通史 》 zhōng guó gǔ dài shè huì   》 liù、 zhōng guó gǔ dài shè huì zhōng de nú lì（ yī） nú lì zhì、 guān nú hé sī nú      hé cí quán He Ciquan 　　xī zhōu chūn qiū de nú lì、 qián miàn yǐ xù shù guò。 zhàn guó qín hàn shí qī， nú lì zhì gèng yòu fā zhǎn。 　　 zhàn guó qín hàn de nú lì， dà bié zhī yòu guān nú lì hé sī nú lì。 guān nú lì de lái yuán， zhù yào wéi zuì rén hé zhàn zhēng fú lǔ。 　　 suǒ wèi zuì rén， shì yòu shí dài xìng de。 wéi fàn liǎo dāng shí zhèng fǔ de fǎ lǜ guī zhāng， jiù shì fàn zuì， jiù shì zuì rén。 shāng yàng biàn fǎ shí yòu liǎng tiáo guī dìng： yī tiáo “ lìng mín wéi shí wǔ， ér xiāng shōu sī lián zuò。 ” yī tiáo“ shì mò lì jí dài 'ér pín zhě， jǔ yǐ wéi shōu nú”（《 shǐ jì · shāng jūn lièzhuàn》）。 shí jiā、 wǔ jiā wéi bǎo， yī jiā yòu zuì jiǔ jiā lián jǔ fā， ruò bù jiū jǔ zé shí jiā lián zuò。 shí jiā lián zuò bù yī dìng dōushì jǔ yǐ wéi shōu nú， dàn bāo kuò jǔ yǐ wéi shōu nú， biàn chéng nú lì。 mò lì， zhǐ gōng shāng。 dàn bù shì suǒ yòu jīng yíng gōng shāng dōushì shì mò lì。 qín hàn shí qī suǒ wèi zhòng nóng yì mò， suǒ dǎ jī de“ mò”， yī dìng yòu gè jiè xiàn。 yǐ zhào shāng yàng biàn fǎ hòu de fǎ lìng， shì mò lì jí dài 'ér pín zhě， běn rén yǐ wài， jiā rén yě yào bèi zhé wéi nú lì。 　　 hàn chéng qín zhì， jìn guǎn liú bāng rù guān jiù yuē fǎ sān zhāng， nà shì lín shí quán yí zhī jì， shōu mǎi rén xīn。 tiān xià yǐ dìng， hàn chū shì wán quán shǐ yòng qín fǎ de。 qín lǜ“ gǎn yòu xié shū zhě， zú”。 jiù lián zhè yàng yī tiáo lǜ tiáo， hàn yě jì chéng xià lái， dào huì dì sì nián cái“ chú xié shū lǜ”（《 hàn shū · huì dì jì》）。 lián zuò shōu nú fǎ， hàn gèng jì chéng xià lái， hàn lǜ jiù yòu yī tiáo；“ zuì rén qī zǐ méi wéi nú bì， qíng miàn”（《 sān guó zhì · wèi zhì · máo jiè chuán》）。 wén dì jí wèi，“ jìn chú shōu nú xiāng zuò fǎ”（《 hàn shū · wén dì jì》）。 zhè shì jīng guò yī fān dǒu zhēng cái dé lái de。《 hàn shū · xíng fǎ zhì》：“ wén dì 'èr nián， zhào chéngxiàng、 tài wèi、 yù shǐ： fǎ zhě， zhì zhī zhèng， suǒ yǐ jìn bào 'ér wèi shàn rén yě。 jīn fàn fǎ zhě yǐ lùn， ér shǐ wú zuì zhī fù mǔ、 qī zǐ、 tóng chǎn zuò zhī jí shōu， zhèn shèn fú qǔ qí yì。 zuǒ yòu chéngxiàng zhōu bó、 chén píng zòu yán： fù mǔ qī zǐ tóng chǎn xiāng zuò jí shōu， suǒ yǐ lěi qí xīn shǐ zhòng fǎ yě。 shōu zhī zhī dào， suǒ yóu lái jiǔ yǐ。 chén zhī yú jì， yǐ wéi rú qí gù biàn。 wén lián fù yuē： …… zhèn wèi jiàn qí biàn， yí shú jì zhī。 píng、 bó nǎi yuē： bì xià xìng jiā dà huì yú tiān xià， shǐ yòu zuì bù shōu。 wú zuì bù xiāng zuò， shèn shèng dé。 chén děng suǒ bù jí yě。 chén děng jǐn fèng zhào， jìn chú shōu lǜ xiāng zuò fǎ。” 　　 dàn wén dì de“ jìn chú shōu lǜ xiāng zuò fǎ”， shí jì shàng bìng wèi néng zhí xíng。 wén dì yǐ hòu， shōu nú lǜ réng shì cún zài de。 jǐng dì shí wú chǔ qī guó zhī luàn， zuì rén de jiā shǔ jí mòrù wéi guān nú lì。 wǔ dì jiàn yuán yuán nián wǔ yuè， cái“ shè wú chǔ qī guó nú shū zài guān zhě”（《 hàn shū · wǔ dì jì》）。 dōng hàn 'ān dì yǒng chū sì nián zhào：“ zì jiàn chū yǐ lái， zhū 'ǎo yán tā guò zuò xǐ biān zhě， gè guī běn jùn。 qí mòrù guān wéi nú bì zhě， miǎn wéi shù rén”（《 hòu hàn shū · ān dì jì》）。 yǐ zhào zhè tiáo zhào lìng， shì zhí dào dōng hàn zuì rén qī zǐ réng shì bèi shōu wéi nú de。 qí shí shōu nú zhè tiáo fǎ lǜ， cáo wèi shí hái shì cún zài de。