| xiǎnshìdìtú |
|
|
| xīn jiāng lì yòng dì xià shuǐ de yī zhǒng guàn gài gōng chéng , gǔ shí hòu jiào “ jǐng qú ”。 shān pō dào tián dì lǐ wā yī lián chuàn de jǐng , jǐng dǐ xiāng tōng , bǎ shān shàng de róng xuě hé dì xià shuǐ yǐn lái guàn gài |
|
| wéi wú 'ěr yǔ kariz( yuán yú bō sī yǔ karez) de yīn yì。 xīn jiāng yī dài de yī zhǒng guàn gài gōng chéng。 cóng shān pō shàng zhí dào tián dì měi gé 'èr、 sān shí mǐ wā yī shù jǐng， zài bǎ jǐng dǐ wā tōng， lián chéng 'àn gōu， bǎ shān shàng róng huà de xuě shuǐ hé dì xià shuǐ yǐn lái jiāo guàn tián dì。 máo dùn《 fēng jǐng tán》： “ méi yòu lóng qǐ de shā qiū， yě bù jiàn yòu bàn jiān ní fáng， sì gù zhǐ shì máng máng yī piàn， nà yàng de píng tǎn， lián yī gè ‘ kǎn 'ér jǐng ’ yě zhǎo bù dào。 ” guō xiǎo chuān《 xī chū yáng guān》 shī：“ kǎn 'ér jǐng yō， rú kē kē yín zhēn， bǎ huāng yě féng chéng liǎo nuǎn rén de bèi qīn。” |
xuě shuǐ hé dì xià shuǐ yǐn lái jiāo guàn tián dì |
| xīn jiāng yī dài de yī zhǒng guàn gài gōng chéng， cóng shān pō shàng zhí dào tián dì lǐ wā chéng yī lián chuàn de jǐng， zài bǎ jǐng dǐ wā tōng， lián chéng 'àn gōu， bǎ shān shàng róng huà de xuě shuǐ hé dì xià shuǐ yǐn lái jiāo guàn tián dì。 |
|
kǎn 'ér jǐng tóu sù diàn huà tù lǔ fān shì lǚ yóu tóu sù diàn huà： 0995-8520171
xīn jiāng lǚ yóu tóu sù diàn huà： 0991 héng 8831902
guó jiā lǚ yóu tóu sù diàn huà： 010-65275315 kǎn 'ér jǐng mén piào jià gé 30 yuán
kǎn 'ér jǐng shì gǔ dài xīn jiāng rén chuàng zào de dì xià shuǐ lì guàn gài gōng chéng， zǎo zài 2000 nián qián de hàn dài jiù yǐ jīng chū xiàn chú xíng， yǐ hòu chuán dào zhōng yà hé bō sī。 tù lǔ fān dì qū gòng yòu kǎn 'ér jǐng 1100 duō dào， nián jìng liú liàng dá 2.94 yì lì fāng mǐ， tā shì lǜ zhōu de shēng mìng zhī yuán。
kǎn 'ér jǐng gēn jù tù lǔ fān pén dì dì lǐ tiáo jiàn jí shuǐ liàng zhēng fā tè diǎn， lì yòng dì miàn pō dù yǐn yòng dì xià shuǐ guàn gài nóng tián， tā yóu míng qú、 àn qú、 shù jǐng hé lào bà sì gè bù fēn zǔ chéng。 měi tiáo kǎn 'ér jǐng de cháng duǎn gè bù xiāng tóng， cháng de kě dá 20 gōng lǐ， duǎn de zhǐ yòu 100 mǐ zuǒ yòu。 zuì gǔ lǎo de kǎn 'ér jǐng shì tù 'ěr kǎn 'ér zī， tā wèi yú tù lǔ fān shì qià tè kǎ lè xiāng zhuāng zǐ cūn， quán cháng 3.5 gōng lǐ， rì shuǐ liàng kě jiāo 20 mǔ dì， zhì jīn yǐ shǐ yòng liǎo 470 duō nián liǎo。
kǎn 'ér jǐng de lì shǐ yuán yuǎn liú cháng。 hàn dài zài jīn shǎn xī guān zhōng jiù yòu wā jué dì xià jiào jǐng jì shù de chuàng zào， chēng“ jǐng qú fǎ”。 hàn tōng xī yù hòu， sài wài fá shuǐ qiě shā tǔ jiào sōng yì bēng， jiù jiāng“ jǐng qú fǎ” qǔ shuǐ fāng fǎ chuán shòu gěi liǎo dāng dì rén mín， hòu jīng gè zú rén mín de xīn qín láo zuò， zhú jiàn qū yú wán shàn， fā zhǎn wéi shì hé xīn jiāng tiáo jiàn de kǎn 'ér jǐng 。 tù lǔ fān xiàn cún de kǎn 'ér jǐng duō wéi qīng dài yǐ lái lù xù xīng jiàn de。 jù shǐ liào jìzǎi， yóu yú qīng zhèng fǔ de chàng dǎo hé tún kěn cuò shī de cǎi yòng， kǎn 'ér jǐng céng dé dào dà liàng fā zhǎn。 qīng mò yīn jiān jué jìn yān 'ér zāo biǎn bìng chōng jūn xīn jiāng de 'ài guó dà chén lín zé xú zài tù lǔ fān shí， duì kǎn 'ér jǐng dà wéi zàn shǎng。 1845 nián（ qīng dào guāng 'èr shí wǔ nián） zhēngyuè， lín zé xú fù tiān shān yǐ nán lǚ kān kěn dì， tú jīng tù lǔ fān xiàn chéng， zài dāng tiān rì jì zhōng xiě dào：“ jiàn yán tú duō tǔ kēng， xún qí míng， yuē‘ kǎ jǐng’ néng yǐn shuǐ héng liú zhě， yóu nán 'ér ruò， jiàn yǐn jiàn gāo， shuǐ cóng tǔ zhōng chuān xué 'ér xíng， chéng bù kě sī yì zhī shì！” kǎn 'ér jǐng de qīng quán jiāo guàn zī rùn tù lǔ fān de dà dì， shǐ huǒ zhōu gē bì biàn chéng lǜ zhōu liáng tián， shēng chǎn chū chí míng zhōng wài de pú táo、 guā guǒ hé liáng shí、 mián huā、 yóu liào děng。 xiàn zài， jìn guǎn tù lǔ fān yǐ xīn xiū liǎo dà qú、 shuǐ kù， dàn shì， kǎn 'ér jǐng zài xiàn dài huà jiàn shè zhōng réng fā huī zhe shēng mìng zhī quán de tè shū zuò yòng。
míng qì zuì dà de kǎn 'ér jǐng shì mǐ yī mù · ā jí kǎn 'ér jǐng ， tā quán cháng 5 gōng lǐ， zuì shēn chù wéi 80 mǐ， rì shuǐ liàng kě jiāo dì 70 mǔ， yǐ yòu 200 nián de lì shǐ， tā shì wéi wú 'ěr rén mǐ yī mù · ā jí kāi jué 'ér chéng de， gù yǐ cǐ mìng míng。 nǐ kě yǐ jiù jìn dào xī jiāo de kǎn 'ér jǐng mín sú yuán qù cān guān zhè zhǒng gǔ dài yí liú xià lái de dì xià gōng chéng。 |
|
tù lǔ fān de kǎn 'ér jǐng zǒng shù jìn qiān tiáo， quán cháng yuē 5000 gōng lǐ。 kǎn 'ér jǐng de jié gòu， dà tǐ shàng shì yóu shù jǐng、 dì xià qú dào、 dì miàn qú dào hé“ lào bà”（ xiǎo xíng xù shuǐ chí） sì bù fēn zǔ chéng， tù lǔ fān pén dì běi bù de bó gé dá shān hé xī bù de kā lā wū chéng shān， chūn xià shí jié yòu dà liàng róng huà de jī xuě hé yǔ shuǐ liú xià shān gǔ， qián rù gē bì tān xià。 xīn jiāng rén lì yòng shān de pō dù， qiǎo miào dì chuàng zào liǎo kǎn 'ér jǐng ， yǐn dì xià qián liú guàn gài nóng tián。 kǎn 'ér jǐng bù yīn yán rè、 kuáng fēng 'ér shǐ shuǐfèn dà liàng zhēng fā， yīn 'ér liú liàng wěn dìng， bǎo zhèng liǎo zì liú guàn gài。
kǎn 'ér jǐng ， zǎo zài《 shǐ jì》 zhōng biàn yòu jìzǎi， shí chēng“ jǐng qú”。 tù lǔ fān xiàn cún de kǎn 'ér jǐng ， duō wéi qīng dài yǐ lái lù xù xiū jiàn。 rú jīn， réng jiāo guàn zhe dà piàn lǜ zhōu liáng tián。 tù lǔ fān shì jiāo wǔ dào lín kǎn 'ér jǐng 、 wǔ xīng xiāng kǎn 'ér jǐng ， kě gōng cān guān yóu lǎn。 kǎn 'ér jǐng de míng chēng， xīn jiāng wéi wú 'ěr yǔ chēng wéi“ kǎn 'ér zī”。 yī lǎng bō sī yǔ chēng wéi“ kǎn nà zī” (Kanatz)。 sū lián 'é yǔ chēng wéi“ kǎn yà lì zī” (k,lplItK)。 cóng yǔ yīn shàng lái kàn， bǐ cǐ suī yòu qū fēn， dàn chā bié bù dà。
wǒ guó xīn jiāng hàn yǔ chēng wéi“ kǎn 'ér jǐng ” huò jiǎn chēng“ kǎn”。 wǒ guó nèi dì gè shěng jiào fǎ bù yī； rú shǎn xī jiào zuò“ jǐng qú”， shān xī jiào zuò“ shuǐ xiàng”， gān sù jiào zuò“ bǎi yǎn chuàn jǐng”， yě yòu de dì fāng chēng wéi“ dì xià qú dào。” kǎn 'ér jǐng zhè xiàng gōng chéng yòng dì miàn pō dù yǐn qǔ dì xià shuǐ zì liú guàn gài， yòu shù jǐng、 dì xià 'àn qú、 dì miàn míng qú hé lào bà jǐ gè bù fēn zǔ chéng。 kǎn 'ér jǐng shì kāi fā lì yòng dì xià shuǐ de yī zhǒng hěn gǔ lǎo shì de shuǐ píng jí shuǐ jiàn zhù wù， shì yòng yú shān lù、 chōng jī shàn yuán dì dài， zhù yào shì yòng yú jié qǔ dì xià qián shuǐ lái jìn xíng nóng tián guàn gài hé jū mín yòng shuǐ。
gēn jù 1962 nián tǒng jì zī liào wǒ guó xīn jiāng gòng yòu kǎn 'ér jǐng yuē 1700 duō tiáo， zǒng liú liàng yuē wéi 26 mǐ 3 ／ miǎo， guàn gài miàn jī yuē 50 duō wàn mǔ。 qí zhōng dà duō shù kǎn 'ér jǐng fēn bù zài tù lǔ fān hé hā mì pén dì， rú tù lǔ fān pén dì gòng yòu kǎn 'ér jǐng yuē 1100 duō tiáo， zǒng liú liàng dá l8 mǐ 3／ miǎo， guàn gài miàn jī 47 wàn mǔ， zhàn gāi pén dì zǒng gēng dì miàn jī 70 wàn mǔ de 67 ％， duì fā zhǎn dāng dì nóng yè shēng chǎn hé mǎn zú jū mín shēng huó xū yào děngdōu yòu hěn zhòng yào de yì yì。 |
xīn jiāng kǎn 'ér jǐng de xíng chéng tiáo jiàn The formation conditions of Xinjiang Karez |
xīn jiāng kǎn 'ér jǐng de xíng chéng tiáo jiàn， gēn jù diào chá zī liào fēn xī yuē yòu xià liè sān gè fāng miàn：
1 ． zì rán tiáo jiàn de kě néng xìng
tù lǔ fān pén dì wèi yú 'ōu yà dà lù zhōng xīn， shì tiān shān dōng bù de yī gè diǎn xíng fēng bì shì nèi lù pén dì。 yóu yú jù lí hǎi yáng jiào yuǎn， qiě zhōu wéi gāo shān huán rào， jiā yǐ pén dì zhǎi xiǎo dī wā， cháo shī qì hòu nán yǐ jìn rù， jiàng yǔ liàng hěn shǎo， zhēng fā liàng jí dà， gù、 qì hòu jí wéi kù rè， zì gǔ jí yòu“ huǒ zhōu” zhī chēng。
gēn jù 1952 héng 1958 nián 7 nián de zī liào tǒng jì， duō nián de píng jūn jiàng yǔ jǐn yòu 19． 5 háo mǐ， zuì dà wéi 42． 4 háo mǐ， zuì xiǎo wéi 5． 2 háo mǐ， duō nián píng jūn zhēng fā liàng wéi 3608． 2 háo mǐ。 duō nián píng jūn qì wēn wéi 14C， zuì rè de qī yuè fèn píng jūn wéi 33． 6C， zuì lěng de yī yuè fèn píng jūn wéi yī 9． 8C。 nián nèi zuì gāo qì wēn wéi 47． 6C， 1953 nián 7 yuè céng dá dào 48C， zuì gāo dì miàn wēn dù kě dá 75'C。
gāi pén dì cháng nián duō fēng， zuì dà fēng lì yī bān wéi 7 héng 8 jí。 1961 nián chǎn shēng liǎo tù lǔ fān 50 nián lái bù céng yòu guò de dà fēng zāi， quán nián jǐn 8 jí yǐ shàng de dà fēng jiù yòu 56 cì， qí zhōng 5 yuè 31 rì de nà chǎng dà fēng， fēng lì céng dá l2 jí yǐ shàng， yán xù liǎo 17 gè xiǎo shí zhī jiǔ， zào chéng tián yuán pò huài、 lín mù zhé sǔn， shǐ dé nà piàn měi lì de lǜ zhōu yī shí 'àn rán shī sè， qí cǎn zhuàng lìng rén chù mù jīng xīn。
