yǐn shí > zhōng guó chá wén huà
mùlù
No. 1
　　zhōng guó shì chá de gù xiāng， zhì chá、 yǐn chá yǐ yòu jǐ qiān nián lì shǐ， míng pǐn huì cuì， zhù yào pǐn zhǒng yòu lǜ chá、 hóng chá、 wū lóng chá、 huā chá、 bái chá、 huáng chá。 chá yòu jiàn shēn、 zhì jí zhī yào wù liáo xiào， yòu fù xīn shǎng qíng qù， kě táo yě qíng cāo。 pǐn chá、 dài kè shì zhōng guó gè rén gāo yǎ de yú lè hé shè jiāo huó dòng， zuò chá guǎn、 chá huà huì zé shì zhōng guó rén shè huì xìng qún tǐ chá yì huó dòng。 zhōng guó chá yì zài shì jiè xiǎng yòu shèng yù， zài táng dài jiù chuán rù rì běn， xíng chéng rì běn chá dào。
　　 yǐn chá shǐ yú zhōng guó。 chá yè chōng yǐ zhǔ fèi de qīng shuǐ， shùn hū zì rán， qīng yǐn yǎ cháng， xún qiú chá de gù yòu zhī wèi， zhòng zài yì jìng， zhè shì chá de zhōng shì pǐn chá de tè diǎn。 tóng yàng zhì liàng de chá yè， rú yòng shuǐ bù tóng、 chá jù bù tóng huò chōng pào jì shù bù yī， pào chū de chá tānɡ huì yòu bù tóng de xiào guǒ。 wǒ guó zì gǔ yǐ lái jiù shí fēn jiǎng jiū chá de chōng pào， jī lěi liǎo fēng fù de jīng yàn。 pào hǎo chá， yào liǎo jiě gè lèi chá yè de tè diǎn， zhǎng wò kē xué de chōng pào jì shù， shǐ chá yè de gù yòu pǐn zhì néng chōng fēn dì biǎo xiàn chū lái。
　　 zhōng guó rén yǐn chá， zhù zhòng yī gè “ pǐn ” zì。“ pǐn chá” bù dàn shì jiàn bié chá de yōu liè， yě dài yòu shén sī xiá xiǎng hé lǐng lüè yǐn chá qíng qù zhī yì。 zài bǎi máng zhī zhōng pào shàng yī hú nóng chá， zé yǎ jìng zhī chù， zì zhēn zì yǐn， kě yǐ xiāo chú pí láo、 dí fán yì sī、 zhèn fèn jīng shén， yě kě yǐ xì chuò màn yǐn， dá dào měi de xiǎng shòu， shǐ jīng shén shì jiè shēng huá dào gāo shàng de yì shù jìng jiè。 pǐn chá de huán jìng yī bān yóu jiàn zhù wù、 yuán lín、 bǎi shè、 chá jù děng yīn sù zǔ chéng。 yǐn chá yào qiú 'ān jìng、 qīng xīn、 shū shì、 gān jìng。 zhōng guó yuán lín shì jiè wén míng， shān shuǐ fēng jǐng gèng shì bù kě shèngshǔ。 lì yòng yuán lín huò zì rán shān shuǐ jiān， dā shè chá shì， ràng rén men xiǎo qì， yì qù 'àng rán。
　　 zhōng guó shì wén míng gǔ guó， lǐ yí zhī bāng， hěn zhòng lǐ jié。 fán lái liǎo kè rén， qī chá、 jìng chá de lǐ yí shì bì bù kě shǎo de。 dāng yòu kè lái fǎng， kě zhēng qiú yì jiàn， xuǎn yòng zuì hé lái kè kǒu wèi hé zuì jiā chá jù dài kè。 yǐ chá jìng kè shí， duì chá yè shìdàng pīn pèi yě shì bì yào de。 zhù rén zài péi bàn kè rén yǐn chá shí， yào zhù yì kè rén bēi、 hú zhōng de chá shuǐ cán liú liàng， yī bān yòng chá bēi pào chá， rú yǐ hē qù yī bàn， jiù yào tiān jiā kāi shuǐ， suí hē suí tiān， shǐ chá shuǐ nóng dù jī běn bǎo chí qián hòu yī zhì， shuǐ wēn shì yí。 zài yǐn chá shí yě kě shìdàng zuǒ yǐ chá shí、 táng guǒ、 cài yáo děng， dá dào tiáojié kǒu wèi hé diǎn xīn zhī gōng xiào。
　　 zhōng guó chá wén huà tè xìng
　　1 lì shǐ xìng
　　 chá wén huà de xíng chéng hé fā zhǎn qí lì shǐ fēi cháng yōu jiǔ。 wǔ wáng fá zhòu， chá yè yǐ zuò wéi gòng pǐn。 yuán shǐ gōng shè hòu qī， chá yè chéng wéi huò wù jiāo huàn de wù pǐn。 zhàn guó， chá yè yǐ yòu yī dìng guī mó。 xiān qín《 shī jīng》 zǒng jí yòu chá de jìzǎi。
　　 hàn cháo， chá yè chéng wéi fó jiào“ zuò chán” de zhuān yòng zī bǔ pǐn。 wèi jìn nán běi cháo， yǐ yòu yǐn chá zhī fēng。 suí cháo， quán mín pǔ biàn yǐn chá。 táng dài， chá yè chāng shèng， chá yè chéng wéi“ rén jiā bù kě yī rì wú”， chū xiàn chá guǎn、 chá yàn、 chá huì， tí chàng kè lái jìng chá。 sòng cháo、 liú xíng dǒu chá， gòng chá hé cì chá。
　　 qīng cháo， qǔyì jìn rù chá guǎn， chá yè duì wài mào yì fā zhǎn。 chá wén huà shì bàn suí shāng pǐn jīng jì de chū xiàn hé chéng shì wén huà de xíng chéng 'ér yùn yù dàn shēng de。 lì shǐ shàng de chá wén huà zhù zhòng wén huà yì shí xíng tài， yǐ yǎ wéi zhù， zhuózhòng yú biǎo xiàn shī cí shū huà、 pǐn míng gē wǔ。 chá wén huà zài xíng chéng hé fā zhǎn zhōng， róng huà liǎo rú jiā sī xiǎng， dào jiā hé shì jiā de zhé xué sè zé， bìng yǎn biàn wéi gè mín zú de lǐ sú， chéng wéi yōu xiù chuán tǒng wén huà de zǔ chéng bù fēn hé dú jù tè sè de yī zhǒng wén huà mó shì。
　　2 shí dài xìng
　　 wù zhì wén míng hé jīng shén wén míng jiàn shè de fā zhǎn， gěi chá wén huà zhù rù liǎo xīn de nèi hán hé huó lì， zài zhè yī xīn shí qī， chá wén huà nèi hán jí biǎo xiàn xíng shì zhèng zài bù duàn kuò dà、 yán shēn、 chuàng xīn hé fā zhǎn。 xīn shí qī chá wén huà róng jìn xiàn dài kē xué jì shù、 xiàn dài xīn wén méi tǐ hé shì chǎng jīng jì jīng suǐ， shǐ chá wén huà jià zhí gōng néng gèng jiā xiǎn zhù、 duì xiàn dài huà shè huì de zuò yòng jìn yī bù zēng qiáng。 chá de jià zhí shì chá wén huà hé xīn de yì shí jìn yī bù què lì， guó jì jiāo wǎng rì yì pín fán。 xīn shí qī chá wén huà chuán bō fāng shì xíng shì， chéng dà xíng huà、 xiàn dài huà、 shè huì huà hé guó jì huà qū shì。 qí nèi hán xùn sù péng zhàng， yǐng xiǎng kuò dà， wéi shì rén zhǔ mù。
　　3 mín zú xìng
