通史 》 qīng tóng shí dài de jué lèi zhàn zhēng   》 fù lù      xiāo shuǐ Xiao Shui

　　（ yī） dà jié jú héng huò zhě shuō yuǎn yuǎn méi yòu jié jú
　　 zài wǒ guó wěi dà de lì shǐ cháng hé zhōng， gōng yuán qián qī shì jì shì wěi dà zhōng de wěi dà zhě， měi hǎo zhōng de měi hǎo zhě。 dāng wǒ men bǎ zhè gè xiāo yǔn yú yuǎn gǔ de gōng yuán qián qī shì jì， gōu chū chén 'àn de shuǐ miàn， wǒ men kàn jiàn chūn qiū wǔ dà kǒng lóng xiàng wǔ cǎi liú xīng yī yàng huá guò wǒ men zhàn lán de yè kōng héng héng qí huán gōng， sòng xiāng gōng， jìn wén gōng， qín mù gōng、 chǔ zhuāng wáng， gè lǐng yī shí fēng sāo， guāng máng chuí zhào yǔ zhòu。
　　 qí huán gōng yǐ qí wáng dào fēng fàn， běi qū shān róng， cún wèi fù xíng， nán píng zhào líng， jiǔ hé zhū hóu， yī kuāng tiān xià， chéng wéi gāo shān yǎng zhǐ、 bù kě yú yuè de yī chù fēng bēi。 sòng xiāng gōng yǐ qí rén， huò dé tā bù kě tì dài de lì shǐ dì wèi。 jìn wén gōng yǐ qí zhì， nán jī kuáng chǔ， xī què qiáng qín， wéi hù liǎo zhōng yuán de yī guān wén huà。 qín mù gōng yǐ qí gōng yì jīng shén， chéng pǔ hān hòu， fú zhù jìn guó， dú bà xī róng， gěi rén gǎn jué yáng guāng xù nuǎn。 chǔ zhuāng wáng zé shì wǒ men cǐ shì jì zuì hòu yī wèi chǒng 'ér， jiān jù “ jué yīng huì ” shàng de huī hóng qì dù， yòu yòu wèn dǐng zhōng yuán de bà lüè xióng xīn， bǎ chǔ wén huà zhè kē lì shǐ míng zhū， fā yáng guāng dà， yú bō yī zhí tuī dòng hé zī yǎng zhe wèi lái de liǎng hàn shí dài。
　　 zài zhè“ chūn qiū wǔ bà” lián piān 'ér chū de yī bǎi nián lǐ， dà de zhàn yì chū xiàn yòu cháng sháo zhī zhàn， hóng shuǐ zhī zhàn， jiǎ yú miè guó zhī zhàn， hán yuán zhī zhàn， chéng pú zhī zhàn， xiáo zhī zhàn děng děng（ duō shù dōushì hěn yòu gǔ fēng de kǒng lóng jiān de zhàn dǒu， shì jūn zǐ zhī fēng de zhàn dǒu）。 chāo qún jué lún de jiān qiáng rén wù yòu chǔ chéng wáng、 jìn xiàn gōng、 chǔ wǔ wáng、 chǔ wén wáng， zhōu xiāng wáng， hái yòu qí tā kě 'ài rén wù rú jìn huì gōng， lǔ huán gōng， lǔ zhuāng gōng， qí xiāng gōng， wèi yì gōng， yǐ jí jìn líng gōng、 zhèng líng gōng、 chén líng gōng（ zhè sān gè huó bǎo）， hái yòu huó bǎo dì sì cài 'āi hóu。
　　 zhè yī bǎi nián de kāng kǎi bēi gē rén wù， yòu cháng yú lùn zhàn díshì rén cáo guì， bù gù 'ér tuò de yuán shuài xiān zhěn， niánshào duō zhì de wáng sūn mǎn、 wěi jiǎ， nián zhōng duō zhì de hú yǎn、 yáng chù fù、 shì huì， nián lǎo duō zhì de jiǎn shū、 bǎi lǐ xī； cháng yú zhì guó de guǎn zhòng、 zǐ wén、 zhào shuāi、 zhào dùn、 sūn shū 'áo； yáo chún shàn biàn zhī shì níng qī、 qū wán、 lǚ yí shēng、 zhú zhī wǔ； jiāng xīng zǐ yù、 xiān zhěn、 xiān qiě jū、 mèng míng、 xún lín fù； bù pà sǐ de měng shì cáo mò、 chú ní、 yù quán、 jiě yáng、 chǔ jiù、 chéng yīng（ jìn guǎn zhè liǎ shì dù zhuàn de）； yǐ jí měi nǚ wén jiāng、 xī guī、 xià jī、 xuān jiāng、 lí jī、 qí jiāng， yǐ jí huài dàn yì yá、 qìng fù、 yōu shī、 tú 'àn jiǎ děng děng， hái yòu kě lián rén jí zǐ、 shēn shēng、 nán gōng cháng wàn、 lǐ kè、 xún xī、 jiè zǐ tuī děng děng， yǐ jí bù fēn sè guǐ hé biàn tài（ tā men yě shì lì shǐ wǔ tái shàng suǒ bù kě huò quē de 'ā）。
　　 wǒ men zhè gè míng dān luó liè dào zhè lǐ， zài shuō xià qù hái dé yòu jǐ shí hào rén wù。
　　 zhè yī bǎi nián lǐ de zhèng zhì， zǒng de qū shì shì， tiān zǐ shì wēi， zhèng chū zhū hóu。 zhōu tiān zǐ shòu quǎn róng zhī huò， bèi pò dōng qiān， jīng jì shí lì xiǎn zhù xià jiàng， suì kòng zhì bù liǎo tā suǒ fēn fēng chū qù de zhū hóu liǎo。 jiù xiàng lǎo shī guǎn bù zhù xué shēng liǎo， shù bǎi gè tiān xià zhū hóu men huó yuè qǐ lái， hù xiāng jiān bìng， jiū tóu fā dǎ jià， dōng xī nán běi zhēng bà， xiàn rù liǎo bǎi nián fēn zhēng。 zhū hóu guó nèi bù， guó jūn yǔ sī mén de dǒu zhēng yě jí wéi cán kù， bèi shì de guó jūn yǐ shí shù jì， fǎn guò lái， bèi miè zú de dà jiā zú yě shí shù jì。
　　 jīng jì fāng miàn， jǐng tián zhì zhú bù wǎ jiě， tǔ dì sī yòu， tǔ dì zū lìn、 shí wù dì zū jiàn chéng shí shàng。 xíng zhèng fāng miàn， cǎi yì zhì bù zài yī lǎn quán jú， xiàn guān liú dòng gànbù wěi pài zhì， wén wǔ fēn zhì jiàn yòu méng yá。 jūn shì fāng miàn， sòng xiāng gōng nà zhǒng“ rén yì zhī shī” de zhèng guī zhàn， bèi qí biàn zhàn shù hé fú jī、、 wéi jiān、 tōu xí děng xīn zhàn shù zhú jiàn qǔ dài。 zhàn chē yǐ wài， gèng jù shā shāng lì de dú lì bù bīng biān zhì yī dù méng shēng。 yě tiě yè yě zài méng fā，“ tiě” zì zài shǐ shū zhōng kāi shǐ chū xiàn， niú gēng kāi shǐ chū xiàn（ gēn jù“ xī tián duó niú” zhè gè chéng yǔ）， lǔ guó rén shèn zhì guān cè dào liǎo hā léi huì xīng。
　　 shù xué fāng miàn， rén men kāi shǐ shǐ yòng fēn shù， huì bèi xiǎo jiǔ jiǔ。 wén huà fāng miàn， shī gē yīnyuè dōuzài fā shēng zhuǎn biàn，“ xià lǐ bā rén” nà zhǒng xiǎo diào shì de zhèng wèi zhī yīn， qǔ dài liǎo dì wáng yǎ lè， huò dé dà liú xíng。 shēng huó fāng miàn， zé yǐ jīng kāi shǐ chī dào wǎn fàn liǎo。（ hē hē）。
　　 dāng rán， suǒ yòu zhè xiē biàn huà， dōushì kǒng lǎo tóu zǐ suǒ kàn bù guàn de， yědōu shì rén lèi pán shān jìn bù shǐ shàng xū yào dà shū tè shū de！
　　（ èr） běn shū dà shì nián biǎo（ gōng yuán qián 770 héng héng qián 593 nián）
　　（ gōng yuán qián 770 héng héng qián 593 nián， chūn qiū shí dài de shàng bàn qī）
　　 gōng yuán qián dà shì
　　770 nián zhōu píng wáng dōng qiān luò yì。 qín xiāng gōng hù sòng píng wáng dōng qiān yòu gōng， shǐ bèi fēng wéi zhū hóu， bìng cì qí xī zhī dì。 guó gōng hàn lì wáng zǐ yú chén zǐ xié， chēng xié wáng， zhōu 'èr wáng bìng lì。
　　769 nián zhèng wǔ gōng miè kuài 'ér yòu qí tā， zhèng yì dōng qiān。
　　767 nián zhèng miè dōng guó。
　　762 nián qín wén gōng zhì wèi（ shuǐ） zhī huì 'ér yíng yì zhī。
　　760 nián jìn wén hóu shā xié wáng yú chén， zhōu wáng shì tǒng yī。
　　750 nián qín wǔ gōng fá jiè róng， bài zhī yú qí， suì shōu zhōu yú mín， dì zhì qí， qí yǐ dōng xiàn zhōu。
　　745 nián jìn zhāo hóu fēng qí shū chéng shī yú qū wò， hào huán shū。 qū wò yì dà yú yì。
　　743 nián zhèng zhuāng gōng fēng dì gòng shū duàn yú jīng， jīng dà yú guó。
　　741 nián chǔ fén mào mù xún zú， dì xióng tōng shā tài zǐ 'ér dài lì， wéi wǔ wáng。
　　739 nián jìn dà fū pān fù shā zhāo hóu 'ér yíng lì qū wò huán shū， jìn rén bài huán shū， lì xiào hóu， jìn yóu shì fēn liè。
　　733 nián wèi huán gōng chù qí yì mǔ dì zhōu xū， zhōu xū chū bēn。
　　731 nián jìn qū wò huán shū zú， zǐ yú dān lì， shì wéi qū wò zhuāng bó。
　　724 nián jìn qū wò zhuāng bó fá yì， shā xiào hóu， jìn rén bài zhuāng bó， lì xiào hóu dì wéi 'è hóu。
　　722 nián lǔ shǐ《 chūn qiū》 jì shì zì cǐ nián shǐ。 zhèng zhuāng gōng píng gòng shū duàn zhī luàn。 duàn bēn gòng， wèi wéi zhī fá zhèng。 zhèng zhuāng gōng shuài zhōu jí guó shī fá wèi， kāi zhū hóu fá tā guó zhī shǐ。
　　720 nián zhōu huán wáng yù shòu guó gōng zhèng yǐ fēn zhèng bó zhī quán， zhōu zhèng jiāo 'è。
　　719 nián wèi gōng zǐ zhōu xū shā wèi huán gōng， zì lì wéi wèi jūn。 wèi zhōu xū lián sòng、 chén、 cài zhī shī wéi zhèng dōng mén。 qiū、 wèi、 sòng、 chén、 cài、 lǔ zhī shī bài zhèng tú bīng。 wèi shā zhōu xū， lì xuān gōng。
　　718 nián jìn qū wò zhuāng bó shuài xíng、 zhèng zhī shī fá yì， zhōu yì zhù zhuāng bó。 jìn 'è hóu bēn suí。 qiū， qū wò zhuāng bó pàn zhōu， zhōu tǎo qū wò。 jìn lì 'è hóu zǐ guāng yì， shì wéi 'āi hóu。
　　717 nián zhèng zhuāng gōng cháo zhōu， huán wáng bù jiā lǐ yù。
　　716 nián jìn qū wò zhuāng bó zú， zǐ chēng lì， shì wéi qū wò wǔ gōng。
　　715 nián zhōu huán wáng rèn mìng guó gōng wéi zhōu qīng shì， fēn zhèng zhuān quán。
　　714 nián sòng bù cháo zhōu， zhèng yǐ wáng mìng fá sòng。 zhèng dà bài běi róng。 qín qiān dū píng yáng。
　　713 nián qiū， sòng lián wèi cài zhī shī gōng zhèng， zhèng dà bài sān guó zhī shī yú dài。
　　712 nián zhèng miè xǔ。 zhèng zhuāng gōng shuài guó shī gōng sòng， dà bài sòng shī。
　　711 nián zhèng、 lǔ yì tián jié méng。
　　710 nián sòng huá dū shā shāng gōng。
　　709 nián jìn qū wò wǔ gōng fá yì， lǔ jìn 'āi hóu。 jìn rén lì 'āi hóu zhī zǐ wéi jūn， shì wéi xiǎo zǐ hóu。
　　707 nián zhōu huán wáng duó zhèng zhuāng gōng zhèng， zhuāng gōng bù cháo wáng。 zhōu yǐ wáng shī jí guó、 chén、 cài、 wèi guó zhī shī fá zhèng， zhàn yú cháng gé， zhōu shī dà bài。
　　706 nián běi róng qīn qí， zhèng shī jiù qí， dà bài běi róng。
　　705 nián dōng， jìn qū wò wǔ gōng yòu shā jìn xiǎo zǐ hóu。
　　704 nián chūn， jìn qū huó wǔ gōng miè yì。 dōng， zhōu huán wáng pài guó zhòng lì jìn 'āi hóu dì mín wéi jìn jūn。
　　703 nián qiū， zhōu qīng shì guó zhòng、 ruì bó、 liáng bó、 xún hóu、 jiǎ bó fá qū wò。
　　702 nián zhèng、 qí、 wèi zhī shī gōng lǔ， zhàn yú láng， lǔ bài。
　　701 nián qí、 wèi、 zhèng、 sòng méng yú 'è cáo。 zhèng zhuāng gōng zú， tài zǐ hū lì， shì wéi zhāo gōng。 zhèng gōng zǐ tū zì sòng rén， zhèng jì zhòng lì tū， shì wéi lì gōng。 zhèng zhāo gōng bēn wèi。 chǔ bài bǐ。
　　700 nián chǔ bài jiǎo。
　　699 nián chǔ fá luó， luó yǔ lú róng dà bài chǔ jūn。 zhèng、 lǔ、 jì zhī shī bài sòng、 qí、 wèi、 yàn sì guó zhī shī。
　　698 nián sòng shuài qí、 cài、 wèi、 chén zhī shī gōng zhèng， rù zhèng chéng。
