zōng jiào : jī dū jiào cí huì > tiān zhù jiào



mùlù ·jiǎn jiè Brief introduction ·míng chēng hé zhōng wén fān yì Name and Chinese translations ·dān yī shén chóng bài Worship a single god ·tiān zhù jiào jiào yì Catholic doctrine · tiān zhù jiào yǔ jī dū xīn jiào de qū bié hé bǐ jiào And comparing the difference between Catholicism and Protestantism ·chéng yì Justification ·tiān zhù guān Days subjective ·shèng shì Sacrament ·míng chēng yóu lái yǔ lì shǐ Name Origin and History · tiān zhù jiào de shèng jīng yǔ shèng chuán guān Catholic Bible and Holy Tradition concept ·jī dū xīn jiào de shèng jīng yǔ shèng chuán guān Protestant view of the Bible and the Holy Tradition ·chóng bài qí dǎo Worship Prayer ·qí tā qū bié Other differences ·zhōng guó tiān zhù jiào Chinese Catholic ·zhōng guó tiān zhù jiào huì Chinese Catholic Church ·xiāng gǎng yǔ 'ào mén dì qū tiān zhù jiào huì Catholic Church in Hong Kong and Macau ·tái wān tiān zhù jiào huì Taiwan Catholic Church ·jiǎn jiè Brief introduction ·dōng fāng lǐ tiān zhù jiào Eastern Rite Catholic · tiān zhù jiào yǔ jī dū xīn jiào de qū bié hé bǐ jiào ·tiān zhù jiào yǔ dōng zhèng jiào Catholic and Orthodox ·zhōng guó tiān zhù jiào Chinese Catholic ·bǎi kē cí diǎn ·yīngwénjièshì ·fǎwénjièshì ·xiàngguāncí ·bāo hán cí ·fēnlèixiángqíng ·gèngduōjiéguǒ... jiǎn jiè Brief introduction 　　 tiān zhù jiào ， yòu chēng gōng jiào， dàn shì zì míng cháo shí jiù yán yòng de míng chēng “ tiān zhù jiào ”， yǐ chéng liǎo zhèng shì de zhōng wén dài míng cí（ yīn qí jiāng bù shǐ yòng shàng dì、 shén děng cí huì chēng hū suǒ xìn yǎng de tiān zhù， ér jǐn shǐ yòng tiān zhù yī cí）。 zài jī dū jiào de suǒ yòu gōng jiào huì zhī zhōng， luó mǎ gōng jiào huì（ luó mǎ tiān zhù jiào huì） de huì zhòng zuì wéi páng dà， quán shì jiè rén shù yòu 11.3 yì， zhàn shì jiè zǒng rén kǒu 17%， yīn cǐ gōng jiào huì（ tiān zhù jiào huì） yī cí wǎng wǎng zhǐ de shì“ yǔ luó mǎ jiào zōng gòng róng de tiān zhù jiào huì”， mù qián tiān zhù jiào huì yě shì suǒ yòu jī dū zōng jiào de jiào huì zhōng zuì wéi páng dà de jiào huì 　　 jī dū jiào sān dà pài bié zhī yī。 yīn yì jiā tè lì jiào， yì yì gōng jiào。 zhōng guó rén gēn jù míng mò yé sū huì chuán jiào shì de fān yì， chēng zhī wéi tiān zhù jiào 、 luó mǎ tiān zhù jiào ， shì qǔ zì zhōng guó yī jù gǔ huà“ zhì gāo mò ruò tiān， zhì zūn mò ruò zhù”。 gēn jù 2000 nián tǒng jì， quán shì jiè gòng yòu xìn tú 10 yú yì。 395 nián luó mǎ dì guó fēn liè wéi dōng xī liǎng bù fēn， dōng xī dì guó zài zhèng zhì、 shè huì、 yǔ yán、 wén huà chuán tǒng děng fāng miàn de chā yì， yǐng xiǎng liǎo jī dū jiào， zài qí xíng chéng chū qī， jiù zhú jiàn fēn chéng yǐ luó mǎ wéi zhōng xīn de lā dīng yǔ pài hé yǐ jūn shì tǎn dīng bǎo wéi zhōng xīn de xī là yǔ pài， dōng xī liǎng pài wéi jiào huì zuì gāo quán lì hé jiào yì děng wèn tí cháng qī zhēng lùn， zhōng zhì 1054 nián zhèng shì fēn liè。 dōng pài qiáng diào zì jǐ de zhèng tǒng xìng， chēng wéi zhèng jiào， xī pài qiáng diào zì jǐ de pǔ shì xìng， chēng wéi gōng jiào。 gōng jiào jí tiān zhù jiào zài zhōng shì jì céng shēn rù xī 'ōu shè huì de zhèng zhì、 jīng jì、 lún lǐ、 fǎ lǜ、 xué shù、 wén huà、 jiào yù hé yì shù děng gè gè lǐng yù， chéng wéi wú suǒ bù zài de jīng shén lì liàng。 zhí dào 16 shì jì zōng jiào gǎi gé yùn dòng xīng qǐ， cóng zhōng yòu fēn liè chū yǔ luó mǎ jiào tíng tuō lí guān xì de xīn jiào（ kàng luó zōng） gè pài。 tiān zhù jiào yī fāng miàn fā dòng liǎo yǔ zhī duì lì de fǎn zōng jiào gǎi gé， jiā qiáng jiào tíng quán lì， zhěng sù jiào huì jì lǜ， tóng shí chéng lì yé sū huì děng zǔ zhì， shēn rù shè huì gè jiē céng jìn xíng jiā qiáng tiān zhù jiào de huó dòng。 suí zhe 'ōu zhōu liè qiáng xiāng jì xiàng hǎi wài kuò zhāng， tiān zhù jiào xiàng fēi zhōu、 zhōng nán měi zhōu、 běi měi zhōu hé yà zhōu kāi zhǎn chuán jiào， kuò dà liǎo yǐng xiǎng。 zài 20 shì jì， miàn duì shì jiè fā shēng de zhòng dà biàn huà， tiān zhù jiào yī fāng miàn zài qí nèi bù fǎn duì xiàn dài zhù yì shén xué， fǎn duì gòng chǎn zhù yì děng“ cuò wù xué shuō”， lìng yī fāng miàn yě zhú bù gǎi biàn jiāng yìng lì chǎng， tí chū liǎo gé xīn hé duì huà de fāng zhēn， móu qiú yǔ jī dū jiào gè pài jí shè huì gè fāng miàn jìn xíng hé zuò。 　　 tiān zhù jiào huì de zǔ zhì xíng shì yán gé jí zhōng。 tā zhòng shì jiào jiē zhì， jiào jiē zhì fēn wéi shén zhí jiào jiē hé zhì quán jiào jiē。 shén zhí jiào jiē yòu： jiào zōng、 zhù jiào、 shén fù hé zhí shì。 zhì quán jiào jiē yòu jiào zōng、 zhù jiào、 shěng qū dà zhù jiào、 dū zhù jiào、 jiào qū zhù jiào děng， jiào zōng jù yòu zuì gāo quán wēi， shén shèng bù kě qīn fàn， yóu shū jī zhù jiào gòu chéng de shū jī tuán xuǎn jǔ chǎn shēng， shū jī tuán yě shì jiào zōng de zhù yào zī xún jī gòu。 tiān zhù jiào yán gé guī dìng shén zhí rén yuán bù dé jié hūn， yǔ sú rén yòu míng xiǎn jiè xiàn。 xiū huì yóu xìn tú zǔ chéng， xiū shì xū fā 'ān pín、 shǒu zhēn、 fú cóng sān yuàn， bìng guò jí tǐ shēng huó。 chú jiào huáng zhī wài， gōng huì yì yě jù yòu zhì gāo quán wēi。 gōng huì yì yóu jiào huáng zhù chí zhào kāi， dài biǎo wéi shì jiè gè dì qū de zhù jiào。 zhòng yào xiū huì、 xiū yuàn lǐng dǎo rén jí zhù míng shén xué jiā、 jiào huì fǎ zhuān jiā yě cháng yìng yāo cān jiā。 12 shì jì zhì jīn， tiān zhù jiào yǐ zhào kāi guò 13 cì gōng huì yì。 tiān zhù jiào dì yī bù wán zhěng de jiào huì fǎ lìng shì 12 shì jì zhōng yè de《 gé lā dì 'ān jiào lìng jí》。 