎo zhě suǒ jí wéi guān zhù hé tàn tǎo de zhòng yào wèn tí。 běn piān zhèng shì cóng zhàn lüè fáng yù zuò zhàn de jiǎo dù， tí chū bù yào qīng shuài、 guò zǎo dì tóng dí rén jìn xíng zhàn lüè jué zhàn， ér yào cǎi qǔ“ bǎo chéng bèi xiǎn” yǐ xiāo hào dí rén、“ jué qí liáng dào” yǐ kùn bì dí rén de fāng zhēn， rán hòu dài dí pí bèi bù kān zhī shí， zài jí zhōng bīng lì jiān miè tā。 zhè duì lì liàng ruò xiǎo 'ér chǔyú fáng yù dì wèi de yī fāng， wú yí shì bǐ jiào wěn tuǒ kě xíng de zhèng què zuò zhàn fāng zhēn。
běi wèi huáng shǐ yuán nián（ gōng yuán３ ９６ nián）， hòu yàn mù róng dé pò běi wèi tuò bá guī jìn gōng de yè chéng fáng yù zuò zhàn， jiù shì jiào hǎo dì tǐ xiàn shàng shù zuò zhàn fāng zhēn de yī gè chéng gōng zhàn lì。 cóng dāng shí de zhàn lüè tài shì kàn， shì wèi gōng yàn shǒu； cóng shuāng fāng bīng lì duì bǐ kàn， shì wèi zhòng yàn guǎ。 yàn jūn tǒng shuài mù róng dé zài qǔ dé jī bài wèi jūn qián fēng bù duì de chū zhàn xiǎo shèng hòu， dǎ suàn chéng shèng dà jǔ fǎn gōng， yǔ wèi jūn zhù lì jué zhàn。 dàn bié jià hán què rèn wéi jué zhàn tiáo jiàn bù chéng shú， tā gēn jù“ wèi bù kě jī zhě sì， yàn bù yí dòng zhě sān”（《 jìn shū · mù róng dé jì》， xià tóng） de duì shuāng fāng shí jì qíng kuàng de jù tǐ fēn xī， tí chū liǎo“ shēn gōu gāo lěi， yǐ yì dài láo”， jī xù lì liàng， sì jī jué zhàn de zhèng què fāng zhēn。 mù róng dé cǎi nà liǎo hán de zhàn lüè zhù zhāng， yú shì zhào hái bù duì， gù shǒu yè chéng， bìng qīn zì fǔ wèi jiàngshì。 yīn cǐ， quán jūn shàng xià，“ rén gǎn qí dé， jiē lè wéi zhì sǐ”。 qí hòu， chéng wèi jūn nèi bù máo dùn jī huà 'ér“ gè yǐn jūn qián dùn” de yòu lì shí jī， mù róng dé jí shí pài jiāng shuài jūn zhuī jī， jiēguǒ dà bài wèi jūn， qǔ dé liǎo yè chéng bǎo wèi zhàn de shèng lì。
【 yì wén】
dà fán zhàn zhēng， rú guǒ dí fāng rù qīn wǒ jìng， wǒ fāng zài běn tǔ shí shī fáng yù zuò zhàn shí， bù kě qīng yì yǔ dí jué zhàn。 wéi shǐ wǒ jūn 'ān quán wú wēi， jiàn yú shì bīng liàn xiāng yì sàn， yīngdāng zhēng jí dīng zhuàng， chǔ bèi liáng gǔ， bǎo wèi chéng zhèn， shǒu xiǎn jù dí， duàn dí liáng dào。 cóng 'ér shǐ dí rén yù zhàn bù néng， liáng cǎo bù jì， dài tā wán quán xiàn rù kùn pí bù kān zhī shí， zài chū bīng fǎn jī tā， bì dìng néng shèng lì。 chéng rú bīng fǎ suǒ shuō：“ zài běn guó jìng nèi zuò zhàn de dì qū jiào zuò ‘ sǎndì’。”
《 jìn shū》 jìzǎi： běi wèi dào wǔ dì tuò bá guī qīn shuài dà jūn jìn gōng zhù shǒu yè chéng de hòu yàn dàjiàng mù róng dé， wèi qián jūn tuò bá zhāng bù bèi hòu yàn jūn suǒ jī bài。 mù róng dé dǎ suàn chéng shèng zài gōng jī běi wèi jūn， tā de bié jià hán jìn jiàn shuō：“ gǔ rén yòng bīng dǎ zhàng， dōushì shǒu xiān gǎo hǎo zhàn lüè móu huá， rán hòu zài chū bīng gōng zhàn。 xiàn zài， duì wèi jūn bù néng gōng jī de lǐ yóu yòu sì tiáo， ér wǒ jūn bù yí qīng yì xíng dòng de lǐ yóu yòu sān tiáo。” mù róng dé wèn dào：“ dōushì xiē shénme lǐ yóu？” hán huí dá shuō：“ wèi jūn yuǎn lí běn tǔ rù qīn wǒ jìng， lì yú zài píng yuán kuàng yě yǔ wǒ sù zhàn sù jué， zhè shì wèi jūn bù kě gōng jī de dì yī tiáo lǐ yóu； wèi jūn shēn rù wǒ jīng dū fù jìn， yǐ jīng zhì yú sǐ dì bì dìng pàn mìng fèn zhàn， zhè shì wèi jūn bù kě gōng jī de dì 'èr tiáo lǐ yóu； wèi jūn qián fēng zāo dào cuò bài， qí hòu xù bù duì bì rán gù shǒu zhèn dì， zhè shì wèi jūn bù kě gōng jī de dì sān tiáo lǐ yóu； wèi jūn zhòng duō， wǒ jūn guǎ shǎo， zhè shì wèi jūn bù kě gōng jī de dì sì tiáo lǐ yóu。 ér wǒ jūn shì zài zì jǐ guó tǔ shàng zuò zhàn， shì bīng liàn xiāng róng yì táo sàn， zhè shì wǒ jūn bù yí qīng yì chū jī de dì yī tiáo lǐ yóu； cháng ruò chū jī 'ér bù shèng， jūn xīn shì bì dòng yáo， zhè shì wǒ jūn bù yí qīng yì chū jī de dì 'èr tiáo lǐ yóu； wǒ men de hù chéng háo shàng wèi xiū hǎo， dí rén lái gōng， wǒ wú fǎ fáng shǒu， zhè shì wǒ jūn bù yí qīng yì chū jī de dì sān tiáo lǐ yóu。 shàng shù zhū diǎn， dōushì bīng jiā suǒ jì huì de wèn tí。 yīn cǐ， bù rú píng jù shēn gōu gāo lěi， gù shǒu fáng yù， yǐ yì dài láo。 wèi jūn cóng qiān lǐ zhī wài yùn sòng jūn liáng zì rán kùn nán yì cháng， ér jiù dì jiě jué zé xiàn zài yě wài yòu wú liáng shí kě yǐ lüè duó。 zhè yàng， shí jiān yī cháng， jiù huì yīn wéi xiāo hào guò dà， ér shǐ shì bīng kùn bì zēng duō。 wèi jūn cháng shí jiànchū zhēng zài wài， qí ruò diǎn jiù huì zhú jiàn bào lù wú yí， nà shí wǒ jūn chéng jī fèn qǐ gōng jī tā， biàn kě yǐ qǔ dé shèng lì liǎo。”