jié gòu tú
gāi pén dì de dì xíng gāo chā xuán shū， dì shì jùn dǒu， zhōu wéi gāo shān duō xì gǔ shēng dài mò qī hǎi xī yùn dòng xíng chéng de， yán céng jiān yìng qiě duō liè xì， yòu lì yú liè xì shuǐ de xíng chéng， běi bù de bó gé dá shān yī bān hǎi bá gāo dù zài 3500 yī 4000 mǐ zhī jiān， zhù fēng gāo dá 5445 mǐ， xī bù de kā lā wū chéng shān， zuì gāo fēng yě zài 4000 mǐ yǐ shàng。 jūn wéi wàn nián jí xuě de bīng chuān、 nán bù de jué luó tǎ gé shān， hǎi bá zài 600 yī 1500 mǐ， shān lù dī 'ǎi， méi yòu jī xuě、 jiàng shuǐ yì shǎo， wéi yī jí gān hàn de bō shí tū shān。 dōng nán bù shì kù mǔ tǎ gé shā shān， shā zǐ duī jī zài gāo． 300 yī 500 mǐ de gǔ shēng jiè jí zhōng、 xīn shēng jiè de jī yán zhī shàng， jí duān gān hàn wéi yī piàn bù máo zhī dì， pén dì zhōng bù yòu huǒ yàn shān ( ā sī téng tǎ gé ) xí zhòu dài， yóu yī xì liè zhóu xiàng wéi běi xī xī yī nán dōng dōng de bèi xié gòu zào zǔ chéng， chū lù de dì céng yǐ zhū luó xì、 bái 'ě xì hé dì sān xì de shā lì yán céng huóní yán wéi zhù， bèi xié gòu zào wèixǔ duō xiān chéng hé gǔ suǒ qiē gē， zài dì xíng shàng chéng wéi hǎi bá 5OO yī 6OO mǐ， dōng xī cháng 90 yú gōng lǐ， nán běi kuān． 6 héng 9 gōng lǐ de qiū líng dì dài。 huǒ yàn shān bǎ pén dì fēn gé chéng liǎo nán běi liǎng bù fēn， pén dì zhōng xīn de 'ài dīng hú， dì shì fǎn 'ér jí wéi dī wā， hú dǐ hǎi bá wéi yī 154 mǐ， shì shì jiè shàng zuì dī de lù dì zhī yī。 yóu yú pén dì zhōu wéi shān xì gāo dù de hù bù duìchèn hé pén dì zhōng xīn de jí qí dī wā， jiā， zhī shān qián dà duō duī jī zhe jù hòu de dì sì jì chén jī wù。 yīn cǐ xíng chéng liǎo zì běi 'ér nán de qīng xié píng yuán。 shān lù chōng、 hóng jī shàn dì duàn duō wéi kē lì jiào dà de shā lì luǎn shí dì céng， xiàng píng yuán nèi bù zhú jiàn zhuǎn huà wéi kē lì jiào xì de shā tǔ huò nián tǔ dì céng。 dì miàn pō dù zì běi xiàng nán， zhú jiàn biàn huǎn。 běi bù de chōng jī shàn dì miàn pō dù yī bān wéi 1／ 30 yī 1／ 50， shān qián píng yuán dì qū de dì miàn pō dù yī bān wéi 1／ 100 yī 1／ 200 zhī jiān。
yóu yú pén dì de qì hòu tiáo jiàn jí wéi gān hàn， dì miàn jìng liú bǐ jiào quē fá。 pén dì běi miàn yóu bīng xuě hé jiàng yǔ bǔ gěi de tiān shān shuǐ xì yǐ shù shí tiáo shān gǔ hé liú xíng shì liú xiàng pén dì。 qí zhōng zhù yào de hé liú 'àn zì dōng xiàng xī pái liè shùn xù yòu kǎ 'ěr qí， kē kē yà、 èr táng gōu、 kè láng gōu、 méi yáo gōu、 tǎ 'ěr làng gōu、 dà hé yán、 bái yáng hé de 'ā lā gōu děng。 nián zǒng jìng liú liàng jǐn yòu 6． 65 yì lì fāng mǐ， nián píng jūn liú liàng wéi 21.1 mǐ 3／ miǎo。 qí zhōng zuì dà de bái yáng hé nián píng jūn liú liàng zhǐ yòu 7． 29 mǐ 3／ miǎo。 zhè xiē hé liú de tè diǎn chú jù yòu liú liàng bù dà， hóng kū xuán shū wài， bìng zài chū shān kǒu hòu， yīn hé chuáng jīng guò gē bì lì shí dì dài， dà duō shèn rù dì xià， bǔ gěi liǎo dì xià shuǐ de jìng liú。 dàn yīn pén dì zhōng bù huǒ yàn shān bèi xié gòu zào duō shǔ ní zhì yè yán、 tòu shuǐ xìng jí chā， qǐ dào liǎo dì xià bà de zuò yòng， zǔ zhǐ liǎo dì xià shuǐ xiàng nán liú rù pén dì， cóng 'ér shǐ huǒ yàn shān běi lù， chū xiàn liǎo bù shǎo yóu huí guī qián shuǐ xíng chéng de gāo shuǐ wèi dì dài。 bìng zài huǒ yàn shān suǒ yòu quē kǒu chù xíng chéng liǎo yī xì liè de quán shuǐ gōu。 qí zhōng zhù yào yòu： sū běi gōu、 lián mù qìn gōu、 mù tóu gōu、 pú táo gōu、 táo 'ěr gōu、 yá 'ěr nǎi zǐ gōu、 dà cǎo hú děng。 quán shuǐ liú liàng fēi cháng fēng fù， gòng jì nián jìng liú liàng wéi 3． 54 yì lì fāng mǐ。 zhè xiē quán shuǐ liú chū huǒ yàn shān hòu， yòu yī cì chóngfù shèn rù dì xià， bǔ gěi liǎo huǒ yàn shān nán bù pén dì de dì xià jìng liú。 zuì hòu pái xiè yú pén dì zhōng xīn de 'ài dīng hú。 gāi hú miàn jī yuē wéi 100 píng fāng gōng lǐ， rú 'àn nián zhēng fā liàng wéi 3000 háo mǐ jì suàn， yī nián nèi zhēng fā xiāo hào shuǐ liàng jí wéi 3 yì lì fāng mǐ。 àn tù lǔ fān shuǐ lì jú zī liào， mù qián tù lǔ fān pén dì de yòu shuǐ kǎn 'ér jǐng gòng jì yòu 1177 tiáo， nián kāi cǎi píng jūn liú liàng wéi 18.57 lì fāng mǐ／ miǎo。 jí nián jìng liú liàng yǐ dá 5.85 yì lì fāng mǐ。
gēn jù shàng shù shù zì lái kàn， yǐ lì yòng de quán shuǐ hé kǎn 'ér jǐng shuǐ de shuǐ liàng jiā shàng hú miàn zhēng fā de shuǐ liàng yuǎn yuǎn chāo guò liǎo dì miàn jìng liú liàng。 jí shǐ yǐ quán shuǐ zuò wéi huí guī shuǐ lùn， kě yǐ bù jì， ér kǎn 'ér jǐng kāi cǎi shuǐ liàng hé 'ài dīng hú de zhēng fā liàng zhī hé yě shì dà yú tiān shān shuǐ xì de dì miàn jìng liú liàng。 yóu cǐ zhèng míng， dì xià shuǐ de bǔjǐ lái yuán， chú liǎo hé chuáng shèn lòu wéi zhù yǐ wài， shàng yòu tiān shān shān qū gǔ shēng dài yán céng liè xì shuǐ de bǔjǐ， suǒ yǐ shuō tù lǔ fān pén dì de dì xià shuǐ zī yuán shì bǐ jiào fēng fù de。 jiā shàng dì miàn pō dù tè dà děng qíng kuàng， cóng 'ér gòu chéng liǎo kāi wā kǎn 'ér jǐng zài zì rán tiáo jiàn shàng de kě néng xìng。
2． shēng chǎn fā zhǎn de xū yào xìng
cóng shēng chǎn fā zhǎn tiáo jiàn lái kàn， tù lǔ fān pén dì yuǎn zài gǔ dài hàn táng shí qī jiù shì 'ōu yà jiāo tōng de kǒng dào、 jīng jì wén huà jiāo liú de yào dì， suī rán gāi dì qū qì hòu gān hàn qiě dì miàn shuǐ yuán fēi cháng quē fá， dàn què yùn cáng zhe fēng fù de dì xià shuǐ yuán hé chōng pèi de tiān rán quán shuǐ、 zhì shǐ chōng jī shàn yuán yǐ xià de tǔ dì jìn shì féi měi de lǜ zhōu。 qì hòu fēi cháng yán rè， rè néng zī yuán fēng fù， wú shuāng qī cháng dá 230 tiān yǐ shàng， shí shǔ nóng yè fā zhǎn de lǐ xiǎng dì qū。 suǒ yǐ zì gǔ yǐ lái rén men jiù lì yòng tiān rán de quán shuǐ jìn xíng zhe nóng yè shēng chǎn， bù dàn zhòngzhí zhe yī bān de liáng shí、 yóu liào zuò wù， ér qiě fā zhǎn zhe mián huā、 pú táo、 guā guǒ、 shū cài děng jīng jì zuò wù。
zhè lǐ de nóng yè shēng chǎn bù jǐn jù yòu zhe jīng jì shàng de zhòng yào yì yì， ér qiě jù yòu zhe zhèng zhì jūn shì shàng de zhòng yào yì yì。 yīn cǐ， nóng yè shēng chǎn shàng de jìn yī bù fā zhǎn， bì rán yào qiú rén men kāi fā chū gèng duō de dì xià shuǐ yuán， yě jiù shì shuō， nóng yè shēng chǎn de fā zhǎn lì shǐ， jiù shì láo dòng rén mín kāi fā lì yòng dì xià shuǐ de lì shǐ， tōng guò qiān bǎi nián shēng chǎn láo dòng de shí jiàn hé nèi wài wén huà jì shù jīng yàn de jiāo liú， rén men zhōng yú zhú bù dì zhǎo dào liǎo yī zhǒng kāi fā lì yòng dì xià shuǐ de zuì hǎo xíng shì héng héng kǎn 'ér jǐng 。
3． jīng jì jì shù de hé lǐ xìng
tù lǔ fān pén dì suī rán mái cáng zhe fēng fù de méi tàn、 shí yóu děng kuàng chǎn néng yuán， dàn zhí dào jīn tiān shàng wèi dà lì kāi cǎi lì yòng。 yīn cǐ bù jǐn duì zài gǔ dài kāi wā kǎn 'ér jǐng de jīng jì jì shù tiáo jiàn shàng yòu zhe hěn dà de xiàn zhì， jiù shì zài jīn tiān， kāi wā kǎn 'ér jǐng zhōng de dòng lì jī xiè shè bèi réng rán shì shí fēn quē fá。 diàn lì gōng yìng yě hěn shǎo， gāng cái shuǐ ní yě shì yuǎn dì yùn shū 'ér lái。 zhè xiē tiáo jiàn gěi xiū jiàn dì miàn shuǐ de shuǐ lì gōng chéng dài lái liǎo hěn dà kùn nán。 dàn shì kǎn 'ér jǐng de qǔ shuǐ xíng shì， jì kě jié shěng tǔ fāng gōng chéng， yòu kě cháng nián gōng shuǐ bù duàn， qiě dāng dì rén mín zài yán rè de dì qū jiǔ jū shēng huó， sù yòu xiū yáo zhù dòng de xí guàn hé jīng yàn。 lìng wài rén men zài tāo wā quán shuǐ de shēng chǎn shí jiàn zhōng， zhú bù fā xiàn kǎn 'ér jǐng xíng shì de dì xià qú dào， bù dàn kě yǐ fáng zhǐ fēng shā qīn xí， ér qiě kě yǐ jiǎn shǎo zhēng fā sǔn shī， gōng chéng cái liào yìng yòng bù duō， cāo zuò jì shù yì pō jiǎn yì， róng yì wéi dāng dì qún zhòng suǒ zhǎng wò。 zhè duì kè fú dāng dì jīng jì jì shù shàng gè zhǒng kùn nán yòu hěn dà fāng biàn， yīn cǐ， yuǎn zài gǔ dài jīng jì jì shù tiáo jiàn jiào chā de qíng kuàng xià， gè zú láo dòng rén mín qún zhòng cǎi yòng kǎn 'ér jǐng fāng shì kāi cǎi lì yòng dì xià shuǐ， jiù gèng jiā xiǎn dé jīng jì hé lǐ liǎo。
zōng shàng suǒ shù， kǎn 'ér jǐng zài tù lǔ fān dì qū de xíng chéng jù bèi liǎo sān gè jī běn tiáo jiàn， jí：
