| xiǎnshìdìtú |
|
|
qì dān zhōng gǔ chū xiàn zài zhōng guó dōng běi dì qū de yī gè mín zú , yì zhǐ zhè gè mín zú suǒ jiàn lì de zhèng quán。 zì běi wèi kāi shǐ， qì dān zú jiù kāi shǐ zài liáo hé shàng yóu yī dài huó dòng， táng mò jiàn lì liǎo qiáng dà de dì fāng zhèng quán， táng miè wáng de 907 nián jiàn lì qì dān guó， hòu gǎi chēng liáo， tǒng zhì zhōng guó běi fāng， liáo cháo xiān yǔ běi sòng jiāo zhàn， “ chán yuān zhī méng ” hòu， shuāng fāng cháng qī wéi chí liǎo 100 duō nián de hé píng。 liáo mò， nǚ zhēn zú qǐ shì， liáo dì guó xùn sù zǒu xiàng miè wáng， 1125 nián wéi jīn suǒ miè， qí yú bù jiàn lì liǎo xī liáo wáng guó， yán xù liǎo 93 nián。 liáo guó jiāng yù shì zhào sòng wáng cháo de liǎng bèi： dōng lín běi hǎi、 dōng hǎi、 huáng hǎi、 bó hǎi， xī zhì jīn shān ( jīn 'ā 'ěr tài shān )、 liú shā ( jīn xīn jiāng bái lóng duī shā mò )， běi zhì kè lǔ lún hé、 è 'ěr kūn hé、 sè léng gé hé liú yù， dōng běi qì wài xīng 'ān lǐng nán lù， nán jiē shān xī běi bù、 hé běi bái gōu hé jí jīn gān sù běi jiè。
yóu yú qì dān de míng shēng yuǎn yáng， guó wài yòu xiē mín zú zhì jīn réng rán bǎ zhōng guó chēng zuò“ qì dān ”。
xī 'ōu wén xiàn“ qì dān ” jiù xiě chéng Khitay。 zhuǎn xiě chéng 'é yǔ zì mǔ jiù shì Китай（ kitai）。 suǒ yǐ 'é wén chēng zhōng guó wéi Китай（ kitai） jiù shì lái zì qì dān 。 |
|
guān yú qì dān zú de qǐ yuán yòu zhe yī gè měi lì de chuán shuō： zài máng máng de běi fāng cǎo yuán shàng liú tǎng zhe liǎng tiáo hé liú， yī tiáo jiào xī lā mù lún hé， yì sī shì " huáng shuǐ "。 rén men bǎ tā kàn zuò shì huáng hé zài yuǎn fāng de nǚ 'ér， suǒ yǐ wén xiàn shàng xiě zuò“ huáng hé”； lìng yī tiáo hé jiào“ lǎo hā hé”， yě jiào“ tǔ hé”， liǎng hé liú yù yùn yù liǎo cǎo yuán shàng de wén míng。 chuán shuō zhōng， yī wèi jià zhe qīng niú chē cóng huáng hé 'ér lái de xiān nǚ， yǔ yī wèi cóng tǔ hé qí zhe bái mǎ lái de yǒng shì， zài liǎng hé de jiāo huì chù xiāng yù， liǎng rén xiāng liàn， bìng jié wéi fū qī， tā men biàn shì qì dān zú de shǐ zǔ。 lì shǐ xué jiā gēn jù zhè gè chuán shuō hé yī xiē xiāng guān shǐ liào de kǎo zhèng， duì qì dān zú de qǐ yuán zuò liǎo rú xià jiě shì : tā men rèn wéi xiān nǚ hé yǒng shì suǒ dài biǎo de fēn bié shì jū zhù zài liǎng hé liú yù de liǎng gè yuán shǐ shì zú， yī gè yǐ“ bái mǎ” wéi tú téng， jū zhù zài“ mǎ yú shān”； yī gè yǐ“ qīng niú” wéi tú téng， zhù zài“ píng dì sōng lín”。 hòu lái liǎng gè shì zú dū qiān xǐ dào liǎng hé huì jù chù de mù yè shān， tā men lián yīn fán yǎn， tā men de zǐ sūn fán yǎn chéng wéi bā gè bù luò , zhú jiàn fā zhǎn chéng wéi yǐ hòu de qì dān zú。
qì dān zú yuán yú dōng hú hòu yì xiān bēi de róu rán bù。 qì dān ， hàn yì yì zuò jí dá、 qǐ tǎ、 qǐ dá、 xī gěi děng， tā yǐ yuán yì wéi bīn tiě de“ qì dān ” yī cí zuò wèimín zú chēng hào， lái xiàng zhēng qì dān rén wán qiáng de yì zhì hé jiān bù kě cuī de mín zú jīng shén。 lì shǐ wén xiàn zuì zǎo jìzǎi qì dān zú kāi shǐ yú gōng yuán 389 nián， róu rán bù zhàn bài yú xiān bēi tuò bá shì de běi wèi。 qí zhōng běi róu rán tuì dào wài xīng 'ān lǐng yī dài， chéng wéi měnggǔ rén de zǔ xiān shì wéi。 ér nán róu rán bì jū jīn nèimēng gǔ de xī lá mù lún hé yǐ nán、 lǎo hā hé yǐ běi dì qū， yǐ jù zú fēn bù de zǔ zhì xíng shì guò zhe yóu mù hé yú liè de shì zú shè huì shēng huó。 cǐ shí bā gè bù luò de míng chēng fēn bié wéi xī wàn dān、 hé dà hé、 fú fú yù、 yǔ líng、 pǐ jí、 lí、 tǔ liù yú、 rì lián。 zài zhàn shì dòng dàng de suì yuè zhōng， gè bù zǒu xiàng lián hé， xíng chéng qì dān mín zú， xiān hòu jīng guò liǎo dà hè shì hé yáo niǎn shì liǎng gè bù luò lián méng shí dài， chén fú yú mò běi de tū jué hàn guó。 táng tài zōng zhēnguàn 'èr nián（ 628 nián）， qì dān bù luò lián méng bèi qì tū jué， guī fù táng cháo。 qì dān yǔ táng cháo zhī jiān， jì yòu cháo gòng、 rù shì hé mào yì， yě yòu zhàn zhēng hé lǔ lüè。 907 nián， qì dān jiàn lì liǎo zhèng quán， chéng wéi zhōng guó běi fāng yī gè qiáng dà shì lì。 916 nián， qì dān zú shǒu lǐng yé lǜ 'ā bǎo jī chuàng jiàn qì dān guó。 947 nián， tài zōng yé lǜ dé guāng gǎi guó hào wéi liáo， liáo chéng wéi zhōng guó běi fāng tǒng yī de zhèng quán。 qì dān wáng guó qiáng shèng， qí jiāng yù dōng zì dà hǎi， xī zhì liú shā， nán yuè cháng chéng， běi jué dà mò。 1125 nián， liáo wéi jīn suǒ miè， cǐ hòu qì dān zhú jiàn bèi róng hé。 |
|
běi wèi shí， shǐ jiàn qì dān zú míng。 yuán fēn bā bù， jū huáng shuǐ（ jīn nèimēng gǔ xī lā mù lún hé） zhī nán， huáng lóng（ jīn liáo níng cháo yáng） zhī běi。 cháng yǐ míng mǎ wén pí gòng xiàn běi wèi， bìng jìn xíng mào yì。 628 nián（ táng zhēnguàn 'èr nián） qì dān shǒu lǐng mó huì shuài qí bù luò bèi tū jué fù táng。 cǐ shí， qì dān yǐ xíng chéng bù luò lián méng， jūn cháng chū zì dà hè shì。 648 nián , qì dān zhū bù jiē qǐng nèi shǔ， táng tíng yǐ qí dì zhì sōng mò dū dū fǔ（ jīn nèimēng gǔ bā lín yòu qí nán） , yǐ qí shǒu lǐng kū gē wéi dū dū , fēng wú jí xiàn nán， cì xìng lǐ shì。 yòu zhì jī mí zhōu shí， gè yǐ qí bù luò shǒu lǐng wéi cì shǐ。 qì dān yòu bié bù qiú lǐng sūn 'áo cáo ,621 nián（ táng wǔ dé sì nián） fù táng。 qí zēngsūn wàn róng， wǔ zhōu chuí gǒng (685 ～ 688) zhōng wéi guī chéng zhōu cì shǐ， wàn suì tōng tiān (696～ 697) zhōng， yǔ qí mèi xù sōng mò dū dū lǐ jìn zhōng ( kū gē zhī hòu ) bìng wéi táng yíng zhōu dū dū zhào wén huì suǒ qīn wǔ， suì jǔ bīng shā wén huì , jù yíng zhōu fǎn , jìn gōng hé běi dì qū， lǚ bài táng jūn。 wǔ zé tiān zhēng fā dà bīng tǎo zhī， jiè xī jí tū jué zhī zhù , shǐ dé píng dìng。 shì hòu , qì dān fù yú hòu tū jué。 715 nián（ táng kāi yuán sān nián） , qí shǒu lǐng lǐ shī huó lái fù， táng tíng fù zhì sōng mò dū dū fǔ， yǐ shī huó wéi dū dū， fēng sōng mò jùn wáng， xuán zōng yòu yǐ shēng nǚ yáng shì wéi yǒng lè gōng zhù qī zhī。 qí hòu， qì dān shǒu lǐng kě tū gān zài cì pàn táng， táng wéi fáng yù qì dān ， jiā qiáng dōng běi biān fáng bīng lì， jiàn lì fàn yáng、 píng lú liǎng jié dù， zhòng yòng hú rén 'ān lù shān， jiēguǒ niàng chéng 'ān shǐ zhī luàn。 táng zhì dé (756～ 758) nián jiān， qì dān yǔ táng bǎo chí cháo gòng mào yì guān xì , dàn yì shòu jué qǐ yú mò běi de huí gú kòng zhì。 9 shì jì zhōng yè huí gú pò wáng , qì dān yòu guī shùn táng， táng cì yǐ " fèng guó qì dān zhī yìn "。
ér 8 shì jì zhōng yè hòu， táng cháo yóu shèng zhuǎn shuāi， wú lì gù jí duì biān jiāng mín zú de guǎn lǐ。 dào liǎo 9 shì jì mò 10 shì jì chū， táng zhōng yú zài nóng mín qǐ yì jūn de dǎ jī xià bēng kuì liǎo。
dāng shí pán jù yàn zhōu yī dài de liú rén gōng、 liú shǒu guāng fù zǐ， gèng wéi bào nüè， suǒ dào zhī chù“ wú shàozhǎng jiē tú zhī， qīng shuǐ wéi zhī bù liú”。 liú rén gōng qióng bīng dú wǔ， guī dìng nán 15 suì yǐ shàng， 70 suì yǐ xià， jiē dé zì bèi bīng liáng cóng jūn，“ lǘ lǐ wéi zhī yī kōng”， shǐ“ yōu、 zhuō zhī rén duō wáng rù qì dān ”， ér qì dān xī běi miàn de liǎng gè qiáng lín tū jué、 huí gē， zǎo yǐ fēn bié zài 8 shì jì zhōng yè hé 9 shì jì zhōng yè shuāi luò。 zài qì dān shè huì nèi bù， rú qián suǒ shù， yóu yú shēng chǎn de fā zhǎn， jiē jí fēn huà yě bàn suí zhe yù qū jī liè， guó jiā jī zhì de yī xiē yīn sù yǐ yīn shí méng shēng。
wài bù tiáo jiàn hé nèi bù yīn sù jūn biǎo míng， 10 shì jì qián hòu de qì dān shè huì fā zhǎn dào liǎo yī gè zhuǎn zhé shí kè， xū yào yī gè qiáng yòu lì de lǐng dǎo zhě， bǎ qì dān shè huì tuī xiàng gèng gāo fā zhǎn jiē duàn。 rán 'ér， dāng shí zuò wéi lián méng méng zhù de hén dé jǐn kèhán què“ bù rèn shì”， zài yǔ liú shǒu guāng fù zǐ zhēng duó zhōng， qí zǐ bèi fú， zài“ nà mǎ wǔ qiān yǐ shú zhī” zāo jù jué hòu， zhǐ hǎo“ qǐ méng nà lù yǐ qiú zhī”， cóng cǐ bù gǎn nán jìn。 hén dé jǐn duì liú shì měi suì qiū shuāng luò hòu shāo qí mù dì cǎo chǎng， shēng chù duō jī sǐ de bào xíng， fǎn 'ér“ yǐ liáng mǎ lù rén gōng qiú shì mù dì”。 àn qì dān sú， wéi méng zhù zhě bì xū yòu“ dé xíng gōng yè”， fǒu zé yìng yóu tā rén tì dài。 zhì yǒng shàn shè de yé lǜ 'ā bǎo jī， jiù shì zài zhè yàng de lì shǐ tiáo jiàn xià dēng shàng liǎo qì dān zhū bù méng zhù de wǔ tái。 |
|
gōng yuán 907 nián， qì dān dié cì bù de shǒu lǐng yé lǜ 'ā bǎo jī tǒng yī gè bù qǔ dài hén dé jǐn jí kě hàn wèi。 tā xiān hòu zhèn yā liǎo qì dān guì zú de pàn luàn hé zhēng fú xī、 shì wéi、 zǔ bǔ děng bù luò， shēng shì hào dà bù tóng fán xiǎng。
gōng yuán 916 nián， liáo tài zǔ yé lǜ 'ā bǎo jī chēng dì， jiàn lì liǎo nú lì zhì guó jiā -- qì dān guó。 gōng yuán 925 nián liáo tài zǔ shuài bīng qīn zhēng fú bó hǎi guó， gǎi bó hǎi guó míng wéi dōng dān guó， cè lì huáng tài zǐ yé lǜ bèi wéi dōng dān guó wáng。
gōng yuán 938 nián， hòu jìn shí jìng táng bǎ yàn yún shí liù zhōu de tǔ dì hé rén mín gē ràng gěi qì dān 。
ā bǎo jī chuàng jiàn nú lì zhì guó jiā hòu， què dìng huáng quán shì xí， jiàn lì jūn duì， zhì dìng fǎ lǜ， xiū jiàn dū chéng， zhì zào wén zì， cǐ hòu jì xù xiàng wài kuò zhāng。 xī dǎ dǎo gān zhōu huí gú， dōng miè bó hǎi guó， nán zhàn yàn yún shí liù zhōu。 |
|
