bǎi kē shū míng : zhōng guó shū míng : dì zhì : gōng chéng cèliáng : jiàn zhù > cèliáng xué



nínshìfǒuzàixúnqiú： 测量 测量学 测量学范畴 gèngduōjiéguǒ...

mùlù ·No. 1 ·No. 2 ·cèliáng xué de chǎn shēng · cèliáng xué （ Surveying) de dìng yì ·cèliáng xué de fā zhǎn yǔ zuò yòng · cèliáng xué zài gōng chéng jiàn shè zhōng de zuò yòng ·bǎi kē cí diǎn ·yīngwénjièshì ·xiàngguāncí ·bāo hán cí ·gèngduōjiéguǒ... No. 1 　　yán jiū rú hé cè dìng dì miàn diǎn de píng miàn wèi zhì hé gāo chéng， jiāng dì qiú biǎo miàn de dì xíng jí qí tā xìn xī cè huì chéng tú， yǐ jí què dìng dì qiú de xíng zhuàng、 dà xiǎo děng de kē xué。 bāo kuò dà dì cèliáng xué 、 pǔ tōng cèliáng xué 、 shè yǐng cèliáng xué 、 gōng chéng cèliáng xué 、 zhòng lì cèliáng xué hé hǎi yáng cèliáng xué děng。 yóu yú rén zào dì qiú wèi xīng de fā shè hé yáo gǎn jì shù de yìng yòng， dà dà cù jìn liǎo cèliáng xué de fā zhǎn。 No. 2 　　yán jiū hé cè dìng dì qiú biǎo miàn gè gè bù fēn de wèi zhì、 miàn jī、 xíng zhuàng、 jù lí děng de kē xué。 cèliáng de jiēguǒ yìng yòng zài huì zhì dì tú、 gōng chéng jiàn zhù hé qí tā kē xué jì shù shàng。 cèliáng xué de chǎn shēng 　　shēng chǎn、 shēng huó de xū yào yǐ jí jiàn zhù、 nóng tián、 shuǐ lì jiàn shè děng 　　 gōng yuán qián 'èr shí qī shì jì jiàn shè de 'āi jí dà jīn zì tǎ， qí xíng zhuàng yǔ fāng xiàng dōuhěn zhǔn què， shuō míng dāng shí yǐ yòu fàng yàng de gōng jù hé fāng fǎ。 　　 wǒ guó 'èr qiān duō nián qián de xià shāng shí dài， wèile zhì shuǐ kāi shǐ liǎo shuǐ lì gōng chéng cèliáng gōng zuò。 sī mǎ qiān zài《 shǐ jì》 zhōng duì xià yǔ zhì shuǐ yòu zhè yàng de miáo shù： “ lù xíng chéng chē， shuǐ xíng chéng chuán， ní xíng chéng qiào， shān xíng chéng niǎn（ jú）， zuǒ zhǔn shéng， yòu guīju、 zài sì shí， yǐ kāi jiǔ zhōu， tōng jiǔ dào， bēi jiǔ zé， dù jiǔ shān。 ” suǒ jì lù de shì dāng shí de gōng chéng kān cè qíng jǐng， zhǔn shéng hé guīju jiù shì dāng shí suǒ yòng de cèliáng gōng jù， zhǔn shì kě kuí（ kiu） píng de shuǐ zhǔn qì， shéng shì zhàngliáng jù lí de gōng jù， guī shì huà yuán de qì jù， jǔ zé shì yī zhǒng kě dìng píng、 cè cháng dù、 gāo dù、 shēn dù hé huà yuán huà jǔ xíng de tōng yòng cèliáng yí qì。 zǎo qī de shuǐ lì gōng chéng duō wéi hé dào de shū dǎo， yǐ lì fáng hóng hé guàn gài， qí zhù yào de cèliáng gōng zuò shì què dìng shuǐ wèi hé dī bà de gāo dù。 qín dài lǐ bīng fù zǐ lǐng dǎo xiū jiàn dedōu jiāng yàn shuǐ lì shū niǔ gōng chéng， céng yòng yī gè shí tóu rén lái biāo dìng shuǐ wèi， dāng shuǐ wèi chāo guò shí tóu rén de jiān shí， xià yóu jiāng shòu dào hóng shuǐ de wēi xié； dāng shuǐ wèi dī yú shí tóu rén de jiǎo bèi shí， xià yóu jiāng chū xiàn gān hàn。 zhè zhǒng biāo dìng shuǐ wèi de bàn fǎ yǔ xiàn dài shuǐ wèi cèliáng de yuán lǐ wán quán yī yàng。 běi sòng shí shěn kuò wèile zhì lǐ biàn qú， cè dé“ jīng shī zhī dì bǐ sì zhōu fán gāo shí jiǔ zhàng sì chǐ bā cùn liù fēn”， shì shuǐ zhǔn cèliáng de jiēguǒ。 1973 nián cóng cháng shā mǎ wáng duī hàn mù chū tǔ de dì tú bāo kuò liǎo dì xíng tú、 zhù jūn tú hé chéng yì tú sān zhǒng， bù jǐn suǒ biǎo shì de nèi róng xiāng dāng fēng fù， huì zhì jì shù yě fēi cháng shú liàn， zài yán sè shǐ yòng、 fú hào shè jì、 nèi róng fēn lèi hé jiǎn huà děng fāng miàn dū dá dào liǎo hěn gāo shuǐ píng， shì mù qián shì jiè shàng fā xiàn de zuì zǎo de dì tú， zhè yǔ dāng shí cè huì shù de fā dá fēn bù kāi。 　　 