mù róng dé tīng liǎo hán de yī xí huà hòu， shí fēn zàn shǎng dì shuō dào：“ nǐ suǒ jiǎng de zhè xiē huà， zhēn xiàng zhāng liáng、 chén píng wéi liú bāng suǒ xiàn de móu cè 'ā！”
【 yuán wén】
fán zhàn①， ruò bǐ wéi kè、 wǒ wéi zhù②， bù kě qīng zhàn。 wéi wú bīng 'ān， shì zú gù jiā， dāng jí rén jù gǔ， bǎo chéng bèi xiǎn， jué qí liáng dào。 bǐ tiǎo zhàn bù dé， zhuǎn shū bù zhì， hòu qí kùn bì jī zhī， bì shèng。 fǎ yuē：“ zì zhàn qí dì wéi sǎndì。”③《 jìn shū》④： hòu wèi wǔ dì⑤， qīn zhēng hòu yàn mù róng dé⑥ yú yè chéng⑦， qián jūn⑧ dà bài jì。 dé yòu yù gōng zhī， bié jià hán jìn yuē：“ gǔ rén xiān jué shèng miào táng⑨， rán hòu gōng zhàn。 jīn wèi bù kě⑩ jī zhě sì， yàn bù yí dòng zhě sān。” dé yuē：“ hé gù？” yuē：“ wèi chuí jūn⑾ yuǎn rù， lì zài yě zhàn， yī bù kě jī yě。 shēn rù jìn jī， zhì qí sǐ dì， èr bù kě jī yě。 qián fēng jì bài， hòu zhèn bì gù， sān bù kě jī yě。 bǐ zhòng wǒ guǎ， sì bù kě jī yě。 guān jūn zì zhàn qí dì， yī bù yí dòng。 dòng 'ér bù shèng⑿， zhòng xīn nán gù， èr bù yí dòng。 chéng huáng⒀ wèi xiū， dí lái wú bèi， sān bù yí dòng。 cǐ jiē bīng jiā suǒ jì， bù rú shēn gōu gāo lěi， yǐ yì dài láo。 bǐ qiān lǐ kuì liáng， yě wú suǒ lüè， jiǔ zé sān jūn mí fèi⒁， zé shì zú duō bì， shī lǎo xìn shēng， qǐ 'ér tú zhī， kě yǐ jié yě。” dé yuē：“ bié jià zhī yán， zhēn liáng、 píng⒂ cè yě。”⒃【 zhù shì】
① fán zhàn： mǎ běn jí zhū běn jiē zuò“ fán dí”。 cóng qián hòu wén yì kàn， qiě duì zhào xià piān《 kè zhàn》 qǐ jù， dāng wéi“ fán zhàn”， gù gǎi。
② ruò bǐ wéi kè、 wǒ wéi zhù： zhè lǐ suǒ shuō de“ zhù” yǔ“ kè”， nǎi shì zhōng guó gǔ dài cháng yòng de jūn shì shù yǔ， yī bān zhǐ zài běn guó shí shī fáng yù zuò zhàn de jūn duì wéi“ zhù jūn”， ér shēn rù dí guó shí shī jìn gōng zuò zhàn de jūn duì wéi“ kè jūn”。
③ zì zhàn qí dì wéi sǎndì： yǔ chū《 sūn zǐ bīng fǎ · jiǔ dì piān》。 suǒ wèi“ sǎndì”， shì zhǐ zài běn guó jìng nèi zuò zhàn de dì qū， yóu yú guān bīng sī xiāng liàn tǔ， yì yú táo sàn， gù chēng cǐ zhǒng zuò zhàn dì qū wéi“ sǎndì”。
④《 jìn shū》： mǎ běn jí zhū běn jiē wù zuò《 běi shǐ》， jīn jù shǐ jiàogǎi。
⑤ hòu wèi wǔ dì： jí běi wèi tài zǔ dào wǔ dì tuò bá guī。
⑥ mù róng dé： shí liù guó shí qī nán yàn guó de jiàn lì zhě。 xiān bēi zú， mù róng chuí zhī dì。 mù róng chuí jiàn lì hòu yàn， fēng tā wéi fàn yáng wáng。 qí hòu běi wèi gōng zhàn hé běi， hòu yàn bèi jié chéng nán běi liǎng bù。 mù róng dé shuài zhòng nán qiān zhì huá tái（ jīn hé nán huá xiàn dōng nán） chēng wáng， hòu yòu dōng qǔ guǎng gù（ jīn shān dōng yì dū dōng běi）， zhàn yòu jīn shān dōng yī dài chēng dì lì guó， shǐ chēng“ nán yàn”。
⑦ yè chéng： shí liù guó shí shǔ hòu yàn dì， wèi yú jīn hé nán 'ān yáng dōng běi。
⑧ qián jūn： zhǐ běi wèi jiànglǐng tuò bá zhāng suǒ shuài jìn gōng yè chéng de qián fēng bù duì。
⑨ miào táng： gǔ dài dì wáng jì sì hé shāng yì jūn guó dà shì de dì fāng。 chū zhàn zhī qián， bì xiān yì jué yú miào táng zhī shàng， rán hòu chū bīng gōng zhàn， yīn zhī yòu chēng móu huá zhàn shì wéi“ miào suàn”。
⑩ bù kě： mǎ běn jí zhū běn jiē zuò“ bù yí”， jì yǔ xià wén sì gè“ bù kě” bù yī zhì， yòu yǔ shǐ zài yuán yì bù fú， gù jù shǐ jiàogǎi。
⑾ chuí jūn： shǐ zài yuán zuò“ xuán jūn”，《 bǎi zhàn qí fǎ》 yuán zuò zhě yīn bì huì sòng tài zǔ zhào kuāng yìn shǐ zǔ xián míng（“ xuán lǎng” zhī“ xuán”） ér yuán yǐn shí gǎi“ xuán” wéi“ chuí”。
⑿ dòng 'ér bù shèng： mǎ běn tuō“ dòng”， jīn cóng táng běn。
⒀ chéng huáng： jí hù chéng háo。
⒁ mí fèi： hào fèi。
⒂ liáng、 píng： zhǐ hàn gāo zǔ liú bāng de zhòng yào móu chén zhāng liáng、 chén píng。
⒃ běn piān shǐ lì chū zì《 jìn shū · mù róng dé jì》。
１８。 kè zhàn【 tí shì】
běn piān yǐ《 kè zhàn》 wéi tí， zhǐ zài chǎn shù shēn rù dí jìng shí shī jìn gōng zuò zhàn de“ kè jūn” yìng zhù yì zhǎng wò de wèn tí。