926 nián， yé lǜ 'ā bǎo jī huí shī tú zhōng bìng dǎo， qí qī shù lǜ píng chēng zhì。 927 nián（ tiān xiǎn 'èr nián） shí yī yuè， zài shù lǜ shì de zhī chí xià jí wèi。 930 nián（ tiān xiǎn liù nián）， qì dān dōng dān（ yuán bó hǎi guó） wáng yé lǜ bèi nán táo hòu táng， yé lǜ dé guāng tǒng yī liǎo qì dān 。 944 nián（ huì tóng sì nián）， hòu jìn chū dì shí zhòng guì jí wèi， shàng biǎo chēng sūn bù chēng chén。 yé lǜ dé guāng yú shì shuài jūn nán xià。 947 nián（ huì tóng qī nián） zhēngyuè shí rì， gōng kè hòu jìn shǒu dū dōng jīng， miè hòu jìn。 èr yuè， yǐ jìn guó chēng dà liáo， gǎi nián hào wéi“ dà tóng”。 yīn“ zòng bīng lüè chú sù； kuò mín sī cái； bù jù yí zhū jié dù hái zhèn” dà shī mín xīn 'ér zhāo zhōng yuán rén mín fǎn kàng， wú fǎ gǒng gù tǒng zhì， sì yuè， bèi pò yǐn jūn běi fǎn， zài hé běi luán chéng bìng shì。 jīng guò shì zōng , mù zōng , jǐng zōng， yī zài fā shēng zhēng duó huáng quán zhàn zhēng。 shàng céng bù wěn， pò shǐ mù zōng tíng zhǐ liǎo liáo tài zōng、 liáo shì zōng yī guàn zhí xíng de nán fá zhōng yuán zhèng cè， yǐ huī fù yīn cháng qī zhàn shì 'ér xiāo sǔn de guó lì， yǔ nán táng、 běi hàn lián hé duì kàng suì jiàn xīng wàng de hòu zhōu zhèng quán。 969 nián（ yìng lì shí jiǔ nián） èr yuè， liáo mù zōng bèi shì rén suǒ shì。 jǐng zōng yé lǜ xián bèi tuī jǔ wéi dì， gǎi yuán wéi bǎo níng。 yóu yú jǐng zōng qín yú zhèng shì， zhòng yòng xián chén rú shì fǎng、 guō xí， shǐ liáo wáng cháo chū xiàn liǎo yī zhèn qīng míng。 jǐng zōng duì mù zōng shí móu fǎn de huáng zú cǎi bǐ jiào kuān sōng de zhèng cè， yīn 'ér móu luàn zhě shǎo， shǎo céng bǐ jiào wěn dìng。 jǐng zōng duì wài zhèng cè réng cǎi bù zhù dòng nán fá zhōng yuán、 jǐn yuán běi hàn de fāng zhēn。 sòng tài zōng zhào guāng yì tǒng yī jiāng nán hòu， yú 979 nián qīn zhēng běi hàn， liáo pài shù wàn bīng zhī yuán běi hàn。 sān yuè， liáo jūn zài bái mǎ lǐng yǔ sòng jūn jiāo zhàn， bèi jī kuì， liáo jiāng yé lǜ dí liè děng rén zhàn sǐ。 liù yuè， běi hàn zhù liú jì yuán jiàng sòng。 liáo cháo gǎi biàn zhàn lüè， bǎ zhù yào lì liàng yòng yǐ gù shǒu yōu jì。 zhào guāng yì chéng shèng jìn gōng yōu zhōu， liáo pài yé lǜ shā、 yé lǜ xiū gē、 yé lǜ xié zhěn děng míng jiāng shuài jūn yǔ sòng jūn dà zhàn yú gāo liáng hé（ jīn běi jīng）， sòng jūn dà bài， zhào guāng yì jǐn yǐ shēn miǎn。
tǒng hé 'èr shí 'èr nián（ sòng zhēn zōng jǐng dé yuán nián， 1004 nián）， xiāo tài hòu yǔ shèng zōng qīn shuài dà jūn shēn rù sòng jìng。 sòng zhēn zōng wèi dí， yù qiān dū nán táo， yīn zǎixiàng kòu zhǔn jiān chí， wú nài qīn zhì chán zhōu（ jīn hé nán pú yáng） dū zhàn。 sòng jūn shì qì dà zhèn， jī bài liáo jūn qián fēng， liáo jiāng xiāo tà lǐn zhàn sǐ。 liáo kǒng fù bèi shòu dí， tí chū hé yuē。 liáo yǔ sòng cháo dìng lì chán yuān zhī méng， bìng yǔ xī xià jié hǎo， cóng 'ér xíng chéng liáo、 sòng、 xī xià sān zú dǐng lì de zhèng zhì gē jù jú miàn。 yǔ sòng dìng lì chán yuān zhī méng hòu， liǎng guó gè shǒu jiù jiè， cǐ hòu bù zài yòu dà de zhàn shì。
qián hēng sì nián（ 982 nián）， liáo jǐng zōng bēng， liáo shèng zōng jì wèi， zūn xiāo chuò wéi huáng tài hòu， shè zhèng。 shí xiāo chuò 30 suì， shèng zōng 12 suì，。 xiāo chuò shè zhèng 'èr shí qī nián， hòu gǎi jià gěi hán dé ràng。 xiāo tài hòu zhí zhèng qī jiān， jìn xíng liǎo gǎi gé， bìng qiě lì jīng tú zhì， zhù zhòng nóng sāng， xīng xiū shuǐ lì， jiǎn shǎo fù shuì， zhěng dùn lì zhì， xùn liàn jūn duì， shǐ liáo guó bǎi xìng fù yù， guó shì qiáng shèng。 1009 nián shèng zōng qīn zhèng hòu， liáo cháo yǐ jìn rù dǐng shèng， jī běn shàng yán xù xiāo tài hòu zhí zhèng shí de liáo guó fēng mào， bìng qiě hái fǎn duì yán xíng jùn fǎ， bù gěi tān guān kě chéng zhī jī。 shí xíng kē jǔ， biān xiū fó jīng， fó jiào jí wéi shèng xíng。 zài wèi qí jiān sì fāng zhēng zhàn， jìn rù liáo guó jiāng yù de dǐng fēng。 duì sòng zhàn zhēng lǚ lǚ huò shèng， fú huò hào chēng yáng wú dí de sòng cháo míng jiāng yáng jì yè。
dào xīng zōng , dào zōng shí qī huáng shì nèi bù zhèng biàn pín fán， gè zú rén mín fǎn kàng liáo cháo de qǐ yì lián mián bù duàn， liáo wáng zhāorì jiàn shuāi bài。 |
|
1112 nián（ tiān qìng 'èr nián） èr yuè shí rì tiān zuò dì fù chūn zhōu（ jīn nèimēng gǔ xīng 'ān méng tū quán xiàn bǎo shí zhèn bǎo chéng cūn gǔ chéng }， zhào jí fù jìn de nǚ zhēn zú qiú cháng lái cháo， yàn xí zhōng zuì jiǔ hòu lìng nǚ zhēn qiú cháng wèitā tiào wǔ， zhǐ yòu wán yán 'ā gǔ dǎ bù kěn。 tiān zuò dì bù yǐ wéi yì， dàn cóng cǐ wán yán 'ā gǔ dǎ yǔ liáo cháo zhī jiān bù hé。 cóng jiǔ yuè kāi shǐ wán yán 'ā gǔ dǎ bù zài fèng zhào， bìng kāi shǐ duì qí tā bù fú cóng tā de nǚ zhēn bù luò yòng bīng。 1114 nián（ tiān qìng sì nián） chūn， wán yán 'ā gǔ dǎ zhèng shì qǐ bīng fǎn liáo。 yī kāi shǐ tiān zuò dì bù jiāng 'ā gǔ dǎ dāng zuò dà de wēi xié， dàn shì cǐ nián suǒ yòu tā pài qù zhèn yā 'ā gǔ dǎ de jūn duì quán bù bèi zhàn bài。
1115 nián（ tiān qìng wǔ nián） tiān zuò dì kāi shǐ jué chá dào nǚ zhēn de wēi xié， xià lìng qīn zhēng， dàn shì liáo jūn dào chù bèi nǚ zhēn zhàn bài， yǔ cǐ tóng shí liáo cháo guó nèi yě fā shēng pàn luàn， yé lǜ zhāng nú zài shàng jīng pàn luàn， suī rán zhè chǎng pàn luàn hěn kuài jiù bèi píng dìng， dàn shì zhè chǎng pàn luàn fēn liè liǎo liáo cháo nèi bù。 cǐ hòu wèi yú yuán bó hǎi guó de dōng jīng yě fā shēng gāo yǒng chāng pàn luàn zì lì。 zhè chǎng pàn luàn yī zhí dào 1116 nián（ tiān qìng liù nián） sì yuè cái bèi píng dìng。 dàn shì zài wǔ yuè nǚ zhēn jiù jiè jī zhàn lǐng liǎo dōng jīng hé shěn zhōu。 1117 nián（ tiān qìng qī nián） nǚ zhēn gōng chūn zhōu， liáo jūn bù zhàn zì bài。 zhè nián wán yán 'ā gǔ dǎ zì chēng huáng dì， jiàn lì jīn cháo。
1125 nián（ bǎo dà wǔ nián） èr yuè， tiān zuò dì zài yìng zhōu bèi fú， bā yuè bèi jièsòng jīn shàng jīng（ jīn hēi lóng jiāng shěng 'ā chéng xiàn bái chéng zǐ）， bèi jiàng wéi hǎi bīn wáng。 1128 nián， tiān zuò dì bìng gù， qì dān hé liáo gòng lì shí 210 nián， lì jīng 9 wèi dì wáng。 |
liáo cháo dì wáng shì biǎo |
tài zǔ dà shèng dà míng shén liè tiān huáng dì yé lǜ shì huì yì zì 'ā bǎo jī
tài zōng xiào wǔ huì wén huáng dì yé lǜ dé guāng
shì zōng xiào hé zhuāng xiàn huáng dì yé lǜ ruǎn
mù zōng xiào 'ān jìng zhèng huáng dì yé lǜ jǐng
jǐng zōng xiào chéng kāng jìng huáng dì yé lǜ xián
shèng zōng wén wǔ dà xiào xuān huáng dì yé lǜ lóng xù
xīng zōng shén shèng xiào zhāng huáng dì yé lǜ zōng zhēn
dào zōng xiào wén huáng dì yé lǜ hóng jī
tiān zuò huáng dì yé lǜ yán xǐ |
liáo de yán xù héng xī liáo |
gōng yuán 1125 nián liáo bèi nǚ zhēn zú de jīn suǒ miè。 zài liáo cháo jí jiāng miè wáng zhī jì， qì dān guì zú yé lǜ dà shí shuài lǐng yī bù fēn rén xiàng běi jìn rù mò běi dì qū， hòu xiàng xī fā zhǎn， zhēng fú liǎo jīn tiān zhōng yà de guǎng dà dì qū。 1132 nián， yé lǜ dà shí chēng dì， jiàn lì xī liáo zhèng quán（ jí hēi qì dān Karakitai） , yòu chēng“ hā lá qì dān ”， chéng wéi dāng shí zhōng yà dì qū de qiáng guó。 xī liáo yú gōng yuán 1218 nián wáng yú měnggǔ dì guó。
liáo zài jiào duǎn de shí jiān nèi cóng bù luò shì zú shè huì guò dù xíng chéng nú lì zhì dù shè huì， bìng zài xiàng fēng jiàn shè huì yuè jìn de tóng shí tǒng zhì liǎo zhōng guó běi bù， mìqiè liǎo gè zú rén mín zhī jiān de lián xì， cù jìn liǎo róng hé。 wéi kāi fā měnggǔ dì qū hé zhōng guó dōng běi fā huī liǎo zhòng yào de zuò yòng。 tā men chuàng zào liǎo càn làn de wén míng， liú xià liǎo qì dān huī huáng de lì shǐ。 |
|
liáo dài shè huì jīng jì de fā zhǎn jīng guò jǐ gè bù tóng de jiē duàn， qián qī yóu yú guó lì zhù yào yòng yú xiàng wài kuò zhāng， cǎi qǔ nú lì zhì de lüè duó shì jīng jì， shǐ liáo chū jīng jì fā zhǎn jiào wéi huǎn màn。 zhí dào liáo shèng zōng shí qī， liáo cháo de jīng jì cái yòu yī gè jiào dà de fā zhǎn， zhè wú yí shì fēng jiàn huà gǎi gé de jiēguǒ。 liáo cháo dé yàn yún shí liù zhōu hòu， duì zhōng yuán zhì dù jìn yī bù xī shōu， hàn zhì zhú jiàn wán bèi。 liáo guó de yī xué chéng jiù yě hěn xiǎn zhù， qí zhēn jiǔ、 qièmài zhěn fǎ、 fù chǎn yī kē、 shī tǐ fáng fǔ děng jì shù dū jù yòu jiào gāo shuǐ píng。
nóng yè hé mù yè
qì dān zú de shè huì shēng chǎn， dà zhì yǐ 'ā bǎo jī jiàn lì qì dān guó qián hòu wéi yī fēn jiè xiàn。 zài cǐ yǐ qián， zhù yào cóng shì yóu mù， fǔ yǐ shòu liè， guò zhe shí shòu ròu， yī shòu pí， chē zhàng wèijiā de shēng huó。 jiù shǐ yòu yún：“ xùmù tián yú yǐ shí， pí máo yǐ yī， zhuǎn xǐ suí shí， chē mǎ wèijiā”。 yóu mù jīng jì shǐ qì dān rén yōng yòu yī zhī piāo hàn jìn jí de wǔ zhuāng lì liàng。 dào liǎo yáo niǎn lián méng mò qī， yuán shǐ de cū fàng nóng yè yǐ zài dié cì bù zhōng chū xiàn。 qì dān guó jiàn lì hòu， nóng yè、 xùmù yè、 shǒu gōng yè děng shè huì shēng chǎn de gè gè bù mén， jūn yòu hěn dà fā zhǎn， wéi qì dān guó dōng zhēng xī tǎo tí gōng liǎo wù zhì jī chǔ。 qì dān guó 200 duō nián nèi， nóng yè hé xùmù yè shǐ zhōng zhàn zhe zhù dǎo dì wèi。 nóng yè shēng chǎn de zhòng xīn zài nán bù， xùmù yè shēng chǎn de zhòng xīn zài běi bù， chǔyú zhōng jiān de xī zú gù dì zé wéi bàn nóng bàn mù qū。 jiù qí dì wèi shuō， zé qián hòu yòu chā bié， dà tǐ shuō lái， jiàn guó chū qī de shè huì jīng jì réng yǐ xùmù yè wéi zhù， nóng yè wéi fǔ； zhōng qī jí liáo tài zōng yé lǜ dé guāng yǐ hòu zhì shèng zōng lóng xù qián qī， shì chù zài nóng yè hé xùmù yè bìng jǔ de jiē duàn； wǎn qī jí shèng zōng zhōng qī yǐ hòu， nóng yè zhú jiàn zài guó mín jīng jì zhōng zhàn jù zhù dǎo dì wèi， ér qì dān rén jīng yíng de， zhù yào hái shì xùmù yè。 qì dān shè huì de nóng yè shēng chǎn， shì yóu yú yàn yún dì qū dà pī táo wáng huò bèi lüè hàn rén de jìn rù， dài lái liǎo fēng fù de shēng chǎn jīng yàn， zài jīn luán hé shàng yóu yī dài kāi kěn liǎo xǔ duō tián dì fā zhǎn qǐ lái de。 ā bǎo jī néng tǒng yī qì dān zhū bù hé jiàn lì qì dān guó， zài hěn dà chéng dù shàng shì kào zhè lǐ de nóng yè shēng chǎn wéi hòu dùn。 qǔ dé liáo dōng dì qū hé miè wáng bó hǎi guó hòu， huò dé liǎo nóng yè yòu xiāng dāng fā zhǎn de dì 'èr gè nóng yè shēng chǎn qū。