① zài dāng dì de zì rán tiáo jiàn shàng， yóu yú gān hàn shǎo yǔ， dì miàn shuǐ yuán quē fá， rén men yào shēng chǎn、 shēng huó jiù bù dé bù zhòng shì kāi fā lì yòng dì xià shuǐ。 tóng shí， dāng dì de dì xià shuǐ yīn yòu gāo shān bǔjǐ， suǒ yǐ chǔ liàng fēng fù。 dì miàn pō dù yòu dǒu， yòu lì yú xiū jiàn kǎn 'ér jǐng gōng chéng， kāi cǎi chū fēng fù de dì xià shuǐ yuán， zì liú guàn gài nóng tián hé jiě jué rén chù yǐn yòng。
② zài dāng shí de shēng chǎn fā zhǎn shàng， yóu yú zài zhèng zhì、 jīng jì hé jūn shì shàng de yào qiú， yǐ jí dāng shí dōng xī fāng wén huà de chuán bō， bī shǐ rén men bì xū jìn yī bù shè fǎ zēng dà dì xià shuǐ de kāi cǎi liàng， kuò dà guàn gài miàn jī lái mǎn zú nóng yè shēng chǎn fā zhǎn de xū yào。 yīn 'ér duì yǐn quán jié gòu bì xū jìn xíng gǎi liáng， cǎi qǔ wā dòng yán shēn yǐ zēng dà qí chū shuǐ liàng。 zhè yàng jiù zhú bù xíng chéng liǎo chú xíng de kǎn 'ér jǐng qǔ shuǐ fāng shì。
③ zài dāng shí de jīng jì jì shù shàng， jìn guǎn jīng jì jì shù tiáo jiàn shuǐ píng hěn dī， dàn kǎn 'ér jǐng gōng chéng de jié gòu xíng shì kě shǐ gōng chéng de tǔ fāng liàng dà wéi jiǎn shǎo， qiě shī gōng shè bèi jí wéi jiǎn dān， cāo zuò jì shù yòu yì wéi dāng dì qún zhòng suǒ zhǎng wò， gù kǎn 'ér jǐng de qǔ shuǐ fāng shì zài dāng shí jīng jì jì shù tiáo jiàn shuǐ píng shàng shì bǐ jiào lǐ xiǎng de xíng shì。 |
xīn jiāng kǎn 'ér jǐng de qǐ yuán The origin of Xinjiang Karez |
guān yú xīn jiāng kǎn 'ér jǐng de qǐ yuán wèn tí， gēn jù mù qián diào chá liǎo jiě dào de zī liào， jī běn shàng kě fēn wéi“ chuán rù shuō” hé“ zì chuàng shuō” liǎng lèi xué。 zài“ chuán rù shuō” zhōng yòu kě fēn wéi“ guó wàizhuàn rù shuō” hé“ guó nèi chuán rù shuō” liǎng zhǒng， xiàn fēn shù rú xià：
1． chuán rù shuō
(1) guó wàizhuàn rù shuō
zhè zhǒng xué shuō zhù yào rèn wéi kǎn 'ér jǐng shì zài 17 shì jì yóu bō sī ( xiàn yī lǎng ) chuán rù xīn jiāng de， qí gēn jù wéi：
① míng chēng jī běn xiāng tóng： wéi wú 'ěr yǔ chēng“ kǎn 'ér zī” bō sī yǔ chēng“ kǎn nà zī”， yǔ yán jī běn xiāng tóng。
② rén wù yòu zhèng： yuǎn zài 1780 nián ( qīng cháo、 qián lóng ) bō sī rén sū lǐ màn (Solimen) qián lái tù lǔ fān， xiū zhù zhuān tǎ ( xiàn sū gōng tǎ ) kě yǐ wéi zhèng。
dàn zhè zhòngxué shuō cún zài xià liè wèn tí：
① míng chēng suī rán xiāng tóng， dàn yě kě néng shì xīn jiāng chuán rù bō sī de。
② rén wù suī rán yòu zhèng， dàn jù jīn jǐn yòu 180 duō nián 'ér wǒ men zài l962 nián fǎng wèn dāng dì wǔ xīng gōng shè lǎo kǎn 'ér jiàng 'ā xiū mù ( dāng shí 86 suì )， tā rèn wéi zǎo zài 300 yī 400 nián qián jiù yòu liǎo kǎn 'ér jǐng 。
(2) guó nèi chuán rù shuō
zhè zhǒng xué shuō zhù yào rèn wéi kǎn 'ér jǐng shì yóu jīn shǎn xī dà lì jīng dūn huáng chuán rù xīn jiāng bái lóng duī shā mò dì qū， rán hòu chuán rù tù lǔ fān de， qí gēn jù wéi：
① gēn jù lì shǐ jìzǎi： shǐ jì shàng yòu gōng yuán qián 109 nián xī hàn wǔ dì ( gōng yuán qián 141 yī qián 87 nián ) shí dài， zài jīn shǎn xī dà lì jiù yòu liǎo jǐng qú， hé hàn shū xī yù chuán shàng yòu xī hàn tún jūn dūn huáng gōng dǎ wū sūn shí， zài jīn bái lóng duī shā mò dōng nán tǔ shān jiǎo xià yòu qǔ yòng quán shuǐ de bēi dī hóu jǐng ( dà jǐng liù tōng qú )。
cǐ wài， xī hàn gōng dǎ dàyuān ( jīn sū lián zhōng yà xì yà sà mǎ 'ěr hàn dì qū ) shí， dāng dì rén shàng bù huì záo jǐng。 yuán cháo yǐ qián lì shǐ jūn wú kǎn 'ér jǐng de jìzǎi wén xiàn， zhí dào 1262 nián ( jù jīn 7oo duō nián ) yuán cháo liú yù suǒ xiě de“ xī shǐ jì” cái yòu liǎo“ jǐng qú” de jìzǎi wéi zhèng， shuō míng guó nèi zǎo yòu jǐng qú jié gòu， zhōng yà hěn wǎn cái yòu shuǐ jǐng。
② gēn jù lǎo kǎn 'ér jǐng míng chēng hé wā kǎn 'ér jǐng de gōng jù míng chēng yǐ jí fā xiàn gǔ kǎn 'ér jǐng zhōng gǔ wù zuò zhèng： rú bù shǎo kǎn 'ér jǐng shì hàn rén míng chēng： qián shēng guì kǎn， xī mén kǎn， dōng mén kǎn， dà cháng shuǐ kǎn ……； gōng jù míng chēng rú dān lù、 mǎ lù hé zài shàn shàn 'èr bǎo xiū shuǐ kù zhōng fā xiàn dì xià máimò hěn gǔ de， kǎn 'ér jǐng zhōng yòu tóng zhì shuǐ yān dài děng， shuō míng kǎn 'ér jǐng shì hàn rén xiān lái kāi wā de。
③ gēn jù sū lián zhuān jiā diào chá píng lùn， sū lián shuǐ wén dì zhì zhuān jiā B·H· kù níng l957 yī l959 nián lái xīn jiāng kǎo chá hòu rèn wéi tù lǔ fān de kǎn 'ér jǐng yǔ sū lián zhōng yà hé yī lǎng yī dài de kǎn 'ér jǐng de jié gòu shàng hé jīng yíng fāng shì shàng jūn yòu suǒ bù tóng。
yīn cǐ， rèn wéi xīn jiāng kǎn 'ér jǐng shì liǎng qiān duō nián qián yóu hàn zú láo dòng rén mín fā míng chuàng zào de， bìng jīng yóu xīn jiāng gè zú rén mín zài cháng qī shēng chǎn shí jiàn zhōng fā yáng guāng dà de。 tā de lǎo jiā zài shǎn xī dà lì， zì xī hàn shí dài qǐ biàn zài xīn jiāng 'ān jiā luò hù liǎo。
dàn zhè zhǒng shuō fǎ yòu rú xià yí wèn：
a． shǎn xī jǐng qú shì shū sòng dì miàn shuǐ de gōng chéng， bù shì kāi fā lì yòng dì xià shuǐ de gōng chéng， shàng yòu yī dìng qū bié。
b． hàn yǔ míng chēng de kǎn 'ér jǐng gōng jù， zhǐ néng zhèng míng zài wā kǎn 'ér jǐng zhōng shì hàn rénshēn jiā liǎo zhì zào gōng jù， bù yī dìng néng zhèng míng kǎn 'ér jǐng de lì shǐ， hàn rén xìng míng huò míng chēng de kǎn 'ér jǐng yě bù yī dìng shì zuì zǎo de kǎn 'ér jǐng 。
c． mái méi de kǎn 'ér jǐng jǐn yǐ tóng zhì shuǐ yān dài zhèng míng lì shǐ jiào zǎo qiě wéi hàn rén suǒ kāi wā de， yě bù gòu chōng fēn。 yīn wéi tù lǔ fān fēng shā dà， máimò de shí jiān zǎo， yě bù yī dìng jiù shì zuì zǎo de kǎn 'ér jǐng 。
cǐ wài， yǔ zhè yī xué shuō lèi shìde， hái yòu rén rèn wéi shì lín zé xú (1785 yī l850) fā míng kǎn 'ér jǐng de， tóng yàng cún zài zhe shí jiān wèn tí。 yīn wéi lín zé xú jù jīn jǐn yòu l00 duō nián de lì shǐ， zhǐ néng shuō míng tā duì kǎn 'ér jǐng chàng dǎo yòu gōng dàn yǔ qǐ yuán guān xì bù dà。
2． zì chuàng shuō
zì chuàng shuō zhù yào rèn wéi kǎn 'ér jǐng shì dāng dì gè zú láo dòng rén mín zài fā zhǎn nóng yè shēng chǎn yǔ gān hàn zuò dǒu zhēng zhōng， jīng guò shí jiàn zhú bù chuàng zào 'ér chéng de， qí lǐ yóu wéi：
① láo dòng rén mín kāi shǐ shì lì yòng quán shuǐ guàn gài， zài tāo wā hé yán shēn quán shuǐ de guò chéng zhōng， fā xiàn néng zēng jiā shuǐ liàng， yù cháng yù shēn xíng chéng míng qú， míng qú zài shēn zé tǔ fāng guò dà， qiě dòng jié tān tā yì wéi shā máimò， gù yòu fā zhǎn wéi zuāndòng yán shēn qǔ shuǐ， xíng chéng zuì zǎo láng dào， jiāng láng dào yán shēn hòu chū tǔ yùn tǔ yòu gǎn kùn nán， jì 'ér yòu chǎn shēng chū tǔ de shù jǐng， cóng 'ér zài bù duàn fā zhǎn de guò chéng zhōng xíng chéng liǎo zuì chū de kǎn 'ér jǐng 。
② dāng dì zì rán tiáo jiàn jí wéi gān hàn、 dì miàn shuǐ yuán yòu fēi cháng quē fá， kè guān tiáo jiàn pò shǐ zhe rén men bì xū zhòng shì dì xià shuǐ yuán de kāi fā lì yòng， cái néng bǎo zhèng nóng yè shēng chǎn fā zhǎn hé jū mín shēng huó yòng shuǐ de yào qiú。 ér zài tiān shān nán běi qí tā dì qū zé zài zhè fāng miàn méi yòu tù lǔ fān tū chū。 tóng shí yě méi yòu xiàng tù lǔ fān dì qū dì miàn pō dù zhè yàng jùn dǒu， yòu lì yú yòng kǎn 'ér jǐng de fāng shì kāi cǎi lì yòng dì xià shuǐ。
③ rèn wéi tù lǔ fān de kǎn 'ér jǐng yǐ yòu liǎng qiān duō nián de lì shǐ， zǎo zài hàn cháo ( gōng yuán qián 206 héng 220 nián ) yǐ qián dāng dì jiù yòu liǎo kǎn 'ér jǐng 。
zhè zhǒng xué shuō cún zài de wèn tí shì：
a. liǎng qiān duō nián de lì shǐ shàng quē fá bì yào de zhèng jù ( yīn bǐ shǎn xī jǐng qú hái zǎo qiě wú wén xiàn zī liào zhèng míng )。
b． wèishénme kǎn 'ér jǐng de míng chēng yǔ zhōng yà yī dài xiāng sì ?
gēn jù yǐ shàng suǒ shù kǎn 'ér jǐng de gè zhǒng qǐ yuán xué shuō， gè zì jūn jù yòu bù tóng de guān diǎn。 wǒ men tōng guò diào chá fēn xī duì kǎn 'ér jǐng de qǐ yuán tí chū yǐ xià jǐ diǎn chū bù tǐ huì hé rèn shí：
① cóng kǎn 'ér jǐng de míng chēng shàng kàn： xīn jiāng、 sū lián、 yī lǎng dōuyòu jìn sì yǔ yīn。 sì hū shì bǐ cǐ xiāng sì， hù yòu lián xì de。
② cóng kǎn 'ér jǐng de jié gòu shàng kàn： xīn jiāng、 sū lián、 shǎn xī、 dōuyòu xiē gè zì de tè diǎn， sì hū shì gè zì dú lì de， hù yòu qū bié de。
③ cóng kǎn 'ér jǐng de fēn bù shàng kàn： xīn jiāng tù lǔ fān pén dì què shí shì jiào wéi gān hàn de dì qū， rú guǒ kǎn 'ér jǐng shì chuán rù de， wèishénme zài nán jiāng huò gān sù de qí tā chuán rù lù guò de gān hàn dì qū， què méi yòu hěn zǎo cǎi yòng kǎn 'ér jǐng ní ?