　　697 nián zhèng lì gōng shā jì zhòng shì bài， bēn cài。 zhèng zhāo gōng fù wèi。 zhèng lì gōng rù lì， sòng zhù qí shǒu lì。 qín fá róng zhī péng xì shì， zhì yú huá shān xià。
　　696 nián sòng、 lǔ、 wèi、 chén、 cài wǔ guó zhè shī fá zhèng。 wèi huì gōng bèi zhú， huì gōng bēn qí。 gōng zǐ qián móu bèi lì wéi jūn。
　　695 nián lǔ、 qí、 jì méng yú huáng。 qí lǔ zhàn yú xī， lǔ bài。 zhèng gāo qú mí shā zhāo gōng， lì zhāo gōng dì zǐ mén wéi jūn。
　　694 nián qí xiāng gōng shā lǔ huán gōng。 lǔ tài zǐ tóng lì， shì wéi zhuāng gōng。 qí xiāng gōng shā zhèng zǐ mén， jì zhòng lì mén zhī dì zǐ yīng wéi jūn。 zhōu gōng hēi jiān yù lì wáng zǐ kè móu shā zhuāng wáng shì bài， zhuāng wáng shā hēi jiān， wáng zǐ kè bēn yàn。
　　690 nián qí miè jì。
　　689 nián chǔ shǐ dū yǐng。 qí shuài lǔ、 sòng、 chén、 cài zhī shī wéi wèi huì gōng fù wèi fá qián móu。
　　688 nián wèi huì gōng rù wèi fù wèi， zhú qián móu。 chǔ wén wáng fá shēn yòu fá dèng。 qín miè guī jì zhī róng， yú qí tā zhì xiàn。
　　687 nián qín zhì dù、 zhèng 'èr xiàn， yòu miè xiǎo guó。
　　685 nián gōng zǐ xiǎo bái zì jǔ xiān rù qí jí wèi， shì wéi qí huán gōng。 qí huán gōng rèn guǎn zhòng wéixiàng。 guǎn zhòng jìn xíng“ xiāng dì 'ér shuāi zhēng， cān qí guó 'ér wǔ qí bǐ” děng gǎi gé。
　　684 nián chūn， qí fá lǔ， zhàn yú cháng sháo， qí bài。 chǔ gōng cài， lǔ cài hóu。 qí miè tán。
　　681 nián qí、 sòng、 chén、 cài、 zhū huì yú běi xìng， yì píng sòng luàn。 qí miè suì。 sòng bèi běi xìng zhī méng。
　　680 nián qí huì zhōu、 chén、 cáo zhī shī fá sòng， sòng qǐng hé。 zhèng lì gōng zì lì rù zhèng， shā zǐ yīng fù wèi。 chǔ miè xī rù cài。
　　679 nián qí huán gōng huì sòng、 chén、 wèi zhèng zhī jūn yú juàn， qí shǐ chēng bà。 jìn qū huó wǔ gōng shā mín hóu bìng yì， jìn tǒng yī。
　　678 nián qí yǐ zhèng gōng sòng， bèi juàn zhī méng， huì sòng、 wèi zhī shī gōng zhèng。 qí、 lǔ、 sòng、 wèi、 chén、 zhèng、 xǔ、 huá、 téng zhī jūn méng yú yōu。 qū wò wǔ gōng bèi zhōu wáng shì mìng wéi zhū hóu， shì wéi jìn wǔ gōng， jiàn yī jūn。 chǔ miè dèng。 qín wǔ gōng zú， chū yǐ rén xùn。
　　677 nián qín qiān dū yú yōng。
　　675 nián chǔ wén wáng shuài shī bài bā、 fá huáng， dé jí 'ér zú。 zhōu zǐ tuí zuò luàn， zhú zhōu huì wáng。
　　674 nián zhèng lì gōng fèng zhōu huì wáng guī。 wáng jū yú lì。
　　673 nián zhèng lì gōng、 guó shū shā wáng zǐ tuí， zhōu huì wáng fù wèi。 huì wáng cì zhèng hǔ láo guān yǐ dōng dì， cì guó gōng jiǔ quán dì。
　　672 nián chén gōng zǐ wán bēn qí， wéi gōng zhèng， tián shì shǐ。 pǔ xiàn gōng gōng lí róng， miè qí jūn， huò lí jī jiě mèi guī。 qín shèng jìn yú hé yáng。
　　671 nián chǔ chéng wáng pài shǐ pìn wèn lǔ guó。 shǐ yǔ lǔ guó。
　　669 nián jìn xiàn gōng píng luàn， jìn shā qún gōng zǐ， jìn cóng cǐ wú gōng zú。
　　667 nián qí huì lǔ、 sòng、 chén、 zhèng zhī jūn méng yú yōu， zhèng、 chén fú yú qí。 zhōu yǐ qí huán gōng wéi hóu bó。
　　666 nián qí huán gōng yǐ wáng mìng fá wèi， bài wèi shī。 jìn xiàn gōng shǐ gōng zǐ shēn shēng、 zhòng 'ěr、 yí wú chū jū。 chǔ gōng zhèng、 qí、 lǔ、 sòng jiù zhèng， chǔ tuì bīng。
　　664 nián shān róng qīn yàn， qí fá shān róng yǐ jiù yàn。
　　662 nián chì dí qīn xíng。
　　661 nián qí jiù xíng， bài dí shī。 jìn xiàn gōng zuò liǎng jūn， miè gěng、 huò、 wèi， yǐ gěng、 wèi fēng zhào sù、 bì wàn， zhào、 wèi hòu jiàn dà。
　　660 nián chì dí miè wèi， shā yì gōng。 qí huán gōng lì shēn wéi dài gōng， hòu shēn zú， wén gōng lì。
　　659 nián chì dí gōng xíng， xíng kuì。 qí、 sòng、 cáo zhī shī jiù xíng， bài chì dí， qiān xíng yú yí yí， wéi zhī zhù chéng xū shǒu。 chǔ fá zhèng， qí huì sòng、 lǔ、 zhū、 zhèng zhī jūn yú chēng， móu jiù zhèng。
　　658 nián qí shuài zhū hóu xiū zhù chǔ qiū， qiān wèi。 jìn jiǎ dào yú yú yǐ fá guó， qǔ guó dū xià yáng。 qí、 sòng、 jiāng、 huáng méng yú guàn。 dōng， chǔ bài zhèng。
　　657 nián qí huán gōng huì sòng、 jiāng、 huáng yú yáng gǔ， yǔ lǔ huì méng， móu gōng chǔ。
　　656 nián qí huán gōng yǐ qí、 lǔ、 sòng、 chén、 wèi、 zhèng、 xǔ、 cáo zhī shī fá cài gōng chǔ。 zhū hóu yǔ chǔ méng yú zhào líng。 qiū， qí shuài zhū hóu zhī shī fá chén， chén qǐng hé。
　　655 nián jìn xiàn gōng shā tài zǐ shēn shēng， gōng zǐ yí wú、 zhòng 'ěr chū bēn。 qí huán gōng huì sòng、 lǔ、 chén、 wèi、 zhèng、 xǔ、 cáo zhī jūn yú shǒu zhǐ， yǔ zhōu tài zǐ méng， yǐ dìng tài zǐ zhèng zhī wèi。 jìn miè guó jí yú。 chǔ miè xián。
　　654 nián zhèng wén gōng táo shǒu zhǐ zhī méng， qí shuài zhū hóu fá zhèng， wéi zhèng xīn chéng。 chǔ wéi xǔ jiù zhèng， zhū hóu jiě zhèng wéi yǐ jiù xǔ， chǔ hái shuài。 xǔ fú yú chǔ。
　　653 nián qí gōng zhèng， zhèng qǐng hé。 qí huì sòng、 lǔ、 chén、 zhèng yú zì mǔ。
　　652 nián qí huán gōng huì lǔ、 sòng、 wèi、 xǔ、 cáo zhī jūn jí chén shì zǐ yǔ zhōu dà fū yú táo， yǐ gù wéi xiāng wáng zhī wèi。
　　651 nián qí huán gōng yǔ sòng、 lǔ、 wèi、 zhèng、 xǔ、 cáo zhī jūn jí shí wáng shǐ méng yú kuí qiū。 jìn xiàn gōng zú， qí huán gōng、 qín mù gōng gòng lì jìn gōng zǐ yí wú wéi jūn， shì wéi jìn huì gōng。
　　650 nián qí、 xǔ fá běi róng。 jìn huì gōng luàn chén lǐ kè。 jìn bèi qín yuē， qín jìn shī hé。
　　649 nián zhōu wáng zǐ dài yǐn yáng jù、 quán gāo、 yī luò zhī róng rù wáng chéng， jìn qín fá róng zhù xiāng wáng fù guó。
　　648 nián qí shuài zhū hóu zhù chǔ qiū wài chéng yǐ bèi dí。 chǔ miè huáng。 zhōu xiāng wáng tǎo wáng zǐ dài， wáng zǐ dài táo qí。 qí huán gōng shǐ guǎn zhòng píng róng yú zhōu， shǐ xí péng píng róng yú jìn。
　　647 nián yī luò zhī róng bī zhōu， huái yí rǎo qǐ， qí huán gōng huì lǔ、 sòng、 chén、 wèi、 zhèng、 xǔ、 cáo zhī jūn yú xián， móu xū zhōu、 qiān qǐ。 qiū， zhū hóu zhī shī xū zhōu yǐ bèi róng。
　　646 nián qí huán gōng shuài zhū hóu xiū zhù yuán líng chéng， qiān qǐ。
　　645 nián chǔ fá xú。 qí、 sòng、 lǔ、 chén、 wèi、 zhèng、 xǔ、 cáo zhī jūn méng yú mǔ qiū。 zhū hóu jiù xú。 qín gōng jìn， zhàn yú hán yuán， jìn dà bài， qín fú jìn huì gōng， hòu shì zhī。 jìn zuò“ yuán tián”、 zuò“ zhōu bīng”。 qín jìn méng yú wáng chéng。
　　644 nián dí qīn jìn。 róng huàn zhōu， qí huán gōng zài zhēng zhū hóu bīng xū zhōu。 dōng， qí huán gōng huì lǔ、 sòng、 wèi、 chén、 zhèng、 xǔ、 xíng、 cáo zhū hóu yú huái， wéi zēng zhù chéng yǐ kàng huái yí， wèi guǒ 'ér hái。
　　643 nián lǔ miè xiàng。 qí huán gōng zú， zhū gōng zǐ zhēng lì， yì yá lì gōng zǐ wú kuī， tài zǐ zhāo bēn sòng。
　　642 nián sòng xiāng gōng shuài wèi、 cáo、 zhū zhī shī píng qí luàn， qí rén shā wú kuī， tài zǐ zhāo jí wèi， shì wéi qí xiào gōng。 zhèng shǐ cháo chǔ。
　　641 nián sòng xiāng gōng zhí téng jūn。 sòng、 cáo、 zhū méng yú cáo nán。 sòng shǐ zhū yǐ zēng jūn jì shè， yòu wéi cáo。 dōng， lǔ、 cài、 chǔ、 zhèng、 chén méng yú qí。 qín miè liáng。
　　639 nián sòng xiāng gōng huì chǔ、 qí yú lù shàng， yù wéi méng zhù。 sòng、 chǔ、 chén、 cài、 zhèng、 xǔ、 cáo děng guó jūn zhù huì yú yú， chǔ zhí sòng xiāng gōng bìng fá sòng。 zhū hóu méng yú bó， chǔ shì sòng xiāng gōng。
　　638 nián qín、 jìn qiān lù hún zhī róng yú yī chuān。 sòng gōng zhèng， chǔ jiù zhèng gōng sòng， zhàn yú hóng， sòng shī dà bài， xiāng gōng shāng。
　　637 nián sòng xiāng gōng zú。
　　636 nián qín mù gōng sòng jìn gōng zǐ zhòng 'ěr huí guó jí jūn wèi， shì wéi jìn wén gōng。 jìn wén gōng shā huái gōng， píng jìn luàn。 zhōu xiāng wáng zhào dí shī gōng zhèng qǔ lì。 zhōu wáng zǐ dài yǔ dí shī gōng xiāng wáng， xiāng wáng bēn zhèng jū fàn， qiǎn shǐ gào nán yú jìn、 qín、 lǔ děng zhū hóu。
　　635 nián wèi miè xíng。 jìn wén gōng píng dìng wáng zǐ dài zhī luàn。 zhōu xiāng wáng cì jìn yáng fán děng sì yì， jìn tuò huáng hé běi nán yáng zhī dì。 qín fá xià ruò， xià ruò jiàng。
　　634 nián chǔ miè kuí。
　　633 nián chǔ huì cài、 zhèng、 xǔ wéi sòng。 jìn zuò sān jūn。
　　632 nián jìn fá cáo、 wèi yǐ jiù sòng。 jìn hé sòng、 qí、 qín zhī shī yǔ chǔ shī zhàn yú chéng pú， chǔ bài。 jìn wén gōng méng zhū hóu yú jiàn tǔ， zhōu xiāng wáng yùhuì， mìng wén gōng wéi“ hóu bó”。 jìn zuò sān xíng yǐ yù dí。
　　631 nián jìn méng zhōu shǐ， lǔ guó jūn， sòng、 chén、 qí、 qín、 cài zhī dà fū yú dí quán， móu fá zhèng。
　　630 nián dí gōng qí。 qín、 jìn wéi zhèng， zhèng dà fū zhú zhī wǔ tuì qín shī， qín、 zhèng jié méng， jìn tuì bīng。
　　629 nián jìn zuò wǔ jūn yǐ yù dí。 dí wéi wèi dū chǔ qiū， wèi qiān dū dì qiū。
　　628 nián jìn、 chǔ jiǎng hé。 dōng， jìn wén gōng zú。
　　626 nián qín xí zhèng guó bù chéng， miè huá hái jūn。 qín jìn zhàn yú xiáo， qín bài。 chì dí qīn qí。 bái dí qīn jìn， jìn bài bái dí， huò bái dí zǐ。 jìn yǔ chǔ shī jiā zhī 'ér jūn， wèi zhàn 'ér guī。
　　625 nián qín gōng jìn， zhàn yú péng yá， qín bài。 jìn huì lǔ、 sòng、 chén、 zhèng yú chuí lǒng， móu gōng wèi。 jìn、 sòng、 zhèng、 chén zhī shī fá qín， qǔ wāng jí péng yá。
　　624 nián jìn、 sòng、 chén、 wèi、 zhèng fá shěn， shěn kuì。 qín shī dù hé gōng jìn， qǔ wáng guān jí jiāo， jìn rén bù chū， qín fēng xiáo shī 'ér hái。 qín suì bà xī róng。
　　623 nián chǔ miè jiāng。
　　622 nián chǔ miè liù jí liǎo。 qín rén rén xià dū。
　　621 nián jìn zhào dùn shǐ zhǎng guó zhèng。 jìn xiāng gōng zú， jìn qīng zhēng lì xīn jūn， hú shè gū bēn dí。