938 nián（ liáo huì tóng yuán nián）， yé lǜ dé guāng cóng shí jìn wáng cháo gē dé rén kǒu chóu mì、 nóng yè yòu gāo dù fā zhǎn de yàn yún shí liù zhōu， shǐ qì dān guó yòu zēng jiā liǎo yī gè fù ráo 'ér guǎng kuò de nóng yè qū。 zhèng shì yóu yú shàng shù dì qū de nóng yè shēng chǎn wéi qì dān guì zú tí gōng liǎo shēng huó suǒ xū de fēng fù wù pǐn， jī fā liǎo guǎng dà qì dān rén cóng shì nóng yè shēng chǎn de xīng qù， jiā zhī qì dān guó tǒng zhì zhě de jī jí tí chàng， nóng yè biàn zài qì dān shè huì nèi péng bó fā zhǎn qǐ lái。
yóu yú qì dān rén de fēn bù qū， jūn wéi gān hàn shǎo yǔ zhī dì， gù qí zhòngzhí de nóng zuò wù， zhù yào shì sù、 mài、 méi、 shǔ， yì cóng huí gē rén yǐn zhǒng liǎo“ huí gē dòu” hé xī guā。 qì dān nóng yè de shuǐ píng， yǐ xià yī xiē shù zì kě bāng zhù liǎo jiě gěng gài。 977 nián（ liáo bǎo níng jiǔ nián）， jǐng zōng wéi yuán zhù běi hàn， céng“ cì sù 'èr shí wàn xié”（ 20 wàn hú sù kě néng wéi nán bù huò xī nán bù hàn rén shēng chǎn）。 shèng zōng shí yé lǜ táng gǔ yīn zài lú qú hé“ dū gēng jià” yòu fāng， bèi diào tún zhèn zhōu（ zhì suǒ zài jīn měnggǔ guó bù 'ěr gēn shěng hǎdá sāng dōng qīng tuō luó gài gǔ chéng），“ fán shí sì rěn， jī sù shù shí wàn hú”。 yóu yú liáo shèng zōng jī jí chàng dǎo nóng yè， jīng guò xīng zōng、 dào zōng liǎng cháo， qì dān nóng yè jìn rù dǐng shèng shí qī。 qí jiān， yīn liáng shí yòu yú， dōng jīng dào hé shàng jīng dào de 50 yú chéng yǐ jí“ yán biān zhū zhōu”， dū shè lì liǎo chǔ liáng bèi quē de“ hé dí cāng”， měi cāng dà lüè chǔ liáng yòu“ èr sān shí wàn shuò”。 dāng rán， yóu yú qì dān rén de jū zhù dì qū jiē shǎo yǔ hé wú shuāng qī duǎn， xùmù hé shù biān zhàn qù hěn duō láo lì， xǔ duō cóng shì nóng yè de qì dān hù yòu wéi bàn nóng bàn mù， gù duì qì dān rén de zhòngzhí yè suǒ dá dào de shuǐ píng， bù néng gū jì guò gāo。
xùmù yè shì qì dān rén de chuán tǒng chǎn yè， xiàng yǐ xùmù、 bài yú wéi jià sè。 922 nián shù lǜ hòu jiàn zhǐ 'ā bǎo jī nán gōng zhèn zhōu yún“ wú yòu xī lóu yáng mǎ zhī fù， qí lè bù kě shèng qióng yě， hé bì láo shī yuǎn chū yǐ chéng wēi jiào lì hū！” fǎn yìng liǎo qì dān guó chū qī， xùmù yè zài jīng jì shēng huó zhōng jū shǒu yào dì wèi。 yóu yú xùmù yè de xīng shuāi bù jǐn yǔ jīng jì shēng huó yòu guān， qiě“ zī fān qún mù， wù zài jí bīng”， zhí jiē duì qí bīng lì de qiáng ruò， guó fáng de gǒng gù yòu yǐng xiǎng， gù qì dān tǒng zhì zhě jiàn guó hòu zài jī jí yǐn jìn hàn zú xiān jìn nóng yè shēng chǎn jì shù， tuī jìn běn mín zú nóng yè fā zhǎn de tóng shí， yì wèi fàng sōng duì xùmù jīng jì de fā zhǎn。
1086 nián（ dà 'ān 'èr nián）， dào zōng yé lǜ hóng jī yīn mǎ pǐ“ fān xī duō zhì bǎi wàn， shǎng qún mù guān”， yǐ cì jìn jiē shēng jué， kě jiàn qí duì xùmù yè zhòng shì de qíng kuàng。
xùmù shēng chǎn yòu gōng yǎng。 sī yǎng liǎng zhǒng。 gōng yǎng jí suǒ wèi“ qún mù”， qì dān guó shè yòu xī lù qún mù shǐ sī。 dǎo tā lǐng xī lù qún mù shǐ sī、 hún hé běi mǎ qún sī、 mò nán mǎ qún sī、 mò běi huá shuǐ mǎ qún sī、 niú qún sī， xià shè tài bǎo、 shì zhōng、 chǎng shǐ děng guān yuán guǎn lǐ qún mù shēng chǎn； sī yǎng jí qì dān bù mín de jiā tíng xùyǎng。 xùmù yè de quán miàn fā zhǎn qíng kuàng， shí rén méi yòu liú xià jì lù。 cóng shàng shù jǐn guān mǎ yī xiàng jiù dá dào 100 wàn pǐ， kě jiàn guān yǎng hé sī yǎng de yáng、 tuó、 niú、 zhū de shù liàng， yī dìng xiāng dāng kě guān， tè bié shì zuò wéi qì dān rén ròu shí de yáng， shù liàng dāng zài mǎ pǐ zhī shàng。
qì dān xùmù yè de fā zhǎn， yòu liǎng gè yīn sù yīnggāi tán dào： lüè duó lín jìn mín zú de shēng chù hé bèi zhēng fú de shǔ bù、 shǔ guó de nà gòng。 ā bǎo jī zài jiàn guó qián gōng kè hé dōng、 dài běi jiǔ jùn， yī cì jiù lüè huí niú、 yáng、 tuó、 mǎ shí yú wàn。 jiàn guó hòu， xī zhēng tū jué、 tù hún、 shā tuó zhū bù， yòu huò“ bǎo huò、 tuó mǎ、 niú yáng bù kě shèng suàn”。
919 nián běi fá wū gǔ bù， lüè dé“ niú mǎ、 chē chéng、 lú zhàng、 qì wù 'èr shí yú wàn”。 hòu lái， yóu yú zhōu wéi zhū yóu mù bù zú jūn xiān hòu bèi zhēng fú， tōng guò zhàn zhēng lüè duó biàn wéi cóng nà gòng zhōng huò dé。 guī dìng dōng dān guó nián gòng mǎ 1000 pǐ， nǚ zhēn、 zhí bù gū děng 10000 pǐ， zǔ bǔ jí wú dú wǎn、 tì dé gè 20000、 pǐ， xī xià、 shì wéi、 yuè lǐ dǔ、 pōu 'ā lǐ、 ào lǐ mǐ、 pú nú lǐ、 tiě lì děng gè 300 pǐ。。 qì dān tǒng zhì zhě yù yòu jí kǒu zhēng fá， tā men shì cóng lái bù fàng guò lüè duó shēng chù de jī huì de。 rú shèng zōng shí， yé lǜ xié zhěn děng zhēng nǚ zhēn， yī cì jiù lüè mǎ 20 yú wàn pǐ。 shàng shù huò dé de shēng chù， bèi zhì yú qún mù sī wèi yǎng。
qì dān xùmù yè de fā zhǎn， cóng jiàn guó zhì shèng zōng shí yī bān jiǎng lái shì bǐ jiào píng wěn de， hòu lái yòu guò qǐ luò。 yǐng xiǎng xùmù yè xià luò de yuán yīn yòu sān： yī shì suí zhe liáo cháo yóu shèng zhuǎn shuāi， guó yòu qún mù guǎn lǐ sōng chí。 dào zōng shí， mǎ qún tài bǎo xiào táo kuí céng shàng shū：“ qún mù yǐ shǎo wéi duō， yǐ wú wéi yòu。 shàng xià xiāng méng， jī bì chéng fēng。” jīng guò zhěng dùn hòu， shēng chù cái“ suì yǐ fān xī”。 èr shì nóng yè de jìn yī bù fā zhǎn， shǐ mù chǎng suō xiǎo， 1075 nián（ liáo dà kāng yuán nián） yé lǜ yǐ xīn qǐng cì mù dì， shí wéi qún mù lín yá de yé lǜ yǐn jí shuō guò，“ jīn mù dì biǎn lòu， chù bù fān xī”。 sān shì bào fēng xuě děng zì rán zāi hài zào chéng dà liàng sǐ wáng。 lì shǐ shàng lǚjiànbùxiǎn， zuì yán zhòng de jǐ cì shì zài 1082 nián（ liáo dà kāng bā nián）， yīn dà fēng xuě，“ niú yáng duō sǐ”。 cì nián sì yuè， yòu yīn dà xuě，“ mǎ sǐ zhě shí liù、 qī”。 xiào táo sū wò zài liáo dào zōng qián tǒng nián jiān rèn mò nán mǎ qún tài bǎo， yīn“ dà fēng shāng cǎo， mǎ duō sǐ”， bèi miǎn guān。 yóu yú qì dān rén jīng yíng xùmù yè yī zhí shì lìng“ qí zì jiù shuǐ cǎo”， mǎ“ tí máo jù bù jiǎn tì”， wèi yuè guò zì shēng zì cháng jiē duàn， wú fáng yù zì rán zāi hài néng lì， bù néng bù shǐ qí xùmù yè fā zhǎn shòu dào zhòng dà yǐng xiǎng。
gōng yì hé wén huà
qì dān rén zài huāng mò de cǎo yuán shàng zhù qǐ dū chéng、 shì zhèn。 ér qí yóu mù de shēng huó fāng shì jué dìng liǎo huáng dì de xún shòu zhì， nà bō（ qì dān yǔ“ xíng gōng” de yīn yì） shì chù lǐ zhèng wù de xíng zhèng zhōng xīn。 liáo shè nán miàn guān hé běi miàn guān shuāng guǐ guān zhì， yǐ“ běn zú zhī zhì zhì qì dān ， yǐ hàn zhì dài hàn rén”， shǐ hàn rén wéi qí kāi kěn nóng tián， xíng chéng qì dān tè yòu de nóng mù hùn hé jīng jì。 liáo dài de yě tiě yè fā dá， fā jué chū tǔ tiě zhì de nóng yè gōng jù、 chuī jù、 mǎ jù、 shǒu gōng gōng jù kě yǔ zhōng yuán de chǎn pǐn xiāng pì měi。 liáo dài de liú jīn、 liú yín、 rǎn zhì、 zào mǎ jù、 zhì cí yǐ jí zào zhǐ děng shǒu gōng yè mén lèi qí quán， gōng yì jīng zhàn。 qì dān ān yǔ duān yàn、 shǔ jǐn、 dìng cí bèi bìng liè wéi“ tiān xià dì yī”。 chén guó gōng zhù yǔ fù mǎ mù、 yé lǜ yǔ zhī mù děng guì zú mù zàng chū tǔ de jīng měi jīn yín qì dū fǎn yìng chū qì dān dú tè de mín zú tè sè hé gāo dù de gōng yì jì shù shuǐ píng。 liáo cí zài zhōng guó táo cí fā zhǎn shǐ shàng zhàn yòu zhòng yào dì wèi， gāng wǎ yáo cūn yáo shì yī chù mù qián suǒ zhī liáo dài zuì dà de gǔ cí yáo yí zhǐ， kě shēng chǎn bái yòu、 dān yòu hé sān cǎi yòu cí yǐ jí gōng tíng suǒ yòng de guān yáo qì wù。 cí qì de zào xíng kě fēn wéi zhōng yuán shì hé qì dān shì liǎng lèi， zhōng yuán shì fǎng zào zhōng yuán de fēng gé shāo zào， yòu wǎn、 pán、 bēi、 dié、 yú、 hé、 hú、 píng děng， qì dān shì zé fǎng zào běn zú xí guàn shǐ yòng de pí zhì、 mù zhì děng róng qì yàng shì shāo zào， qì lèi yòu píng、 hú、 pán、 dié， zào xíng dú jù yī gé。 rú zài nèimēng gǔ wēng niú tè qí guǎng dé gōng xiāng liáo mù chū tǔ de shuāng hóu lǜ yòu jī guān hú hé lóng shǒu lǜ yòu jī guān hú jiù shì fǎng qì dān zú pí náng róng qì de mó shì， zài hú tǐ cè biān zuò chū fǎng pí gé féng zhì de hén jì， cǐ lèi hú shì qì dān mín zú tè yòu de shēng huó qì mǐn。 mù qián fēn sàn dào shì jiè gè dì bó wù guǎn， bìng zuò wéi bó wù guǎn guī mó biāo zhì de， gāo dá liǎng mǐ de dà luó hàn cí xiàng， jiù shì liáo dài chǎn pǐn， shì cóng hé běi shěng yì xiàn fù jìn shān dòng zhōng bèi wài guó rén dào zǒu de。
jiào yù fāng miàn shí xíng shè xué yǎng shì hé kē jǔ qǔ shì。 qì dān de shī cí jì yòu qì shì bàng bó zhī jù， yě yòu qīng xīn yōu měi zhī cí。 liáo dài shèng xíng fó jiào， cóng shān xī yìng xiàn mù tǎ fó xiàng zhōng fā xiàn de dān cáng、 fó jīng、 hé fó huà， hé běi fēng rùn xiàn tiān bǎo sì tǎ fā xiàn de fó jīng， nèimēng gǔ bā lín yòu qí shì jiā fó shè lì tǎ zhōng fā xiàn de fó jīng， kān chēng fó jiào yì shù guī bǎo。 huì huà zuò pǐn jù yòu hěn gāo de yì shù jià zhí， yé lǜ bèi huà de《 shè qí tú》、 hú huán de《 zhuó xiē tú》、 wú míng shì de《 qiū lín qún lù tú》、《 dān fēng yōu lù tú》 děng míng huà， jūn wéi kuàng shì zhēn bǎo。 diāo sù zuò pǐn dāo fǎ qiújìng， xǔ xǔ rú shēng。 jiàn zhù yì shù zhù yào tǐ xiàn zài fó tǎ hé fó sì。 shān xī shěng líng qiū xiàn jué shān sì xī tǎ yuàn zhōng de jué shān sì tǎ、 běi jīng shì tiān níng sì tǎ、 liáo níng shěng liáo yáng bái tǎ、 hǎi chéng xī mù chéng jīn tǎ zào xíng měi guān， shì liáo dài zuì liú xíng de mì yán tǎ zhōng de jié chū dài biǎo zuò pǐn。 hé běi jì xiàn dú lè sì de guān yīn gé jiān táng dài hé sòng cháo zhī cháng chù， xióng jiàn zhuàng lì。 liáo de yī yào jiǔ fù shèng míng，《 mài jué》 hé《 zhēn jiǔ shū》 zhōng de zhì liáo fāng fǎ zhì jīn réng yìng yòng zài lín chuáng shí jiàn zhōng。