gōng yuán qián shí sì shì jì， zài yòu fā lā dǐ hé yǔ ní luó hé liú yù céng jìn xíng guò tǔ dì biān jiè de huàfēn cèliáng。 wǒ guó de dì jí guǎn lǐ hé tǔ dì cèliáng zuì zǎo chū xiàn zài yīn zhōu shí qī， qín、 hàn guò dù dào sī tián zhì。 suí táng shí xíng jūn tián zhì， jiàn lì hù jí cè。 sòng cháo 'àn xiāng dēng jì hé qīng zhàng tǔ dì， chū xiàn dì kuài tú。 dào liǎo míng cháo hóng wǔ sì nián， quán guó jìn xíng tǔ dì dà qīng chá hé kān zhàng， biān zhì de yú lín tú cè， shì shì jiè zuì zǎo de dì jí tú cè。 　　 jūn shì、 jiāo tōng yùn shū de xū yào ---- lǚ xíng、 háng hǎi děng 　　 gōng chéng cèliáng xué de fā zhǎn yě shòu dào liǎo zhàn zhēng de cù jìn。 zhōng guó zhàn guó shí qī xiū zhù de wǔ dào， gōng yuán qián 210 nián qín shǐ huáng xiū jiàn de“ qiàn shān yīn gǔ， qiān bā bǎi lǐ” zhí dào， gǔ luó mǎ gòu zhù de bīng dào， yǐ jí gōng yuán qián 218 nián 'ōu zhōu xiū jiàn de tōng xiàng yì dà lì de“ hàn ní bō tōng dào” děng， dōushì zhù míng de jūn yòng dào lù。 xiū jiàn zhōng yìng yòng liǎo cèliáng gōng jù jìn xíng dì xíng kān cè、 dìng xiàn cèliáng hé suì dào dìng xiàng kāi wā cèliáng。 　　 táng dài lǐ quán zhǐ chū“ yǐ shuǐ zuǒ gōng zhě qiáng， ……， xiān shè shuǐ píng cè qí gāo xià， kě yǐ piào chéng， guàn jūn， jìn yíng， bài jiāng yě”， shuō míng liǎo cèliáng dì shì gāo dī duì jūn shì chéng bài de zuò yòng。 zhōng huá mín zú wěi dà xiàng zhēng de wàn lǐ cháng chéng xiū jiàn yú qín hàn shí qī， zhè yī guī mó jù dà de fáng yù gōng chéng， cóng zhěng tǐ bù jú dào xiū zhù， dū jìn xíng liǎo xiáng xì de kān chá cèliáng hé shī gōng fàng yàng gōng zuò。 　　 wǒ guó de cǎi kuàng yè shì shì jiè shàng fā zhǎn zuì zǎo de guó jiā， zài gōng yuán qián 'èr qiān duō nián de huáng dì shí dài jiù yǐ kāi shǐ yìng yòng jīn shǔ rú tóng qì、 tiě qì děng， dào liǎo zhōu dài jīn shǔ gōng jù yǐ pǔ biàn yìng yòng。 jù《 zhōu lǐ》 jìzǎi， zài zhōu cháo yǐ jiàn lì liǎo zhuān mén de cǎi kuàng bù mén， kāi cǎi shí hěn zhòng shì kuàng tǐ xíng zhuàng， bìng shǐ yòng kuàng chǎn dì zhì tú lái biàn bié kuàng chǎn de fēn bù。 　　 wǒ guó sì dà fā míng zhī yī de zhǐ nán zhēn， cóng sī nán、 zhǐ nán yú suàn qǐ， yòu 'èr qiān duō nián de lì shǐ， duì kuàng shān cèliáng hé qí tā gōng chéng kān cè yòu hěn dà de gòng xiàn。 zài guó wài， yì dà lì dū líng bǎo cún yòu gōng yuán qián shí wǔ shì jì de jīn kuàng hàngdào tú。 gōng yuán qián shí sān shì jì 'āi jí yě yòu 'àn bǐ lì suō xiǎo de hàngdào tú。 gōng yuán qián yī shì jì， xī là xué zhě gé luó · yà lǐ shān dé lǐ sī jī duì dì xià cèliáng hé dìng xiàng jìn xíng liǎo xù shù。 dé guó zài kuàng shān cèliáng fāng miàn yòu hěn dà gòng xiàn， 1556 nián gé · ā gé lǐ kē lā chū bǎn de《 cǎi kuàng yǔ yě jīn》 yī shū， zhuān mén lùn shù liǎo kāi cǎi zhōng yòng luó pán cèliáng jǐng xià hàngdào de yī xiē wèn tí。 cèliáng xué （ Surveying) de dìng yì 　　dìng yì : 　　 cèliáng xué shì yán jiū duì dì qiú zhěng tǐ jí qí biǎo miàn hé wài céng kōng jiān zhōng de gè zhǒng zì rán hé rén zào wù tǐ shàng yǔ dì lǐ kōng jiān fēn bù yòu guān de xìn xī jìn xíng cǎi jí chǔlǐ、 guǎn lǐ、 gēngxīn hé lì yòng de kē xué hé jì shù。 　　 tā de zhù yào rèn wù yòu sān gè fāng miàn： 　　 yī shì yán jiū què dìng dì qiú de xíng zhuàng hé dà xiǎo， wéi dì qiú kē xué tí gōng bì yào de shù jù hé zī liào； 　　 èr shì jiāng dì qiú biǎo miàn de dì wù dì mào cè huì chéng tú； 　　 sān shì jiāng tú zhǐ shàng de shè jì chéng guǒ cè shè zhì xiàn chǎng。 　　 