断代 》 chǔ guó shǐ   》 dì shí sān zhāng chǔ guó de bài wáng      wèi chāng Wei Chang

　　yī、 xǐ dū chén chū chǔ、 qín zài jiāng nán dì de jī liè zhēng duó
　　 jù《 zhàn guó cè · chǔ cè sì》 zài， zài yǐng dū lún xiàn qián wǔ gè yuè， chǔ zhuāng wáng zhī hòu zhuāng xīn céng jiān ruì zhǐ chū， yóu yú chǔ qǐng xiāng wáng shē chǐ fǔ xiǔ， yǐng dū bì wēi。 wǔ yuè hòu， “ qín guǒ jǔ yān、 yǐng、 wū、 shàng cài、 chén zhī dì， xiāng wáng liú yǎn yú chéng yáng ”。 chǔ qǐng xiāng wáng zài xiàng dōng běi jìng táo wáng zhōng， céng xiān zài chéng yáng ( jīn hé nán xìn yáng shì běi， huái shuǐ běi 'àn ) zhè gè dì fāng tíng liú zàn bì guò ( wú shī dào bǔ yuē：《 shǐ》，“ dōng běi bǎo yú chén chéng”， dāng shì zhǐ cǐ chéng 'ěr）。 chǔ qǐng xiāng wáng xīn shén shāo dìng hòu， xiǎng qǐ liǎo zhuāng xīn de huà， yòu bǎ tā qǐng lái qiú jiào。 zhuāng xīn shuō：
　　 chén wén bǐ yǔ yuē：“ jiàn tù 'ér gù quǎn， wèi wéi wǎn yě； wáng yáng 'ér bǔ láo， wèi wéi chí yě。” chén wén xī tānɡ、 wǔ yǐ bǎi lǐ chāng， jié、 zhòu yǐ tiān xià wáng。 jīn chǔ guó suī xiǎo， jué cháng xù duǎn， yóu yǐ shù qiān lǐ， qǐ tè bǎi lǐ zāi ?
　　 jiē zhe， yǐ qīng [ chóng jīn ]、 huáng què、 huáng hú wéi lì， tā men“ zì yǐ wéi wú huàn”， què wú yī bù sàng shēn yú“ shè zhě” zhī shǒu， zuò wéi guó jūn， rú“ zhuān yín chǐ mí”、“ bù yǐ tiān xià guó jiā wéi shì”， yě bù miǎn huì guó pò jiā wáng。 zhuāng xīn zhè fān yào jiàn 'ān sī wēi、 wáng yáng bǔ láo wèi wéi chí de fù yòu zhé lǐ xìng de tán huà，“ xiāng wáng wén zhī， yán sè biàn zuò， shēn tǐ zhàn [ xīn lì ]”， jué xīn zhèn zuò qǐ lái，“ yǐ zhí [ wáng guī ] ér shòu zhī wéi yáng líng jūn， yǔ huái běi zhī dì”， zhòng yòng zhèng zhí shàn móu zhī rén。 zài cǐ tóng shí， chǔ qǐng xiāng wáng yòu yǔ qín zhāo wáng zài xiāng líng ( jīn hé nán huī xiàn ) huì jiàn， bì miǎn qín de jì xù jìn gōng， jiě chú liǎo“ dāng shì zhī shí， suí jīng yǐ bīng， zé jīng kě jǔ” (《 zhàn guó cè · qín cè yī》。 ) de wēi xié。 chǔ guó jūn chén kǎo lǜ dào chén chuán wéi“ tài hào zhī xū” (《 zuǒzhuàn · zhāo gōng shí qī nián》 )， lì shǐ yōu jiǔ， dì chù zhōng yuán， lì lái wéi bīng jiā bì zhēng zhī dì。 chǔ zì chǔ zhuāng wáng yǐ lái， sān cì gōng chén miè chén， kǔ xīn jīng yíng， chǔ huà yǐ shēn， yòu běi jìn zhōng yuán zhū guó， hù wéi yǐ kào， gù suí hòu bù jiǔ jiù zhèng shì dōng xǐ yú chén， chēng“ chén yǐng”。 chǔ qǐng xiāng wáng dìng dū chén hòu， jiē shòu zhuāng xīn děng de quàn gào， jué xīn shōu fù shī dì， huī fù chǔ guó， zài xī xiàn yǔ qín zhǎn kāi liǎo jī liè de zhēng duó。 jù《 shǐ jì · chǔ shì jiā》 zài， shī yǐng cì nián ( gōng yuán qián 277 nián， chǔ qǐng xiāng wáng 'èr shí 'èr nián )，“ qín fù bá wǒ wū、 qián zhōng jùn”。 shuō míng zài cǐ qián， chǔ jǔ xíng fǎn gōng， céng shōu huí liǎo cǐ liǎng dì。 zhè yī nián， qín zhǐ dé yòu pài shǔ shǒu zhāng ruò“ fá chǔ， qǔ wū jùn jí jiāng nán wéi qián zhōng jùn” (《 shǐ jì · qín běn jì》 )， dāng yòu gōng qǔ gōng yuán qián 276 nián ( chǔ qǐng xiāng wáng 'èr shí sān nián， qín zhāo wáng sān shí yī nián )，“ ( qín ) bái qǐ fá wèi， qǔ liǎng chéng， chǔ rén fǎn wǒ jiāng nán” ( tóng shàng )， shuō míng chǔ qǐng xiāng wáng yòu zài cì zǔ zhì liǎo fǎn gōng。 cǐ jiāng nán， cóng qín guó dì lǐ wèi zhì kàn， dāng zhǐ yuán wū、 qián zhōng jùn yī dài。 qí shí， qín gōng chǔ de zhù lì yǐ běi yí gōng dǎ sān jìn， gěi chǔ guó yǐ kě chéng zhī jī， gù néng fǎn zì jiāng nán。 jù《 shǐ jì · chǔ shì jiā》 zài， chǔ qǐng xiāng wáng zhè cì fǎn gōng， shēng shì shì hěn dà de， zuò liǎo chōng fēn de zhǔn bèi， suǒ yǐ cái néng“ shōu dōng dì bīng， dé shí yú wàn， fù xī qǔ qín suǒ bá wǒ jiāng bàng shí wǔ yì yǐ wéi jùn， jù qín”。 cǐ“ jiāng bàng”， jí qín rén suǒ chēng zhī“ jiāng nán”。 chǔ、 qín duì jiāng nán dì rú cǐ jī liè de zhēng duó， yìng yǔ zhuāng tíng xī rù diān cè yìng yòu guān。 yóu yú qín dà lì zhēng duó hé gù shǒu zhè yī dì dài， zhè yī nián， zhuāng tíng yīn wú lù dé fǎn， wú fǎ yǔ běn tǔ hū yìng gòng jī qín， zhǐ dé“ yǐ qí zhòng wáng diān， biàn fú， cóng qí sú， yǐ cháng zhī” (《 shǐ jì · xī nán yí lièzhuàn》。 )， hào wéi“ zhuāng wáng”。 dū jīn yún nán jìn níng。 cóng cǐ， jīng chǔ wén huà、 zhōng yuán wén huà yǔ diān wén huà de jiāo liú rì yì mìqiè。 cóng jìn níng shí zhài shān xī hàn 6 hào mù chū tǔ de“ diān wáng zhī yíng hé jìn níng shí zhài shān、 jiāng chuān lǐ jiā shān、 ān níng tài jí shān děng dì chū tǔ de dà liàng qīng tóng qì kàn， lì shǐ shàng de zhuāng tíng diān wáng hé jīng chǔ wén huà、 zhōng yuán wén huà duì diān dì qū wén huà de yǐng xiǎng， cóng kǎo gǔ fā jué shàng dé dào liǎo zhèng shí。
　　 chǔ qǐng xiāng wáng zài xǐ dū chén zhī chū yǔ qín zài jiāng nán dì de zhēng duó， jìn guǎn qǔ dé liǎo yī xiē shèng lì， dàn chǔ qǐng xiāng wáng bì jìng shì yī gè shē chǐ fǔ xiǔ、 bēi ruò wú néng zhī jūn， zài yǔ qín yī dù jiāo shǒu shòu cuò hòu， xuán jí fàng qì liǎo duì xī xiàn de zhēng duó， yuǎn lí běn tǔ，“ dōng fú yú chén” (《 zhàn guó cè · qín cè yī》 )， bèi dòng 'áidǎ， chǔ guó yě jiù jìn yī bù shuāi ruò xià qù liǎo。
　　 èr、 huáng xiē shàng shū qín zhāo wáng yǔ tài zǐ wán rù zhì yú qín
　　 qín bá yǐng、 zài chǔ běn tǔ jiàn lì nán jùn hòu， jí bǎ chǔ guó zàn zhì yī bàng， yí jūn jì xù gōng dǎ sān jìn。 gōng yuán qián 276 nián ( chǔ qǐng xiāng wáng 'èr shí sān nián )， bái qǐ shuài jūn gōng wèi， gōng qǔ liǎo liǎng chéng。 cì nián， qín xiāng wèi rǎn yòu jǔ bīng gōng wèi zhì dà liáng， hán shǐ bào yuān jiù wèi， bèi qín jī bài， zhé bīng sì wàn， wèi zhǐ dé gē wēn dì qiú hé。 wèi rǎn bìng bù mǎn zú， yòu jì xù gōng wèi， bèi wèi dà fū xū jiǎ quàn zǔ。 tóng nián， zhào jiāng lián pō yì gōng wèi lüè dì。 gōng yuán qián 274 nián ( chǔ qǐng xiāng wáng 'èr shí wǔ nián )， qín xiāng wèi rǎn zài gōng wèi， qǔ cài yáng děng sì chéng， zhǎn shǒu sì wàn。
　　 gōng yuán qián 273 nián ( chǔ qǐng xiāng wáng 'èr shí liù nián )， wèi lián nián bèi qín gōng fá， zhé bīng shī dì， yòu zhuǎn 'ér qīn zhào， zài zhào de zhī chí xià， zǔ chéng liǎng guó lián jūn， duì hán fā qǐ liǎo gōng jī， bīng dǐ hán dì huá yáng ( jīn hé nán xīn zhèng běi )。 hán xiàng qín qiú jiù， qín zhāo wáng pài bái qǐ yǔ kè qīng hú yáng shuài jūn wǎng jiù， dà bài wèi jūn yú huá yáng zhī xià， zhǎn shǒu shí wǔ wàn； yòu bài zhào jiāng jiǎ yǎn， chén qí zú 'èr wàn rén yú hé zhōng。 jiē zhe yòu jìn wéi dà liáng，“ shì shì tiān xià yào ( yāo ) duàn shān dōng zhī jǐ yě” (《 zhàn guó cè · wèi cè sì》 )， gè guó zhèn dòng， yàn、 zhào wǎng jiù。 wèi xiàn nán yáng xiàng qín qiú hé。 qín yú shì shì dà liáng zhī wéi， shè zhì liǎo nán yáng jùn。
　　 hán、 wèi jì fú yú qín， qín、 zhào guān xì yì yòu suǒ gǎi shàn， qín zhāo wáng yú shì yòu bǎ máo tóu duì zhǔn liǎo chǔ guó。 zhè yī nián， qín zhāo wáng mìng bái qǐ yǔ hán、 wèi lián hé gōng chǔ。 chǔ guó jūn chén duì dāng shí xíng shì， zǎo yǐ yòu suǒ zhǔn bèi， suǒ yǐ dāng qín、 hán、 wèi sān guó bīng wèi chū dòng， chǔ shǐ huáng xiē ( chūn shēn jūn， dāng shí guān rèn zuǒ tú ) jiù lái dào liǎo qín guó， xiàng qín zhāo wáng shàng shū。
　　 huáng xiē， huáng guó zhī hòu， huáng bèi chǔ miè hòu guī yú chǔ 'ér chéng wéi chǔ rén (《 shǐ jì xīn zhèng》：“ chūn shēn jūn yí wéi huáng guó zhī hòu，《 zuǒzhuàn》 suǒ wèi ‘ hàn yáng zhū jī， chǔ shí jìn zhī ’。 miè guó yǐ hòu guī yú chǔ， gù chēng wéi chǔ rén。”《 xìng pǔ》；“ lù zhōng zhī hòu shòu fēng yú huáng， wéi chǔ suǒ miè， qí hòu yǐ guó wéi shì。” zé huáng yǔ chǔ tóng zǔ。 )。 tā“ yóu xué hǎo wén， shì chǔ qǐng xiāng wáng。 qǐng xiāng wáng yǐ xiē wéi biàn， shǐ yú qín” (《 shǐ jì · chūn shēn jūn lièzhuàn》。） tā fèng mìng zhì qín hòu xiàng qín zhāo wáng shàng shū de nèi róng，《 zhàn guó cè · qín cè sì》、《 shǐ jì · chūn shēn jūn lièzhuàn》、《 xīn xù》 hé《 zī zhì tōng jiàn》 děng jūn yòu xiáng jìn de jìzǎi。 cǐ jǔ《 zhàn guó cè · qín cè sì》 jì huáng xiē shàng shū yǔ yú xià：
　　 tiān xià mò qiáng yú qín、 chǔ， jīn wén dà wáng fá chǔ， cǐ yóu liǎng hǔ xiāng dǒu 'ér nú quǎn shòu qí bì， bù rú shàn chǔ。 …… chǔ guó， yuán yě； lín guó， dí yě。…… jīn wáng zhōng dào 'ér xìn hán、 wèi zhī shàn wáng yě， cǐ zhèng wú xìn yuè yě。 chén wén， dí bù kě yì， shí bù kě shī。…… wáng jì wú zhòng shì zhī dé yú hán、 wèi， ér yòu lěi shì zhī yuàn yǐ。…… hán、 wèi zhī bù wáng， qín shè jì zhī yōu yě。 jīn wáng zhī gōng chǔ， bù yì shī hū ! shì wáng gōng chǔ zhī rì， zé 'è chū bīng ? wáng jiāng jiè lù yú chóu chóu zhī hán、 wèi hū ! bīng chū zhī rì 'ér wáng yōu qí bù fǎn yě， shì wáng yǐ bīng zī chóu chóu zhī hán、 wèi。 wáng ruò bù jiè lù yú chóu chóu zhī hán、 wèi， bì gōng yáng、 yòu rǎng。 suí yáng、 yòu rǎng， cǐ jiē guǎng chuān dà shuǐ， shān lín gǔ bù shí zhī dì， wáng suī yòu zhī， bùwèi dé dì， shì wáng yòu huǐ chǔ zhī míng， wú dé dì zhī shí yě。
　　 qiě wáng gōng chǔ zhī rì， sì guó ( zhào、 hán、 wèi、 qí ) bì yìng xī qǐ yìng wáng。 qín、 chǔ zhī gòu 'ér bù lí， wèi shì jiāng chū bīng 'ér gōng liú、 fāng yǔ、 jīn zhì、 hú líng、 shí yì、 xiāo、 xiāng， gù sòng bì jīng qí rén nán miàn， sì běi bì jǔ。 cǐ jiē píng yuán sì dá， gāo yú zhī dì， ér wáng shǐ zhī dú gōng。 wáng pò chǔ yú yǐ féi hán、 wèi yú zhōng guó 'ér jìn qí， hán、 wèi qiáng zú yǐ xiào yú qín yǐ。 qí nán yǐ sì wéi jìng， dōng fù hǎi， běi yǐ hé， ér wú hòu huàn， tiān xià zhī guó， mò qiáng yú qí。 qí、 wèi dé dì bǎo lì， ér xiáng shì xià lì， yī nián zhī hòu， wéi dì ruò bù néng， yú yǐ jìn wáng zhī wéi dì yòu yú。 fū yǐ wáng rǎng tǔ zhī bó， rén tú zhī zhòng， bīng gé zhī qiáng， yī jǔ zhòng 'ér zhù dì yú chǔ， qū lìng hán、 wèi， guī dì zhòng yú qí， shì wáng shī jì yě。
　　 chén wéi wáng lǜ， mò ruò shàn chǔ。 qín、 chǔ hé 'ér wéi yī， lín yǐ hán， hán bì shòu shǒu。 wáng jīn yǐ shān dōng zhī xiǎn， dài yǐ hé qū zhī lì， hán bì wéi guān zhōng zhī hòu。 ruò shì， wáng yǐ shí chéng zhèng， liáng shì hán xīn， xǔ、 yān líng yīng chéng， shàng cài、 zhào líng bù wǎng lái yě。 rú cǐ， ér wèi yì guān nèi hòu yǐ。 wáng yī shàn chǔ， ér guān 'èr wàn chéng zhī zhù zhù dì yú qí， qí zhī yòu rǎng kě gǒng shǒu 'ér qǔ yě。 shì wáng zhī dì yī rèn liǎng hǎi， yào jué tiān xià yě。 shì yàn、 zhào wú qí、 chǔ， wú yàn、 zhào yě。 rán hòu wēi dòng yàn、 zhào， chí qí、 chǔ， cǐ sì guó zhě， bù dài tòng 'ér fú yǐ。