　　620 nián jìn zhào dùn lì jìn líng gōng。 zhào dùn jù qín shī， bài qín shī yú lìng hú。 jìn huì qí、 sòng、 wèi、 chén、 zhèng、 xǔ、 cáo zhī jūn méng yú hù， zhào dùn zhù méng。
　　618 nián chǔ mù wáng fá zhèng， zhèng yǔ chǔ hé。 chǔ fá chén， chén bài chǔ， jù 'ér qǐng hé。
　　617 nián jìn fá qín， qǔ shǎo liáng。 qín fá jìn， qǔ běi zhèng。 chǔ huì zhèng、 cài、 chén zhī shī fá sòng， sòng fú chǔ。
　　616 nián chǔ fá jūn。 cháng dí qīn qí， yòu gōng lǔ， lǔ bài dí yú xián， huò cháng dí sōu mán bù qiú cháng qiáo rú。
　　615 nián chǔ zhí shū、 zōng zhī jūn wéi miè cháo。 qín jìn zhàn yú hé qū， qín shī tuì。
　　614 nián lǔ cháo jìn， zhèng、 wèi qǐng lǔ wéi zhī qiú hé yú jìn。
　　613 nián jìn zhào dùn huì lǔ、 sòng、 wèi、 zhèng、 chén、 xǔ、 cáo zhī jūn tóng méng yú xīn chéng。 zhào dùn píng zhōu gōng yuè yǔ wáng sūn sū zhī sòng。
　　612 nián jìn rù cài。 qí fá lǔ， lǔ gào nán yú jìn。 jìn huì zhū hóu yú hù， móu tǎo qí， qí lù jìn， zhū hóu zhī shī nǎi hái。
　　611 nián chǔ、 qín、 bā miè yōng。
　　610 nián jìn zhào dùn yǐ sòng shā zhāo gōng mìng jìn、 wèi、 chén、 zhèng zhī shī fá zhī， sòng lù jìn， sì guó zhī shī nǎi hái。 zhèng、 jìn huàn rén zhì 'ér méng。
　　608 nián chǔ gōng chén、 sòng、 jìn jiù zhī， zhàn yú běi lín， jìn bài。
　　607 nián qín fá jìn， wéi jiāo。 jìn huì sòng、 wèi、 chén zhī shī gōng zhèng， chǔ jiù zhī， jìn tuì bīng。 jìn zhào chuān shā líng gōng， lì chéng gōng， zhào shì zhuān quán。 qí、 wèi miè cháng dí。
　　606 nián chǔ zhuāng wáng fá lù hún zhī róng， zhì luò， chén bīng zhōu jìng， wèn dǐng qīng zhòng。
　　605 nián chǔ nèi luàn， zhuāng wáng miè ruò 'áo shì。
　　603 nián chì dí qīn jìn， wéi huái jí xíng qiū。
　　602 nián lái dí gōng jìn， qǔ xiàng yīn zhī hé。 jìn chéng gōng huì sòng、 lǔ、 wèi、 zhèng、 cáo zhī jūn yú hēi rǎng。
　　601 nián chǔ miè shū liǎo， yǔ wú、 yuè jié méng。 jìn xì quē zhù guó zhèng。
　　600 nián jìn huì sòng、 wèi、 zhèng、 cáo zhī jūn yú hù。 chén bù yǔ huì， jìn fá chén。
　　598 nián chǔ、 chén、 zhèng méng yú chén líng。 zhòng dí jí chì dí nú yì fú yú jìn。 chǔ chéng chén luàn miè chén， yǐ zhī wéi chǔ xiàn， hòu fù chén guó， lì chén chéng gōng。
　　597 nián chǔ、 jìn zhàn yú bì， jìn dà bài。 zhèng、 xǔ jūn cháo chǔ。 chǔ miè xiāo。 jìn、 sòng、 wèi、 cáo méng yú qīng qiū， móu tǎo zhèng。
　　596 nián jìn yīn bì zhī bài zuì xiān hú， miè qí zú。
　　595 nián sòng shā chǔ shǐ shēn zhōu， chǔ wéi sòng。
　　594 nián chǔ wéi sòng jiǔ yuè， sòng yǔ chǔ jié méng。 jìn miè chì dí lù shì。 lǔ chū shuì mǔ。
　　593 nián jìn miè chì dí jiá shì jí liú xū、 duó chén。
　　（ sān） chūn qiū bīng qì pǔ
　　 nǐ rú guǒ shēng zài chūn qiū shí dài de huà， yòu xìng dāng liǎo bīng huò zhě shēn wéi yī bān shì rén， dōuyào liàn xí shè jiàn de。 shè jiàn yòu yào qiú， qián shǒu rú tuī tài shān， hòu shǒu rú wò hǔ wěi， zhǎng xīn rú wò jī dàn， lā gōng yào lā dào qián biān zhǐ lù chū jiàn tóu， gōng shēn wān qū hǎo sì yī kǒu jǐng。 shuāng bì yào qiú shū zhǎn yǔ jiàn píng xíng， wěn dìng dào kě yǐ fàng zhì yī bēi shuǐ。 yòu shǒu shǒu zhǐ jiā zhù sì zhī jiàn， yī zhī shè wán liǎo shàng lìng yī zhī， bù yòng sōng shǒu jiù lián xù shè chū。 shè chū de jiàn yào qiú cóng xià bā dǐ xià zhí chuān dí rén yān hóu， yīn wéi nà lǐ méi yòu jiá zhòu。 ér qiě， shè jī zhě bù shì zhàn zài dì miàn， ér shì bēn chí diān bǒ de zhàn chē shàng。 bù róng yì 'ā！
　　 zài qīng tóng shí dài， rén men dǎ zhàng de zhù zhàn bīng qì， shì qīng tóng de gē、 máo、 jǐ。 dū shénme yàng ní？
　　 máo de yàng zǐ jiù xiàng tǐ yù kè de biāo qiāng， gē de yàng zǐ zé xiàng yī bǎ cháng bǐng dà lián dāo。 lián dāo bù fēn， jiù shì gē de héng zhī。 gē kě yǐ shàng xià huī wǔ， yòng héng zhī pī zhuó rén de nǎo dài， yě kě yǐ zài liǎng chē jiāo huì shí héng qíng zhe， gē jiān zhuó rén xiōng kǒu。 gē de rèn bù kě yǐ gē rén de róu ruò bó zǐ。 suǒ yǐ gē shì jiān yòu gōu、 zhuó、 gē gōng néng de bīng qì， shì chūn qiū shí dài de zhù zhàn wǔ qì。 bù bīng de gē， bǐng bǐ zhàn chē bīng de duǎn， dān shǒu shǐ yòng， lìng yī zhǐ shǒu kě yǐ zhí dùn（ chēng wéi“ gān” héng héng suǒ yǐ nǐ zhī dào“ gān gē” shì shénme yì sī liǎo）。
　　 gē
　　 jǐ， zé shì máo hé gē 'èr zhě de jié hé tǐ： shàng biān shì jiān（ rú máo tóu）， bó zǐ chù píng shēn chū héng zhī（ rú gē tóu）。 jǐ hé bìng liǎo máo hé gē liǎng zhǒng gōng néng， tā de shù jiān děng yú máo tóu， kě yǐ cì； héng zhī qǐ dào gē de gōng néng， kě yǐ gōu、 kě yǐ zhuó、 kě yǐ gē（ zhè sān zhě shì gē de gōng néng）， chéng wéi chūn qiū zuì liú xíng zuì jù shā shāng lì de qīng tóng bīng qì。
　　 dàn shì， wú lùn jǐ、 máo、 gē， dū zhǐ shì yú chuān cì、 zhuó、 gē， dàn shì bù néng pī kǎn！ zhè shì qīng tóng cái liào cuì yìng de tōng bō děng jiān rèn de tiě qì shí dài lái lín yǐ hòu， pī kǎn lèi wǔ qì rú guān lǎo yé de dà qīng lóng yǎn yuè dāo， cái yùn yù chū lú。
　　 zhè lǐ tè bié yào shuō shuō gē、 máo、 jǐ de bǐng。 bǐng bù shì yī gēn guāng gùn zǐ（ xiàng gǔ zhuāng diàn shì jù shàng nà yàng）。 tā men de bǐng de jié miàn shì tuǒ yuán xíng yǐ biàn zhǎng wò， chēng zuò“ jī zhú bǐng”。 jiù shì bǎ yìng mù xuē chéng bā lēng tǐ wéi xìn， wài tiē bā piàn zhú piàn， zài yòng niú pí dài zǐ xiàng kǔn yǔ máo qiú pāi nà yàng， chán jǐn。 zài shuà shàng xuè hóng sè huò hēi sè de qī pí， qī pí shàng miàn， yòng cǎi sè yán liào huà shàng tú 'àn， hěn jīng měi。 zhè zhǒng yǐ mù bàng wéi xìn， wài tiē duō piàn zhú piàn de bǐng， tā de tè diǎn shì yòu tánxìng hé rèn xìng， nài yòng， gāng róu xiāng jì， jiān rěn bù zhé。 zuì jìn kàn《 sān guó yǎn yì》 diàn shì jù， nà xiē shì bīng de máo dōushì yī zhī bō liǎo shù pí de mù bàng lián zhe yī gè tiě qiāng tóu， lǚ bù jǐ de nà gēn mù bàng hái shì qū de ní， hǎo chàjìn 'ā！
　　 cóng jìn cháo kāi shǐ， kuī jiá zhì zuò rì qū jiān gù， gē、 jǐ zhè yī lèi gōu zhuó bīng qì jiàn jiàn duì fù bù liǎo tiě jiá liǎo， ér qiāng hé máo děng cì shā bīng qì kāi shǐ dà xiǎn shēn shǒu， qiāng、 máo de shī lì diǎn xiǎo， yā qiáng dà， kě yǐ chuān jiá。 dào yuè fēi nà gè shí hòu， qiāng shì zuì liú xíng de bīng qì， yuè fēi bù shì yòng lì quán shén qiāng má， tā nà gè xū gòu de 'èr 'ér zǐ yuè léi yòng de qiāng gèng rè nào， jiào shénme“ bā bǎo duǒ lóng yíng fēng liú lèi qiāng”， bù duì， shì“ bā bǎo duǒ lóng yíng fēng qiāng”。
　　 zhì yú qiāng hé máo de qū bié， wǒ kàn jiù shì tóu hé bǐng de bǐ lì shàng yòu suǒ bù tóng， shí jì yě kàn bù chū shénme liǎng yàng。
　　 shuō dào zhè lǐ， bì xū shuō qī qì。 qī qì shì chūn qiū shí dài zhòng yào de rén jiān shí wù： yǐ mù tāi huò zhú tāi zuò hǎo qì jù xíng zhuàng， wài biān tú tiān rán zhí wù qī， zài yú biǎo miàn huì shàng xiǎng xiàng lì fēng fù de shén rén guài huà。 hēi qī qī de wǎn kuài， shàng biān shī yǐ cǎi huì、 miáo jīn、 tiē jīn、 xiāng qiàn、 tòu diāo、 fú diāo zhè xiē gōng yì， shì bù shì ràng rén hěn yòu shí yù？ jiǔ bēi yě shì rú cǐ。 dāng shí shì bīng shǐ yòng de gē de jǐ de bǐng、 dùn pái yědōu tú qī huì huà， rén hé mǎ pǐ de pí gé jiá zhòu yě shì tú shàng hēi qī， shàng zuò hóng huà。 shàng liǎo zhàn chǎng， yòu shē chǐ yòu wēi wǔ， jué bù shì xiàn zài gǔ zhuāng diàn shì jù lǐ suí biàn xuē gēn mù gùn zǐ suǒ wǔ zhuāng qǐ lái de“ mín gōng” zhàn shì suǒ néng pì měi de。
　　 qīng tóng cái liào cuì yìng， shǐ tā bù lì yú pī kǎn， kǎn jìn dà liǎo jiù duàn。 suǒ yǐ， zài zhěng gè qīng tóng shí dài， hěn shǎo yòu qīng tóng dāo。 qīng tóng jiàn yě shì hé yú cì， bù shì hé pī kǎn， pī dà jìn liǎo jiù duàn。 qiě zhǐ yǐ wǔ shí gōng fēn wéi yí， hěn duǎn， cái yī chǐ duō cháng， jiàn cháng liǎo gèng róng yì duàn wéi liǎng jié。 hòu lái， qín shǐ huáng de jiàn hěn cháng， bèi jīng kē xí jī shí， cháng dé dū bá bù chū lái liǎo。 gū jì nà shì tiě de， tiě róu rèn xìng hǎo， bù yì cuì duàn， suǒ yǐ jiàn cháng kě zēng dào yī mǐ sì。 hòu dài jiàn de biāo zhǔn cháng dù， yǐ chuí shǒu dàochí bǎ bǐng， jiàn shēn shàng qíng， jiàn jiān dǐ dá méi máo wéi yí。 guò duǎn liǎo， dǎ jià chī kuī， guò cháng liǎo， lún qǐ lái xuē zì jǐ nǎo dài（ lǐ lián jié xiǎo shí hòu gè zǐ 'ǎi， liàn jiàn， bèi jiàn shāng liǎo nǎo mén 'ér héng héng jù shuō）。
　　 zhēn duì zhè xiē lěng bīng qì de fáng hù shǒu duàn jiù shì jiá zhòu。 chuān zài shēn shàng de jiào jiá， dài zài tóu shàng de jiào zhòu。 àn guī zhì， yī lǐng jiá yóu bù tóng xíng zhì de yī bǎi bā shí sān piàn xiǎo niú pí kuài kuài biān chéng， yòng sī dài zǐ biān lián chéng fú， gòu chéng jiá shēn、 jiá qún hé jiá xiù sān bù fēn。 wài biǎo miàn tú yòu yī céng bǐ jiào hòu de shēng qī， shàng yòng hóng sè kuàng wù zhì yán liào cǎi huì shòu tóu， yòng yǐ xià hǔ dí rén。 ér yī dǐng tóu kuī yī bān yóu bù tóng xíng shì de shí bā piàn pí piàn biān chéng。 chūn qiū shí dài de jiá hé tóu kuī， yī bān dōushì niú pí cái liào de， qīng tóng jiá jí wéi xī shǎo。 qín mù gōng zài hán yuán dà zhàn， shēn chuān qī céng jiá， hái néng zhàn lì dé qǐ lái， shì yīn wéi nà shì pí zǐ de。