16 shì jì shí，《 jiào huì fǎ dà quán》 wèn shì， 20 shì jì chū yòu xiū gǎi jiǎn biān wéi《 tiān zhù jiào huì fǎ diǎn》， 1983 nián， yòu bān bù liǎo gèng wéi jiǎn míng de xīn《 tiān zhù jiào huì fǎ diǎn》。 　　 tiān zhù jiào xìn fèng tiān zhù， bìng zūn mǎ lì yà wéi shèng mǔ、 jiǔ pǐn tiān shén zhī shàng、 shì rén de mǔ huáng、 rén lèi de zhù bǎo， hái zūn jìng shèng rén shèng nǚ。 jiào yì tǒng yī， jī běn jiào yì xìn tiáo yòu tiān zhù cún zài； tiān zhù yǒng héng、 wú xiàn、 quán zhī、 quán néng、 quán shàn， tā chuàng zào shì jiè hé rén lèi， bìng shǎng shàn fá 'è； shèng fù、 shèng zǐ、 shèng shén sān wèi yī tǐ、 dào chéng ròu shēn、 shèng zǐ shòu nán， fù huó shēng tiān， mò rì shěn pàn děng。 tiān zhù jiào rèn wéi jiào huì wéi jī dū suǒ chuàng， nǎi jī dū zhī shēn， rén zhǐ yòu tōng guò jiào huì cái néng huò dé zhěng jiù。 zǎo qī tiān zhù jiào zhù yào gēn jù yà lì shān dà pài shén xué jí 'ào gǔ sī dīng shén xué jiě shì jiào yì， 13 shì jì hòu， tuō mǎ sī · ā kuí nà de shén xué tǐ xì zhú bù chéng wéi guān fāng shén xué。 20 shì jì hòu， xīn tuō mǎ sī zhù yì、 chāo xìng tuō mǎ sī zhù yì yě bèi yòng lái lùn zhèng tiān zhù jiào de xìn yǎng hé jiào yì。 tiān zhù jiào bǎ yé sū de dàn shēng、 fù huó、 shèng shén jiàng lín、 shèng mǔ shēng tiān dìng wéi sì dà zhān lǐ， jì yú zhuān mén de jiào lì zhī shàng， měi féng zhè xiē jié rì yào jǔ xíng de dà xíng mí sǎ wéi zhù de yí shì。 yòu shè yòu shèng xǐ、 jiān zhèn、 shèng tǐ、 zhōng fù、 gào jiě、 shén pǐn、 hūn pèi qī jiàn shèng shì。 shèng xǐ、 jiān zhèn、 shèng tǐ shì rù mén shèng shì。 míng chēng hé zhōng wén fān yì Name and Chinese translations 　　“ tiān zhù jiào ” yī cí lái yuán yú xī là wén de "καθολικός"， yì sī wéi“ pǔ biàn de、 tōng yòng de”， yīn cǐ yě bèi fān yì wéi“ gōng jiào”。“ gōng jiào huì” de“ gōng” yuán wén qǐ yuán zì lā dīng yǔ de catholicus， yì sī shì“ pǔ biàn de”， fān yì zuò zhōng wén“ gōng” shì qǔ zì“ tiān xià wéi gōng” de“ gōng”， yīn wéi tiān zhù jiào tú rèn wéi zhǐ yòu tiān zhù jiào huì cái shì“ quán shì jiè de”、“ yī bān de”、“ dà zhòng de” jiào huì。 tā men xuǎn zé zhè gè míng zì， shì yóu yú tā men rèn wéi zuì chū de jiào huì shì kāi fàng gěi quán bù de rén， ér bù shì tè dìng de zhǒng zú、 jiē jí， huò zhě tè dìng zōng pài de。 　　“ gōng jiào huì” yī cí de chū xiàn zǎo yú xiàn zài de tiān zhù jiào huì， zài zōng tú xìn jīng：“ shén shèng de gōng jiào huì（ sanctamEcclesiamcatholicam）”， yǐ jí ní xī yà xìn jīng lǐ miàn yī jù：“ wǒ xìn wéi yī、 zhì shèng、 zhì gōng、 cóng zōng tú chuán xià lái de jiào huì（ Etunam,sanctam,cathólicametapostólicamEcclésiam）”。 　　“ gōng” de yuán wén yì sī suī rán píng cháng， dàn shì zài jī dū jiào de fā zhǎn shǐ shàng què yòu xǔ duō jiào pài yǔ jiào huì xiǎng yào yōng yòu zhè gè tóu xián， dào liǎo zuì hòu，“ gōng jiào huì” yī cí zài fǎ lǐ shàng yǐ jīng yóu luó mǎ tiān zhù jiào huì suǒ yōng yòu， zhè jiù rú tóng zhèng jiào huì de“ zhèng”， qí zì miàn yì sī suī yě píng cháng， dàn shì hòu lái jǐn yóu zhèng jiào huì suǒ yōng yòu。 jìn guǎn rú cǐ， réng yòu bù lì shǔ yú luó mǎ tiān zhù jiào huì de jiào huì zài míng chēng shàng shǐ yòng huò shì bǎo yòu“ gōng jiào huì”（ tiān zhù jiào huì）， bǐ rú gǔ gōng jiào huì、 kuān hóng gōng jiào huì。 　　“ tiān zhù” yī cí yuán zì《 shǐ jì • fēngshàn shū》 suǒ zài“ bā shén， yī yuē tiān zhù， cí tiān qí”。 wǒ guó gǔ rén chēng“ tiān” wéi lǎo tiān yé， zhè gè“ tiān” zhǐ 'àn zhèng yì shǎng shàn fá 'è de shàng shén（ rén gé shén）。 zhì míng mò tiān zhù jiào chuán jiào shì lái huá chuán jiào shí， wèile yǔ zhōng guó chuán tǒng zōng jiào suǒ xìn fèng de shén líng xiāng qū bié， gēn jù zhōng guó gǔ diǎn hé rú jiā“ zuì gāo mò ruò tiān， zuì zūn mò ruò zhù” zhī jù 'ér chēng zì jǐ suǒ xìn yǎng de shén wéi“ tiān zhù”， qǔ yì wéi“ tiān dì zhēn zhù， zhù shén zhù rén yì zhù wàn wù”， gù chēng zì jǐ suǒ xìn fèng de zōng jiào wéi tiān zhù jiào 。 　　 zài zhōng guó， jī dū zōng jiào de yī xiē zhōng wén fān yì míng chēng zào chéng liǎo duì tiān zhù jiào hé xīn jiào de wù jiě，“ jī dū jiào” fān yì zì yīng wén de“ Christianity”， zhǐ yī qiē xiāng xìn jiù zhù yé sū · jī dū de xìn yǎng， bāo kuò tiān zhù jiào 、 zhèng jiào hé xīn jiào děng； ér zài zhōng guó，“ jī dū jiào” zé yī bān shì zhǐ yīng wén de“ Protestantism”， gèng què qiē de fān yì shì“ xīn jiào”， shì 1517 nián yóu mǎ dīng · lù dé zōng jiào gǎi gé hòu xíng chéng de jī dū zōng jiào jiào pài。 wèile bì miǎn wù jiě hé hùn xiáo， běn cí tiáo bì miǎn shǐ yòng“ jī dū jiào” yī cí， ér shǐ yòng“ jī dū zōng jiào” biǎo shì yīng wén zhōng de“ Christianity”，“ xīn jiào” huò zhě“ jī dū xīn jiào” biǎo shì yīng wén zhōng de“ Protestantism”。 　　 gōng yuán 1517 nián， tiān zhù jiào ào sī dìng huì de mǎ dīng · lù dé shén fù“ lìng lì mén hù”， yóu luó mǎ tiān zhù jiào fēn lí chū qù。 tiān zhù jiào huì yī dù chēng zhī wéi“ kàng yì zōng”、“ kàng luó zōng”、“ shì fǎn jiào” děng， zhí dào 1962 nián － 1965 nián fàn dì gāng dì 'èr cì huì yì（ jiǎn chēng“ fàn 'èr”） hòu cái màn màn gǎi biàn zhè xiē chēng hū， nǎi chēng zhī wéi huì lí de xiōng dì jiào huì， jí shì jī dū xīn jiào huò xīn jiào， yě jiù shì zài zhōng wén zhōng suǒ chēng de“ jī dū jiào”。 　　 guó jì shàng chēng tiān zhù jiào wéi“ jī dū zōng jiào”， chēng xīn xīng de jiào huì wéi“ jī dū xīn jiào、 xīn jiào huò fú yīn jiào”， zhōng guó què chēng xīn xīng de jiào huì wéi“ jī dū jiào”， yǐ zhì wéi shù bù shǎo bù míng lì shǐ de zhōng guó de jī dū xīn jiào tú yǔ zhōng guó de jiào wài rén shì dū wù rèn wéi， tiān zhù jiào shì cóng jī dū jiào fēn liè chū qù： xiān yòu jī dū xīn jiào（ zhōng guó chēng de jī dū jiào）， hòu cái yòu tiān zhù jiào 。 