　　 gè mín zú kù 'ài yǐn chá， chá yǔ mín zú wén huà shēng huó xiāng jié hé， xíng chéng gè zì mín zú tè sè de chá lǐ、 chá yì、 yǐn chá xí sú jí xǐ qìng hūn lǐ， yǐ mín zú chá yǐn fāng shì wéi jī chǔ， jīng yì shù jiā gōng hé chuí liàn 'ér xíng chéng de gè mín zú chá yì， gèng fù yòu shēng huó xìng hé wén huà xìng， biǎo xiàn chū yǐn chá de duō yàng xìng hé fēng fù duō cǎi de shēng huó qíng qù。 zàngzú、 tǔ jiā zú、 wǎ zú、 lā hù zú、 nà xī zú、 hā sà kè zú、 xī bó zú、 bǎo 'ān zú、 ā chāng zú、 bù lǎng zú、 dé 'áng zú、 jī nuò zú、 sǎ lā zú、 bái zú、 kěn mǐ zú hé yù gù zú děng chá yǔ xǐ qìng hūn lǐ， yě chōng fēn zhǎn shì chá wén huà de mín zú xìng。
　　4 dì qū xìng
　　 míng chá、 míng shān、 míng shuǐ、 míng rén、 míng shèng、 yùn yù chū gè jù tè sè de dì qū chá wén huà。 wǒ guó dì qū guǎng kuò， chá lèi huā sè fán duō， yǐn chá xí sú gè yì， jiā zhī gè dì lì shǐ、 wén huà、 shēng huó jí jīng jì chā yì， xíng chéng gè jù dì fāng tè sè de chá wén huà。 zài jīng jì、 wén huà zhōng xīn de dà chéng shì， yǐ qí dú tè de zì shēn yōu shì hé fēng fù de nèi hán， yě xíng chéng dú jù tè sè dedōu shì chá wén huà。 shàng hǎi zì 1994 nián qǐ， yǐ lián xù jǔ bàn sì jiè guó jì chá wén huà jié， xiǎn shì chū dū shì chá wén huà de tè diǎn yǔ mèi lì。
　　5 guó jì xìng
　　 gǔ lǎo de zhōng guó chuán tǒng chá wén huà tóng gè guó de lì shǐ、 wén huà、 jīng jì jí rén wén xiāng jié hé， yǎn biàn chéng yīng guó chá wén huà、 rì běn chá wén huà、 hán guó chá wén huà、 é luó sī chá wén huà jí mó luò gē chá wén huà děng。 zài yīng guó， yǐn chá chéng wéi shēng huó yī bù fēn， shì yīng guó rén biǎo xiàn shēn shì fēng gé de yī zhǒng lǐ yí， yě shì yīng guó nǚ wáng shēng huó zhōng bì bù kě shǎo de chéng xù hé zhòng dà shè huì huó dòng zhōng bì xū de yí chéng。 rì běn chá dào yuán yú zhōng guó。 rì běn chá dào jù yòu nóng yù de rì běn mín zú fēng qíng， bìng xíng chéng dú tè de chá dào tǐ xì、 liú pài hé lǐ yí。 hán guó rén rèn wéi chá wén huà shì hán guó mín zú wén huà de gēn， měi nián 5 yuè 24 rì wéi quán guó chá rì。 zhōng guó chá wén huà shì gè guó chá wén huà de yáo lán。 chá rén bù fēn guó jiè、 zhǒng zú hé xìn yǎng， chá wén huà kě yǐ bǎ quán shì jiè chá rén lián hé qǐ lái， qiē cuō chá yì， xué shù jiāo liú hé jīng mào qià tán。
　　 zhōng guó chá wén huà de xíng chéng yǔ fā zhǎn
　　 zhōng guó shì chá de gù xiāng， shì shì jiè shàng zuì zǎo fā xiàn chá shù、 lì yòng chá yè hé zāi péi chá shù de guó jiā。 chá shù de qǐ yuán zhì shǎo yǐ yòu zhù qī wàn nián de lì shǐ。 chá bèi rén lèi fā xiàn hé lì yòng， dà yuē yòu sì wǔ qiān nián de lì shǐ。
　　 chá de lì yòng zuì chū shì yùn yù yú yě shēng cǎi jí huó dòng zhī zhōng de。 gǔ shǐ chuán shuō zhōng rèn wéi“ shén nóng nǎi líng lóng yù tǐ， néng jiàn qí fèi gān wǔ zàng”， lǐ yóu shì，“ ruò fēi líng lóng yù tǐ， cháng yào yī rì yù shí 'èr dú， hé yǐ jiě zhī？” yòu yòu shuō“ shén nóng cháng bǎi cǎo， rì yù shí 'èr dú， dé shū 'ér jiě zhī。” liǎng shuō suī jūn bù néng jìn xìn， dàn yī líng lǚ wēi ruò de xìn xī què zhí dé zhù yì：“ shū” zài cháng jiǔ de shí yòng guò chéng zhōng， rén men yuè lái zhù zhòng tā de mǒu xiē liáo bìng de“ yào” yòng zhī xìng。 zhè fǎn yìng de shì yī zhǒng hóng huāng shí dài de chuán yì zhī shì。
　　 yǐ zhào《 shī jīng》 děng yòu guān wén xiàn jì lù， zài shǐ qián qī，“ shū” shì fàn zhǐ zhū lèi kǔ wèi yě shēng zhí wù xìng shí wù yuán liào de。 zài shí yī hé yī de lì shǐ shí dài， chá lèi zhí wù yóu de zhǐ kě、 qīng shén、 xiāo shí、 chú zhàng、 lì biàn děng dào yào yòng gōng néng shì bù nán wéi rén men suǒ fā xiàn de。 rán 'ér， yóu yī bān xìng de yào yòng fā zhǎn wéi xí cháng de zhuān yòng yǐn liào， hái bì xū yòu mǒu zhǒng tè bié dídí yīn sù， jí rén men shí jì shēng huó zhōng de mǒu zhǒng tè dìng xū yào。 bā shǔ dì qū， xiàng wéi jí yì duō fā de“ yān zhàng” zhī dì。“ fān mín yǐ chá wéi shēng， quē zhī bì bìng。”（ qīng · zhōu 'ǎi lián《 zhú guó yóu jì》 juàn 'èr） gù bā shǔ rén sú cháng yǐn shí piān xīn là， jī xí shù qiān nián， zhì jīn yǐ rán。 zhèng shì zhè zhǒng dì yù zì rán tiáo jiàn hé yóu cǐ jué dìng de rén men de yǐn shí xí sú， shǐ dé bā shǔ rén shǒu xiān“ jiān chá” fú yòng yǐ chú zhàng qì， jiě rè dú。 jiǔ fú chéng xí， yào yòng zhī zhǐ zhú jiàn yǐnmò， chá yú shì chéng liǎo yī zhǒng rì cháng yǐn liào。 qín rén rù bā shǔ shí， jiàn dào de kě néng jiù shì zhè zhǒng zuò wéi rì cháng yǐn liào de yǐn chá xí sú。
　　 chá yóu yào yòng zhuǎn huà wéi xí cháng yǐn liào， yán gé yì yì de“ chá” biàn suí zhī chǎn shēng liǎo， qí diǎn xíng biāo zhì biàn shì“ chá”（ cha） yīn de chū xiàn。 guō pú zhù《 ěr yǎ · shì mù》“ jiǎ” yún：“ shù xiǎo rú zhī zǐ， dōng shēng yè， kě zhǔ zuò gēng yǐn。 jīn hū zǎo cǎi zhě wéi chá， wǎn qǔ zhě wéi míng， yī míng zhuāng， shǔ rén míng zhī kǔ shū。” kě jiàn， hàn shí“ shū” zì yǐ yòu tè zhǐ yǐn liào“ chá” de dú yīn liǎo，“ chá” yóu“ shū” fēn lí chū lái， bìng zǒu shàng liǎo“ dú lì” fā zhǎn dào lù。 dàn“ chá” zì de chū xiàn zé shì bàn suí chá shì de fā zhǎn hé shāng yè huó dòng de rì yì pín fán， zhí dào zhōng táng yǐ hòu de shì， yě zhèng fú hé xīn fú hào de chǎn shēng hòu yú rén men de shè huì shēng huó zhè yàng yī zhǒng wén zì biàn huà de guī lǜ。