　　 xiāng duì yú pí jiá，“ kǎi jiá” shì tiě de， xī fāng gèng fā dá， zhōng shì jì qí shì de tiě kǎi zhòng dá 'èr sān shí gōng jīn， chuān zài shēn shàng， xiāng dāng yú bèi wǔ shí jīn yī dài dà mǐ， guāng shì tóu kuī jiù zhòng liǎng gōng jīn， chuānzhuó zhè yàng de zhòng kǎi， tóu shàng zài dǐng gè dà wō guā， dǎ zhàng jiù shī qù jī dòng xìng， suǒ yǐ bì xū chéng mǎ， ér qiě dé shì hǎo mǎ。 wǒ guó gǔ dài zhàn mǎ méi xī yáng dà mǎ nà me xióng gāo， suǒ yǐ wǒ men de zhòng jiá qí bīng bù duō， jīn wù shù céng jīng kǔ xīn jīng yíng guò yī pī， dàn shì bèi yuè fēi pò liǎo。 wǒ zài niǔ yuē de dà dū shì bó wù guǎn kàn dào guò qí shì zhuāng jiá， yín guāng shǎn shǎn de dà bái kuī jiá bǎ qí shì de qūgàn、 sì zhī、 tóu bù quán bù zhē yǎn， dá dào“ dāo qiāng bù rù” de chéng dù， xiāng dāng yú yī gè dān bīng tǎn kè， zhǐ lù chū liǎng gè yǎn jīng。 měi cì chuān kuī jiá， dōuyào yòu rén fú shì， xiàng xiàn zài xīn niàn chuān jià yī， shàng mǎ tóng yàng yào rén bāng， dàn shì yī dàn cóng mǎ shàng shuāi xià lái， nà jiù luò dì fèng huáng bù rú jī liǎo héng héng yīn wéi tā men méi yòu rén fú， shì shàng bù liǎo mǎ de。
　　 xī fāng de zhè xiē zhòng jiá qí bīng， zuì hòu bèi lǎo chéng jí sī hàn de qīng qí bīng 'ér zǐ men， dǎ dé kuì bù chéng jūn， yīn wéi tā quē fá jī dòng xìng。
　　 chūn qiū zhàn chē shàng de zuò zhàn chéng yuán dōushì zhí lì zài chē xiāng zhōng zhàn dǒu， bù bì guò duō zǒu dòng， suǒ yǐ yī bān zhuāng jiá hái suàn gòu zhòng de， qín mù gōng shèn zhì chuān liǎo qī céng jiá。 zhàn chē bīng de jiá qún bǐ nà xiē xū yào bēn páo de bù bīng de cháng， tóng shí hái zài pí jiá de xiǎo kuài kuài shàng miàn， dīng shàng qīng tóng duàn dǎ de xiǎo piàn piàn huò xiǎo pào pào， jiā qiáng fáng hù néng lì， yī bān jí zhōng zài xiōng bù、 bèi bù hé jiá qún jú bù。 chē yòu yīn wéi xū yào huī wǔ gé dǒu， suǒ yǐ gēbo shàng wú jiá， pī bó zhǐ dào jiān bù。 yù shǒu shì guì zhe jià chē， liǎng bì píng shēn lā zhe mǎ jiāng， suǒ yǐ gēbo shàng de jiá（ jiào pī bó） yī zhí dào shǒu wàn， shèn zhì hái lián zhuì zhe shé xíng hù shǒu， jiá piàn jiào xiǎo， yǐ biàn bì bù huó dòng， zài jǐng bù jiā yòu gāo gāo de“ pén lǐng” héng héng yīn wéi yù shǒu bù néng bó dǒu， suǒ yǐ jiá zhòu gé wài de yán， suí shēn hái pèi dài wèi tǐ duǎn jiàn。 chē yòu、 chē zuǒ jiù lüè shǎo yī diǎn， yīn wéi xū yào huī wǔ gé dǒu， suǒ yǐ gēbo shàng wú jiá， jǐng bù yě dī。
　　 dùn yě shì cháng yòng de fáng hù bīng qì。 bù bīng dùn gāo 1 mǐ， kuān 60 ～ 80 lí mǐ， xíng zhì xiá cháng， zhōng jiān wēi tū wèile xiè diào jiàn shǐ dǎ jī lì。 nèi cè yǐ mù kuàng wéi gǔ， wài méng duō céng má zhì wù hé pí gé， zuì hòu tú qī shī yǐ cǎi huì， shàng miàn huà shàng xià rén de shòu tóu。 zhè yàng de dùn， méi yòu jīn shǔ hù céng， yǐ yǎng yóu jī shè chuān qī céng pí jiá de shén lì， wán quán yòu kě néng dòng chuān。
　　 zuì hòu shuō yī xià gōng。 zài xī zhōu jié shù yǐ hòu de chūn qiū zhàn guó shí dài，“ fù hé gōng” chū xiàn liǎo。 gù míng sī yì， jiù shì bǎ bù tóng cái liào de mù piàn、 zhú piàn nián hé zài yī qǐ， zuò chéng gōng tǐ。 yīn wéi juéjiàng xì shù bù tóng， zhì zuò“ fù hé gōng” shí de gōng yì yào qiú jí gāo。
　　 shǒu xiān， qǔ cái yào jiǎng jiū jì jié hé wēn dù。 dōng tiān cǎi lái zhè mù héng héng bì xū xuǎn yòng zhè mù， zhè shì shàng děng de zhì gōng mù liào。 bǎ zhè mù jìn zài dòng wù jī jiǎo 'áo chéng de jiāo lǐ（ zuì hǎo shì yòng dà hēi niú de jī jiǎo 'áo jiāo）， yī zhí pào zhe， pào dào xià tiān zài ná chū lái jiā gōng， qiū tiān hé chéng gōng tǐ。 gōng tǐ shì“ sān céng hé yī” jié gòu， fēi cháng yìng， zhuāng xián de shí hòu bì xū jiè zhù xī gài de lì liàng cái néng bǎ liǎng tóu bān zhuǎn， jí kè 'ān shàng gōng xián jiā yǐ gù dìng。 gōng xián bēng dé jǐn jí liǎo， xiàng qín xián， yī bō jiù néng fā chū xiǎng shēng héng héng xián lè qì jiù shì zhè me qǐ yuán de bā。 gōng tǐ de zhōng céng shì zhè mù báopiàn， wài yòng jǐ céng shàng děng zhú piàn， zuì wài céng shì niú jīn， zài yòng cán sī rào jǐn， biǎo miàn tú qī zēng jiā rèn dù， qī shàng zuò huà jiā qiáng měi guān， bìng qiě xiāng qiàn jīn yù， jīng xì diāo kè， gōng jiǎo liǎng duān shì yǐ huá lì de lù jī jiǎo。 piào liàng de gōng jiǎn zhí jiù shì gōng yì pǐn， zài zhū hóu zhī jiān hù xiāng zèng sòng。 zuò yī zhāng shàng chéng de gōng xū yào huā sān nián shí jiān。
　　 zuì hòu shuō shuō zhàn chē。 mǎ lā shuāng lún zhàn chē， shì qīng tóng shí dài zuì qiǎng yǎn de liàng diǎn。 zhàn chē yī dìng shì jí zhōng shǐ yòng cái yòu wēi lì。 yī bān shì héng pái zuò zhàn， shí jǐ liàng“ mǎ lā de zhàn chē”， pái chéng yī gè dà héng pái。 jiē hòu bù yuǎn， yòu shì yī gè dà héng pái。 duō gè héng pái jiù xiàng yī dào dào hǎi làng， bǎ tā men de“ ài” xiàng cháo shuǐ yī yàng wǎng qián tuī。 dāng dí rén de“ ài” yě guò lái liǎo shí héng héng dí rén de héng pái zhàn chē， yǔ wǒ men de yíng miàn bī jìn， jù lí yuè lái yuè jìn， yú shì kāi shǐ shè jī。 cāo gōng de zhàn chē bīng cóng bēn chí de chē shàng fēn fēn fā jiàn， jiàn zhī chéng pái dì yuè guò mǎ tóu， shè jī duì fāng de chē pái。 duì fāng chē shàng yě bù shǎ， shù qǐ dùn pái， yǐn cáng zài dùn pái hòu miàn měng liè kāi gōng hái jī。
　　 dāng shí de mǎ lā zhàn chē， lián mǎ zài nèi zòng cháng sān mǐ。 rú guǒ liǎng chē zhèng miàn xiāng yù， zhī jiān gé liǎo bā pǐ dà mǎ， chē shàng de rén zòng rán shǐ yòng 3 mǐ duō cháng de cháng bīng qì rú gē、 máo、 jǐ， yě bù kě néng gòu dé zhe duì miàn dí shǒu。 zhǐ yòu liǎng chē xiāng cuò， shuāng fāng jiá shì fāng néng gé dǒu， shí yòng cháng wǔ qì。 suǒ yǐ， yào děng dào dí wǒ shuāng fāng de gè zì dì yī pái zhàn chē， jì xù bī jìn， xiāng yù chéng yī xiàn shí， chí gē de zhàn chē bīng jiù zhàn qǐ lái， yǔ dí rén jiāo shǒu。
　　 mǒu yī pǎichē， yào yǐ cì hé dí chē héng pái men de měi yī pái cuò zhóu jiē zhàn， zhí dào chōng dào dǐ xiàn， zài shōu zhuǎn huí lái， zhè suàn shì yī cì jiāo zhàn“ huí hé”。 zhěng gè xíng chéng zuì cháng yuē yī lǐ。 rú guǒ zhěng gè chōng jī guò chéng zhōng， nǐ zuǒ yòu de tóng bàn chē liàng（ yǔ nǐ zài tóng yī héng pái de xiāng lín chē liàng） bù néng gēn nǐ bìng jiān xié tóng qián jìn， shǐ dé nǐ de chē guò yú tū qián huò zhě zhì hòu， ér dí rén zé bǎo chí liǎo yán zhěng de héng pái， nǐ jiù fēi zāo shòu dí jūn chē liàng de liǎng liǎng jiā jī bù kě。
　　 zhè jiù yào qiú zài zhěng gè jiāo zhàn guò chéng zhōng， zhàn chē bì xū bù fá tǒng yī， zài gǔ diǎn de zhǐ huī xià， zhì xù jǐng rán， ér qiě sù dù qí shí bìng bù xiàng wǒ men xiǎng xiàng de nà me kuài， shèn zhì zài jiāo zhàn zhōng yào fǎn fù zhěng dùn duì xíng。 zhù míng de mù yě zhī zhàn， wǔ wáng jiù mìng lìng shì bīng qián jìn liù qī bù jiù tíng xià chóngxīn pái zhěng duì xíng， rán hòu jì xù zhàn dǒu， jiù shì zhè gè dào lǐ。 tóng yàng dào lǐ， zài kāi zhàn qián， shuāng fāng hái xū yào huā hǎo dà shí jiān qù pái hǎo yī gè zhěng qí de chē zhèn chū lái。 ér chèn dí rén liè zhèn wèi bì 'ér jī zhī， shì yī zhǒng chuán tǒng jūn lǐ suǒ bù yǔn xǔ de jiǎo zhà zhàn shù。
　　 zǒng zhī， chē zhàn jiù xiàng yīcháng kāi mù shì biǎo yǎn， shàn yú diào dù zhì xù de， jiāng shì shèng lì de yī fāng。 cháng sháo zhī zhàn， qí jūn jiù shì yīn wéi lián xù sān cì chōng jī， zhàn chē hángliè biàn dé wěn luàn， bèi lǔ jūn fǎn gōng de shí hòu， dǎ dé xī lǐ huá lā， kuì bài 'ér fǎn。 yòu shí hòu， gù yì zài zhèn qián pāo qì cái wù， jiù shì yǐn duì fāng zhēng qiǎng， cù qí xíng liè wěn luàn de。
　　（ sì） chūn qiū wú yì zhàn？
　　 huí gù cóng qián yáo yuǎn de xià cháo、 shāng cháo、 zhōu cháo， zhōng huá dà dì yī zhí zhū hóu lín lì， suī rán yòu míng yì shàng de xià shāng zhōu tiān zǐ， shí jì bù guò shì miàn jī qiān lǐ de dà zhū hóu， qí shí bìng méi yòu zhēn zhèng tǒng yī quán guó。 quán guó zhè xiē lín lín zǒng zǒng de zhū hóu men de lái yuán， shì yuán shǐ shí dài zì rán sàn jū zhe de bù luò men， gè yòu gè de xìng shì yǔ lǐng dǎo zhě。 tā men zài xià cháo dà yǔ shí dài jù shuō yòu yī wàn gè（ zhū hóu wàn bāng）， dào shāng tānɡ shí hòu hái yòu sān qiān gè。 jīng guò lì dài shāng wáng de jiān bìng， hái shèng yī qiān bā。 dào liǎo chūn qiū chū qī hái yòu jǐ bǎi shàng qiān zhū hóu。（ zhù：《 zuǒzhuàn》 zài：“ yǔ huì zhū hóu yú tú shān， zhí yù bó zhě wàn guó”。《 dì wáng shì jì》 yuē：“ dài tānɡ shòu mìng， qí néng cún zhě sān qiān yú guó， …… zhì zhōu kè shāng， zhì wǔ děng zhī fēng， fán qiān qī bǎi qī shí sān guó，…… qí hòu zhū hóu xiāng bìng , dāng chūn qiū shí shàng yòu qiān 'èr bǎi guó。…… zhì yú zhàn guó , cún zhě shí yú。”《 lǚ shì chūn qiū · guān shì》：“ zhōu zhī suǒ fēng sì bǎi yú， fú guó bā bǎi yú。”《 jìn shū · dì lǐ zhì》 yě yuē， zhōu chū fēng zhū hóu“ fán yī qiān bā bǎi guó。” táng《 tōng diǎn》 jù shǐ jí yún：“ yīn tānɡ shòu mìng， qí néng cún zhě sān qiān yú guó”， zhì xī zhōu chū nián，“ shàng yòu qiān bā bǎi guó”， yǐ hòu zhū hóu xiāng bìng， zài xī zhōu hòu qī hái yòu“ qiān 'èr bǎi guó”。）
　　 qí zhōng， qí guó hé chǔ guó、 jìn guó， yuán běn dōushì bǎi lǐ dàn wán zhī dì， què yě zài zhū hóu jiān de cán shí jìng sài zhōng， kuò dà zhe zì jǐ de dì pán， bǎ lín jū zhū hóu náng kuò zài dōu zhōng， chéng wéi jú bù dì qū zuì dà de qiáng guó， yě jiù shì bà zhù。