dà dì cèliáng xué (Geodesy) 　　 shì yán jiū hé què dìng dì qiú xíng zhuàng、 dà xiǎo、 zhòng lì chǎng、 zhěng tǐ yǔ jú bù yùn dòng hé dì biǎo miàn diǎn de jǐ hé wèi zhì yǐ jí tā men de biàn huà de lǐ lùn hé jì shù de xué kē。 qí jī běn rèn wù shì jiàn lì guó jiā dà dì kòng zhì wǎng， cè dìng dì qiú de xíng zhuàng、 dà xiǎo hé zhòng lì chǎng， wéi dì xíng cè tú hé gè zhǒng gōng chéng cèliáng tí gōng jī chǔ qǐ suàn shù jù； wéi kōng jiān kē xué、 jūn shì kē xué jí yán jiū dìqiào biàn xíng、 dì zhèn yù bào děng tí gōng zhòng yào zī liào。 àn zhào cèliáng shǒu duàn de bù tóng， dà dì cèliáng xué yòu fēn wéi cháng guī dà dì cèliáng xué 、 wèi xīng dà dì cèliáng xué jí wù lǐ dà dì cèliáng xué děng。 　　 dì tú zhì tú xué (Cartography) 　　 shì yán jiū mó nǐ hé shù zì dì tú de jī chǔ lǐ lùn、 shè jì、 biān huì、 fù zhì de jì shù、 fāng fǎ yǐ jí yìng yòng de xué kē。 tā de jī běn rèn wù shì lì yòng gè zhǒng cèliáng chéng guǒ biān zhì gè lèi dì tú， qí nèi róng yī bān bāo kuò dì tú tóu yǐng、 dì tú biān zhì、 dì tú zhěng shì hé dì tú zhì yìn děng fēn zhī。 　　 shè yǐng cèliáng yǔ yáo gǎn 　　(Photogrammetryandremotesensing) 　　 shì yán jiū lì yòng diàn cí bō chuán gǎn qì huò qǔ mù biāo wù de yǐng xiàng shù jù， cóng zhōng tí qǔ yǔ yì hé fēi yǔ yì xìn xī， bìng yòng tú xíng、 tú xiàng hé shù zì xíng shì biǎo dá de xué kē。 qí jī běn rèn wù shì tōng guò duì shè yǐng xiàng piàn huò yáo gǎn tú xiàng jìn xíng chǔlǐ、 liàng cè、 jiě yì， yǐ cè dìng wù tǐ de xíng zhuàng、 dà xiǎo hé wèi zhì jìn 'ér zhì zuò chéng tú。 gēn jù huò dé yǐng xiàng de fāng shì jí yáo gǎn jù lí de bù tóng， běn xué kē yòu fēn wéi dì miàn shè yǐng cèliáng xué ， háng kōng shè yǐng cèliáng xué hé háng tiān yáo gǎn cè liàng děng。 　　 gōng chéng cèliáng xué (Engineeringsurveying) 　　 dìng yì yī： gōng chéng cèliáng xué shì yán jiū gè xiàng gōng chéng zài guī huá shè jì、 shī gōng jiàn shè hé yùn yíng guǎn lǐ jiē duàn suǒ jìn xíng de gè zhǒng cèliáng gōng zuò de xué kē。 　　 gè xiàng gōng chéng bāo kuò： gōng yè jiàn shè、 tiě lù、 gōng lù、 qiáo liáng、 suì dào、 shuǐ lì gōng chéng、 dì xià gōng chéng、 guǎn xiàn（ shū diàn xiàn、 shū yóu guǎn） gōng chéng、 kuàng shān hé chéng shì jiàn shè děng。 yī bān de gōng chéng jiàn shè fēn wéi guī huá shè jì、 shī gōng jiàn shè hé yùn yíng guǎn lǐ sān gè jiē duàn。 gōng chéng cèliáng xué shì yán jiū zhè sān jiē duàn suǒ jìn xíng de gè zhǒng cèliáng gōng zuò。 　　 dìng yì 'èr： gōng chéng cèliáng xué zhù yào yán jiū zài gōng chéng、 gōng yè hé chéng shì jiàn shè yǐ jí zī yuán kāi fā gè gè jiē duàn suǒ jìn xíng de dì xíng hé yòu guān xìn xī de cǎi jí hé chǔlǐ， shī gōng fàng yàng、 shè bèi 'ān zhuāng、 biàn xíng jiān cè fēn xī hé yù bào děng de lǐ lùn、 fāng fǎ hé jì shù， yǐ jí yán jiū duì cèliáng hé gōng chéng yòu guān de xìn xī jìn xíng guǎn lǐ hé shǐ yòng de xué kē， tā shì cè huì xué zài guó mín jīng jì hé guó fáng jiàn shè zhōng de zhí jiē yìng yòng。 　　 dìng yì sān： gōng chéng cèliáng xué shì yán jiū dì qiú kōng jiān（ bāo kuò dì miàn、 dì xià、 shuǐ xià、 kōng zhōng） zhōng jù tǐ jǐ hé shí tǐ de cèliáng miáo huì hé chōu xiàng jǐ hé shí tǐ de cè shè shí xiàn de lǐ lùn、 fāng fǎ hé jì shù de yī mén yìng yòng xìng xué kē。 tā zhù yào yǐ jiàn zhù gōng chéng、 jī qì hé shè bèi wéi yán jiū fú wù duì xiàng。 　　 cèliáng yí qì xué 　　 yán jiū cèliáng yí qì de zhì zào、 gǎi jìn hé chuàng xīn de xué kē。 　　 