　　 yóu cǐ kě jiàn， huáng xiē duì qín zhāo wáng de shàng shū chén yán， yī shì chén shù qín“ shàn chǔ” zhī lì， bù yào gōng chǔ； èr shì qín、 chǔ lián hé gōng hán、 wèi， pò shǐ hán、 wèi fú 'ér wéi“ guān nèi hòu” ( cǐ“ guān zhōng hòu” huò“ guān nèi hòu”， yáo běn wéi qín chá zhū hóu dòng jìng； bào běn bǐ zhī hòu lì。 jiàn《 zhàn guó cè》 ( shàng hǎi gǔ jí chū bǎn shè， 1985 nián dì 2 bǎn )。； sān shì qǔ qí zhī yòu rǎng， gē duàn yàn、 zhào yǔ qí、 chǔ lián xì， rán hòu shǐ cǐ sì guó“ bù dài tòng 'ér fú”。 qín zhāo wáng zhèng zhōng xià huái， lì jí mìng bái qǐ tíng zhǐ chū bīng， yào huáng xiē huí guó， zhí xíng qín“ shàn chǔ”、 chǔ qīn qín fāng zhēn。 huáng xiē de yán lùn， suī rán bì miǎn liǎo qín yī shí gōng chǔ de bīng fēng， dàn què duì qín de jiān bìng gè guó， tí chū liǎo jù yòu zhàn lüè yì yì de fāng 'àn。 shāo hòu fàn huī wéi qín de“ yuǎn jiāo jìn gōng” cè lüè de tí chū， yǔ huáng xiē yì jiàn， kě wèi bù móu 'ér hé、 yòu yìqǔ tóng gōng zhī miào。 suǒ yǐ， cóng cháng yuǎn de guān diǎn kàn， huáng xiē duì qín zhāo wáng de shàng shū， duì chǔ guó shì bù lì de。
　　 dì 'èr nián ( gōng yuán qián 272 nián， chǔ qǐng xiāng wáng 'èr shí qī nián )， chǔ zūn qín yì， qiǎn huáng xiē shì fèng tài zǐ wán dào qín guó qù zuò rén zhì。 yú shì qín、 chǔ guān xì yòu qū yú hé hǎo。 zhè yī nián， yàn xiànggōng sūn cāo shā yàn huì wáng， qín yǔ hán、 wèi fá yàn， gān yù yàn guó nèi zhèng。 chǔ guó yì chū dòng liǎo sān wàn jūn duì cān zhàn， pèi hé liǎo qín guó de xíng dòng。
　　 gōng yuán qián 270 nián ( chǔ qǐng xiāng wáng 'èr shí jiǔ nián )， wèi rén fàn huī zhì qín， xiàng qín zhāo wáng chén cè shuō：
　　 wáng bù rú yuǎn jiāo 'ér jìn gōng， dé cùn zé wáng zhī cùn， dé chǐ 'ér wáng zhī chǐ yě。…… jīn hán、 wèi， zhōng guó zhī chù， ér tiān xià zhī shū yě。 wáng ruò yù bà， bì qīn zhōng guó 'ér yǐ wéi tiān xià shū， yǐ wēi chǔ、 zhào。 zhào qiáng zé chǔ fù， chǔ qiáng zé zhào fù。 chǔ、 zhào fù zé qí bì jù， jù bì bēi cí zhòng bì yǐ shì qín， qí fù 'ér hán、 wèi kě xū yě。 (《 zhàn guó cè · qín cè sān》。 )
　　 cóng cǐ qín yòng fàn quǎn yuǎn jiāo jìn gōng” zhī cè， jié jié shèng lì， bù bù tuī jìn。
　　 gōng yuán qián 266 nián ( chǔ qǐng xiāng wáng sān shí sān nián )， qín yīn tài zǐ zhì yú wèi 'ér zú， wèicǐ fá wèi， qǔ xíng qiū ( jīn hé nán wēn xiàn dōng běi )。 chǔ chéng jī yuē qí gōng wèi， bīng zhì wèi jiāo， wèi xiàng qín qiú jiù， qín chū bù chū。 wèi rén táng qiě rù qín chén shuō“ shì wáng yī wàn chéng zhī wèi， ér qiáng 'èr dí zhī qí、 chǔ” (《 zhàn guó cè · wèi cè sì》。 ) zhī hài， qín zhāo wáng cái fā bīng jiù wèi， chǔ、 qí wén xùn hòu tuì bīng。 zhè shì chǔ、 qí duì qín guó tài dù de yī cì shì tàn， qín yī chū bīng， dāng jí chè tuì， bù gǎn duì qín zuò zhèng miàn duì kàng。
　　 sān、 huáng xiē“ xiāng chǔ” yǔ chǔ guó zhèng zhì de mòluò
　　 gōng yuán qián 263 nián ( chǔ qǐng xiāng wáng sān shí liù nián )， chǔ qǐng xiāng wáng bìng， tài zǐ wán yòu zài qín guó zuò rén zhì， bù néng fǎn huí chǔ guó。 jù《 shǐ jì · chūn shēn jūn lièzhuàn》 zài， tài zǐ wán yǔ qín xiāng fàn huī guān xì qīn shàn， huáng xiē yú shì jiàn jī duì fàn huī shuō：
　　 jīn chǔ wáng kǒng bù qǐ jí， qín bù rú guī qí tài zǐ。 tài zǐ dé lì， qí shì qín bì zhòng 'ér dé xiàngguó wú qióng， shì qīn yǔ guó 'ér dé chǔ wàn chéng yě。 ruò bù guī， zé xián yáng yī bù yī 'ěr； chǔ gèng tài zǐ， bì bù shì qín。 fū shī yǔ guó 'ér jué wàn chéng zhī hé， fēi jì yě。 yuàn xiàngguó shú lǜ zhī。
　　 fàn huī bǎ huáng xiē de huà gào sù liǎo qín zhāo wáng， qín zhāo wáng yào huáng xiē xiān huí chǔ guó kàn kàn， lái hòu zài zuò jì yì。 huáng xiē yǔ tài zǐ wán jì móu shuō：
　　 qín zhī liú tài zǐ yě， yù yǐ qiú lì yě。 jīn tài zǐ lì wèi néng yòu yǐ lì qín yě， xiē yōu zhī shèn。 ér yáng wén jūn zǐ 'èr rén zài zhōng， wáng ruò zú dà mìng， tài zǐ bù zài， yáng wén jūn zǐ bì lì wéi hòu， tài zǐ bù dé fèng zōng miào yǐ。 bù rú wáng qín， yǔ shǐ zhě jù chū； chén qǐng zhǐ， yǐ sǐ dāng zhī。
　　 tài zǐ wán yú shì dǎ bàn chéng chǔ guó shǐ zhě de chē fū， táo chū liǎo guānqiǎ。 huáng xiē zài guǎn shè zhuāng bìng bù chū， yě bù huì kè。 gū jì tài zǐ wán yǐ 'ān quán tuō xiǎn， cái cháo jiàn qín zhāo wáng， xiàng tā bǐng bào liǎo zhè jiàn shì。 qín zhāo wáng dà nù， yào huáng xiē zì jīng zài bàng de fàn huī shuō：
　　 xiē wéi rén chén， chū shēn yǐ xùn qí zhù， tài zǐ lì， bì yòng xiē， gù bù rú wú zuì 'ér guī zhī， yǐ qīn chǔ。
　　 qín zhāo wáng tóng yì ràng huáng xiē huí guó。 zhè nián qiū， chǔ qǐng xiāng wáng zú， tài zǐ wán lì， shì wéi chǔ kǎo liè wáng ( qián 262-238 nián )。
　　 huáng xiē shí nián qián xiàng qín zhāo wáng de shàng shū tí chū liǎo qín、 chǔ lián hé de fāng zhēn， shí jì shàng shì chǔ fù qín， zhù qín jiān bìng liù guó， wéi chǔ guó zhēng dé liǎo shí nián chuǎn xī de shí jiān。 zhè cì yòu lù gǔ dì shuō“ tài zǐ dé lì， qí shì qín bì zhòng 'ér dé xiàngguó wú qióng”， yǐ fēi xī rì“ qín、 chǔ hé”， ér shì chǔ“ shì qín” de guān xì liǎo。 huáng xiē de zhè zhǒng qīn qín、 shì qín tài dù， duì chǔ guó de wēi hài jí dà。 chǔ kǎo liè wáng jí wèi hòu， yǐ huáng xiē wéixiàng (《 shǐ jì · chūn shēn jūn lièzhuàn》 chēng xiāng，《 shǐ jì · chǔ shì jiā》 zé réng chēng lìng yǐn。 xiāng shì zhàn guó hòu gè guó de tōng chēng )， fēng wéi chūn shēn jūn， cì yú huái běi dì shí 'èr xiàn。 huáng xiē yī shēn 'ér 'èr rèn， chéng wéi“ shí chǔ wáng yě” (《 shǐ jì · chūn shēn jūn lièzhuàn》。 ) de dà fēng jūn。 zài huáng xiē“ xiāng chǔ” de 'èr shí wǔ nián zhōng， chǔ guó zhèng zhì mòluò， zhù yào biǎo xiàn zài：
　　 shǒu xiān， wáng quán bàng luò， xiāng ( lìng yǐn ) quán péng zhàng。 chǔ kǎo liè wáng yuán rù zhì yú qín shí， huáng xiē shì yǐ zuǒ tú shēnfèn péi bàn de， rèn lìng yǐn hòu， shēn jià bèi zēng， dú lǎn dà quán， wú shì chǔ kǎo liè wáng jí qí wáng zú。《 zhàn guó cè · chǔ cè sì》 jì lǐ yuán nǚ dì ( mèi ) yǔ：“ chǔ wáng zhī guì xìng jūn， suī xiōng dì bù rú”，“ jūn ( zhǐ huáng xiē ) yòng shì jiǔ， duō shī lǐ yú xiōng dì”， jiù fǎn yìng liǎo zhè yī qíng kuàng。 zài jué dìng shì fǒu cān zhàn děng zhòng dà wèn tí shàng， huáng xiē kě bù jīng chǔ kǎo liè wáng zhī xiǎo， jiù shàn zì jué dìng。 rú jù《 zhàn guó cè · hán cè yī》 zài， wèi lián chǔ kàng qín， qiǎn shǐ zhì chǔ qǐng sù chū bīng。 huáng xiē tīng shuō hòu， wèi xiàng chǔ kǎo liè wáng bǐng bào， zhí jiē duì lái shǐ shuō：“ zǐ wèiwǒ fǎn， wú jiàn wáng yǐ。 shí rì zhī nèi， shù wàn zhī zhòng， jīn ( lìng ) shè wèi jìng。” lìng yǐn quán lì rú cǐ zhī dà， zhè zài chǔ guó lì shǐ shàng shì hǎn jiàn de。 chǔ kǎo liè wáng céng rù qín zuò rén zhì shí nián， bìng fēi yòu ruò zhī zhù， zhǐ néng shuō míng wáng quán yǐ míng xiǎn bàng luò liǎo。 zhèng yīn wéi rú cǐ， chǔ kǎo liè wáng wú zǐ， huáng xiē kě yǐ bǎ zì jǐ yǐ huái yùn de 'ài qiè jìn xiàn gěi chǔ kǎo liè wáng， kǎo liè wáng xīn rán jiē shòu， qún chén yì wú yī jìn yán fǎn duì de (《 zhàn guó cè · chǔ cè sì》。
　　 dào chǔ kǎo liè wáng bìng shí， huáng xiē mén xià cè shì zhū yīng zhǐ chū：“ jūn xiāng chǔ 'èr shí yú nián yǐ， suī míng xiāng guó， shí chǔ wáng yě。 jīn chǔ wáng bìng， dàn mù qiě zú， ér jūn xiāng shàozhù， yīn 'ér dài lì dāng guó， rú yī yǐn、 zhōu gōng， wáng cháng 'ér fǎn zhèng， bù jí suì nán miàn chēng gū 'ér yòu chǔ guó ?” (《 shǐ jì · chūn shēn jūn lièzhuàn》。 ) yì jí jì shì shí jì shàng de chǔ wáng， bù rú chèn chǔ kǎo liè wáng zhī sǐ， ér chéng wéi“ nán miàn chēng gū” de míng zhèng yán shùn de chǔ wáng。 wáng quán bàng luò， lìng yǐn yī shǒu zhē tiān， shì zhèng zhì shuāi luò de bì rán jiēguǒ。 qí cì， fēng jūn zuò dà， jié dǎng yíng sī。 jiàn yú shǐ liào， chǔ kǎo liè wáng shí de fēng jūn yòu liǎng wèi， yī shì lín wǔ jūn， wéi shí rén shì wéi“ bù kě jù qín zhī jiāng” (《 zhàn guó cè · chǔ cè sì》 )， róng zūn yòu xiàn； lìng yī wèi jiù shì chūn shēn jūn huáng xiē。 chǔ kǎo liè wáng jí wèi hòu， jiù fēng huáng xiē wéi chūn shēn jūn， cì huái běi dì shí 'èr xiàn。 gōng yuán qián 248 nián ( chǔ kǎo liè wáng shí wǔ nián )， yóu yú qí、 chǔ guān xì jǐn zhāng， huáng xiē yǐ huái běi kào qí jìng， gǎi qīng fēng yú jiāng dōng， chǔ kǎo liè wáng yòu tú fēng huáng xiē yú wú ( jīn jiāng sū sū zhōu )。 huáng xiē yǐ cǐ wéi dū yì， zhuólì yíng jiàn， zuò wéi zì jǐ fēng dì de zhèng zhì、 jīng jì zhōng xīn。
　　 huáng xiē zhè wèi dà fēng jūn， yǔ dāng shí de qí guó mèng cháng jūn、 zhào guó píng yuán jūn、 wèi guó xìn líng jūn yī qǐ， bìng chēng sì gōng zǐ ( jí sì dà fēng jūn )。 tā men“ fāng zhēng xià shì， zhāo zhì bīn kè， yǐ xiāng qīng duó， fǔ guó chí quán” (《 shǐ jì · chūn shēn jūn lièzhuàn》 )， dōushì quán qīng cháo yě、 xuān hè yī shí de rén wù。 ér chūn shēn jūn huáng xiē bǐ qǐ tā men， zé guò yóu bù jí。 tā yòu shí kè sān qiān yú rén，“ qí shàng kè jiē niè zhū lǚ”， shǐ dé“ wéi dài mào zān， dāo jiàn bǎo yǐ zhū yù shì zhī”、 qǐ tú zài chǔ rén miàn qián kuā yào de zhào píng yuán jūn de shǐ zhě， yě dà gǎn xiū cán ( tóng shàng。） huáng xiē yǐ kào zhè me páng dà de shí kè duì wǔ， jié dǎng yíng sī， kuò dà quán shì， tú móu bù guǐ。 rú shí kè lǐ yuán jiù xiàn qí mèi xiān wéi huáng xiē qiè， yòu yùn hòu yòu jìn xiàn gěi chǔ kǎo liè wáng， yǐ shí xiàn“ shēn jī qiè guó” (《 chǔ bǎo》 juàn shí yī。 ) zhī móu。 lìng yī wèi shí kè zhū yīng jiù gān cuì yào huáng xiē zài chǔ kǎo liè wáng sǐ hòu jí duó qǔ zhèng quán。
　　 chūn shēn jūn huáng xiē quán shì zhè me péng zhàng， shí kè zhè me duō， yǎn rán dú lì wáng guó， chǔ guó de zhèng lìng、 jūn lìng jiù dāng rán nán yǐ huàyī liǎo， zhèng zhì wēi jī jí duān biǎo miàn huà。