　　 zhèng shì tōng guò lián mián liǎng qiān nián de jiān bìng zhàn zhēng， shǐ zhū hóu shù liàng yuè lái yuè shǎo， dān gè zhū hóu miàn jī yuè lái yuè dà。 zhè gè shù liàng suō jiǎn、 miàn jī jiā zēng de guò chéng， tǐ xiàn liǎo zhōng guó cóng yuán shǐ dào wén míng de lì chéng， cóng fēn yún lí sàn zǒu shàng jiē jìn jīn tiān zhuàng tài de dà yī tǒng de guò chéng。 suǒ yǐ， chūn qiū zhàn guó de zhū hóu jiān bìng zhàn zhēng， shì yī gè wén míng cóng yuán shǐ lí sàn zǒu xiàng wén míng huì jù de bì rán guò chéng， shì tuī dòng lì shǐ wén míng jìn bù de zhàn zhēng。 ér qiě， tā hái dǎ pò liǎo gē jù hé fēng bì， jiā qiáng liǎo gè gè bù tóng dì qū zhī jiān jì shù、 wén huà、 sī xiǎng de jiāo róng hé xiāng hù jī fā。
　　 cóng lì shǐ fā zhǎn de jiǎo dù jiǎng， chūn qiū wǔ bà de cháng qī jūn shì kuò zhāng、 xiǎo guó jiān bìng， yě shì yòu jī jí yì yì de。 āi jí de fǎ lǎo、 yìn dù de 'ā yù wáng， yǐ jí shì jiè shàng gè gè wěi dà dì guó de dàn shēng， wú bù dōushì cóng zhè yàng de xiǎo guó jiān bìng yùn dòng zhōng kāi shǐ de。 cóng zuì chū de dà liàng chéng bāng xiǎo guó zǒu xiàng 'āi jí dì guó、 bā bǐ lún dì guó。 zhōng guó yě zhèng shì cóng nà shàng qiān gè xiǎo xiàn bān de zhū hóu xiǎo guó jiān bìng zhàn kāi shǐ， zuì zhōng xíng chéng liǎo hàn táng zhè yàng de tǒng yī de xióng shì shì jiè de dà dì guó， shǐ dé zhōng guó rén chéng wéi quán shì jiè bù kě hū lüè de yī gè dà juésè。 rú guǒ bù shì zì wǒ jí zǎo wán chéng jiān bìng tǒng yī， jiù pà zuì zhōng huì bèi xiōng nú huò zhě qí tā“ wài bù” shì lì gè gè jī pò， chéng wéi lìng yī gè“ dì guó” liǎo。 suǒ wèi“ jūn fá hùn zhàn”， qí shí yě shì yòu jī jí yì yì de。
　　 mèng zǐ shuō“ chūn qiū wú yì zhàn”， zhè shì cuò wù de！ mèng zǐ yī guàn hòu gǔ bó jīn， jué dé lì shǐ shì dàotuì de， kàn bù guàn dāng xià de shì， kàn bù dào wǔ bà jiān bìng duì yú zhōng guó lì shǐ fā zhǎn de jī jí yì yì hé lì shǐ qū shì。 tā hái shuō wǔ bà shì sān wáng de zuì rén， zhàn guó shí dài de zhū hóu yòu shì wǔ bà de zuì rén。 dōushì xiē mò míng qí miào de huà。
　　（ wǔ）“ xiáo zhī zhàn” jiān lùn“ bīng bù yàn zhà”
　　 jìn sān jūn yuán shuài xiān zhěn， shì chūn qiū shí dài dǐng dǐng dà míng de jūn shì qí cái， tā zhǐ huī de“ chéng pú zhī zhàn” hé“ xiáo zhī zhàn”， shì chūn qiū jūn shì shǐ shàng de liǎng dà jié zuò， yóu cǐ yī zhàn chéng míng， zài míng shǐ cè。
　　 xiān zhěn zhè rén dǎ zhàng yòu tè diǎn， xǐ huān dà dǎn shǐ yòng zhà móu。 cóng qián dǎ zhàng jiǎng jiū táng táng zhèng zhèng， liè zhèn duì zhàn， wèile biǎo shì shí chéng， zuò zhàn qián yào zài duì fāng de shì xiàn zhù shì xià bǎi hǎo zhèn shì， jī gǔ， zài xíng jìn gōng， bù néng niān bù zuò shēng dì tōu xí。 rú guǒ shì gōng jī dào liǎo guó yì zhī jiāo， xiān fā shēng chū hào， cái néng jìn gōng。 zǒng zhī xiàng sòng xiāng gōng nà yàng， bù yào gǎo zhà móu。 ér zài“ chéng pú zhī zhàn” zhōng， xiān zhěn yòng hǔ pí shè dí， chén tǔ rǎo dí， yáng tuì yòu dí shēn rù， hé 'èr jūn jiā gōng yī jūn； zài“ xiáo zhī zhàn” yòu lì yòng dì xíng shè fú jiān dí。 zǒng zhī， xiān zhěn xǐ huān yòng zhà。 yī gǎi cóng qián dǎ zhàng shì guān bīng de táng táng zhèng zhèng de wén yǎ gǔ fēng。
　　 xiān zhěn chéng gōng jiù chéng gōng zài yòng zhà shàng， ér dí rén shī bài jiù shī bài zài gù shǒu chuán tǒng dǎ fǎ shàng。 xiān zhěn zhè zhǒng“ zhàn zhēng zhà móu huà” de shí jiàn， bèi hòu lái de sūn wǔ zǐ zǒng jié tí shēng wéi“ bīng bù yàn zhà” de xīn jūn shì sī xiǎng。（ wǒ men yī shuō sūn wǔ， xiǎng dào de jiù shì“ bīng bù yàn zhà” zhè sì gè zì， zhè shì tā bīng shū zhōng de líng hún。 tā bù shì píng kōng xiàng bì xū gòu de， ér shì shòu“ chéng pú zhī zhàn”、“ xiáo zhī zhàn” zhè yàng de zhēn shí zhàn lì qǐ fā de。 zhè liǎng chǎng zhàn yì， jiù chéng wéi zhàn zhēng zhà móu huà de zhuǎn zhé diǎn。）
　　 dàn shì， sūn wǔ zǐ de“ bīng bù yàn zhà”， yě wèi bì dōushì hǎo shì： wèile qiú dé shèng lì， jiǎo jìn nǎo zhī yùn yòng zhà móu， jiù huì hū shì liǎo zhēn zhèng jūn shì néng lì de péi yǎng fā zhǎn。 tóng shí， yòng zhà yě dǎo zhì shì fēng jiāo lí， sòng xiāng gōng“ bù shāng 'èr máo” de jīng shén zài yě méi yòu liǎo。
　　“ bīng bù yàn zhà” de sī xiǎng， bù jǐn jǐn yǐng xiǎng liǎo zhōng guó de jūn shì lǐng yù， yě yǐng xiǎng dào liǎo mín jiān。 pì rú zuò shí yè de rén， zǒng bù yuàn yì zǒu zhèng guǐ jìng zhēng de lù， bù qù pīn chǎn pǐn zhì liàng， ér zǒng xiǎng zhe zǒu zǒu jié jìng、 zào zào shuǐ fèn、 chān chān jiǎ liào、 gǎo gǎo guān xì、 yòng yòng tè quán、 zuàn zuàn lòu dòng、 tōu tōu mán mán、 jiè jiè shēng shì（ xiàng 'ōu diǎn dì bǎn hú shuō shénme“ lái zì 'ōu zhōu”）， sī háo bù nèi jiù， fǎn 'ér jué dé néng zhè yàng gān chéng liǎo shì shǔ yú hěn liǎo bù qǐ de běn shì， shì néng“ guǐ zhà zhì shèng”， fú hé sūn zǐ de bīng fǎ， shì zhí dé xiàn mù de cōng míng zhī jǔ。 zuì hòu， nòng dé měi gè réndōu hěn jī qiǎo， zǒng xiǎng xī lì 'ér zuàn qián， yòng qiǎo jìn yíng guò duì fāng。 shú zhī， dà jiādōu bù shǐ lì， dū xiǎng zǒu jié jìng fā cái， shòu sǔn hài de shì zhěng gè guó mín shēng chǎn néng lì。
　　 suǒ yǐ，《 sūn zǐ bīng fǎ》 bèi jīn jīn lè dào， rèn wéi tā néng jīng shāng zhì yòng， qí shí zhǐ shì yíng hé liǎo zhōng guó rén bù kěn dǎ zhèng guī zhàn de xíng shì xīn lǐ hé jī qiǎo de wén huà xīn tài。 rú cǐ fǎn fù qiáng huà xià qù， wèi bì shì hǎo shì。 bù shì cháng tīng rén shuō má： zhōng guó rén cōng míng、 zhōng guó rén què shí cōng míng、 tài cōng míng liǎo ＊ héng zhè gè míng shēng yǐ jīng chuán dào guó jì shàng qù liǎo， zhè dà yuē jiù shì cóng xiān zhěn de shí hòu kāi shǐ“ cōng míng” qǐ lái de bà。
　　 ér zài xiān zhěn zhī qián， nà zhǒng“ bù cōng míng” de dǎ zhàng fǎ， xiàng wài guó rén nà yàng kēng chī kēng chī yī gēn jīn dì chī lì dì zuò shì de fāng fǎ， nà zhǒng“ yú gōng” yī diǎn de jīng shén， yě xǔ shì gèng hǎo de！
　　 bù guǎn nǐ zàn tóng yě hǎo， pī pàn yě hǎo， xiān zhěn kāi chuàng、 sūn wǔ zǒng jié chū de“ bīng bù yàn zhà”， hòu lái chéng wéi zhōng guó rén zhàn zhēng shù de zuì dà tè sè。《 sān guó yǎn yì》 zhōng de zhū gé liàng dǎ zhàng jīhū dōushì zhè gè， jí biàn mín jiān bǐ wǔ dǎlèi， yě shì zàn shǎng“ sì liǎng bō qiān jīn” de qiǎo jìn 'ér qīng shì jù quán cū bǎng de huī wǔ。 màn màn zhè jiù xíng chéng zhōng guó rén zhòng zhì móu 'ér qīng shí lì de tè diǎn， zhǎo wāi lù zǐ 'ér qīng pǐn zhì。 ér xī fāng zé bù tài zhè yàng， xī fāng qiáng diào shí lì hé zuò shì de rèn zhēn， bù shì mí shí mí kè zhǎo biàn tōng hé jī qiǎo de bàn fǎ de。
　　“ bīng bù yàn zhà” de duì lì miàn jiù shì“ zūn shǒu yuán zé”，“ bīng bù yàn zhà” de qián tái cí jiù shì“ méi yòu jué duì de yuán zé， yī qiē jiē kě yǐ chū rù”。 dǎo zhì liǎo zhōng guó rén tài duō de bù shǒu yuán zé。 ér xī fāng rén què rèn wéi yòu hěn duō dōng xī shì bù kě chū rù de， yòu xǔ duō yuán zé hé biāo zhǔn shì bì xū zūn shǒu de， tā men méi yòu zhōng guó rén nà me yuán tōng hé duō biàn tōng。
　　 yú shì，“ bīng bù yàn zhà” zǒu chū liǎo zhàn zhēng lǐng yù， shēn rù liǎo zhōng guó rén de wén huà zhōng qù， chéng wéi liǎo dōng fāng rén yuán tōng de xìng gé yuán quán。
　　 rú guǒ shuō， chūn qiū zhàn guó shí de zhōng guó rén xiǎn dé dà qì pāng tuó、 kǎi kāng zhí pǔ（ bù xiàng xiàn dài mǒu xiē yuán tōng de“ zhōng guó rén”）， dào liǎo“ bīng bù yàn zhà” de hòu dài， jiù biàn dé jī qiǎo líng lóng、 qí sī shàn xiǎng héng héng xiàng“ zhōng guó rén” liǎo。
　　 zài chūn qiū shí dài， nà shí de zhōng guó rén， bù lùn dǎ zhàng hái shì zuò shì， gèng yī gēn jīn， gèng rèn rèn zhēn zhēn jiǎng yuán zé， gèng xiàng“ lǎo wài”。 zhè yě xǔ shì gèng zhí dé huái niàn de。
　　 pì rú， xiān zhěn wú lǐ mào fàn guó jūn zhī hòu， suī rán guó jūn bù zhuī jiū， dàn tā bù zì qī qī rén， nìngkě zì jǐ zhuī jiū zì jǐ de zuì zé， zài zhàn dǒu zhōng yǐ biàn xiāng zì shā de bàn fǎ sǐ qù。 zhè zhǒng yī gēn jīn de rén， bù shàn biàn tōng 'ér jiǎng yuán zé de rén， zhèng shì chūn qiū zhàn guó rén de mèi lì hé kě 'ài suǒ zài。 nà xiē tā men shēn shàng jù bèi de 'ér wǒ men yóu yú“ tài cōng míng” ér bù zài jù bèi de dōng xī， zhèng shì gǎn dòng hé yǐn qǐ wǒ men huái niàn de dì fāng！
　　（ liù） guó rén de zì yóu
　　 shénme shì“ guó rén” ní？ guó jiù shì chéng de yì sī， guó rén jí shì chéng shì píng mín。 tā men zhù yào cóng shì shāng yè、 fú wù yè hé shǒu gōng yè， jī běn shàng gēn xiàn zài de chéng lǐ rén zhí yè chàbù duō。 dàn tā men hái tóng shí fù yòu bǎo wèi chéng shì de zhí zé。 dāng shí méi yòu zhí yè jūn rén， dōushì lín shí cóng guó rén zhōng zhēng mù。
　　 yóu yú guó rén yòu cóng jūn de tè quán， ér qiě zhí jiē xiàng zhèng fǔ shàng shuì， suǒ yǐ zài dà zhōu cháo， guó rén de lì liàng hé yì zhì shì pō néng yǐng xiǎng hé zuǒ yòu zhèng fǔ dà yuán de qù liú hé guó jiā duì wài duì nèi zhèng cè de。 pì rú“ guó rén bào dòng” jiù gǎn páo liǎo zhōu lì wáng， lǔ guó guó rén， céng jīng dǎ páo liǎo qìng fù， ér zhèng zhuāng gōng、 zhōu xū， tā men de duì nèi duì wài jǔ cuò， wú bù shòu liǎo guó rén yì zhì de zuǒ yòu hé zhì yuē， zài shū zhōng wǒ men yǐ jīng shuō guò liǎo。