dì xíng cèliáng xué 　　 shì yán jiū rú hé jiāng dì qiú biǎo miàn jú bù qū yù nèi de dì wù、 dì mào jí qí tā yòu guān xìn xī cè huì chéng dì xíng tú de lǐ lùn、 fāng fǎ hé jì shù de xué kē。 àn chéng tú fāng shì de bù tóng dì xíng cè tú kě fēn wéi mó nǐ huà cè tú hé shù zì huà cè tú。 cèliáng xué de fā zhǎn yǔ zuò yòng 　　zhè shì rén lèi cháng qī tàn suǒ de wèn tí。 zǎo zài gōng yuán qián 6 shì jì gǔ xī là de bì dá gē lā sī（ Pythagoras） jiù tí chū liǎo dì de qiú xíng zhuàng de gài niàn。 　　 liǎng shì jì hòu， yà lǐ shì duō dé（ Aristotle） zuò liǎo jìn yī bù lùn zhèng， zhī chí zhè yī xué shuō。 　　 yòu yī shì jì hòu， āi lā tuō sī tè ní（ Eratosthenes） yòng zài nán běi liǎng dì tóng shí guān cè rì yǐng de bàn fǎ shǒu cì tuī suàn chū dì qiú zǐ wǔ juàn de zhōu cháng。 　　 qí xiǎng fǎ hěn jiǎn dān， xiān cèliáng dì miàn shàng yī duàn ( zǐ wǔ xiàn ) de hú cháng l， 　　 zài cèliáng gāi hú cháng suǒ duì de zhōng xīn jiǎo θ。 　　 zé dì qiú de bàn jìng R jiù kě qiú dé： 　　R=l/θ dì qiú zǐ wǔ xiàn de zhōu cháng kě děng yú L=2πR zhè lǐ guān jiàn zài yú rú hé qiú θ。 　　 wèicǐ yào tóng shí zài nán běi liǎng diǎn cèliáng shù gān yǐng zǐ de cháng dù。 　　 píng yǐng cháng hé gān gāo jiù kě yǐ qiú dé liǎng gè gān zǐ yǔ yáng guāng de jiā jiǎo φ1 hé φ2。 　　 shè zài tóng yī shí kè liǎng dì de yáng guāng xiāng hù píng xíng zé θ=φ2-φ1 　　 zài rén lèi rèn shí dì cè qiú xíng zhuàng hé dà xiǎo de guò chéng zhōng， cèliáng xué huò dé liǎo fēi sù de fā zhǎn。 　　 lì rú： sān jiǎo cèliáng hé tiān wén cèliáng de lǐ lùn hé jì shù、 gāo jīng dù jīng wěi yí zhì zuò de jì shù、 jù lí zhàngliáng de jì shù jí yòu guān lǐ lùn、 cèliáng shù jù chǔlǐ de lǐ lùn yǐ jí wù chā lǐ lùn děng。 　　 zài cèliáng xué fā zhǎn de guò chéng zhōng hěn duō shù xué jiā、 wù lǐ xué jiā zuò chū liǎo jù dà de gòng xiàn， rú tuō lè mì、 mò kǎ tuō děng。 　　 cèliáng xué zài jūn shì de zuò yòng 　　“ tiān shí， dì lì， rén hé” shì dǎ shèng zhàng de sān dà yào sù。 　　 yào yòu dì lì jiù yào liǎo jiě hé lì yòng dì lì。 　　 dì tú shàng xiáng xì biǎo shì zhe shān mài、 hé liú、 dào lù、 jū mín diǎn děng dì xíng hé dì wù， jù yòu què dìng wèi zhì、 biàn shí fāng xiàng de zuò yòng。 　　 dì tú yī zhí zài jūn shì huó dòng zhōng qǐ zhe zhòng yào de zuò yòng， zhè duì yú xíng jūn、 bù fáng yǐ jí liǎo jiě dí qíng děng jūn shì huó dòng dōushì shí fēn zhòng yào de。 yīn cǐ， zǎo jiù chéng wéi jūn shì shàng bù kě quē shǎo de gōng jù， huò dé guǎng fàn de yìng yòng。 　　 rén zào wèi xīng dìng wèi jì shù zǎo qī yòng yú jūn shì bù mén， hòu zhú bù jiě mì cái zài cè huì jí qí tā zhòng duō bù mén zhōng huò dé yìng yòng、 hǎi yáng cèliáng jì shù shǒu xiān shì yóu háng hǎi de xū yào 'ér chǎn shēng， dàn qí gāo sù fā zhǎn de dòng lì zhù yào lái zì jūn shì bù mén de xū yào…… děng děng。 zhì jīn jūn shì cè huì bù mén réng zài cè huì lǐng yù kē jì qián yán duì zhòng dà kè tí jìn xíng tàn suǒ hé yán jiū 　　 chuán tǒng shàng gè guó cè huì bù mén lì shǔ yú jūn shì bù mén。 zhì jīn xiāng dāng duō guó jiā de cè huì bù mén réng rán lì shǔ yú jūn shì bù mén。 suí zhe cè huì jì shù zài gè fāng miàn de yìng yòng yù lái yù guǎng fàn， cè huì kē jì guó jì jiān de jiāo liú rì yì pín fán， bù shǎo guó jiā zhōng yú jiàn lì liǎo mín yòng de cè huì jī gòu 　　 cèliáng xué zài guó tǔ guǎn lǐ zhōng de zuò yòng 　　 cèliáng xué de qǐ yuán hé tǔ dì jiè xiàn de huàdìng jǐn mì lián xì zhe。 fēi zhōu ní luó hé měi nián fàn làn huì bǎ tǔ dì de jiè xiàn chōng shuà diào， wèile měi nián huī fù tǔ dì de jiè xiàn hěn zǎo jiù cǎi yòng liǎo cèliáng jì shù 　　 zǎo qī yì chēng“ tǔ dì cèliáng”、“ tǔ dì qīng zhàng” děng。 