《 sān guó zhì · wèi zhì · máo jiè chuán》：“ cuī yán jì sǐ， jiè nèi bù yuè。 hòu yòu bái jiè zhě： chū jiàn qíng miàn fǎn zhě， qí qī zǐ méi wéi guān nú bì。 jiè yán yuē： shǐ tiān bù yǔ zhě， gài cǐ yě。 tài zǔ dà nù， shōu jiè fù yù。” dà lǐ zhōng yáo shěn lǐ máo jiè de 'àn zǐ。 tā wèn máo jiè：“ zì gǔ shèng dì míng wáng， zuì jí qī zǐ。…… hàn lǜ： zuì rén qī zǐ méi wéi nú bì， qián miàn。…… jīn zhēn nú bì zǔ xiān yòu zuì， suī lì bǎi shì， yóu yòu qíng miàn gōng guān。…… cǐ hé yǐ fù yú shén míng zhī yì， ér dāng zhì hàn？”（ tóng shàng）。 kě jiàn cáo wèi shí zuì rén de qī zǐ hái shì méi wéi guān nú lì de。 zhōng yáo yǐn hàn lǜ lái zé wèn máo jiè， yī sì gēn běn méi yòu wén dì“ jìn chú shōu nú xiāng zuò lǜ lìng” zhè huí shì。 　　 qín hàn shí de tú， yě shì nú lì。 nú lì shì zhōng shēn de， méi yòu qī xiàn。 tú shì yòu qī xiàn de。《 hàn jiù yí》：“ nán wéi shù， fá zuò， nǚ wéi fù zuò， jiē yī suì。 sī kòu， nán wéi shǒu， nǚ wéi zuò， rú sī kòu， jiē zuò 'èr suì。 guǐ xīn zhě， nán dāng wéi cí sì guǐ shén fá shān zhī xīn chéng yě； nǚ wéi bái càn zhě， yǐ wéi cí sì zé mǐ yě， jiē zuò sān suì。 wán chéng dàn chōng， sì suì。 nán kūn qián wéi chéng dàn， nǚ wéi chōng， jiē zuò wǔ suì。”《 hàn shū · xíng fǎ zhì》：“ qí nú， nán zǐ rù yú zuì lì， nǚ zǐ rù chōng gǎo。” shì nú yǔ tú wú gēn běn qū bié， qū bié zài wéi nú qī xiàn， nú shì zhōng shēn wéi nú， tú yòu dìng qī。 fàn fǎ yòu zuì， fá zuò nú。 zuì yòu qīng zhòng， zuò nú shí jiān cháng duǎn jiàn jiàn yòu guī dìng。 zhè shì“ tú zhì” chū xiàn de yuán yīn。 tú shì cóng nú yǎn huà chū lái de。 sī kòu、 guǐ xīn、 bái càn、 chéng dàn chōng， shì tú de nián xiàn míng chēng， yě jiù shì zuò dìng qī nú de míng chēng。 wǔ suì tú kūn qián， nú lì yě kūn qián， zhè yàng wǔ suì tú hé nú lì jiù kàn bù chū qū bié liǎo。 　　 hàn dài yòu lì chén qiè， lì chén qiè， shì nú lì。 rú： 　　《 hàn shū · gāo huì gāo hòu wén gōng chén biǎo · wēi yǔ hóu jì bì biǎo》：“ jiàn yuán sān nián， hóu xìn chéng sì。…… yuán shòu wǔ nián， zuò wéi tài cháng zòng chéngxiàng qīn shén dào wéi lì chén。” 　　 yòu《 lǔ yán hóu zhāng píng biǎo》：“ gāo hòu wǔ nián， hóu shèng sì…… xiào wén sì nián， yòu zuì wéi lì chén。” 　　 yòu《 nán gōng hóu zhāng mǎi biǎo》：“ hóu shēng sì， xiào wǔ chū yòu zuì， wéi lì chén。” 　　 yòu《 xiāng chéng 'āi hóu hán yīng biǎo》：“ hóu shì zhī，…… yuán shuò sì nián， zuò zhà jí bù cóng， nài wéi lì chén。” 　　 yán shī gǔ shì lì chén shuō：“《 xíng fǎ zhì》， zuì rén yù yǐ jué， wán wéi chéng dàn chōng， mǎn sān suì wéi guǐ xīn bái càn， yī suì wéi chén qiè， yī suì miǎn wéi shù rén。 rán zé nán zǐ wéi chén lì， nǚ zǐ wéi chén qiè yě”（《 qī yǔ hóu jì bì biǎo》）。 　　 kě zhèng tú、 lì chén qiè、 nú lì， hái shì bù fēn de。 　　 zhàn zhēng de fú lǔ shì zuò wéi nú lì de。 zhè shì xī zhōu chūn qiū de chuán tǒng。《 mò zǐ · tiān zhì xià》： dà guó gōng fá wú zuì de xiǎo guó，“ mín zhī gé zhě， zé jìn bō zhī； bù gé zhě， zé xì cāo 'ér guī。 dà fū yǐ wéi pú yǔ xū mí， fù rén yǐ wéi chōng qiú。” zhè shì chūn qiū zhàn guó zhī jì yǐ zhàn fú zuò nú lì。 　　 zhàn guó shí qī de zhàn zhēng， hǎo xiàng yǐ zhǎn shǒu shā lù wéi zhù， hěn shǎo kàn dào fú lǔ wéi nú de lì。 dàn qín shì dà guī mó de yǐ zuì rén wéi tú nú de， hěn nán xiǎng xiàng tā bù yǐ fú lǔ wéi nú。 qín jiǎng lì gēng zhàn，“ gōng shǎng xiāng cháng； wǔ jiā shǒu 'ér lì wǔ jiā”（《 hàn shū · xíng fǎ zhì》）。 