　　《 shī jīng》 zhōng hěn duō shī gē， dōushì zhí zhǐ zhèng fǔ gāo céng， shèn zhì zhí jiē wā kǔ guó jūn， duì guó jūn yī zú diǎn míng dào xìng dì rén shēn fěng cì gōng jī zhī， zhè shuō míng dāng shí guó rén pō yòu yán lùn zì yóu， bǐ qǐ hòu lái de huáng quán shè huì shuǎng kuài de duō liǎo。 zài hòu lái de cháo dài lǐ shì cóng lái méi yòu zhè yàng de dōng xī de。
　　 zǒng zhī， dà zhōu cháo de“ guó rén”（ zhǐ chéng shì píng mín）， hái shì yòu yī xiē zhèng zhì fā yán quán de。
　　 guó rén zhè me niú， shì yīn wéi dà zhōu cháo shì fēn fēng zhì。“ fēn fēng zhì”， shǐ dé hěn duō quán lì xiàng xià céng yí dòng， dǎo zhì liǎo jūn quán bù gòu qiáng dà， jūn zhù bù shì nà me niú hōng hōng de（ shèn zhì cháng bèi rén shì shā）。 jūn quán bù qiáng dà， jiù děng yú shuō zhuān zhì lì dù bù gòu dà， gù rán jiù róng xǔ liǎo mín zhòng yòu yī dìng de cān zhèng quán hé yì zhèng quán。
　　 jù tǐ lái jiǎng， cóng tiān zǐ dào zhū hóu、 zài dào qīng dà fū， céng céng fēn fēng jiàn shè， quán lì bèi gè céng fēn xiǎng liǎo， yú shì shàng biān jǐ céng zhōng měi céng de quán lì dōubù shì hěn qiáng， guó jūn gèng bù gòu jí quán， xià biān de mín zhòng yě jiù bǐ jiào huó yuè， mín zhòng yì yuàn kě yǐ xiàng shàng niǔ dòng， shàng miàn gè céng yīn wéi quán lì bù gòu qiáng， suǒ yǐ dé gěi mín zhòng diǎn miàn zǐ héng héng jiāng lái tā hái yào jiè yòng mín zhòng tì tā zhè céng chēng yāo yǐ duì fù qí tā de céng ní。 yú shì， zài zhè zhǒng fù zá de quán lì xī shì hé hù xiāng zhì yuē de jī zhì xià， pǔ tōng guó rén dé dào liǎo lüè wēi kě yǐ cān zhèng de hǎo chù。 héng héng zài zuì hòu yī diǎn shàng， zhè hé xiàn dài xī fāng de mín zhù tǐ xì， yòu lèi sì， jí， fēn quán shì bì dǎo zhì zhì yuē， zhì yuē fāng cái róng xǔ mín zhù。 méi yòu fēn quán、 zhì yuē jiù méi yòu mín zhù， quán lì de jí zhōng shì mín zhù de tiān dí。 suī rán hé měi guó de“ sān quán fēn lì” bìng bù xiāng tóng， dàn dà zhōu cháo de fēn fēng zhì wú lùn rú hé yě shì yī zhǒng fēn quán。
　　 dàn shì， dào liǎo hòu lái de huáng quán shè huì（ zhǐ qín hàn děng děng）， méi yòu fēn fēng liǎo， quán lì dōubèi huáng dì zhuā zài shǒu lǐ liǎo， huáng quán dé yǐ jiā qiáng， yú shì guó rén yì zhèng， yě jiù suí zhe huáng quán de jiā qiáng hé huáng quán gāo dù zhuān zhì 'ér xiāo shī liǎo。 xiàng《 shī jīng》 nà yàng wā kǔ dāng zhèng zhě běn rén de， gèng shì jué wú kě néng liǎo。
　　 qín、 hàn、 míng、 qīng， shì huáng quán zhuān zhì shè huì， méi yòu fēn fēng， guān liáo men dé bù dào kě yǐ zì xíng qí shì、 jī lěi shì lì de fēng dì， tā men quán lì bèi dà dǎ zhé kòu（ suì chéng liǎo nú cái ）， dǎo zhì quán lì dū jí zhōng zài huáng dì nà gè céng miàn shàng， huáng dì de zhuān zhì chéng dù yuǎn yuǎn tí gāo。 yòu rén shuō， huáng quán shí dài de guān liáo men nán dào méi yòu quán lì má？ tā men yóu yú méi yòu fēng dì， bù néng shì xí zhí wù， méi yòu dú lì de jīng jì、 jūn shì shí lì， suǒ yǐ tā men de quán lì dōushì zàn shí de、 yòu xiàn de， suí shí kě bèi huáng dì jiě chú de， wán quán bù néng yǔ fēn fēng shí dài de shòu fēng qīng dà fū jiā zú de quán lì xiàng pì měi。 zhè cái dǎo zhì liǎo huáng dì de wú xiàn quán wēi hé zhuān zhì。
　　 zǒng zhī， dà zhōu cháo， yóu yú shì fēn fēng zhì， quán lì bèi shòu fēng de gè céng fēn jiě bìng zài shàng xià bèi fēn fēng céng jiān qí hù xiāng qiān zhì， dǎo zhì liǎo qí zhuān zhì chéng dù， bǐ hòu lái qín hàn míng qīng， dōulái dé qīng。 chūn qiū zhàn guó shí qī de gè zhǒng sī cháo， yīn cǐ yě jiù bèi róng xǔ bēn yǒng zhēng míng， chéng wéi zhōng guó wén huà yǔ wén míng de dà bào fā shí dài。 chūn qiū zhàn guó rén de xìng gé， yě bǐ hòu dài gèng yòu zhāng yáng gè xìng、 zì yóu gāng měng＊ héng zhè dà yuē jiù shì fēn fēng zhì xiāng duì yú hòu dài jùn xiàn zhì de hǎo chǔzhī yī bā。
　　 jù shuō， zài xī fāng de yīng guó，“ zì yóu” jīng shén， zuì zǎo jiù shì yóu zhōng shì jì de guì zú men dǎ zào hé fā míng chū lái de。 zhōng shì jì de yīnggāi， shì fēng jiàn shè huì（ lèi sì wǒ men de fēn fēng shí dài）， bèi fēn fēng de guì zú men yòu zhe dú lì de jīng jì zhèng zhì shì lì， kě yǐ yōng yòu hé hàn wèi“ zì yóu” zhè zhǒng shē chǐ de dōng xī。 yǔ cǐ xiāng lèi bǐ， fēn fēng zhì xià de chūn qiū shí dài de guì zú， yě shì zhōng guó zuì zǎo yī pī zī shēng liǎo“ zì yóu” jīng shén de jiē céng。 yě jiù shì shuō， zhōng guó de“ zì yóu” jīng shén， yě shì qǐ zì guì zú héng héng chūn qiū shí dài de guì zú。（ zhè lǐ shuō de“ zì yóu”， bù shì wéi suǒ yù wéi de yì sī， ér shì dú lì zì yóu de rén gé yǔ yì shí。）
　　 bǐ rú chǔ wén wáng shí qī de yù quán， tā dāng shí fù zé kàn chéng mén， kàn jiàn chǔ wén wáng dǎ liǎo bài zhàng huí lái， àn zhào chǔ rén de guīju， bài jūn zhī jiāng bì xū lǐng sǐ， suǒ yǐ tā bù ràng chǔ wén wáng jìn chéng， fēi dǎ liǎo shèng zhàng cái xǔ jìn lái。 chǔ wén wáng zhǐ hǎo yòu qù dǎ huáng guó。 rú guǒ huàn dào wèi lái de huáng dì shí dài， chén zǐ gǎn bǎ huáng dì dǔ zài dà mén wài miàn， nà hái bù shì bāopí de zuì。 dàn yù quán què gǎn yú zhè me gān。 zhè shì yīn wéi chūn qiū shí dài de fēn fēng zhì， shǐ dé guó jūn yī zú xiāng duì qí tā qīng dà fū jiā zú bìng méi yòu hòu dài huáng dì xiāng dāng yú chén zǐ men de nà zhǒng jué duì yōu shì， suǒ yǐ zhuān zhì lì dù bù gòu dà。 chūn qiū shí dài rén de gè xìng zhāng yáng、 rén gé dú lì， yě jiù bǐ hòu lái de huáng quán shí dài gé wài lái dé yào yǎn。 suǒ yǐ cái yòu yù quán zhè yàng gǎn bǎ guó jūn dǔ zài mén wài de shì jì。
　　 qí shí， cóng tā de xìng lái kàn， yù quán yě shì chǔ guó guì zú。 chǔ wáng de xiān zǔ jiào yù xióng， yù quán yīnggāi shì wáng zú fēn zhī， suǒ yǐ tā yě shì guì zú。
　　 zhǐ bù guò suǒ yí hàn de shì， yīng guó guì zú suǒ qǐ méng de“ zì yóu” jīng shén， hòu lái fā zhǎn zhuàng dà chéng wéi rú jīn xī fāng shè huì tōng xíng de mín zhù zì yóu yì shí； ér chūn qiū zhàn guó shí dài zhōng guó guì zú de zì yóu jīng shén， què suí zhe hòu lái màn cháng huáng quán shí dài de dào lái， zài zhuān zhì yā lì xià， jiàn yā jiàn wú， jiàn wú shēng wú xī liǎo。 zuì hòu zhǐ shèng xià“ jūn jiào chén sǐ， chén bù gǎn bù sǐ” zhè yàng wú bǐ kě chǐ de hūn huà。 zuì zhōng gěi xī fāng xué zhě liú xià liǎo zhè yàng de piān jiàn： dōng fāng rén xǐ huān zhuān zhì， xī fāng xǐ huān píng děng、 zì yóu。 qí shí， zài wǒ men shí xíng“ fēn fēng zhì” de chūn qiū zhàn guó shí dài， rén men shēn shàng yě shì yī dù shǎn shuò zhe zì yóu dú lì de rén gé guāng huī de！
　　 chūn qiū shí dài de shì jūn fàn（ zhì shǎo zài sān shí gè yǐ shàng）， wǒ men cóng qián guò duō shì 'àn zhào huáng quán zhuān zhì shí qī suǒ yǎng chéng de zhèng tǒng rú jiā guān niàn， háo bù chí yí dì biān tà tā men wéi“ shì jūn fàn shàng”， bù jiǎ sī suǒ dì chì zhī wéi luàn chén zéi zǐ zhī lèi， qí shí wǒ men què hū lüè liǎo， zhè xiē rén shēn shàng， wǎng wǎng yòu zhe“ shì jūn” de lǐ yóu hé yǐn zhōng： sòng guó de nán gōng cháng wàn， shì shòu guó jūn zhī rǔ 'ér shì jūn， hòu lái de gōng zǐ sòng、 xià jī de 'ér zǐ、 cuī zhù， tā men de shì jūn， yědōu shì yīn wéi bèi guó jūn wū rǔ， bèi guó jūn pào liǎo zì jǐ de qīn mā huò zhě xí fù。 tā men de guò jī xíng wéi， shì dāng shí rén yī zhǒng“ fēi nú cái ” de zì yóu rén gé yì shí de jí duān biǎo xiàn， zhèng shì hòu lái de huáng quán shí dài fǔ shǒu tiē 'ěr de chén zǐ men suǒ xī quē de， yì kě tàn yě！
　　 zǒng zhī， fēn fēng zhì dà yuē kě yǐ dài lái dú lì zì yóu de jīng shén hé rén gé， zhè shì wǒ men suǒ dé dào tā de zhòng dà hǎo chù。 dāng rán， tā de zhù yào huài chù zé shì gē jù hé hùn zhàn。 zài zhè yī diǎn shàng， chūn qiū zhàn guó shì rú cǐ， yīng guó de“ fēng jiàn shí dài”（ shí wéi fēn fēng shí dài）， yě shì rú cǐ。
　　 cǐ wài， fēn fēng zhì hái yòu yī gè hǎo chù， yóu yú fēn fēng zhì xià， bèi fēn fēng de gè jí“ lǐng zhù” jiā zú hù xiāng zhì yuē， dū xū yào yī dìng chéng dù tǎo hǎo guó rén。 suǒ yǐ rén mín qǐ yì， jiù fēi cháng de shǎo， dà zhōu cháo qián hòu chí xù liǎo bā bǎi nián， zài rù shǐ cè de rén mín qǐ yì de shù liàng hé guī mó dū fēi cháng shǎo hé wēi xiǎo， yuǎn yuǎn dá bù dào hòu lái huáng quán shí dài de guī mó。 zài xī fāng de zhōng shì jì fēng jiàn shí dài（ jí duì yìng yú wǒ men de shāng zhōu fēn fēng zhì shí dài）， nóng mín qǐ yì de shù liàng hé guī mó yě shì xiǎo de。
　　 zhè shǐ wǒ men yòu lǐ yóu xiāng xìn， suī rán《 shī jīng》 lǐ yòu“ shuò shǔ、 shuò shǔ” de kòng sù， dàn zài fēn fēng zhì shí dài de rén mín bèi bō xuē hé yā pò de chéng dù， shì ruò yú hòu dài de huáng quán zhuān zhì shè huì de。 zhì shǎo， zài huáng quán zhuān zhì shí dài， zuò shī“ shuò shǔ、 shuò shǔ” dì mà zhèng fǔ de shì， shì jué duì bù gǎn yòu de！