yòng yǐ cè dìng dì kuài de biān jiè hé zuò luò， qiú suàn dì kuài de miàn jī， zài nóng yè wéi zhù de shè huì lǐ， guó jiā wèile zhēng shuì 'ér kāi zhǎn dì jí cèliáng， tóng shí jì lù yè zhù xìng míng hé tǔ dì yòng tú děng。 　　 zài wǒ guó , dì jí cèliáng shì guó jiā guǎn lǐ tǔ dì de jī chǔ。 dì jí cèliáng de chéng guǒ bù jǐn yòng yú zhēng shuì， hái yòng yú guǎn lǐ tǔ dì de quán shǔ yǐ bǎo zhàng yòng dì de zhì xù， wèile tí gāo tǔ dì lì yòng de xiào yì、 hé lǐ hé jié yuē lì yòng shí fēn zhēn guì hé yòu xiàn de tǔ dì。 　　 cèliáng xué hái fú wù yú guó jiā lǐng tǔ de guǎn lǐ。《 zhàn guó cè · yàn cè》 zhōng guān yú jīng kē cì qín wáng，“ tú qióng 'ér bǐ shǒu jiàn” de jì shù， biǎo míng zài zhàn guó shí qī dì tú zài zhèng zhì shàng xiàng zhēng zhe guó jiā de lǐng tǔ hé zhù quán。 dāng dài， zài yī xiē guó jiā jiān de lǐng tǔ zhēng zhí zhōng， yě cháng yǐ duì fāng chū bǎn de dì tú shàng duì guó jìng xiàn de biǎo shì zuò wéi yòu lì yú jǐ fāng de zhèng jù huò zhě yòng cèliáng jì shù wéi shǒu duàn biāo dìng guó jiè cèliáng xué zài gōng chéng jiàn shè zhōng de zuò yòng 　　1 ． kān cè shè jì jiē duàn wéi xuǎn xiàn cè zhì dài zhuàng dì xíng tú。 　　2． shī gōng jiē duàn bǎ xiàn lù hé gè zhǒng jiàn zhù wù zhèng què dì cè shè dào dì miàn shàng。 　　3． jùn gōng cèliáng duì jiàn zhù wù jìn xíng jùn gōng cèliáng。 　　4． yùn yíng jiē duàn wéi gǎi jiàn、 kuò dà jiàn 'ér jìn xíng de gè zhǒng cèliáng。 　　5． biàn xíng guān cè wéi 'ān quán yùn yíng， fáng zhǐ zāi hài jìn xíng biàn xíng cèliáng。 　　 cèliáng xué zài gōng chéng jiàn shè zhōng de zuò yòng 　　 zài xiū jiàn gōng diàn、 líng mù shí xū yào píng zhěng dì jī， kāi záo qú dào xiū jiàn yùn hé xū yào liǎo jiě dì xíng de qǐ fú， jiàn zào chéng shì shí zhōng xīn xiàn cháng yào dìng xiàng， kāi wā dì dào gèng xū zǎi xì de dìng xiàng dìng wèi dìng gāo dù…… děng děng。 wǒ guó de kǎo gǔ gōng zuò zhě yán jiū zhèng shí， zǎo zài 2000 duō nián qián yǐ jīng zài xiū jiàn gōng diàn shí yòu píng zhěng dì jī de cuò shī。 　　 cèliáng xué zài gōng chéng jiàn shè zhōng de zuò yòng 　　 xiàn dài de cèliáng xué zuò wéi yī mén néng cǎi jí hé biǎo shì gè zhǒng dì wù hé dì mào de xíng zhuàng、 dà xiǎo、 wèi zhì děng jǐ hé xìn xī， yǐ jí néng bǎ shè jì de jiàn zhù wù、 shè bèi děng 'àn shè jì de xíng zhuàng、 dà xiǎo hé wèi zhì zhǔn què dì zài shí dì biāo dìng chū lái de jì shù， zài gè zhǒng gōng chéng jiàn shè zhōng de yìng yòng yù lái yù guǎng fàn。 　　 lì rú， lì zǐ jiā sù qì de cí kuài bì xū yǐ 0.1mm de jīng dù 'ān fàng zài shè jì de wèi zhì shàng。 mǒu xiē fēi xíng qì de zhù fēi guǐ dào yào qiú qí zhǔn zhí dù de piān chā xiǎo yú cháng dù de 10-6。 jiàn zhù wù jiàn chéng hòu（ shèn zhì zài shī gōng qī jiān） huì yīn dì jī chéng zài lì ruò huò yīn zì zhòng hé wài lì de zuò yòng 'ér chǎn shēng biàn xíng。 rú dà bà kě néng wèi yí、 gāo céng jiàn zhù wù kě néng qīng xié…… děng。 　　 wèile bǎo zhàng jiàn zhù wù de 'ān quán yùn xíng， wǎng wǎng xū yào cèliáng gōng zuò zhě yǐ jì shù shàng kě xíng de zuì gāo jīng dù jiān cè jiàn zhù wù de biàn xíng liàng hé biàn xíng sù dù de fā zhǎn qíng kuàng。 yòu shí hái yào qiú zài yī duàn shí jiān nèi jìn xíng lián xù jiān cè， wèicǐ yào shǐ yòng zì dòng huà de jiān cè hé jì lù de yí qì。 　　 rèn shí dì qiú shì rén lèi tàn suǒ de mù biāo zhī yī， yě shì cèliáng xué de rèn wù zhī yī。 　　 