tā rèn wéi， jìn gōng gù shǒu běn tǔ de dí rén， zhǐ yòu shēn rù dí jìng zòng shēn dì qū zuò zhàn， cái néng zhàn shèng dí rén 'ér bù bèi dí rén suǒ zhàn shèng。 yīn wéi， zhè shì yóu yú shēn rù dí jìng zòng shēn dì qū， shì zú wú lù kě táo， zhǐ néng pàn sǐ zuò zhàn； dí rén zài běn guó zuò zhàn yīn sī xiāng liàn tǔ róng yì táo sàn de yuán gù。“ shēn rù zé zhuān” chū zì《 sūn zǐ bīng fǎ · jiǔ dì piān》， yì sī shì shuō， shēn rù dí jìng zòng shēn dì qū， jiù néng zhuān xīn zhì zhì dì duì dí zuò zhàn。 zhàn zhēng de dì lǐ tiáo jiàn， suī rán shì yǐng xiǎng bù duì zuò zhàn xīn lǐ de yī gè yīn sù， dàn jué dìng jūn xīn shì qì xiāo cháng de， zhù yào shì zhàn zhēng de xìng zhì hé mùdì。 běn piān qǔ yì yú《 sūn zǐ bīng fǎ》 de yòu guān sī xiǎng guān diǎn， jìn yī bù chǎn shù liǎo dì lǐ tiáo jiàn duì bù duì zuò zhàn xīn lǐ de yǐng xiǎng zuò yòng， bù néng shuō méi yòu yī dìng dào lǐ， rán 'ér， rú guǒ jǐn jǐn kàn dào dì lǐ tiáo jiàn duì jūn xīn shì qì de yǐng xiǎng， ér hū shì zhàn zhēng xìng zhì hé mù de duì jūn xīn shì qì xiāozhǎng de jué dìng xìng zuò yòng， zhè jiù shī zhī piān pō liǎo。 duì cǐ shì bù kě bù jiā zhù yì de。
xī hàn chū nián， hàn jiāng hán xìn gōng zhào de jǐng xíng zhī zhàn， zhào jūn de shī bài， zhù yào shì yóu yú zhào jūn zhù shuài chén yú zuò zhàn zhǐ dǎo shī wù zào chéng de。 dāng shí， chén yú shuài zhòng hào chēng 'èr shí wàn， cóng bīng lì duì bǐ kàn， míng xiǎn yōu yú hàn jūn（ shù wàn）， tā shì zhòng qīng dí， jí yù tóng hàn jūn jué zhàn。 móu chén lǐ zuǒ chē gēn jù hàn jūn“ qù guó yuǎn dǒu， qí fēng bù kě dāng” hé qiān lǐ yùn liáng、 gōng yìng kùn nán de shí jì qíng kuàng， jiàn yì cǎi qǔ shēn gōu gāo lěi、 jiān bì bù chū de fāng zhēn， yǐ qí bīng yū huí hàn jūn bèi hòu， duó qí zī zhòng， duàn qí liáng dào， zhì hàn jūn yú“ qián bù dé dǒu， tuì bù dé hái”（ jiàn《 shǐ jì · huái yīn hóu lièzhuàn》， xià tóng） de kùn nán jìng dì， rán hòu sì jī jué zhàn， bì néng huò shèng。 dàn shì， shēn jū zhù shuài zhī wèi de chén yú què yǐ“ yì bīng bù yòng zhà móu qí jì” wéi cí， jù jué liǎo lǐ zuǒ chē de zhèng què zhàn lüè zhù zhāng， cóng 'ér shī qù liǎo gù shǒu dài jī、 yǐ jì qǔ shèng de tiáo jiàn。 ér hàn jūn zhù shuài hán xìn zhèng shì lì yòng liǎo chén yú shì zhòng qīng dí、 jí yú jué zhàn de jiāo zào xīn lǐ， cǎi qǔ zhèng miàn liè zhèn yòu dí chū zhàn yǔ shè fú xí zhàn dí yíng xiāng jié hé de zhǐ dǎo fāng zhēn， yī jǔ jiān miè zhào jūn， jī zhǎn chén yú， huó zhuō liǎo zhào wáng xiē， chuàng zào liǎo“ kè jūn” shēn rù dí jìng shí shī jìn gōng zuò zhàn de chéng gōng zhàn lì。
【 yì wén】
dà fán zhàn zhēng， rú guǒ dí fāng shì zài běn tǔ fáng shǒu， ér wǒ fāng chǔyú jìn gōng dì wèi shí， jiù wù bì yào shēn rù dí guó fù xīn dì qū。 shēn rù qí fù xīn dì qū， jiù huì shǐ dí rén bù néng qǔ dé shèng lì。 zhè jiù shì tōng cháng suǒ shuō de，“ kè jūn” shēn rù dí guó fù xīn dì qū， yīn wú fǎn gù zhī lù， zhǐ néng pàn mìng jìn jī； ér“ zhù jūn” chǔyú běn guó zuò zhàn， shì bīng sī xiāng liàn tǔ， yì yú táo sàn zhì bài de yuán gù。 chéng rú bīng fǎ suǒ shuō：“ shēn rù dí rén fù xīn dì qū zuò zhàn， jiàngshì jiù huì zhuān xīn zhì zhì dì qù shā dí。”
xī hàn chū nián， hán xìn yǔ zhāng 'ěr fèng liú bāng zhī mìng shuài bīng shù wàn， qǐ tú dōng xià jǐng xíng， jìn gōng zhào guó。 zhào wáng xiē hé fǔ zuǒ tā de chéng 'ān jūn chén yú diào jí bù duì 'ě shǒu jǐng xíng kǒu， hào chēng 'èr shí wàn zhòng。 guǎng wǔ jūn lǐ zuǒ chē quàn chéng 'ān jūn chén yú shuō：“ tīng shuō hàn jiāng hán xìn cóng huáng hé xī 'àn dōng dù， fú lǔ liǎo wèi wáng bào， huó zhuō liǎo xià yuè， gāng gāng xuè xǐ liǎo 'ě yǔ。 rú jīn yòu yǐ zhāng 'ěr wéi fǔ zuǒ， shāng yì yào gōng zhàn zhào guó， cǐ shì chéng shèng 'ér lí kāi běn guó shí shī yuǎn zhēng， qí bīng fēng suǒ xiàng shì bù kě zǔ dǎng de。 dàn wǒ tīng shuō， cóng qiān lǐ yǐ wài yùn sòng jūn liáng， shì bīng jiù huì miàn yòu jī sè； lín shí dǎ chái gē cǎo 'ér shāo huǒ zuò fàn， jūn duì jiù bù néng jīng cháng chī bǎo。 rú jīn jǐng xíng zhè tiáo dào lù， chē liàng wú fǎ bìng liè tōng xíng， qí bīng bù néng bìng pái xíng zǒu， hàn jūn xíng jìn zài shù bǎi lǐ de xiá cháng dào lù shàng， tā men de yùn liáng chē shì bì luò zài bù duì zhī hòu。 