fú qián shuō：“ néng dé zhù jiá zhě wǔ rén shǒu， shǐ dé lì yì wǔ jiā yě。” zhǐ yòu zài zhàn zhēng zhōng cái néng dé zhù jiá zhě shǒu。“ wǔ jiā shǒu 'ér lì wǔ jiā”， shì zài zhàn zhēng zhōng shā dí， jí yǐ wǔ jiā fú lǔ zuò wéi tā de nú lì。 　　 hàn dài duì wài zhàn zhēng shì yǐ fú lǔ wéi nú lì de。 　　 hàn yǔ xiōng nú zuò zhàn， yī dǎ jǐ shí nián， fú lǔ shì bù shǎo de。 jǐn cóng《 shǐ jì · wèi jiāng jūn · piàoqí lièzhuàn》 lái kàn， fú lǔ xiōng nú rén shù jiù hěn bù shǎo。 yòu yī cì， wǔ dì chēng zàn huò qù bìng de gōng láo， jiù shuō tā“ zhí lǔ huò chǒu qī wàn yòu sì bǎi sì shí sān jí。” lǔ， kě néng shì lǔ zì tōng yòng。《 hàn shū · wèi qīng huò qù bìng chuán》，“ zhí lǔ” zuò“ zhí xùn”。 gǔ shí zuò zhàn， fú lǔ dí rén， yào cóng dí rén kǒugòng zhōng zhī dí xū shí qíng kuàng， wèi zhī“ zhí xùn”， réng shì fú lǔ。“ zhí lǔ huò chǒu” de zhè jǐ wàn fú lǔ， shì yào zuò nú lì de。 yuán dì shí chén tānɡ， gān yán shòu pò xiōng nú zhì zhī chányú，“ fán zhǎn 'ě shì tài zǐ míng wáng yǐ xià qiān wǔ bǎi yī shí bā jí， shēng lǔ bǎi sì shí wǔ rén， jiàng lǔ qiān yú rén， fù yú chéng guō zhū guó suǒ fā shí wǔ wáng”（《 hàn shū · chén tānɡ chuán》）， yě shuō míng fú xiōng nú zuò nú lì。 　　 hàn duì wū huán zuò zhàn， yě yǐ fú lǔ wéi nú lì， chēng zuò shēng kǒu。 zhāo dì yuán fèng sì nián zhào yuē：“ dù liáo jiāng jūn（ fàn） míng yǒu， pò wū huán， zhǎn lǔ huò shēng yòu gōng， qí fēng míng yǒu wéi píng líng hóu”（《 hàn shū · zhāo dì jì》）。 shī gǔ yuē：“ jì zhǎn fǎn lǔ， yòu huò shēng kǒu yě。” shēng kǒu， jí yǐ fú lǔ wéi nú。 　　 yán jiū hàn shǐ de xué zhě zhōng， yòu de rèn wéi hàn hé xiōng nú zuò zhàn shì bù yǐ xiōng nú fú lǔ wéi nú lì de。 bù jǐn bù zuò nú lì， ér qiě hái bèi shòu yōu dài。 xué zhě men cháng yǐn《 hàn shū · jí 'àn chuán》 zhōng jí 'àn duì wǔ dì de yī duàn huà lái zhèng míng hàn dài bù yǐ fú lǔ wéi nú lì。 dàn xì dú jí 'àn zhè duàn huà， zhèng hǎo shuō míng hàn dài fú lǔ shì zuò wéi nú lì de。 wǔ dì yǔ xiōng nú lián nián zuò zhàn， shì zú sǐ wáng， fǔ kù kòngfá。 hòu“ hún xié wáng shuài shù wàn zhòng lái jiàng， yú shì hàn fā chē sān wàn liǎng yíng zhī。…… jiē dé hòu shǎng， yī shí yǎng gěi xiàn guān， xiàn guān bù gěi”（《 hàn shū · shí huò zhì xià》）。 jí 'àn duì cǐ jí wéi bù mǎn。 tā duì wǔ dì shuō：“ fū xiōng nú gōng dāng lù sài， jué hé qīn， zhōng guó jǔ bīng zhū zhī， sǐ shāng bù kě shèng jì， ér fèi yǐ jù wàn bǎi shù。 chén yú yǐ wéi bì xià dé hú rén， jiē yǐ wéi nú bì， cì cóng jūn sǐ zhě jiā， lǔ huò， yīn yǔ zhī， yǐ xiè tiān xià， sài bǎi xìng zhī xīn。 jīn zòng bù néng， hún xié shuài shù wàn zhī zhòng lái， xū fǔ kù shǎng cì， fā liáng mín shì yǎng， ruò fèng jiāo zǐ。…… chén qiè wéi bì xià fú qǔ yě”（《 hàn shū · jí 'àn chuán》）。 wǔ dì fú xǔ， shuō“ wú jiǔ bù wén jí 'àn zhī yán， jīn yòu fù wàng fā yǐ １（ tóng shàng） 　　 gǔ shí zhàn zhēng tōng lì， duì jiàng zhě yǔ fú lǔ de dài yù shì bù tóng de。 fú lǔ wéi nú lì， jiàng zhě zé fǒu。 dàn yīn wéi lián nián duì xiōng nú zuò zhàn， hàn jiā shāng wáng zhòng， fǔ kù wéi zhī kòngfá， yīn 'ér shǐ jí 'àn qì fèn de rèn wéi jí shǐ shì jiàng rén rú hún xié wáng zhī zhòng， yě yìng gāi zuò wéi nú lì cì jiàngshì sǐ wáng zhī jiā yǐ xiè tiān xià。 jí 'àn de huà， zhèng shuō míng zhàn zhēng fú lǔ shì zuò wéi nú lì， zhè shì dāng shí de cháng guī。 jīn rì dī de gù shì kě yǐ wéi zhèng。