shū bù zhī， tiān zhù jiào shì luó mǎ tiān zhù jiào ， yóu yé sū jī dū qīn zì chuàng lì de， nǎi jiàn jī yú duì yé sū jī dū de xìn yǎng shàng， tā de qián shēn shì yóu tài jiào， yīn cǐ， jì chéng yóu tài jiào de yī shén guān niàn hé jiù yuē shèng jīng。 ér zhōng guó suǒ chēng de jī dū jiào jí shì guó jì shàng suǒ chēng de jī dū xīn jiào， shì zài yé sū dàn shēng hòu dì 1517 nián cái yóu guó jì shàng suǒ chēng zhī wéi jī dū jiào de luó mǎ tiān zhù jiào fēn liè chū qù de jiào huì。 　　 gōng yuán 1517 nián qián suǒ chēng de jī dū jiào， bìng bù shì jī dū xīn jiào， ér shì luó mǎ tiān zhù jiào 。 yīn wéi mǎ dīng lù dé shén fù suǒ chuàng bàn de jī dū xīn jiào（ zhōng guó suǒ chēng de jī dū jiào） hái méi yòu dàn shēng。 gōng yuán 1517 nián hòu suǒ chēng de jī dū jiào， bìng bù shì tiān zhù jiào ， ér shì jī dū xīn jiào（ zhōng guó suǒ chēng de jī dū jiào）。 yīn wéi mǎ dīng lù dé shén fù suǒ chuàng bàn de jī dū xīn jiào yǐ dàn shēng liǎo。 fàn dì gāng dì 'èr cì huì yì suǒ chēng de jī dū zōng jiào， bìng bù shì zhuān zhǐ jī dū xīn jiào， ér shì zhǐ suǒ yòu xìn yǎng yé sū jī dū de jiào huì。 　　 wǒ men yìng zhù yì， dāng yuè lǎn fēi jiào huì rén shì zhù de、 fēi jiào huì chū bǎn de shū jí， huò shì yì zì guó wài jiào huì shū jí de shí hòu， yī dìng yào fēn qīng nián dài， bù yào bǎ jī dū xīn jiào（ zhōng guó chēng zhī wéi jī dū jiào） yǔ tiān zhù jiào hùn wéi yī tán liǎo。 dān yī shén chóng bài Worship a single god 　　 tiān zhù jiào xìn yǎng de duì xiàng shì shèng fù、 shèng zǐ、 shèng líng sān wèi yī tǐ de dān yī shén。 shèng fù、 shèng zǐ hé shèng líng shì shén de sān gè wèi gé， xiāng dāng yú sān gè bù tóng biǎo xiàn xíng shì。 ( tiān zhù jiào bù jǐn chóng bài shàng dì yé hé huá， hái chóng bài tā men de jiù shì zhù yé sū） 　　 dāng rén tòu guò rèn hé yī gè kě jiàn de xíng xiàng（ shèng rén、 tiān shǐ、 shèng mǔ） yǐ“ zūn zhòng de jìng yì” jìn xíng jìng lǐ shí， zhǐ zài jìng lǐ xíng xiàng suǒ miáo huì de rén wù， bìng bù shì yī zhǒng chóng bài（《 tiān zhù jiào jiào lǐ》 dì 2131-2132 ＃）。 dāng cháo bài（ tiān zhù） yé sū xiàng shí， bù shì chóng bài nà gè zhì pǐn， ér shì xiàng zhè gè xiàng suǒ dài biǎo de běn zhì： tiān zhù zhì yǐ wú xiàn chóng bài。 jiào huì duì shèng mǔ bù shì（ cháo） chóng bài， ér shì yǐ zǐ nǚ de xīn qíng jìng 'ài tā。 jiào huì cóng lái bù bài shèng mǔ， méi yòu bǎ shèng mǔ dàngchéng jiù 'ēn de běn shēn。 tā zhǐ kān jiē shòu zuì chóng gāo de jìng lǐ， zhǐ yòu tiān zhù cái pèi dé chóng bài。 suǒ yǐ， jiào huì bù shì bài shèng mǔ de jiào huì。 xiāng fǎn， zhè zhǒng jìng lǐ xíng wéi kě jī huó lǚ tú zhōng tiān zhù zǐ mín de xìn dé， gǎn xiè zhù de jiù shú 'ēn diǎn， bìng chōng mǎn dé jiù de xī wàng。 tiān zhù jiào jiào yì Catholic doctrine 　　1、“ sān wèi yī tǐ”。 tiān zhù jiào rèn wéi， shì jiè hé yǔ zhòu zhōng cún zài yī zhǒng chāo zì rán hé chāo shè huì de lì liàng， zhè zhǒng lì liàng jiù shì tiān zhù。 tā shì dú yī wú 'èr、 wú suǒ bù néng、 chuàng zào yòu xíng hé wú xíng wàn wù de shén。 yóu yú tā jù yòu sān gè wèi gé héng héng shèng fù、 shèng zǐ、 shèng líng， suǒ yǐ chēng tā wéi“ sān wèi yī tǐ” de tiān zhù。 yīn shèng fù zài tiān， chēng tā wéi tiān fù， bèi rèn wéi shì zhì gāo wú shàng， zhù zǎi yī qiē de lì liàng。 tā shì“ sān wèi yī tǐ” zhōng de dì yī wèi。 shèng zǐ wéi yé sū jī dū， shòu shèng fù de pài qiǎn jiàng lín rén jiān， yǐ zì jǐ zài shí zì jià shàng de liúxuèxīshēng zhěng jiù shì rén de kǔ nán。 tā shì“ sān wèi yī tǐ” zhōng de dì 'èr wèi。 shèng líng shì tiān zhù yǔ rén de zhōng jiè， qǐ dí rén de zhì huì hé xìn yǎng， shǐ rén qì 'è cóng shàn。 tā shì“ sān wèi yī tǐ” zhōng de dì sān wèi。 zhè sān gè wèi gé bù shì gè zì dú lì de sān gè， ér shì tóng yī běn tǐ， sān zhě zǔ chéng tiān zhù de tǒng yī zhěng tǐ。 　　2、 tiān zhù chuàng shì shuō。 tiān zhù jiào rèn wéi， yǔ zhòu wàn wù dōushì tiān zhù chuàng zào de， rén lèi dāng rán yě shì tiān zhù chuàng zào de。《 jiù yuē · chuàng shì jì》 jìzǎi： tiān zhù yòng 5 tiān shí jiān chuàng zào chū liǎo zì rán jiè wàn wù， dì 6 tiān zào rén， dì 7 tiān xiē xī。 tiān zhù chuàng shì shuō shì tiān zhù jiào de hé xīn。 zhèng shì yīn wéi tiān zhù chuàng zào yī qiē， tā cái bèi shuō chéng shì zhì gāo wú shàng、 quán néng quán zhī、 wú suǒ bù zài de wéi yī zhēn shén， shì yǔ zhòu de zuì gāo zhù zǎi。 　　3、 yuán zuì shuō。 tiān zhù jiào rèn wéi， rén de běn xìng shì yòu zuì de。 xuān yáng tiān zhù zào liǎo rén lèi de shǐ zǔ yà dāng hé xià wá， tā men bèi 'ān zhì zài yī diàn yuán， guò zhe wú yōu wú lǜ de shēng huó。 hòu lái xià wá zài mó guǐ de yǐn yòu xià， sǒng yǒng yà dāng tōu chī liǎo yī diàn yuán nèi néng zhī shàn 'è shù shàng de guǒ zǐ， jí jìn guǒ（ zhì huì guǒ）， yīn 'ér chù nù liǎo tiān zhù， bèi qū zhú chū lè yuán，“ xià fàng” dào dì shàng láo dòng。 yà dāng hé xià wá de zuì yī zhí chuán dào tā men suǒ yòu de hòu dài， chéng wéi rén lèi kǔ nán de gēn yuán， jí zhěng gè rén lèi de yuán shǐ zuì guò。 jí biàn shì gāng chū shì jí sǐ qù de yīng 'ér， suī wèi fàn rèn hé zuì， dàn yīn qí yòu yǔ shēng jù lái de yuán zuì， gù réng shì zuì rén。 　　4、 jiù shú shuō。 tiān zhù jiào rèn wéi， rén lèi jì rán yòu liǎo yuán zuì， yòu wú fǎ zì jiù， yú shì tiān zhù pài qiǎn qí dú shēng zǐ yé sū jiàng shì rén jiān， wéi rén lèi de zuì dài shòu sǐ wáng， liú chū xiān xuè， yǐ shú rén lèi de yuán zuì。 zhǐ yòu xiāng xìn hé yǐ kào yī gè jiù shì zhù yé sū wéi rén lèi shú zuì， rén cái néng qiú dé sǐ hòu yǒng shēng。 　　