xī wàng nín zàn qiě bō gěi wǒ qí bīng sān wàn rén， chāo xiǎo lù lán jié tā men de zī zhòng liáng cǎo； ér nín jiù píng jù shēn gōu gāo lěi， gù shǒu fáng yù， bù yǔ qí jiāo zhàn。 zhè yàng， tā men xiàng qián wú fǎ jiāo zhàn， tuì hòu wú fǎ chè bīng， wǒ yòng qí bīng qiē duàn qí hòu lù， shǐ tā men zài yě wài lüè bù dào liáng cǎo， bù chū shí tiān， hán、 zhāng liǎng jiāng zhī tóu jiù huì xuán guà zài jiāng jūn de zhǐ huī qí xià。 xī wàng nín néng rèn zhēn kǎo lǜ wǒ de jì cè， bù rán de huà， bì jiāng wèitā men suǒ qín huò。” chéng 'ān jūn chén yú zì yǐ wéi zhèng yì zhī shī bù shǐ yòng zhà móu qí jì， gēn běn bù cǎi nà lǐ zuǒ chē de jì cè， qí hòu guǒ rán bèi hán xìn bù duì suǒ shā。
【 yuán wén】
fán zhàn， ruò bǐ wéi zhù、 wǒ wéi kè， wéi wù shēn rù。 shēn rù， zé wéi zhù zhě bù néng shèng yě。 wèi kè zài zhòng dì①， zhù zài sǎndì② gù 'ěr。 fǎ yuē：“ shēn rù zé zhuān。”③ hàn hán xìn④、 zhāng 'ěr⑤ yǐ bīng shù wàn， yù dōng xià jǐng xíng⑥ jī zhào。 zhào wáng⑦ jí chéng 'ān jūn chén yú⑧ jù bīng jǐng xíng kǒu， zhòng hào 'èr shí wàn。 guǎng wǔ jūn lǐ zuǒ chē⑨ shuō chéng 'ān jūn yuē：“ wén hàn hán xìn shè xī hé⑩， lǔ wèi bào⑾， qín xià yuè⑿， xīn dié xuè 'ě yǔ⒀。 jīn nǎi fǔ yǐ zhāng 'ěr， yì yù yǐ xià zhào， cǐ chéng shèng 'ér qù guó yuǎn dǒu⒁， qí fēng bù kě dāng。 chén wén qiān lǐ kuì liáng， shì yòu jī sè， qiáo sū hòu cuàn⒂， shī bù sù bǎo。 jīn jǐng xíng zhī dào， chē bù dé fāng guǐ⒃， qí bù dé chéng liè，〔 xíng shù bǎi lǐ〕， qí shì liáng shí bì zài qí hòu。 yuàn zú xià jiǎ chén qí bīng sān wàn rén， cóng jiàndào⒄ jué qí zī zhòng， zú xià shēn gōu gāo lěi wù yǔ zhàn。 bǐ qián bù néng dǒu⒅， tuì bù néng hái，〔 wú qí bīng jué qí hòu， shǐ〕 yě wú suǒ lüè， bù shí rì， liǎng jiāng zhī tóu kě xuán huī xià。 yuàn jūn liú yì〔 chén zhī jì〕。 fǒu zé， bì wéi suǒ qín。” chéng 'ān jūn zì yǐ wéi yì bīng〔 bù yòng zhà móu qí jì〕， bù tīng， guǒ bèi shā。 ⒆【 zhù shì】
① zhòng dì：《 sūn zǐ bīng fǎ》 suǒ shǐ yòng de jūn shì shù yǔ。 wèi shēn rù dí jìng， bèi hòu yòu xǔ duō dí rén chéng yì de dì qū。
② sǎndì：《 sūn zǐ bīng fǎ》 jūn shì shù yǔ。 mǎ běn jí zhū běn jiē wù zuò“ qīng dì”。 jù《 sūn zǐ bīng fǎ · jiǔ dì piān》 chēng：“ zhù jūn” nǎi shì“ zì zhàn qí dì”， ér“ zì zhàn qí dì wéi sǎndì”， gù gǎi。
③ shēn rù zé zhuān： yǔ chū《 sūn zǐ bīng fǎ · jiǔ dì piān》。
④ hán xìn： xī hàn chū míng jiāng。 huái yīn（ jīn jiāng sū qīng jiāng xī nán） rén。 chū cóng xiàng yǔ， hòu guī liú bāng， bèi rèn wéi dàjiàng。 chǔ hàn zhàn zhēng zhōng， liú bāng cǎi qí cè， gōng zhàn liǎo guān zhōng。 liú bāng zài xíng yáng、 chéng gāo jiān yǔ xiàng yǔ xiāng chí shí， pài hán xìn chāo xí xiàng yǔ hòu lù， pò zhào qǔ qí， zhàn jù huáng hé xià yóu dì qū， bèi fēng wéi qí wáng； bù jiǔ shuài jūn yǔ liú bāng huì hé jī miè xiàng yǔ yú gāi xià（ jīn 'ān huī líng bì nán）。 hàn cháo jiàn lì， gǎi fēng qí wéi chǔ wáng。 hòu yīn bèi gào móu fǎn， wéi lǚ hòu suǒ shā。
⑤ zhāng 'ěr： qín mò dà liáng（ jīn hé nán kāi fēng） rén。 chén shèng qǐ yì shí， tā yǔ chén yú cóng wǔ chén běi dìng zhào dì， wǔ chén wéi zhào wáng， tā wéi chéngxiàng。 chén shèng qǐ yì shī bài hòu， tā shòu xiàng yǔ fēn fēng wéi cháng shān wáng。 hòu yīn yǔ chén yú yòu xì， qì xiàng tóu liú bāng， gǎi fēng zhào wáng。
⑥ jǐng xíng： gù zhǐ zài jīn hé běi jǐng xíng xī běi。
⑦ zhào wáng： jí zhào wáng xiē。
⑧ chén yú： qín mò dà liáng rén。 chén shèng qǐ yì hòu， fèng mìng yǔ zhāng 'ěr cóng wǔ chén jìn zhàn zhào dì。
wǔ chén bèi shā hòu， tā yǔ zhāng 'ěr gòng lì jiù guì zú zhào xiē wéi wáng； hòu pò zǒu zhāng 'ěr， zì wéi dài wáng。
zài hán xìn pò zhào zhī zhàn zhōng bīng bài bèi shā。
⑨ lǐ zuǒ chē： xī hàn chū zhào wáng xiē zhī móu shì。
⑩ xī hé： zhǐ huáng hé。
⑾ wèi bào： zhàn guó shí wèi guó guì zú。 qín mò chén shèng qǐ yì shí lì qí xiōng jiù wéi wèi wáng。 qín jiāng zhāng hán gōng wèi， jiù bèi pò zì shā， bào táo zhì chǔ， jiè bīng gōng xià wèi dì 'èr shí yú chéng， zì lì wéi wèi wáng。 xiàng yǔ dà fēng zhū hóu， gǎi fēng bào wéi xī wèi zhèng， hòu wéi hán xìn suǒ lǔ shā。
⑿ xià yuè： xī hàn gāo dì yuán nián（ gōng yuán qián２ ０６ nián） qī yuè， xià yuè fèng chén yú mìng yǔ zhāng tóng wǎng shuō qí wáng tián róng gòng jī cháng shān wáng zhāng 'ěr， dà pò zhī。 qí tā shì jì bù xiáng。