　　 zhōng guó cóng hé shí kāi shǐ yǐn chá， zhòng shuō bù yī， xī hàn shí yǐ yòu yǐn chá zhī shì de zhèng shì wén xiàn jìzǎi， yǐn chá de qǐ shǐ shí jiān dāng bǐ zhè gèng zǎo yī xiē。 chá yǐ wén huà miàn mào chū xiàn， shì zài hàn wèi liǎng jìn nán běi cháo shí qī。
　　
　　 chá wén huà cóng guǎng yì shàng jiǎng， fēn chá de zì rán kē xué hé chá de rén wén kē xué liǎng fāng miàn， shì zhǐ rén lèi shè huì lì shǐ shí jiàn guò chéng zhōng suǒ chuàng zào de yǔ chá yòu guān de wù zhì cái fù hé jīng shén cái fù de zǒng hé。 cóng xiá yì shàng jiǎng， zhuózhòng yú chá de rén wén kē xué， zhù yào zhǐ chá duì jīng shén hé shè huì de gōng néng。 yóu yú chá de zì rán kē xué yǐ xíng chéng dú lì de tǐ xì， yīn 'ér， xiàn zài cháng jiǎng de chá wén huà piān zhòng yú rén wén kē xué。
　　 ▲ sān guó yǐ qián de chá wén huà qǐ méng
　　 hěn duō shū jí bǎ chá de fā xiàn shí jiān dìng wéi gōng yuán qián 2737-2697 nián， qí lì shǐ kě tuī dào sān huáng wǔ dì。 dōng hàn huá tuó《 shí jīng》 zhōng：“ kǔ chá jiǔ shí， yì yì sī” jì lù liǎo chá de yī xué jià zhí。 xī hàn yǐ jiāng chá de chǎn dì xiàn mìng míng wéi“ shū líng”， jí hú nán de chá líng。 dào sān guó wèi dài《 guǎng yǎ》 zhōng yǐ zuì zǎo jìzǎi liǎo bǐng chá de zhì fǎ hé yǐn yòng： jīng bā jiān cǎi yè zuò bǐng， yè lǎo zhě bǐng chéng， yǐ mǐ gāo chū zhī。 chá yǐ wù zhì xíng shì chū xiàn 'ér shèn tòu zhì qí tā rén wén kē xué 'ér xíng chéng chá wén huà。
　　▲ jìn dài、 nán běi cháo chá wén huà de méng yá
　　 suí zhe wén rén yǐn chá zhī xīng qǐ， yòu guān chá de shī cí gē fù rì jiàn wèn shì， chá yǐ jīng tuō lí zuò wéi yī bān xíng tài de yǐn shí zǒu rù wén huà juàn， qǐ zhe yī dìng de jīng shén、 shè huì zuò yòng。 liǎng jìn nán běi cháo shí qī， mén fá zhì dù yè yǐ xíng chéng， bù jǐn dì wáng、 guì zú jù liǎn chéng fēng， yī bān guān lì nǎi zhì shì rén jiē yǐ kuā háo dǒu fù wéi róng， duō xiào gāo liáng hòu wèi。 zài cǐ qíng kuàng xià， yī xiē yòu shí zhī shì tí chū“ yǎng lián” de wèn tí。 yú shì， chū xiàn liǎo lù nà、 huán wēn yǐ chá dài jiǔ zhī jǔ。 nán qí shì zǔ wǔ huáng dì shì gè bǐ jiào kāi míng de dì wáng， tā bù xǐ yóu yàn， sǐ qián xià yí zhào， shuō tā sǐ hòu sānglǐ yào jìn liàng jié jiǎn， bù yào yǐ sān shēng wéi jì pǐn， zhǐ fàng xiē gān fàn、 guǒ bǐng hé chá fàn biàn kě yǐ。 bìng yào“ tiān xià guì jiàn， xián tóng cǐ zhì。” zài lù nà、 huán wēn、 qí wǔ dì nà lǐ， yǐn chá bù jǐn wèile tí shén jiě kě， tā kāi shǐ chǎn shēng shè huì gōng yǐ yòu， chéng wéi yǐ chá dài kè、 yòng yǐ jì sì bìng biǎo shì yī zhǒng jīng shén、 qíng cāo de shǒu duàn。 yǐn chá yǐ bù wán quán shì yǐ qí zì rán shǐ yòng shǐ yòng jià zhí wéi rén suǒ yòng， ér shì jìn rù liǎo jīng shén lǐng yù。
　　 wèi jìn nán běi cháo shí qī， tiān xià sāo luàn， gè zhǒng wén huà sī xiǎng jiāo róng pèng zhuàng， xuán xué xiāng dāng liú xíng。 xuán xué shì wèi jìn shí qī yī zhǒng zhé xué sī cháo， zhù yào shì yǐ lǎo zhuāng sī xiǎng róu hé rú jiā jīng yì。 xuán xué jiā dà dū shì suǒ wèi míng shì， zhòng shì mén dì、 róng mào、 yí zhǐ， àihào xū wú xuán yuǎn de qīng dàn。 dōng jìn、 nán cháo shí， jiāng nán de fù shù shǐ shì rén dé dào zàn shí de mǎn zú， zhōng rì liú lián yú qīng shān xiù shuǐ zhī jiān， qīng dàn zhī fēng jì xù fā zhǎn， yǐ zhì chū xiàn xǔ duō qīng dàn jiā。 zuì chū yòu qīng tán jiā duō jiǔ tú， hòu lái， qīng tán zhī fēng jiàn jiàn fā zhǎn dào yī bān wén rén。 xuán xué jiā xǐ yǎn jiǎng， pǔ tōng qīng tán zhě yě xǐ gāo tán kuò lùn。 jiǔ néng shǐ rén xīng fèn， dàn hē liǎo duō liǎo biàn huì jǔ zhǐ shī cuò、 hú yán luàn yǔ， yòu shī yǎ guān。 ér chá zé kě jìng rì cháng yǐn 'ér shǐ zhōng qīng xǐng， lìng rén sī lù qīng xī， xīn tài píng hé。 kuàng qiě， duì yī bān wén rén lái jiǎng， zhěng tiān yǔ jiǔ ròu dǎ jiāo dào， jīng jì tiáo nián yě bù yǔn xǔ。 tiān shì， xǔ duō xuán xué jiā、 qīng tán jiā cóng hǎo jiǔ zhuànxiàng hǎo chá。 zài tā men nà lǐ， yǐn chá yǐ jīng bèi dāng zuò jīng shén xiàn xiàng lái duì dài。
　　 suí zhe fó jiào chuán rù、 dào jiào xīng qǐ， yǐn chá yǐ yǔ fó、 dào jiào lián xì qǐ lái。 zài dào jiā kàn lái， chá shì bāng zhù liàn“ nèi dān”， shēng qīng jiàng zhuó， qīng shēn huàn gǔ， xiū chéng cháng shēng bù lǎo zhī tǐ de hǎo bàn fǎ； zài fó jiā kàn lái， chá yòu shì chán dìng rù jìng de bì bèi zhī xiù zhī wù。 jìn guǎn cǐ shí shàng wèi xíng chéng wán zhěng de zōng jiào yǐn chá yí shì hé chǎn míng chá de sī xiǎng yuán lǐ， dàn chá yǐ jīng tuō lí zuò wéi yǐn shí de wù tài xíng shì， jù yòu xiǎn zhù de shè huì、 wén huà gōng néng， zhōng guó chá wén huà chū jiàn duān ní。
　　▲ táng dài chá wén huà de xíng chéng