《 hàn shū · jīn rì dī chuán》：“ jīn rì dī zì wēng shū， běn xiōng nú xiū tú wáng tài zǐ yě。…… chányú yuàn kūn xié、 xiū tú jū xī fāng duō wéi fǎn suǒ pò， zhào qí wáng yù zhū zhī。 kūn xié、 xiū tú kǒng， móu jiàng hàn。 xiū tú wáng hòu huǐ， kūn xié wáng shā zhī， bìng jiāng qí zhòng jiàng hàn。 fēng kūn xié wáng wéi liè hóu。 rì dī yǐ fù bù jiàng jiàn shā， yǔ mǔ 'ě shì、 dì lún jù mòrù guān， shū huáng mén yǎng mǎ， shí nián shí sì yǐ。” xiū tú bù jiàng， jiā shǔ dōuchéng wéi fú lǔ mòrù wéi guān nú lì。 zhè gù shì gèng kě zhèng bèi fú lǔ de xiōng nú rén shì zuò wéi nú lì de。 　　 tú hé guān nú lì de yī shí shēng huó， dōushì yóu guān jiā gōngjǐ de。 wǔ dì shí yǐ yáng kě gào mín， mòrù shāng jiǎ nú lì“ yǐ qiān wàn shù”， yú shì“ tú、 nú bì zhòng， ér xià hé cáo dù sì bǎi wàn shí jí guān zì dí nǎi zú”（《 hàn shū · shí huò zhì xià》）。 yòu gòng yǔ duì yuán dì shuō：“ zhū guān nú bì shí wàn yú rén xì yóu wáng shì， shuì liáng mín yǐ gěi zhī， suì fèi wǔ liù jù wàn”（《 hàn shū · gòng yǔ chuán》）。 xuān dì shí， chéngxiàng wèi xiāng zòu tài pú dù yán nián guān zhí duō jiān， yí lì kǎo 'àn。 chá shí de jiēguǒ shì“ dàn dé yuàn mǎ duō sǐ， guān nú bì fá yī shí”（《 hàn shū · dù zhōu chuán fù yán nián chuán》）。 zhè shuō míng tài pú yòu yuàn mǎ， yòu guān nú bì， guān nú bì shì yóu zhèng fǔ gōngjǐ yī shí de。 　　 guān nú lì yě kě yǐ tōng guò mǎi mài zhuǎn wéi sī nú lì。《 hàn shū · mǔ jiāng lóng chuán》：“ fù tài hòu shǐ yè zhě mǎi zhū guān nú bì， jiàn qǔ zhī。 fù qǔ zhí jīn wú guān bì bā rén。 lóng zòu yán jiǎ jiàn， qǐng gèng píng zhí。” 　　 guān nú lì de zǒng shù liàng， méi yòu tǒng jì shù zì liú xià lái， gòng yǔ duì yuán dì shàng shū shuō：“ zhū guān nú bì shí wàn yú rén， xì yóu wú shì， shuì liáng mín yǐ gěi zhī， suì fèi wǔ liù jù wàn、 yí miǎn wéi shù rén， lǐn shí， lìng dài guān dōng shù zú”（《 hàn shū · gòng yǔ chuán》）。 tā shuō de zhǐ shì zhū guān de nú lì， ér bù shì guān nú lì de zǒng shù。 tā shuō zhè shí wàn yú de guān nú lì dōushì“ xì yóu wáng shì”， bù miǎn yòu xiē guò。 zhū guān de nú lì yòu de gēngzhòng guān tián， yòu de zuò yī bān láo wù， bù néng shuō shì“ xì yóu wáng shì”。 　　 lìng yī shù zì shì wáng mǎng shí dài de。《 hòu hàn shū · kuí 'áo chuán》：“ mín zuò xié tú tàn， mòrù zhōng guān， xǐ lì yīn jī， shù shí wàn rén。” lǐ xián zhù yún：“ mǎng shí， guān dōng dà jī huáng， rén fàn zhù qián， wǔ rén xiāng zuò， mòrù wéi guān nú bì。 qí nán zǐ jiàn chē 'ér nǚ zǐ bù。 yǐ tiě suǒ qí jǐng， chuán yì zhōng guān， bā shí wàn shù。 dào zhě yì qí fū fù， chóu kǔ sǐ zhě shí liù qī。” 　　 zhōng guān shì guǎn zhù qián de guān fǔ， bā shí wàn yě bù shì guān nú lì de zǒng shù。 hàn dài bù jǐn cháo tíng gè bù mén yòu guān nú lì， dì fāng gè jí zhèng fǔ yědōu yòu guān nú lì。 guān nú lì de zǒng shù， wǒ men suī rán bù zhī dào， dàn wǒ réng kě yǐ zhī dào de yuán dì shí jué bù zhǐ yú shí duō wàn， wáng mǎng shí yě jué bù zhǐ de bā shí duō wàn。 quán guó gè jí zhèng fǔ guān nú lì de zǒng shù yào bǐ jǐ shí wàn duō。 　　 guān nú lì zhī wài， yòu sī nú lì。 pín mín yīn zhài wù lún wéi nú lì， shì zhàn guó qín hàn shí qī sī nú lì de zhù yào lái yuán。 guān fǔ zū shuì yā pò、 shāng rén gāo lì pán bō， rén mín pín kùn wú fǎ shēng huó zhǐ hǎo chū mài 'ér nǚ hé chū mài zì shēn wéi nú。 