⒀ ě yǔ： gǔ yì míng。 zhàn guó hán dì， hòu shǔ zhào。 gù zhǐ zài jīn shān xī hé shùn。
⒁ yuǎn dǒu： mǎ běn jí táng běn jiē wù zuò“ yuǎn 'ě”， jīn cóng wáng běn、 wāng běn。
⒂ qiáo sū hòu cuàn： wèi dǎ chái shāo fàn。 qiáo sū， dǎ chái gē cǎo； cuàn（ｃｕ àｎ）， shāo huǒ zhǔ fàn。
⒃ fāng guǐ： liǎng chē bìng xíng wèi zhī fāng guǐ。
⒄ jiàndào： piān pì xiǎo lù。
⒅ dǒu： mǎ běn jí zhū běn jiē zuò“ jìn”， bù jìn yuán yì， gù jù shǐ jiàogǎi。
⒆ běn piān shǐ lì chū zì《 shǐ jì · huái yīn hóu lièzhuàn》。
１９。 qiáng zhàn【 tí shì】
běn piān yǐ《 qiáng zhàn》 wéi tí， zhǐ zài chǎn shù zài wǒ qiáng dí ruò xíng shì xià zuò zhàn suǒ yìng zhù yì zhǎng wò de yuán zé hé fāng fǎ。 tā rèn wéi， zài duì dí zuò zhàn zhōng， rú guǒ wǒ jūn bīng lì qiáng dà shí， yīngdāng wěi zhuāng chéng bīng lì ruò xiǎo zhī zhuàng， yǐ yǐn yòu dí rén qián lái yǔ wǒ jué zhàn， wǒ zé yǐ jīng ruì bù duì shí shī tū rán xí jī， jiù yī dìng néng dǎ bài dí rén。 běn piān suǒ yǐn“ néng 'ér shì zhī bù néng” xì《 sūn zǐ bīng fǎ · jì piān》 zhōng tí chū de yòng bīng“ guǐ dào shí 'èr fǎ” zhī yī， shí zhì shì sūn zǐ“ shì xíng zhì dí” zhǐ dǎo yuán zé xià yòng yǐ yǐn bì zì jǐ shí lì， diào dòng dí rén jiù fàn， jí zhōng yōu shì bīng lì， shí shī tū xí jiān dí de yī zhǒng shǒu duàn。 zhè zài zhōng guó gǔ dài zhàn zhēng zhōng， shì cháng wéi bīng jiā suǒ cǎi yòng de yòu xiào zhàn fǎ zhī yī。
zhàn guó mò qī zhào guó míng jiāng lǐ mù zài shù shǒu běi bù biān jìng qī jiān， jiù shì cǎi yòng cǐ zhǒng“ néng 'ér shì zhī bù néng” zhàn fǎ jī bài xiōng nú rù qīn jūn de。 dāng shí， lǐ mù zài jiā jǐn cāo liàn bīng mǎ， jī jí zuò hǎo fáng yù zhǔn bèi de qián tí xià， yán gé guī dìng bù duì： duì rù qīn lüè duó de xiōng nú bīng， zhǐ zhǔn tuì shǒu gù lěi， bù zhǔn zhù dòng chū jī。 tā cǎi yòng zhè zhǒng yǐn qiáng shì ruò de fāng fǎ， bù jǐn mí huò liǎo xiōng nú rén， yǐ wéi tā qiè nuò ruò xiǎo， ér qiě hái mán guò liǎo zhào wáng， wù rèn tā wèi dí qiè zhàn。 qí hòu， lǐ mù chéng xiōng nú rù qīn jūn jiāo zòng bù bèi zhī jì， jí zhōng yōu shì bīng lì， yī jǔ jī bài rù qīn de xiōng nú jūn， shǐ zhào guó běi bù biān jìng chū xiàn liǎo shí jǐ nián de hé píng 'ān dìng jú miàn。
【 yì wén】
dà fán duì dí zuò zhàn， rú guǒ wǒ jūn bīng duō lì qiáng， kě yǐ wěi zhuāng chéng bīng lì qiè ruò yǐ yòu huò dí rén， dí rén bì dìng qīng shuài qián lái yǔ wǒ jiāo zhàn， wǒ biàn chéng jī chū dòng jīng ruì bù duì gōng jī tā， dí rén jiù yī dìng huì bèi wǒ dǎ bài。 chéng rú bīng fǎ suǒ shuō：“ néng gòu dǎ shí 'ér wěi zhuāng chéng bù néng dǎ。”
zhàn guó mò qī， zhào guó jiànglǐng lǐ mù cháng nián zhù shǒu dài jùn、 yàn mén jùn biān jìng dì qū fáng yù xiōng nú。 tā kě yǐ gēn jù shí jì qíng kuàng zì xíng shè zhì guān lì， shōu qǔ de zū shuì quán bù sòng dào tā de fǔ shǔ， zuò wéi yǎng bīng de jīng fèi。 měi tiān zǎi shā jǐ tóu niú gōng bù duì shí yòng， xùn liàn shì zú qí mǎ shè jiàn， xiǎo xīn dì bǎ shǒu fēng huǒ tái， duō pài jiàndié zhēn chá dí qíng， gěi zhàn shì yǐ yōu hòu dài yù， bìng guī dìng shuō：“ xiōng nú rú guǒ rù qīn biān jìng jìn xíng qiǎng lüè shí， dà jiā yìng lì jí tuì rù yíng lěi jiān shǒu， cháng ruò yòu rén dǎn gǎn bǔ zhuō xiōng nú bīng， yī lǜ chù zhǎn bù shè。” yīn cǐ， xiōng nú měi cì rù qīn qiǎng lüè， tā de bù duì dū tuì rù yíng lěi jiān shǒu， bù tóng xiōng nú bīng jiāo zhàn。 xiàng zhè yàng yī lián hǎo duō nián， biān jìng shàng méi shòu shénme shāng wáng hé sǔn shī。 dàn xiōng nú rén què rèn wéi lǐ mù zhè shì dǎn qiè， jiù lián zhào guó biān jìng shàng de shì bīng yě rèn wéi zì jǐ de jiāng jūn shì dǎn xiǎo hài pà。 zhào wáng yīn cǐ 'ér zé bèi liǎo lǐ mù。 dàn lǐ mù yǐ rán rú gù bù biàn。 yú shì， zhào wáng zhào huí liǎo lǐ mù， lìng pài tā rén qǔ dài lǐ mù wéi jiāng。 xīn rèn jiànglǐng dào zhí yī nián duō， měi dāng xiōng nú bīng lái fàn， tādōu mìng lìng bù duì chū zhàn， wǎng wǎng shòu cuò shī lì， sǔn shī shāng wáng hěn duō， zhì shǐ biān jìng dì qū wú fǎ gēngzhòng hé fàng mù。 yú shì， zhào wáng yòu qù qǐng lǐ mù chū rèn biān shuài。 lǐ mù tuī chēng yòu bìng， bì mén bù chū。 zhào wáng bù dé bù qiáng xíng qǐ yòng lǐ mù tǒng shuài biān bīng。 