　　 qí sān， zhuī qiú xiǎng shòu， wú jìn qǔ zhī zhì。 chǔ kǎo liè wáng jì yǐ bèi jià kōng， yě jiù bù wèn guó shì， bù sī tú jìn liǎo。 zuò wéi“ shí chǔ wáng” de huáng xiē， chú liǎo hòu zhāo bīn kè、 péi zhí qīn xìn、 kuò zhāng shì lì wài， zài zhèng zhì shàng gǒu qiě tōu 'ān， wú suǒ zuò wéi； zài jīng jì shàng qiǎo qǔ háo duó， bō xuē rén mín； zài shēng huó shàng zhuī qiú xiǎng shòu， shē chǐ fǔ xiǔ， jí zhōng tǐ xiàn liǎo chǔ guó zhèng zhì de mòluò xìng。 huáng xiē fēng dì， chū zài huái běi， ě kòng chén chéng， zhǎng wò zhe chǔ guó de jīng jì mìng mài。 gōng yuán qián 248 nián huáng xiē tú fēng wú hòu， yīn yuǎn bì bīng fēng， zài fēng yì nèi yì shǐ chén mín， wú suǒ bùwèi。《 yuè jué shū》 zài：“ wú xī hé zhě， chūn shēn jūn zhì yǐ wéi bēi， záo yǔ zhāo dòu yǐ dōng dào dà tián， tián míng xū bēi。 záo xū bēi xià， yǐ nán zhù tài hú， yǐ xiě ( xiè ) xī yě。”《 qī guó kǎo》 yǐn《 yī tǒng zhì》 zài；“…… nán zhí cháng zhōu shēn pǔ zài jiāng yīn xiàn xī sān shí lǐ。 xī chūn shēn jūn kāi zhì tián wéi shàng xià tún， zì dà jiāng nán dǎo， fēn 'ér wéi 'èr： dōng rù wú xī， xī rù wǔ jìn、 qī shù， jù dá yú yùn hé。” gōng chéng rú cǐ hào dà， kě zhī yì shǐ chén mín zhī duō。 huáng xiē yú shì fù shuì bō xuē dà zēng， zài fēng yì nèi jiàn yòu liáng cāng。 huáng xiē kāi qú jiàn cāng， zài kè guān shàng gù rán yòu yì yú jiāng dōng dì qū de kāi fā， dàn qí mùdì dāng rán bù shì wèile gōng yìng chǔ guó jūn mín shí yòng， ér shì wèile mǎn zú zì jǐ hé páng dà de mén kè duì wǔ huī huò de xū qiú。 zài cǐ tóng shí， huáng xiē yòu bǎ bō xuē lái de shōu rù， zài wú gù dū xū shàng dà xīng tǔ mù， yíng jiàn dū yì， xiū jiàn dé fù lì táng huáng， huàn rán yī xīn。 hòu lái tài shǐ gōng sī mǎ qiān shuō：“ wú shì chǔ， guān chūn shēn jūn gù chéng， gōng shì shèng yǐ zāi。” (《 shǐ jì · chūn shēn jūn lièzhuàn》。 ) táng lù guǎng wēi《 wú dì jì》 shuō：“ chūn shēn jūn dū wú gōng， yīn jiā qiǎo shì。” sī mǎ guāng《 zī zhì tōng jiàn》 yì zài：“ chūn shēn jūn yīn chéng wú gù xū yǐ wéi dū yì。 gōng shì jí shèng。” huáng xiē zhè wèi dà fēng jūn de dú tè dì wèi hé shē chǐ yín yì de shēng huó， bào lù wú yí。 chǔ guó rén cái jǐjǐ， dàn qí shí què jǐ wú kě yòng zhī rén。 dāng shí zài zhèng tán shàng， chú liǎo chūn shēn jūn huáng xiē wài， zài jiù shì méi yòu shénme zuò wéi de lín wǔ jūn。 jù《 zhàn guó cè · chǔ cè sì》 zài， dāng shí dǐng dǐng dà míng de hào chēng“ tiān xià xián rén” xún zǐ ( xún kuàng )， zhōu yóu liè guó， hòu niǎn zhuǎn lái dào liǎo chǔ guó， huáng xiē de mén kè yǐ wéi duì huáng xiē bù lì， huáng xiē lì jí cí tuì liǎo xún zǐ。 mén kè yòu shuō xún zǐ míng dà wàng zhòng， zěn me néng suí biàn cí tuì de， huáng xiē yòu bǎ tā qǐng liǎo huí lái， gōng yuán qián 255 nián ( chǔ kǎo liè wáng bā nián ) rèn tā wéi lán líng ( jīn shān dōng cāng shān xī nán lán líng zhèn ) lìng ( tóng shàng。） gōng yuán qián 238 nián ( chǔ kǎo liè wáng 'èr shí wǔ nián )，“ chūn shēn jūn sǐ 'ér xún qīng fèi” (《 shǐ jì · mèng zǐ xún qīng lièzhuàn》。 )。 xún zǐ de xué shēng、 chǔ guó shàng cài rén lǐ sī， xué chéng què lí chǔ rù qín， shòu dào qín wáng zhèng zhòng yòng，“ yǐ 'ér xiāng qín” ( tóng shàng。） zhè zhǒng xiàn xiàng， jué fēi 'ǒu rán， shì chǔ guó mòluò de zhèng zhì suǒ jué dìng liǎo de。 cóng cǐ yì kě zhī huáng xiē de yǎng shì， jué fēi zhāo lǎn rén cái， yòng yú guó nán， ér shì sī xù shì lì， kuò dà zì jǐ de zhèng zhì shí lì。
　　 sì、 hán dān zhī zhàn yǔ chǔ jiù zhào
　　 gōng yuán qián 262 nián， chǔ kǎo liè wáng jí wèi、 huáng xiē bèi rèn wéi lìng yǐn hòu， qín jí duì chǔ fā qǐ liǎo gōng jī， yǐ shì tàn chǔ guó tài dù。 huáng xiē wéi fèng xíng qí qīn qín fù qín lù xiàn， gē zhōu líng ( jīn hú běi xián níng xī běi ) gěi qín， qín yě jiù jì xù wéi chí“ shàn chǔ” zhèng cè。 jiē zhe， qín zhí xíng“ yuǎn jiāo jìn gōng” cè lüè， bīng fēng yòu jí zhōng zhǐ xiàng sān jìn。
　　 qí jiān， hán、 wèi zǎo yǐ bèi zhú bù xuē ruò， wéi zhào shàng qiáng， gù qín yǔ zhào de zhēng duó jí qí jī liè。 gōng yuán qián 270 nián ( chǔ kǎo liè wáng 'èr shí jiǔ nián )， qín gōng zhào， yuè guò hán zhī shàng dǎng， jìn wéi zhào zhī 'ě yǔ ( jīn shān xī hé shùn )。 cì nián， zhào mìng zhào shē shuài bīng wǎng jiù， dà pò qín jūn， ě yǔ zhī wéi suì jiě。
　　 gōng yuán qián 262 nián， chǔ gē zhōu líng yǔ qín hòu， qín mìng bái qǐ dà jǔ gōng hán， gōng qǔ liǎo yě wáng ( jīn hé nán qìn yáng )， jué shàng dǎng tōng hán dū xīn zhèng zhī lù。 hán yù xiàn shàng dǎng yǔ qín qiú hé， dàn shàng dǎng jùn shǒu zé yù yǐ shàng dǎng yǔ zhào， lián zhào kàng qín。 zhào guó jiē shòu， qiǎn lǎo jiāng lián pō shuài jūn shǒu cháng píng ( jīn shān xī gāo píng xī běi ) yǐ jù qín。 qín mìng bái qǐ、 wáng [ chǐ qǐ ] shuài jūn jìn gōng， lián pō jiān bì gù shǒu， shuāng fāng xiāng chí dá sān nián zhī jiǔ。 gōng yuán qián 260 nián ( chǔ kǎo liè wáng sān nián )， zhào xiào chéng wáng wù zhōng qín fǎnjiànjì， gǎi yǐ wú shí jiàn jīng yàn de zhào kuò ( zhào shē zǐ ) qǔ dài lián pō， jiēguǒ bèi bái qǐ dǎ dé dà bài。 zhào kuò quán jūn fùmò， běn rén yì zhàn sǐ， zhào guó cóng cǐ xuē ruò。 cǐ jí lì shǐ shàng zhù míng de cháng píng zhī zhàn。
　　 gōng yuán qián 259 nián ( chǔ kǎo liè wáng sì nián )， bái qǐ xiǎng chéng shèng jìn wéi zhào dū hán dān， gōng miè zhào guó。 fàn huī dù jì bái qǐ gōng láo， yǐ qín jūn pí láo yìng xiū xī wéi yóu， jiàn yì yǔn xǔ zhào、 hán gē dì qǐng hé。 qín zhāo wáng tóng yì。 qín tuì bīng hòu， zhào jù jué gē dì gěi qín， qín zhāo wáng yòu xiǎng pài bái qǐ gōng zhào， bái qǐ rèn wéi shí jī bù chéng shú， tuō bìng bù chū zhēng。 qín zhāo wáng gǎi pài wǔ dà fū wáng líng jìn gōng zhào dū hán dān。 zhào guó jūn mín fèn lì dǐ kàng， wáng líng shī lì。 qín zhāo wáng zhòng yòu xiǎng pài bái qǐ chū zhēng， bái qǐ zhōng chēng bìng bù xíng。 qín zhāo wáng zhǐ dé pài wáng qǔ dài wáng líng， wáng yì gōng hán dān bù shèng。 fàn huī yú shì jiàn jǔ zhèng 'ān píng wéi jiāng， jiā qiáng duì zhào de jìn gōng。 zài zhè yán jùn shí kè， zhào xiào chéng wáng xiàng wèi、 chǔ qiú jiù。 gōng yuán qián 258 nián ( chǔ kǎo liè wáng wǔ nián )， zhào píng yuán jūn zhào shèng fèng mìng qián lái chǔ guó。 tā xiǎng zài mén kè zhòngxuǎn bá 'èr shí míng wén wǔ shuāng quán de suí xíng rén yuán， què zhǐ xuǎn chū shí jiǔ rén。 zhè shí yī mén kè máosuí zì jiàn suí wǎng， zhào píng yuán jūn yǐ wéi tā zài mén xià sān nián， wèi wén qí néng， bù kěn dài tā qù。 máosuí shuō：“ chén nǎi jīn rì qǐng chù náng zhōng 'ěr。 shǐ suì zǎo dé chù náng zhōng， nǎi tuō yíng 'ér chū， fēi tè qí mò jiàn 'ér yǐ。” zhào píng yuán jūn zhèng zài yòng rén zhī jì， jiù dài máosuí tóng qù liǎo。
　　 zhào píng yuán jūn yīháng lái dào chǔ guó， xiàng chǔ kǎo liè wáng chén shù hé zòng kàng qín de lì hài guān xì， cóng“ rì chū” tán dào“ rì zhōng”， chǔ kǎo liè wáng hái shì yóu yù bù jué。 máosuí yú shì bá jiàn 'ér qián， zǒu jìn chǔ kǎo liè wáng shuō：“ jīn chǔ dì wǔ qiān lǐ， chí jǐ bǎi wàn， cǐ bà wáng zhī zī yě。 yǐ chǔ zhī qiáng， tiān xià fú néng dāng。 bái qǐ， xiǎo shù zǐ 'ěr， shuài shù wàn zhī zhòng， xīng shī yǐ yǔ chǔ zhàn， yī zhàn 'ér jǔ yān yǐng， zài zhàn 'ér shāo yí líng， sān zhàn 'ér rǔ wáng zhī xiān rén。 cǐ bǎi shì zhī yuàn 'ér zhào zhī suǒ xiū， ér wáng fú zhī 'è yān。 hé zòng zhě wéi chǔ， fēi wéi zhào yě。” chǔ kǎo liè wáng xiū kuì，“ wéi wéi” dāyìng，“ shà xuè 'ér dìng zòng”。 zhào píng yuán jūn huí guó hòu， chǔ guó chū bīng jiù zhào (《 shǐ jì · píng yuán jūn lièzhuàn》。） zhè shí， wèi 'ān xī wáng suī yǐ chū bīng jiù zhào， què yòu hài pà qín guó bào fù， gù mìng wèi jiāng jìn bǐ liú jūn bì yè ( jīn hé běi cí xiàn nán )， tíng zhǐ bù jìn。 wèi xìn líng jūn kěn qǐng wèi 'ān xī wáng chǒng jī rú jī qiè qǔ bīng fú， jī shā jìn bǐ， lǐng bīng dà bài qín jūn yú hán dān chéng xià， qín jiāng zhèng 'ān píng tóu jiàng， wáng bài tuì， hán dān zhī wéi suì jiě。
　　 zhè cì jiù zhào bài qín， wèi xìn líng jūn qǐ liǎo zhòng yào zuò yòng， dāng rán yǔ chǔ guó chū bīng yě shì fēn bù kāi de。 jù《 shǐ jì》 de《 chūn shēn jūn lièzhuàn》、《 píng yuán jūn lièzhuàn》 děng zài， chǔ jūn jiù zhào de tǒng shuài shì huáng xiē。 rán jù《 shǐ jì · chǔ shì jiā》 zài， zé shì jǐng yáng。 huáng xiē zhí zhǎng chǔ guó jūn zhèng dà quán， yóu huáng xiē zhù chí diào bīng qiǎn jiāng， zǔ zhì jiù zhào xíng dòng， shì wú yí wèn de， ér bēn fù qián xiàn zhí jiē zhǐ huī zuò zhàn de， dāng shì jǐng yáng。
　　 qín bà hán dān hòu， lì jí duì wèi guó jìn xíng bào fù， gōng qǔ liǎo 'ān yì。 dì 'èr nián， jí gōng yuán qián 256 nián ( chǔ kǎo liè wáng qī nián )， qín yòu gōng hán、 zhào， hán、 zhào cǎn bài， gè guó zhèn dòng。 xī zhōu jūn kǒng jù， yǔ zhū hóu lián hé， chū yī jué ( jīn hé nán luò yáng xī nán lóng mén ) gōng qín。 qín zhāo wáng mìng qín jiāng [ shǒu ] gōng dǎ xī zhōu， qǔ hé nán ( jīn luò yáng xī， xī zhōu jūn dū yì )， xī zhōu suì wáng ( gōng yuán qián 440 nián ( zhōu kǎo wáng yuán nián )， zhōu kǎo wáng fēng dì jiē yú wáng chéng ( jīn luò yáng xī， jí hé nán )， hào xī zhōu， shì wéi zhōu huán gōng， yì chēng xī zhōu jūn。 gù cǐ xī zhōu， shì zhōu kǎo wáng fēn fēng de zhū hóu guó。 zhè nián xī zhōu wáng， yǐ fù xī zhōu de zhōu nǎn wáng yì zú， qín qǔ jiǔ dǐng bǎo qì。） zhèng zài jiù zhào jiě hán dān zhī wéi de chǔ jiāng jǐng yáng， dāng qín gōng hán、 zhào shí， yì jì xù shuài jūn yuán zhào， gù《 shǐ jì · chǔ shì jiā》 yòu“ ( chǔ kǎo liè wáng ) qī nián， ( jǐng yáng jūn ) zhì xīn zhōng， qín bīng qù” de jìzǎi。 xīn zhōng，《 suǒ yǐn》 yǐ“ zhōng” zì wù， yìng wéi xīn shì， zài jù lù jìng。《 zhèng yì》：“ xīn zhōng， xiāng zhōu 'ān yáng xiàn yě。 qī guó shí wèi níng xīn zhōng yì， qín zhuāng xiāng wáng bá zhī， gēngmíng 'ān yáng yě。” zé cǐ xīn zhōng zài 'ān yáng。