5、 tiān táng dì yù shuō。 tiān zhù jiào rèn wéi， rén shì jiān chōng mǎn liǎo zuì 'è， jiāng lái jī dū cóng tiān jiàng lín， shěn pàn dì shàng de huó rén hé sǐ rén， shàn rén jiāng jìn rù tiān guó huò yǒng shēng， è rén jiāng bèi pāo rù dì yù shòu yǒng zuì。 jiào huì bǎ tiān táng miáo huì chéng yī gè jí lè shì jiè。 tā shì“ huáng jīn pū dì、 bǎo shí gài wū”，“ yǎn kàn měi jǐng、 ěr tīng yīnyuè”，“ kǒu cháng měi wèi， měi yī gǎn guān dōunéng yòu xiāngchèn de fú lè”。 dì yù zé dào chù shì bù miè zhī huǒ， shé xiē biàn dì， kě pà dào liǎo jí diǎn。 cǐ wài， zài tiān táng hé dì yù zhī jiān， hái yòu liàn yù。 yòu yī dìng de zuì， dàn bù bì xià dì yù zhě， jiù bèi zàn shí fàng zài liàn yù lǐ shòu kǔ， děng suǒ yòu zuì guò liàn jìng， bǔ shú wán liǎo， fāng kě jìn rù tiān táng。 　　6、 rěn nài shùn cóng shuō。 tiān zhù jiào hào zhào rén men zuò dào rěn nài、 shùn cóng。《 xīn yuē · luó mǎ rén shū》 jiǎng， yào rén men shùn cóng zhǎng quán zhě， yīn wéi quán shì tiān zhù gěi de。 yīn cǐ， kàng jù zhǎng quán de jiù shì kàng jù tiān zhù de mìng lìng， kàng jù de bì zì qǔ xíng fá。 　　 zǒng zhī， tiān zhù jiào xiāng xìn tiān zhù sān wèi yī tǐ（ shèng fù、 shèng zǐ、 shèng shén）， yě jìng lǐ shèng mǔ mǎ lì yà。 xuān yáng shèng fù chuàng zào tiān dì wàn wù； shèng zǐ jiàng shēng chéng rén， zài shí zì jià shàng sǐ 'ér fù huó， zhěng jiù shì rén， dǎ pò tiān hé rén de jiè xiàn， chéng wéi tiān zhù yǔ rén de wéi yī zhōng bǎo； shèng líng lái zì shèng fù hé shèng zǐ， shì fù yú shēng mìng zhī shén。 xuān chēng jiào huì wéi yé sū jī dū suǒ chuàng lì， shì wéi yī、 zhì shèng zhì gōng、 cóng zōng tú chuán xià lái de jiào huì， yòu quán shè miǎn shì rén de zuì。 xuān chuán zhū shèng xiāng tōng gōng、 rén de ròu shēn kě fù huó hé yǒng shēng。 hái shuō shàn rén dé xiǎng yǒng fú、 è rén yào shòu yǒng kǔ děng。 tiān zhù jiào yǔ jī dū xīn jiào de qū bié hé bǐ jiào And comparing the difference between Catholicism and Protestantism 　　lì shǐ qǐ yuán 　　 tiān zhù jiào shì cóng yóu tài jiào tuō tāi 'ér lái de 　　 zài gōng yuán qián 1003 nián， dà wèi wáng lǐng dǎo yǐ sè liè 12 zhī pài zài yé lù sǎ lěng jiàn lì liǎo tǒng yī de běi yǐ - nán yóu lián bāng wáng guó。 tǒng yī de lián bāng wáng guó zhǐ jīng lì liǎo duǎn zàn de huī huáng hòu， hěn kuài jiù fēn liè hé mòluò liǎo。 qián 722 nián， běi yǐ bèi yà shù wáng sǎ 'ěr gòng suǒ xiāo miè。 zài qián 598 nián hé gōng yuán qián 587 nián， nán yóu tài fēn bié yòu 3023 míng gāo jiē céng de yóu tài rén、 800 duō zhōng jiē céng de yóu tài rén bèi fàng zhú yú bā bǐ lún。 qián 587 nián nán yóu tài bèi bā bǐ lún wáng ná bù gāo 'èr shì suǒ xiāo miè。 yǐ sè liè rén shì dài jū zhù de bā lè sī tǎn dì qū lún wéi xiān hòu xīng qǐ de bō sī dì guó， āi jí dì guó， xī là dì guó， luó mǎ dì guó de zhí mín dì。 luó mǎ dì guó zài yé sū shì shì hòu de zōng tú shí dài， jí shì gōng yuán 70 nián -72 nián de yóu tài zhàn zhēng， xiāo miè liǎo yǐ sè liè。 cóng cǐ， yǐ sè liè rén bèi fēn sàn dào shì jiè gè dì， zhí dào 1948 nián cái jiàn lì yǐ sè liè guó。 　　 yóu tài rén lì jīng cháng shí qī de dì guó de zhí mín shēng huó， rì rì yè yè dì qī dài tiān zhù xiàng tā men suǒ xǔ nuò de zhěng jiù zhě“ mò xī yà” lái jiù tā men tuō lí yā pò zhě de shǒu。 dà yuē zài gōng yuán qián 8 nián zhì 2 nián jiān， mò xī yà jiǎn xuǎn liǎo yóu tài shàonǚ -- mǎ lì yà zuò zì jǐ de mǔ qīn， dàn shēng zài yóu tài - bā lè sī tǎn de tǔ dì shàng： yé lù sǎ lěng nán duān de bó lì héng。 tā de mā mā yòng qiǎng bǎo guǒ zhe tā， bǎ tā fàng zài mǎ jiù（ yě chēng mǎ cáo） lǐ， yòu tiān shǐ zài huān chàng：“ tiān zhù shòu xiǎng guāng róng yú gāo tiān， zhù 'ài de rén zài shì xiǎng píng 'ān（ lù 'èr 1-20）。” tā zài jiē shòu xián shì men（ shì wài bāng rén） cháo bài yǐ hòu， tā de mǔ qīn dài zhe tā táo wǎng 'āi jí， bìng zhù zài nà lǐ， zhí dào pò hài tā de hēi luò dé wáng sǐ hòu， cái cóng 'āi jí huí lái（ mǎ 'èr 7-22）。 tā de míng zì jiào yé sū。 zài tā shí 'èr suì de shí hòu， céng zài dāng shí de zhèng zhì、 jīng jì、 zōng jiào、 wén huà zhōng xīn de shèng chéng yé lù sǎ lěng shèng diàn líng tīng jīng shī jiǎng jīng， bìng xiàng tā men xún wèn（ lù 'èr 39-46）。 tā zài jiā lǐ lē yà shěng de nà zā lē xiǎo zhèn zhōng yǐn jū zhǎngdà， zhí dào 30 suì zuǒ yòu（ lù sān 23） cái lí kāi cǐ dì， qián wǎng jiā lǐ lē yà xuān jiǎng tiān guó de xǐ xùn（ gǔ yī 14-15）。 yīn cǐ， tā bèi chēng wéi jiā lǐ lē yà rén yǔ nà zā lē rén（ mǎ 'èr 23）。 zhè gè nà zā lē rén yé sū zài yuē dàn hé lǐ， jiē shòu yuē hàn de xǐ lǐ（ gǔ yī 5） zhī hòu， kāi shǐ tā de fú yīn chuán yáng：“ shí qī yǐ mǎn， tiān guó lín jìn liǎo， nǐ men huǐ gǎi， xìn cóng fú yīn bā（ gǔ yī 14-15）。” tā běn shì yuán shǐ hé zhōng mò（ mò 'èr shí 'èr 13）， guò qù hé xiàn zài， shí jiān hé lì shǐ， guāng róng hé quán néng shǔ yú tā； dàn tā lái dào rén jiān， shǔ yú zì jǐ de lǐng yù， zì jǐ de zǐ mín què méi yòu jiē nà tā； tā shòu jìn shì rén de qí chǐ dà rǔ yǔ tòng kǔ zhī hòu， bèi dīng sǐ zài shí zì jià shàng， qí shí， dà yuē sān shí sān suì。 tā sǐ hòu dì sān tiān， yìng yàn liǎo zì jǐ suǒ shuō de huà： dì sān tiān bì yào cóng sǐ zhě zhōng fù huó qǐ lái（ gǔ shí liù 1-20）。 zhè xiē jiàn zhèng， tā suǒ zhào huàn de mén tú dū yī yī jì zài xīn zhōng， yī dài yī dài dì chuán xià lái， yǐ yòu 'èr qiān nián liǎo。 　　 yé sū sān shí suì lí kāi yǐn jū de nà zā lē lái dào yuē dàn hé， gōng kāi xuān jiǎng tiān zhù de guó yǔ tā de fú yīn， zhòng duō rén kāi shǐ jiē shòu tā de xuān jiǎng， bìng gēn suí tā， dù fú yīn shēng huó。 