　　 zuì hòu shuō yī xià fēn fēng zhì de zuì hòu yī gè hǎo chù héng héng fǎn dú cái， ér péi yǎng mín zhù。 zhè yào xiān cóng jìn guó de liù qīng zhì dù。 jìn guó de liù qīng， shì liù gè shì jiā guì zú， tā men zǔ chéng nèi gé， lún liú xuǎn chū zhí zhèng guān， chǔlǐ guó shì， jī běn jià kōng liǎo shàng biān de guó jūn。 zhè zhǒng guì zú lián hé tǐ de zhèng zhì， qí shí hěn xiàng shì tóng yàng de fēng jiàn shí dài xià de yīng guó de shàng yì yuàn。 yīng guó de shàng yuàn， jiù shì yóu gè xìng guì zú men zǔ chéng， fēn diào liǎo yīng wáng de dà duō shù quán lì。 hòu lái zài shàng yuàn de jī chǔ shàng， yòu yòu liǎo mín zhòng zǔ chéng de xià yuàn， xíng chéng liǎo yī zhǒng jìn dài de mín zhù zhì dù。
　　 rú guǒ fēn fēng zhì xià de jìn guó liù qīng zhì dù jì xù jìn huà fā zhǎn xià qù， ér bù shì bèi qín shǐ huáng de huáng quán zhuān zhì bǎ tā zhōng jié， zhōng guó de chūn qiū zhàn guó fēn fēng zhì， yě yòu kě néng zhú jiàn yǎn biàn zǒu xiàng xī fāng de jìn dài mín zhù xíng shì bā。
　　 suǒ yǐ， zǒng jié yī xià fēn fēng zhì de hǎo chù， bù lùn shì xiān qín de fēn fēng zhì hái shì xī fāng zhōng shì jì de yǔ zhī xiāng dāng de fēng jiàn zhì， dū yì wèi zhe guì zú lì liàng de qiáng dà， zì yóu rén gé hé jīng shén de zhāng yáng， nǎi zhì mín zhù yì yuàn xíng shì kě yǐ yóu zhī chǎn shēng。 suǒ bù tóng de shì， xiān qín de fēn fēng zhì， bèi hòu lái de huáng quán shí dài zhōng jié diào liǎo， ér xī fāng de fēng jiàn shè huì， zé zhú bù zǒu xiàng liǎo jìn dài mín zhù yǔ zì yóu de jī zhì。
　　 jiàn yú shàng miàn duì fēn fēng zhì de fēn xī hé duì zhōng xī fāng fēn fēng zhì、 fēng jiàn zhì de duì bǐ， ruò bǎ qín yǐ hòu zhè zhǒng huáng quán zhuān zhì shè huì， chēng wéi guō mò ruò suǒ wèi de“ fēng jiàn shè huì”， shí zài shì shuō bù tōng 'ér qiě tú rán dǎo zhì hùn xiáo gài niàn de。
　　（ qī） shuō“ gōng zǐ”
　　 cóng gǔ rén de míng zì， kě yǐ kàn chū tā de dì wèi。 rú guǒ míng jiào“ gōng zǐ shénme” huò zhě“ zǐ shénme”， jiù biāo zhì tā shì guó jūn de 'ér zǐ bèi。 bǐ rú“ gōng zǐ shāng rén”、“ gōng zǐ wú kuī”、“ tài zǐ zhāo”， yǐ jí cóng qián zhèng zhuāng gōng de 'ér zǐ“ gōng zǐ hū”。
　　 rú guǒ shì wáng de 'ér zǐ jiù jiào“ wáng zǐ dài”、“ wáng zǐ zhí”、“ wáng zǐ hǔ” shénme de。
　　 zǒng zhī， zài gǔ dài，“ gōng zǐ” liǎng gè zì bù shì suí biàn shuí jiù néng jiào de。 bìng bù xiàng wǔ xiá shū lǐ nà yàng， suí biàn nà gè shū shēng huò zhě nóng méi dà yǎn de jiā huǒ， jiù jiào gōng zǐ liǎo。“ gōng zǐ” yī cí bèi làn yòng， shì hěn hòu dài de shì qíng。 bù zhī shénme shí hòu，“ wáng zǐ” yě yào bèi làn yòng ní。
　　 jīn tiān wǒ zài jī chǎng， pèng qiǎo kàn jiàn yī běn bǎi yáng xiān shēng xiě de《 zhōng guó rén shǐ gāng》， mǎi lái fān yuè， kàn jiàn lǐ biān quán shì“ jī wù shēng” zhī lèi de dōng xī。 bǎi yáng sì hū wèile biāo xīn lì yì， jiù bù guǎn qí huán gōng jiào qí huán gōng， ér jiào tā jiāng xiǎo bái， hái yòu jiāng zhū 'ér（ qí xiāng gōng）、 jī zhòng 'ěr shénme de。 bǎ zhèng zhuāng gōng de 'ér zǐ“ gōng zǐ hū” yìng jiào jī hū。 dōushì cuò wù de！
　　 qí guó shì jiāng xìng， zhèng guó shì jī xìng， qín cháo shì yíng xìng， bù jiǎ。 dàn zhè gè“ xìng” bù shì pǔ tōng yì yì shàng de“ zhāng wáng lǐ zhào” nà zhǒng hòu lái cái chū xiàn de“ xìng shì”， ér shì guó jūn yī zú zhěng tǐ de“ xìng”， lèi sì yī zhǒng zú huī， tā shǔ yú quán jūn zú， bù néng guà zài qí zhōng mǒu yī gè jù tǐ rén de míng qián。 nǐ kě yǐ shuō zhōu cháo wáng zú shì jī xìng， dàn bù néng bǎ zhè gè“ jī” fàng zài zhōu wáng zú de mǒu gè rén de míng qián， pì rú jiào“ jī chāng”， jiù shì cuò wù de。 tóng yàng， yíng zhèng、 jiāng xiǎo bái、 jiāng wú kuī shénme de， dōushì kě xiào 'ér cuò wù de。
　　 yīnggāi jiào tā men： xī bó chāng、 qín wáng zhèng、 gōng zǐ xiǎo bái、 gōng zǐ wú kuī。 yě jiù shì shuō， zài tā men de“ míng”（ jí“ chāng”“ zhèng”“ xiǎo bái”“ wú kuī” zhè xiē“ míng”） qián jiā shàng guān hào huò shēn fèn， jí kě。 zhè shì dāng shí rén yǐ jí shǐ shū shàng de hòu rén duì tā men de yī guàn chēng hū fǎ。 yīn cǐ zhè cái shì zhèng què de。
　　 bǎi yáng hái bǎ wèi guó“ gōng zǐ shòu”， jiào wèi shòu héng héng zhè gèng wéi kě xiào， wèi guó yě shì jī xìng 'ā， zhì shǎo yīnggāi 'àn nǐ de luó ji jiào tā“ jī shòu” ǎi héng suī rán zhè yě shì cuò wù de， ér bù shì“ wèi shòu” āi quán shì bù dǒng， hái 'è gǎo。
　　 ér qiě， bǎi yáng de《 zhōng guó rén shǐ gāng》 quán yǐ“ hǎo rén、 huài rén” lái kàn dài lì shǐ， měi qí míng yuē“ rén xìng shǐ guān”， hé qí bǐ zāi。
　　（ bā） xiǎo guó guǎ mín
　　 gǔ yǔ shuō“ qí dà lǔ qiáng”， qí guó lǐng tǔ， nán kào tài shān， xī yòu huáng hé， dōng lín dà hǎi， cǐ sān miàn wéi tiān rán píng zhàng， yì shǒu nán gōng。 yǐ tài shān yī xiàn wéi jiè， xiàng nán shì lǔ guó， shān luán dié qǐ， sì shuǐ wān huí， kě wèi fēng jǐng xiù lì。
　　 bù guò， qí guó hé lǔ guó de miàn jī， qí shí bìng bù dà， jù《 mèng zǐ》 hé《 shǐ jì》 de jìzǎi， gè zì yě jiù biān cháng 'èr bǎi duō gōng lǐ， xiāng dāng yú xiàn zài jǐ gè xiàn 'ér yǐ。 zhè zài dāng shí de yún yún zhū hóu zhōng， yǐ jīng suàn shì dà de liǎo。 dāng shí de zhū hóu， chú liǎo gè bié de qí lǔ yǐ hòu， qí tā dōushì xiǎo guó guǎ mín， fāng yuán dōubù guò bǎi lǐ， zhōu tiān zǐ pà zhū hóu men yǔ yì fēng mǎn wěi dà bù diào， suǒ yǐ shǐ fēng de shí hòu dōuhěn xiǎo， shān dōng jìng nèi de xiǎo zhū hóu guó， jiù yòu qī shí duō gè zhī duō， měi gè zhǐ xiāng dāng yú xiàn zài yī gè xiàn huò zhě bù dào。
　　 měi gè xiǎo zhū hóu guó， dōuyòu zì jǐ de jūn zhù。 zhū hóu guó jūn zhǐ xiāng dāng yú xiàn zài yī gè xiàn cháng， dàn shì tā de quán lì què bǐ xiàn zhǎngdà duō liǎo， tā kě yǐ zì xíng jué dìng zì jǐ de nèi zhèng、 wài jiāo、 jūn duì hé guān lì rén huàn dāng shí de zhōng guó， jiù shì bèi zhè yàng shàng qiān gè zhū hóu fēn gē 'ér zhì liǎo。 zhǐ bù guò xiàn zài shì liǎng qiān duō gè xiàn。 zhè jiù shì fēn fēng zhì hé jùn xiàn zhì de bù tóng。 fēn fēng zhì xià， zhǎng quán de shì jūn zhù yǐ jí qīn qī zǐ dì， tā men dān rèn hé shì xí liǎo fēng guó lǐ de gè jí zhí wù， tā men tǒng chēng guì zú， suǒ yǐ fēn fēng zhì xià shì guì zú zhèng zhì。 ér huáng quán zhuān zhì shè huì de jùn xiàn zhì tǐ xì xià， shì zhí yè guān liáo zhèng zhì， ér bù shì guì zú zhèng zhì liǎo。
　　 zhè xiē xiǎo zhū hóu guó lǐ， zhǐ yòu bù dào yī gè xiàn dà xiǎo， guó nèi de chéng yì， zé gèng mí nǐ， yī bān zhǐ gēn xiàn zài yī suǒ dà xué miàn jī chàbù duō， lǐ biān de rén kǒu zǒng shù， bù dǐ yī suǒ dà xué de jǐ wàn shī shēng。 pì rú qí guó dedōu chéng lín zī， suàn shì zuì dà de liǎo， biān cháng yě bù guò sì gōng lǐ héng héng 'ér qiě zhè hái shì zhàn guó dǐng shèng shí dài de shù jù。
　　（ zhù： yǐ shàng jiē gēn jù kǎo gǔ kān cè： zhōu de luò yáng（ wáng chéng） cái bù guò miàn jī 8.3 píng fāng qiān mǐ。 qí guó dū chéng lín zī miàn jī 15 píng fāng qiān mǐ zuǒ yòu。 lǔ guó dū chéng qū fù chéng， miàn jī 12 píng fāng qiān mǐ。 zhào guó dū chéng hán dān chéng， 17.4 píng fāng qiān mǐ。 yàn xià dū， yóu dōng、 xī liǎng chéng gòu chéng， miàn jī zài 30 píng fāng qiān mǐ zuǒ yòu。 wèi guó jiù dū 'ān yì， miàn jī 17.4 píng fāng qiān mǐ。 zhèng hán xīn zhèng chéng wèi yú hé nán xīn zhèng xiàn， miàn jī 22 píng fāng qiān mǐ zuǒ yòu。 chǔ dū yǐng， miàn jī 17.75 píng fāng qiān mǐ。 qín dū yōng chéng， miàn jī yuē 11 píng fāng qiān mǐ。 zhōng shān gǔ chéng， miàn jī 8 píng fāng qiān mǐ， téng guó gǔ chéng， miàn jī 6.25 píng fāng qiān mǐ。 dài guó gǔ chéng， miàn jī 34 píng fāng qiān mǐ zuǒ yòu。 jǔ guó gǔ chéng， miàn jī 25 píng fāng qiān mǐ zuǒ yòu。 wèi yú shào xīng shì de yuè guó gǔ chéng， miàn jī yuē 5 píng fāng qiān mǐ。 wèi yú shān dōng zōu xiàn de zhū guó gǔ chéng， miàn jī 5 píng fāng qiān mǐ。 wèi yú hé nán gù shǐ xiàn de liǎo guó gǔ chéng， miàn jī 8.7 píng fāng qiān mǐ。 wèi yú hé nán shàng cài xiàn de cài guó gǔ chéng， miàn jī 6.7 píng fāng qiān mǐ děng děng。 wèi yú chéng dū shì qū de chéng dū chéng， miàn jī 2.25 píng fāng qiān mǐ。 wèi yú hé nán yí yáng xiàn de yí yáng chéng， miàn jī 1.9 píng fāng qiān mǐ。 wèi yú shān xī ruì chéng de wèi chéng， miàn jī 1.26 píng fāng qiān mǐ。 wèi yú hé nán fú gōu xiàn de qū wěi chéng， miàn jī 0.38 píng fāng qiān mǐ。 zhè xiē miàn jī chǐ cùn， shì zhè xiē chéng shì fā zhǎn dào zhàn guó hòu qī de zhuàng kuàng， zài chūn qiū chū nián dāng gèng xiào 'ér zài hàn táng míng qīng děng shí dài， chǐ cùn yě chàbù tài duō， chú liǎo shǎo shù hòu dài dà dū shì yǐ wài。）
　　 yǔ chūn qiū tóng shí qī， zài 'ōu zhōu dì zhōng hǎi pàn de xī là bàn dǎo shàng， yě jù jí zhe 'èr bǎi duō gè chéng bāng guó jiā， tā men yě shì fēi cháng zhī xiǎo， lèi sì wǒ men dàn wán dà de zhū hóu。 qí zhōng zuì zhù míng de yǎ diǎn， fāng yuán yì bù guò wǔ shí gōng lǐ， zǒng rén kǒu bù guò 20 duō wàn， zài yǎ diǎn chéng nèi rén kǒu cái bù guò wǔ liù wàn， yǎ diǎn chéng de miàn jī yě bù huì bǐ lín zī chéng gèng dà。 ér zài biān cháng sì shí gōng lǐ de fú xī sī dì qū， shèn zhì yòu 22 gè chéng bāng guó jiā。 zǒng zhī， měi gè chéng bāng guó jiā miàn jī dōubù dà jiù shì liǎo。 zhè 'èr bǎi duō gè xī là chéng bāng guó jiā， yě gēn wǒ men chūn qiū shí dài de zhū hóu yī yàng， hù xiāng qiā jià。 tā men fēn bù zài dì zhōng hǎi dōng pàn de bàn dǎo hé dǎo yǔ shàng， xiāng hù jiào 'áo， yóu rú fēn sàn zài chí táng zhōu wéi cǐ hū bǐ yìng、 chǎo chǎo nào nào de qún wā。 zài qiā jià de guò chéng zhōng， yǎ diǎn、 sī bā dá zhè liǎng gè dà há má， jué qǐ wéi bà zhù chéng bāng， jiù gēn wǒ men de bà zhù qí guó、 chǔ guó yī yàng。 bù guò tā men yě yòu hé píng jìng zhēng de xíng shì， jiù shì měi sì nián jǔ bàn yī cì gǔ dài 'ào lín pǐ kè yùn dòng huì。