qì dān rén de yī shí zhù xíng、 fēng sú xí guàn yǔ hàn rén jiǒng rán bù tóng。 fú zhuāng tōng cháng wéi cháng páo zuǒ rèn， yuán lǐng zhǎi xiù， kù jiǎo fàng xuē tǒng nèi。 nǚ rén páo nèi zhù qún， yì chuān cháng tǒng pí xuē。 yāo wài xì dié xiè dài， shàng guà jīn yù、 shuǐ jīng hé hǔ pò děng shì jiàn， hái yòu suí shí kě yòng de huǒ shí、 kuài zǐ、 cān jù dāo děng。 qì dān rén fā xíng guài yì， wú lùn nán nǚ jiē kūn fā。 nán zǐ zài liǎng bìn gè liú yī liǔ tóu fā， bié chù de tóu fā quán tì guāng。 fù nǚ jǐn tì yán qián 'é biān de tóu fā。 qì dān rén zhù suǒ wéi zhān zhàng， huáng dì de yù zhàng chēng wéi nà bō。 hūn sú tè diǎn shì qǔ qīn bù lùn bèi fēn， jìn qīn jié hūn、 lí hūn hé zài jià jūn bù shòu xiàn zhì。 qì dān guì zú shèng xíng hòu zàng， liáo chén guó gōng zhù fù mǎ hé zàng mù shì qì jīn wéi zhǐ fā xiàn de bǎo cún zuì wán zhěng、 chū tǔ wén wù zuì fēng fù de qì dān dà guì zú mù zàng， chū tǔ de liǎng tào yòu jīn huā yín zhěn、 liú jīn yín guān、 jīn miàn jù、 yín sī wǎng luò、 jīn huā yín xuē zǔ chéng de bìn zàng fú shì， wán zhěng de tǐ xiàn liǎo guì zú de bìn zàng xí sú。 yé lǜ yǔ zhī mù shì háo huá fù lì , tiān xià qí zhēn guī bǎo jìn huì qí zhōng。
liáo cháo qì dān rén fàn fǎ， yuán yòu tóu yá、 shēng yì ( huó mái )、 shè guǐ jiàn ( luàn jiàn shè sǐ )、 mù jiàn ( zhàng bèi )、 dà bàng、 tiě gǔ duǒ、 shā dài ( kǎo dǎ ) jí biān、 lào ( xíng xùn ) děng xíng。 shèng zōng yǐ hòu， cǎi yòng hàn rén xíng míng， yòu sǐ、 liú、 zhàng、 tú sì děng。 sǐ xíng yòu jiǎo、 zhǎn、 líng chí。
qì dān wén zì
zài wén huà shàng , qì dān rén yǐ zhào hàn zì chuàng zào liǎo liǎng zhǒng lèi xíng bù tóng de wén zì， qì dān dà zì hé qì dān xiǎo zì。 qì dān zú shì yī gè lì shǐ wén huà yōu jiǔ de mín zú， jù shǐ shū jìzǎi， qì dān yuán xiān méi yòu wén zì， jiàn lì de liáo wáng cháo hòu， yóu yú zhèng zhì、 jīng jì、 jūn shì、 wén huà fā zhǎn de xū yào hé mín zú yì shí de jué xǐng， céng cān zhào hàn zì de xíng tǐ jié gòu， xiān hòu chuàng zhì liǎo liǎng zhǒng qì dān wén zì， jí qì dān dà zì hé qì dān xiǎo zì， yòng yǐ jì lù qì dān yǔ。 qì dān dà zì hé qì dān xiǎo zì de qū bié bù shì yīn wéi zì xiěde dà xiǎo， ér shì yīn wéi chuàng zhì shí jiān de xiān hòu hé pīn yīn chéng dù de qiáng ruò。 xiān chuàng zhì de pīn yīn zhì dù bù tài wán bèi de chēng dà zì， hòu chuàng zhì de pīn yīn xíng shì bǐ jiào wán bèi de chēng xiǎo zì。
gōng yuán 920 nián chūn zhēngyuè， liáo tài zǔ yé lǜ 'ā bǎo jī xià lìng chuàng zhì qì dān dà zì， qiū 9 yuè zhì chéng， zhào lìng bān fā。 zhè zhǒng dà zì shì cǎi yòng hàn zì jiā yǐ jiǎn huà huò zēng tiān bǐ huá 'ér chéng de。 jiě fàng qián liáo qìng líng chū tǔ de“ āi cè” shàng suǒ xiě de wén zì， dōushì dà zì。 hòu lái zài qìng líng bì huà shàng hé xǔ duō liáo dài táo qì shàng， yě fā xiàn zhè zhǒng qì dān dà zì。
qì dān xiǎo zì， jù shǐ zài shì huáng zǐ dié cì chuàng zhì de。 jiě fàng hòu， liáo níng jǐn xī xiàn hú shān liáo xiāo xiào zhōng mù suǒ chū tǔ de mù zhì hé yì xiàn、 jiàn píng xiàn suǒ chū tǔ de tóng qì、 yín qì shàng de qì dān wén zì， jiù shì zhè zhǒng qì dān xiǎo zì。
qì dān wén zì shǐ yòng liǎo hǎo jǐ bǎi nián， dàn yīn tōng dú bù yì， suǒ yǐ bìng méi yòu shēn rù mín jiān， kě shì， tā jí dà dì yǐng xiǎng liǎo xī xià hé nǚ zhēn wén zì， shì qì dān zú duì wén huà de yī dà gòng xiàn。
【 qì dān wén zì xì】 zì yì : cǐ【 qì dān wén zì xì】 zì yì : rú【 qì dān wén zì】 |
|
zài wǒ guó bō lán zhuàng kuò de lì shǐ cháng juàn zhōng， céng fú yáo 'ér qǐ yī gè bó jī cháng kōng de yīng zhī zú －－ qì dān 。 zhè gè mín zú jiàn lì de dà liáo guó， xióng kuà cháng chéng nèi wài， yǐ jīn wǒ guó běi fāng liáo hé liú yù wéi hé xīn dì qū， zài zhōng huá dà dì hōng hōng liè liè dì tuò chuàng liǎo 200 yú nián de huī huáng， qí jì bān dì liú xià yī gè gè jīng qí、 yī gè gè mí tuán hòu， tū rán xiāo shī dé yǎo wú zōng yǐng。
cóng gōng yuán 916 nián yé lǜ 'ā bǎo jī jiàn lì qì dān guó jiā， dào yé lǜ yán xǐ yú gōng yuán 1125 nián bèi fú liáo wáng， liáo cún guó gòng 209 nián。 liáo miè wáng hòu， ā bǎo jī dì bā shì sūn yé lǜ dà shí yòu yú 1124 nián jiàn lì liǎo xī liáo， cún guó 90 duō nián， 1218 nián wéi yuán cháo suǒ miè。 dàn lìng rén bù jiě de shì， bàn suí zhe dà liáo dì guó de miè wáng， zuì duō shí céng yōng yòu 120 duō wàn rén kǒu de qì dān mín zú yě suí zhī xiāo shī dé wú zōng wú yǐng。
nà me， zhè gè céng jīng chuàng zào liǎo zhòng duō wén míng de yōu xiù mín zú dào nǎ lǐ qù liǎo ní？
shǐ xué jiè zhǐ néng tuī cè jǐ bǎi wàn qì dān rén de mìng yùn dà zhì yòu sān zhǒng：
dì yī， jū zhù zài qì dān zǔ dì de qì dān rén jiàn jiàn wàng jì liǎo zì jǐ de zú yuán， yǔ qí tā mín zú róng hé zài yī qǐ。
dì 'èr， xī liáo miè wáng hòu， dà bù fēn mò běi qì dān rén xiàng xī qiān yí dào liǎo yī lǎng kè 'ěr màn dì qū， bèi wán quán yī sī lán huà。
dì sān， jīn、 méng zhàn zhēng bào fā hòu， bù fēn“ shì bù shí jīn sù” de qì dān rén tóu kào liǎo měnggǔ， bìng zài suí měnggǔ jūn duì dōng zhēng xī tǎo， kuò sàn dào liǎo quán guó gè dì。
wǒ guó shǐ xué jiè yǐ wǎng rèn wéi， qì dān rén zài bù tóng shí qī、 bù tóng lì shǐ tiáo jiàn xià， dà dū róng rù qí tā mín zú zhī zhōng。 liáo wáng yǐ hòu， chú yī bù fēn qì dān rén suí yé lǜ dà shí xī qiān yǐ wài， dà bù fēn qì dān rén réng liú jū zài dōng běi dì qū。 zhè xiē qì dān rén suī dà dū yǔ nǚ zhēn、 gāolí、 měnggǔ zú róng hé， dàn yī bù fēn qì dān rén hái shì yǐ jí tuán xíng shì bǎo liú zhe qì dān mín zú de fēng sú xí guàn。 jīn、 méng zhàn zhēng bào fā yǐ hòu， xǔ duō qì dān rén qǐ shì， cān jiā fǎn kàng nǚ zhēn rén tǒng zhì de dǒu zhēng。 zhè bù fēn qì dān rén yòu de bèi nǚ zhēn rén zhèn yā， yòu de tóu kào měnggǔ rén。 tóu kào měnggǔ rén de zhè bù fēn qì dān rén， suí zhe měnggǔ rén dōng zhēng xī tǎo， qì dān rén yě suí zhī fēn sàn dào liǎo quán guó gè dì。
ér suí yé lǜ dà shí xī qiān de zhè bù fēn qì dān rén， zài xī liáo wáng hòu dào jīn yī lǎng kè 'ěr màn shěng jiàn lì yī gè qǐ 'ér màn wáng cháo， sú chēng hòu xī liáo。 dàn zhè bù fēn qì dān rén de chuán tǒng xí sú yǐ bù jiàn， bèi wán quán yī sī lán huà liǎo。 dàn tā men duì xī fāng de yǐng xiǎng zhì jīn réng zài， yǐ zhì xiàn dài 'é yǔ hé lā dīng yǔ yī zhí bǎ zhōng guó chēng wéi“ qì dān ”。
huáng bīn zài《 dà liáo guó shǐ huà》 zhōng jì shù liǎo yī jiàn yòu qù de shì： 13 shì jì měnggǔ zú nán zhēng zhōng yà、 xī yà děng dì， jiāng zhōng guó huǒ yào hé guǎn xíng huǒ qì de zhì zuò shǐ yòng fāng fǎ chuán dào 'ā lā bó guó jiā， cǐ shí qì dān yǐ miè wáng liǎo 100 yú nián， dàn chéng shū yú 13 shì jì wǎn qī zhù míng de 'ā lā bó bīng shū《 mǎ shù hé jūn xiè》， hái bǎ huǒ yào pèi fāng jì wéi“ qì dān huā”， bǎ guǎn zhuàng huǒ qì jì wéi“ qì dān huǒ qiāng”、“ qì dān huǒ jiàn”。
dá wò 'ěr rén shì qì dān rén má？
shì fǒu hái yòu méi bèi qí tā mín zú róng hé de qì dān rén ní？ guān yú zhè gè wèn tí， qīng dài jiù yòu rén tí chū dá wò 'ěr rén yuán yú qì dān rén de shuō fǎ， xiàn dài xué zhě yě rèn wéi dá wò 'ěr rén shì jì chéng qì dān rén chuán tǒng zuì duō de mín zú。 wǒ men lái dào dá wò 'ěr rén jù jū de nèimēng gǔ mò lì dá wǎ dá wò 'ěr zú zì zhì qí jìn xíng shí dì cǎi fǎng， fā xiàn zhè lǐ de dá wò 'ěr zú yòu xǔ duō chuán shuō、 xí sú、 yǔ yán děng， yǔ shǐ liào shàng jìzǎi de qì dān zú yòu hěn shēn de yuān yuán guān xì。
dá wò 'ěr zú yī zhí gòngfèng běn zú pú sà kù liè fó， ér kù liè 'ér shì 800 duō nián qián qì dān běi qiān shǒu lǐng de míng zì。 jù shǐ liào jìzǎi， liáo wáng hòu， zhè gè bù kěn jiàng jīn de qì dān jiànglǐng， shuài lǐng yī bù fēn qì dān rén lái dào nèn jiāng liú yù， bìng 'àn zhào qì dān rén de fēng sú， zǔ zhì shì zú bù luò dìng jū xià lái。 zhí dào míng mò qīng chū， gēn hé dì dài de dá wò 'ěr qiú cháng gēn tiě mù 'ér hái bèi tōng gǔ sī rén chēng wéi qì dān qiú cháng。
dá wò 'ěr zú de shòu liè、 bǔ yīng、 xùn yīng、 bǔ yú fāng shì yě yǔ shǐ liào jìzǎi zhōng de qì dān rén dà zhì xiāng tóng； dá wò 'ěr rén 'ài xià wéi qí， tā men de wéi qí hé qí pán yǔ wǒ men suǒ jiàn guò de wéi qí jí qí pán yòu hěn dà qū bié， dàn yǔ liáo mù zhōng chū tǔ de wéi qí jí qí pán hěn xiāng sì； dá wò 'ěr zú zhì jīn bǎo chí zhe“ tóng xìng kě wéi yǒu， yì xìng kě wéi hūn” de hūn sú， tóng xìng jiān bù guǎn shū yuǎn liǎo duō shǎo dài， jué bù tōng hūn， zhè yǔ qì dān zú tóng xìng bù hūn de xí sú yě xiāng tóng； dá wò 'ěr zú de jì tiān yí jí qí shén shù yǔ qì dān zú de jì tiān jí“ shù jūn” yòu xiāng tōng zhī chù； dá wò 'ěr zú guò qù shèng xíng huǒ zàng hé fēng zàng， sà mǎn sǐ hòu jiāng shī tǐ fàng zài mù jià shàng， guò jǐ nián zài jiāng yí gǔ mái rù tǔ zhōng。 qì dān rén yě shì“ dàn yǐ qí shī zhì yú shān shù zhī shàng”； liǎng zú tóng shǔ 'ā 'ěr tài měnggǔ yǔ xì， zài yǔ yīn、 cí huì、 yǔ fǎ děng fāng miàn dōuyòu xiāng tóng chù； liǎng zú dū xìn fèng sà mǎn jiào，“ shāo fàn” zhì cí gǔ bǔ， chóng shàng hēi sè， chóng bài tài yáng， xíng guì bài lǐ děng。
cǐ wài， liáo dài bǎ huáng dì de gōng zhàng chēng wéi“ wò 'ěr duǒ”， shǒu wèi wò 'ěr duǒ hé bǎo hù huáng dì de jūn duì jiào wò 'ěr duǒ jūn。 huáng dì sǐ hòu， wò 'ěr duǒ jiù guī shǒu zhè gè huáng dì de líng qǐn。 shǒu wèi 'ā bǎo jī de jūn duì chēng“ dí wò 'ěr duǒ”。 zhuān jiā tuī cè， hěn kě néng“ dí wò 'ěr duǒ” zài lì shǐ cháng hé zhōng zhú jiàn yǎn biàn chéng xiàn zài de“ dá wò 'ěr”。
yún nán fā xiàn liǎo qì dān hòu yì