　　780 nián lù yǔ zhù《 chá jīng》， shì táng dài chá wén huà xíng chéng de biāo zhì。 qí gài kuò liǎo chá de zì rán hé rén wén kē xué shuāngchóng nèi róng， tàn tǎo liǎo yǐn chá yì shù， bǎ rú、 dào、 fó sān jiào róng rù yǐn chá zhōng， shǒu chuàng zhōng guó chá dào jīng shén。 yǐ hòu yòu chū xiàn dà liàng chá shū、 chá shī， yòu《 chá shù》、《 jiān chá shuǐ jì》、《 cǎi chá jì》、《 shí liù tānɡ pǐn》 děng。 táng dài chá wén huà de xíng chéng yǔ chán jiào de xīng qǐ yòu guān， yīn chá yòu tí shén yì sī， shēng jīng zhǐ kě gōng néng， gù sì miào chóng shàng yǐn chá， zài sì yuàn zhōu wéi zhí chá shù， zhì dìng chá lǐ、 shè chá táng、 xuǎn chá tóu， zhuān chéng chá shì huó dòng。 zài táng dài xíng chéng de zhōng guó chá dào fēn gōng tíng chá dào、 sì yuàn chá lǐ、 wén rén chá dào。
　　▲ sòng dài chá wén huà de xīng shèng
　　 sòng dài chá yè yǐ yòu hěn dà fā zhǎn， tuī dòng liǎo chá yè wén huà de fā zhǎn， zài wén rén zhōng chū xiàn liǎo zhuān yè pǐn chá shè tuán， yòu guān yuán zǔ chéng de“ tānɡ shè”、 fó jiào tú de“ qiān rén shè” děng。 sòng tài zǔ zhào kuāng yìn shì wèi shì chá zhī shì， zài gōng tíng zhōng shè lì chá shì jī guān， gōng tíng yòng chá yǐ fēn děng jí。 chá yí yǐ chéng lǐ zhì， cì chá yǐ chéng huáng dì lǒngluò dà chén、 juàn huái qīn zú de zhòng yào shǒu duàn， hái cì gěi guó wài shǐ jié。 zhì yú xià céng shè huì， chá wén huà gèng shì shēng jī huó pō， yòu rén qiān xǐ， lín lǐ yào“ xiàn chá”、 yòu kè lái， yào jìng“ yuán bǎo chá”， dìng hūn shí yào“ xià chá”， jié hūn shí yào“ dìng chá”， tóng fáng shí yào“ hé chá”。 mín jiān dǒu chá fēng qǐ， dài lái liǎo cǎi zhì pēng diǎn de yī xì liè biàn huà。
　　 zì yuán dài yǐ hòu， chá wén huà jìn rù liǎo qū zhé fā zhǎn qī。 sòng rén tuò zhǎn liǎo chá wén huà de shè huì céng miàn hé wén huà xíng shì， chá shì shí fēn xīng wàng， dàn chá yì zǒu xiàng fán fù、 suǒ suì、 shē chǐ， shī qù liǎo táng dài chá wén huà shēn kè de sī xiǎng nèi hán， guò yú jīng xì de chá yì yān méi liǎo chá wén huà de jīng shén， shī qù liǎo qí gāo jié shēn suì de běn zhì。 zài cháo tíng、 guì zú、 wén rén nà lǐ， hē chá chéng liǎo“ hèlǐ 'ér”、“ hē qì pài”、“ wán chá”。
　　 yuán dài měnggǔ rén rù zhù zhōng yuán， biāo zhì zhe zhōng huá mín zú quán miàn róng hé de bù fá dà dà jiā kuài。 yī fāng miàn， běi fāng shǎo shù mín zú suī xǐ huān chá， dàn zhù yào shì chū yú shēng huó、 shēng lǐ shàng de xū yào， cóng wén huà shàng què duì pǐn chá zhǔ míng zhī shì jǔ qù bù dà； lìng yī fāng miàn， hàn zú wén huà rén miàn duì gù guó pò suì， yì zú yā pò， yě wú xīn zài yǐ chá shì biǎo xiàn zì jǐ de fēng liú tì tǎng， ér xī wàng tōng guò yǐn chá biǎo xiàn zì jǐ de qíng cāo， mó lì zì jǐ de yì zhì。 zhè liǎng gǔ bù tóng de sī xiǎng cháo liú， zài chá wén huà zhōng qì hé hòu， cù jìn liǎo chá yì xiàng jiǎn yuē、 fǎn pú guī zhēn fāng xiàng fā zhǎn。 míng dài zhōng yè yǐ qián， hàn rén yòu gǎn yú qián dài mín zú jǔ wáng， běn qiè yī kāi guó biàn guó shì jiān nán， yú shì réng huái lì jié zhī zhì。 chá wén huà réng chéng yuán dài shì， biǎo xiàn wéi chá yì jiǎn yuē huà， chá wén huà jīng táng guǒ yǔ zì rán qì hé， yǐ chá biǎo xiàn zì jǐ de kǔ jié。
　　▲ míng、 qīng chá wén huà de pǔ jí
　　 cǐ shí yǐ chū xiàn zhēng qīng、 chǎo qīng、 hōng qīng děng gè chá lèi， chá de yǐn yòng yǐ gǎi chéng“ cuō pào fǎ”， míng dài bù shǎo wén rén yǎ shì liú yòu chuán shì zhī zuò， rú táng bó hǔ de《 pēng chá huà juàn》、《 pǐn chá tú》， wén zhǐ míng de《 huì shān chá huì jì》、《 lù yǔ pēng chá tú》、《 pǐn chá tú》 děng。 chá lèi de zēng duō， pào chá de jì yì yòu bié， chá jù de kuǎn shì、 zhì dì、 huā wén qiān zī bǎi tài。 dào qīng cháo chá yè chū kǒu yǐ chéng yī zhǒng zhèng shì hángyè， chá shū、 chá shì、 chá shī bù jì qí shù。
　　▲ xiàn dài chá wén huà de fā zhǎn
　　 xīn zhōng guó chéng lì hòu， wǒ guó chá yè cóng 1949 de nián chǎn 7500t fā zhǎn dào 1998 nián de 60 yú wàn t。 chá wù zhì cái fù de dà liàng zēng jiā wèiwǒ guó chá wén huà de fā zhǎn tí gōng liǎo jiān shí de jī chǔ， 1982 nián， zài háng zhōu chéng lì liǎo dì yī gè yǐ hóng yáng chá wén huà wéi zōng zhǐ de shè huì tuán tǐ --“ chá rén zhī jiā”， 1983 nián hú běi chéng lì“ lù yǔ chá wén huà yán jiū huì”， 1990 nián“ zhōng guó chá rén lián yì huì” zài běi jīng chéng lì， 1993 nián“ zhōng guó guó jì chá wén huà yán jiū huì” zài hú zhōu chéng lì， 1991 nián zhōng guó chá yè bó wù guǎn zài háng zhōu xī hú xiāng zhèng shì kāi fàng。 1998 nián zhōng guó guó jì hé píng chá wén huà jiāo liú guǎn jiàn chéng。 suí zhe chá wén huà de xīng qǐ， gè dì chá yì guǎn yuè bàn yuè duō。 guó jì chá wén huà yán tǎo huì yǐ kāi dào dì wǔ jiè， xī yǐn liǎo rì、 hán、 měi、 sī jí gǎng tái dì qū fēn fēn cān jiā。 gè shěng gè shì jí zhù chǎn chá xiàn fèn fèn zhù bàn“ chá yè jié”， rú fú jiàn wǔ yí shì de yán chá jié、 yún nán de pǔ 'ěr chá jié， zhè jiāng xīn chāng、 tài shùn、 hú běi yīng shān、 hé nán xìn yáng de chá yè jié bù shèng méi jǔ。 dū yǐ chá wéi zài tǐ， cù jìn quán miàn de jīng jì mào yì fā zhǎn。