　　“ gǔ xī là wén míng” yǔ wǒ men de“ chūn qiū shí dài”， shì gǔ shì jiè de shuāng bì， yī dōng yī xī， yáo xiāng huī yìng。
　　（ jiǔ） chǔ de qiáng dà hé xiàn zhì
　　 zài chuán tǒng de fēn fēng zhì xià， qīng dà fū cóng guó jūn nà lǐ jiē shòu fēng dì， yóu qīng dà fū jiā zú zì jǐ de rén fù zé guǎn lǐ， shì dài chuán xí。 zhè xiē rén dāng guān bù kào běn shì， quán kào yòu yī gè hǎo bà bà， shì xí xià qù， yuè lái yuè bái chī， suǒ wèi“ ròu shí zhě bǐ”。
　　 ér chǔ wǔ wáng bù bǎ xīn zhàn lǐng qū fēn fēng gěi zì jǐ shǔ xià de qīng dà fū jiā zú， ér shì shè wéi zì jǐ zhí jiē guǎn kòng de“ xiàn”。 xiàn guān shì zé yōu zhāo pìn lái de， cóng shì chǎng shàng lái de， néng zhě jū zhī， bù shì shì xí de， pì rú tā zài quán guó jiù shì rú cǐ， bǎ quán biàn chéng liǎo xiàn cháng guǎn lǐ de xián。 zhè yòu lì yú xuǎn bá rén cái。
　　 xíng zhèng xiàn zhì dù， xiāng duì yú fēn fēng cǎi yì zhì， yòu lì yú xuǎn bá rén cái shì qí yī， gèng zhòng yào de shì yòu lì yú guó jiā wěn dìng。
　　 cóng qián， shòu jì shù hé néng lì xiàn zhì， guó jūn bǎ hěn duō tǔ dì fēn fēng gěi qīng dà fū jiā zú qù guǎn lǐ， qīng dà fū jiā zú kě yǐ zài qí fēng dì shàng huàn yǎng zì jǐ de wǔ zhuāng， guó jūn wú quán gān shè。 qīng dà fū hái kě zhí jiē yōng yòu qí fēng dì shàng de liáng shí， diào dòng fēng dì shàng de jūn duì， jī běn shàng hǎo sì guó zhōng zhī guó。 yī dàn qīng dà fū píng jiè qí fēng yì de jīng jì jūn shì shì lì zuò dà， jiù zú yǐ duì kàng zhōng yāng， suǒ yǐ bù lì yú wěn dìng。 zhè shì dà zhōu cháo liú xíng de“ fēn fēng zhì” de zuì dà huài chù。
　　 dàn shì xiàn guān jiù méi yòu zhè xiē tè quán， xiàn guī chǔ wáng zhí jiē guǎn lǐ， xiàn guān de dà yìn suí shí kě yǐ bèi chǔ wáng shōu huí， tā de jūn quán、 cái quán、 xíng zhèng quán dōubù néng wán quán zì zhù， ér shì zhí jiē shòu mìng yú chǔ wáng。 chǔ wáng hái yǐ kē kè de guó fǎ lái guǎn shù zhè xiē xiàn guān， shǐ tā chéng wéi zì jǐ yán shēn chū qù de yī tiáo shǒu bì。 xiàn guān hái cháng cháng huàn， shǐ tā men bù néng xiàng qīng dà fū jiā zú zài zì jǐ de fēng yì lǐ nà yàng lěi dài chuán xí， jī xù shì lì， wéi nì zhōng yāng。
　　 quán xiàn de xiàn guān dǒu mín zào fǎn， bèi chǔ wǔ wáng yī fǔ zǐ jiù pū miè liǎo， zhèng shuō míng liǎo zhè yī diǎn。 zhè zhǒng xiàn guān zào fǎn jiù shì hǎo zhèn yā。 rú guǒ shì bèi fēn fēng de qīng dà fū jù fēng yì zào fǎn， tā men píng jiè jiā zú shì dài pán lěi de shì lì hé jiā zú huàn yǎng de shù mù kě guān de fēng yì shàng de jūn duì， jiù méi nà me róng yì pū miè liǎo。
　　 jì rán xiàn zhì zhè me hǎo， xiàn guān zhè me hǎo guǎn lǐ， chǔ wǔ wáng zuò de， jiù shì bù duàn bǎ xīn zhàn qū shè wéi xiàn 'ér bù zài fēng gěi qīng dà fū zuò fēng yì。 xiàn duō liǎo， chǔ wáng zhí jiē guǎn kòng de dì miàn jiù duō liǎo， chǔ wáng kě yǐ zhí jiē zhēng bīng zhēng liáng de qū yù jiù guǎng liǎo， chǔ wáng jiù zhuàng dà liǎo。 chǔ wáng zú zhuàng dà liǎo， děng yú shuō chǔ guó jiā jiù zhuàng dà liǎo。
　　 yòu rén shuō， zhè wǒ jiù bù dǒng liǎo， tǔ dì gěi liǎo qīng dà fū jiā zú， nán dào guó jiā jiù shòu sǔn má？ qīng dà fū bù yě shì zuì zhōng wèiguó jiā fú wù de má？ bù cuò， qīng dà fū shì kě yǐ bǎo jiā wèi guó， dàn tā jiù xiàng“ wěi bā”。 sú huà shuō， wěi dà bù diào， qīng dà fū jiā zú fā zhǎn qǐ lái， jiù bù hǎo kòng zhì。 dāng chū jiǎng jiè shí zhàn bài， jiù shì yīn wéi gè dì“ zhū hóu” bù tīng tā diào qiǎn， suǒ yǐ jiǎng jiè shí yě yī zhí zài qiáng huà zhōng yāng jí quán， bǎ hán fù jǔ zhī lèi de rén bì liǎo。
　　 hán fēi zǐ yě yòu guò lèi sì de bǐ yù， suǒ wèi：“ féi dà yú jìng， bù néng qù zǒu”。 rén de xiǎo tuǐ tài shòu liǎo gù rán bù hǎo， dàn rú guǒ tài zhuàng dà liǎo， bǐ dà tuǐ hái cū dà， nà rén fǎn dǎo yě zǒu bù dòng liǎo。 jiù shì zhè gè dào lǐ。
　　 chǔ guó chū bīng dǎ zhàng， chǔ wáng diào fā jūn duì， xiàn yě yī qǐ diào fā jūn duì（ yīn wéi xiàn shì zhí shǔ yú chǔ wáng de）， suǒ yòu chǔ guó jūn duì hěn duō。 ér huàn liǎo zhōng yuán zhū hóu， qīng dà fū fēng yì shàng de jūn duì， què wèi bì kěn shòu guó jūn diào dù de。
　　 chǔ wǔ wáng xuǎn zé liǎo xiàn zhì de tuī guǎng， ér bù shì yán xù zhōng yuán fēn fēng zhì de chuán tǒng lǎo lù， zhè shì tā de chuàng jǔ。 tōng guò fā zhǎn xiàn zhì， yì zhì fēn fēng zhì， tā kòng zhì liǎo qīng dà fū jiā zú de shì lì， qiáng huà liǎo wáng quán， jí zhōng liǎo jūn lì， zhěng hé liǎo guó lì， wéi chǔ wáng guó yíng dé liǎo wèi lái duì zhōng yuán de zuò zhàn yōu shì。 ér hòu lái chǔ guó néng jué qǐ chéng wéi bǎi nián bù shuāi de chūn qiū qiáng guó， dǎ dé nà xiē zǒu fēn fēng zhì lǎo lù de zhōng yuán zhū hóu yī chóu mò zhǎn， chǔ zài nán běi jiāo zhàn zhōng yī zhí chù gōng shì， hěn dà yuán yīn shàng jiù shì yīn wéi xiàn zhì bāng tā jiā qiáng liǎo wáng quán。
　　 chǔ guó zài chūn qiū shí dài miè guó shù liàng zuì duō， tǔ dì miàn jī zuì dà， yuán yīn yě duō zài zhè lǐ。
　　 hòu lái dào liǎo zhàn guó shí dài， zhōng yuán zhū hóu yě kāi shǐ xué yàng， xuē ruò fēn fēng zhì， qiáng huà jùn xiàn zhì， yǐ qiú qiáng huà wáng quán。 suǒ wèi“ shāng yàng biàn fǎ” de zhù tí jiù shì zhè gè。 zhōng yú jué qǐ liǎo zhàn guó qī xióng。 zuì zhōng， wáng quán bù duàn jiā qiáng， zhuān zhì chéng dù yě suí zhī tí gāo， xiàn zhì zài qín cháo yǐ hòu zhōng yú què lì wéi zhōng guó pǔ biàn de zhèng tǐ jié gòu， ér fēn fēng zhì yī qù bù fù fǎn liǎo。
　　（ shí） sī mǎ qiān bù hòu dào
　　 jìn tài zǐ shēn shēng yīn wéi“ jì ròu sǎ dú 'àn” bèi bī zì shā， shì jìn rén jiē zhī de yī gè yuān 'àn， rán 'ér guān yú zhè gè gù shì， sī mǎ qiān què shì zuò liǎo shǒu jiǎo de。
　　 zhè gè gù shì zuì zǎo jìzǎi yú《 zuǒzhuàn · xī gōng sì nián》， shì jìn xiàn gōng hé lí jī hé móu gǎo de gāi yuān 'àn。 shēn shēng zài zì shā qián， shǔ liáo quàn shuō tā：“ nín qù zhǎo nǐ diē biàn bái yī xià bā”。 shēn shēng shuō“ rú guǒ wǒ qù biàn bái， zhèng míng qí shí shì lí jī xià de dú， nà wǒ diē pò yú gōng yì， jiù zhǐ dé bǎ lí jī xià yù zhì zuì。 wǒ diē shēn biān jiù luò dé gū kǔ liǎo， wǒ bù rěn rú cǐ， nìngkě wǒ sǐ。”（ wǒ cí， jī bì yòu zuì。 jūn lǎo yǐ， wú yòu bù lè）。
　　 ér《 shǐ jì》 zé zuò liǎo gǎi dòng， shuō shì lí jī dān fāng miàn xià dú， lí jī wū xiàn shēn shēng， qiě mēngpiàn liǎo jìn xiàn gōng， suǒ yǐ shēn shēng de huà yě bèi gǎi chéng liǎo：“ rú guǒ wǒ qù shēn biàn， wǒ diē míng bái guò lái liǎo， jiù huì hèn lí jī， tā shēn biān jiù luò dé gū kǔ liǎo。 suǒ yǐ wǒ nìngkě sǐ。”（ jí cí zhī， jūn qiě nù zhī， bù kě。）
　　 liǎng xià duì bǐ， kě jiàn sī mǎ qiān gù yì bǎ jìn xiàn gōng kāi tuō chū qù， shuō yuān 'àn shì lí jī yī shǒu zuò de， zhè shì bù fú hé shǐ shí de。 shǐ shí zé yīnggāi shì gèng zǎo de xiān qín shǐ shū《 zuǒzhuàn》 suǒ jì。 sī mǎ qiān cǐ gù shì quán wén chāo《 zuǒzhuàn》， wéi dú cǐ chù xiǎo xiǎo dì tōu jiā gè“ jūn qiě nù zhī”， kāi tuō liǎo jìn xiàn gōng， zhè shì bù hòu dào。
　　 zhè dà yuē jiù shì wéi zūn zhě huì bā， bǎ zé rèn dū tuī gěi tā xí fù， zūn zhě zé méi liǎo lì shǐ zé rèn！
　　 zhè yàng de shì qíng， shì bù kě yǐ de。



   我读累了，想听点音乐或者请来支歌曲！
    
<< qiányīzhānghuí   hòuyīzhānghuí >>   
qīng tóng shí dài de jué lèi zhàn zhēng yǐn zǐ : rén zhī chūdì yī zhāng sān huáng shén jì（ 46 yì héng héng yuē 5000 nián qián）
dì 'èr zhāng huáng dì chī yóu（ yuē 5000 nián qián）dì sān zhāng yáo fēng shùn yǔ（ 5000 － 4000 nián qián）
dì sì zhāng xū wú zhī xià（ gōng yuán qián 2070 héng qián 1600 nián）dì wǔ zhāng shāng zǔ liè liè（ gōng yuán qián 1600 héng qián 1046 nián， qīng tóng shí dài）
dì liù zhāng dà zhōu tiān zǐ（ gōng yuán qián 1046 héng qián 771 nián）fù lù
qīng tóng shí dài de kǒng lóng zhàn zhēng yǐn zǐ（ guān yú shàng yī běn shū）dì yī zhāng xiào 'ào zhū hóu（ 770B.C.--700B.C.）
dì 'èr zhāng qīng guó 'èr jī（ 700B.C. héng 685B.C.）dì sān zhāng dà zāi qiáng qí（ 685B.C. héng 645B.C.）
dì sì zhāng jiāng hàn xīn guì（ B.C.770 héng B.C.645 de chǔ guó）dì wǔ zhāng xiàn gōng zhī hèn（ B.C.768 héng B.C.650 de jìn guó）
dì liù zhāng qín jìn zhī hǎo（ B.C.650 héng B.C.645）dì qī zhāng jìn wén jiàn tǔ（ B.C.645 héng B.C.628）
dì bā zhāng dú bà xī róng（ 628B.C. héng 620B.C.）dì jiǔ zhāng zhào shì gū 'ér（ B.C.620 héng B.C.607）
dì shí zhāng wèn dǐng zhōng yuán（ B.C.607 héng B.C.590）fù lù
qīng tóng shí dài de xī yì zhàn zhēng dì yī zhāng qiáng zāi jiāo， dà jìn fēng liú（ 600B.C.－ 580B.C.）dì 'èr zhāng yān líng wǔ xī（ 580B.C.－ 575B.C.）
dì sān zhāng dào gōng zài bà（ 575B.C.－ 555B.C.）dì sì zhāng huò qǐ xiāo qiáng（ 555B.C.－ 545B.C.）
dì   I   [II]   [III]   yè

pínglún (0)