tā cóng zhōng jiǎn xuǎn liǎo shí 'èr rén zuò zōng tú。 tā cóng sǐ zhě zhōng fù huó zhī hòu， biàn zhù shèng（ àn lì） bó duō lù wéi jiào huì de pán shí：“ yuē nà de 'ér zǐ xī mǎn， nǐ yào jiào bó duō lù héng héng pán shí， zài zhè pán shí shàng wǒ yào jiàn lì wǒ de jiào huì， yīn jiān de shì lì jué bù néng shèng guò tā（ mǎ shí liù 13-19）”， míng què xuān bù jiàn lì jiào huì。 yǐ bó duō lù wéi yuán shǒu de zōng tú zài gòng róng mù yǎng xià， gēn suí zhù de rén jiàn jiàn xíng chéng liǎo yī gè kě jiàn de xiǎo tuán tǐ。 zhè gè xiǎo tuán tǐ jiù shì rì hòu fā zhǎn chéng wéi pǔ shì jiào huì de zhì yī、 zhì shèng、 zhì gōng、 cóng zōng tú chuán xià lái de luó mǎ tiān zhù jiào huì。 gōng yuán yī shì jì mò tiān zhù jiào chuán rù luó mǎ dì guó。 yóu yú jiào huì suǒ chàng dǎo de zì yóu、 píng děng yǔ bó 'ài jīng shén hé dāng shí luó mǎ dì guó tǒng zhì zhě de shēng huó gé gé bù rù， suǒ yǐ jiào huì chū qī shòu dào luó mǎ dì guó de duō cì pò hài， shǐ chēng“ shí dà jiào nán”， zhè gè shí qī yòu chēng“ jiào nán shí qī”。 gōng yuán 313 nián luó mǎ huáng dì jūn shì tǎn dīng zài yì dà lì mǐ lán bān bù shè lìng， chéng rèn tiān zhù jiào yǔ luó mǎ jiù jiào（ duō shén shù） yòu tóng děng dì wèi。 yīn cǐ， jiào huì zài dì guó huò dé zì yóu chuán bō， jiào huì shì yè qǔ dé liǎo péng bó de fā zhǎn。 gōng yuán 380 nián luó mǎ huáng dì dí 'ào duō xī yī shì zhèng shì chéng rèn tiān zhù jiào wéi luó mǎ dì guó de“ guó jiào”。 cóng nà shí qǐ， suī rán jiào huì zài shè huì shàng yòu liǎo yī dìng de tè quán， dàn shì jiào huì yǔ zhèng zhì hùn hé zài yī qǐ， yóu qí zài 'ōu zhōu zhōng shì jì zhèng jiào hé yī de shí dài， yóu yú rén wéi de yīn sù， wéi lì shǐ yí liú xià yī xiē fù miàn de yǐng xiǎng。 cóng zhèng miàn kàn， zài 'ōu zhōu gǔ lǎo wén huà yǔ mán zú gè zhǒng xīn shēng huó xí sú jiāo róng hù dòng zhōng， jī dū xìn yǎng yǐ tā qián yí mò huà de gōng néng màn màn dì zhùzhǎng yī gè xīn wén míng de dàn shēng， tiān zhù jiào huì chéng wéi 'ōu zhōu shè huì wén míng jìn chéng de yáo lán zhè shì yī gè yǒng yuǎn bù kě、 yě méi yòu rén néng fǒu rèn de lì shǐ shì shí。 nà shí， yóu yú jūn shì tǎn dīng huáng dì zài jūn shì tǎn dīng bǎo jiàn lì xīn dū， wú xíng zhōng， jiào huì de zhòng xīn biàn yóu luó mǎ yí dào jūn shì tǎn dīng bǎo。 cóng cǐ yǐ hòu， luó mǎ hé jūn shì tǎn dīng bǎo zhī jiān yǎn shēng liǎo xǔ duō dà dà xiǎo xiǎo、 shǔ yú zhèng zhì、 zōng jiào、 wén huà、 lǐ yí hé jiào yì fāng miàn de jiè dì hé mó cā， zhè xiē mó cā jīng guò qī bǎi duō nián de zhēténg， zhōng yú zài 1054 nián yǎn bào chū tiān zhù jiào huì dōng xī zhī jiān zuì hòu de jué liè。 dōng pài jiào huì yǐ jūn shì tǎn dīng bǎo wéi zhōng xīn zì chēng“ zhèng jiào” héng héng dōng zhèng jiào， zhù yào fēn bù zài dōng 'ōu gè guó； xī pài jiào huì yǐ luó mǎ wéi zhōng xīn zì chēng“ gōng jiào” héng héng luó mǎ gōng jiào。 　　 shí wǔ shì jì mò zhì shí liù shì jì shàng bàn yè， ōu zhōu gè dì shì fēng rì xià， shè huì liáng zhī yáo yáo yù zhuì， xǔ duō shén zhí rén yuán de xué shù pǐn dé xiū yǎng wú fǎ mǎn zú yào qiú yán gé de jiào yǒu de xū yào。 zài zhè gè shì dào rén xīn dī chén de shí dài， jiào huì yòu zhì zhī shì， céng duō cì hūyù zhào kāi dà gōng huì yì， jìn xíng zōng jiào yǔ shè huì gǎi gé。 1517 nián 10 yuè 31 rì， dé guó 'ào sī dìng huì shì mǎ dīng • lù dé shén fù zài wēi dēng bǎo gōng bù liǎo tā de jiǔ shí wǔ tiáo kòng sù zhuàng， pī píng jiào huì dāng jú yòu guān bù hé lǐ de lì lùn hé zuò fǎ。 yú shì diǎn rán liǎo shí liù shì jì zōng jiào gǎi gé de dǎo huǒ xiàn。 　　 guān yú luó mǎ tiān zhù jiào nèi bù yīn mǎ dīng • lù dé de zōng jiào gǎi gé 'ér dǎo zhì de fēn liè， yī bān rèn wéi shì jiào huì nèi bù hěn duō rén dòu zhí， làn yòng quán shì， zhì shǐ yī xiē rén kàn bù guàn jiào huì， yòu wú lì wǎn huí kuáng lán， zhōng yú shī wàng dì fàng qì liǎo tiān zhù jiào huì。 shì gé jiāng jìn wǔ bǎi nián， jīn tiān dà bù fēn de réndōu rèn wéi xī rì zōng jiào gǎi gé yùn dòng de zhēn zhèng yīn sù shì shǔ yú nèi zài jīng shén fāng miàn de， yě jiù shì shuō： dào liǎo zhōng gǔ shì jì jié shù zhī jì， rén men yī xīn kě wàng zhuī qiú fú yīn zhōng yé sū jī dū zhēn zhèng de miàn mù。 zhè shì jīng guò jǐ bǎi nián de tòng kǔ kǎo yàn zhī hòu， rén men bǐ jiào gōng píng、 kè guān de kàn fǎ。 jìn jǐ shí nián lái， xīn jiào tú hé tiān zhù jiào tú jīng duō fāng nǔ lì， lā jìn bǐ cǐ de jù lí。 dà jiādōu rèn wéi mǎ dīng • lù dé de xíng wéi shì chū yú zōng jiào kuáng rè rè chén。 jiào huì shì yóu rén zǔ chéng de tuán tǐ， rén de quē xiàn hé quē shī wǎng wǎng zào chéng jiào huì de bù xìng， zhè xiē bù xìng yòu shí shì nán yǐ mí bǔ hé fù yuán de。 zhè cì zōng jiào gǎi gé yùn dòng chǎn shēng liǎo jī dū jiào， dàn fēn liè hòu de gè jiào pài zài guó jì shàng réng tǒng chēng wéi jī dū jiào。 　　 jiào huì běn zhe yé sū jī dū de xùn dǎo fú chuán tiān xià， bǎ tiān zhù de 'ài tōng chuán gěi shì rén， nǔ lì shèng huà rén líng， fú lì shè huì， bǎo quán jī dū quán bù de bǎo xùn。 jiào huì cóng lái méi yòu gǎi biàn、 jiā tiān huò shān jiǎn tiān zhù qīn zì bān bù de shí jiè hé qīn dìng de qī jiàn shèng shì。 　　 jī dū xīn jiào shì zài 1517 nián cóng luó mǎ tiān zhù jiào fēn lí chū qù de jiào huì 　　16 shì jì chū yè， ōu zhōu de dà xiǎo guó jiā duō dá sì bǎi duō gè， qí zhèng zhì yì cháng fù zá， zōng jiào shēng huó yě xiāng dāng dī luò。 dāng shí， luó mǎ de shèng bó duō lù dà diàn xīng jiàn zhī zhōng， fèi yòng hào dà， yī shí bù néng chóu cuò。 