　　 zǒng zhī， zhōng guó chá de lì shǐ jí qí fā zhǎn， bù jǐn jǐn shì xíng chéng jiǎn dān de yī zhǒng yǐn shí wén huà de guò chéng， ér tóng yàng yìng shè chū yī gè jù yòu shàng xià wǔ qiān nián lì shǐ de mín zú de jīng shén tè zhì。
No. 2
　　zhōng guó shì chá de gù xiāng， zhì chá、 yǐn chá yǐ yòu jǐ qiān nián lì shǐ， míng pǐn huì cuì， zhù yào pǐn zhǒng yòu lǜ chá、 hóng chá、 wū lóng chá、 huā chá、 bái chá、 huáng chá。 chá yòu jiàn shēn、 zhì jí zhī yào wù liáo xiào， yòu fù xīn shǎng qíng qù， kě táo yě qíng cāo。 pǐn chá、 dài kè shì zhōng guó gè rén gāo yǎ de yú lè hé shè jiāo huó dòng， zuò chá guǎn、 chá huà huì zé shì zhōng guó rén shè huì xìng qún tǐ chá yì huó dòng。 zhōng guó chá yì zài shì jiè xiǎng yòu shèng yù， zài táng dài jiù chuán rù rì běn， xíng chéng rì běn chá dào。
　　 yǐn chá shǐ yú zhōng guó。 chá yè chōng yǐ zhǔ fèi de qīng shuǐ， shùn hū zì rán， qīng yǐn yǎ cháng， xún qiú chá de gù yòu zhī wèi， zhòng zài yì jìng， zhè shì chá de zhōng shì pǐn chá de tè diǎn。 tóng yàng zhì liàng de chá yè， rú yòng shuǐ bù tóng、 chá jù bù tóng huò chōng pào jì shù bù yī， pào chū de chá tānɡ huì yòu bù tóng de xiào guǒ。 wǒ guó zì gǔ yǐ lái jiù shí fēn jiǎng jiū chá de chōng pào， jī lěi liǎo fēng fù de jīng yàn。 pào hǎo chá， yào liǎo jiě gè lèi chá yè de tè diǎn， zhǎng wò kē xué de chōng pào jì shù， shǐ chá yè de gù yòu pǐn zhì néng chōng fēn dì biǎo xiàn chū lái。
　　 zhōng guó rén yǐn chá， zhù zhòng yī gè“ pǐn” zì。“ pǐn chá” bù dàn shì jiàn bié chá de yōu liè， yě dài yòu shén sī xiá xiǎng hé lǐng lüè yǐn chá qíng qù zhī yì。 zài bǎi máng zhī zhōng pào shàng yī hú nóng chá， zé yǎ jìng zhī chù， zì zhēn zì yǐn， kě yǐ xiāo chú pí láo、 dí fán yì sī、 zhèn fèn jīng shén， yě kě yǐ xì chuò màn yǐn， dá dào měi de xiǎng shòu， shǐ jīng shén shì jiè shēng huá dào gāo shàng de yì shù jìng jiè。 pǐn chá de huán jìng yī bān yóu jiàn zhù wù、 yuán lín、 bǎi shè、 chá jù děng yīn sù zǔ chéng。 yǐn chá yào qiú 'ān jìng、 qīng xīn、 shū shì、 gān jìng。 zhōng guó yuán lín shì jiè wén míng， shān shuǐ fēng jǐng gèng shì bù kě shèngshǔ。 lì yòng yuán lín huò zì rán shān shuǐ jiān， dā shè chá shì， ràng rén men xiǎo qì， yì qù 'àng rán。
　　 zhōng guó shì wén míng gǔ guó， lǐ yí zhī bāng， hěn zhòng lǐ jié。 fán lái liǎo kè rén， qī chá、 jìng chá de lǐ yí shì bì bù kě shǎo de。 dāng yòu kè lái fǎng， kě zhēng qiú yì jiàn， xuǎn yòng zuì hé lái kè kǒu wèi hé zuì jiā chá jù dài kè。 yǐ chá jìng kè shí， duì chá yè shìdàng pīn pèi yě shì bì yào de。 zhù rén zài péi bàn kè rén yǐn chá shí， yào zhù yì kè rén bēi、 hú zhōng de chá shuǐ cán liú liàng， yī bān yòng chá bēi pào chá， rú yǐ hē qù yī bàn， jiù yào tiān jiā kāi shuǐ， suí hē suí tiān， shǐ chá shuǐ nóng dù jī běn bǎo chí qián hòu yī zhì， shuǐ wēn shì yí。 zài yǐn chá shí yě kě shìdàng zuǒ yǐ chá shí、 táng guǒ、 cài yáo děng， dá dào tiáojié kǒu wèi hé diǎn xīn zhī gōng xiào。
　　 zhōng guó chá wén huà de xíng chéng yǔ fā zhǎn
　　 zhōng guó shì chá de gù xiāng， shì shì jiè shàng zuì zǎo fā xiàn chá shù、 lì yòng chá yè hé zāi péi chá shù de guó jiā。 chá shù de qǐ yuán zhì shǎo yǐ yòu liù qī wàn nián de lì shǐ。 chá bèi rén lèi fā xiàn hé lì yòng， dà yuē yòu sì wǔ qiān nián de lì shǐ。
　　 chá de lì yòng zuì chū shì yùn yù yú yě shēng cǎi jí huó dòng zhī zhōng de。 gǔ shǐ chuán shuō zhōng rèn wéi“ shén nóng nǎi líng lóng yù tǐ， néng jiàn qí fèi gān wǔ zàng”， lǐ yóu shì，“ ruò fēi líng lóng yù tǐ， cháng yào yī rì yù shí 'èr dú， hé yǐ jiě zhī？” yòu yòu shuō“ shén nóng cháng bǎi cǎo， rì yù shí 'èr dú， dé shū 'ér jiě zhī。” liǎng shuō suī jūn bù néng jìn xìn， dàn yī líng lǚ wēi ruò de xìn xī què zhí dé zhù yì：“ shū” zài cháng jiǔ de shí yòng guò chéng zhōng， rén men yuè lái zhù zhòng tā de mǒu xiē liáo bìng de“ yào” yòng zhī xìng。 zhè fǎn yìng de shì yī zhǒng hóng huāng shí dài de chuán yì zhī shì。
　　 yǐ zhào《 shī jīng》 děng yòu guān wén xiàn jì lù， zài shǐ qián qī，“ shū” shì fàn zhǐ zhū lèi kǔ wèi yě shēng zhí wù xìng shí wù yuán liào de。 zài shí yī hé yī de lì shǐ shí dài， chá lèi zhí wù yóu de zhǐ kě、 qīng shén、 xiāo shí、 chú zhàng、 lì biàn děng dào yào yòng gōng néng shì bù nán wéi rén men suǒ fā xiàn de。 rán 'ér， yóu yī bān xìng de yào yòng fā zhǎn wéi xí cháng de zhuān yòng yǐn liào， hái bì xū yòu mǒu zhǒng tè bié dídí yīn sù， jí rén men shí jì shēng huó zhōng de mǒu zhǒng tè dìng xū yào。 bā shǔ dì qū， xiàng wéi jí yì duō fā de“ yān zhàng” zhī dì。“ fān mín yǐ chá wéi shēng， quē zhī bì bìng。”（ qīng · zhōu 'ǎi lián《 zhú guó yóu jì》 juàn 'èr） gù bā shǔ rén sú cháng yǐn shí piān xīn là， jī xí shù qiān nián， zhì jīn yǐ rán。 zhèng shì zhè zhǒng dì yù zì rán tiáo jiàn hé yóu cǐ jué dìng de rén men de yǐn shí xí sú， shǐ dé bā shǔ rén shǒu xiān“ jiān chá” fú yòng yǐ chú zhàng qì， jiě rè dú。 jiǔ fú chéng xí， yào yòng zhī zhǐ zhú jiàn yǐnmò， chá yú shì chéng liǎo yī zhǒng rì cháng yǐn liào。 qín rén rù bā shǔ shí， jiàn dào de kě néng jiù shì zhè zhǒng zuò wéi rì cháng yǐn liào de yǐn chá xí sú。