lǐ mù shuō：“ rú guǒ yī dìng rèn yòng wǒ， zhǐ yòu yǔn xǔ wǒ xiàng yǐ qián nà yàng bàn fǎ xíng shì， wǒ cái gǎn jiē shòu rèn mìng。” zhào wáng dāyìng liǎo。 lǐ mù yú shì dào liǎo biān jìng， réng 'àn yuán lái de guī yuē xíng shì。 xiōng nú bīng lái fàn yī wú suǒ huò， dàn tā men shǐ zhōng rèn wéi lǐ mù dǎn qiè bù gǎn chū zhàn。 shǒu biān shì zú měi tiān dū dé dào shǎng cì， què bù yòng tā men dǎ zhàng， yīn cǐ， dū qǐng qiú yuàn yǔ xiōng nú jué yī sǐ zhàn。 lǐ mù yú shì jiù zhǔn bèi liǎo jīng guò tiǎo xuǎn de zhàn chē yī qiān sān bǎi liàng， jīng xuǎn de zhàn mǎ yī wàn sān qiān pǐ， tiǎo xuǎn céng huò zhòng jīn jiǎng shǎng de yǒng shì wǔ wàn rén， huì lā gōng shè jiàn de shè shǒu shí wàn rén， rán hòu quán bù zǔ zhì qǐ lái jiā yǐ xùn liàn。 yòu dà zòng shēng chù， ràng rén mín mǎn shān biàn yě dì fàng mù。 xiōng nú jiàn cǐ qíng jǐng， xiān shì pài qiǎn xiǎo gǔ bīng lì rù qīn， jiē zhàn hòu lǐ mù yáng zhuāng bù shèng， gù yì diū qì jǐ qiān rén 'ér tuì zǒu。 xiōng nú shǒu lǐng chányú dé cǐ xiāo xī hòu， lì jí qīn shuài dà jūn rù qīn zhào guó biān jìng。 lǐ mù bù shè hěn duō qí zhèn， zhǐ huī zhào jūn zhǎn kāi zuǒ yòu liǎng yì bāo chāo xiōng nú jūn， bǎ tā men dǎ dé dà bài， jiān miè xiōng nú qí bīng shí yú wàn rén， chányú cāng huáng yuǎn táo。 cǐ hòu shí yú nián jiān， xiōng nú bù gǎn zài fàn zhào guó biān jìng。
【 yuán wén】
fán yǔ dí zhàn， ruò wǒ zhòng qiáng， kě wěi shì qiè ruò yǐ yòu zhī， dí bì qīng lái yǔ wǒ zhàn， wú yǐ ruì zú jī zhī， qí jūn bì bài。 fǎ yuē：“ néng 'ér shì zhī bù néng。”① zhàn guó zhào jiāng lǐ mù②， cháng jū dài、 yàn mén③， bèi xiōng nú。 yǐ biàn yí zhì lì， shì zū④ jiē shū rù mù fǔ⑤， wéi shì zú fèi。 rì jī shù niú xiǎng shì， xí qí shè， jǐn fēng huǒ⑥， duō jiàndié， hòu⑦ yù zhàn shì， yuē yuē：“ xiōng nú rù dào， jí rù shōu bǎo， yòu gǎn bǔ lǔ zhě zhǎn。” xiōng nú měi rù dào， zhé rù shōu bǎo， bù yǔ zhàn。 rú shì shù suì， wú suǒ wáng shī。 rán xiōng nú yǐ lǐ mù wéi qiè， suī zhào biān bīng yì yǐ wéi wú jiāng qiè。 zhào wáng wèi⑧ lǐ mù， lǐ mù rú gù。 zhào wáng zhào zhī， shǐ rén dài mù jiāng。 suì yú， xiōng nú lái， měi chū zhàn， shǔbù lì， shī wáng duō， biān bù dé tián chù。 yú shì， fù qǐng mù。 mù chēng jí， dù mén bù chū， zhào wáng nǎi fù qiáng qǐ shǐ jiàngbīng。 mù yuē：“ ruò yòng chén， chén rú qián， nǎi gǎn fèng mìng。” wáng xǔ zhī。 lǐ mù suì wǎng， zhì， rú gù yuē。 xiōng nú lái wú suǒ dé， zhōng yǐ wéi qiè。 biān shì rì dé shǎng cì bù yòng， jiē yuàn yī zhàn。 yú shì， nǎi jù xuǎn chē dé yī qiān sān bǎishèng， xuǎn qí dé yī wàn sān qiān pǐ、 bǎi jīn zhī shì⑨ wǔ wàn rén、 kòng xián zhě⑩ shí wàn rén， xī lè bīng xí zhàn， dà zòng xùmù， rén mín mǎn yě。 xiōng nú lái， yáng bài bù shèng， yǐ shù qiān rén wěi zhī。 chányú wén zhī， dà shuài zhòng lái rù。 lǐ mù duō wéi qí zhèn， zhāng zuǒ yòu yì yǐ jī zhī， dà pò zhī， shā xiōng nú shí wàn yú qí， chányú bēn zǒu。 qí hòu shí yú suì， xiōng nú bù gǎn fàn zhào biān。⑾【 zhù shì】
① néng 'ér shì zhī bù néng： yǔ chū《 sūn zǐ bīng fǎ · jì piān》。
② lǐ mù： zhàn guó mò zhào guó míng jiāng。 cháng qī zhù shǒu zhào guó běi bù biān jìng， shèn dé jūn xīn， céng shuài jūn dǎ bài dōng hú、 lín hú、 xiōng nú。 zhào wáng qiān sān nián（ gōng yuán qián２３３ nián）， yīn shuài jūn jī bài qín jūn yòu gōng， bèi fēng wéi wǔ 'ān jūn， hòu yīn zhào wáng zhōng qín guó fǎnjiànjì bèi shā。
③ dài、 yàn mén： dài， jùn míng， dì chù jīn hé běi wèi xiàn yī dài； yàn mén， jùn míng， dì chù jīn shān xī hé qū、 wǔ zhài、 níng wǔ yǐ běi， héng shān yǐ xī， nèimēng gǔ huáng qí hǎi、 dài hǎi yǐ nán dì qū。
④ shì zū： mǎ běn jí táng běn jiē zuò“ xià zū”， jīn cóng wáng běn hé wāng běn。 shì zū， wèi shōu qǔ zū shuì。
⑤ mù fǔ： gǔ dài jiàngshuài chū zhēng， suǒ shè fǔ shǔ yǐ zhàng mù dā shè 'ér chéng， gù chēng jiàngshuài zhī fǔ shǔ wéi“ mù fǔ”。 hòu shì dì fāng jūn zhèng dà lì de fǔ shǔ， rú míng qīng de dū fǔ yá mén， yě chēng“ mù fǔ”。
⑥ fēng huǒ： mǎ běn jí táng běn、 wāng běn jiē wù wéi“ fēng huǒ”， jīn cóng wáng běn。 fēng huǒ， gǔ dài biān fáng bào jǐng shè shī。 dāng dí rén rù qīn shí， jí zài biān jìng suǒ zhù de gāo tái（ fēng huǒ tái） shàng shāo chái huò diǎn rán láng fèn yǐ chuán bào dí qíng。