jué dà duō shù cèliáng gōng zuò shì zài dì qiú shàng jìn xíng， huò zuò wéi cān kǎo xì。 　　 yī、 dì qiú zì rán biǎo miàn 　　 bù guī zé qū miàn 　　 píng jūn bàn jìng 6371km 　　 zhū fēng 8848.13m， mǎ lǐ yà nà hǎi gōu 11022m， hǎi yáng 71% 　　 èr、 dà dì shuǐ zhǔn miàn（ meansealevel） 　　 yè tǐ shòu zhòng lì 'ér xíng chéng de jìng zhǐ biǎo miàn chēng wéi shuǐ zhǔn miàn。 　　 tóng yī shuǐ zhǔn miàn shàng de zhòng lì wèi chù chù xiāng děng； 　　 tóng yī shuǐ zhǔn miàn shàng rèn yī diǎn de qiān chuí xiàn dū yǔ shuǐ zhǔn miànxiàng zhèng jiāo。 　　 yǔ píng jìng de píng jūn hǎi shuǐ miànxiàng chónghé、 bìng yán shēn tōng guò lù dì 'ér xíng chéng de fēng bì qū miàn chēng wéi dà dì shuǐ zhǔn miàn 　　 dà dì shuǐ zhǔn miàn bāo wéi de xíng tǐ chēng wéi dà dì tǐ (Geoid) 　　 dà dì shuǐ zhǔn miàn（ xù） 　　 yóu yú dì biǎo qǐ fú yǐ jí dì qiú nèi zhì liàng fēn bù bù jūn yún， suǒ yǐ dà dì shuǐ zhǔn miàn shì gè fù zá de qū miàn 　　 shuǐ zhǔn miàn hé qiān chuí xiàn shì yě wài guān cè de jī zhǔn miàn hé jī zhǔn xiàn。 　　 sān、 xuánzhuàn tuǒ qiú tǐ（ ellipsoid） 　　 yóu yú dà dì shuǐ zhǔn miàn shì bù guī zé qū miàn， wú fǎ zhǔn què miáo shù hé jì suàn。 yě nán yǐ zài qí miàn shàng chǔlǐ cèliáng chéng guǒ。 　　 yīn cǐ， yòng yī fēi cháng jiē jìn dà dì shuǐ zhǔn miàn de shù xué miàn ------ xuánzhuàn tuǒ qiú miàn dài tì dà dì shuǐ zhǔn miàn， yòng xuánzhuàn tuǒ qiú tǐ miáo shù dì qiú。 chēng cān kǎo tuǒ qiú tǐ。 　　 jīng dù yǔ wěi dù LongitudeandLatitude 　　 zǐ wǔ miàn ------ dì qiú shàng rèn yī diǎn de qiān chuí xiàn yǔ dì zhóu suǒ zǔ chéng de píng miàn。 　　 jīng dù ------- suǒ zài de zǐ wǔ miàn yǔ shǒu zǐ wǔ miàn（ guò yīng guó gé lín ní zhì tiān wén tái） de jiā jiǎo 　　 wěi dù ------- suǒ zài diǎn de qiān chuí xiàn yǔ chì dào píng miàn zhī jiān de jiā jiǎo。 　　 dì miàn dì wèi díquè dìng 　　 yī、 qiú miàn zuò biāo xì tǒng 　　（ yī）、 tiān wén dì lǐ zuò biāo xì 　　 cèliáng（ tiān wén jīng wěi dù） de wài yè yǐ qiān chuí xiàn wéi zhǔn 　　 dà dì shuǐ zhǔn miàn hé qiān chuí xiàn shì tiān wén dì lǐ zuò biāo xì de zhù yào miàn hé xiàn 　　 dì miàn diǎn de zuò biāo shì tā yán qiān chuí xiàn zài dà dì shuǐ zhǔn miàn shàng tóu yǐng diǎn de jīng dù hé wěi dù 　　（ èr）、 dà dì dì lǐ zuò biāo xì 　　 dà dì dì lǐ zuò biāo xì shì jiàn lì zài dì qiú tuǒ qiú miàn shàng de zuò biāo xì 　　 dì qiú tuǒ qiú miàn hé fǎ xiàn shì dà dì dì lǐ zuò biāo xì de zhù yào miàn hé xiàn 　　 dì miàn diǎn de dà dì zuò biāo shì tā yán fǎ xiàn zài dì qiú tuǒ qiú miàn shàng tóu yǐng diǎn de jīng dù L hé wěi dù B 　　 'èr、 dì tú tóu yǐng píng miàn zuò biāo xì 　　 wèile jiǎn huà jì suàn， yào jiāng（ tuǒ） qiú miàn shàng de yuán sù guī suàn（ tóu yǐng） dào píng miàn shàng。 　　 suǒ wèi tóu yǐng jiù shì jiàn lì qǐ（ tuǒ） qiú miàn shàng de diǎn yǔ píng miàn shàng de diǎn yī yī duì yìng de shù xué guān xì。 　　 dì tú tóu yǐng xué jiù shì yán jiū zhè gè wèn tí de xué kē， shì shù xué yě shì dì lǐ xué de yī gè fēn zhī xué kē。 　　 jī běn lèi xíng yòu： yuán zhuī tóu yǐng， yuán zhù tóu yǐng， píng miàn tóu yǐng， rèn yì tóu yǐng děng。 　　（ yī） gāo sī píng miàn zhí jiǎo zuò biāo xì 　　 gāo sī tóu yǐng shì děng jiǎo héng qiē tuǒ yuán zhù tóu yǐng。 　　 děng jiǎo tóu yǐng jiù shì zhèng xíng tóu yǐng。 suǒ wèi， zhèng xíng tóu yǐng， jiù shì zài jí xiǎo de qū yù nèi tuǒ qiú miàn shàng de tú xíng tóu yǐng hòu bǎo chí xíng zhuàng xiāng sì。 jí tóu yǐng hòu jiǎo dù bù biàn xíng。 　　 