④ cóng kǎn 'ér jǐng de gōng jù shè bèi shàng lái kàn： kě yǐ zhèng míng gè zú láo dòng rén mín dū cān jiā liǎo zhè yī gōng zuò， bìng yǐ hàn rén wéi zhù， jìn xíng liǎo záo jǐng gōng jù de zhì zuò。
⑤ cóng zì rán tiáo jiàn shàng lái kàn： tù lǔ fān què shǔ zuì wéi gān hàn quē shuǐ de dì qū， yòu shì dì xià shuǐ fēi cháng fēng fù de dì qū。， tóng shí dì miàn pō dù yòu shì zuì jùn dǒu de dì qū。 yòu lì yú kǎn 'ér jǐng de kāi wā。
gēn jù yǐ shàng de chū bù rèn shí hé tǐ huì， wǒ men rèn wéi：
zì chuàng shuō sì hū hé hū shì wù fā zhǎn de guī lǜ， dàn yě bù néng fǒu rèn chuán rù shuō de yī dìng zuò yòng。 ( rú kǎn 'ér jǐng de míng chēng， shǐ yòng de gōng jù hé záo jǐng jì shù de chuán rù děng )。
gēn jù lì shǐ tiáo jiàn lái kàn， tù lǔ fān shì gǔ dài 'ōu yà jiāo tōng de zhù yào tōng dào ( sī chóu zhī lù )， jīng jì wén huà de jiāo liú dì qū， dōng xī fāng wén huà jì shù de chuán rù duì kǎn 'ér jǐng de xíng chéng shì huì qǐ dào yī dìng zhòng yào zuò yòng de。 gù wǒ men rèn wéi kǎn 'ér jǐng shì zài zōng hé tiáo jiàn xià xíng chéng de， dàn qīng xiàng yú zì chuàng shuō wéi zhù， chuán rù shuō wéi fù， jí： nèi yīn wéi zhù、 wài yīn wéi fù。 |
kǎn 'ér jǐng de lì shǐ Karez history |
gǔ lǎo chuán shuō de kǎn 'ér jǐng
kǎn 'ér jǐng shì zhōng huá wén míng de chǎn wù。 shèng hóng zhī《 jīng zhōu jì》 zhōng jì shù：“ suí jùn běi jiè yòu lì xiāng cūn， cūn nán yòu zhòng shān、 shān xià yòu yī xué， fù lǎo xiāng chuán yún： shén lóng suǒ shēng lín xī yòu liǎng zhòng qiàn， nèi yòu zhōu wéi yī qǐng 'èr shí mǔ dì， zhōng yòu jiǔ jǐng， shén nóng jì yù， jiǔ jǐng zì chuān。 yòu yún： jí yī jǐng zé zhòng jǐng shuǐ dòng， jí yǐ cǐ wéi shén nóng shè， nián cháng cí zhī。” jiǔ jǐng zì chuān xiāng tōng， yī jǐng qiān dòng zhòng jǐng， zhè yǔ dì xià 'àn qú xiāng tōng de kǎn 'ér jǐng jié gòu xiāng tóng。 shén nóng shì wǒ guó nóng yè hé yī yào fā míng de chuán shuō rén wù， bǎ chuān jǐng yǔ tā lián zài yī qǐ， kě jiàn qí lì shǐ yōu jiǔ。
sī mǎ qiān《 shǐ jì · wǔ dì běn jì》 yún：“ gǔ sǒu yòu shǐ shùn chuān jǐng， shùn chuān jǐng wéi nì kōng bàng chū。 shùn jì rù shēn， gǔ sǒu yǔ xiàng gòng xià tǔ shí jǐng。 shùn cóng nì kōng chū qù。” shùn chuān jǐng shí， jiù wā liǎo yī tiáo cóng bàng chū de“ nì kōng” ( dì dào )， zhè yǔ kǎn 'ér jǐng de wā jué fāng fǎ jí qí xiāng sì。 rú guǒ：“ nì kōng” wéi shuǐ píng dì dào， jiù shì kǎn 'ér jǐng ， zhè shì gōng yuán qián 21 shì jì de shǐ jì， bǐ chuán shuō bō sī yú gōng yuán qián 8 shì jì yòu kǎn jǐng， yào zǎo 1000 duō nián。
《 zhuāng zǐ · tiān dì》 piān yún：“ zǐ gòng nán yóu yú chǔ， fǎn yú jìn， guò hàn yīn， jiàn yī zhàng rén， fāng jiāng wéi pǔ qí， záo suì 'ér rù jǐng， bào wèng 'ér chū guàn， hú hú rán yòng lì shèn duō， ér jiàn gōng guǎ。 zǐ gòng yuē：‘ yòu xiè yú cǐ， yī rì jìn bǎi qí， yòng lì shèn guǎ 'ér jiàn gōng duō， fū zǐ bù yù hū’ ?” zǐ gòng xiàng qí jiè shào dāng shí de xiān jìn guàn gài tí shuǐ gōng jù jié gāo， ér pǔ zhě dá yǐ“ wú fēi bù zhī， xiū 'ér bùwèi yě。” tā hài pà shǐ yòng jī qiǎo gōng jù 'ér luàn liǎo sī xiǎng， jiān chí zūn gǔ fǎ záo suì qǔ shuǐ。 kě jiàn zài chūn qiū shí qī záo suì qǔ shuǐ yǐ shì yī xiàng gǔ lǎo jì shù， ér zhè zhǒng jì shù yùn yòng yú pō dù jiào dà dì duàn， jiù kě wā chéng kǎn jǐng。《 zhuāng zǐ · qiū shuǐ》 piān de“ xiàn jǐng”， jí“ kǎn jǐng”。 wā“ shàn yī hè zhī shuǐ， ér kuà zhì xiàn jǐng zhī lè”。 zhè lèi jǐng sì tóng yú hè， yīngshì liú shuǐ shēn gōu huò dì xià 'àn qú。 ( gǒu zǐ · zhèng lùn ) yòu yún：“ kǎn jǐng zhī wā， bù kě yǔ yǔ dōng hǎi zhī lè。” kǎn jǐng zhī míng， zhèng shì chū xiàn zài xiān qín diǎn jí zhī zhōng。 rén men xiāng xìn bō sī dì xià 'àn qú qǐ yú gōng yuán qián 800 nián， què méi yòu rèn zhēn kǎo jiū zhōng guó shǐ jí zhōng yòu guān kǎn jǐng de jì shù， bù wú piān fèi zhī xián。 suī rán zhè xiē jì shù méi yòu zhǐ míng kǎn jǐng de jù tǐ xíng chéng shí jiān， què chōng fēn xiǎn shì chū chǎn shēng kǎn jǐng de wén huà bèi jǐng yuán yuǎn liú cháng。
hàn dài zhōng yuán jǐng qú fǎ yǔ kǎn 'ér jǐng
tù lǔ fān kǎn 'ér jǐng shì yóu dì xià 'àn qú、 shù jǐng、 chū kǒu lào bà、 yǐn shuǐ qú děng gōng chéng zǔ chéng de zì liú guàn gài xì tǒng。 lì yòng dì xíng tè diǎn， tōng guò dì xià 'àn qú， jiāng mái shēn jǐ shí mǐ nǎi zhì bǎi mǐ yǐ xià de dì xià qián liú， yǐn zhì nóng qū huò jū zhù qū。 shǒu xiān duì tù lǔ fān kǎn 'ér jǐng qǐ yuán zuò jiě shì de rén， shì qīng dài guāng xù nián jiān de táo bǎo lián。 tā zài《 xīn mǎo shì xíng jì》 yī shū zhōng jì shù shàn shàn lián mù qí ( qìn ) xī miàn de kǎn 'ér jǐng shí shuō：“ yòu xī duō xiǎo yuán fù， mí wàng lěi lěi， jiē kǎn 'ěr yě。 kǎn 'ér zhě， chán huí cóng shān lù chū quán chù zuò yīn gōu yǐn shuǐ， gé fū bù yī jǐng， xià guàn mù cáo， shàng yǎn shā shí， jù wéi fēi shā yōng sài yě， qí fǎ shèn gǔ， xī yù yì jiǔ yòu zhī。 jīn rén dòng yún lín wén zhōng suǒ chuàng， fēi yě。” tā zài jiā zhù zhōng zhǐ chū： tù lǔ fān pén dì de kǎn 'ér jǐng yǔ《 hàn shū . gōu xù zhì》 yǐn luò shuǐ， jǐng xià xiāng tōng xíng shuǐ zhī fǎ xiāng tóng，《 gōu xù zhì》 zài：“ yán xióng yán‘ lín jìn mín yuàn chuān luò yǐ gài zhòng quán yǐ dōng wàn yú qǐng gù 'è dì。 chéng jí dé shuǐ， kě lìng mǔ shí shí。’ yú shì wéi fā zú wàn rén chuān qú， zì zhēng yǐn luò shuǐ zhì shāng yán xià。 àn shàn bēng， nǎi záo jǐng， shēn zhě sì shí yú zhàng。 wǎng wǎng wéi kǎn 'ér jǐng ， jǐng xià xiāng tōng xíng shuǐ。 shuǐ yǔn yǐ jué shāng yán， dōng zhì shān lǐng shí yú lǐ jiān， jǐng qú zhī shēng zì cǐ shǐ。” jīn shǎn xī chéng chéng xiàn běi tóu cūn fù jìn yòu yī duàn yǐn luò shuǐ rù qú de yí jì， nán liú shí yú lǐ jìn rù yǒng fēng jìng。 qí dì yī duàn jǐng qú gòng fā xiàn shù jǐng 7 gè。 zhè shì jiāng hé shuǐ tōng guò dì xià 'àn qú yǐn zhì shān lǐng， tù lǔ fān kǎn 'ér jǐng dà dū shì bǎ gāo yuǎn chù qián liú tōng guò dì xià 'àn qú yǐn zhì nóng tián， yě yòu shǎo shù yǐn hé shuǐ de kǎn 'ér jǐng ， qí gōng chéng yuán lǐ yī zhì。“ jǐng qú zhī shēng zì cǐ shǐ”， shì zhǐ qí guǎng fàn tuī guǎng 'ér yán， bìng fēi shuō qí gōng chéng yuán lǐ yǔ jì shù jīng yàn xíng chéng yú cǐ shí， fǒu zé， hé yǐ yán“ lín jìn mín yuàn chuān luò yǐ gài”， hàn wǔ dì jiù fā zú wàn rén lì jí dòng gōng。 zhè shuō míng zǎo yǐ yòu chéng shú de chuān jǐng jì shù kě zī yìng yòng。《 hàn shū · gōu xù zhì》 míng què jì shù jǐng qú zhī fǎ de tuī guǎng qíng kuàng；“ shuò fāng、 xī hé、 hé xī、 jiǔ quán jiē yǐn hé jí chuān gǔ yǐ gài tián。”《 chóngxiū sù zhōu xīn zhì》 jì shù míng dài sù zhōu qiān hù cáo bīn“ záo shí wéi dòng， yǐn shuǐ jiàn shàng”， jiù shì jǐng qú zhī fǎ de tuī guǎng yǔ jì chéng。 hàn yuán dǐng liù nián ( qián 111 nián ) ér kuān zòu qǐng“ chuān záo liù fǔ qú， yǐ yì gài zhèng guó bàng gāo 'áng zhī tián。” hàn wǔ dì yún：“ míng shān chuān yuán shèn zhòng， xì mín wèi zhī qí lì， gù wéi tōng gōu dòu， chù bēi zé， suǒ yǐ bèi hàn yě。” ér kuān suǒ jiàn yǐ gài gāo 'áng zhī tián de liù qú， jí shì“ tōng gōu dòu”、“ chù bēi zé”。《 fēng sú tōng yì · shān zé》 shì“ bō” yún；“ bēi zhě， fán yě， yán yīn xià zhōng shuǐ yǐ fán lì wàn wù yě。” jīn shān dōng shěng huán tái yī dài suǒ chēng dòng zǐ jǐng， hǎi nán dǎo suǒ chēng“ bēi”， shì yǔ kǎn 'ér jǐng lèi sì de shuǐ lì gōng chéng。 hòu hàn yǒng píng shí 'èr nián (69 nián ) xià， míng dì“ suì fā zú shù shí wàn， qiǎn jǐng yǔ wáng wú xiū qú、 zhù dī， zì xíng yáng ( hé nán xíng yáng ) dōng zhì qiānshèng ( shān dōng lì jīn ) hǎi kǒu gān yú lǐ。 jǐng nǎi shāng dù dì shì， záo shān fù， pò dǐ qì， zhí jié xī jiàn， shū dǎo yōng jī， shí lǐ lì yī shuǐ mén， lìng gēngxiāng huí zhù， wú fù kuì lòu zhī huàn。” zài zhè xiàng dà xíng shuǐ lì gōng chéng zhōng， záo shān fù yǐn shuǐ xiū qú、 jí shì kǎn 'ér jǐng shì 'àn qú。 liǎng hàn shí qī 'àn qú kāi záo jì shù yǐ zài quán guó fàn wéi nèi yìng yòng。 yuán cháo luò tiān xiāng zhuàn《 lèi biān cháng 'ān zhì》， jì shù sòng cháo dà zhōng xiáng fú qī nián xiū fù lóng shǒu qú de qíng kuàng， chì shū zhōng yòu“ shǐ yǐn qǐng shǒu zhī qīng qú， shí táng jiù běi zhī jiù jì， kè xiū fèi suì， shēn fù yǐ pí” zhī jù， zhèng míng zhè yī hàn dài de chuān suì shuǐ qú jīng táng sòng， réng rán fā huī xiào yì， zhí dào yuán cháo chéng zōng yuán zhēn 'èr nián (1296) luò tiān xiāng xiū zhì shí cái fèi qì。 huáng shèng zhāng xiān shēng rèn wéi hàn dài jǐng qú fǎ， zài hàn yǐ hòu“ méi yòu fā zhǎn xià lái”，“ yě méi yòu chuán dào guān zhōng pén dì yǐ wài”， yǔ shǐ shí bù fú。