zhèng xiàng wǒ men cháng cháng yǐn yòng de cháo cuò de huà： nóng mín wǔ kǒu zhī jiā， zhòngtián bǎi mǔ， chūn gēng xià yún， qiū huò dōng cáng， fá xīn qiáo， zhì guān fǔ， gěi yáo shuì， yī nián sì jì wú rì xiū xī。 jiā zhī yǐ shuǐ hàn zhī zāi， jí zhèng bào liǎn， yòu zhě bàn jià 'ér mài， wú zhě bù dé bù qǔ bèi chēng zhī xī。“ yú shì yòu mài tián zhái yù zǐ sūn yǐ cháng zé zhě yǐ。” jiǎ juān zhī duì yuán dì yě shuō：“ rén qíng mò qīn fù mǔ， mò lè fū fù， zhì jià qī mài zǐ fǎ bù néng jìn， yì bù néng zhǐ， cǐ shè jì zhī yōu yě”（《 hàn shū · jiǎ juān zhī chuán》）。 zài zū fù yáo yì fù dān zhòng yā hé shāng rén jiān bìng xià， nóng mín táo tuō bù liǎo mài tián zhái yù zǐ sūn de mìng yùn。 nóng mín pò chǎn liú wáng de qíng shì yuè yán zhòng， lún wéi nú lì de jiù huì yuè duō。 zhàn guó qín hàn jǐ bǎi nián jiān， děng dài nóng mín de zhèng shì zhè zhǒng mìng yùn。 chǔ hàn zhàn zhēng shí， rén mín yòu hěn duō yīn zhàn zhēng yīn jī 'è zì mài wéi nú huò bèi lüè mài wéi nú。 xiàng yǔ gāng sǐ， liú bāng jiù xià lìng“ zhū mín lüè zài chǔ zhě， jiē guī zhī”（《 hàn shū · gāo zǔ jì xià》）。 jí jí dì wèi， yòu xià zhào；“ mín yǐ jī 'è zì mài wéi rén nú bì zhě， jiē miǎn wéi shù rén”（ tóng shàng）。 zì mài wéi rén nú bì zhě， dōushì sī jiā nú lì， miǎn wéi shù rén jí chéng wèiguó jiā biān hù， biān hù duō， zhèng fǔ zū shuì shōu rù jiù duō。 　　 yīn pín qióng jī 'è zì mài wéi nú， shì liǎng hàn shí de dà wèn tí。 nóng mín pò chǎn mài shēn wéi nú de qíng kuàng， dōng hàn cuī shí《 zhèng lùn》 lǐ yě céng tán dào：“ fù zhě xí yú 'ér rì zhì， pín zhě niè duǎn 'ér suì cù。 lì dài wéi lǔ， yóu bù shàn yú yī shí。 shēng yòu zhōng shēn zhī qín， sǐ yòu bào gǔ zhī yōu。 suì xiǎo bù dēng， liú lí gōu hè， jià qī mài zǐ。 qí suǒ yǐ shāng xīn fǔ cáng， shī shēng rén zhī lè zhě， gài bù kě shèng chén”（《 quán hòu hàn wén》 juàn 46）。 　　 hé zì mài wéi nú lì tóng shí， lüè mài yě chéng wéi sī nú lì de yī gè lái yuán。 　　《 hàn shū · luán bù chuán》；“ luán bù， liáng rén yě。…… wéi rén suǒ lüè mài wéi nú bì yú yàn。” 　　《 hàn shū · wài qī lièzhuàn · wén dì dòu huáng hòuzhuàn》：“ dòu hòu，…… dì guǎng guó zì shàojūn， nián sì、 wǔ suì shí jiā pín wéi rén suǒ lüè mài， qí jiā bù zhī chù， chuán shí yú jiā， zhì yí yáng， wéi qí zhù rén rù shān zuò tàn。” 　　 dōng hàn zhōng yè， wài qī liáng jì yǐ zhàng quán shì jìng zhì gōng kāi lüè rén wéi nú， hái míng zhī yuē：“ zì mài rén”。《 hòu hàn shū · liáng jì chuán》 zài：“ jì yòu qǐ bié dì yú chéng xī， yǐ nà jiān wáng， huò qǔ liáng rén xī wéi nú bì， zhì shù qiān rén， míng yuē zì mài rén。” zhàn luàn shí qī， xiǎo mín wú kào， shì lüè rén wéi nú de jī huì。 dōng xī hàn zhī jiāo，“ lì rén zāo jī luàn” jí wéi“ qīng xú zéi suǒ lüè wéi nú bì xià qī” hé yì zhōu mín“ bèi lüè wéi nú bì” de rén hěn duō， zhì shǐ guāng wǔ dì liǎng cì xià zhào shū miǎn wéi shù rén（ jiàn《 hòu hàn shū · guāng wǔ jì》）。 　　 hàn zú guān lì、 guì zú， yǐ běn zú rén wéi nú lì yě yǐ wài zú rén wéi nú lì。 wǔ dì shí， jiāng dū wáng jiàn yòu“ yuè bì”。 tā céng“ shǐ yuè bì xià shén zhù zǔ shàng”。（《 hàn shū · jǐng shí sān wáng · jiāng dū wáng fēi chuán》， jiàn， fēi zǐ。） hàn zú háo fù jiē jí chú lüè mài hàn zú rén wài， yě cháng cháng lüè mài sì zhōu shǎo shù mín zú rén wéi nú。《 shǐ jì · huò zhí lièzhuàn》 zài：“ bā shǔ wò yě。…… nán yù diān bó， bó tóng； xī jìn qióng zé， zé mǎ máo niú。” 　　 