⑦ hòu： mǎ běn jí zhū běn jiē wù zuò“ hòu”， jīn jù shǐ jiàogǎi。
⑧ wèi： shǐ jí yuán zuò“ ràng”，《 bǎi zhàn qí fǎ》 yuán zuò zhě yīn bì huì sòng yīng zōng fù míng（“ yǔn ràng” zhī“ ràng”）
yuán yǐn shí gǎi“ ràng” wéi“ wèi”。
⑨ bǎi jīn zhī shì： zhǐ gǎn yú chōng fēng xiàn zhèn 'ér huò dé zhòng jīn jiǎng shǎng de yǒng shì。
⑩ kòng xián zhě： zhǐ huì lā gōng shè jiàn de shè shǒu。
⑾ běn piān shǐ lì chū zì《 shǐ jì · lián pō lìn xiāng rú lièzhuàn》。
２０。 ruò zhàn【 tí shì】
běn piān yǐ《 ruò zhàn》 wéi tí， zhǐ zài chǎn shù zài dí qiáng wǒ ruò xíng shì xià zuò zhàn yìng zhù yì zhǎng wò de yuán zé hé fāng fǎ。 tā rèn wéi， zài dí zhòng wǒ guǎ、 dí qiáng wǒ ruò de xíng shì xià duì dí zuò zhàn， yào yòng“ duō shè jīng qí， bèi zēng huǒ zào” de bàn fǎ， wěi zhuāng chéng qiáng dà de yàng zǐ， shǐ dí rén wú fǎ pàn duàn wǒ jūn de xū shí、 qiáng ruò zhī shì， yīn 'ér yě jiù bù gǎn qīng yì tóng wǒ jiāo zhàn。 zhè yàng， wǒ jūn jiù kě 'ān quán chè tuì， yuǎn lí wēi xiǎn。 běn piān yuán yǐn《 sūn zǐ bīng fǎ · shì piān》 de“ qiáng ruò， xíng yě” yī yǔ， yuán yì shì， jūn duì de qiáng dà huò zhě ruò xiǎo， shì yóu dí wǒ shuāng fāng shí lì duì bǐ de dà xiǎo suǒ xiǎn xiàn de。 dàn běn piān zhè lǐ zé zhuǎn yì wéi， bīng lì de qiáng ruò， shì kě yǐ yòng“ shì xíng” zhī fǎ wěi zhuāng de。 jūn shì shí jiàn de jīng yàn biǎo míng， zhàn zhēng bù dàn shì shí lì de jiào liàng， tóng shí yě shì zhì huì de jìng sài。 zài yī dìng wù zhì lì liàng de jī chǔ shàng， yào dǎ bài dí rén， jiù bì xū chōng fēn fā huī zhù guān zhǐ dǎo de néng dòng zuò yòng， zài yùn móu dǒu zhì shàng shèng dí yī chóu。 gēn jù bù tóng qíng kuàng， cǎi qǔ bù tóng nèi róng de“ shì xíng” fāng fǎ， yǐ dá dào qī piàn dí rén、 mí huò dí rén nǎi zhì zhàn shèng dí rén zhī mùdì， zhè zài zhōng guó gǔ dài zhàn zhēng zhōng shì jīng cháng bèi cǎi yòng de yī zhǒng yòu xiào zhàn fǎ。
dōng hàn 'ān dì yuán chū 'èr nián（ gōng yuán１１５ nián）， hàn jiāng yú xǔ jiù shì yùn yòng“ ruò 'ér shì qiáng” zhī fǎ zhàn shèng qiāng bīng de。 yú xǔ fèng mìng shuài bù chū rèn wǔ dū tài shǒu， yǐ jiě qiāng bīng jìn gōng wǔ dū zhī wēi， jiēguǒ bèi qiāng bīng lán jié zài chén cāng、 xiáo gǔ yī dài bù dé qián jìn。 dāng shí， cóng shuāng fāng bīng lì duì bǐ kàn， qiāng bīng yōu yú hàn jūn， zài cǐ zhòng guǎ bù dí de xíng shì xià， yú xǔ shǒu xiān cǎi qǔ xū zhāng shēng shì zhī fǎ， gù yì yáng yán yǐ xiàng cháo tíng qǐng qiú jiù bīng， dàn bì xū děng dào jiù bīng yī dào cái néng jìn fā， yǐ cǐ má bì hé sōng xiè qiāng bīng； jì zé chéng qiāng bīng sì chù chāo lüè 'ér bīng lì fēn sàn zhī jī， rì yè jiān chéng， jí sù xiàng wǔ dū jìn fā， bìng zài tú zhōng cǎi qǔ“ zēng zào shì qiáng” zhī fǎ， jìn yī bù qī piàn hé mí huò qiāng bīng， shǐ qí wú fǎ mō qīng hàn jūn de xū shí， cóng 'ér bǎi tuō liǎo qiāng bīng de zhuī jī， shùn lì dào dá liǎo wǔ dū jùn。 qí hòu， yú xǔ suǒ yǐ néng yǐ“ bīng bù mǎn sān qiān”（ jiàn《 hòu hàn shū · yú fù gài zāng lièzhuàn》， xià tóng） zhī shù， ér jī bài“ wàn yú” qiāng bīng duì wǔ dū de jìn gōng， zhè zhù yào shì yóu yú yú xǔ yùn móu dǒu zhì shèng guò qiāng bīng de jiēguǒ。 dāng shí， yòu rén yǐ“ sūn bìn jiǎn zào 'ér jūn zēng zhī” wéi cí， xiàng yú xǔ tí chū yí wèn。 dàn yú xǔ huí dá dé hǎo：“ sūn bìn jiàn（ xiàn） ruò， wú jīn shì qiáng， shì yòu bù tóng gù yě。” yú xǔ cǐ zhǒng bùwèi gǔ dài chéng fǎ suǒ jū ní， shàn yú gēn jù bù tóng qíng kuàng cǎi qǔ bù tóng zhàn fǎ de zuò zhàn zhǐ dǎo， shì zhí dé hòu rén xiào fǎ de。
【 yì wén】
dà fán duì dí zuò zhàn， rú guǒ chǔyú dí zhòng wǒ guǎ、 dí qiáng wǒ ruò de xíng shì shí， bì xū duō shè qí zhì， jiā bèi zēng zhù guō zào， wěi zhuāng chéng qiáng dà zhī shì yǐ mí huò dí rén， shǐ tā wú fǎ mō qīng wǒ jūn duō shǎo、 qiáng ruò zhī shí qíng， dí rén jiù bì dìng bù gǎn qīng yì xiàng wǒ jìn gōng， wǒ biàn kě yǐ xùn sù chè lí， shǐ quán jūn bǎi tuō wēi xiǎn jìng dì。 chéng rú bīng fǎ suǒ shuō：“ bīng lì de qiáng ruò， shì kě yǐ yòng‘ shì xíng’ zhī fǎ wěi zhuāng de。”