táo bǎo lián jù《 hàn shū · xī yù chuán》：“ hàn qiǎn pò qiāng jiāng jūn xīn wǔ xián jiàngbīng wàn wǔ qiān rén zhì dūn huáng， qiǎn shǐ zhě 'àn xíng biǎo， chuān bēi dī hóu jǐng yǐ xī， yù tōng qú zhuǎn gǔ， jī jū lú cāng yǐ tǎo zhī。” jí mèng kāng zhù shì：“ dà jǐng liù tōng qú yě， xià quán liú yǒng chū， zài bái lóng duī dōng tǔ shān xià。” tā rèn wéi zhè shì jǐng qú fǎ zài xī yù de jù tǐ yùn yòng。 sān guó shí rén mèng kāng suǒ yán“ dà jǐng liù”， yīngshì liù dào kǎn 'ér jǐng ， tā men lián zài yī qǐ huì chéng yī gǔ quán liú， zài bái lóng duī dōng tǔ shān xià yǒng chū。 yī xiē xī fāng xué zhě duì tù lǔ fān kǎn 'ér jǐng qǐ yuán lìng zuò jiě shì， fǎ guó bó xī hé yǐ wéi yǔ bō sī de dì xià shuǐ dào xiāng sì， yí cǐ fǎ zì bō sī chuán lái。 wáng guó wéi tè zuò《 xī yù jǐng qú kǎo》 yǐ biàn zhī。 tā gēn jù《 shǐ jì · hé qú shū》 yǐn luò shuǐ zhì shāng yán dōng shān lǐng shí yú lǐ jiān de shǐ shí jì yú sài hù zǐ ( hàn yuán fēng 'èr nián， qián 109 nián ) zhī qián， qí shí zhāng qiān shàng wèi tōng xī yù， bìng qú fǎ zài zhōng guó yǐ xiāng dāng pǔ jí， tā zhǐ néng shì zhōng guó jiù fǎ， bù huì shì bō sī chuán rù。 wáng guó wéi yòu jù《 shǐ jì · dàyuān lièzhuàn》：“ wǎn wáng chéng zhōng wú jǐng， jiē jí chéng wài liú shuǐ。” zài jūn duì bāo wéi gāi chéng shí， yòu“ wén wǎn chéng zhōng xīn dé qín rén zhī chuān jǐng”。 hàn dài suǒ yán“ chuān jǐng”， jiù shì dì xià 'àn qú。 qí fāng fǎ yòu shì“ xīn dé qín rén” chuán shòu de， míng bái wú wù dì jì shù jǐng qú fǎ shì hàn tài chū yuán nián ( qián 104 nián ) lǐ guǎng lì wéi gōng dàyuān chéng shí， yóu qín ( zhōng guó ) rén chuán rù zhōng yà。 dàyuān jù bō sī bǐ tù lǔ fān yào jìn dé duō， qí jǐng qú fǎ shàng qiě lái zì qín dì， tù lǔ fān de jǐng qú ( kǎn 'ér ) gèng yīngshì zhōng guó jiù fǎ。 wáng guó wéi rèn wéi xīn wǔ xián suǒ kāi bēi dī hóu jǐng“ míng tōng qú， yòu yòu shàng xià liú， zé què shì jǐng qú。” tā zài yǐ《 shā zhōu tú jīng》 yún“ dà jǐng zé zài zhōu běi shí wǔ lǐ”， tuī lùn“ hàn shí jǐng qú huò zì dūn huáng chéng běi zhí dǐ lóng duī yǐ。 hàn yú shàn shàn、 chē shī tún tián chù， yì yòng cǐ fǎ。” hàn dài bīng tún zài chē shī ( tù lǔ fān ) zhè gè shì yí jǐng qú guàn gài de dì fāng xiū jiàn kǎn 'ér jǐng ， wán quán zài qíng lǐ zhī zhōng。 hàn táng zhōng guó shǐ jí jì shù bō sī yǐn shuǐ guàn gài 'ér bù yán qí yǐn shuǐ zhī fǎ， zhí zhì liú yù《 xī shǐ jì》 cái tán dào liè shāng sào 'ér ( jīn tǔ kù màn sī tǎn 'ā shí hǎbā dé xī běi bù )“ dì wú shuǐ， tǔ rén gé shān lǐng záo jǐng， xiāng yán shù shí lǐ， xià liú yǐ gài tián”。 wáng guó wéi rèn wéi“ suǒ yán yǔ hàn jǐng qú zhī fǎ wú yì， gài dōng lái jiǎ hú yǐ cǐ tǔ zhī fǎ chuán zhī bǐ guó zhě， fēi yóu bǐ tǔ chuán lái yě。” zàn qiě bù lùn zhōng yà jǐng qú fǎ de qǐ yuán， guān yú tù lǔ fān kǎn 'ér jǐng jì shù shì yóu hàn dài tún tián bīng zú chuán rù de zhōng guó jiù fǎ de lùn duàn， zhì jīn hái méi yòu rén néng tí chū jù yòu chōng zú lǐ yóu de fǎn zhèng。《 xī yù jǐng qú kǎo》 jù yòu jiào qiáng de shuō fú lì， bó xī hé zài qí《 píng wáng guó wéi yí shū》 yī wén zhōng， yě bù dé bù chéng rèn gōng yuán qián 2 shì jì mò xī 'ān yī dài jiù yòu kǎn 'ér yī lèi qú jǐng， dàn yòu shuō“ wèi wéi chún cuì hàn rén fā míng， sì hū yán zhī tài zǎo。” bó xī hé de yí lǜ shì yóu yú tā bù liǎo jiě zhōng guó zài chūn qiū yǐ qián jiù yòu záo suì qǔ shuǐ de gǔ lǎo chuán tǒng suǒ zhì。
zài dàyuān xīn dé qín rén chuān jǐng zhī hòu，《 shuǐ jīng zhù》 jì dōng hàn yǒng píng shí bā nián (75 nián ) gěng gōng shǒu shū lè shí， suǒ yǐ jiàn shuǐ bèi qiē duàn， jiù chuān jǐng yǐ jì méi jí。 shēn yī shí wǔ zhàng， bù dé shuǐ， lì shì kě fá， zé mǎ fèn zhī yǐn zhī。“ yòu qǐng， shuǐ quán bēn chū”。 cóng lì dào yuán de xù shù kàn， bù shì shù jǐng tí shuǐ， ér shì zì liú bēn chū， yòng liǎo‘ chuān jǐng’ zhè yī shù yǔ， yīngshì kǎn 'ér jǐng 。 zhè lǐ suǒ shuō shū lè， zài chē shī hòu guó。 dì 'èr nián gěng gōng yòu zāo wéi kùn， míng dì qiǎn bīng xiāng jiù， zhì liǔ zhōng， gōng jiāo hé， xiào wèi guān chǒng pài jūn lì fàn qiāng shuài jūn 'èr qiān rén yíng hái gěng gōng。 liǔ zhōng ( jīn shàn shàn xiàn lǔ kè qìn ) shì dāng shí tún shù zhōng xīn， néng gòu kāi záo gěng gōng jǐng de shì zú， zài tù lǔ fān pén dì yě huì xīng jiàn cǐ lèi shuǐ lì gōng chéng。 táng cháo luó ràng《 gěng gōng bài jǐng fù》 yún，“ suì nǎi chù gū chéng 'ér chuān jǐng， kuī zhòng quán 'ér pìdì。”“ tuī chì xīn yú shén zhī， shǒu shòu sù yè yú kǎn dàn”。 yě bù shì zhǐ shù jǐng 'ér yán。 zài tù lǔ fān shèn tòu liàng hé zhēng fā liàng dōudà， kào shù jǐng tí shuǐ“ pìdì”， zhēn shì bēi shuǐ chē xīn， wú jì yú shì。“ kǎn dàn”， de“ dàn”’ dú dàn( dàn )； shì kǎn zhōng xiǎo kǎn， yòu yuē bàng rù wéi“ dàn”，“ kǎn dàn” yīngshì shù jǐng yǔ 'àn qú xiāng tōng de jié gòu， gěng gōng jǐng shì kǎn 'ér jǐng 。
wáng guó wéi tuī lùn hàn yú shàn shàn、 chē shī tún tián chù， yì yòng jǐng qú fǎ， kě yǐ zài jīn tù lǔ fān zhǎo dào gēn jù。 běn shì jì 50 nián dài chū， fā xiàn gǔ dài kǎn 'ér jǐng yí zhǐ。 dāng shí zài shàn shàn xiàn lǔ kè qìn xī běi xiū jiàn yáng hǎi shuǐ kù， dì yī nián chǔ shuǐ hòu， jīng guò jǐ gè yuè fā xiàn xià yóu yuǎn chù lòu shuǐ， niàng chéng jué kǒu。 jīng chá míng shì yóu shuǐ kù xià miàn mái yòu sān dào fèi kǎn 'ér jǐng ， huā liǎo hěn duō gōng jīng guò huí tián hòu zài cì xù shuǐ， yòu fā shēng liǎo jué kǒu， zé shēn chù hái yòu hěn duō kǎn 'ér jǐng ， yīn xiū bù shèng xiū， shuǐ kù suì fèi qì。 lèi sì qíng kuàng zài tù lǔ fān shèng jīn kǒu、 huǒ yàn shān děng chù dū céng fā shēng guò， zhè xiē dì fāng shì hàn táng bīng tún zhù yào qū yù， fèi qì kǎn 'ér jǐng shàng yǐ jīng fù gài zhe shēn hòu de chōng jī céng， tā yīngshì hàn táng yí wù。
xī fāng yī xiē xué zhě yǐ wéi wú 'ěr rén chēng kǎn 'ér jǐng wéi Kariz， yǔ bō sī cí huì“ kǎ hè lāi cí” (Kahrea) xiāng jìn wéi zhù yào lǐ yóu， kěn dìng xīn jiāng kǎn 'ér jǐng shì cóng bō sī chuán lái de。 wǒ guó xué zhě zhāng zhī yì zài《 xīn jiāng zhī jīng jì》 yī shū zhōng yì chí cǐ shuō，“ kǎn jǐng zhī zhì， jù wú rén kǎo zhèng， xì zì bō sī chuán rù， fēn bù yú tù lǔ fān、 hā mì、 shàn shàn、 tuō kè xùn děng xiàn。” dāng dài huáng shèng zhāng réng lì chí zhè yī guān diǎn， zài《 zhōng guó shè huì kē xué》 zá zhì shàng fā biǎo cháng piān wén zhāng。 qián bó quán yǐ zhuàn wén pī bó， tā chǎn míng bō sī yǔ“ kǎ hè lāi cí” (Kahrez) shì zhǐ lú wěi， bō sī yǔ chēng kǎn 'ér jǐng wéi“ anat”， bìng fēi "Kahrez”， tā yǔ wéi wú 'ěr yǔ chēng kǎn 'ér jǐng wéi "Kariz” de fā yīn jué bù xiāng tóng。