liáo wáng shí， hái yòu yī xiē qì dān rén nán xià huò běi tóu dà mò， qiān bǎi nián lái yīn xìn miǎo máng， zōng jì nán xún。 shàng shì jì jiǔ shí nián dài chū， cóng nèimēng gǔ shè huì kē xué yuàn mín zú yán jiū suǒ hé yún nán mín zú yán jiū suǒ tū rán chuán lái yī gè lìng rén zhèn jīng de xiāo xī， zài jù wǒ guó běi fāng wàn lǐ zhī wài de nán bù biān chuí yún nán shěng shī diàn xiàn hé bǎo shān、 lín cāng、 dà lǐ、 dé hóng、 xī shuāng bǎn nà děng dì， fā xiàn liǎo 15 wàn qì dān rén de hòu yì， qí zhōng yǐ jū zhù zài shī diàn xiàn de wéi duō。
jù liǎng gè yán jiū suǒ 1990 nián yǐ lái de diào chá， zhè xiē qì dān rén jiù shì dāng nián suí cóng měnggǔ jūn duì yuǎn zhēng yún nán 'ér luò jí yú cǐ de。 tā men lì jīng yuán、 míng、 qīng hé zhōng huá mín guó jí xīn zhōng guó jǐ gè lì shǐ shí qī， zhì jīn réng bǎo liú zhe xǔ duō qì dān mín zú de wén huà chuán tǒng。 xiàn zài， tā men zài zì jǐ zǔ xiān de fén mù shàng réng shǐ yòng qì dān xiǎo zì， tǒng chēng“ běn rén”。 tā men de tǐ zhì tè zhēng yě yǔ dāng dì rén míng xiǎn bù tóng， cháng dé bǐ jiào gāo dà。 zhè xiē rén yòu 'ā mǎng jiǎng、 ā mǎng yáng、 ā mǎng lǐ děng xìng， míng qīng yǐ lái yǐ gǎi wéi jiǎng、 lǐ、 zhào、 hé、 chá děng xìng。
zài zhè xiē qì dān rén de hòu dài zhōng， yǐ dé hóng dǎi zú jǐng pō zú zì zhì zhōu jiǎng jiā yún suǒ zhēn cáng de《 měng bǎn jiǎng shì jiā pǔ》 zhōng jìzǎi de jiǎng shì jiā zú biàn qiān shǐ zuì jù yòu dài biǎo xìng：“ jiǎng shì zǔ xiān xìng yé lǜ shì， míng 'ā bǎo jī， chuàng jiàn liáo cháo， wéi jīn suǒ miè。 hòu yì yǐ 'ā wéi xìng， yòu gǎi wéi mǎng。 zài yuán chū， suí měnggǔ jūn duì nán zhēng yòu gōng， shòu wǔ lüè jiāng jūn zhī zhí。 míng cháo hóng wǔ nián jiān， yīn lù chuān píng miǎn pàn yòu gōng， fēn shòu zhǎngguān sī， bìng shì xí tǔ zhí。 hòu yòu jīng lìshǔ dài， gǎi wéi jiǎng xìng。” zhè gè jiā pǔ qīng xī dì jìzǎi liǎo měng bǎn jiǎng shì jiā zú shì liáo tài zǔ yé lǜ 'ā bǎo jī de hòu yì， jí qí xìng shì de yǎn biàn guò chéng。
zài bǎo shān dì qū shī diàn xiàn yóu wàng xiāng mù guā cūn jiǎng wén liáng jiā zhōng， hái fā xiàn yī běn《 shī diàn zhǎngguān sī zú pǔ》， qí kāi piān jì yòu yī shǒu sì què qī yán shī： liáo zhī xiān zǔ shǐ yán dì， shěn jí qì dān dà liáo huáng； bái mǎ shàng hé chéng nán dào， qīng niú huáng hé jià nǚ lái。 yī shì xiān zǔ mù yè shān， bā bù hòu dài xǐ huáng hé； nán zhēng qīn shòu wèi jīn mǎ， běi zhàn huáng fēng liù cháo chén。 xìng fèng táng qián míng zuò xìng， yé lǜ shǐ zǔ 'ā bǎo jī； jīn chǐ xuān fǔ fǔ zhèng shǐ， shí diàn shì xí zhǎngguān sī。 zǔ gōng zōng dé liú fāng yuǎn， zǐ sūn hòu dài shì zé cháng； qiū shuāng chūn lù kǎo 'ēn dé， yuán yuǎn liú cháng bào zōng gōng。
zhè shǒu qī yán shī bù jǐn dào chū qí zú yuán hé jiā zú de yīng xióng lì shǐ， yě diǎn chū liǎo“ míng zuò xìng” de xìng shì biàn huà lì chéng。 zài zhè běn zú pǔ zhōng hái chā yòu yī fú“ qīng niú bái mǎ tú”， miáo huì de shì yòu guān qì dān qǐ yuán de gǔ lǎo chuán shuō。
zài shī diàn xiàn yóu wàng xiāng mù guā cūn zhài xī yú hái jiàn yòu yī zuò cí yuàn， jí jiǎng shì zōng cí。 cí yuàn chéng nán běi jìn shēn， fēn qián hòu liǎng yuàn， cí yuàn de zhèng mén 'àn qì dān rén de xí sú kāi zài dōng qiáng shàng。 zài cí yuàn dōng kāi mén lóu zhèng miàn jiān dǐng yán xià， zhuàn kè yòu“ yé lǜ” èr zì， zài xià shì shù fāng cháng biǎn， biǎn kuàng nèi yòu“ jiǎng shì zōng cí” sì gè dà zì。 zài mén shì zhù zhī jiān xiě yòu yī fù duì lián yuē：“ yé lǜ tíng qián qiān zhū shù， mǎng jiǎng cí nèi yī táng chūn。” zài cí yuàn nèi de qiáng bì shàng， huì yòu jù yòu nóng yù běi fāng cǎo yuán fēng gé de cǎi huì， lèi sì yú liáo mù chū tǔ de bì huà， biǎo xiàn chū tā men duì zì jǐ zǔ xiān de huái niàn zhī qíng。
jìn nián lái， wǒ guó zhuān jiā tōng guò DNA cè dìng， fā xiàn yún nán zhè xiē qì dān hòu yì yǔ běi fāng liáo mù chū tǔ de qì dān rén tóng yuán dù bǐ jiào gāo， bìng tóng xiàn jīn de dá wò 'ěr rén yòu hěn gāo de tóng yuán dù， jí yòu zuì jìn de yí chuán guān xì， cóng 'ér jiě kāi liǎo qì dān hòu yì zhī mí。 |
|
liáo guó jiāng yù shì zhào sòng wáng cháo de liǎng bèi： dōng lín běi hǎi、 dōng hǎi、 huáng hǎi、 bó hǎi， xī zhì jīn shān ( jīn 'ā 'ěr tài shān )、 liú shā ( jīn xīn jiāng bái lóng duī shā mò )， běi zhì kè lǔ lún hé、 è 'ěr kūn hé、 sè léng gé hé liú yù， dōng běi qì wài xīng 'ān lǐng nán lù， nán jiē shān xī běi bù、 hé běi bái gōu hé jí jīn gān sù běi jiè。
yóu yú qì dān de míng shēng yuǎn yáng， guó wài yòu xiē mín zú zhì jīn réng rán bǎ zhōng guó chēng zuò“ qì dān ”。
xī 'ōu wén xiàn“ qì dān ” jiù xiě chéng Khitay。 zhuǎn xiě chéng 'é yǔ zì mǔ jiù shì Китай（ kitai）。 suǒ yǐ 'é wén chēng zhōng guó wéi Китай（ kitai） jiù shì lái zì qì dān 。 |
|
mín zú qǐ yuán
guān yú qì dān zú de qǐ yuán yòu zhe yī gè měi lì de chuán shuō： zài máng máng de běi fāng cǎo yuán shàng liú tǎng zhe liǎng tiáo hé liú， yī tiáo jiào xī lā mù lún hé， yì sī shì " huáng shuǐ "。 rén men bǎ tā kàn zuò shì huáng hé zài yuǎn fāng de nǚ 'ér， suǒ yǐ wén xiàn shàng xiě zuò“ huáng hé”； lìng yī tiáo hé jiào“ lǎo hā hé”， yě jiào“ tǔ hé”， liǎng hé liú yù yùn yù liǎo cǎo yuán shàng de wén míng。 chuán shuō zhōng， yī wèi jià zhe qīng niú chē cóng huáng hé 'ér lái de xiān nǚ， yǔ yī wèi cóng tǔ hé qí zhe bái mǎ lái de yǒng shì， zài liǎng hé de jiāo huì chù xiāng yù， liǎng rén xiāng liàn， bìng jié wéi fū qī， tā men biàn shì qì dān zú de shǐ zǔ。 lì shǐ xué jiā gēn jù zhè gè chuán shuō hé yī xiē xiāng guān shǐ liào de kǎo zhèng， duì qì dān zú de qǐ yuán zuò liǎo rú xià jiě shì : tā men rèn wéi xiān nǚ hé yǒng shì suǒ dài biǎo de fēn bié shì jū zhù zài liǎng hé liú yù de liǎng gè yuán shǐ shì zú， yī gè yǐ“ bái mǎ” wéi tú téng， jū zhù zài“ mǎ yú shān”； yī gè yǐ“ qīng niú” wéi tú téng， zhù zài“ píng dì sōng lín”。 hòu lái liǎng gè shì zú dū qiān xǐ dào liǎng hé huì jù chù de mù yè shān， tā men lián yīn fán yǎn， tā men de zǐ sūn fán yǎn chéng wéi bā gè bù luò , zhú jiàn fā zhǎn chéng wéi yǐ hòu de qì dān zú。
qì dān zú yuán yú dōng hú hòu yì xiān bēi de róu rán bù。 qì dān ， hàn yì yì zuò jí dá、 qǐ tǎ、 qǐ dá、 xī gěi děng， tā yǐ yuán yì wéi bīn tiě de“ qì dān ” yī cí zuò wèimín zú chēng hào， lái xiàng zhēng qì dān rén wán qiáng de yì zhì hé jiān bù kě cuī de mín zú jīng shén。 lì shǐ wén xiàn zuì zǎo jìzǎi qì dān zú kāi shǐ yú gōng yuán 389 nián， róu rán bù zhàn bài yú xiān bēi tuò bá shì de běi wèi。 qí zhōng běi róu rán tuì dào wài xīng 'ān lǐng yī dài， chéng wéi měnggǔ rén de zǔ xiān shì wéi。 ér nán róu rán bì jū jīn nèimēng gǔ de xī lá mù lún hé yǐ nán、 lǎo hā hé yǐ běi dì qū， yǐ jù zú fēn bù de zǔ zhì xíng shì guò zhe yóu mù hé yú liè de shì zú shè huì shēng huó。 cǐ shí bā gè bù luò de míng chēng fēn bié wéi xī wàn dān、 hé dà hé、 fú fú yù、 yǔ líng、 pǐ jí、 lí、 tǔ liù yú、 rì lián。 zài zhàn shì dòng dàng de suì yuè zhōng， gè bù zǒu xiàng lián hé， xíng chéng qì dān mín zú， xiān hòu jīng guò liǎo dà hè shì hé yáo niǎn shì liǎng gè bù luò lián méng shí dài， chén fú yú mò běi de tū jué hàn guó。 táng tài zōng zhēnguàn 'èr nián（ 628 nián）， qì dān bù luò lián méng bèi qì tū jué， guī fù táng cháo。 qì dān yǔ táng cháo zhī jiān， jì yòu cháo gòng、 rù shì hé mào yì， yě yòu zhàn zhēng hé lǔ lüè。 907 nián， qì dān jiàn lì liǎo zhèng quán， chéng wéi zhōng guó běi fāng yī gè qiáng dà shì lì。 916 nián， qì dān zú shǒu lǐng yé lǜ 'ā bǎo jī chuàng jiàn qì dān guó。 947 nián， tài zōng yé lǜ dé guāng gǎi guó hào wéi liáo， liáo chéng wéi zhōng guó běi fāng tǒng yī de zhèng quán。 qì dān wáng guó qiáng shèng， qí jiāng yù dōng zì dà hǎi， xī zhì liú shā， nán yuè cháng chéng， běi jué dà mò。 1125 nián， liáo wéi jīn suǒ miè， cǐ hòu qì dān zhú jiàn bèi róng hé。
jué qǐ
běi wèi shí， shǐ jiàn qì dān zú míng。 yuán fēn bā bù， jū huáng shuǐ（ jīn nèimēng gǔ xī lā mù lún hé） zhī nán， huáng lóng（ jīn liáo níng cháo yáng） zhī běi。 cháng yǐ míng mǎ wén pí gòng xiàn běi wèi， bìng jìn xíng mào yì。 628 nián（ táng zhēnguàn 'èr nián） qì dān shǒu lǐng mó huì shuài qí bù luò bèi tū jué fù táng。 cǐ shí， qì dān yǐ xíng chéng bù luò lián méng， jūn cháng chū zì dà hè shì。 648 nián , qì dān zhū bù jiē qǐng nèi shǔ， táng tíng yǐ qí dì zhì sōng mò dū dū fǔ（ jīn nèimēng gǔ bā lín yòu qí nán） , yǐ qí shǒu lǐng kū gē wéi dū dū , fēng wú jí xiàn nán， cì xìng lǐ shì。 yòu zhì jī mí zhōu shí， gè yǐ qí bù luò shǒu lǐng wéi cì shǐ。 qì dān yòu bié bù qiú lǐng sūn 'áo cáo ,621 nián（ táng wǔ dé sì nián） fù táng。 qí zēngsūn wàn róng， wǔ zhōu chuí gǒng (685～ 688) zhōng wéi guī chéng zhōu cì shǐ， wàn suì tōng tiān (696～ 697) zhōng， yǔ qí mèi xù sōng mò dū dū lǐ jìn zhōng ( kū gē zhī hòu ) bìng wéi táng yíng zhōu dū dū zhào wén huì suǒ qīn wǔ， suì jǔ bīng shā wén huì , jù yíng zhōu fǎn , jìn gōng hé běi dì qū， lǚ bài táng jūn。 wǔ zé tiān zhēng fā dà bīng tǎo zhī， jiè xī jí tū jué zhī zhù , shǐ dé píng dìng。 shì hòu , qì dān fù yú hòu tū jué。 715 nián（ táng kāi yuán sān nián） , qí shǒu lǐng lǐ shī huó lái fù， táng tíng fù zhì sōng mò dū dū fǔ， yǐ shī huó wéi dū dū， fēng sōng mò jùn wáng， xuán zōng yòu yǐ shēng nǚ yáng shì wéi yǒng lè gōng zhù qī zhī。 qí hòu， qì dān shǒu lǐng kě tū gān zài cì pàn táng， táng wéi fáng yù qì dān ， jiā qiáng dōng běi biān fáng bīng lì， jiàn lì fàn yáng、 píng lú liǎng jié dù， zhòng yòng hú rén 'ān lù shān， jiēguǒ niàng chéng 'ān shǐ zhī luàn。 táng zhì dé (756～ 758) nián jiān， qì dān yǔ táng bǎo chí cháo gòng mào yì guān xì , dàn yì shòu jué qǐ yú mò běi de huí gú kòng zhì。 9 shì jì zhōng yè huí gú pò wáng , qì dān yòu guī shùn táng， táng cì yǐ " fèng guó qì dān zhī yìn "。