　　 chá yóu yào yòng zhuǎn huà wéi xí cháng yǐn liào， yán gé yì yì de“ chá” biàn suí zhī chǎn shēng liǎo， qí diǎn xíng biāo zhì biàn shì“ chá”（ cha） yīn de chū xiàn。 guō pú zhù《 ěr yǎ · shì mù》“ jiǎ” yún：“ shù xiǎo rú zhī zǐ， dōng shēng yè， kě zhǔ zuò gēng yǐn。 jīn hū zǎo cǎi zhě wéi chá， wǎn qǔ zhě wéi míng， yī míng chuǎn， shǔ rén míng zhī kǔ shū。” kě jiàn， hàn shí“ shū” zì yǐ yòu tè zhǐ yǐn liào“ chá” de dú yīn liǎo，“ chá” yóu“ shū” fēn lí chū lái， bìng zǒu shàng liǎo“ dú lì” fā zhǎn dào lù。 dàn“ chá” zì de chū xiàn zé shì bàn suí chá shì de fā zhǎn hé shāng yè huó dòng de rì yì pín fán， zhí dào zhōng táng yǐ hòu de shì， yě zhèng fú hé xīn fú hào de chǎn shēng hòu yú rén men de shè huì shēng huó zhè yàng yī zhǒng wén zì biàn huà de guī lǜ。
　　 zhōng guó cóng hé shí kāi shǐ yǐn chá， zhòng shuō bù yī， xī hàn shí yǐ yòu yǐn chá zhī shì de zhèng shì wén xiàn jìzǎi， yǐn chá de qǐ shǐ shí jiān dāng bǐ zhè gèng zǎo yī xiē。 chá yǐ wén huà miàn mào chū xiàn， shì zài hàn wèi liǎng jìn nán běi cháo shí qī。
　　 chá wén huà cóng guǎng yì shàng jiǎng， fēn chá de zì rán kē xué hé chá de rén wén kē xué liǎng fāng miàn， shì zhǐ rén lèi shè huì lì shǐ shí jiàn guò chéng zhōng suǒ chuàng zào de yǔ chá yòu guān de wù zhì cái fù hé jīng shén cái fù de zǒng hé。 cóng xiá yì shàng jiǎng， zhuózhòng yú chá de rén wén kē xué， zhù yào zhǐ chá duì jīng shén hé shè huì de gōng néng。 yóu yú chá de zì rán kē xué yǐ xíng chéng dú lì de tǐ xì， yīn 'ér， xiàn zài cháng jiǎng de chá wén huà piān zhòng yú rén wén kē xué。
　　▲ sān guó yǐ qián de chá wén huà qǐ méng
　　 hěn duō shū jí bǎ chá de fā xiàn shí jiān dìng wéi gōng yuán qián 2737-2697 nián， qí lì shǐ kě tuī dào sān huáng wǔ dì。 dōng hàn huá tuó《 shí jīng》 zhōng：“ kǔ chá jiǔ shí， yì yì sī” jì lù liǎo chá de yī xué jià zhí。 xī hàn yǐ jiāng chá de chǎn dì xiàn mìng míng wéi“ shū líng”， jí hú nán de chá líng。
　　▲ jìn dài、 nán běi cháo chá wén huà de méng yá
　　 suí zhe wén rén yǐn chá zhī xīng qǐ， yòu guān chá de shī cí gē fù rì jiàn wèn shì， chá yǐ jīng tuō lí zuò wéi yī bān xíng tài de yǐn shí zǒu rù wén huà juàn， qǐ zhe yī dìng de jīng shén、 shè huì zuò yòng。 liǎng jìn nán běi cháo shí qī， mén fá zhì dù yè yǐ xíng chéng， bù jǐn dì wáng、 guì zú jù liǎn chéng fēng， yī bān guān lì nǎi zhì shì rén jiē yǐ kuā háo dǒu fù wéi róng， duō xiào gāo liáng hòu wèi。 zài cǐ qíng kuàng xià， yī xiē yòu shí zhī shì tí chū“ yǎng lián” de wèn tí。 yú shì， chū xiàn liǎo lù nà、 huán wēn yǐ chá dài jiǔ zhī jǔ。 nán qí shì zǔ wǔ huáng dì shì gè bǐ jiào kāi míng de dì wáng， tā bù xǐ yóu yàn， sǐ qián xià yí zhào， shuō tā sǐ hòu sānglǐ yào jìn liàng jié jiǎn， bù yào yǐ sān shēng wéi jì pǐn， zhǐ fàng xiē gān fàn、 guǒ bǐng hé chá fàn biàn kě yǐ。 bìng yào“ tiān xià guì jiàn， xián tóng cǐ zhì。” zài lù nà、 huán wēn、 qí wǔ dì nà lǐ， yǐn chá bù jǐn wèile tí shén jiě kě， tā kāi shǐ chǎn shēng shè huì gōng yǐ yòu， chéng wéi yǐ chá dài kè、 yòng yǐ jì sì bìng biǎo shì yī zhǒng jīng shén、 qíng cāo de shǒu duàn。 yǐn chá yǐ bù wán quán shì yǐ qí zì rán shǐ yòng shǐ yòng jià zhí wéi rén suǒ yòng， ér shì jìn rù liǎo jīng shén lǐng yù。
　　 wèi jìn nán běi cháo shí qī， tiān xià sāo luàn， gè zhǒng wén huà sī xiǎng jiāo róng pèng zhuàng， xuán xué xiāng dāng liú xíng。 xuán xué shì wèi jìn shí qī yī zhǒng zhé xué sī cháo， zhù yào shì yǐ lǎo zhuāng sī xiǎng róu hé rú jiā jīng yì。 xuán xué jiā dà dū shì suǒ wèi míng shì， zhòng shì mén dì、 róng mào、 yí zhǐ， àihào xū wú xuán yuǎn de qīng dàn。 dōng jìn、 nán cháo shí， jiāng nán de fù shù shǐ shì rén dé dào zàn shí de mǎn zú， zhōng rì liú lián yú qīng shān xiù shuǐ zhī jiān， qīng dàn zhī fēng jì xù fā zhǎn， yǐ zhì chū xiàn xǔ duō qīng dàn jiā。 zuì chū yòu qīng tán jiā duō jiǔ tú， hòu lái， qīng tán zhī fēng jiàn jiàn fā zhǎn dào yī bān wén rén。 xuán xué jiā xǐ yǎn jiǎng， pǔ tōng qīng tán zhě yě xǐ gāo tán kuò lùn。 jiǔ néng shǐ rén xīng fèn， dàn hē liǎo duō liǎo biàn huì jǔ zhǐ shī cuò、 hú yán luàn yǔ， yòu shī yǎ guān。 ér chá zé kě jìng rì cháng yǐn 'ér shǐ zhōng qīng xǐng， lìng rén sī lù qīng xī， xīn tài píng hé。 kuàng qiě， duì yī bān wén rén lái jiǎng， zhěng tiān yǔ jiǔ ròu dǎ jiāo dào， jīng jì tiáo jiàn yě bù yǔn xǔ。 yú shì， xǔ duō xuán xué jiā、 qīng tán jiā cóng hǎo jiǔ zhuànxiàng hǎo chá。 zài tā men nà lǐ， yǐn chá yǐ jīng bèi dāng zuò jīng shén xiàn xiàng lái duì dài。
　　 suí zhe fó jiào chuán rù、 dào jiào xīng qǐ， yǐn chá yǐ yǔ fó、 dào jiào lián xì qǐ lái。 zài dào jiā kàn lái， chá shì bāng zhù liàn“ nèi dān”， shēng qīng jiàng zhuó， qīng shēn huàn gǔ， xiū chéng cháng shēng bù lǎo zhī tǐ de hǎo bàn fǎ； zài fó jiā kàn lái， chá yòu shì chán dìng rù jìng de bì bèi zhī wù。 jìn guǎn cǐ shí shàng wèi xíng chéng wán zhěng de zōng jiào yǐn chá yí shì hé chǎn míng chá de sī xiǎng yuán lǐ， dàn chá yǐ jīng tuō lí zuò wéi yǐn shí de wù tài xíng shì， jù yòu xiǎn zhù de shè huì、 wén huà gōng néng， zhōng guó chá wén huà chū jiàn duān ní。