biāo zhǔn dì xíng tú de fēn fú hé biān hào 　　 diǎn zài gāo sī píng miàn zhí jiǎo zuò biāo xì zhōng de zuò biāo zhí 　　 lǐ lùn shàng zhōng yāng zǐ wǔ xiàn de tóu yǐng shì X zhóu， chì dào de tóu yǐng shì Y zhóu， qí jiāo diǎn shì zuò biāo yuán diǎn。 　　 diǎn de X zuò biāo shì diǎn zhì chì dào de jù lí； 　　 diǎn de Y zuò biāo shì diǎn zhì zhōng yāng zǐ wǔ xiàn de jù lí， shè wéi y ’； y’ yòu zhèng yòu fù。 　　 wèile bì miǎn Y zuò biāo chū xiàn fù zhí， bǎ yuán diǎn xiàng xī píng yí 500 gōng lǐ。 　　 wèile qū fēn bù tóng tóu yǐng dài zhōng de diǎn， zài diǎn de Y zuò biāo zhí shàng jiā dài hào N 　　 suǒ yǐ diǎn de héng zuò biāo tōng yòng zhí wéi 　　y=N*1000000+500000+y’ 　　 gāo sī píng miàn zhí jiǎo zuò biāo xì xiǎo jié 　　 tuǒ yuán zhù yǔ tuǒ qiú miàn héng qiē yú mǒu yī tiáo zǐ wǔ xiàn（ chēng wéi zhōng yāng zǐ wǔ xiàn） 　　 zhōng yāng zǐ wǔ xiàn hé chì dào de tóu yǐng wéi xiāng hù zhèng jiāo de liǎng tiáo zhí xiàn。 　　 zhōng yāng zǐ wǔ xiàn de tóu yǐng wéi zòng zhóu X， chì dào de tóu yǐng wéi héng zhóu Y， tā men de jiāo diǎn wéi yuán diǎn O。 　　 gāo sī píng miàn zhí jiǎo zuò biāo xì cháng jiǎn chēng gāo sī zuò biāo xì 　　 zhōng yāng zǐ wǔ xiàn hé chì dào bèi tóu yǐng wéi xiāng hù zhèng jiāo de zhí xiàn 　　 qí tā jīng xiàn tóu yǐng chéng wéi 'āo xiàng zhōng yāng zǐ wǔ xiàn， qiě yǐ zhōng yāng zǐ wǔ xiàn wéi duìchèn zhóu de qū xiàn。 quán bù jīng xiàn de tóu yǐng shōu liǎn yú liǎng jí 　　 bǎ qū miàn shàng de tú xíng tóu yǐng dào píng miàn shàng bì rán huì bàn yòu biàn xíng。 biàn xíng yòu sān lèi： jiǎo dù biàn xíng， cháng dù biàn xíng， miàn jī biàn xíng 　　 gāo sī tóu yǐng shì zhèng xíng tóu yǐng， wú jiǎo dù biàn xíng 　　 lì： suǒ yòu jīng wěi xiàn tóu yǐng hòu réng bǎo chí liǎng liǎng xiāng hù zhèng jiāo 　　 zhōng yāng jīng xiàn tóu yǐng hòu cháng dù bù biàn 　　 qí tā jīng wěi xiàn tóu yǐng hòu jūn biàn cháng， lí zhōng yāng jīng xiàn yuè yuǎn qí cháng dù biàn xíng yuè dà 　　 yòu cháng dù biàn xíng yě jiù yòu miàn jī biàn xíng 　　 gāo sī píng miàn zhí jiǎo zuò biāo xì gāo sī zuò biāo xì de zuò yòng 　　 shǐ jiào fù zá de tuǒ qiú miàn shàng de jì suàn biàn wéi bǐ jiào jiǎn dān de píng miàn shàng de jì suàn 　　 biàn yú dì tú 'àn jīng wěi xiàn fēn fú。 rú jiāng tú kuò diǎn（ qí dì lǐ zuò biāo wéi jīng wěi dù） àn qí xiāng yìng de gāo sī zuò biāo zhǎn huì zài tú zhǐ shàng， jiù kě dé dì tú de fēn fú xiàn。 　　 jiāng dà dì kòng zhì diǎn 'àn qí gāo sī zuò biāo zhǎn zài píng miàn shàng， zuò wéi gōng chéng cèliáng hé dì xíng cèliáng de qǐ shǐ diǎn 　　（ èr） dì píng zuò biāo xì 　　 dì píng zuò biāo xì shì píng miàn zhí jiǎo zuò biāo xì 　　 dì píng zuò biāo xì yǐ dāng dì de shuǐ píng miàn wéi zhù yào miàn ( bù xū yào tóu yǐng ) 　　 tōng cháng yǐ dāng dì de běi fāng xiàng wéi zuò biāo zhóu de zhèng fāng xiàng 　　 dì píng zuò biāo xì zhǐ yòng yú xiǎo de jú bù dì qū 　　 sān、 kōng jiān sān wéi zuò biāo xì（ yī）、 dì xīn zuò biāo xì 　　 dì xīn píng zuò biāo xì shì yǐ dì qiú zhì xīn wéi zuò biāo yuán diǎn， yǐ dì zhóu wéi Z zhóu， zhèng xiàng zhǐ xiàng běi jí； XY píng miàn yǔ chì dào miàn chónghé， X zhóu zhǐ xiàng qǐ shǐ zǐ wǔ miàn。 　　（ èr）、 cān xīn zuò biāo xì 　　 cān xīn píng zuò biāo xì shì yǐ cān kǎo tuǒ qiú tǐ de zhōng xīn wéi zuò biāo yuán diǎn， yǐ tuǒ qiú xiū zhěng zhóu（ duǎn zhóu） wéi Z zhóu， zhèng xiàng zhǐ xiàng běi jí； XY píng miàn yǔ chì dào miàn chónghé， X zhóu zhǐ xiàng qǐ shǐ zǐ wǔ miàn。 　　 