ér 8 shì jì zhōng yè hòu， táng cháo yóu shèng zhuǎn shuāi， wú lì gù jí duì biān jiāng mín zú de guǎn lǐ。 dào liǎo 9 shì jì mò 10 shì jì chū， táng zhōng yú zài nóng mín qǐ yì jūn de dǎ jī xià bēng kuì liǎo。
dāng shí pán jù yàn zhōu yī dài de liú rén gōng、 liú shǒu guāng fù zǐ， gèng wéi bào nüè， suǒ dào zhī chù“ wú shàozhǎng jiē tú zhī， qīng shuǐ wéi zhī bù liú”。 liú rén gōng qióng bīng dú wǔ， guī dìng nán 15 suì yǐ shàng， 70 suì yǐ xià， jiē dé zì bèi bīng liáng cóng jūn，“ lǘ lǐ wéi zhī yī kōng”， shǐ“ yōu、 zhuō zhī rén duō wáng rù qì dān ”， ér qì dān xī běi miàn de liǎng gè qiáng lín tū jué、 huí gē， zǎo yǐ fēn bié zài 8 shì jì zhōng yè hé 9 shì jì zhōng yè shuāi luò。 zài qì dān shè huì nèi bù， rú qián suǒ shù， yóu yú shēng chǎn de fā zhǎn， jiē jí fēn huà yě bàn suí zhe yù qū jī liè， guó jiā jī zhì de yī xiē yīn sù yǐ yīn shí méng shēng。
wài bù tiáo jiàn hé nèi bù yīn sù jūn biǎo míng， 10 shì jì qián hòu de qì dān shè huì fā zhǎn dào liǎo yī gè zhuǎn zhé shí kè， xū yào yī gè qiáng yòu lì de lǐng dǎo zhě， bǎ qì dān shè huì tuī xiàng gèng gāo fā zhǎn jiē duàn。 rán 'ér， dāng shí zuò wéi lián méng méng zhù de hén dé jǐn kèhán què“ bù rèn shì”， zài yǔ liú shǒu guāng fù zǐ zhēng duó zhōng， qí zǐ bèi fú， zài“ nà mǎ wǔ qiān yǐ shú zhī” zāo jù jué hòu， zhǐ hǎo“ qǐ méng nà lù yǐ qiú zhī”， cóng cǐ bù gǎn nán jìn。 hén dé jǐn duì liú shì měi suì qiū shuāng luò hòu shāo qí mù dì cǎo chǎng， shēng chù duō jī sǐ de bào xíng， fǎn 'ér“ yǐ liáng mǎ lù rén gōng qiú shì mù dì”。 àn qì dān sú， wéi méng zhù zhě bì xū yòu“ dé xíng gōng yè”， fǒu zé yìng yóu tā rén tì dài。 zhì yǒng shàn shè de yé lǜ 'ā bǎo jī， jiù shì zài zhè yàng de lì shǐ tiáo jiàn xià dēng shàng liǎo qì dān zhū bù méng zhù de wǔ tái。
jiàn guó
gōng yuán 907 nián， qì dān dié cì bù de shǒu lǐng yé lǜ 'ā bǎo jī tǒng yī gè bù qǔ dài hén dé jǐn jí kě hàn wèi。 tā xiān hòu zhèn yā liǎo qì dān guì zú de pàn luàn hé zhēng fú xī、 shì wéi、 zǔ bǔ děng bù luò， shēng shì hào dà bù tóng fán xiǎng。
gōng yuán 916 nián， liáo tài zǔ yé lǜ 'ā bǎo jī chēng dì， jiàn lì liǎo nú lì zhì guó jiā -- qì dān guó。 gōng yuán 925 nián liáo tài zǔ shuài bīng qīn zhēng fú bó hǎi guó， gǎi bó hǎi guó míng wéi dōng dān guó， cè lì huáng tài zǐ yé lǜ bèi wéi dōng dān guó wáng。
gōng yuán 938 nián， hòu jìn shí jìng táng bǎ yàn yún shí liù zhōu de tǔ dì hé rén mín gē ràng gěi qì dān 。
ā bǎo jī chuàng jiàn nú lì zhì guó jiā hòu， què dìng huáng quán shì xí， jiàn lì jūn duì， zhì dìng fǎ lǜ， xiū jiàn dū chéng， zhì zào wén zì， cǐ hòu jì xù xiàng wài kuò zhāng。 xī dǎ dǎo gān zhōu huí gú， dōng miè bó hǎi guó， nán zhàn yàn yún shí liù zhōu。
xīng shèng
926 nián， yé lǜ 'ā bǎo jī huí shī tú zhōng bìng dǎo， qí qī shù lǜ píng chēng zhì。 927 nián（ tiān xiǎn 'èr nián） shí yī yuè， zài shù lǜ shì de zhī chí xià jí wèi。 930 nián（ tiān xiǎn liù nián）， qì dān dōng dān（ yuán bó hǎi guó） wáng yé lǜ bèi nán táo hòu táng， yé lǜ dé guāng tǒng yī liǎo qì dān 。 944 nián（ huì tóng sì nián）， hòu jìn chū dì shí zhòng guì jí wèi， shàng biǎo chēng sūn bù chēng chén。 yé lǜ dé guāng yú shì shuài jūn nán xià。 947 nián（ huì tóng qī nián） zhēngyuè shí rì， gōng kè hòu jìn shǒu dū dōng jīng， miè hòu jìn。 èr yuè， yǐ jìn guó chēng dà liáo， gǎi nián hào wéi“ dà tóng”。 yīn“ zòng bīng lüè chú sù； kuò mín sī cái； bù jù yí zhū jié dù hái zhèn” dà shī mín xīn 'ér zhāo zhōng yuán rén mín fǎn kàng， wú fǎ gǒng gù tǒng zhì， sì yuè， bèi pò yǐn jūn běi fǎn， zài hé běi luán chéng bìng shì。 jīng guò shì zōng , mù zōng , jǐng zōng， yī zài fā shēng zhēng duó huáng quán zhàn zhēng。 shàng céng bù wěn， pò shǐ mù zōng tíng zhǐ liǎo liáo tài zōng、 liáo shì zōng yī guàn zhí xíng de nán fá zhōng yuán zhèng cè， yǐ huī fù yīn cháng qī zhàn shì 'ér xiāo sǔn de guó lì， yǔ nán táng、 běi hàn lián hé duì kàng suì jiàn xīng wàng de hòu zhōu zhèng quán。 969 nián（ yìng lì shí jiǔ nián） èr yuè， liáo mù zōng bèi shì rén suǒ shì。 jǐng zōng yé lǜ xián bèi tuī jǔ wéi dì， gǎi yuán wéi bǎo níng。 yóu yú jǐng zōng qín yú zhèng shì， zhòng yòng xián chén rú shì fǎng、 guō xí， shǐ liáo wáng cháo chū xiàn liǎo yī zhèn qīng míng。 jǐng zōng duì mù zōng shí móu fǎn de huáng zú cǎi bǐ jiào kuān sōng de zhèng cè， yīn 'ér móu luàn zhě shǎo， shǎo céng bǐ jiào wěn dìng。 jǐng zōng duì wài zhèng cè réng cǎi bù zhù dòng nán fá zhōng yuán、 jǐn yuán běi hàn de fāng zhēn。 sòng tài zōng zhào guāng yì tǒng yī jiāng nán hòu， yú 979 nián qīn zhēng běi hàn， liáo pài shù wàn bīng zhī yuán běi hàn。 sān yuè， liáo jūn zài bái mǎ lǐng yǔ sòng jūn jiāo zhàn， bèi jī kuì， liáo jiāng yé lǜ dí liè děng rén zhàn sǐ。 liù yuè， běi hàn zhù liú jì yuán jiàng sòng。 liáo cháo gǎi biàn zhàn lüè， bǎ zhù yào lì liàng yòng yǐ gù shǒu yōu jì。 zhào guāng yì chéng shèng jìn gōng yōu zhōu， liáo pài yé lǜ shā、 yé lǜ xiū gē、 yé lǜ xié zhěn děng míng jiāng shuài jūn yǔ sòng jūn dà zhàn yú gāo liáng hé（ jīn běi jīng）， sòng jūn dà bài， zhào guāng yì jǐn yǐ shēn miǎn。
tǒng hé 'èr shí 'èr nián（ sòng zhēn zōng jǐng dé yuán nián， 1004 nián）， xiāo tài hòu yǔ shèng zōng qīn shuài dà jūn shēn rù sòng jìng。 sòng zhēn zōng wèi dí， yù qiān dū nán táo， yīn zǎixiàng kòu zhǔn jiān chí， wú nài qīn zhì chán zhōu（ jīn hé nán pú yáng） dū zhàn。 sòng jūn shì qì dà zhèn， jī bài liáo jūn qián fēng， liáo jiāng xiāo tà lǐn zhàn sǐ。 liáo kǒng fù bèi shòu dí， tí chū hé yuē。 liáo yǔ sòng cháo dìng lì chán yuān zhī méng， bìng yǔ xī xià jié hǎo， cóng 'ér xíng chéng liáo、 sòng、 xī xià sān zú dǐng lì de zhèng zhì gē jù jú miàn。 yǔ sòng dìng lì chán yuān zhī méng hòu， liǎng guó gè shǒu jiù jiè， cǐ hòu bù zài yòu dà de zhàn shì。
qián hēng sì nián（ 982 nián）， liáo jǐng zōng bēng， liáo shèng zōng jì wèi， zūn xiāo chuò wéi huáng tài hòu， shè zhèng。 shí xiāo chuò 30 suì， shèng zōng 12 suì，。 xiāo chuò shè zhèng 'èr shí qī nián， hòu gǎi jià gěi hán dé ràng。 xiāo tài hòu zhí zhèng qī jiān， jìn xíng liǎo gǎi gé， bìng qiě lì jīng tú zhì， zhù zhòng nóng sāng， xīng xiū shuǐ lì， jiǎn shǎo fù shuì， zhěng dùn lì zhì， xùn liàn jūn duì， shǐ liáo guó bǎi xìng fù yù， guó shì qiáng shèng。 1009 nián shèng zōng qīn zhèng hòu， liáo cháo yǐ jìn rù dǐng shèng， jī běn shàng yán xù xiāo tài hòu zhí zhèng shí de liáo guó fēng mào， bìng qiě hái fǎn duì yán xíng jùn fǎ， bù gěi tān guān kě chéng zhī jī。 shí xíng kē jǔ， biān xiū fó jīng， fó jiào jí wéi shèng xíng。 zài wèi qí jiān sì fāng zhēng zhàn， jìn rù liáo guó jiāng yù de dǐng fēng。 duì sòng zhàn zhēng lǚ lǚ huò shèng， fú huò hào chēng yáng wú dí de sòng cháo míng jiāng yáng jì yè。
dào xīng zōng , dào zōng shí qī huáng shì nèi bù zhèng biàn pín fán， gè zú rén mín fǎn kàng liáo cháo de qǐ yì lián mián bù duàn， liáo wáng zhāorì jiàn shuāi bài。
wáng guó
1112 nián（ tiān qìng 'èr nián） èr yuè shí rì tiān zuò dì fù chūn zhōu（ jīn nèimēng gǔ xīng 'ān méng tū quán xiàn bǎo shí zhèn bǎo chéng cūn gǔ chéng }， zhào jí fù jìn de nǚ zhēn zú qiú cháng lái cháo， yàn xí zhōng zuì jiǔ hòu lìng nǚ zhēn qiú cháng wèitā tiào wǔ， zhǐ yòu wán yán 'ā gǔ dǎ bù kěn。 tiān zuò dì bù yǐ wéi yì， dàn cóng cǐ wán yán 'ā gǔ dǎ yǔ liáo cháo zhī jiān bù hé。 cóng jiǔ yuè kāi shǐ wán yán 'ā gǔ dǎ bù zài fèng zhào， bìng kāi shǐ duì qí tā bù fú cóng tā de nǚ zhēn bù luò yòng bīng。 1114 nián（ tiān qìng sì nián） chūn， wán yán 'ā gǔ dǎ zhèng shì qǐ bīng fǎn liáo。 yī kāi shǐ tiān zuò dì bù jiāng 'ā gǔ dǎ dāng zuò dà de wēi xié， dàn shì cǐ nián suǒ yòu tā pài qù zhèn yā 'ā gǔ dǎ de jūn duì quán bù bèi zhàn bài。
1115 nián（ tiān qìng wǔ nián） tiān zuò dì kāi shǐ jué chá dào nǚ zhēn de wēi xié， xià lìng qīn zhēng， dàn shì liáo jūn dào chù bèi nǚ zhēn zhàn bài， yǔ cǐ tóng shí liáo cháo guó nèi yě fā shēng pàn luàn， yé lǜ zhāng nú zài shàng jīng pàn luàn， suī rán zhè chǎng pàn luàn hěn kuài jiù bèi píng dìng， dàn shì zhè chǎng pàn luàn fēn liè liǎo liáo cháo nèi bù。 cǐ hòu wèi yú yuán bó hǎi guó de dōng jīng yě fā shēng gāo yǒng chāng pàn luàn zì lì。 zhè chǎng pàn luàn yī zhí dào 1116 nián（ tiān qìng liù nián） sì yuè cái bèi píng dìng。 dàn shì zài wǔ yuè nǚ zhēn jiù jiè jī zhàn lǐng liǎo dōng jīng hé shěn zhōu。 1117 nián（ tiān qìng qī nián） nǚ zhēn gōng chūn zhōu， liáo jūn bù zhàn zì bài。 zhè nián wán yán 'ā gǔ dǎ zì chēng huáng dì， jiàn lì jīn cháo。
1125 nián（ bǎo dà wǔ nián） èr yuè， tiān zuò dì zài yìng zhōu bèi fú， bā yuè bèi jièsòng jīn shàng jīng（ jīn hēi lóng jiāng shěng 'ā chéng xiàn bái chéng zǐ）， bèi jiàng wéi hǎi bīn wáng。 1128 nián， tiān zuò dì bìng gù， qì dān hé liáo gòng lì shí 210 nián， lì jīng 9 wèi dì wáng。
liáo de yán xù héng xī liáo
gōng yuán 1125 nián liáo bèi nǚ zhēn zú de jīn suǒ miè。 zài liáo cháo jí jiāng miè wáng zhī jì， qì dān guì zú yé lǜ dà shí shuài lǐng yī bù fēn rén xiàng běi jìn rù mò běi dì qū， hòu xiàng xī fā zhǎn， zhēng fú liǎo jīn tiān zhōng yà de guǎng dà dì qū。 1132 nián， yé lǜ dà shí chēng dì， jiàn lì xī liáo zhèng quán（ jí hēi qì dān Karakitai） , yòu chēng“ hā lá qì dān ”， chéng wéi dāng shí zhōng yà dì qū de qiáng guó。 xī liáo yú gōng yuán 1218 nián wáng yú měnggǔ dì guó。