　　▲ táng dài chá wén huà de xíng chéng
　　780 nián lù yǔ zhù《 chá jīng》， shì táng dài chá wén huà xíng chéng de biāo zhì。 qí gài kuò liǎo chá de zì rán hé rén wén kē xué shuāngchóng nèi róng， tàn tǎo liǎo yǐn chá yì shù， bǎ rú、 dào、 fó sān jiào róng rù yǐn chá zhōng， shǒu chuàng zhōng guó chá dào jīng shén。 yǐ hòu yòu chū xiàn dà liàng chá shū、 chá shī， yòu《 chá shù》、《 jiān chá shuǐ jì》、《 cǎi chá jì》、《 shí liù tānɡ pǐn》 děng。 táng dài chá wén huà de xíng chéng yǔ chán jiào de xīng qǐ yòu guān， yīn chá yòu tí shén yì sī， shēng jīng zhǐ kě gōng néng， gù sì miào chóng shàng yǐn chá， zài sì yuàn zhōu wéi zhí chá shù， zhì dìng chá lǐ、 shè chá táng、 xuǎn chá tóu， zhuān chéng chá shì huó dòng。 zài táng dài xíng chéng de zhōng guó chá dào fēn gōng tíng chá dào、 sì yuàn chá lǐ、 wén rén chá dào。
　　▲ sòng dài chá wén huà de xīng shèng
　　 sòng dài chá yè yǐ yòu hěn dà fā zhǎn， tuī dòng liǎo chá yè wén huà de fā zhǎn， zài wén rén zhōng chū xiàn liǎo zhuān yè pǐn chá shè tuán， yòu guān yuán zǔ chéng de“ tānɡ shè”、 fó jiào tú de“ qiān rén shè” děng。 sòng tài zǔ zhào kuāng yìn shì wèi shì chá zhī shì， zài gōng tíng zhōng shè lì chá shì jī guān， gōng tíng yòng chá yǐ fēn děng jí。 chá yí yǐ chéng lǐ zhì， cì chá yǐ chéng huáng dì lǒngluò dà chén、 juàn huái qīn zú de zhòng yào shǒu duàn， hái cì gěi guó wài shǐ jié。 zhì yú xià céng shè huì， chá wén huà gèng shì shēng jī huó pō， yòu rén qiān xǐ， lín lǐ yào“ xiàn chá”、 yòu kè lái， yào jìng“ yuán bǎo chá”， dìng hūn shí yào“ xià chá”， jié hūn shí yào“ dìng chá”， tóng fáng shí yào“ hé chá”。 mín jiān dǒu chá fēng qǐ， dài lái liǎo cǎi zhì pēng diǎn de yī xì liè biàn huà。
　　 zì yuán dài yǐ hòu， chá wén huà jìn rù liǎo qū zhé fā zhǎn qī。 sòng rén tuò zhǎn liǎo chá wén huà de shè huì céng miàn hé wén huà xíng shì， chá shì shí fēn xīng wàng， dàn chá yì zǒu xiàng fán fù、 suǒ suì、 shē chǐ， shī qù liǎo táng dài chá wén huà shēn kè de sī xiǎng nèi hán， guò yú jīng xì de chá yì yān méi liǎo chá wén huà de jīng shén， shī qù liǎo qí gāo jié shēn suì de běn zhì。 zài cháo tíng、 guì zú、 wén rén nà lǐ， hē chá chéng liǎo“ hèlǐ 'ér”、“ hē qì pài”、“ wán chá”。
　　 yuán dài měnggǔ rén rù zhù zhōng yuán， biāo zhì zhe zhōng huá mín zú quán miàn róng hé de bù fá dà dà jiā kuài。 yī fāng miàn， běi fāng shǎo shù mín zú suī xǐ huān chá， dàn zhù yào shì chū yú shēng huó、 shēng lǐ shàng de xū yào， cóng wén huà shàng què duì pǐn chá zhǔ míng zhī shì jǔ qù bù dà； lìng yī fāng miàn， hàn zú wén huà rén miàn duì gù guó pò suì， yì zú yā pò， yě wú xīn zài yǐ chá shì biǎo xiàn zì jǐ de fēng liú tì tǎng， ér xī wàng tōng guò yǐn chá biǎo xiàn zì jǐ de qíng cāo， mó lì zì jǐ de yì zhì。 zhè liǎng gǔ bù tóng de sī xiǎng cháo liú， zài chá wén huà zhōng qì hé hòu， cù jìn liǎo chá yì xiàng jiǎn yuē、 fǎn pú guī zhēn fāng xiàng fā zhǎn。 míng dài zhōng yè yǐ qián， hàn rén yòu gǎn yú qián dài mín zú jǔ wáng， běn qiè yī kāi guó biàn guó shì jiān nán， yú shì réng huái lì jié zhī zhì。 chá wén huà réng chéng yuán dài shì， biǎo xiàn wéi chá yì jiǎn yuē huà， chá wén huà jīng táng guǒ yǔ zì rán qì hé， yǐ chá biǎo xiàn zì jǐ de kǔ jié。
　　▲ míng、 qīng chá wén huà de pǔ jí
　　 cǐ shí yǐ chū xiàn zhēng qīng、 chǎo qīng、 hōng qīng děng gè chá lèi， chá de yǐn yòng yǐ gǎi chéng“ cuō pào fǎ”， míng dài bù shǎo wén rén yǎ shì liú yòu chuán shì zhī zuò， rú táng bó hǔ de《 pēng chá huà juàn》、《 pǐn chá tú》， wén zhǐ míng de《 huì shān chá huì jì》、《 lù yǔ pēng chá tú》、《 pǐn chá tú》 děng。 chá lèi de zēng duō， pào chá de jì yì yòu bié， chá jù de kuǎn shì、 zhì dì、 huā wén qiān zī bǎi tài。 dào qīng cháo chá yè chū kǒu yǐ chéng yī zhǒng zhèng shì hángyè， chá shū、 chá shì、 chá shī bù jì qí shù。
　　▲ xiàn dài chá wén huà de fā zhǎn
　　 xīn zhōng guó chéng lì hòu， wǒ guó chá yè cóng 1949 de nián chǎn 7500T fā zhǎn dào 1998 nián de 60 yú wàn T。 chá wù zhì cái fù de dà liàng zēng jiā wèiwǒ guó chá wén huà de fā zhǎn tí gōng liǎo jiān shí de jī chǔ， 1982 nián， zài háng zhōu chéng lì liǎo dì yī gè yǐ hóng yáng chá wén huà wéi zōng zhǐ de shè huì tuán tǐ --“ chá rén zhī jiā”， 1983 nián hú běi chéng lì“ lù yǔ chá wén huà yán jiū huì”， 1990 nián“ zhōng guó chá rén lián yì huì” zài běi jīng chéng lì， 1993 nián“ zhōng guó guó jì chá wén huà yán jiū huì” zài hú zhōu chéng lì， 1991 nián zhōng guó chá yè bó wù guǎn zài háng zhōu xī hú xiāng zhèng shì kāi fàng。 1998 nián zhōng guó guó jì hé píng chá wén huà jiāo liú guǎn jiàn chéng。 suí zhe chá wén huà de xīng qǐ， gè dì chá yì guǎn yuè bàn yuè duō。 guó jì chá wén huà yán tǎo huì yǐ kāi dào dì wǔ jiè， xī yǐn liǎo rì、 hán、 měi、 sī jí gǎng tái dì qū fēn fēn cān jiā。 gè shěng gè shì jí zhù chǎn chá xiàn fèn fèn zhù bàn“ chá yè jié”， rú fú jiàn wǔ yí shì de yán chá jié、 yún nán de pǔ 'ěr chá jié， zhè jiāng xīn chāng、 tài shùn、 hú běi yīng shān、 hé nán xìn yáng de chá yè jié bù shèng méi jǔ。 dū yǐ chá wéi zài tǐ， cù jìn quán miàn de jīng jì mào yì fā zhǎn。