　　 xī zhōu wáng hòu， dōng zhōu ( gōng yuán qián 367 nián ( zhōu xiǎn wáng 'èr nián )， xī zhōu wēi gōng zú， shàozǐ gōng zǐ gēn yǔ tài zǐ cháo zhēng lì， hán、 zhào zhī chí gōng zǐ gēn pàn lì yú gǒng ( jīn hé nán gǒng xiàn xī nán )， shì wéi dōng zhōu huì gōng。 zhōu wáng jī fēn liè wéi xī、 dōng liǎng bù fēn， gù zì cǐ yòu yòu“ xī zhōu” hé“ dōng zhōu” zhī chēng。 ) jūn suī shàng cún， zé zài bù chēng wáng， cóng cǐ shǐ jiā yǐ qín wáng jì nián。 gù qín suī bài zài hán dān chéng xià， dàn shí lì wèi jiǎn， réng qǔ dé zhòng dà shèng lì， chǔ děng guó yuán zhào kàng qín， suī jiě liǎo hán dān zhī wéi， dàn sān jìn jiē zhe yòu zāo dào hěn dà chuāngshāng， xíng shì duì chǔ guó rì yì bù lì。
　　 wǔ、 chǔ miè lǔ
　　 lǔ guó shì zhōu lǐ zhī bāng， jū sì shàng shí 'èr zhū hóu guó zhī shǒu， lì lái shì wèi、 qí、 chǔ zhēng duó de zhù yào mù biāo zhī yī。 wèi shì jiàn shuāi hòu， qí、 chǔ duì sì shàng bà quán， tè bié shì duì lǔ guó de zhēng duó gèng jiā jī liè。 qí wēi、 wáng shí qī， qí guó yī zhí kòng zhì zhe sì shàng gè zhū hóu guó。 gōng yuán qián 284 nián， qí wéi yàn、 qín zhū guó bài hòu， guó lì dà sǔn， yǐ wú lì wéi chí sì shàng de bà quán dì wèi， zhè wéi chǔ guó běi shàng tí gōng liǎo yòu lì tiáo jiàn。
　　 gōng yuán qián 262 nián， chǔ kǎo liè wáng rèn huáng xiē wéi lìng yǐn， fēng chūn shēn jūn， cì huái běi dì shí 'èr xiàn， huáng xiē de fēng dì yǔ lǔ jìng jiē rǎng。 zhè nián， qín gōng chǔ， huáng xiē bù gù chǔ guó fù dì shòu hài， gē zhōu líng yǐ qīn qín。 qín jì xù dōng jìn， pài bái qǐ děng lǐng jūn gōng zhào， jiē kāi liǎo cháng dá sān nián de cháng píng zhī zhàn。 dì 'èr nián， huáng xiē chéng qín、 zhào duì zhì、 qí guó wú lì gān yù zhī jì， fā bīng gōng dǎ lǔ guó， zhàn lǐng liǎo xú zhōu ( jīn shān dōng wēi shān dōng běi )。
　　 cháng píng zhī zhàn jié shù hòu de dì 'èr nián， jí gōng yuán qián 259 nián ( chǔ kǎo liè wáng sì nián )， qín yòu gōng zhào， bāo wéi hán dān。 zhào zài wèi、 chǔ de jiù yuán xià， suī jiě hán dān zhī wéi， dàn qín jiē zhe yòu gōng hán， qǔ yáng chéng ( jīn hé nán dēng fēng dōng nán )、 fù shǔ ( jīn dēng fēng xī nán )， zhǎn shǒu sì wàn； yòu gōng zhào， qǔ 'èr shí yú xiàn， zhū hóu dà zhèn。 xī zhōu jūn yǔ gè guó hé zòng， duì qín jìn xíng fǎn jī， jiēguǒ shī bài。 chǔ jǐng yáng suī lǐng jūn cān jiā liǎo hé zòng gōng qín xíng dòng， dāng rán yě méi yòu chéng xiào。 zài zhè guān xì dào chǔ yǔ guān dōng zhū guó cún wáng de zhòng yào shí kè， huáng xiē yú gōng yuán qián 255 nián ( chǔ kǎo liè wáng bā nián )， yòu fā bīng gōng dǎ lǔ guó， qiān fēng lǔ jūn yú jǔ ( jīn shān dōng jǔ xiàn )， zhàn lǐng liǎo lǔ guó tǔ dì。《 shǐ jì · chūn shēn jūn lièzhuàn》 shuō：“ chūn shēn jūn xiāng chǔ bā nián， wéi chǔ běi fá miè lǔ (《 shǐ jì · liù guó nián biǎo》：“ kǎo liè wáng bā nián， qǔ lǔ， lǔ jūn fēng yú jǔ。 shí sì nián， chǔ miè lǔ， ( lǔ ) qǐng gōng qiān biàn， wèijiā rén， jué sì。” )， yǐ xún qīng wéi lán líng lìng。 dāng shì shí， chǔ fù qiáng。” yǐ xún zǐ wéi lán líng lìng， qián yǐ shù jí， huáng xiē bù dé yǐ 'ér wéi zhī； gōng qǔ liǎo lǔ guó tǔ dì， yě bìng fēi chǔ guó shí lì zēng qiáng de biāo zhì。 qí shí， zhào guó yuán qì dà shāng， hán、 wèi zǎo yǐ bù zhī， xī zhōu bèi miè， zhōu nǎn wáng sǐ， qí yīn qín“ yuǎn jiāo jìn gōng” cè lüè shēng xiào， bù gǎn mào rán chū jī， qín yī shí yě bù huì gōng lüè qí、 lǔ， huáng xiē jiù shì zài zhè zhǒng xíng shì xià gōng lǔ 'ér qǔ qí dì de， gù shí jì shàng bìng bù shuō míng chǔ guó guó lì de zēng qiáng。 shì shí shàng， dì 'èr nián， jí gōng yuán qián 254 nián ( chǔ kǎo liè wáng jiǔ nián )， hán huán huì wáng zhāoqín， wèi yì wěi guó mìng yú qín， chǔ guó yī chóu mò zhǎn， yú gōng yuán qián 253 nián ( chǔ kǎo liè wáng shí nián )， huáng xiē wéi bì qín、 hán、 wèi bīng fēng， bèi pò qiān dū yú jù yáng ( jīn 'ān huī tài hé dōng nán )(《 shǐ jì · liù guó nián biǎo》。 liáng yù shéng《 shǐ jì zhì yí》：“…… gù《 hàn shū · dì lǐ zhì》 yú jiǔ jiāng shòu chūn xià zhù yún‘ chǔ kǎo liè wáng zì chén xǐ cǐ’， bù yún zì jù yáng yě。” kě jiàn qí hòu yòu qiān huí chén )， xiàng zì jǐ huái běi fēng dì kào lǒng。
　　 gōng yuán qián 251 nián ( chǔ kǎo liè wáng shí 'èr nián )， qín zhāo wáng zú， hán huán huì wáng jí gè guó jiàngxiàng fēn fēn rù qín diào jì， chǔ guó yě bù lì wài， chǔ kǎo liè wáng“ shǐ chūn shēn jūn diào cí yú qín” (《 shǐ jì · chǔ shì jiā》 )， biǎo xiàn liǎo chǔ duì qín de zūn zhòng hé qīn qín lù xiàn de háo bù dòng yáo chǔ yǐ wéi qín、 chǔ guān xì wěn dìng， guò liǎng nián， jí yú gōng yuán qián 249 nián ( chǔ kǎo liè wáng shí sì nián )， zhèng shì miè lǔ。 dāng rán， zài gè guó shuāi luò zhī jì， chǔ guó jìng néng yī jǔ miè diào lì shǐ yōu jiǔ、 wén huà diǎn jí fēng fù de lǔ guó， yě yìng shì zhàn guó hòu qī yī jiàn dà shì， gù shǐ jiā chēng zhī wéi“ chǔ fù qiáng”。 dàn rú cóng dāng shí gè guó xíng shì kàn， chǔ miè lǔ， yě zhǐ shì huáng xiē shàn yú yìng biàn de jiàn jī 'ér wéi zhī jǔ， bìng fēi chǔ guó guó shì de qiáng shèng。 suǒ yǐ， miè lǔ de dì 'èr nián， jí gōng yuán qián 248 nián ( chǔ kǎo liè wáng shí wǔ nián )， huáng xiē jiù yǐ“ huái běi dì biān yú qí， qí shì jí， qǐng yǐ jùn 'ér fēng yú jiāng dōng” (《 zī zhì tōng jiàn》 ( qín zhuāng xiāng wáng 'èr nián )。
　　 jì“ biān yú qí”， yòu“ shì jí”， shuō míng huáng xiē yī wèi dǎ jī qí、 lǔ zhèng cè， yǐ jí dà dì jī nù liǎo qí guó， qí、 chǔ guān xì jǐn zhāng； qín yòu miè dōng zhōu， zhì sān chuān jùn ( jīn hé nán luò yáng dōng běi )， běi bù biān jìng chī jǐn， huáng xiē bù dé bù gǎi qīng xǐ fēng yú wú， chǔ guó zhòng xīn zhuǎn wǎng dōng nán。 yīn cǐ， huáng xiē de gōng lǔ miè lǔ， bìng wèi gěi chǔ guó dài lái hǎo chù， fǎn 'ér yǔ qí jié yuàn， shǐ zì jǐ xiàn yú gū lì bèi dòng， dǎo shì zhàn lüè shàng de shī suàn。
　　 liù、 chǔ děng wǔ guó zuì hòu yī cì hé zòng gōng qín
　　 gōng yuán qián 250 nián， qín xiào wén wáng zú， zǐ chǔ lì， shì wéi qín zhuāng xiāng wáng。 qín zhuāng xiāng wáng yǐ lǚ bù wéi yòu“ dìng guó lì jūn” zhī gōng， rèn zhī wéixiàng ( zǐ chǔ， yuán míng yì rén， qín zhāo wáng shù sūn， tài zǐ zhù shù zǐ。 zài zhì yú zhào shí， yáng dí ( jīn hé nán yǔ xiàn ) dà jiǎ lǚ bù wéi rèn wéi“ qí huò kě jū”， rù qín shuō huá yáng fū rén ( tài zǐ 'ài jī， chǔ rén， wú zǐ ) lì yì rén wéi sì。 yì rén táo guī hòu， chǔ fú jiàn huá yáng fū rén， fū rén dà yuè， yì rén gēngmíng wéi zǐ chǔ。 zǐ chǔ jì wèi hòu， rèn lǚ bù wéi wéixiàng， fēng wén xìn hóu。） qín zhuāng xiāng wáng、 lǚ bù wéi jì xù fèng xíng dōng jìn fāng zhēn， yú cì nián ( gōng yuán qián 249 nián， chǔ kǎo liè wáng shí sì nián )， yǐ dōng zhōu jūn yǔ gè guó móu fá qín， jí mìng lǚ bù wéi gōng miè dōng zhōu ( shí dōng zhōu jūn jū jīn hé nán gǒng xiàn xī nán )。 zhì cǐ， dōng、 xī zhōu jiē wéi qín miè。 yòu mìng méng 'ào gōng hán， qǔ chéng gāo、 xíng yáng， lián tóng xī、 dōng zhōu gù tǔ， hé jiàn sān chuān jùn ( jùn zhì luò yáng )。 qín jìng yǐ yǔ wèi dū dà liáng jiē rǎng。
　　 gōng yuán qián 247 nián ( chǔ kǎo liè wáng shí liù nián )， qín méng 'ào gōng zhào， zhàn lǐng liǎo zhào guó yú cì ( jīn shān xī yú cì ) děng sān shí qī chéng。 wáng yòu gōng hán， duó qǔ liǎo quán bù shàng dǎng dì， shè zhì liǎo tài yuán jùn。 zhào、 hán jì bài， méng 'ào jí jí zhōng lì liàng dǎ jī wèi guó， gōng qǔ liǎo gāo dū ( jīn shān xī jìn chéng ) hé jí ( jīn hé nán jí xiàn xī nán )。 wèi guó jūn duì lǚ bài， wèi 'ān xī wáng bù dé yǐ cóng zhào guó zhào huí wèi xìn líng jūn， rèn wéi shàngjiàng jūn， zhù chí kàng qín ( gōng yuán qián 257 nián， wèi xìn líng jūn qiè fú jiù zhào、 jiě hán dān zhī wéi hòu， bù gǎn huí dào wèi guó， liú jū zhào guó。） wèi xìn líng jūn“ shǐ shǐ biàn gào zhū hóu， zhū hóu wén gōng zǐ jiāng， gè qiǎn jiāng jiàngbīng jiù wèi” (《 shǐ jì · wèi gōng zǐ lièzhuàn》。） wèi xìn líng jūn yú shì shuài lǐng wǔ guó jūn duì (《 shǐ jì zhèng yì》 wèi wéi yàn、 zhào、 hán、 chǔ、 wèi děng wǔ guó jūn duì。 ) zài hé wài dà bài qín méng 'ào jūn duì， bìng chéng shèng zhuī jī zhì hán gǔ guān 'ér huí。 zhè shí， qín suī qǔ jìn yáng ( jīn shān xī tài yuán xī nán )， dàn bù jiǔ qín yòu sàng， jìn yáng yòu fǎn qín。 qín zhī dōng jìn yī shí shòu cuò。 tóng nián wǔ yuè， qín zhuāng xiāng wáng zú， tài zǐ zhèng lì， nián jǐn shí sān， guó shì jiē yóu xiàngguó lǚ bù wéi cái jué。 qín zhèng jú wěn dìng hòu， jì xù jī jí jìn qǔ， yú cì nián ( gōng yuán qián 246 nián， chǔ kǎo liè wáng shí qī nián )， qiǎn méng 'ào shuài jūn dìng jìn yáng。 yóu yú wèi xìn líng jūn qǔ dé fǎn qín de zhòng dà shèng lì， wēi zhèn tiān xià， qín yǐn wéi dà huàn， suì pài rén zài wèi 'ān xī wáng miàn qián xíng fǎnjiànjì， guǐ chēng wèi xìn líng jūn yào chēng wáng， gè guó yě yào gòng tóng lì tā wéi wáng。 wèi 'ān xī wáng guǒ rán zhòngjì， bà miǎn liǎo wèi xìn líng jūn jiāng jūn de zhí wù。 guò sì nián， wèi xìn líng jūn bìng jiǔ 'ér sǐ， wèi shì gèng shuāi。 gōng yuán qián 245 nián ( chǔ kǎo liè wáng shí bā nián )， zhào jiāng lián pō yīn zhào xiào chéng wáng zú、 zhào dào xiāng wáng yǐ lè chéng dài jǐ， nù 'ér gōng lè chéng， lè chéng bài zǒu， lián pō yì bēn wèi， hòu rù chǔ， sǐ yú shòu chūn。 zhào guó zhèng zhì jú miàn bù wěn dìng， guó shì yì shuāi。 qí hòu， qín lián xù gōng wèi gōng hán， zhàn lǐng liǎo gèng duō de tǔ dì。
　　 gōng yuán qián 242 nián ( chǔ kǎo liè wáng 'èr shí yī nián )， qín méng 'ào shuài jūn dà jǔ gōng wèi， qǔ suān zǎo ( jīn hé nán yán jīn xī nán )、 táo rén ( jīn hé nán cháng yuán xī běi )、 yōng qiū ( jīn hé nán qǐ xiàn ) dì 'èr shí chéng， chū jiàn dōng jùn， duì wèi dū dà liáng yǐ chéng shàn xíng bāo wéi zhī shì， qín rǎng yǐ yǔ qí jìng xiāng jiē， zhí jiē wēi bī guān dōng zhū guó。 sān jìn shǒu dāng qí chōng， zhè nián， zhào xiāng、 wèi xiāng huì méng yú kē ( jí 'ā， jīn shān dōng yáng gǔ dōng běi )。 cì nián ( gōng yuán qián 241 nián， chǔ kǎo liè wáng 'èr shí 'èr nián )， qín jì xù gōng wèi， zhàn lǐng liǎo wèi dì zhāogē ( jīn hé nán qí xiàn ) jí wèi pú yáng ( jīn hé nán pú yáng xī nán )， yǐ pú yáng wéi dōng jùn zhì suǒ。 dōng jùn jiàn lì hòu， suì duàn“ shān dōng cóng ( zòng ) qīn zhī yāo” (《 zhàn guó cè · qín cè sì》 )， gè guó zhèn kǒng。 yú shì， zhào、 chǔ、 wèi、 hán、 yàn wǔ guó hé zòng kàng qín xíng chéng， zǔ chéng liǎo wǔ guó lián jūn， duì qín zhù dòng chū jī。 guān yú zhè cì hé zòng gōng qín，《 shǐ jì》 yòu guān piān zhāng yòu rú xià jìzǎi：