liáo zài jiào duǎn de shí jiān nèi cóng bù luò shì zú shè huì guò dù xíng chéng nú lì zhì dù shè huì， bìng zài xiàng fēng jiàn shè huì yuè jìn de tóng shí tǒng zhì liǎo zhōng guó běi bù， mìqiè liǎo gè zú rén mín zhī jiān de lián xì， cù jìn liǎo róng hé。 wéi kāi fā měnggǔ dì qū hé zhōng guó dōng běi fā huī liǎo zhòng yào de zuò yòng。 tā men chuàng zào liǎo càn làn de wén míng， liú xià liǎo qì dān huī huáng de lì shǐ。 |
|
liáo dài shè huì jīng jì de fā zhǎn jīng guò jǐ gè bù tóng de jiē duàn， qián qī yóu yú guó lì zhù yào yòng yú xiàng wài kuò zhāng， cǎi qǔ nú lì zhì de lüè duó shì jīng jì， shǐ liáo chū jīng jì fā zhǎn jiào wéi huǎn màn。 zhí dào liáo shèng zōng shí qī， liáo cháo de jīng jì cái yòu yī gè jiào dà de fā zhǎn， zhè wú yí shì fēng jiàn huà gǎi gé de jiēguǒ。 liáo cháo dé yàn yún shí liù zhōu hòu， duì zhōng yuán zhì dù jìn yī bù xī shōu， hàn zhì zhú jiàn wán bèi。 liáo guó de yī xué chéng jiù yě hěn xiǎn zhù， qí zhēn jiǔ、 qièmài zhěn fǎ、 fù chǎn yī kē、 shī tǐ fáng fǔ děng jì shù dū jù yòu jiào gāo shuǐ píng。
nóng yè hé mù yè
qì dān zú de shè huì shēng chǎn， dà zhì yǐ 'ā bǎo jī jiàn lì qì dān guó qián hòu wéi yī fēn jiè xiàn。 zài cǐ yǐ qián， zhù yào cóng shì yóu mù， fǔ yǐ shòu liè， guò zhe shí shòu ròu， yī shòu pí， chē zhàng wèijiā de shēng huó。 jiù shǐ yòu yún：“ xùmù tián yú yǐ shí， pí máo yǐ yī， zhuǎn xǐ suí shí， chē mǎ wèijiā”。 yóu mù jīng jì shǐ qì dān rén yōng yòu yī zhī piāo hàn jìn jí de wǔ zhuāng lì liàng。 dào liǎo yáo niǎn lián méng mò qī， yuán shǐ de cū fàng nóng yè yǐ zài dié cì bù zhōng chū xiàn。 qì dān guó jiàn lì hòu， nóng yè、 xùmù yè、 shǒu gōng yè děng shè huì shēng chǎn de gè gè bù mén， jūn yòu hěn dà fā zhǎn， wéi qì dān guó dōng zhēng xī tǎo tí gōng liǎo wù zhì jī chǔ。 qì dān guó 200 duō nián nèi， nóng yè hé xùmù yè shǐ zhōng zhàn zhe zhù dǎo dì wèi。 nóng yè shēng chǎn de zhòng xīn zài nán bù， xùmù yè shēng chǎn de zhòng xīn zài běi bù， chǔyú zhōng jiān de xī zú gù dì zé wéi bàn nóng bàn mù qū。 jiù qí dì wèi shuō， zé qián hòu yòu chā bié， dà tǐ shuō lái， jiàn guó chū qī de shè huì jīng jì réng yǐ xùmù yè wéi zhù， nóng yè wéi fǔ； zhōng qī jí liáo tài zōng yé lǜ dé guāng yǐ hòu zhì shèng zōng lóng xù qián qī， shì chù zài nóng yè hé xùmù yè bìng jǔ de jiē duàn； wǎn qī jí shèng zōng zhōng qī yǐ hòu， nóng yè zhú jiàn zài guó mín jīng jì zhōng zhàn jù zhù dǎo dì wèi， ér qì dān rén jīng yíng de， zhù yào hái shì xùmù yè。 qì dān shè huì de nóng yè shēng chǎn， shì yóu yú yàn yún dì qū dà pī táo wáng huò bèi lüè hàn rén de jìn rù， dài lái liǎo fēng fù de shēng chǎn jīng yàn， zài jīn luán hé shàng yóu yī dài kāi kěn liǎo xǔ duō tián dì fā zhǎn qǐ lái de。 ā bǎo jī néng tǒng yī qì dān zhū bù hé jiàn lì qì dān guó， zài hěn dà chéng dù shàng shì kào zhè lǐ de nóng yè shēng chǎn wéi hòu dùn。 qǔ dé liáo dōng dì qū hé miè wáng bó hǎi guó hòu， huò dé liǎo nóng yè yòu xiāng dāng fā zhǎn de dì 'èr gè nóng yè shēng chǎn qū。
938 nián（ liáo huì tóng yuán nián）， yé lǜ dé guāng cóng shí jìn wáng cháo gē dé rén kǒu chóu mì、 nóng yè yòu gāo dù fā zhǎn de yàn yún shí liù zhōu， shǐ qì dān guó yòu zēng jiā liǎo yī gè fù ráo 'ér guǎng kuò de nóng yè qū。 zhèng shì yóu yú shàng shù dì qū de nóng yè shēng chǎn wéi qì dān guì zú tí gōng liǎo shēng huó suǒ xū de fēng fù wù pǐn， jī fā liǎo guǎng dà qì dān rén cóng shì nóng yè shēng chǎn de xīng qù， jiā zhī qì dān guó tǒng zhì zhě de jī jí tí chàng， nóng yè biàn zài qì dān shè huì nèi péng bó fā zhǎn qǐ lái。
yóu yú qì dān rén de fēn bù qū， jūn wéi gān hàn shǎo yǔ zhī dì， gù qí zhòngzhí de nóng zuò wù， zhù yào shì sù、 mài、 méi、 shǔ， yì cóng huí gē rén yǐn zhǒng liǎo“ huí gē dòu” hé xī guā。 qì dān nóng yè de shuǐ píng， yǐ xià yī xiē shù zì kě bāng zhù liǎo jiě gěng gài。 977 nián（ liáo bǎo níng jiǔ nián）， jǐng zōng wéi yuán zhù běi hàn， céng“ cì sù 'èr shí wàn xié”（ 20 wàn hú sù kě néng wéi nán bù huò xī nán bù hàn rén shēng chǎn）。 shèng zōng shí yé lǜ táng gǔ yīn zài lú qú hé“ dū gēng jià” yòu fāng， bèi diào tún zhèn zhōu（ zhì suǒ zài jīn měnggǔ guó bù 'ěr gēn shěng hǎdá sāng dōng qīng tuō luó gài gǔ chéng），“ fán shí sì rěn， jī sù shù shí wàn hú”。 yóu yú liáo shèng zōng jī jí chàng dǎo nóng yè， jīng guò xīng zōng、 dào zōng liǎng cháo， qì dān nóng yè jìn rù dǐng shèng shí qī。 qí jiān， yīn liáng shí yòu yú， dōng jīng dào hé shàng jīng dào de 50 yú chéng yǐ jí“ yán biān zhū zhōu”， dū shè lì liǎo chǔ liáng bèi quē de“ hé dí cāng”， měi cāng dà lüè chǔ liáng yòu“ èr sān shí wàn shuò”。 dāng rán， yóu yú qì dān rén de jū zhù dì qū jiē shǎo yǔ hé wú shuāng qī duǎn， xùmù hé shù biān zhàn qù hěn duō láo lì， xǔ duō cóng shì nóng yè de qì dān hù yòu wéi bàn nóng bàn mù， gù duì qì dān rén de zhòngzhí yè suǒ dá dào de shuǐ píng， bù néng gū jì guò gāo。
xùmù yè shì qì dān rén de chuán tǒng chǎn yè， xiàng yǐ xùmù、 bài yú wéi jià sè。 922 nián shù lǜ hòu jiàn zhǐ 'ā bǎo jī nán gōng zhèn zhōu yún“ wú yòu xī lóu yáng mǎ zhī fù， qí lè bù kě shèng qióng yě， hé bì láo shī yuǎn chū yǐ chéng wēi jiào lì hū！” fǎn yìng liǎo qì dān guó chū qī， xùmù yè zài jīng jì shēng huó zhōng jū shǒu yào dì wèi。 yóu yú xùmù yè de xīng shuāi bù jǐn yǔ jīng jì shēng huó yòu guān， qiě“ zī fān qún mù， wù zài jí bīng”， zhí jiē duì qí bīng lì de qiáng ruò， guó fáng de gǒng gù yòu yǐng xiǎng， gù qì dān tǒng zhì zhě jiàn guó hòu zài jī jí yǐn jìn hàn zú xiān jìn nóng yè shēng chǎn jì shù， tuī jìn běn mín zú nóng yè fā zhǎn de tóng shí， yì wèi fàng sōng duì xùmù jīng jì de fā zhǎn。
1086 nián（ dà 'ān 'èr nián）， dào zōng yé lǜ hóng jī yīn mǎ pǐ“ fān xī duō zhì bǎi wàn， shǎng qún mù guān”， yǐ cì jìn jiē shēng jué， kě jiàn qí duì xùmù yè zhòng shì de qíng kuàng。
xùmù shēng chǎn yòu gōng yǎng。 sī yǎng liǎng zhǒng。 gōng yǎng jí suǒ wèi“ qún mù”， qì dān guó shè yòu xī lù qún mù shǐ sī。 dǎo tā lǐng xī lù qún mù shǐ sī、 hún hé běi mǎ qún sī、 mò nán mǎ qún sī、 mò běi huá shuǐ mǎ qún sī、 niú qún sī， xià shè tài bǎo、 shì zhōng、 chǎng shǐ děng guān yuán guǎn lǐ qún mù shēng chǎn； sī yǎng jí qì dān bù mín de jiā tíng xùyǎng。 xùmù yè de quán miàn fā zhǎn qíng kuàng， shí rén méi yòu liú xià jì lù。 cóng shàng shù jǐn guān mǎ yī xiàng jiù dá dào 100 wàn pǐ， kě jiàn guān yǎng hé sī yǎng de yáng、 tuó、 niú、 zhū de shù liàng， yī dìng xiāng dāng kě guān， tè bié shì zuò wéi qì dān rén ròu shí de yáng， shù liàng dāng zài mǎ pǐ zhī shàng。
qì dān xùmù yè de fā zhǎn， yòu liǎng gè yīn sù yīnggāi tán dào： lüè duó lín jìn mín zú de shēng chù hé bèi zhēng fú de shǔ bù、 shǔ guó de nà gòng。 ā bǎo jī zài jiàn guó qián gōng kè hé dōng、 dài běi jiǔ jùn， yī cì jiù lüè huí niú、 yáng、 tuó、 mǎ shí yú wàn。 jiàn guó hòu， xī zhēng tū jué、 tù hún、 shā tuó zhū bù， yòu huò“ bǎo huò、 tuó mǎ、 niú yáng bù kě shèng suàn”。
919 nián běi fá wū gǔ bù， lüè dé“ niú mǎ、 chē chéng、 lú zhàng、 qì wù 'èr shí yú wàn”。 hòu lái， yóu yú zhōu wéi zhū yóu mù bù zú jūn xiān hòu bèi zhēng fú， tōng guò zhàn zhēng lüè duó biàn wéi cóng nà gòng zhōng huò dé。 guī dìng dōng dān guó nián gòng mǎ 1000 pǐ， nǚ zhēn、 zhí bù gū děng 10000 pǐ， zǔ bǔ jí wú dú wǎn、 tì dé gè 20000、 pǐ， xī xià、 shì wéi、 yuè lǐ dǔ、 pōu 'ā lǐ、 ào lǐ mǐ、 pú nú lǐ、 tiě lì děng gè 300 pǐ。。 qì dān tǒng zhì zhě yù yòu jí kǒu zhēng fá， tā men shì cóng lái bù fàng guò lüè duó shēng chù de jī huì de。 rú shèng zōng shí， yé lǜ xié zhěn děng zhēng nǚ zhēn， yī cì jiù lüè mǎ 20 yú wàn pǐ。 shàng shù huò dé de shēng chù， bèi zhì yú qún mù sī wèi yǎng。
qì dān xùmù yè de fā zhǎn， cóng jiàn guó zhì shèng zōng shí yī bān jiǎng lái shì bǐ jiào píng wěn de， hòu lái yòu guò qǐ luò。 yǐng xiǎng xùmù yè xià luò de yuán yīn yòu sān： yī shì suí zhe liáo cháo yóu shèng zhuǎn shuāi， guó yòu qún mù guǎn lǐ sōng chí。 dào zōng shí， mǎ qún tài bǎo xiào táo kuí céng shàng shū：“ qún mù yǐ shǎo wéi duō， yǐ wú wéi yòu。 shàng xià xiāng méng， jī bì chéng fēng。” jīng guò zhěng dùn hòu， shēng chù cái“ suì yǐ fān xī”。 èr shì nóng yè de jìn yī bù fā zhǎn， shǐ mù chǎng suō xiǎo， 1075 nián（ liáo dà kāng yuán nián） yé lǜ yǐ xīn qǐng cì mù dì， shí wéi qún mù lín yá de yé lǜ yǐn jí shuō guò，“ jīn mù dì biǎn lòu， chù bù fān xī”。 sān shì bào fēng xuě děng zì rán zāi hài zào chéng dà liàng sǐ wáng。 lì shǐ shàng lǚjiànbùxiǎn， zuì yán zhòng de jǐ cì shì zài 1082 nián（ liáo dà kāng bā nián）， yīn dà fēng xuě，“ niú yáng duō sǐ”。 cì nián sì yuè， yòu yīn dà xuě，“ mǎ sǐ zhě shí liù、 qī”。 xiào táo sū wò zài liáo dào zōng qián tǒng nián jiān rèn mò nán mǎ qún tài bǎo， yīn“ dà fēng shāng cǎo， mǎ duō sǐ”， bèi miǎn guān。 yóu yú qì dān rén jīng yíng xùmù yè yī zhí shì lìng“ qí zì jiù shuǐ cǎo”， mǎ“ tí máo jù bù jiǎn tì”， wèi yuè guò zì shēng zì cháng jiē duàn， wú fáng yù zì rán zāi hài néng lì， bù néng bù shǐ qí xùmù yè fā zhǎn shòu dào zhòng dà yǐng xiǎng。 |
|