　　 zǒng zhī， zhōng guó chá de lì shǐ jí qí fā zhǎn， bù jǐn jǐn shì xíng chéng jiǎn dān de yī zhǒng yǐn shí wén huà de guò chéng， ér tóng yàng yìng shè chū yī gè jù yòu shàng xià wǔ qiān nián lì shǐ de mín zú de jīng shén tè zhì。
chá jiǔ zhī shí
　　The Chinese people, in their drinking of tea, place much significance on the act of "savoring." "Savoring tea" is not only a way to discern good tea from mediocre tea, but also how people take delight in their reverie and in tea-drinking itself. Snatching a bit of leisure from a busy schedule, making a kettle of strong tea, securing a serene space, and serving and drinking tea by yourself can help banish fatigue and frustration, improve your thinking ability and inspire you with enthusiasm. You may also imbibe it slowly in small sips to appreciate the subtle allure of tea-drinking, until your spirits soar up and up into a sublime aesthetic realm. Buildings, gardens, ornaments and tea sets are the elements that form the ambience for savoring tea. A tranquil, refreshing, comfortable and neat locale is certainly desirable for drinking tea. Chinese gardens are well known in the world and beautiful Chinese landscapes are too numerous to count. Teahouses tucked away in gardens and nestled beside the natural beauty of mountains and rivers are enchanting places of repose for people to rest and recreate themselves.
　　　　 China is a country with a time-honored civilization and a land of ceremony and decorum. Whenever guests visit, it is necessary to make and serve tea to them. Before serving tea, you may ask them for their preferences as to what kind of tea they fancy and serve them the tea in the most appropriate teacups. In the course of serving tea, the host should take careful note of how much water is remaining in the cups and in the kettle. Usually, if the tea is made in a teacup, boiling water should be added after half of the cup has been consumed; and thus the cup is kept filled so that the tea retains the same bouquet and remains pleasantly warm throughout the entire course of tea-drinking. Snacks, sweets and other dishes may be served at tea time to complement the fragrance of the tea and to allay one's hunger.
　　 zhōng guó chá wén huà
　　　　 zhōng guó rén yǐn chá， zhù zhòng yī gè " pǐn " zì。 " pǐn chá " bù dàn shì jiàn bié chá de yōu liè， yě dài yòu shén sī xiá xiǎng hé lǐng lüè yǐn chá qíng qù zhī yì。 zài bǎi máng zhī zhōng pào shàng yī hú nóng chá， zé yǎ jìng zhī chù， zì zhēn zì yǐn， kě yǐ xiāo chú pí láo、 dí fán yì sī、 zhèn fèn jīng shén， yě kě yǐ xì chuò màn yǐn， dá dào měi de xiǎng shòu， shǐ jīng shén shì jiè shēng huá dào gāo shàng de yì shù jìng jiè。 pǐn chá de huán jìng yī bān yóu jiàn zhù wù、 yuán lín、 bǎi shè、 chá jù děng yīn sù zǔ chéng。 yǐn chá yào qiú 'ān jìng、 qīng xīn、 shū shì、 gān jìng。 zhōng guó yuán lín shì jiè wén míng， shān shuǐ fēng jǐng gèng shì bù kě shèngshǔ。 lì yòng yuán lín huò zì rán shān shuǐ jiān， dā shè chá shì， ràng rén men xiǎo qì， yì qù 'àng rán。
　　　　 zhōng guó shì wén míng gǔ guó， lǐ yí zhī bāng， hěn zhòng lǐ jié。 fán lái liǎo kè rén， qī chá、 jìng chá de lǐ yí shì bì bù kě shǎo de。 dāng yòu kè lái fǎng， kě zhēng qiú yì jiàn， xuǎn yòng zuì hé lái kè kǒu wèi de chá yè hé zuì jiā chá jù dài kè。 zhù rén zài péi bàn kè rén yǐn chá shí， yào zhù yì kè rén bēi、 hú zhōng de chá shuǐ cán liú liàng， yī bān yòng chá bēi pào chá， rú yǐ hē qù yī bàn， jiù yào tiān jiā kāi shuǐ， suí hē suí tiān， shǐ chá shuǐ nóng dù jī běn bǎo chí qián hòu yī zhì， shuǐ wēn shì yí。 zài yǐn chá shí yě kě shìdàng zuǒ yǐ chá shí、 táng guǒ、 cài yáo děng， dá dào tiáojié kǒu wèi hé diǎn xīn zhī gōng xiào。
　　　　 1. shén sī xiá xiǎng： reverie。
　　　　 2. lǐng lüè yǐn chá qíng qù： takedelightintea-drinking。
　　　　 3. zài bǎi máng zhī zhōng pào shàng yī hú nóng chá …… : zhè gè jù zǐ jiào cháng， yì zhě gēn jù qí yì sī de céng cì， bǎ tā fēn chéng liǎo liǎng gè wán zhěng de jù zǐ lái fān yì， zhè yàng jiù yòu jiào dà de zì yóu dù lái qiǎn cí zào jù。
　　　　 4. zé jìng yǎ zhī chù： securingaserenespace。
　　　　 5. xì chuò màn yǐn： imb
xiàngguāncí
qí xiàn lì shǐ chá jìn shāng quán zhōu fēng zé
bāo hán cí
zhōng guó chá wén huà shí qùzhōng guó chá wén huà míng rén yuán
zhōng guó chá wén huà（ shuāng yǔ） zhōng guó chá wén huà de lì shǐ jiǎng shù
zhōng guó chá wén huà yán jiū xué huì zhōng guó chá wén huà cóng shū yǐn chá xí sú
jiāng xī shěng shè huì kē xué yuàn zhōng guó chá wén huà yán jiū zhōng xīn