dōng hàn 'ān dì shí qī， dì chù xī běi de qiāng zú jǔ bīng fǎn pàn， kòu lüè wǔ dū jùn。 lín cháo zhí zhèng de dèng tài hòu yǐ yú xǔ yòu jiàngshuài zhī cái lüè， shēng rèn tā wéi wǔ dū tài shǒu 'ér lìng qí shuài bīng xī xíng píng pàn。 qiāng rén shǒu lǐng shuài zhòng shù qiān rén， zǔ jié yú xǔ yú chén cāng、 xiáo gǔ yī dài； yú xǔ lì jí mìng lìng bù duì tíng zhǐ qián jìn。 wèile má bì qiāng rén， yú xǔ yáng yán tā yǐ shàng shū huáng dì qǐng qiú yuán bīng， zhǐ děng yuán bīng yī dào jiù jìn fā。 qiāng rén tīng dào zhè gè xiāo xī hòu， biàn fēn bīng dào fù jìn gè xiàn jìn xíng qiǎng lüè。 yú xǔ chéng qí bīng lì fēn sàn de yòu lì shí jī， shuài bīng jí sù xī jìn， rì yè jiān chéng gǎn lù， yī zhòu yè xíng jìn 'èr bǎi lǐ， bìng mìng lìng bù duì guān bīng měi rén gè zào liǎng gè guō zào， měi tiān zēng zào yī bèi； qiāng bīng jiàn cǐ qíng xíng 'ér bù gǎn bī jìn yú xǔ bù duì。 yòu rén wèn dào：“ sūn bìn wéi wèi jiù zhào shí shì cǎi yòng zhú rì jiǎn zào zhī fǎ qī piàn wèi jūn de， ér nín què shì yòng de zhú rì zēng zào zhī fǎ； bīng fǎ shàng jiǎng yī rì xíng jūn bù dé chāo guò sān shí lǐ， yǐ fáng bù cè， ér jīn wǒ men què zǒu liǎo 'èr bǎi duō lǐ。 zhè shì wèishénme？” yú xǔ huí dá shuō：“ dí rén bīng duō， wǒ jūn rénshào； dí rén jiàn wǒ jūn guō zào zhú rì zēng duō， bì dìng rèn wéi zhū jùn jiù bīng lái cān zhàn liǎo， bīng lì zēng duō 'ér xíng jūn sù dù yòu kuài， dí rén bì rán bù gǎn zhuī gǎn wǒ men。 sūn bìn shì gù yì xiàng dí rén xiǎn xiàn zì jǐ lì liàng ruò xiǎo， ér wǒ xiàn zài shì xiàng dí rén wěi shì zì jǐ lì liàng qiáng dà。（ liǎng zhě suǒ yòng zhàn fǎ zhī bù tóng）， zhè shì gè zì suǒ chù de tài shì bù tóng de yuán gù。”
【 yuán wén】
fán zhàn①， ruò dí zhòng wǒ guǎ， dí qiáng wǒ ruò， xū duō shè jīng qí， bèi zēng huǒ zào， shì qiáng yú dí， shǐ bǐ mò néng cè wǒ zhòng guǎ、 qiáng ruò zhī shì， zé dí bì bù qīng yǔ wǒ zhàn， wǒ kě sù qù， zé quán jūn yuǎn hài。 fǎ yuē：“ qiáng ruò， xíng yě。”② hòu hàn③， qiāng hú fǎn， kòu wǔ dū④， dèng tài hòu⑤ yǐ yú xǔ⑥ yòu jiàngshuài zhī lüè， qiān wǔ dū tài shǒu。 qiāng nǎi shuài zhòng shù qiān， zhē xǔ yú chén cāng⑦、 xiáo gǔ⑧， xǔ jí tíng jūn bù jìn， ér xuān yán shàng shū qǐng bīng， xū dào dāng fā。 qiāng wén zhī， nǎi fēn chāo bàng xiàn。 xǔ yīn qí bīng sàn， rì yè jìn dào， jiān xíng bǎi yú lǐ⑨。 lìng lì shì gè zuò liǎng zào， rì zēng bèi zhī， qiāng bù gǎn bī。 huò wèn yuē：“ sūn bìn jiǎn zào 'ér jūn zēng zhī。 bīng fǎ rì xíng bù guò sān shí lǐ，〔 yǐ jiè bù yú〕， ér jīn rì qiě xíng 'èr bǎi lǐ， hé yě？” xǔ yuē：“ lǔ zhòng duō， wú bīng shǎo。 lǔ jiàn wú zào rì zēng， bì wèi jùn bīng lái yíng。 zhòng duō xíng sù， bì dá zhuī wǒ。 sūn bìn jiàn ruò， wú jīn shì qiáng， shì yòu bù tóng gù yě。”⑩【 zhù shì】
① fán zhàn： wáng běn hé wāng běn jiē zuò“ fán yǔ dí zhàn”。
② qiáng ruò， xíng yě： yǔ chū《 sūn zǐ bīng fǎ · shì piān》。
③ hòu hàn： zhǐ dōng hàn。
④ wǔ dū： jùn míng。 hàn wǔ dì shí zhì。 dōng hàn shí jùn zhì zài xià biàn（ jīn gān sù huī xiàn xī）。
⑤ dèng tài hòu： jí dōng hàn hé dì liú zhào zhī huáng hòu， míng suí。 hé dì sǐ hòu， tā xiān hòu lì shāng dì liú lóng（ hé dì shàozǐ）、 ān dì liú hù（ zhāng dì sūn）， lín cháo zhí zhèng shí yú nián。
⑥ yú xǔ： dōng hàn chén guó wǔ píng（ jīn hé nán lù yì xī běi） rén， zì shēng qīng。 ān dì shí， shǐ wéi zhāogē（ jīn hé nán tānɡ yīn xī nán） cháng， hòu rèn wǔ dū tài shǒu。 shùn dì shí， guān zhì shàng shū pú shè。
⑦ chén cāng： gǔ xiàn míng， qín zhì。 yīn shān 'ér dé míng， zhì suǒ zài jīn shǎn xī bǎo jī dōng。
⑧ xiáo gǔ： jí sàn guān， yì chēng dà sàn guān。 wèi yú jīn shǎn xī bǎo jī xī nán dà sàn lǐng shàng， dāng qín lǐng yān hóu， shì zì chén cāng chū shǎn rù chuān de jiāo tōng yào dào， xiàng wéi bīng zhēng yào dì。
⑨ jiān xíng bǎi yú lǐ： mǎ běn jí táng běn“ jiān xíng” hòu yòu“ rì xíng”， xiǎn xì yǎn wén， jīn jù shǐ zài shān chú。 jiān xíng， wèi liǎng bèi xíng chéng， gù“ jiān xíng bǎi yú lǐ”， shí jì xíng chéng dāng wéi 'èr bǎi yú lǐ。
⑩ běn piān shǐ lì chū zì《 hòu hàn shū · yú fù gài zāng lièzhuàn》。
请欣赏:
请给我换一个看看！ 拜托，快把噪音停掉！我读累了，想听点音乐或者请来支歌曲！
<< qiányīzhānghuí hòuyīzhānghuí >>
|
|
|
| mù lù | qián yán | biān xiě shuō míng | dì yī juàn | dì 'èr juàn | dì sān juàn | dì sì juàn | | dì wǔ juàn | dì liù juàn | dì qī juàn | dì bā juàn | dì jiǔ juàn | dì shí juàn | |
|
|
|
|