　　( chǔ kǎo liè wáng ) èr shí 'èr nián， yǔ zhū hóu gòng fá qín， bù lì 'ér qù。 ](《 shǐ jì · chǔ shì jiā》 ) qín shǐ huáng liù nián ( jí qín wǔ zhèng liù nián )， hán、 wèi、 zhào、 wèi、 chǔ， gòng jī qín， qǔ shòu líng。 qín chū bīng， wǔ guó bīng bà。 (《 shǐ jì · qín shǐ huáng běn jì》 )
　　 chūn shēn jūn xiāng 'èr shí 'èr nián， zhū hóu huàn qín gōng fá wú jǐ shí， nǎi xiāng yǔ hé cóng ( zòng )， xī fá qín， ér chǔ wáng wéi cóng ( zòng ) cháng， chūn shēn jūn yòng shì。 zhì hán gǔ guān， qín chū bīng gōng， zhū hóu bīng jiē bài zǒu。 (《 shǐ jì · chūn shēn jūn lièzhuàn》 ) zhào dào xiāng wáng sì nián， páng [ huǒ yuán ] jiāng zhào、 chǔ、 wèi、 hán、 yàn zhī ruì shī， gōng qín zuì， bù bá。 (《 shǐ jì · zhào shì jiā》 )
　　 zuì， jīn shǎn xī lín tóng běi。 shòu líng， shǐ jiā shuō fǎ bù yī， jīn rén yǐ zuì wéi zhǔn ( yáng kuān《 zhàn guó shǐ》 yǐ zuì wéi zhǔn， méi yòu tí jí shòu líng。）《 zhào shì jiā》 yǐ zhào jiāng páng [ huǒ yuán ] tǒng shuài wǔ guó lián jūn gōng qín；《 chūn shēn jūn lièzhuàn》 yǐ chǔ kǎo liè wáng wéi zòng cháng， chūn shēn jūn shí zhù qí shì， méi yòu jìzǎi páng huǒ yuán ]。 shí jì shàng， zhè bìng méi yòu shénme máo dùn， yīn wéi chǔ réng wéi dāng shí yī dà guó、 qiáng guó， gè guó tuī jǔ chǔ guó wéi zòng cháng， dāng shì kě kào de。 páng [ huǒ yuán ] shì dāng shí zhù míng bīng jiā (《 hàn shū · yì wén zhì》 lù yòu bīng jiā《 páng huǒ yuán》 sān piān。 gōng yuán qián 242 nián， yàn jù xīn gōng zhào， páng huǒ yuán fèng mìng fǎn jī， shā jù xīn， huò dà shèng )， gù yóu tā shuài lǐng lián jūn chū jī。 yáng kuān《 zhàn guó shǐ》 shuō：“ jìn guǎn páng huǒ yuán ] shì gè zhù míng de zòng héng jiā hé jūn shì jiā (《 hàn shū · yì wén zhì》 zòng héng jiā zhù lù yòu《 páng [ huǒ yuán ]》 èr piān， bīng quán móu jiā yòu zhù lù yòu《 páng huǒ yuán ]》 sān piān )， dàn shì yǐ jīng wú néng wéi lì， gēn běn méi yòu dé dào shénme chéng jiù。” dāng shí qín guó yǐ ruì bù kě dǎng， wú lùn shì“ sì gōng zǐ” shàng cún de chūn shēn jūn huáng xiē ( qí mèng cháng jūn、 zhào píng yuán jūn、 wèi xìn líng jūn jūn yǐ xiāng jì qù shì )， hái shì zhù míng bīng jiā páng [ huǒ yuán ]， jūn wú fǎ wǎn kuáng lán yú jì dǎo， zhàn guó shí qī zuì hòu yī cì de hé zòng kàng qín， jiù zhè yàng shī bài liǎo。
　　 qī、 chǔ xǐ dū shòu chūn yǔ huáng xiē yù hài
　　 gōng yuán qián 241 nián chǔ děng wǔ guó hé zòng gōng qín shī bài hòu， gè guó jí jí kě wēi， chǔ guó yě gèng jiā zhuì zhuì bù 'ān。 jù《 shǐ jì · chūn shēn jūn lièzhuàn》 zài， wǔ guó fá qín shī bài hòu， chǔ kǎo liè wáng yīn huáng xiē“ yòng shì” bù lì，“ yǐ jiù chūn shēn jūn， chūn shēn jūn yǐ cǐ yì shū”。 mén kè zhū yīng duì huáng xiē shuō：“ rén jiē yǐ chǔ wéi qiáng 'ér jūn yòng zhī ruò， qí yú yīng bù rán。 xiān jūn shí shàn chǔ 'èr shí nián 'ér bù gōng chǔ hé yě ? qín yú mǐn 'ài zhī sài 'ér gōng chǔ， bù biàn； jiǎ dào yú liǎng zhōu， bèi hán、 wèi gōng chǔ， bù kě。 jīn zé bù rán， wèi dàn mù wáng， bù néng 'ài xǔ、 yān líng， qí xǔ wèi gē yǐ yǔ qín， qín bīng qù chén bǎi liù shí lǐ， chén zhī suǒ guān zhě， jiàn qín、 chǔ zhī rì dǒu yě。” (《 zhàn guó cè · hán cè yī》“ guān yàng wèi chūn shēn” piān suǒ zài nèi róng yǔ cǐ tóng。 ) huáng xiē jué dé zhū yīng de yì jiàn hěn yòu dào lǐ， wèile bì miǎn qín guó bīng fēng， yú zhè nián qiān dū yú shòu chūn ( jīn 'ān huī shòu xiàn )， réng míng yǐng ( shòu yǐng )。
　　 chǔ xǐ dū shòu chūn hòu， réng wú suǒ zuò wéi。 jù《 zhàn guó cè · chǔ cè sì》、《 shǐ jì · chūn shēn jūn lièzhuàn》 zài， chǔ kǎo liè wáng wú zǐ， huáng xiē hěn yōu lǜ。 zhào rén lǐ yuán xié qí nǚ dì ( mèi )， xiǎng jìn xiàn gěi chǔ kǎo liè wáng， yòu kǒng wú zǐ jiǔ 'ér shī chǒng。 lǐ guó zhuǎn 'ér tóu kào huáng xiē， chéng wéi huáng xiē de shè rén， bìng bǎ qí mèi xiàn gěi huáng xiē。 lǐ yuán dé zhī qí mèi huái yùn hòu， biàn yǔ tā mì móu， jìn 'ér zhuǎn xiàn gěi chǔ kǎo liè wáng。 lǐ yuán mèi yú shì duì huáng xiē shuō：“ chǔ wáng zhī guì xìng jūn， suī xiōng dì bù rú yě。 jīn jūn xiāng chǔ 'èr shí yú nián， ér wáng wú zǐ， jí bǎi suì hòu jiāng gèng lì xiōng dì， zé chǔ gèng lì jūn hòu， yì gè guì qí gù suǒ qīn， jūn yòu 'ān dé cháng yòu chǒng hū ? fēi tú rán yě， jūn guì yòng shì jiǔ， duō shī lǐ yú wáng xiōng dì， xiōng dì chéng lì， huò qiě jí shēn， hé yǐ bǎo xiāng yìn jiāng dōng zhī fēng hū ? jīn qiè zì zhī yòu shēn yǐ， ér rén mò zhī。 qiè xìng jūn wèi jiǔ， chéng yǐ jūn zhī zhòng 'ér jìn qiè yú chǔ wáng， wáng bì xìng qiè； qiè lài tiān yòu zǐ nán， zé shì jūn zhī zǐ wéi wáng yě， chǔ guó jìn kě dé， shú yǔ shēn lín bù cè zhī zuì hū ?” huáng xiē guǒ rán bǎ tā jìn xiàn gěi chǔ kǎo liè wáng。
　　 lǐ yuán mèi shēng zǐ hòu， bèi lì wéi tài zǐ， lǐ yuán shòu dào zhòng yòng。 lǐ yuán kǒng pà huáng xiē“ yǔ xiè 'ér yì jiāo”， jiù mì mì sī yǎng sǐ shì， qǐ tú móu shā huáng xiē。 gōng yuán qián 238 nián ( chǔ kǎo liè wáng 'èr shí wǔ nián )， chǔ kǎo liè wáng bìng zhòng， huáng xiē mén kè zhū yīng duì huáng xiē shuō， zài cǐ jǐn yào guān tóu， nǐ kě néng huò fú， yì kě néng dé huò。 rú chèn chǔ kǎo liè wáng bìng sǐ， duó qǔ wáng wèi， jiù huò fú； rú bù xiān xià shǒu， chǔ kǎo liè wáng yī sǐ， lǐ yuán bì xiān duó quán 'ér shā nǐ yǐ miè kǒu。 huáng xiē yǐ wéi lǐ yuán shì ruò， dài tā yòu bù bó， bù huì wēi hài zì jǐ de。 zhū yīng jiàn huáng xiē bù tīng qǔ zì jǐ de yì jiàn， hài pà lián lěi zì jǐ， jiù lí huáng xiē 'ér qù liǎo。
　　 bù jiǔ， chǔ kǎo liè wáng sǐ， lǐ yuán guǒ rán xiān jìn rù wáng gōng， zài jí mén nèi mái fú liǎo sǐ shì， huáng xiē yī jìn mén， jiù bèi shā sǐ， bìng gē xià tóu lú， jiāng qí pāo dào jí mén wài。 suí hòu yòu jìn zhū huáng xiē quán jiā。 lǐ yuán mèi zǐ hàn lì， shì wéi chǔ yōu wáng ( qián 237-228 nián )。
　　 huáng xiē yù hài， shì huáng xiē zhí zhèng yǐ lái yǎng shì zì zhòng、 zhuān quán zì zì de bì rán jiēguǒ。 lǐ yuán wèile jī rù chǔ guó zuì gāo tǒng zhì jí tuán， yǐ mèi zuò wéi gōng jù， gù shǔ shǒu duàn bēi liè； huáng xiē wèile cháng qī lǒng duàn zhèng quán， jìng yǐ yòu yùn zhī qiè jìn xiàn gěi chǔ kǎo liè wáng， yě shì yī zhǒng bù guāng cǎi de xíng wéi。 suǒ yǐ， huáng xiē zhī sǐ， zhèng shì chǔ guó mòluò zhèng zhì de yī cì dà bào lù。 dāng rán， yóu yú huáng xiē cháng qī“ fǔ guó chí quán”， chǔ guó shàng cún zài zhèng zhì zhòng xīn， zhì shǎo zài tǒng zhì jí tuán nèi bù， hái jiào wěn dìng， suí zhe chǔ kǎo liè wáng bìng zú hé huáng xiē bèi hài， zhè zhǒng zhèng zhì zhòng xīn jiù shī qù liǎo， tǒng zhì jí tuán nèi bù zhēng quán duó wèi yù yǎn yù liè， jìn yī bù jiā sù liǎo chǔ guó de miè wáng。
　　 yǔ cǐ xiāng fǎn， qín wáng zhèng zhè nián 'èr shí 'èr suì， píng dìng liǎo [ tǔ / mǔ ] zhī luàn， qīn zì zhù chí guó zhèng。 zì cǐ， zhèng zhì gèng jiā wěn dìng， guó lì gèng jiā qiáng dà， jiā sù liǎo yī tǒng gè guó de bù fá。 chǔ guó de mìng yùn jiù wèi bǔ kě zhī liǎo。
　　 bā、 chǔ kàng qín de shèng lì yǔ shī bài
　　 chǔ yōu wáng jí wèi hòu， zhèng zhí qín wáng zhèng qīn zhèng、 dà guī mó dì jìn xíng tǒng yī zhàn zhēng jiē duàn。 gōng yuán qián 237( chǔ yōu wáng yuán nián )， qín wáng zhèng miǎn lǚ bù wéi xiāng， jiē shòu lǐ sī jiàn zhú kè lìng hé wèi liáo shōu mǎi liù guó háo chén de jiàn yì， jiā sù liǎo tǒng yī zhàn zhēng de jìn chéng。 cì nián， zhào gōng yàn， qín yǐ jiù yàn wéi míng， mìng wáng jiǎn děng gōng zhào， qǔ 'ě yǔ děng jiǔ chéng， jìn qǔ zhāng shuǐ liú yù zhī dì。
　　 gōng yuán qián 235 nián ( chǔ yōu wáng sān nián )， qín jì gōng zhào zhī hòu， jí mìng xīn wú shuài sì jùn bīng， huì tóng wèi guó， duì chǔ guó fā qǐ gōng jī。 jù《 zhàn guó zòng héng jiā shū》 ( èr shí wǔ zhāng ) zài， dāng shí chǔ guó zhí zhèng lǐ yuán wén qín、 wèi chū bīng gōng chǔ， shēn wéi yōu lǜ， jí máng pài rén duì xīn wú xiǎo yǐ lì hài guān xì，“ jīn chén qiè wéi jiāng jūn sī jì， bù rú shǎo 'àn zhī， wú yōng chū bīng。 qín wèi dé zhì yú chǔ， bì zhòng liáng ( wèi )； liáng wèi dé zhì yú chǔ， bì zhòng qín， shì jiāng jūn liǎngchóng。 tiān xià rén wú bù sǐ zhě， jiǔ zhě shòu， yuàn jiāng jūn zhī chá zhī yě。 liáng bīng wèi chū， chǔ jiàn liáng zhī wèi chū bīng yě， zǒu qín bì huǎn。 qín wáng nù yú chǔ zhī huǎn yě， yuàn bì shēn。 shì jiāng jūn yòu zhòng yǐ。” xīn wú jué dé yòu lǐ， suì zhǐ bīng bù qián。 yóu yú xīn wú 'àn bīng bù dòng，“ liáng ( wèi ) bīng guǒ liù yuè nǎi chū”。 suǒ yǐ zhè cì qín gōng chǔ， méi yòu qǔ dé shénme shí jì chéng guǒ。
　　 qín gōng chǔ wú gōng， yòu zhuǎn 'ér gōng zhào。 gōng yuán qián 234 nián céng dà bài zhào jūn， zhǎn shǒu shí wàn。 dàn qí hòu liǎng nián nèi， jí gōng yuán qián 233 nián hé gōng yuán qián 232 nián， qín liǎng cì gōng zhào， jūn bèi zhào dàjiàng lǐ mù dǎ bài。 gōng yuán qián 230 nián ( chǔ yōu wáng bā nián )， qín pài nèi shǐ téng gōng hán， hán jīng duō cì bèi qín dǎ jī， yǐ wú lì dǐ kàng， zhè nián suì bèi miè。 gōng yuán qián 229 nián ( chǔ yōu wáng jiǔ nián )， qín miè hán hòu， jí mìng wáng jiǎn、 yáng duān hé shuài jūn fēn liǎng lù gōng zhào， jìn wéi hán dān， yòu shǐ qiāng [ guǎng guǐ ] jiàngbīng zhù zhàn， shēng shì hào dà。 zhào yì pài lǐ mù、 sī mǎ shàng dǐ kàng。 zài guān jiàn shí kè， qín yǐ zhòng jīn huì lù zhào wáng qiān chǒng chén guō kāi， yào tā sàn bù yáo yán， wū xiàn lǐ mù yào fǎn pàn。 zhào wáng qiān guǒ rán zhòngjì， pài zhào cōng、 yán jù qǔ dài lǐ mù、 sī mǎ shàng。 lǐ mù bù fú cóng， bèi shā， sī mǎ shàng zé bèi bà fèi， zhào guó yīn 'ér dà dà xuē ruò。