kǎn 'ér jǐng yī cí， yǔ《 zhuāng zǐ · qiū shuǐ》 piān zhōng de“ kǎn jǐng” shí fēn xiāng jìn。“ kǎn jǐng” yī cí lǚ jiàn yú diǎn jí。《 chū xué jì》 bǎ jǐng fēn wéi tiān jǐng、 kǎn jǐng děng míng mù， kě jiàn“ kǎn jǐng” zǎo jiù shì jǐng lèi jiā zú de zhèng shì chéng yuán。 kǎn jǐng zài hàn yǔ zhōng shì yī gè kāi yīn jié hé bì yīn jié zǔ chéng de cí yǔ， róng yì 'ér huà wéi kǎn 'ér jǐng ， fān yì chéng wéi wú 'ěr yǔ zì rán huì qiàn rù yī gè“ ér” yīn jié。 wéi wú 'ěr yǔ Kariz shì zhí jiē cóng hàn yǔ yīn yì“ kǎn jǐng” ér lái。 qián bó quán yǐ kǎn 'ér jǐng zài《 shǐ jì》、《 hàn shū》 děng diǎn jí zhōng chēng“ jǐng qú”， ér shān dōng huán tái xiàn mín jiān duō chēng qí wéi“ dòng zǐ jǐng” wéi jù， kǎo zhèng wéi wú 'ěr yǔ kǎn 'ér jǐng (Kariz) de yǔ yuán shì hàn yǔ“ dòng zǐ jǐng” de yì yì。 wéi wú 'ěr yǔ chēng“ dòng” wéi كارئز 〃 olar〃， zài tā hòu miàn jiā shàng“ zǐ” de yīn yì ز(Z)， zé xū zài ر(r) hé ز(Z) zhè liǎng gè fǔ yīn zì mǔ zhī jiān zēng tiān yī gè yuán yīn zì mǔ ي(i)， yú shì“ dòng zǐ jǐng” yì wéi wéi wú 'ěr yǔ (olariz)， غ“ oI” zhè gè hòu 'è mó cā yīn yǔ“ k” yīn xiāng jìn， jiù dú chéng“ ka héng riz” liǎo。《 chóngxiū sù zhōu xīn zhì》 jì shù míng hóng wǔ zhōng， sù zhōu gān hù cáo bīn zài“ sù zhōu chéng nán 'èr shí wǔ lǐ xiū dōng dòng zǐ、 xī dòng zǐ liǎng qú， záo shí yá wéi dòng， yǐn shuǐ jiàn shàng zhě yě， shèn wéi qí yì”。 jiē jìn xīn jiāng dì fāng de sù zhōu mín zhòng yě bǎ kǎn 'ér jǐng chēng wéi dòng zǐ qú， wéi wú 'ěr yǔ Kariz huò shì hàn yǔ dòng zǐ jǐng de yì yì， kě bèi yī shuō。 bù lùn kǎn 'ér jǐng (Kariz) shì hàn yǔ yīn yì huò yì yì， dū biǎo míng tā yuán yú zhōng guó。
jìn táng shí qī hú má jǐng qú yǔ kǎn 'ér jǐng
táng dài shī gē yòu guān yú jǐng qú de shēng dòng miáo shù， rú lǐ qún yù《 yǐn shuǐ xíng》 yún：“ yī tiáo hán yù zǒu qiū quán， yǐn chū shēn luó dòng kǒu yān。 shí lǐ 'àn liú shēng bù duàn， xíng rén tóu shàng guò chán yuán。” tā kě yǐ jiè lái xíng róng tù lǔ fān kǎn 'ér jǐng 。
( yī ) hú má jǐng qú
1990 nián， bǐ zhě cóng tù lǔ fān chū tǔ wén shū zhōng， zhǎo chū“ hú má jǐng qú” yǐ dāng kǎn 'ér jǐng ， yǐn qǐ xué shù jiè de guān zhù， kěn dìng huò fǒu dìng zhě dōuyòu。 tù lǔ fān chū tǔ táng dài wén shū yòu duō chù jìzǎi“ hú má jǐng”、“ hú má jǐng qú”。《 táng xiǎn qìng sì nián (659 nián ) bái sēng dìng lìn qì》 yòu“ jiāng wǔ nián mǎ duī kǒu fēn bù tián yī mǔ， gèng liù nián hú má jǐng bù tián yī mǔ”。 yǐ wǔ nián mǎ duī kǒu fēn bù tián gèng liù nián hú má jǐng bù tián， bì xū fù chū 4 hú mài， shuō míng hú má jǐng bù tián yōu yú mǎ duī kǒu fēn bù tián。《 wǔ zhōu zài chū yuán nián (690 nián ) xī zhōu gāo chāng xiàn níng hé cái děng hù shǒu shí》 yòu“ yī duàn yī mǔ ( bù tián sān yì ) chéng xī wǔ lǐ hú má jǐng qú， dōng qú yǒu qū wén zé nán qú běi cáo sù duī”。 tóng jiàn hái yòu yī chù“ chéng xī wǔ lǐ hú má jǐng qú dōng huāng xī huāng nán huāng běi zhāng 'ā táo。”“ tā zhǎn shì hú má jǐng qú shì zài chéng xī wǔ lǐ yóu dōng 'ér nán， cǐ duàn dì mǔ chǔyú gāi gēng zuò qū nán bù biān yuán， qí dōng、 xī、 nán sān miàn dōushì huāng dì。
dà gǔ yī 'èr 'èr yī hào wén shū yòu“ tún tóu qú， dōng hú má jǐng xī bái hǎi yòu nán hú má jǐng běi zhì qú”。 dà gǔ 'èr sān jiǔ 'èr hào wén shū“ yī duàn yī mǔ ( bù tián ) chéng xī wǔ lǐ tún tóu qú dōng qú xī zhào shì yì nán qú běi huāng”， zhè shì chǔyú tóng yī fāng wèi de liǎng chù gēng dì， yī 'èr 'èr yī hào wén shū zhōng de“ □□” quē wén， shì 'èr sān jiǔ 'èr hào wén shū“ chéng xī wǔ lǐ tún” zì yàng， qí“ dōng hú má jǐng”、“ nán hú má jǐng”， yīngshì 'èr sān jiǔ 'èr hào wén shū zhōng de“ dōng qú”、“ nán qú” de shuǐ yuán， tā shuō míng“ hú má jǐng” fù jìn yòu qú， jí kǎn 'ér jǐng rù nóng tián de guàn gài qú。 dàn zhè bù néng chéng wéi hú má jǐng shì dì míng de lǐ yóu， ér shì biǎo míng jǐng hé qú shì jié hé zài yī qǐ de。
yòu《 táng xī zhōu gāo chāng xiàn shòu tián bù yòu“ xī wǔ lǐ hú má jǐng qú dōng zhāng huā xī zuǒ yán hǎi nán huāng běi huāng”。 dà gǔ 'èr liù 0 sì hào wén shū yòu“ yī duàn 'èr mǔ ( sān yì bù tián ) chéng xī wǔ lǐ hú má jǐng qú guò yǒng sì nán”。 dà gǔ 'èr sān jiǔ 'èr hào wén shū yòu“ cáo shàn bā yī duàn sān mǔ ( bù tián ) chéng xī wǔ lǐ hú má jǐng xī zhāng lóng ( zhù ) nán zhāng qīn běi tián zhǒng huān”。 dà gǔ 'èr bā liù liù hào wén shū yòu“ yī duàn 'èr mǔ ( sān yì bù tián ) chéng xī wǔ lǐ hú má jǐng qú dōng shàng kuān xī qú nán gāo guī běi zhāng shī”。 zhè sì kuài gēng dì， chú dì yī kuài méi yòu biāo míng mǔ shù， yú sān kuài gòng qī mǔ， jiā shàng shàng shù yǐ liè kào hú má jǐng guàn gài de tián dì， gòng jì yuē shí mǔ。 cóng wén shū nián dài xiāng jìn 'ér zhè xiē dì kuài dà dū bù xiāng lín jiē lái kàn， yóu zhè kǒu hú má jǐng lái guàn gài de miàn jī， yuǎn bù zhǐ cǐ shù。 rú guǒ zhè kǒu hú má jǐng shì shù jǐng， jí shǐ shuǐ yuán chōng zú， yòng rén gōng hé chù lì tí shuǐ， gēn běn mǎn zú bù liǎo shēng chǎn yòng shuǐ de xū yào。
tù lǔ fān chū tǔ wén shū yòu“ jǐng qú dōng qú xī liú shī nán zhāng
kǎn 'ér jǐng
yīn qián yòu quē wén， bù zhī shì shénme míng chēng，“ jǐng qú dōng qú” yī yǔ， zhèng shí tù lǔ fān jǐng qú de cún zài。 jiǎ ruò bǎ“ jǐng qú” dāng zuò hú má jǐng de qú， nà jǐn jiē de“ dōng qú”， jiù wán quán chéng liǎo zhuì wén liǎo， yú wén lǐ bù tōng。 hú má jǐng、 hú má jǐng qú dōushì zhǐ kǎn 'ér jǐng ér yán。 zài méi yòu zì dòng huà tí shuǐ jī xiè de nián dài lǐ， zài tù lǔ fān zhè yàng zì rán tiáo jiàn xià， bù kě néng kào yī kǒu shù jǐng 'ér xíng chéng qú xì guàn gài。
cǐ wài， dà gǔ 'èr bā liù qī hào wén shū yòu“ sì lǐ hú má jǐng qú”， hé“ yī duàn 'èr mǔ ( bù tián ) chéng□ sì lǐ hú má jǐng qú”。 dà gǔ yī 'èr sì sān hào wén shū yòu“ mǔ ( bù tián ) chéng běi wǔ lǐ hú má”。 chú chéng xī wǔ lǐ yòu hú má jǐng qú wài， chéng běi wǔ lǐ hé chéng□ sì lǐ jūn yòu hú má jǐng qú。 zhè shuō míng yǐ“ hú má jǐng” dāng dì míng de guān diǎn bù fú qíng lǐ， rén men zǒng bù néng bǎ gāo chāng chéng wài fāng yuán jǐ lǐ lù de xiǎo juàn zǐ nèi de duō chù dì fāng dū jiào“ hú má jǐng”。 rú guǒ bǎ shàng shù wén shū zhōng de“ hú má jǐng qú” lǐ jiě wéi zài gāo chāng chéng xī běi bù de yī dào kǎn 'ér jǐng ， jiù shùn lǐ chéng zhāng liǎo。
( èr ) quán jǐng yǔ 'àn dào yí jì
táng dài tù lǔ fān kǎn 'ér jǐng de cún zài， hái kě yǐ cóng qí tā wén xiàn hé gǔ yí jì zhǎo dào xiàn suǒ。《 táng zhōng wǔ jiāng jūn xíng zuǒ lǐng jūn wèi bù jiāng péi shā mù zhì》 yún：“ zòu bá sì zhèn， gōng réng 'àn yǐ róng lǜ， dǎo yǐ quán jǐng， bǎi zhàn wú sǐ bài。” tù lǔ fān zài táng 'ān xī sì zhèn qū yù zhī nèi， qí“ dǎo yǐ quán jǐng” de“ quán jǐng”， yīngshì zhǐ kǎn 'ér jǐng 。 zhè jù huà pō wéi zhǔn què dì biǎo shù liǎo kǎn 'ér jǐng gōng chéng de jī běn yuán lǐ， kǎn 'ér jǐng jiù shì shū dǎo dì xià quán liú 'ér chéng。
jiāo hé gǔ chéng nèi， yòu yī duàn záo yú dì miàn yǐ xià 3 mǐ zuǒ yòu shēn 30 duō mǐ cháng de dì xià 'àn dào， zhì jīn bǎo cún wán hǎo， shàng kě guò rén， suī rán shàng wú fǎ duàn dìng tā xiū jiàn yuán yóu， dàn cǐ lèi 'àn dào kāi záo jì shù yǔ kǎn 'ér jǐng gōng chéng xiāng jìn。 jù xīn jiāng shuǐ lì tīng yuán tīng cháng wéi wú 'ěr · mǐ nǔ fǔ《 xīn jiāng kǎn 'ér jǐng yán jiū》 yī gǎo，“ zài jīn tù lǔ fān shèng jīn kǒu shuǐ kù xī bà duān yòu yī gǔ jū mín yí zhǐ， zài shuǐ kù fù jìn céng wā chū liǎng gè táo guàn hé yī gè táo wǎn， jīng jiàn dìng shì wèi jìn shí qī wén wù。 hái yòu yī tiáo cháng l00 mǐ de kǎn 'ér jǐng ， chū kǒu chù jù gǔ jū mín yí zhǐ jǐn yòu 30 mǐ， yòu 7 gè shù jǐng， měi gè shù jǐng xiāng gé yuē 10 mǐ， xiàn yǐ gān hé， chū kǒu chù yòu yī duàn yǐ tān tā chéng míng qú。 kě yǐ kěn dìng zì wèi jìn zhì suí táng shí qī， zhè yī dài bì dìng yòu kǎn 'ér jǐng 。