bó tóng hé zé mǎ máo niú tóng liè， dōushì hàn zú shāng rén suǒ xū yào de shāng pǐn。《 hàn shū · xī nán yí chuán》 duì zhè tiáo jìzǎi jiù gèng míng què liǎo。“ bā shǔ mín huò qiè chū shāng jiǎ， qǔ qí zé mǎ、 bó tóng、 máo niú， yǐ cǐ bā shǔ yīn fù。” 　　 nán yuè rén yě shì lüè mài duì xiàng。《 hàn shū · nán yuè chuán》：“（ nán yuè xiāng） lǚ jiā nǎi suì fǎn， xià lìng guó zhōng yuē： wáng niánshào， tài hòu zhōng guó rén， yòu yǔ shǐ zhě luàn， zhuān yù nèi shǔ， jìn chí xiān wáng bǎo rù xiàn tiān zǐ yǐ zì mèi。 duō cóng rén， xíng zhì cháng 'ān， lǔ mài yǐ wéi tóng。 qǔ zì tuō yī shí lì， wáng gù zhào shì shè jì。” 　　 zhuì zǐ、 zhuì qī， shì zì mài wéi nú de yī zhǒng xíng shì。 wén dì shí， jiǎ yì shàng shū shuō：“ qín rén jiā fù yú zhuàng zé chū fēn， jiā pín zǐ zhuàng zé chū zhuì”（《 hàn shū · jiǎ yì chuán》）。 wǔ dì shí huái nán wáng liú 'ān shàng shū shuō：“ jiànzhě shù nián， bǐ suì bù dēng， mín dài mài jué zhuì zǐ yǐ jiē yī shí”（《 hàn shū · yán zhù chuán》）。 rú chún yuē：“ huái nán sú， mài zǐ yǔ rén zuò nú bì míng wéi zhuì zǐ。 sān nián bù néng shú， suì wéi nú bì。” shī gǔ yuē：“ zhuì， zhì yě。” zhuì zǐ yǐ shì mài yǔ rén wéi nú， dàn zhuì zǐ wéi nú zài qī xiàn nèi kě yǐ shú huí， qī mǎn bù shú， zé yǒng yuǎn wéi nú。《 huái nán zǐ · běn jīng xùn》 yòu：“ mò shì zhī zhèng， mín lì jié yú yáo yáo yì， cái yòng dān yú huì fù， jū zhě wú shí， xíng zhě wú liáng， lǎo zhě bù yǎng， sǐ zhě bù zàng， zhuì qī yù zǐ， yǐ gěi shàng qiú， yóu fú néng dàn。” zhuì qī、 zhuì zǐ、 yù zǐ， dōushì mài zuò nú lì。 　　 nú lì méi yòu rén gé， tā hé niú mǎ yī yàng， shì zhù rén de cái chǎn。 niú mǎ kě yǐ mǎi mài， nú lì yě kě yǐ mǎi mài。 sī mǎ qiān yī zé shuō：“ mǎ qiān tí， niú qiān zú， yáng zhì qiān zhǐ， tóng shǒu zhǐ qiān， cǐ yì qiānshèng zhī jiā。”（《 shǐ jì · huò zhí lièzhuàn》）， bǎ nú lì hé niú mǎ yáng zhì tóng yàng kàn dài， shì zhù rén de cái chǎn； zài zé shuō：“ bā shǔ wò yě，…… nán yù diān bó， bó tóng， xī jìn qióng zé， zé mǎ máo niú”（ tóng shàng）。 bǎ bó tóng hé zé mǎ máo niú yī yàng， kàn zuò shāng pǐn。 zài hàn dài， nú lì hé niú mǎ qí tā huò pǐn yī yàng kě yǐ fàng zài lán lǐ zài shì chǎng shàng mǎi mài。 jiǎ yì shuō：“ jīn mín mài tóng zhě， wéi zhī xiù yī sī lǚ， biān zhū yuán， nèi zhī xián zhōng。”（《 hàn shū · jiǎ yì chuán》）。 fú qián zhù：“ xián， mài nú bì xián。” wáng mǎng shuō：“ qín wéi wú dào，…… yòu zhì nú bì zhī shì， yǔ niú mǎ tóng lán， zhì yú chén mín， zhuān duàn qí mìng。”（《 hàn shū · wáng mǎng chuán》）。 guān nú lì yě kě mǎi mài。 qián miàn yǐ jiǎng guò liǎo。 　　 mǎi mài nú lì， xū lì qì yuē。 wáng bāo de《 tóng yuē》， suī xì yóu xì zhī bǐ， dàn nú lì mǎi mài yòu yuē， zé shì zhēn shí de。 　　 nú lì shì shì dài wéi nú de， nú lì de zǐ nǚ， suǒ wèi nú chǎn zǐ， réng shì nú lì。 cáo wèi zhōng yáo suǒ wèi“ jīn zhēn nú bì， zǔ xiān yòu zuì， suī lì bǎi nián， yóu yòu qíng miàn”（《 sān guó zhì · wèi zhì · máo jiè chuán》）。 chén shè qǐ shì，“ qín lìng shàofǔ zhāng hán miǎn lí shān tú、 rén nú chǎn zǐ， xī fā yǐ jī chǔ dà jūn”（《 shǐ jì · chén shè shì jiā》）。 fú qián yuē：“ jiā rén zhī chǎn zǐ yě。” shī gǔ yuē：“ nú chǎn zǐ， yóu jīn rén yún jiā shēng nú yě。” nú chǎn zǐ、 jiā shēng nú， réng shì nú lì。 nú lì shì shì dài wéi nú de。 　　 wèile qū bié nú lì hé liáng mín。 nú lì yào kūn qián， ér qiě yào chuān zhě sè yī fú。