　　 gōng yuán qián 228 nián ( chǔ yōu wáng shí nián ) sān yuè， chǔ yōu wáng hàn zú， dì yóu ( yī zuò hǎo ) lì， shì wéi chǔ 'āi wáng。 zhè yuè， chǔ 'āi wáng shù xiōng fù chú shā 'āi wáng 'ér zì lì (《 shǐ jì · chǔ shì jiā》 jí《 shǐ jì · liù guó nián biǎo》。） zhè shì chǔ guó tǒng zhì jí tuán nèi bù yòu yī cì dà guī mó de zhēng quán duó wèi de dǒu zhēng。 jiù zài chǔ guó máng yú nèi bù qīngyà shí， qín zé chèn lǐ mù bèi yuān shā zhī jī， yòu pài wáng jiǎn、 qiāng [ guǎng guǐ ] shuài jūn gōng zhào， shā zhào cōng， bài yán jù， fú zhào wáng， zhì hán dān jùn。 zhào gōng zǐ jiā shuài qí zú shù bǎi rén táo dào dài jùn， zì chēng dài wáng。 zhào guó shí jì miè wáng。
　　 gōng yuán qián 227 nián ( chǔ wáng fù chú yuán nián )， qín jūn yǐ bī lín yàn jìng， yàn tài zǐ dān shǐ shàng qīng jīng kē yǐ xiàn dì tú wéi míng， chéng jī cì shā qín wáng zhèng， jiēguǒ wèi suì bèi shā。 qín mìng wáng jiǎn、 xīn shèng gōng yàn， yàn、 dài jūn suī rán lián hé dǐ kàng， dàn réng bài yú yì shuǐ zhī xī。 cì nián， jí gōng yuán qián 226 nián ( chǔ wáng fù chú 'èr nián )， qín wáng jiǎn jì xù gōng yàn， pò yàn dū jì ( jīn běi jīng chéng xī nán )， yàn wáng jí tài zǐ dān zǒu bǎo liáo dōng， qín jiāng lǐ xìn zhuī gǎn， yàn wáng bèi pò shā tài zǐ dān xiàn qín。 yóu yú qín jūn zhù lì shēn rù běi fāng zuò zhàn， yuán hán guó guì zú chéng jī zài xīn zhèng fǎn pàn， qín xùn sù diào qiǎn jūn duì yú yǐ píng dìng， yǐ bèi wài qiān de hán wáng 'ān yì bèi chǔsǐ。 zài cǐ tóng shí， qín pài wáng jiǎn zǐ wáng bēn shuài jūn gōng chǔ， dà pò chǔ jūn， zhàn lǐng liǎo shí jǐ gè chéng chí。
　　 qín bài chǔ píng hán hòu， lì jí bǎ gōng chǔ wáng chǔ tí dào yì shì rì chéng shàng lái。《 zī zhì tōng jiàn》 ( qín shǐ huáng 'èr shí yī nián ) zài：
　　 wáng bēn fá chǔ， qǔ shí yú chéng。 wáng ( qín wáng zhèng ) wèn yú jiāng jūn lǐ xìn yuē：“ wú yù qǔ jīng， yú jiāng jūn dù yòng jǐ hé rén 'ér zú ?” lǐ xìn yuē：“ bù guò yòng 'èr shí wàn。” wáng yǐ wèn wáng jiǎn， wáng jiǎn yuē：“ fēi liù shí wàn rén bù kě。” wáng yuē：“ wáng jiāng jūn lǎo yǐ， hé qiè yě !” suì shǐ lǐ xìn、 méng tián ( yìng wéi méng wǔ ) jiāng 'èr shí wàn rén fá chǔ； wáng jiǎn yīn xiè bìng guī pín yáng ( jīn shǎn xī tóng chuān xī nán )。
　　 gōng yuán qián 225 nián ( chǔ wáng fù chú sān nián )， qín yī fāng miàn 'àn lǐ xìn yì jiàn， pài lǐ xìn、 méng wǔ shuài 'èr shí wàn dà jūn gōng chǔ； lìng yī fāng miàn， yòu pài wáng bēn gōng wèi， wéi dà liáng， wèi dǐ kàng， qín jūn yú shì yǐn huáng hé、 dà gōu shuǐ guàn dà liáng， sān yuè hòu chéng huài， lǔ wèi wáng jiǎ， wèi wáng。 qín zài wèi dōng bù dì shè zhì dàng jùn ( jùn zhì dàng， jīn 'ān huī dàng shān nán )。 wáng bēn dé xīn yìng shǒu， zhàn gōng zhuó zhù。
　　 lǐ xìn gōng chǔ de yī lù， zé zāo dào chǔ guó yòu lì de dǐ kàng， cǎn zāo shī bài。 jù《 shǐ jì · wáng jiǎn lièzhuàn》 zài， lǐ xìn bīng fēn liǎng lù， zì lǐng zhù lì jìn gōng píng yú ( jīn hé nán píng yú xī běi )， jí yán rǔ shuǐ 'ér xià； méng wǔ yī bù gōng qǐn ( jīn hé nán shěn qiū dōng nán )， qǔ dé yī xiē shèng lì。 yīn yān、 yǐng yī dài ( chǔ guó běn tǔ ) yòu chǔ jūn huó dòng， qiān zhì qín jūn dōng jìn， suǒ yǐ lǐ xìn yòu zhuǎn 'ér gōng dǎ zài yān yǐng huó dòng de chǔ jūn ( jù《 shǐ jì · qín shǐ huáng běn jì》 zài， chǔ guó céng xiàn qīng yáng ( jīn hú nán cháng shā ) yǐ xī dì gěi qín， jì 'ér yòu pàn yuē， jìn jī nán jùn， gù lǐ xìn zài rǔ shuǐ、 yíng shuǐ yī dài qǔ dé shèng lì hòu， jí huī shī gōng dǎ nán jùn ( yān yǐng yī dài ) de chǔ guó jūn duì。） huò shèng hòu， yǔ méng wǔ huì shī yú chéng fù ( jīn 'ān huī bó xiàn dōng nán )， zhí zhǐ shòu chūn， qǐ tú yī jǔ miè chǔ。 zhè shí， tún zhù zài huái shuǐ běi 'àn de chǔ guó dà jūn， zhèng yǐ yì dài láo， xún jī jiān dí。 lǐ xìn“ niánshào zhuàng yǒng” (《 shǐ jì · wáng jiǎn lièzhuàn》 )， zhǐ gāo qì yáng dì huī shī qián jìn shí， tū rán zāo dào chǔ jūn de fǎn jī， cāng cù yìng zhàn， suì dà bài。 chǔ jūn jǐn zhuī bùshě，“ sān rì sān yè bù dùn shè， dà pò lǐ xìn jūn， rù liǎng bì， shā qī dū wèi， qín jūn zǒu” ( tóng shàng。） lǐ xìn kuì bù chéng jūn， láng bèi táo páo。 zhè shì qín tǒng yī gè guó qián yù dào yī cì zuì yòu lì de dǐ kàng， xiǎn shì liǎo chǔ guó zài jūn shì shàng shàng yòu yī dìng shí lì。
　　 lǐ xìn shī bài hòu， chǔ jūn jì xù xī jìn， qín wáng zhèng zhǐ dé qīn dào pín yáng， qǐng wáng jiǎn fù chū lǐng bīng gōng chǔ。 wáng jiǎn 'àn qián yì， fēi liù shí wàn rén bù kě。 qín wáng zhèng wèile chè dǐ jī bài chǔ guó， bù xī“ kōng qín guó jiá shì 'ér zhuān wěi yú wǒ ( wáng jiǎn )” ( tóng shàng )， kě jiàn zhè cì zhàn yì guī mó zhī dà shì kōng qián de。
　　 gōng yuán qián 224 nián ( chǔ wáng fù chú sì nián )， wáng jiǎn、 méng wǔ shuài liù shí wàn dà jūn gōng chǔ。 wáng jiǎn réng 'àn lǐ xìn jìn jūn lù xiàn， jìn rù chén yì、 píng yú yī xiàn hòu， jiē shòu lǐ xìn qīng shuài jìn gōng shī bài de jiào xùn， jí tíng zhǐ qián jìn， zài quán xiàn shàng gòu zhù bì lěi gù shǒu。 chǔ guó bù gǎn diào yǐ qīng xīn， yì qīng quán guó bīng lì dǐ kàng。 chǔ jūn zhù dòng chū jī， duō cì tiǎo zhàn， qín jūn zhōng bù yìng zhàn。 wáng jiǎn mìng shì zú xǐ mù、 tóu shí， bìng“ qīn yǔ shì zú tóng shí” ( tóng shàng )， yǐ yì dài láo。 liǎng jūn xiāng chí dá yī nián zuǒ yòu hòu， chǔ jūn jiàn jiàn sōng xiè， zhǐ dé“ nǎi yǐn 'ér dōng” (《 shǐ jì · wáng jiǎn lièzhuàn》。 )， zhù dòng chè tuì。 wáng jiǎn chéng jī chū jī， dà bài chǔ jūn yú qí ( jīn 'ān huī sù xiàn dōng nán ) nán。 chǔ jūn bài hòu， chǔ jiāng xiàng yàn dōng shān zài qǐ， lì chāng wén jūn yú huái nán， jì xù kàng qín ( cǐ cóng《 shǐ jì · qín shǐ huáng běn jì》。 rán gāi piān shuō shì chāng píng jūn， fēi chāng wén jūn。 yáng kuān《 zhàn guó shǐ》 kǎo dìng chāng píng jūn xì chāng wén jūn zhī wù。《 shǐ jì》 de《 chǔ shì jiā》、《 wáng jiǎn lièzhuàn》、《 liù guó nián biǎo》 děng jūn shuōxiàng yàn bīng bài bèi shā。） gōng yuán qián 223 nián ( chǔ wáng fù chú wǔ nián )， wáng jiǎn、 méng wǔ jì xù jìn gōng， gōng rù chǔ dū shòu chūn， lǔ chǔ wáng fù chú。 chǔ chāng wén jūn sǐ， xiàng yàn zì shā， chǔ wáng。 dì 'èr nián， wáng jiǎn yòu jìn 'ér píng dìng liǎo jiāng nán dì， jiàng fú yuè jūn， zhì kuàijī jùn ( jùn zhì wú， jīn jiāng sū sū zhōu )。 tóng nián， qín jiāng wáng bēn gōng qǔ liáo dōng， lǔ yàn wáng xǐ， yàn wáng； yòu gōng dài， lǔ dài wáng jiā。 gōng yuán qián 221 nián， wáng bēn gōng rù qí dū lín zī， lǔ qí wáng jiàn， qí wáng。 zhì cǐ， qín tǒng yī liù guó， zài zhōng guó lì shǐ shàng jiàn lì liǎo dì yī gè zhōng yāng jí quán de fēng jiàn guó jiā。
　　 jiǔ、 chǔ guó bài wáng de yuán yīn
　　 chǔ guó lì shǐ yōu jiǔ， jiāng tǔ liáo kuò， guó shì cháng shèng bù shuāi， jiù zài chǔ huái wáng shí qī， cè shì hái rèn wéi：“ fán tiān xià qiáng guó， fēi qín 'ér chǔ， fēi chǔ 'ér qín。 liǎng guó dí móu jiāo zhēng， qí shì bù liǎng lì。” (《 zhàn guó cè · chǔ cè yī》。 ) bù jiǔ jìng hé zhōng yuán gè guó jīhū tóng shí bài wáng zài qín guó zhī xià， qí yuán yīn shì duō fāng miàn de， zhòng yào de yòu yǐ xià jǐ diǎn：
　　 shǒu xiān， zhèng zhì shǒu jiù mòluò， jù jué gé xīn。 chǔ guó zì rù chūn qiū zhōng yè hòu， suí zhe shè huì shēng chǎn lì de fā zhǎn， fēng jiàn shēng chǎn guān xì yǐ jīng chǎn shēng， fǎn yìng zài zhèng zhì shàng kāi shǐ chū xiàn liǎo xīn jiù lì liàng de dǒu zhēng。 zhàn guó chū， chǔ shēng wáng bèi“ dào” suǒ shā，“ guó rén” lì qí zǐ dào wáng， zú jiàn qí shí xīn jiù lì liàng de jiào liàng shì jí qí jiān ruì de。 chǔ dào wáng wèile gǒng gù zì jǐ de tǒng zhì， zài zhōng yuán gè guó、 tè bié shì wèi guó gǎi gé de yǐng xiǎng xià， dà dǎn qǐ yòng yì bāng rén wú qǐ zhù chí biàn fǎ， dà jǔ gé xīn， chǔ guó zhèng zhì yī shí chōng mǎn liǎo shēng qì。 bù xìng chǔ dào wáng zǎo sǐ， wú qǐ bèi jiù guì tǒng cán kù dì shā hài， yīcháng hōng hōng liè liè de gǎi gé yùn dòng jiù zhè yàng guò zǎo dì shī bài liǎo。“ chǔ bù yòng wú qǐ 'ér xuē ruò”， wú qǐ biàn fǎ yāo zhé， zài chǔ guó lì shǐ shàng chǎn shēng liǎo yán zhòng de fù miàn yǐng xiǎng。 cóng cǐ， yǐ wáng wéi shǒu de tǒng zhì jí tuán gèng jiā hūn yōng shǒu jiù， zhì chǔ huái、 qǐng xiāng wáng shí， qū yuán jǐn yīn nèi zhù gé xīn， wài zhù lián qí kàng qín， jiān chí dú lì zì qiáng， jìng yì zāo dào wú qíng dǎ jī， shǐ zhè wèi wěi dà de 'ài guó shī rén hé zhèng zhì gé xīn zhě gǎn dào jué wàng， zuì hòu zài guó ( dū ) pò jiā wáng de qíng kuàng xià， zì tóu gǔ luó jiāng 'ér sǐ。 chǔ kǎo liè wáng jí wèi hòu， chūn shēn jūn huáng xiē“ fǔ guó chí quán”， zhǎng wò chǔ guó zhèng zhì、 jīng jì、 jūn shì mìng yùn， chéng wéi“ shí chǔ wáng” de dà fēng jūn。 tā zài duì wài zhàn zhēng suī qǔ dé liǎo yī xiē shèng lì， dàn móu qiú fēng dì， xiū jiàn gōng shì， yín yì chǐ mí， gǒu qiě tōu 'ān， wú suǒ zuò wéi。 suǒ yǐ， chǔ guó hòu qī lì dài tǒng zhì zhě， jiù shì zhè yàng yán zhe duò xìng de guǐ dào huá xià qù， zhōng zhì miè wáng。 dāng rán， chǔ guó zhèng zhì de mòluò shǒu jiù， fēi shǐ zì zhàn guó mò， shí jì shàng zǎo zài chūn qiū wǎn qī jiù yǐ chū xiàn liǎo， tè bié shì duì wú qǐ biàn fǎ cuī cán yǐ lái， yuè lái yuè míng xiǎn， bìng rì yì wán gù。 guān yú zhè diǎn，《 lǚ shì chūn qiū · chá jīn》 jiù yǐ kè zhōu qiú jiàn děng yù yán yú yǐ fěng yù：“ shí yǐ xǐ yǐ， ér fǎ bù xǐ， yǐ cǐ wéi zhì， qǐ bù nán zāi ?”“ jīng guó zhī wéi zhèng， yòu sì yú cǐ。” zhèng zhì shǒu jiù mòluò， bì rán qīng shì rén cái， shèn zhì cuī cán rén cái。 chǔ guó rén cái jǐjǐ， shì wéi gè guó suǒ gōng rèn de。 dàn chǔ guó tǒng zhì jí tuán bù zhēn xī rén cái yě shì hěn chū míng de， zhì shǐ rén cái wài liú， duì chǔ guó zào chéng wēi hài， gù shǐ yòu“ suī chǔ yòu cái， jìn shí yòng zhī” (《 zuǒzhuàn · xiāng gōng 'èr shí liù nián》。 ) zhī shuō。 zhàn guó hòu， zhè zhǒng qíng kuàng gèng jiā yán zhòng， rú rè qíng lái tóu de yì bāng rén wú qǐ cǎn zāo shā hài、 cái huá héng yì、 fù yòu zhèng zhì bào fù de qū yuán bèi biǎn yì， jiù shì zhàn guó shí qī cuī cán rén cái de diǎn xíng shì lì。 zài zhàn guó mò guān xì dào chǔ guó cún wáng de guān jiàn shí kè， chǔ rén lǐ sī rù qín chū móu huà cè， zhù qí yī tǒng zhōng guó， qí shī xún zǐ lái chǔ， què lěng luò yī bàng， jiù bù shì 'ǒu rán de xiàn xiàng。 huáng xiē yǎng kè sān qiān duō rén， què yǎng 'ér bù yòng， zhǐ shì chōng dāng jié dǎng yíng sī de gōng jù hé zhèng zhì zì zhòng de zī běn。 rén cái wài liú jí duì rén cái de cuī cán， yǔ tǒng zhì zhě de“ zhuān yín yì chǐ mí， bù gù guó zhèng” (《 zhàn guó cè · chǔ cè sì》。 ) jié bàn zài yī qǐ， chōng fēn dì bào lù liǎo chǔ guó zhèng zhì de mòluò xìng yǔ fǔ xiǔ xìng。 chǔ rén yuán yòu de“ bì lù lán lǚ” jīng shén xiāo shī liǎo， zhōng yīn bào cán shǒu jué 'ér tuì chū lì shǐ wǔ tái。