( sān ) zhī shuǐ guān yǔ tāo tuò suǒ
táng dài tù lǔ fān jīng jì yòu jiào dà fā zhǎn， yǔ zhī yòu mìqiè guān lián de kǎn 'ér jǐng xiāng yìng zēng jiā。 guǎn lǐ shuǐ lì guān yuán， xiàn yī jí shè yòu zhī shuǐ guān。 tù lǔ fān chū tǔ《 táng kāi yuán 'èr shí 'èr nián (734 nián ) xī zhōu gāo chāng xiàn shēn xī zhōu dū dū fǔ dié wéi chāirén fū xiū dī yàn shì》 wén shū， qí zhī shuǐ guān yáng jiā yùn fù zé dī yàn xiū zhěng。“ tóng mù suǒ chū lìng yī jiàn《 táng kāi yuán 'èr shí 'èr nián (734 nián ) xī zhōu dū dū fǔ zhì yóu yì shǒu lǐng gǔ luó fú sī guān wén》， gāo chāng xiàn pài zhī shuǐ guān yáng jiā yùn ( jí chǎng jiā yùn ) qián wǎng yǔ tū jué shǒu lǐng shāng yì， lìng qí pài chū yī dìng shù liàng de rén yuán， cháng qī cóng shì guàn gài láo dòng， jiāo yǔ duō shǎo liáng shí。《 táng xūn guān mǒu sù cí wéi shuǐ pò qú lù shì》 jì shù yòu rén“ guò chéng kāi shuǐ， qú pò qiáng dǎo”，“ shuǐ pò qú lù”、“ táo mù mǎn yì”， yǔ zhī“ lùn lǐ bù fú”， wèicǐ xiàng guān fǔ tí chū kòng sù，“ jīn qǐng pò guò chù ( fēn )”。 suǒ yán“ hé xiū lǐ qú hòu shǐ hé qǔ shuǐ”， shì wéi hù jǐng qú gōng chéng de yī tiáo yuán zé。
shuǐ qú wéi hù xiū lǐ yóu shòu yì rén hé lì chéng dān。 chū zū tǔ dì shuǐ lì zé rèn， yī bān zài zū diàn wén shū zhōng yòu míng què guī dìng。 1964 nián 'ā sī tǎ nà 10 hào mù chū tǔ《 fù 'ā huān zū tián qì》 yún：“ tián zhōng zū shū bǎi yì， yǎng tián zhù chéng liǎo。 [ qú ]□ ( zhōng quē ) zhé， fù zì chéng liǎo。” zhōng jiān quē wén yīngshì“ qú pò shuǐ zhé”。 cóng bàn chū qí tā wén shū fēn xī， yīngshì zhēnguàn 'èr shí sān nián lì qì。 zhè xiàng táng chū zū diàn shuāng fāng yì wù guī dìng， shì gāo chāng wáng guó shí qī zū diàn yì wù de yán xí。《 gāo chāng□ wū zǐ cóng qū shǔ 'ér biān xià tián， shǔ 'ér cóng wū zǐ biān jǔ sù hé quàn》 yún：“ zī zū bǎi yì，□ bù zhī： ruò qú pò shuǐ zhé， qū láng xī bù zhī”。 duì“ qiǎn” zì jiě shì bù yī， yǐng xiǎng duì dāng shí zū diàn hé shuǐ lì zhuàng kuàng de zhèng què lǐng wù。
lín gōng jǐng yǔ kǎn 'ér jǐng
qīng dài shī bǔ huá yòu shī yī shǒu de xù yún：“ yī lā lǐ kè hé shuǐ lì lín wén zhōng gōng qiǎn shù shí suǒ kāi， suǒ wèi sì shí bā kǎn 'ér yě。” lín zé xú yú dào guāng 'èr shí wǔ nián (1845 nián ) zhēngyuè shí liù rì cóng wū lǔ mù qí fù tù lǔ fān， shí jiǔ rì zài gēn tè kè tái dōng 20 lǐ ( jīn tù lǔ fān shì xī 20 gōng lǐ ) kàn jiàn kǎn 'ér jǐng ， tā de《 rì jì》 zhōng xiě dào：“ èr shí lǐ xǔ， jiàn yán tú duō tǔ kēng， xún qí míng， yuē kǎ jǐng， néng yǐn shuǐ héng liú zhě， yóu nán 'ér běi， jiàn yǐn jiàn gāo， shuǐ cóng tǔ zhōng chuān xué 'ér xíng， chéng bù kě sī yì zhī shì。 cǐ chù tián tǔ gāo yú， suì chǎn mù mián wú suàn， jiē kǎ jǐng shuǐ lì wéi zhī yě。” cǐ chù lí yǎ 'ěr hú jǐn 5 gōng lǐ， zhèng shì tù lǔ fān kǎn 'ér jǐng fēn bù qū yù zhī yī。 lín zé xú yóu wū lǔ mù qí dào tù lǔ fān shí， yǔ dāng shí dū kěn yī lā lǐ kè de guān yuán huáng nán pō tóng xíng， liǎng rén jiāo qíng shèn dǔ， lín zé xú bì duì kāi kěn yī lā lǐ kè yòu suǒ jiàn yì。 tā fù tǎ lǐ mù pén dì zhōu biān hòu fǎn chéng shí， yòu tóng yī lā lǐ kè guān yuán lóng shì yíng、 wáng jiā mó yòu lái wǎng。 hé lín zé xú tóng shí fù zé kān kěn shì yí de quán qìng zài zòu zhāng zhōng tán dào yǐn tuō kè xùn xī 'ā lā gōu shuǐ guàn gài yī lā lǐ kè tǔ dì， shè“ rén， shòu、 nián、 fēng” sì chù kěn hù， chéng lǐng gēngzhòng。 quán qìng hái tí dào“ tù lǔ fān wéi nán běi shū niǔ， yìng 'ān zhì nèi dì mín hù， hù lǐng dì 50 mǔ。 nóng tián yǐ shuǐ lì wéi shǒu wù， bìng nǐ dìng jīng jiǔ xiū zhì zhāng chéng。” qí zhōng lín zé xú yòu qí gōng láo。 dàn zài yī lā lǐ kè zhù chí shuǐ lì gōng chéng， kāi záo kǎn 'ér jǐng de rén， yīngshì dū kěn guān huáng nán pō hé tù lǔ fān tóng zhī fú zhì táng děng rén。 jù mín guó chū qī dāng dì bǎi xìng chuán shuō， lín zé xú zài yī lā hú xī běi 90 gōng lǐ chù kāi bàn dà qú yī dào yīn gōng chéng dà， yòng kuǎn shèn jù 'ér zhōng zhǐ。 dào guāng 'èr shí wǔ nián gāng jiē rèn yī lí jiāng jūn de sà yíng 'ā shí fēn zhòng shì tù lǔ fān shuǐ lì jiàn shè， tā shuō：“ tù lǔ fān jué jǐng qǔ shuǐ， dì zhōng lián huán dǎo yǐn， jiāo guàn gāo tián， yǐ bèi qú shuǐ suǒ bù jí， míng yuē zhá jǐng， jiù yòu sān shí yú chù， xiàn yīn yī lā lǐ kè hù mín wú lì， chì shǔ juān qián chóu bàn， kě dé liù shí yú chù， gòng chéng bǎi chù。” hòu lái shī bǔ huá jì shù yī lā lǐ kè 48 dào kǎn 'ér jǐng ， yīngshì zhǐ sà yíng 'ā suǒ shuō juān qián chóu jiàn de 60 yú chù guān kǎn。 suǒ yán jiù yòu 30 yú chù， yì shì zhǐ guān kǎn 'ér yán， mín kǎn bù zài qí liè。
dào guāng nián jiān mín kǎn zhuàng kuàng， cóng wéi wú 'ěr sì sū mù wú shǒu 'ěr yú guāng xù liù nián sān yuè de bǐng tiē kě jiàn yī bān。“ dào guāng 'èr shí liù qī nián， duàn jí fú huò ( hé ) chán mín lā zé hú 'ér bàn yī tóng kāi qú， kǎn jǐng shuǐ chū， duàn jí fú wéi yè， jiāng dì mǔ hé yǔ chán mín lā zé hú 'ér bàn， èr rén hé ( huǒ ) zhòngdì mǔ shù nián。 yòu ( yòu ) duàn jí fú yǔ tián xīng yǒng， jiāng kǎn jǐng xiě yǔ tián xīng yǒng wéi yè， yòu ( yòu ) hé yǔ lā zé hú 'ér bàn 'èr rén hé ( huǒ ) zhǒng sì wǔ nián。” duàn jí fú zài yī lā lǐ kè kāi jué kǎn jǐng， jí wéi zì jǐ de chǎn yè， dāng shí zhí xíng shuí kāi shuí yòu de zhèng cè。
jù《 xīn jiāng shuǐ lì huì dì 'èr qī bào gào shū》 chēng； chéng píng shí ( zhǐ 'ā gǔ bǎi qīn zhàn tù lǔ fān qián )， jí qīng cháo tóng zhì nián jiān， tù lǔ fān ( bāo kuò tuō kè xùn ) jiù yòu kǎn 'ér jǐng 800 yú dào， shàn shàn yòu kǎn 'ér jǐng 360 dào。
jìn xiàn dài kǎn 'ér jǐng
jìn dài wén xiàn zhōng míng què tí dào xīn jiāng kǎn 'ér jǐng de cún zài jiàn yú hé yīng《 sān zhōu ji lüè》 juàn 3， jìzǎi liǎo jiā qìng shí 'èr nián (1807 nián ) tù lǔ fān dì fāng yòu rén“ qíng yuàn rèn kěn yǎ 'ěr hú cháo dì yī qiān sān bǎi sì shí mǔ， qǐng kěn kǎ 'ěr dì 'èr bǎi wǔ shí héng mǔ。 cháo dì měi mǔ jiǎo nà zū yín sì qián， kǎ 'ěr dì měi mǔ jiǎo nà zū yín liù qián”。 suǒ wèi“ kǎ 'ěr dì” jí zhǐ kǎn 'ér jǐng suǒ jiāo guàn zhī dì， yīn qí guàn gài kě kào， shōu yì dà， gù zū yín gāo yú cháo dì 50％。
lìng jù yōng zhèng shí 'èr nián (1734 nián ) fù dǐng jí 'ā kè dūn shǐ zhǔn gá 'ěr shí suí xíng rén yuán jìzǎi：“ zì hā mì qǐ shēn， zhù sū mén hā 'ěr huī chéng， cǐ zhàn yuē qī shí lǐ， lù píng yì zǒu， lù bàng jù yǐ tián mǔ、 fàng shuǐ chí zǐ”， sū mén hā 'ěr huī chéng， zhù kā tuō bó kè dì fāng， cǐ zhàn yuē bǎi lǐ， lù píng， yì yòu tián mǔ、 fàng shuǐ chí zǐ”。 shàng wén liǎng cì tí dào de“ fàng shuǐ chí zǐ”， dāng jí“ lào bà” bié chēng， shì kǎn 'ér jǐng chū kǒu de xù shuǐ táng。 yǐ cǐ tuī duàn， kǎn 'ér jǐng chū xiàn shí jiān yìng gèng zǎo。
xīn jiāng kǎn 'ér jǐng de fā zhǎn yī zhí bǐ jiào huǎn màn。 zài dào guāng shí jiǔ nián (1839 nián )， wū lǔ mù qí dū tǒng lián jìng jiàn yì：“ zài yá mù shí ( jí yǎ mù shí ) yí nán dì fāng， kān yòu kěn dì bā bǎi yú mǔ， yīn fù jìn wú shuǐ， bì xū wā kǎ yǐn shuǐ， yǐ zī jiāo gài”。 dàn wú jìn héng bù shí shī jìzǎi。