jiào zōng liáng shí shì pài rén dào gè chù mù juān， duì yǒng yuè juān zèng zhě， bān cì ruò gān dà shè。 bān cì dà shè bìng fēi bù hé fǎ， dàn dān rèn quàn mù de rén， huò yòu guòfèn zhòng shì jīn qián zhī xián， yīn 'ér zhāo zhì xǔ duō rén de fǎn gǎn。 zài 1511 nián， dé guó tiān zhù jiào ào sī dìng xiū huì de mǎ dīng lù dé shén fù qián wǎng luó mǎ， mù dǔ jiào tíng de shēng huó shē chǐ， suì méng shēng gǎi gé jiào huì de jué xīn， bù guò， tā bìng méi yòu“ lìng qǐ lú zào” de qǐ tú。 shí yīn hòu lái de dà shè shì jiàn， zào chéng liǎo tā gǎi gé jiào huì de dǎo huǒ xiàn。 1517 nián 10 yuè 31 rì， tā zài dé guó wēi dīng bǎo jiào táng zhāng tiē 95 tiáo， fā biǎo liǎo zì jǐ de xìn yǎng zhù zhāng， zhǎn kāi liǎo hōng hōng liè liè de zōng jiào gǎi gé làng cháo。 bù xìng de shì， zhè zhǒng làng cháo yù yǎn yù liè， jìn 'ér shè jí jiào huì de jī běn xìn tiáo。 jiào zōng wú fǎ shuō fú tā， jiù zài 1520 nián 6 yuè 15 yuē bān bù zhào yù， xiàn tā zài 60 tiān nèi chè xiāo zhēng yì， fǒu zé， jiāng qí kāi chú jiào jí。 lù dé dāng zhòng jiāng zhào yù fén huǐ， yǐ biǎo shì fèn kǎi。 zài 1521 nián 1 yuè 3 yuē， jiào zōng bō duó liǎo tā de jiào jí。 cóng cǐ， xīn dàn shēng de jī dū xīn jiào cóng tiān zhù jiào fēn liè chū qù， zhí dào xiàn zài réng méi yòu dá dào gòng róng hé yī。 chéng yì Justification 　　 tiān zhù jiào zhù zhāng rén de chéng yì dé jiù， bù dàn kào xìn dé， ér qiě yě yào xíng shí zhè xìn dé， jí shì xìn dé yào jié chū shàn gōng。 jī dū xīn jiào gè jiào pài chú shèng gōng huì（ zài 1534 nián zhèng shì tuō lí luó mǎ）、 xìn yì zōng wài， qí tā gè pài dū zhù zhāng rén zhǐ kào xìn dé jiù kě chéng yì dé jiù， bìng bù xū yào shàn gōng； kě xǐ de shì， zài 1999 nián 10 yuè 31 rì， tiān zhù jiào yǔ xìn yì zōng zài dé guó 'ào sī bǎo zhèng shì qiān shǔ《 chéng yì jiào lǐ lián hé shēng míng》。 　　 tiān zhù jiào de chéng yì guān 　　 xìn yǎng shì wú cháng kuàng zèng， yīn xìn chéng yì。 　　 gōng yuán qián 1250 nián， shàng zhù yǎ wēi bǎ ruò sè jiā zú cóng wéi nú zhī dì héng héng 'āi jí lǐng chū lái， zài xī nǎi shān mài de hé lē bù shān yǔ tiān zhù dìng lì méng yuē héng héng xī nǎi méng yuē（ sī gāo bǎn shèng jīng P81-108）。 cǐ méng yuē shì shén rén zhī jiān hù lì de quán lì yǔ yì wù de méng yuē héng héng shuāng fāng xìng， shì tiān zhù zì wǒ qǐ shǐ shuài xiān de xíng dòng（ dé guó fāng jì huì shì fù hé dé shén fù zhù《 jiù yuē de bèi jǐng》 P325 è luó xīng diǎn yòu tiáo jiàn de xìn yǎng méng yuē）， yào qiú yǐ mín zuò chū huí yìng héng héng fú cóng tiān zhù de fǎ lǜ hé jǔ xíng zōng jiào chóng bài。 cóng kuàng yě shí qī（ shēn、 zhù qián 1250 nián - qián 1200 nián） jīng guò dìng jū shèng dì shí qī（ sū、 mín） dào nán běi de hé fēn yǔ liú wáng bā bǐ lún de chōng jūn qī（ sǎ shàng xià、 liè shàng xià） gòng 700 duō nián（ dào qián 561 nián zhǐ）， cǐ qí jiān fán zūn shǒu fǎ lǜ de， zé méng zhù fú； qì shǒu fǎ lǜ de， zé shòu chéng fá（ liè xià 'èr shí wǔ 27-30，《 jiù yuē de bèi jǐng》 P6）。 cǐ shí qī， yǐ mín què wù jiě liǎo cǐ yòu tiáo jiàn de xìn yǎng zhēn dì， qí cuò wù guān niàn zhōng rèn wéi huò qǔ tiān zhù de 'ài jiù shì chéng jiù suǒ huàn zhèng。 gèng yí hàn de shì zài zōng jiào gǎi gé shí dài， qiáng rén lù dé zuì zhōng hái shì pá dào lìng yī gè wú kě jiù wǎn de jí duān héng héng zhǐ“ xìn” zú gòu liǎo， ér jù jué yī qiē gōng xíng de jià zhí。 ruò yòu rén shuō zì jǐ yòu xìn dé， ér méi yòu xíng wèiyòu shénme yì chù ní？ nán dào zhè xìn dé néng jiù tā má（ yǎ 'èr 14）？ 　　 què shí， tiān zhù guó de jiù 'ēn bù shì lùn gōng xíng shǎng de， ér shì yǔ tiān zhù jiàn lì wèi jì guān xì。 dǎ pò lùn gōng xíng shǎng guān niàn zài fú yīn zhōng shì lǚjiànbùxiǎn de。 zhù， nǐ ruò yuàn yì jiù néng jié jìng wǒ， yé sū shēn shǒu fǔ mō tā shuō héng héng wǒ yuàn yì， nǐ jié jìng bā（ mǎ bā 1-3）； bǎi fū cháng de pú rén de kāng fù， jī dū duì bǎi fū cháng shuō héng héng zài yǐ sè liè wǒ cóng lái wèi yù jiàn guò yī gè rén yòu guò zhè yàng dà de xìn xīn（ mǎ bā 5-13）； nǐ kàn jiàn bā， nǐ de xìn dé jiù liǎo nǐ， zhè shì yé lǐ gē máng zhě fù míng 'ēn diǎn（ lù shí bā： 35-43）。 tè bié zài gù gōng bǐ yù zhōng， yé sū duì nà gè“ hóng yǎn bìng” shuō héng héng nán dào bù xǔ ná wǒ suǒ yòu de cái wù xíng wǒ suǒ yuàn yì de má（ mǎ 'èr shí 1-6）； zài dàng zǐ bǐ yù zhōng（ lù shí wǔ 11-32） hé lā yà lù fù huó zhōng（ ruò shí yī 17-44） héng héng zhù yé sū dǎ pò zì jǐ mín zú yīn shǒu fǎ 'ér dé shǎng bào de gù yòu guān niàn， jìn yī bù jiā qiáng liǎo yǔ zhù jiàn lì wèi jì guān xì。 xiǎn rán， gù gōng yǔ zhù rén zhī jiān de quán lì yǔ míng fèn jué duì bù néng tào zài tiān rén zhī jiān wèi jì guān xì shàng。 cóng shàng miàn xiǎo xiǎo piàn duàn kě zhī， bù lùn gōng xíng yì huò wú gōng xíng shǎng， dū yǔ 'ēn chǒng xìng bù xiāng wéi bèi， yī qiēdōu shì tiān zhù de 'ēn huì， wǒ men nà yī yàng bù shì lǐng shòu lái de（ gé qián sì 7）。 tiān zhù zài wǒ men nèi gōng zuò， shǐ wǒ men yuàn yì， shǐ wǒ men lì xíng， wéi chéng jiù tā de zhǐ yì（ fěi 'èr 13）。 wǒ men gāi míng bái， wú cháng 'ēn chǒng yǔ shǎng bào bù shì jiàn dōng xī héng héng wù zhì xìng， ér shì tiān zhù zhěng gè zì wǒ de jǐyǔ， rú cǐ bào chóu jué fēi píng rèn hé míng fèn kě yào qiú de shǎng bào， fǎn 'ér shì tiān zhù 'ēn cì， yǒng héng wú cháng de。 　　 mǎ dīng · lù dé duì wù huà 'ēn chǒng de fǎn dàn tuī chū wéi dú kào xìn chéng yì， wéi dú 'ēn chǒng， wéi dú shèng jīng de sān dà zhì shàng yuán zé。 tā de shén xué xìn niàn yǔ shèng jīng xiāng bèi。 