　　 qí cì， xǐ chén shī wù。 gōng yuán qián 278 nián yǐng dū shī xiàn hòu， chǔ guó yǐ chū xiàn shēng sǐ cún wáng de wēi jī， qí zhèng zhì zhòng xīn fàng zài hé chù， zhì guān zhòng yào。 lì shǐ biǎo míng， chǔ qǐng xiāng wáng dāng shí dōng táo， bìng xǐ dū yú chén， shì zhòng dà de shī wù。 suǒ wèi“ qín yú yì 'ài zhī sài 'ér gōng chǔ， bù biàn； jiǎ dào yú liǎng zhōu， bèi hán、 wèi gōng chǔ， bù kě” (《 shǐ jì · chūn shēn jūn lièzhuàn》。 )， xì cè shì gāo tán kuò lùn zhī yì， bìng bù fú hé lì shǐ shí jì。 chén shì chǔ guó de zhòng zhèn， zǎo zài chǔ zhuāng、 líng、 huì wáng shí qī biàn yǐ bèi pò ( miè )， qín jì yǐ zhàn lǐng yān、 yǐng， wán quán kě yǐ yán zhe miè chén lù xiàn， suí shí jìn gōng chǔ guó。 dāng shí liǎng zhōu zǎo yǐ chéng wéi yī jù jiāng shī， háo wú shí lì kě yán， hán、 wèi pí bèi bù kān， gēn běn wú fǎ chōng dāng chǔ guó de jūn shì píng zhàng。 chǔ guó yòu yī guàn fèng xíng xī shēng hán、 wèi yǐ qīn qín lù xiàn， yě bù kě néng dé dào huò tuán jié hán、 wèi quán lì bāng zhù hé kàng qín。 gù xǐ chén， wú yì yú zì tóu hǔ kǒu， zhì shēn yú bèi dòng 'áidǎ de jìng dì。 xǐ chén hòu， chǔ guó zài cǐ shàng néng shēng cún sān shí yú nián， zhǐ shì qín miè chǔ、 yī tǒng liù guó shí jī shàng bù chéng shú， bìng fēi xǐ chén zhàn lüè jué cè de zhèng què。 shí jì shàng， chǔ qǐng xiāng wáng zài shī yān、 yǐng hòu， yóu rú jīng gōng zhī niǎo，“ dōng xǐ 'ér bù gǎn xī xiàng” (《 zhàn guó cè · zhōng shān cè》 )， shì cāng cù dōng táo de， bìng wèi yòu guò rèn zhēn yì lùn。 xǐ chén hòu， xīn shén shāo dìng， yòu gē wǔ shēng píng， jìn qíng xiǎng shòu， bù sī tú jìn。
　　 qí sān， qīn qín lù xiàn yǔ xiāo jí“ hé zòng” kàng qín de shī wù。 qín zì shāng yàng biàn fǎ hòu， lì dài tǒng zhì zhě jiù xù yòu miè chǔ、 yī tǒng huán yǔ zhī zhì。 zǎo zài qín wáng chǔ qián yī bǎi yú nián shí， chǔ wēi wáng jiù yì shí dào qín bù kě qīn， bì xū“ hé zòng” kàng qín。 tā zài zòng héng jiā chén shuō hé zòng kàng qín lì hài guān xì hòu shuō：“ guǎ rén zhī guó， xī yǔ qín jiē jìng， qín yòu jǔ bā shǔ、 bìng hàn zhōng zhī xīn。 qín， hǔ láng zhī guó， bù kě qīn yě。 ér hán、 wèi pò yú qín huàn， bù kě yǔ shēn móu， kǒng fǎn rén yǐ rù yú qín， gù móu wèi fā 'ér guó yǐ wēi yǐ。 guǎ rén zì liào， yǐ chǔ dāng qín， wèi kě shèng yān。 nèi yǔ jūn chén móu， bù zú shì yě。 guǎ rén wò bù 'ān xí， shí bù gān wèi， xīn yáo yáo rú xuán jīng， ér wú suǒ zhōng bǎo jīn jūn yù yī tiān xià， ān zhū hóu， cún wēi guó， guǎ rén jǐn fèng shè jì yǐ cóng。” (《 zhàn guó cè · chǔ cè yī》。 ) chǔ huái wáng jí wèi hòu， wàng jì liǎo chǔ wēi wáng qín“ hǔ láng zhī guó， bù kě qīn” de zhè yī yí xùn， yě bù tīng zhāo bì qū yuán děng de yī zài quàn gào， jì bù jī jí“ hé zòng” kàng qín， yòu zhāo zhì dān yáng、 lán tián zhī bài， zuì zhōng kè sǐ yú qín。 chǔ huái wáng xiědejiàoxùn yīnggāi shuō shì gòu shēn kè de， dàn hòu jì zhě chǔ qǐng xiāng wáng、 chǔ kǎo liè wáng hé huáng xiē děng réng zhí mí bù wù， jù qín、 qīn qín、 xiāo jí“ hé zòng”， shèn zhì wèile zì jǐ jiǎo xìng tú cún， jìng bǎ huò shuǐ pō xiàng lín guó， zhōng gū lì wú yuán， bèi dòng 'áidǎ， háo wú qǐ sè。
　　 qí sì， qín de qiáng dà。 rù zhàn guó hòu， suí zhe fēng jiàn jiān bìng zhàn zhēng de jī liè jìn xíng， guān dōng gè guó lì hài guān xì bù yī， hù xiāng gōng fá， zhú bù xuē ruò， xiāo hào dài jīng qín zé bù rán， tā zì shāng yàng biàn fǎ yǐ hòu， shǐ zhōng bǎ jìn jūn zhōng yuán， xiāo miè gè guó wéi zhù yào mù biāo。 wéi dá dào zhè yī mùdì， zài jīng jì shàng， zhù zhòng gǎi gé， bù duàn chōng shí guó lì。 zài zhèng zhì shàng， shí xíng yī xì liè yòu lì yú tǒng yī de zhèng cè， rú zhù zhòng yòng rén， tè bié shì zhòng yòng yòu cái gān de wài bāng rén， cháng qī lái jiān chí shí xíng“ lián héng” cè lüè， zài guān jiàn shí kè， yòu cǎi yòng“ yuǎn jiāo jìn gōng”、 yòng zhòng jīn shōu mǎi gè guó quán chén、 fēn huà hé xuē ruò gè guó zhèng cè， fán cǐ zhǒng zhǒng cè lüè hé zhèng cè， jūn qǔ dé míng xiǎn chéng xiào。 zài jūn shì shàng， zhí xíng jūn gōng zhèng cè， xùn liàn chéng páng dà de yīng yǒng shàn zhàn de jūn duì， jīn tiān shǎn xī lín tóng qín bīng mǎ yǒng kēng suǒ chū tǔ de gè zhǒng bīng mǎ yǒng， chōng fēn xiǎn shì liǎo dāng nián qín guó qiáng dà de jūn shì lì liàng。 zài dì lǐ shàng， qín jū guān zhōng， jìn kě qǔ， tuì kě shǒu， gè guó suī yòu shí kòu guān gōng qín， què wàng 'ér shēng wèi， bù gǎn mào rán jìn jī。 dāng chǔ chù zài shēng sǐ cún wáng de jǐn yào guān tóu， chǔ kǎo liè wáng sǐ、 huáng xiē yù hài， chǔ guó sàng shī liǎo zhèng zhì zhòng xīn， qín zé yíng zhèng qīn zhèng， zhāoqì bó bó。 qín wáng zhèng“ xù liù shì zhī yú liè， zhèn cháng cè 'ér yù yǔ nèi” (《 shǐ jì · qín shǐ huáng běn jì》。“ liù shì” zhǐ qín xiào gōng、 qín huì wén wáng、 qín wǔ wáng、 qín zhāo wáng、 qín xiào wén wáng、 qín zhuāng xiāng wáng。 )， jiā sù liǎo tǒng yī de bù fá。 yī fāng miàn shì qín guó de rì qiáng， lìng yī fāng miàn shì liù guó de rì ruò， gù“ bìng tūn zhàn guó， hǎi nèi wéi yī” de rèn wù， jiù yóu qín wáng zhèng lái wán chéng liǎo。 zōng guān chǔ guó lì shǐ， shāng mò zhōu chū chǔ rén jiàn guó hòu，“ bì lù lán lǚ”， jiān kǔ fèn dǒu， yīng yǒng jìn qǔ， guǎng yòng rén cái， shī xià、 yí zhī cháng， shì chōng mǎn shēng jī bó bó、 xiàng shàng de。 chūn qiū shí dài de chuàng lì xiàn zhì、 gāo yǎn shū tǔ tián hé zhàn guó qián qī de wú qǐ biàn fǎ， dōushì fù yòu chuàng zào xìng de biàn gé， shǐ chǔ guó yī dù chū xiàn liǎo fán róng fù qiáng de jú miàn。 dàn kě xī de shì zhè zhǒng jìn qǔ chuàng xīn jīng shén， zhú jiàn 'àn dàn shī sè， zhì zhàn guó mò zhū dài， tān tú xiǎng shòu， gǒu qiě tōu 'ān， zài jī liè de zhēng duó zhōng wú suǒ zuò wéi， zhōng bù kě bì miǎn dì chén lún xià qù， zhí zhì miè wáng。 chǔ guó suī wáng， rán 'ér chǔ rén cháng qī níng jù de fèn fā tú qiáng、 yǒng yú jìn qǔ de chuàng yè jīng shén， juàn liàn gù tǔ、 bào xiào zú guó de 'ài guó jīng shén， bó cǎi zhòng cháng、 wèiwǒ suǒ yòng de gé xīn jīng shén， jiǎo tà shí dì、 shí shì qiú shì de wù shí jīng shén， zé shì chuí shì qiān qiū， yǒng fàng guāng máng de。 chǔ rén chuàng zào de guāng huī càn làn de jīng chǔ wén huà， shì zhān gài bǎi dài、 liú zé wàn shì de， tā bì rán chéng wéi rén lèi wén huà shǐ shàng de wú jià zhī bǎo。
　　 shí、“ chǔ suī sān hù， wáng qín bì chǔ”
　　 chǔ guó suī wáng， dàn chǔ rén chuán tǒng de 'ài guó jīng shén shì hěn chì liè de。 jù《 shǐ jì · xiàng yǔ běn jì》 zài， zǎo zài chǔ huái wáng kè sǐ yú qín shí， chǔ nán gōng jiù shuō guò：“ chǔ suī sān hù， wáng qín bì chǔ。” chǔ wáng hòu shí sì nián， yóu yú qín wáng cháo“ fù liǎn yù zhòng， shù yáo wú jǐ” (《 shǐ jì · lǐ sī liè wěi》 )， yòu xíng“ fán xíng yán zhū”《 shǐ jì · qín shǐ huáng běn jì》。 ) zhī zhèng， rén mín dà zhòng shí zài huó bù xià qù， zhōng yú bào fā liǎo zhōng guó lì shǐ shàng dì yī cì yǐ chǔ rén wéi zhù tǐ de quán guó xìng de rén mín dà qǐ yì。
　　 gōng yuán qián 209 nián ( qín 'èr shì yuán nián， chǔ yǐn wáng chén shèng ( gōng yuán qián 208 nián， chén shèng zú hòu， lǚ chén zàng chén shèng yú dàng， shì wéi yǐn wáng。 ) yuán nián )， qín wáng cháo zhēng fā“ lǘ zuǒ” ( pín mín， yīn jū xiāng lǐ zhī zuǒ， gù chēng“ lǘ zuǒ” ) jiǔ bǎi rén shù shǒu yú yáng ( jīn běi jīng yú yáng )， tā men zhì qí xiàn dà zé xiāng ( jīn 'ān huī sù xiàn xī nán ) shí， tiān xià dà yǔ， dào lù bù tōng， gū jì bù néng 'àn qī dào dá， àn qín fǎ， shī qī jiē zhǎn。 chǔ rén chén shèng ( zì shè， yáng chéng rén。 yáng chéng， jīn hé nán dēng fēng dōng nán ) yǔ wú guǎng ( zì shū， yáng xià rén。 yáng xià， jīn hé nán tài kāng ) shāng yì， wáng yì sǐ， jǔ dà jì yì sǐ， yú shì yòng“ yú fù dān shū”、“ gōu huǒ hú míng” zhì zào qǐ yì yú lùn：“ dà chǔ xīng， chén shèng wáng。” dāng jí shā sǐ yā sòng de jiàngwèi， jiē gān 'ér qǐ。 tā men yǐ chǔ jiāng xiàng yàn hé qín gōng zǐ fú sū de míng yì， wéi tiān xià chàng， zhù tán wéi méng， chēng dà chǔ。 qǐ yì qún zhòng shǒu xiān gōng xià dà zé xiāng， bìng jìn 'ér gōng zhàn liǎo qí xiàn jí qí zhōu wéi dì qū。 rán hòu shuài zhòng gōng xià liǎo chén ( jí chén yǐng， jīn hé nán huái yáng )， yǐ yōng bīng shù wàn。 chén shèng chēng wáng， yǐ wú guǎng wéi jiǎ wáng， guó hào“ zhāng chǔ” ( zhāng dà chǔ guó zhī yì )。
　　 chén shèng shǒu nán，“ yī fū dà hū， tiān xià xiǎng yìng” (《 hàn shū · jiǎ shān chuán》 )， líng ( jīn jiāng sū sù qiān dōng nán ) rén qín jiā、 [ jīn zhì ]( jīn jiāng sū pèi xiàn jìng ) rén dǒng xiè、 fú lí ( jīn 'ān huī sù xiàn fú lí jí ) rén zhū jī shí、 xú ( jīn jiāng sū sì hóng nán ) rén dīng jí、 xià xiāng ( jīn jiāng sū sù qiān xī ) rén、 chǔ guó míng jiāng xiàng yàn zhī zǐ xiàng liáng yǔ zhí xiàng jí ( zì yǔ )、 chāng yì ( jīn shān dōng jīn xiāng xī běi ) rén péng yuè、 liù ( jīn 'ān huī liù 'ān běi ) rén yīng bù、 dōng yáng ( jīn 'ān huī xū yí jìng ) rén chén yīng、 pèi ( jīn jiāng sū pèi xiàn ) rén liú bāng děng fēn qǐ xiǎng yìng， lì jí huì chéng liǎo yǐ chǔ rén wéi zhù tǐ de bō lán zhuàng kuò de rén mín dà qǐ yì de làng cháo。 chén shèng zhàn chén hòu， jí yǐ wú guǎng xī gōng xíng yáng， yǐ céng“ shì chūn shēn jūn” de“ chén zhī xián rén” zhōu wén shuài zhòng jìn gōng guān zhōng。 zhōu wén shōu jí yán tú yì jūn shù shí wàn rén， yuè guò hán gǔ guān， yī jǔ jìn zhì xì ( jīn shǎn xī lín tóng dōng )， gěi qín wáng cháo yǐ chén zhòng de dǎ jī。