《 shǐ jì · jì bù lièzhuàn》：“ gāo zǔ gòu qiú bù qiān jīn， gǎn yòu shè nì， zuì jí sān zú。 jì bù nì pú zhōu shì， zhōu shì yuē： hàn gòu jiāng jūn jí， jì qiě zhì chén。…… chén gǎn xiàn jì， jí bù néng， yuàn xiān zì jǐng。 jì bù xǔ zhī。 nǎi kūn qián jì bù， yī hè yī， zhì guǎng liǔ chē zhōng， bìng yǔ qí jiā tóng shù shí rén zhī lǔ zhū jiā suǒ mài zhī。” yòu《 shǐ jì · tián shū lièzhuàn》：“ hàn xià zhào bǔ zhào wáng jí qún chén fǎn zhě。…… zhào shū zhào yòu gǎn suí wáng zhě zuì sān zú。 wéi mèng shū、 tián shū děng shí yú rén zhě yī zì kūn qián chēng wáng jiā nú suí zhào wáng 'áo zhì cháng 'ān。” nú lì bǐ rú shēng chù， yǔ niú mǎ tóng lán。 fǎ lǜ shàng méi yòu rén gé。 gǎn yòu suí wáng zhě zuì jí sān zú， ér kūn qián zuò wáng jiā nú jiù bù zài zhū sān zú de rén de fàn wéi zhī nèi liǎo。 　　 qín cháo kāi shǐ， sī shā nú lì shì fǎ suǒ bù xǔ de。 yào shā nú lì， bì xiān yè guān， dé guān fǔ yǔn xǔ。《 shǐ jì · tián dàn lièzhuàn》：“ tián dàn zhě， dí rén yě。…… chén shè zhī chū qǐ wáng chǔ yě， shǐ zhōu shì lüè dìng wèi dì， běi zhì dí， dí chéng shǒu。 tián dàn xiáng wéi fù qí nú， cóng shàonián zhī tíng， yù yè shā nú。 jiàn dí lìng， yīn jī shā lìng。” zhù yǐn fú qián yuē：“ gǔ shā nú bì， jiē dāng gào guān， dàn yù shā lìng， gù zhà fù nú yǐ yè yě。” yán shī gǔ shuō：“ yáng fù qí nú， wéi shā nú zhī zhuàng。” fú qián suǒ wèi“ gǔ shā nú bì” bù zhī gǔ dào hé shí， zhī bù shǐ yú qín yě。 dǒng zhòng shū céng xiàng wǔ dì jiàn yì“ qù nú bì， chú zhuān shā zhī wēi”（《 hàn shū · shí huò zhì shàng》）。 fèi chú nú lì zhì de jiàn yì， méi yòu bèi jiē shòu， yě bù kě néng jiē shòu。 dàn hàn dài shā nú shì yòu zuì de。《 hàn shū · zhào guǎng hàn chuán》：“ dì jié sān nián qī yuè zhōng， chéngxiàng fù bì yòu guò， zì jiǎo sǐ。 guǎng hàn wén zhī， yí chéngxiàng fū rén dù shā zhī fǔ shè。…… suì zì jiāng lì zú tū rù chéngxiàng fǔ， zhào qí fū rén guì tíng xià shòu cí， shōu nú bì shí yú rén qù， zé yǐ shā bì shì。” shā nú lì yòu zuì， suī chéngxiàng fū rén yě bù néng miǎn。 yě jiù yīn cǐ， zhào guǎng hàn cái gǎn yú zhí rù chéngxiàng fǔ shǐ chéngxiàng fū rén guì tíng xià shòu cí。 āi dì shí， wáng mǎng zhōng zǐ huò shā nú， wáng mǎng qièzé huò， lìng zì shā。”（《 hàn shū · wáng mǎng chuán shàng》）。 yě jiù yīn wéi sī shā nú shì yòu zuì de， wáng mǎng cái pò 'ér zǐ zì shā。 chú qù bù xǔ shā nú lì wài， zài hàn dài fǎ lǜ shàng nú lì hái yòu yī xiē shòu bǎo hù de dì fāng。《 hàn shū · zhāng 'ān shì chuán》：“ láng yín guān bì， bì xiōng zì yán。 ān shì yuē： nú yǐ huì nù， wū wū yī guān。 zào shǔ shì（ zhé） nú。 qí yǐn rén guò shī， jiē cǐ lèi yě。” yǐ cǐ， nú lì de rén shēn hái shòu bǎo hù。 dāng rán， yín guān nú bì yòu zuì， zhè shì fǎ。 shí jì shàng， guān guān xiāng hù， fǎ yě bù dé xíng liǎo。 yòu fǎ děng yú wú fǎ。 　　 nú lì jiě fàng， xū yòu huáng dì zhào lìng shè miǎn。 liú bāng 'èr nián， tiān xià yǐ dìng， xià zhào：“ mín yǐ jī 'è zì mài wéi rén nú bì zhě， jiē miǎn wéi shù rén”（《 hàn shū · gāo zǔ jì xià》）。 　　 wén dì sì nián，“ shè tiān xià， miǎn guān nú bì wéi shù rén”（《 hàn shū · wén dì jì》）。 zhè lǐ méi yòu tí miǎn nǎ yī lèi de guān nú lì， yě méi yòu tí dào rén shù。 yī sì miǎn suǒ yòu de guān nú lì wéi shù rén。 