sì、 dì miàn diǎn de gāo chéng (Elevation) 　　 gāo chéng（ jué duì gāo chéng、 hǎi bá） ----- dì miàn diǎn dào dà dì shuǐ zhǔn miàn de qiān chuí jù lí。 　　 jiǎ dìng（ xiāng duì） gāo chéng ----- dì miàn diǎn dào jiǎ dìng shuǐ zhǔn miàn de qiān chuí jù lí。 　　 gāo chā ----- liǎng diǎn jiān de gè chù zhī chā。 bǎi kē cí diǎn 　　celiangxue 　　 cèliáng xué 　　surveying 　　　　 jiàn cè huì xué。 　　　　 yīngwénjièshì :  surveying,  geodesy n.:  mensuration xiàngguāncí kē xué fēn zhī xué kē bǎi kē cí diǎn yí qì shè bèi gōng yè zhuāng zhì dì lǐ shù xué zuò biāo xì zhí jiǎo zuò biāo xì kuàng wù wù lǐ xué yìng dù cái liào xué cè huì bǎi kē jì suàn jī shù jù kù biāo chǐ cè huì píng miàn gāo chéng dì zhì xué bǎi kē dà quán gōng jù cèliáng tōng yòng liángjù chǐ lún cèliáng qì jù dì qiú shù xué mó xíng cè huì xué gèng duō jiēguǒ ... bāo hán cí cèliáng xué jiā zhòng lì cèliáng xué fú shè cèliáng xué shè yǐng cèliáng xué dà dì cèliáng xué rén tǐ cèliáng xué dì xíng cèliáng xué lì tǐ cèliáng xué hǎi dào cèliáng xué tóu gài cèliáng xué lú gǔ cèliáng xué shuǐ dào cèliáng xué xíng tài cèliáng xué guāng pǔ cèliáng xué néng pǔ cèliáng xué yīn diào cèliáng xué shēng wù cèliáng xué xīn lǐ cèliáng xué diàn qì cèliáng xué pǔ tōng cèliáng xué gōng chéng cèliáng xué tiān tǐ cèliáng xué kòng zhì cèliáng xué shè huì cèliáng xué xíng xīng cèliáng xué gāo wēn cèliáng xué kǎo gǔ cèliáng xué yuè miàn cèliáng xué kuàng shān cèliáng xué dìng diǎn cèliáng xué sān jiǎo cèliáng xué xī shōu cèliáng xué cèliáng xué fàn chóu tài kōng cèliáng xué tóu yǐng cèliáng xué yuè qiú cèliáng xué xīn lǐ cèliáng xué de shè yǐng cèliáng xué de dà dì cèliáng xué de shēn hǎi cèliáng xué de shuǐ dào cèliáng xué jiā dà dì cèliáng xué jiā tiān wén cèliáng xué jiā cèliáng xué xiū dìng bǎn shè yǐng dì xíng cèliáng xué gōng chéng cèliáng xué míng cí tiān tǐ cèliáng xué dǎo lùn dà dì cèliáng xué míng cí shù zì shè yǐng cèliáng xué zhàoxiàng tiān tǐ cèliáng xué kōng jiān tiān tǐ cèliáng xué jī běn tiān tǐ cèliáng xué shè diàn tiān tǐ cèliáng xué jǐ hé dà dì cèliáng xué wèi xīng dà dì cèliáng xué dòng lì dà dì cèliáng xué wù lǐ dà dì cèliáng xué mó nǐ shè yǐng cèliáng xué lǐ lùn dà dì cèliáng xué dà dì kòng zhì cèliáng xué zhěng tǐ dà dì cèliáng xué yùn dòng rén tǐ cèliáng xué nèi yùn dà dì cèliáng xué suì dào jiàn zhù cèliáng xué yǔ zhòu nián dài cèliáng xué háng kōng shè yǐng cèliáng xué lì tǐ shè yǐng cèliáng xué shǐ liàng tiān tǐ cèliáng xué gōng chéng rén tǐ cèliáng xué hǎi yáng dà dì cèliáng xué kōng jiān dà dì cèliáng xué xíng xīng dà dì cèliáng xué sè gǎn shè yǐng cèliáng xué cèliáng xué yuán lǐ yǔ fāng fǎ tuǒ qiú miàn dà dì cèliáng xué guó jì kuàng shān cèliáng xué huì tiān tǐ cèliáng xué de shù xué wèn tí guó jì dà dì cèliáng xué xié huì dà dì cèliáng xué jī chǔ shí jiàn jiào chéng gōng chéng cèliáng xué de fā zhǎn píng shù gōng chéng cèliáng xué de xīn jìn zhǎn dà dì cèliáng xué yǔ cèliáng gōng chéng yīng guó hǎi jūn hǎi dào cèliáng xué xiào dà dì cèliáng xué zhōng de shù xué wèn tí yìn dù hǎi jūn shuǐ dào cèliáng xué xiào lì tǐ shè yǐng dì xíng cèliáng xué jiàn zhù gōng chéng cèliáng xué xí zhǐ dǎo yǔ xū nǐ shí yàn guó jì dà dì cèliáng xué hé dì qiú wù lǐ xué lián hé huì xīn lǐ yǔ jiào yù cèliáng xué bǐ jì hé xí tí xiáng jiě guó jì dà dì cèliáng xué yǔ dì qiú wù lǐ xué dà dì cèliáng xué de shù xué hé wù lǐ xué yuán lǐ