　　 yóu yú chén shèng、 wú guǎng shì shǒu jǔ yì qí， jīng yàn bù zú， yòu yīn zài qǐ yì de làng cháo zhōng， ní shā jù xià， yú lóng hùn zá， yī xiē jiù guì zú、 jiù shì lì yě chéng jī qǐ bīng， gē jù chēng wáng， qín wáng cháo zǔ zhì bīng lì fǎn pū， tóng nián dǐ zhōu wén bīng bài zì shā， wú guǎng、 chén shèng yòu xiāng jì bèi hài， qǐ yì dǒu zhēng zāo dào liǎo zhòng dà de cuò zhé。 rán 'ér， qí tā gè dì chǔ rén qǐ yì dǒu zhēng réng gāo jǔ“ fá wú dào， zhū bào qín” (《 shǐ jì · chén shè shì jiā》。 ) de qí zhì， jì xù jiān chí dǒu zhēng xià qù。
　　 chén shèng zú qián， qín jiā shā chén shèng jiān jūn wǔ píng jūn pàn， zì lì wéi dà sī mǎ。 cì nián ( gōng yuán qián 208 nián ) chū dé zhī chén shèng sǐ， lì chǔ guó guì zú jǐng jū wéi chǔ wáng， jū liú ( jīn jiāng sū pèi xiàn dōng nán )。 liú bāng lǐng zhòng fù liú， tóu chǔ wáng jǐng jū， shí qín bīng yǐ zhì dàng jùn， liú bāng jí xī xiàng jī qín， xiān bài hòu shèng， gōng zhàn liǎo dàng chéng， shōu biān qín bīng liù qiān， yòu chéng shèng gōng kè xià yì ( jīn 'ān huī dàng shān )。
　　 yuán chén shèng bù jiāng zhào píng ( guǎng líng rén。 guǎng líng， jīn jiāng sū yáng zhōu běi shǔ shān )， qín mìng dōng xià fā zhǎn， huò zhī chén shèng bài wáng， jí dù jiāng jiǎ jiè chén wáng de mìng lìng， bài xiàng liáng wéi“ zhāng chǔ” de shàng zhù guó ( shàng zhù guó， yuán chǔ guó zhì， shì tǒng lǐng jūn duì de zuì gāo jiànglǐng )， shǐ zhī yǐn bīng xī jī qín。 jiù zài liú bāng qǔ xià yì bù jiǔ， xiàng liáng yì yǐ dù jiāng xī shàng。 chén yīng、 yīng bù、 pú jiāng jūn、 lǚ chén děng xiāng jì shuài bù lái guī fù， xiàng liáng jūn duì hěn kuài fā dào liù、 qī wàn rén， zhè nián ( gōng yuán qián 208 nián ) sì yuè， jūn zhù xià pī ( jīn jiāng sū sù qiān xī běi )。 qí shí， zhù liú de qín jiā、 jǐng jū chén bīng yú péng chéng ( jīn jiāng sū xú zhōu ) dōng， zǔ náo xiàng liáng xī jī qín， xiàng liáng rèn wéi qín jiā bèi pàn chén wáng 'ér lì jǐng jū， dà nì bù dào， suì fā bīng yī jǔ jī kuì liǎo qín jiā， jǐng jū zì shā。 kě jiàn xiàng liáng shì zhōng yú zhāng chǔ zhèng quán de， wéi hù liǎo yì jūn de tǒng yī。 xiàng liáng shōu biān liǎo qín jiā jūn duì hòu， jìn jūn zhì xuē ( jīn shān dōng téng xiàn dōng nán )， yǐ yōng jūn shí duō wàn rén liǎo。 liú bāng yì lǐng jūn lái fù。
　　 liù yuè， xiàng liáng què zhī chén shèng yǐ zú， zài xuē zhào jí qǐ yì jūn jiànglǐng yì shì， yǐ chóngjiàn zhèng quán， jì xù dǒu zhēng xià qù。 nián yǐ qī shí de fàn zēng ( jū [ cháo fù ] rén。 jū [ cháo fù ]， jīn 'ān huī cháo xiàn dōng nán ) yǐ wéi chén shèng shī bài zài yú bù lì chǔ hòu 'ér zì lì， yǐn yòng“ chǔ suī sān hù， wáng qín bì chǔ” zhī yǔ， quàn xiàng liáng lì chǔ huái wáng zhī hòu。 xiàng liáng tóng yì， zài mín jiān qiú dé chǔ huái wáng sūn xióng xīn， lì qí wéi wáng， réng chēng chǔ huái wáng。 xiàng liáng zì hào wǔ xìn jūn， yǐ chén yīng wéi shàng zhù guó， fēng yīng bù wéi dāng yáng jūn， xiàng yǔ wéi lǔ gōng， liú bāng wéi pèi gōng。 dìng dū yú xū yí ( jīn 'ān huī xū yí )， huī fù liǎo chǔ guó。
　　 xuē zhī huì， lì lái bèi shì wéi yī cì quán miàn de fù bì xíng dòng。 qí shí， tā què cóng yī gè fāng miàn fǎn yìng liǎo chǔ rén niàn zǔ 'ài guó zhī qíng。 xiàng liáng shì xiàng yàn zhī zǐ，“ jīn jūn qǐ jiāng dōng， chǔ féng wǔ zhī jiāng jiē zhēng fù jūn zhě， yǐ jūn shì shì chǔ jiāng， wéi néng fù lì chǔ zhī hòu” (《 shǐ jì · xiàng yǔ běn jì》 )， bèi chǔ rén shì wéi néng huī fù chǔ guó de dé lì rén wù。 chǔ huái wáng shì bèi piàn rù qín sǐ de， dāng shí chǔ rén jiù hěn tóng qíng tā，“ rú bēi qīn qī”。 bēi chǔ huái wáng zhī sǐ， jiù shì hòu lái bēi chǔ guó zhī wáng。 suǒ yǐ xiàng liáng hé yì jūn jiànglǐng men lì chǔ huái wáng zhī hòu， bìng réng chēng chǔ huái wáng， biǎo xiàn liǎo chǔ rén bù wàng zǔ yè jiù guó， jué xīn tuī fān qín wáng cháo， shì chǔ rén gù yòu de niàn zǔ 'ài guó jīng shén de chéng jì yǔ fā yáng。
　　 xuē zhī huì hòu， xiàng liáng gè lù yì jūn jì chéng chén shèng、 wú guǎng yí zhì， jì xù yǔ qín jūn bó shā， qǔ dé liǎo yī xì liè de shèng lì。 bā yuè， yóu yú xiàng liáng qīng dí， bèi qín zhāng hán dà bài yú dìng táo ( jīn shān dōng dìng táo xī běi )， xiàng liáng zhèn wáng。 xiàng yǔ、 liú bāng děng wéi liǎo bǎo cún shí lì， suí chǔ huái wáng xīn qiān dū yú péng chéng。
　　 jiǔ yuè， zhāng hán dù hé běi shàng jī zhào， wéi zhào wáng xiē yú jù lù ( jīn hé běi píng xiāng xī nán )。 zhào xiàng chǔ děng qiú yuán， chǔ huái wáng xīn zhào kāi liǎo jǐn jí jūn shì huì yì， zuò chū liǎo xī rù guān、 běi jiù zhào de zhèng què jué cè。 jué dìng fēn bīng liǎng lù， běi lù yóu sòng yì、 xiàng yǔ、 fàn zēng děng lǐng bīng běi shàng jiù zhào； lìng yī lù yóu liú bāng lǐng bīng xī rù guān zhōng， zhí dǎo qín dū xián yáng。 chǔ huái wáng xīn bìng yǔ zhū jiāng yuē dìng：“ xiān rù dìng guān zhōng zhě wáng zhī。” (《 shǐ jì · xiàng yǔ běn jì》。 ) shí yī yuè， sòng yì lǐng jūn jìn zhì 'ān yáng ( jīn shān dōng cáo xiàn dōng )， liú sì shí liù rì bù jìn。 qí shí， tiān hán dà yǔ， shì zú dòng jī。 xiàng yǔ fèn 'ér shā sòng yì， chǔ huái wáng xīn suì yǐ xiàng yǔ wéi shàngjiàng jūn， tǒng shuài běi lù jiù zhào dà jūn， xiàng yǔ yú shì“ wēi zhèn chǔ guó， míng wén zhū hóu” ( tóng shàng。） shí 'èr yuè， xiàng yǔ shuài jūn xī dù zhāng shuǐ， mìng lìng“ jiē chén chuán， pò fǔ zèng。 shāo lú shè， chí sān rì liáng， yǐ shì shì zú bì sǐ， wú yī hái xīn” ( tóng shàng。） chǔ jūn hū shēng dòng tiān， wú bù yǐ yī dāng shí， fán jīng jiǔ zhàn， dà pò qín jūn， zhāng hán bài táo， jù lù zhī wéi suì jiě。 xiàng yǔ pò qín jūn hòu， zhū hóu jiāng rù yuán mén， mò gǎn yǎng shì， xiàng yǔ zì cǐ shǐ wéi zhū hóu shàngjiàng jūn。 jù lù zhī zhàn shì cuī huǐ bào qín de jué dìng xìng zhàn yì。 tā jiān miè liǎo qín bīng sān shí yú wàn， yòu lì dì zhī yuán liǎo liú bāng xī rù guān zhōng de zhàn lüè xíng dòng， wéi zuì zhōng miè qín diàn dìng liǎo jī chù qīng rén wáng yuán píng lùn shuō：“ shǒu nán zhě chén shè， miè qín zhě xiàng wáng yě； rù guān zhě suī pèi gōng， miè qín zhě xiàng wáng yě。” ( wáng yuán《 jū yè táng wén jí · xiàng yǔ lùn》。 ) xiàng yǔ de gōng láo shì bù kě mó miè de。
　　 zài cǐ tóng shí， liú bāng lǐng jūn xī jìn， yán tú niǎn zhuǎn gōng kè chéng wǔ ( jīn shān dōng chéng wǔ )、 lì ( jīn hé nán xià yì )、 gāo yáng ( jīn hé nán qǐ xiàn jìng )、 chén liú ( jīn hé nán kāi fēng dōng nán )、 bái mǎ ( jīn hé nán huá xiàn dōng běi )、 yíng chuān ( jīn hé nán yǔ xiàn )、 nán yáng ( jīn hé nán nán yáng )、 hú yáng ( jīn hé nán táng hé nán )、 xī xiàn ( jīn hé nán xī xiá )， zhí dǐ dān shuǐ， qīng qǔ wǔ guān ( jīn shǎn xī shāng xiàn dōng )。
　　 wǔ guān shī shǒu， guān zhōng zhèn dòng。 zhào gāo bī qín 'èr shì zì shā， lì zǐ yīng ( fú sū zǐ )， biǎn hào qín wáng， pài rén yǔ liú bāng tán pàn，“ yuē fēn guān zhōng” (《 shǐ jì · gāo zǔ běn jì》。） liú bāng bù yǔn， shuài jūn jìn dǐ guān ( yòu míng lán tián guān， jīn shǎn xī lán tián dōng nán )。 cì nián ( gōng yuán qián 206 nián ) chū， liú bāng shuài dà jūn gōng zhì [ shuǐ bà ] shàng ( jīn xī 'ān dōng nán )， qín wáng zǐ yīng sù chē、 bái mǎ， fèng tiān zǐ xǐ fú， zài zhǐ dào ( tíng míng， dì zài jīn xī 'ān dōng běi ) bàng yíng jiàng。 zhì cǐ， tǒng yī liù guó jǐn shí sì nián de qín wáng cháo， yòu wéi yǐ chǔ rén wéi zhù tǐ de quán guó rén mín dà qǐ yì suǒ cuī huǐ。 yuán lái chǔ rén de“ chǔ suī sān hù， wáng qín bì chǔ” zhī shuō， guǒ rán shí xiàn。 wù yōng zhì yí， qín wáng zhèng yī tǒng huán yǔ、 chuàng jiàn zhōng yāng jí quán de fēng jiàn guó jiā zhī gōng， shì yǒng chuí shǐ bó de， rán qí cán bào tǒng zhì， yòu zǔ 'ài liǎo lì shǐ de qián jìn， gù chǔ rén shǒu xiān fā dòng de dà qǐ yì， tuī fān liǎo qín wáng cháo， qí gōng yě shì bù kě méi de。 cóng chén shèng、 wú guǎng zhì xiàng yǔ、 liú bāng gāo jǔ de“ fá wú dào， zhū bào qín” de qí zhì， yǐn dǎo rén men yī dài yòu yī dài yīng yǒng dì jìn xíng fǎn kàng yā pò bō xuē de dǒu zhēng， pǔ xiě chū yī yè yòu yī yè de yīng xióng piān zhāng。
　　 qín wáng hòu， liú bāng yǔ xiàng yǔ yòu jīng lì liǎo sì nián nèi zhàn ( shǐ chēng chǔ hàn zhàn zhēng )， zhì gōng yuán qián 202 nián， liú bāng zuì zhōng jiàn lì qǐ liǎo hàn wáng cháo。 rú guǒ shuō， qín wáng zhèng zhǐ shì cóng jūn shì shàng wán chéng liǎo yī tǒng liù guó shì yè， liú bāng suǒ jiàn lì de hàn wáng cháo zé zài wén huà sī xiǎng shàng、 zhèng zhì shàng、 jīng jì shàng hé jūn shì shàng zhēn zhèng shí xiàn liǎo quán guó dà tǒng yī de jú miàn。 cóng cǐ， zhōng guó yǐ hàn zú wéi zhù tǐ de zhōng huá mín zú dà jiā tíng jí qí jiàn lì de yī tǒng dà guó， shǐ zhōng yì lì zài shì jiè dōng fāng， rèn hé réndōu dòng yáo bù liǎo tā。 cóng zhè diǎn kàn， chǔ rén suǒ liú xià de fēng gōng wěi jì shì guāng zhào qiān qiū wàn dài de， yǒng chuí bù xiǔ。



   我读累了，想听点音乐或者请来支歌曲！
    
<< qiányīzhānghuí   hòuyīzhānghuí >>   
biàn yánxù yán
dì yī zhāng chǔ rén de zǎo qī lì shǐ yǔ wén huàdì 'èr zhāng shāng zhōu shí qī chǔ guó de jiàn lì yǔ fā zhǎn
dì sān zhāng chūn qiū shí qī chǔ guó de jué qǐdì sì zhāng chǔ chéng、 mù wáng zhēng bà zhōng yuán
dì wǔ zhāng chǔ zhuāng wáng lì wēi dìng bàdì liù zhāng jìn、 chǔ bìng bà yǔ mǐ bīng
dì qī zhāng wú pò yǐng yǔ chūn qiū mò chǔ guó de fù xīngdì bā zhāng chūn qiū shí qī chǔ guó shè huì jīng jì de fā zhǎn hé fēng jiàn shēng chǎn guān xì de chǎn shēng
dì jiǔ zhāng chūn qiū shí qī chǔ guó wén huà de fā zhǎndì shí zhāng zhàn guó chū chǔ guó de nèi wài xíng shì yǔ wú qǐ biàn fǎ
dì shí yī zhāng chǔ xuān、 wēi wáng tǒng zhì shí qī chǔ guó de dǐng shèngdì shí 'èr zhāng zhàn guó zhōng hòu qī chǔ guó de zhú bù shuāi luò
dì shí sān zhāng chǔ guó de bài wángdì shí sì zhāng zhàn guó shí qī chǔ guó jīng jì de xùn sù fā zhǎn
dì shí wǔ zhāng zhàn guó shí qī chǔ guó wén huà de zhòng dà chéng jiùdì shí liù zhāng chǔ guó mín zú guān xì

pínglún (0)