yǐ zhì zài dé wén luó mǎ shū sān 28 zhōng“ chéng yì” zhī hòu jiā shàng alene wéi dú yī cí， kě zhī tā méi yòu zūn cóng shèng jīng， bù zūn zhòng shèng jīng quán wēi。 tā xuān chēng yì rén zhǐ kào xìn běn shēn biàn néng chéng yì，《 yǎ gè bó shū》 shì“ wú jià zhí de shū xìn”。 dàn shì， yǎ gè bó shū 'èr 24 míng què biǎo shì rén de chéng yì shì yóu yú xíng wéi， bù jǐn shì yóu yú xìn dé。 qiáng rén mǎ dīng • lù dé zhù zhāng chéng yì zhǐ kào xìn dé， bù kào shèng shì hé gè rén nǔ lì。 tā zài jiào táng jìng rán gǔ chuī zhǐ kào xìn xīn， gèng shèn zài jiǎng dào tái shàng xuān chēng héng héng wǒ kě zài yī tiān nèi fàn zuì jiān yín 100 cì 'ér bù yǐng xiǎng wǒ zài shàng dì qián de chéng yì（ shǐ kǎo tè yǔ jīn bǎi lì fū fù zhù《 tián mì de jiā héng héng luó mǎ》 P7）。 què shí， tiān zhù jiào yǔ xīn jiào dū tóng yì jiù shú shì lái zì 'ēn chǒng（ fú 'èr 8-10）， dàn shèng jīng méi yòu fǒu dìng xíng wéi de jià zhí（ luó 'èr 6， mǎ 'èr shí wǔ 40）。 lù dé jiào yì héng héng chéng yì wéi xìn， fǒu dìng liǎo shèng shì de shì xiào xìng， jù jué chéng rèn shèng shì de shì xiào xìng。 　　 jī dū xīn jiào de chéng yì guān： yīn xìn chēng yì 　　 yīn xìn chēng yì shì xīn jiào jiù fǎ lùn de hé xīn， zhù zhāng dé jiù shì“ běn hū 'ēn yě yīn zhe xìn”。 gēn jù jī dū zōng jiào jiào yì， rén yīn yòu yuán zuì hé běn zuì， bù néng zì jiù， zài shàng dì miàn qián bù néng chēng yì。 wéi yī de jiù fǎ shì jiè shàng dì zhī zǐ jī dū jiāng jiù 'ēn cì gěi shì rén。 yīn cǐ， zhěng jiù de gēn yuán lái zì shàng dì de 'ēn diǎn。 zhè shì jī dū zōng jiào gè pài gòng tóng de xìn yǎng。 zhì yú rú hé shǐ zuì rén huò dé zhè zhǒng 'ēn diǎn， shōu dào dé jiù de xiào guǒ， zài xīn jiào kàn lái， zhè shì bǎ shèng shì zuò wéi shàng dì hé rén zhī jiān de yī zhǒng“ jiāo yì”。 zài jī dū xīn jiào kàn lái， tiān zhù jiào guī dìng xìn tú bì xū 'àn jiào huì de yào qiú lǚ xíng mǒu xiē gōng kè huò shàn xíng， rú zuò mí sǎ、 fèng xiàn、 huǐ guò、 bǔ shú děng , biǎo shì zì zé huò bǔ cháng， cái néng dé dào shàng dì de 'ēn diǎn。 jiào huì shén zhí rén yuán（ shén fù、 zhù jiào hé jiào huáng） chéng wéi lǒng duàn jiù 'ēn de dài lǐ rén。 xīn jiào rèn wéi zhè bù jǐn wéi bèi《 shèng jīng》 de jiào xùn， ér qiě dài lái xǔ duō bì duān， gēn jù《 xīn yuē》 de《 luó mǎ rén shū》 hé《 jiā lā tài shū》 de jiào xùn， rèn wéi zūn shǒu lǜ fǎ hé jiè mìng bù néng shǐ rén chēng yì。 dé jiù de zhēn dì zài yú xiāng xìn hé jiē shòu yé sū jī dū wéi zhù， píng jiè xìn xīn， tōng guò shèng líng de gōng zuò， shǐ xìn tú hé jī dū chéng wéi yī tǐ。 yóu yú zhè zhǒng shén mì de jié hé， jī dū de jiù shú jiù zài xìn tú shēn shàng shēng xiào， shǐ xìn zhě“ hái shì zuò wéi zuì rén de shí hòu， zài shàng dì miàn qián dé jí bèi chēng wéi yì”。 xīn jiào rèn wéi xíng shàn shì yīnggāi de， dàn zhè shì chóngshēng dé jiù de biǎo xiàn， ér bù shì yī zhǒng gōng dé， qí běn shēn méi yòu shǐ rén dé jiù de xiào néng。 tiān zhù guān Days subjective 　　 tiān zhù jiào de tiān zhù guān 　　 tiān zhù jiào shì xìn yǎng yǐ sè liè suǒ qī dài de mò xī yà、 wéi yī de jiù zhù yé sū jī dū， yǐ cháo bài tā shì zhù jī dū wéi xìn yǎng hé xīn。 tōng guò zhè xìn yǎng de rèn shí， zài jī dū nèi， jiē shòu shèng shén de xǐ lǐ， cháo bài tiān zhù shèng fù， chéng wéi fù de zǐ nǚ。 zhè jiù shì sān wèi yī tǐ de tiān zhù guān。 　　 xìn yǎng， shǒu xiān bù shì duì mǒu xiē tè dìng jiào yì de rèn shí， ér shì tiān zhù shèng fù de zì wǒ zhǎn shì、 gè rén yǔ tiān zhù de xiāng yù hé duì tā de guī yǐ。 xìn yǎng bù shì zhī shí de chú xíng de、 bù fēn shì de、 huò zhě mó hú de xíng tài， ér shì chún zhèng de zhī shí。 xìn yǎng bù shì jiē shòu yī tào guān yú tiān zhù de lǐ niàn huò jiào yì， ér shì yī zhǒng dào dé fǎn yìng， jué duì xìn kào tā de nuò yán、 jiān shǒu tā de yán yǔ、 qī wàng tā de bāng zhù、 xiāng xìn jiàng shēng chéng rén de zhēn mìng tiān zǐ héng héng yé sū jī dū shēn shàng de tiān zhù dà néng。 　　 xìn yǎng shì duì tiān zhù guī yǐ de hū zhào， ér zuì chè dǐ de guī yǐ jiù shì wán quán dì zhuànxiàng shàng zhù hé tā de guó。 cǐ xìn yǎng jiù shì jiē shòu tiān guó jiàng lín de fú yīn， yóu yé sū běn rén xuān rèn de。 tā réng rán bù shì yào duì mǒu xiē jiào yì rèn tóng de jiào tiáo shì xìn yǎng， ér shì duì tiān zhù shèng yán héng héng yé sū de wán quán xìn kào， jiē shòu tā de zhào huàn， zuò yī gè zhōng shēng bù huǐ de zhuī suí tā de jué zé， jiē shòu xǐ lǐ， jìn rù shēng mìng de mén， hé jī dū tóng sǐ、 tóng shēng， huò xiǎng tā jiù 'ēn de xǔ nuò， bìng zài rén jiān jiàn xíng tiān guó， bǎ jī dū de 'ài huó chū lái。 　　 jī dū xīn jiào de tiān zhù guān 　　 jī dū xīn jiào yě shì xìn yǎng yǐ sè liè suǒ qī dài de mò xī yà、 wéi yī de jiù zhù yé sū jī dū， yǐ cháo bài tā shì zhù jī dū wéi xìn yǎng hé xīn。 chú liǎo wéi yī shén pài、 yé hé huá jiàn zhèng rén pài、 pǔ jiù pài、 yī wèi lùn pài、 wán quán bù xìn yī gè tiān zhù yòu sān wèi， jí shì shèng fù、 shèng zǐ、 shèng líng， zhǐ xiāng xìn yòu yī gè tiān zhù wài， qí tā jī dū xīn jiào de gè jiào pài jī běn yǔ luó mǎ tiān zhù jiào huì yī zhì， jué duì jiān xìn yī gè tiān zhù yòu sān wèi， jí shì shèng fù、 shèng zǐ hé shèng shén（ líng）， zhǐ xiāng xìn yòu yī gè tiān zhù。 shèng shì Sacrament 　　 tiān zhù jiào de shèng shì guān 　　 tiān zhù jiào zūn zhòng shèng jīng， zhōng shí lǚ xíng yǔ bǎo quán yé sū jī dū de bǎo xùn， cóng lái méi yòu gǎi biàn、 jiā tiān huò shān jiǎn yé sū qīn zì jiàn lì de qī jiàn shèng shì。 　　 shèng shì shì cóng yé sū shí zì jià de kǔ nán， nà wú qióng de gōng láo 'ér dé dào tā de jià zhí。 