dàn cóng yǐ hòu guān nú lì réng shì hěn duō kàn， wén dì zhè tiáo zhào shū dà yuē méi yòu qǐ liǎo shí jì zuò yòng， yě bù kě néng qǐ dào shí jì zuò yòng， jiě fàng suǒ yòu de guān nú lì zài dāng shí de lì shǐ tiáo jiàn xià shì gēn běn bù kě néng de。 āi dì jí wèi hòu， céng xià zhǎo：“ guān nú bì wǔ shí yǐ shàng， miǎn wéi shù rén”（《 hàn shū · āi dì jì》）。 dàn zhè zhǐ shì miǎn guān nú lì wǔ shí yǐ shàng zhě， tóng yī zhào lìng zhōng guī dìng zhū hóu wáng、 liè hóu jí háo fù mín de xiàn 'é wéi：“ zhū hóu wáng nú bì 'èr bǎi rén， liè hóu gōng zhù bǎi rén， guān nèi hóu、 lì mín sān shí rén。 nián liù shí yǐ shàng shí suì yǐ xià， bù zài shù zhōng。” bù zài shù zhōng， jiù shì liù shí yǐ shàng shí suì yǐ xià de nú lì bù zài xiàn 'é zhī zhōng。《 hàn shū · xíng fǎ zhì》：“ fán yòu jué zhě、 yǔ qī shí zhě、 yǔ wèi chèn zhě， jiē bù wéi nú。” shī gǔ shuō：“ chèn， huǐ chǐ。 nán zǐ bā suì， nǚ zǐ qī suì 'ér huǐ chǐ yǐ。” liù shí yǐ shàng shí suì yǐ xià， bǐ《 xíng fǎ zhì》 suǒ guī dìng de qī shí、 bā suì、 qī suì yào gèng qīng xiē liǎo。 　　 nú lì zhù yě kě yǐ fàng miǎn zì jǐ de nú lì。 　　 bèi jiě fàng de nú lì， hé zì yóu píng mín yī yàng kě yǐ zuò guān， yě kě yǐ fēng hóu chéng wéi guì zú。 zhāng qiān chū shǐ xī yù， táng yì shì nú gān fù suí cóng qián wǎng。 shí yú nián hòu huí dào hàn cháo，“ hàn bài qiān wéi tài zhōng dà fū， táng yì fù wéi fèng shǐ jūn”（《 hàn shū · zhāng qiān chuán》）。 wèi qīng yuán shì píng yáng hóu jiā nú lì， hòu lái guān jū dàjiàng jūn fēng hóu， gèng bù yòng shuō liǎo。 　　 xíng tú chú dào qī kě yǐ miǎn xíng wài， zhōng jiān yě kě yǐ yóu huáng dì shè miǎn。 xuān dì、 chéng dì hé 'āi dì céng duō cì xià zhào，“ shè tiān xià tú”（ cān kàn《 hàn shū》 xuān dì、 chéng dì、 āi dì jì， bìng kàn《 nú lì zài zhōng guó gǔ dài shè huì zhōng de dì wèi》 jié）。 　　 nú lì yě kě yǐ zì shú miǎn。《 hàn shū · jǐng wǔ zhāo xuān yuán chéng gōng chén biǎo · pú hóu sū chāng biǎo》：“ hóu yí wú sì， hóng jiā sān nián zuò bì zì shú wèimín hòu lüè yǐ wéi bì， miǎn。” nú lì zì shú wèimín hòu， zài lüè wéi nú jiù hé lüè mài liáng rén wéi nú yī yàng shì yòu zuì de。 请欣赏:  请给我换一个看看！  拜托，快把噪音停掉！我读累了，想听点音乐或者请来支歌曲！      << qiányīzhānghuí   hòuyīzhānghuí >>

xù yán yī yóu bù luò dào guó jiā yī、 zǎo qī guó jiā de chū xiàn（ yī） yīn shāng shè huì hé jīng jì （ èr） zhōu rén de zǎo qī shēng huó （ sān） miè shāng hòu shāng zhōu liǎng zú de guān xì èr、 jiē jí fēn huà hé yǎn biàn（ yī） guì zú （ èr） guó rén （ sān） zhòng、 shù、 mín （ sì） sī tú shǔ （ wǔ） lì chén qiè （ liù）《 shī jīng》 zhōng suǒ jiàn gè jiē jí de shēng huó sān、 jǐng tián hé tǔ dì zhì dù（ yī） tǔ dì gōng yòu zhì de shǐ yǐng （ èr） zhōu wáng、 zhū hóu、 guì zú tǔ dì suǒ yòu zhì （ sān） gōng tián hé sī tián （ sì） guó yǔ yě de bù tóng tián zhì （ wǔ） nóng yè shēng chǎn gōng jù hé jì shù sì、 zǎo qī guó jiā xíng shì（ yī） wáng tíng hé qún liáo （ èr） chéng bāng guó jiā （ sān） guó（ dì yuán） yǔ jiā（ xuè yuán） liǎng xì de hé yī （ sì） lǐ、 xíng、 bīng、 shuì、 yì èr gǔ dài shè huì yī、 chūn qiū zhàn guó zhī jì de jīng jì shè huì biàn huà yǐn yán （ yī） nóng yè shēng chǎn lì de fēi yuè fā zhǎn （ èr） chéng shì jiāo huàn jīng jì de xīng qǐ 1 ． jiāo huàn hé shāng rén de huó yuè （ èr） chéng shì jiāo huàn jīng jì de xīng qǐ 2． huò bì hé chéng shì xīng qǐ （ èr） chéng shì jiāo huàn jīng jì de xīng qǐ 3． jiāo huàn zài jīng jì shēng huó zhōng de dì wèi

dì   I   [II]   [III]   [IV]   yè

pínglún (0)