zài jìn dài tí chàng hé tuī guǎng kǎn 'ér jǐng zuì yòu lì hé yǐng xiǎng zuì dà de rén wù zé shǒu tuī lín zé xú。 dào guāng 'èr shí wǔ nián (1845 nián ) lín zé xú qiǎn shù yī lí tú zhōng， zài jù tù lǔ fān yuē 40 gōng lǐ chù kàn dào kǎn 'ér jǐng ， dāng shí shí fēn jīng yà， xún wèn hòu zhī qí lì yì biàn jí wéi zhù zhāng tuī guǎng。 zhè zài tā de rì jì zhōng jì lù shí fēn míng què：“ dào guāng 'èr shí wǔ nián (1845 nián ) zhēngyuè shí jiǔ rì，…… èr shí lǐ xǔ， jiàn yán tú duō tǔ kēng， xún qí míng yuē kǎ jǐng， néng yǐn shuǐ héng liú zhě， yóu nán 'ér běi， jiàn yǐn jiàn gāo， shuǐ cóng tǔ zhōng chuān xué 'ér xíng， chéng bù kě sī yì zhī shì。 cǐ chù tián tǔ gāo yú， suì chǎn cái mián wú suàn， jiē kǎ jǐng zhī lì wéi zhī yě”。
dāng shí de kā lá shā 'ěr bàn shì dà chén quán qìng zài chóuhuà yī lā lǐ kè kāi kěn shì yí de《 jīng jiǔ zhāng chéng》 zhōng xiě dào：“ chá tù lǔ fān jìng nèi dì mǔ duō xì jué jǐng qǔ quán yǐ zī jiāo guàn， míng yuē“ kǎ jǐng”，…… qí lì shèn zhì， qí fǎ pō qí， xún wéi guān nèi wài suǒ jǐn jiàn。 cǐ cì kěn dì bù wú gāo bēi zhī tián， nán lìng qú shuǐ nì liú 'ér shàng， yìng tīng gāi hù yú yán lǔ kōng jiān zhī chù zì xíng chū rù wā jǐng”。 zhè duàn wén zì yī shì shuō míng kǎn 'ér jǐng de lì yì hěn dà zhí dé tuī guǎng， lìng wài yě shuō míng kǎn 'ér jǐng kě yǐ jiāo guàn“ gāo fù zhī tián” de zhòng yào zuò yòng。
zài lín zé xú dào xīn jiāng bàn shuǐ lì zhī qián， kǎn 'ér jǐng xiàn yú tù lǔ fān， wéi shù 30 yú chù， tuī guǎng dào yī lā lǐ kè děng dì yòu zēng kāi 60 yú chù， gòng dá bǎi yú chù。 zhè xiē chéng jiù de qǔ dé yǔ lín zé xú de nǔ lì shì fēn bù kāi de。
lìng yī cì xīn jiāng xīng jiàn kǎn 'ér jǐng de gāo cháo biàn shì guāng xù liù nián (1883 nián ) zuǒ zōng táng jìn bīng xīn jiāng yǐ hòu liǎo。 guāng xù jiǔ nián (1886 nián ) jiàn xīn jiāng xíng shěng， hào zhào jūn mín dà xīng shuǐ lì。 zài tù lǔ fān xiū jiàn kǎn 'ér jǐng jìn 200 chù， zài shàn shàn、 kù chē、 hā mì děng chù dū xīn jiàn bù shǎo kǎn 'ér jǐng ， bìng jìn yī bù kuò zhǎn dào tiān shān běi de qí tái、 fù kāng、 bā lǐ kūn hé kūn lún shān běi lù pí shān děng dì。
mín guó chū nián， xīn jiāng shuǐ lì huì kān chá quán jiāng shuǐ lì， zhòng diǎn duì tù lǔ fān、 shàn shàn děng dì kǎn 'ér jǐng gōng chéng jìn xíng liǎo guī huá tí chū kāi záo xīn jǐng hé gǎi zào jiù jǐng de jìhuà， yǐ tù lǔ fān xiàn、 shàn shàn xiàn、 kù chē hé fù kāng xiàn wéi zhòng diǎn。 yǐ tù lǔ fān wéi lì， dāng shí diào chá jiēguǒ：“ hé shuǐ jū qí sān， kǎn shuǐ jū qí qī”。 chá tù lǔ fān jiù yòu kǎn 'ér jǐng 800 yú dào， shí yòu shuǐ 600 yú dào， shàn shàn yuē 360 dào， kù chē 100 yú dào。 zhè yǔ 1944 nián diào chá shù zì yòu jiào dà chā jù liǎo。
zài zhōng huá rén mín gòng hé guó chéng lì chū qī， tù lǔ fān dì qū 311． 33 gōng qǐng tǔ dì zhōng， yòu 50％ shì kǎn 'ér jǐng guàn qū。 dào 1957 nián qián gòng yòu yòu shuǐ kǎn 'ér jǐng 1237 tiáo， liú liàng wéi 17． 86m3／ s guàn gài 22667 gōng qǐng。 dāng shí gè gōng shè ( xiāng ) jūn yòu wā kǎn zhuān yè duì bìng zhì dìng liǎo“ dìng lǐng dǎo、 dìng rén yuán、 dìng shí jiān、 dìng rèn wù、 dìng zhì liàng” de“ wǔ dìng” zhì dù。 cháng nián duì kǎn 'ér jǐng jìn xíng lāo ní、 wéi xiū、 yán shēn， bǎo zhèng kǎn 'ér jǐng chū shuǐ liàng zhú nián zēng jiā。 |
kǎn 'ér jǐng de xiàn zhuàng Status Karez |
jìn nián lái， tù lǔ fān de kǎn 'ér jǐng chéng shuāi jiǎn zhī shì。 quán jiāng kǎn 'ér jǐng 50 nián dài duō dá 1700 tiáo， suí zhe bù duàn de gān hé， 80 nián dài mò yǐ jiàng zhì 860 yú tiáo。 tù lǔ fān dì qū kǎn 'ér jǐng zuì duō shí dá 1273 tiáo， mù qián jǐn cún 725 tiáo zuǒ yòu。
jiū qí yuán yīn， shǒu tuī tù lǔ fān dì qū lǜ zhōu wài wéi shēng tài xì tǒng de yán zhòng pò huài。 jù zuì xīn wèi xīng yáo gǎn jiān cè shù jù biǎo míng， gāi dì qū qiáng liè fā zhǎn huāng mò huà tǔ dì miàn jī yǐ zhàn zǒng miàn jī de 46． 87％， ér fēi huāng mò huà miàn jī jǐn zhàn zǒng miàn jī de 8． 8％。 shuǐ zī yuán rì jiàn duǎn quē， dì xià shuǐ wèi bù duàn xià jiàng， kǎn 'ér jǐng shuǐ liú liàng yě zhú nián jiǎn shǎo。
suí zhe tù lǔ fān dì qū jīng jì fā zhǎn， jī jǐng dé yǐ guǎng fàn shǐ yòng。 jī jǐng tóu zī shǎo xiàolǜ gāo， kāi cǎi jí qí suí yì。 quán dì qū yǐ yòu de jǐ qiān kǒu jī jǐng cóng dì xià dà liàng chōu shuǐ， ér quán qū 11 yì lì fāng mǐ de kě lì yòng shuǐ zī yuán zhōng， dì xià shuǐ jǐn zhàn liǎng gè yì。 bǐ jiào 'ér yán， kǎn 'ér jǐng zào jià gāo， wéi hù nán， dǎo zhì shǐ yòng shuài bù duàn xià jiàng； zài dì biǎo shuǐ lì yòng shàng， yī xiē hé liú shàng yóu xiū jiàn shuǐ kù， dà bà jié liú hòu， xià yóu shuǐ yuán biàn zhuō jīn jiàn zhǒu。 yǐ jiàn de kē kē yá shuǐ kù hé kǎn 'ér qí shuǐ kù， jiù duì qí xià yóu jìn bǎi tiáo kǎn 'ér jǐng zhí jiē zào chéng shēng cún wēi jī。
cǐ wài， tù hā yóu tián kāi fā lì dù bù duàn jiā dà， guāng yī gè tù hā yóu tián， měi nián jiù yòng qù tù lǔ fān 500 wàn lì fāng mǐ shuǐ。 yóu tián yòng shuǐ liàng fēi cháng zhī dà， jiā zhī dǎ jǐng jí shēn， dì xià shēn shuǐ bèi dà liàng chōu zǒu， kǎn 'ér jǐng shuǐ yuán jiànjiē shòu dào yǐng xiǎng。 tè bié shì zài kǎn 'ér jǐng fù jìn zuàn yóu jǐng， shǐ kǎn 'ér jǐng miàn lín zhe bèi wū rǎn de wēi xiǎn。 1997 nián， tù hā yóu tián jiù céng fā shēng kǎn 'ér jǐng shàng yóu de yóu jǐng yǔ kǎn 'ér jǐng jiāo huì， dǎo zhì yóu shèn shuǐ xiàn xiàng。 yóu yú quē fá shēn yī bù de jiān cè shǒu duàn， mù qián yóu tián duì shuǐ zhì de shēn céng yǐng xiǎng shàng nán pàn duàn。
duì yú kǎn 'ér jǐng de rì jiàn shì wēi， gè fāng kàn fǎ jié rán bù yī。 yī zhǒng guān diǎn rèn wéi， cóng chún jīng jì jiǎo dù kàn， kǎn 'ér jǐng yǐ wú shēng cún bì yào。 zài kē jì fēi sù fā zhǎn de jīn tiān， kǎn 'ér jǐng wèi miǎn guò yú luò hòu， xià jì yì gān hé， dōng jì shuǐ duō shí yòu yì bái bái liú zǒu， wú fǎ xù cún。 ér shuǐ kù kě xù shuǐ， suí shí jìn xíng shēng tài tiáojié。 yīnggāi rèn kǎn 'ér jǐng zì rán xiāo wáng， yōu shèng liè tài， yóu shuǐ kù děng shuǐ lì shè shī qǔ 'ér dài zhī。
lìng yī zhǒng guān diǎn zé rèn wéi， kǎn 'ér jǐng shì wǒ guó gǔ dài láo dòng rén mín liú xià de bù kě duō dé de zhēn guì rén wén yí chǎn， jù yòu jí gāo de lì shǐ jià zhí hé kē xué jià zhí， yóu qí zài qiáng diào shēng tài kāi fā de jīn tiān， kǎn 'ér jǐng jù yòu bù kě bǐ nǐ de lǚ yóu kāi fā jià zhí。 rú guǒ yīn wéi jīn tiān de duǎn shì ràng zhè fèn rén lèi yí chǎn xiāo shī dài jìn， wǒ men jiāng kuì duì zǐ sūn hòu dài。
shì shēng cún hái shì huǐ miè？ kǎn 'ér jǐng de mìng yùn xuán 'ér wèi jué。 zài tù lǔ fān dì qū gōng zuò cháng dá 30 nián de xíng shǔ fù zhuān yuán cài bǐng huá tòng xīn jí shǒu：“ rèn qí xià qù， bù chū 30 nián， kǎn 'ér jǐng jiāng bù fù cún zài。”
dāng dì rén shì de tài dù shì： shuǐ kù yào jiàn， jī jǐng yào dǎ， kǎn 'ér jǐng yào bǎo hù。 jù xī， mù qián tù lǔ fān dì qū chú jiāng kǎn 'ér jǐng liè rù nóng yè shuǐ lì de yī bù fēn jìn xíng wéi xiū bǎo yǎng wài， hái zǔ zhì liǎo“ kǎn 'ér jǐng yán jiū huì”， bìng jiāng chéng lì“ kǎn 'ér jǐng jiān cè zhàn”， suí shí guān cè kǎn 'ér jǐng shuǐ wèi shuǐ zhì děng de biàn huà。 wéi jiāng kǎn 'ér jǐng de bǎo hù nà rù fǎ zhì guǎn lǐ guǐ dào， tù lǔ fān dì qū zǎo zài 3 nián qián jiù yǐ qǐ cǎo liǎo《 tù lǔ fān kǎn 'ér jǐng shuǐ zī yuán tiáo lì》 děng yòu guān fǎ guī， bào qǐng zì zhì qū rén dà pī zhǔn shí shī， dàn zhì jīn wèi jiàn pī fù。 jù liǎo jiě， gāi dì qū hái zhǔn bèi bào qǐng guó jiā jí zì zhì qū jiàn lì kǎn 'ér jǐng zì rán bǎo hù qū， yǐ bì miǎn zài xīn de kāi fā jiàn shè zhōng zào chéng xīn de pò huài。
2006 nián 05 yuè 25 rì， kǎn 'ér jǐng dì xià shuǐ lì gōng chéng bèi guó wù yuàn pī zhǔn liè rù dì liù pī quán guó zhòng diǎn wén wù bǎo hù dān wèi míng dān。 |
|
- : karez, qanat
|
|
| yī lǎng | chéng shì | fēng tǎ | |
|