qì dān rén zài huāng mò de cǎo yuán shàng zhù qǐ dū chéng、 shì zhèn。 ér qí yóu mù de shēng huó fāng shì jué dìng liǎo huáng dì de xún shòu zhì， nà bō（ qì dān yǔ“ xíng gōng” de yīn yì） shì chù lǐ zhèng wù de xíng zhèng zhōng xīn。 liáo shè nán miàn guān hé běi miàn guān shuāng guǐ guān zhì， yǐ“ běn zú zhī zhì zhì qì dān ， yǐ hàn zhì dài hàn rén”， shǐ hàn rén wéi qí kāi kěn nóng tián， xíng chéng qì dān tè yòu de nóng mù hùn hé jīng jì。 liáo dài de yě tiě yè fā dá， fā jué chū tǔ tiě zhì de nóng yè gōng jù、 chuī jù、 mǎ jù、 shǒu gōng gōng jù kě yǔ zhōng yuán de chǎn pǐn xiāng pì měi。 liáo dài de liú jīn、 liú yín、 rǎn zhì、 zào mǎ jù、 zhì cí yǐ jí zào zhǐ děng shǒu gōng yè mén lèi qí quán， gōng yì jīng zhàn。 qì dān ān yǔ duān yàn、 shǔ jǐn、 dìng cí bèi bìng liè wéi“ tiān xià dì yī”。 chén guó gōng zhù yǔ fù mǎ mù、 yé lǜ yǔ zhī mù děng guì zú mù zàng chū tǔ de jīng měi jīn yín qì dū fǎn yìng chū qì dān dú tè de mín zú tè sè hé gāo dù de gōng yì jì shù shuǐ píng。 liáo cí zài zhōng guó táo cí fā zhǎn shǐ shàng zhàn yòu zhòng yào dì wèi， gāng wǎ yáo cūn yáo shì yī chù mù qián suǒ zhī liáo dài zuì dà de gǔ cí yáo yí zhǐ， kě shēng chǎn bái yòu、 dān yòu hé sān cǎi yòu cí yǐ jí gōng tíng suǒ yòng de guān yáo qì wù。 cí qì de zào xíng kě fēn wéi zhōng yuán shì hé qì dān shì liǎng lèi， zhōng yuán shì fǎng zào zhōng yuán de fēng gé shāo zào， yòu wǎn、 pán、 bēi、 dié、 yú、 hé、 hú、 píng děng， qì dān shì zé fǎng zào běn zú xí guàn shǐ yòng de pí zhì、 mù zhì děng róng qì yàng shì shāo zào， qì lèi yòu píng、 hú、 pán、 dié， zào xíng dú jù yī gé。 rú zài nèimēng gǔ wēng niú tè qí guǎng dé gōng xiāng liáo mù chū tǔ de shuāng hóu lǜ yòu jī guān hú hé lóng shǒu lǜ yòu jī guān hú jiù shì fǎng qì dān zú pí náng róng qì de mó shì， zài hú tǐ cè biān zuò chū fǎng pí gé féng zhì de hén jì， cǐ lèi hú shì qì dān mín zú tè yòu de shēng huó qì mǐn。 mù qián fēn sàn dào shì jiè gè dì bó wù guǎn， bìng zuò wéi bó wù guǎn guī mó biāo zhì de， gāo dá liǎng mǐ de dà luó hàn cí xiàng， jiù shì liáo dài chǎn pǐn， shì cóng hé běi shěng yì xiàn fù jìn shān dòng zhōng bèi wài guó rén dào zǒu de。
jiào yù fāng miàn shí xíng shè xué yǎng shì hé kē jǔ qǔ shì。 qì dān de shī cí jì yòu qì shì bàng bó zhī jù， yě yòu qīng xīn yōu měi zhī cí。 liáo dài shèng xíng fó jiào， cóng shān xī yìng xiàn mù tǎ fó xiàng zhōng fā xiàn de dān cáng、 fó jīng、 hé fó huà， hé běi fēng rùn xiàn tiān bǎo sì tǎ fā xiàn de fó jīng， nèimēng gǔ bā lín yòu qí shì jiā fó shè lì tǎ zhōng fā xiàn de fó jīng， kān chēng fó jiào yì shù guī bǎo。 huì huà zuò pǐn jù yòu hěn gāo de yì shù jià zhí， yé lǜ bèi huà de《 shè qí tú》、 hú huán de《 zhuó xiē tú》、 wú míng shì de《 qiū lín qún lù tú》、《 dān fēng yōu lù tú》 děng míng huà， jūn wéi kuàng shì zhēn bǎo。 diāo sù zuò pǐn dāo fǎ qiújìng， xǔ xǔ rú shēng。 jiàn zhù yì shù zhù yào tǐ xiàn zài fó tǎ hé fó sì。 shān xī shěng líng qiū xiàn jué shān sì xī tǎ yuàn zhōng de jué shān sì tǎ、 běi jīng shì tiān níng sì tǎ、 liáo níng shěng liáo yáng bái tǎ、 hǎi chéng xī mù chéng jīn tǎ zào xíng měi guān， shì liáo dài zuì liú xíng de mì yán tǎ zhōng de jié chū dài biǎo zuò pǐn。 hé běi jì xiàn dú lè sì de guān yīn gé jiān táng dài hé sòng cháo zhī cháng chù， xióng jiàn zhuàng lì。 liáo de yī yào jiǔ fù shèng míng，《 mài jué》 hé《 zhēn jiǔ shū》 zhōng de zhì liáo fāng fǎ zhì jīn réng yìng yòng zài lín chuáng shí jiàn zhōng。
qì dān rén de yī shí zhù xíng、 fēng sú xí guàn yǔ hàn rén jiǒng rán bù tóng。 fú zhuāng tōng cháng wéi cháng páo zuǒ rèn， yuán lǐng zhǎi xiù， kù jiǎo fàng xuē tǒng nèi。 nǚ rén páo nèi zhù qún， yì chuān cháng tǒng pí xuē。 yāo wài xì dié xiè dài， shàng guà jīn yù、 shuǐ jīng hé hǔ pò děng shì jiàn， hái yòu suí shí kě yòng de huǒ shí、 kuài zǐ、 cān jù dāo děng。 qì dān rén fā xíng guài yì， wú lùn nán nǚ jiē kūn fā。 nán zǐ zài liǎng bìn gè liú yī liǔ tóu fā， bié chù de tóu fā quán tì guāng。 fù nǚ jǐn tì yán qián 'é biān de tóu fā。 qì dān rén zhù suǒ wéi zhān zhàng， huáng dì de yù zhàng chēng wéi nà bō。 hūn sú tè diǎn shì qǔ qīn bù lùn bèi fēn， jìn qīn jié hūn、 lí hūn hé zài jià jūn bù shòu xiàn zhì。 qì dān guì zú shèng xíng hòu zàng， liáo chén guó gōng zhù fù mǎ hé zàng mù shì qì jīn wéi zhǐ fā xiàn de bǎo cún zuì wán zhěng、 chū tǔ wén wù zuì fēng fù de qì dān dà guì zú mù zàng， chū tǔ de liǎng tào yòu jīn huā yín zhěn、 liú jīn yín guān、 jīn miàn jù、 yín sī wǎng luò、 jīn huā yín xuē zǔ chéng de bìn zàng fú shì， wán zhěng de tǐ xiàn liǎo guì zú de bìn zàng xí sú。 yé lǜ yǔ zhī mù shì háo huá fù lì , tiān xià qí zhēn guī bǎo jìn huì qí zhōng。
liáo cháo qì dān rén fàn fǎ， yuán yòu tóu yá、 shēng yì ( huó mái )、 shè guǐ jiàn ( luàn jiàn shè sǐ )、 mù jiàn ( zhàng bèi )、 dà bàng、 tiě gǔ duǒ、 shā dài ( kǎo dǎ ) jí biān、 lào ( xíng xùn ) děng xíng。 shèng zōng yǐ hòu， cǎi yòng hàn rén xíng míng， yòu sǐ、 liú、 zhàng、 tú sì děng。 sǐ xíng yòu jiǎo、 zhǎn、 líng chí。
qì dān wén zì
zài wén huà shàng , qì dān rén yǐ zhào hàn zì chuàng zào liǎo liǎng zhǒng lèi xíng bù tóng de wén zì， qì dān dà zì hé qì dān xiǎo zì。 qì dān zú shì yī gè lì shǐ wén huà yōu jiǔ de mín zú， jù shǐ shū jìzǎi， qì dān yuán xiān méi yòu wén zì， jiàn lì de liáo wáng cháo hòu， yóu yú zhèng zhì、 jīng jì、 jūn shì、 wén huà fā zhǎn de xū yào hé mín zú yì shí de jué xǐng， céng cān zhào hàn zì de xíng tǐ jié gòu， xiān hòu chuàng zhì liǎo liǎng zhǒng qì dān wén zì， jí qì dān dà zì hé qì dān xiǎo zì， yòng yǐ jì lù qì dān yǔ。 qì dān dà zì hé qì dān xiǎo zì de qū bié bù shì yīn wéi zì xiěde dà xiǎo， ér shì yīn wéi chuàng zhì shí jiān de xiān hòu hé pīn yīn chéng dù de qiáng ruò。 xiān chuàng zhì de pīn yīn zhì dù bù tài wán bèi de chēng dà zì， hòu chuàng zhì de pīn yīn xíng shì bǐ jiào wán bèi de chēng xiǎo zì。
gōng yuán 920 nián chūn zhēngyuè， liáo tài zǔ yé lǜ 'ā bǎo jī xià lìng chuàng zhì qì dān dà zì， qiū 9 yuè zhì chéng， zhào lìng bān fā。 zhè zhǒng dà zì shì cǎi yòng hàn zì jiā yǐ jiǎn huà huò zēng tiān bǐ huá 'ér chéng de。 jiě fàng qián liáo qìng líng chū tǔ de“ āi cè” shàng suǒ xiě de wén zì， dōushì dà zì。 hòu lái zài qìng líng bì huà shàng hé xǔ duō liáo dài táo qì shàng， yě fā xiàn zhè zhǒng qì dān dà zì。
qì dān xiǎo zì， jù shǐ zài shì huáng zǐ dié cì chuàng zhì de。 jiě fàng hòu， liáo níng jǐn xī xiàn hú shān liáo xiāo xiào zhōng mù suǒ chū tǔ de mù zhì hé yì xiàn、 jiàn píng xiàn suǒ chū tǔ de tóng qì、 yín qì shàng de qì dān wén zì， jiù shì zhè zhǒng qì dān xiǎo zì。
qì dān wén zì shǐ yòng liǎo hǎo jǐ bǎi nián， dàn yīn tōng dú bù yì， suǒ yǐ bìng méi yòu shēn rù mín jiān， kě shì， tā jí dà dì yǐng xiǎng liǎo xī xià hé nǚ zhēn wén zì， shì qì dān zú duì wén huà de yī dà gòng xiàn。
【 qì dān wén zì xì】 zì yì : cǐ【 qì dān wén zì xì】 zì yì : rú |
|
Qidan
qì dān
zhōng gǔ chū xiàn zài zhōng guó dōng běi dì qū de yī gè mín zú， zhì táng mò qiáng dà， wǔ dài shí jiàn lì qì dān guó , hòu gǎi chēng liáo。 qì dān yǔ xī bìng chū zì dōng hú , xī hàn shí dōng hú wéi xiōng nú suǒ pò， tuì bǎo xiān bēi shān， běi wèi shí， shǐ jiàn qì dān zú míng。 yuán fēn bā bù， jū huáng shuǐ（ jīn nèimēng gǔ xī lā mù lún hé） zhī nán， huáng lóng（ jīn liáo níng cháo yáng） zhī běi。 cháng yǐ míng mǎ wén pí gòng xiàn běi wèi， bìng jìn xíng mào yì。 628 nián（ táng zhēnguàn 'èr nián） qì dān shǒu lǐng mó huì shuài qí bù luò bèi tū jué fù táng。 cǐ shí， qì dān yǐ xíng chéng bù luò lián méng， jūn cháng chū zì dà hè shì。 648 nián , qì dān zhū bù jiē qǐng nèi shǔ， táng tíng yǐ qí dì zhì sōng mò dū dū fǔ（ jīn nèimēng gǔ bā lín yòu qí nán） , yǐ qí shǒu lǐng kū gē wéi dū dū , fēng wú jí xiàn nán， cì xìng lǐ shì。 yòu zhì jī mí zhōu shí， gè yǐ qí bù luò shǒu lǐng wéi cì shǐ。 qì dān yòu bié bù qiú lǐng sūn 'áo cáo ,621 nián（ táng wǔ dé sì nián） fù táng。 qí zēngsūn wàn róng， wǔ zhōu chuí gǒng (685～ 688) zhōng wéi guī chéng zhōu cì shǐ， wàn suì tōng tiān (696～ 697) zhōng， yǔ qí mèi xù sōng mò dū dū lǐ jìn zhōng ( kū gē zhī hòu ) bìng wéi táng yíng zhōu dū dū zhào wén □ suǒ qīn wǔ， suì jǔ bīng shā wén□ , jù yíng zhōu fǎn , jìn gōng hé běi dì qū， lǚ bài táng jūn。 wǔ zé tiān zhēng fā dà bīng tǎo zhī， jiè xī jí tū jué zhī zhù , shǐ dé píng dìng。 shì hòu , qì dān fù yú hòu tū jué。 715 nián（ táng kāi yuán sān nián） , qí shǒu lǐng lǐ shī huó lái fù， táng tíng fù zhì sōng mò dū dū fǔ， yǐ shī huó wéi dū dū， fēng sōng mò jùn wáng， xuán zōng yòu yǐ shēng nǚ yáng shì wéi yǒng lè gōng zhù qī zhī。 qí hòu， qì dān shǒu lǐng kě tū gān zài cì pàn táng， táng wéi fáng yù qì dān ， jiā qiáng dōng běi biān fáng bīng lì， jiàn lì fàn yáng、 píng lú liǎng jié dù， zhòng yòng hú rén 'ān lù shān， jiēguǒ niàng chéng 'ān shǐ zhī luàn。 táng zhì dé (756～ 758) nián jiān， qì dān yǔ táng bǎo chí cháo gòng mào yì guān xì , dàn yì shòu jué qǐ yú mò běi de huí gú kòng zhì。 9 shì jì zhōng yè huí gú pò wáng , qì dān yòu guī shùn táng， táng cì yǐ“ fèng guó qì dān zhī yìn”。
tóng zhōng shàng diāo kè de qì dān rén fēng sú、 zhàn zhēng chǎng miàn
qì dān běn fēn bā bù， bā bù dà rén měi sān suì tuī yī rén wéi méng zhù， táng zhēnguàn (627～ 649) shí， méng zhù cháng wéi dà hè shì ,730 nián yáo niǎn shì qǔ dài dà hè shì。 9 shì jì 60～ 70 nián dài , bù luò jiàn shèng， zhēng fú lín jìn bù zú rú xī、 shì wéi děng。 907 nián， yé lǜ shì dài yáo niǎn shì wéi méng zhù， 916 nián 'ā bǎo jī chēng wáng , jiàn guó hào qì dān ； 947 nián gǎi chēng liáo。 qì dān guó shì yuǎn jí zhōng yà， gù zhōng shì jì zhōng hòu qī xī fāng xǔ duō guó jiā duō yǐ qì dān zhǐ běi bù zhōng guó， zhè yī míng chēng yīn 13 shì jì měnggǔ de xī zhēng， jìn 'ér zhǐ chēng quán bù zhōng guó。
（ chén shù） |
|
- n.: Khitan, Kitan, a Sinized ancient country in northern China
|
|
| nèimēng gǔ | chì fēng shì | liáo shàng jīng | cháo dài | zhōng guó lì shǐ | liáo guó | shǎo shù mín zú zhèng quán | shì jiè lì shǐ | | zhèng quán | zhōng yà gǔ guó | lì shǐ | huà jiā | yì shù | gǔ guó | zhì dù | chì fēng | | bā lín zuǒ qí | dì lǐ | liáo cháo | liáo cháo huáng dì | wén zì | liáo | tiān shū | rén wù | | kǎo gǔ | gèng duō jiēguǒ ... |
|