tā shì yóu yé sū jī dū suǒ jiàn lì， yòu jīng jiào huì què dìng liǎo de qī gè shén shèng biāo jì， yóu jiào huì yòng zuò jiù shú wǒ men de tú jìng。 yé sū yuàn yì yòng zhè zhǒng wài zài de dòng zuò lái biǎo shì bù kě jiàn de 'ēn chǒng de tōng chuán， zhè zhǒng tōng chuán jiù shì shèng shì。 shèng shì gòng yòu qī jiàn， chēng wéi qī jiàn shèng shì（ Sacraments）： shèng xǐ、 jiān zhèn、 gǎn 'ēn（ shèng tǐ）、 chàn huǐ（ gào jiě）、 bìng rén fù yóu， shèng zhì、 hūn yīn。 　　 jī dū xīn jiào de shèng shì guān 　　 jī dū xīn jiào yī bān zhǐ chéng rèn liǎng zhǒng shèng shì， jí shèng cān lǐ hé shèng xǐ lǐ， rèn wéi shì shèng jīng míng què jìzǎi yóu jī dū qīn zì shè lì de lǐ yí。 　　 chú shèng gōng huì wài， jī dū xīn jiào qí tā jiào pài jǐn jǐn bǎo liú yé sū qīn zì jiàn lì de qī jiàn shèng shì zhōng de shèng xǐ shèng shì。 duì yú yé sū jiàn lì de shèng tǐ shèng shì， jī dū xīn jiào jǐn chēng zhī wéi shèng cān， zhǐ shì jì niàn yé sū zài wǎn cān tīng chéng shèng tǐ shèng xuè shí suǒ jǔ xíng de lǐ yí， dàn bìng bù xiāng xìn bǐng jiǔ zài bèi zhù shèng hòu lì jí biàn chéng yé sū jī dū de zhēn shí xuè ròu。 duì yú jiān zhèn、 gào jiě、 bìng rén fù yóu（ zhōng fù）、 shèng zhì、 hūn pèi wǔ jiàn shèng shìdōu shān chú liǎo。 zài hūn yīn fāng miàn， tiān zhù jiào shì shì dài dài jǐn shǒu bù yú： yòu xiào hūn yīn bù kě chāi sàn（ lí hūn）； jī dū xīn jiào gè jiào pài yǔn zhǔn lí hūn。 　　 xīn jiào qiáng diào xìn tú rén réndōu kě wéi jì sī。 rèn wéi jì rán zhǐ píng xìn xīn jí kě dé jiù， nà me xìn tú rén rén jūn kě wéi jì sī， wú xū shén zhí rén yuán zuò wéi shén rén zhī jiān de zhōng jiè。 cǐ wài , xìn tú hái kě yǐ hù xiāng dài dǎo , měi gè xìn tú dōuyòu zài zōng jiào shēng huó zhōng bǐ cǐ zhào gù xiāng zhù de quán lì hé yì wù， dōuyòu chuán bō fú yīn de tiān zé。 zhè jiù chōng dàn shèn zhì qǔ xiāo liǎo shén zhí rén yuán yǔ yī bān xìn tú zhī jiān de chā bié。 suī rán xīn jiào de duō shù zōng pài réng rán bǎo liú jiào wù zhuān zhí rén yuán（ mù shī děng） de zhí chēng hé fēng lì yí shì , dàn zhè zhù yào shì zhí wù shàng de biāo zhì , bù yì wèi zhe jù yòu bān cì 'ēn diǎn de tè quán。 míng chēng yóu lái yǔ lì shǐ Name Origin and History 　　luó mǎ tiān zhù jiào huì 　　 wǔ shì jì gǔ luó mǎ dōng、 xī fēn liè yǐ hòu， dōng luó mǎ dì guó fèng jūn shì tǎn dīng bǎo mù shǒu wéi zhèng zōng， bìng yǎn biàn chéng rì hòu de dōng zhèng jiào； ér bǎo liú zài yuán shǒu dū luó mǎ de jiào tíng， zé chéng wéi liǎo fēn liè hòu xī luó mǎ dì guó de zhèng zōng， shì wéi“ luó mǎ tiān zhù jiào huì” zhè míng chēng de yuán yóu。 　　 luó mǎ tiān zhù jiào shì yuán zì yé sū jī dū de zhèng zōng。 tā men de lùn jù lái zì mǎ dòu fú yīn dì shí liù zhāng 18 jié， yé sū duì shèng bó duō lù（ jī dū xīn jiào fān yì wéi bǐ dé） shuō de zhè jù huà：“ nǐ shì bó duō lù（ pán shí）， wǒ yào jiāng wǒ de jiào huì jiàn lì zài zhè pán shí shàng。”； bó duō lù yú mǎ dòu fú yīn de míng zì， zài bā lè sī tǎn de yà lā měi yǔ， shì zuò“ kè fǎ”（ Cepha）， jī dū xīn jiào fān yì wéi jī fǎ， zài yà lā měi yǔ zhèng shì“ pán shí” zhī yì， yīn 'ér tā men xiāng xìn shèng bó duō lù shì luó mǎ dì yī wèi zhù jiào， yī zhí chéng xí zhì xiàn zài。 ér bó duō lù de jì chéng zhě men， jiù shì bèi chēng wéi jiào zōng de rén， shì quán qiú tiān zhù jiào de zuì gāo lǐng xiù。 　　 luó mǎ tiān zhù jiào huì de tǒng zhì fàn wéi céng jīng bèi chēng wéi jiào zōng guó， zhí dào xiàn zài， jiào zōng réng rán shì fàn dì gāng de yuán shǒu。 　　 qí tā de tiān zhù jiào huì 　　 chú liǎo luó mǎ tiān zhù jiào huì wài， zài dōng 'ōu yòu dōng yí tiān zhù jiào huì（ liú xíng yú wū kè lán、 bái 'é luó sī， zài sū lián shí dài céng bèi pò bìng rù dōng zhèng jiào huì）， zài lí bā nèn yòu mǎ lóng pài tiān zhù jiào huì， zài 'āi jí yòu CopticCatholicChurch。 tā men yǔ qí tā jiào huì bù tóng， chéng rèn jiào zōng de dì wèi， yǔ tiān zhù jiào yòu gòng róng de guān xì。 　　 jiào yì jiào guī 　　 tiān zhù jiào de jiào yì， dōukě yǐ zài tiān zhù jiào jiào tíng guān fāng de CatechismofCatholicChurch zhǎo dào。 　　 tiān zhù jiào de xìn yǎng shēng huó de hé xīn shì qī xiàng shèng shì， jí shèng xǐ shèng shì、 jiān zhèn shèng shì、 shèng shì、 shèng tǐ shèng shì、 hūn pèi shèng shì、 shèng zhì shèng shì、 bìng rén fù yóu shèng shì（ jī dū xīn jiào zé jǐn bǎo liú xǐ lǐ hé shèng tǐ shèng xuè zuò wéi zhèng shì de shèng lǐ）。 zài zhè qí zhōng， mí sǎ（ shèng tǐ shèng shì wéi qí zhù tí） shì zuì zhòng yào de。 　　 rì cháng shēng huó zhōng， sòng jīng yě shì tiān zhù jiào xìn tú jīng cháng jìn xíng de huó dòng。 zhè xiē jīng wén dà dū shì yī xiē jīng guò biān pái hǎo de zhòng yào jīng wén de lián dǎo， lì rú《 tiān zhù jīng》、《 zōng tú xìn jīng》 hé《 méi guī jīng》。 　　 tiān zhù jiào de jié rì hěn duō， zài jī dū zōng jiào sān dà pài bié shǎo yú dōng zhèng jiào 'ér duō yú jī dū xīn jiào。 qí zhōng bǐ jiào zhòng yào de yòu shèng dàn jié、 fù huó jié、 shèng shén jiàng lín jié、 shèng mǔ shēng tiān jié、 shèng tǐ shèng xuè jié děng。 tiān zhù jiào de shèng jīng yǔ shèng chuán guān Catholic Bible and Holy Tradition concept 　　 tiān zhù jiào qiáng diào lái zì shèng jīng hé shèng chuán， bìng chēng zhī wéi xìn dé bǎo kù， shì shì dài dài zhōng chéng dì bǎo guǎn 　　 dì mào dé hòu shū dì sān zhāng dì 16-17 jié： fán shòu tiān zhù mò gǎn suǒ xiě de shèng jīng wéi jiào xùn、 dū zé、 wéi jiáo zhèng， jiào dǎo rén xué zhèng yì dōushì yòu yì de， hǎo shǐ tiān zhù de rén chéng quán， shì yú xíng gè zhǒng shàn gōng。 　　 dé sǎ luò ní rén hòu shū dì 'èr zhāng 15 jié： nǐ men yào zhàn wěn， jiān chí nǐ men huò yóu wǒ men de yán lùn， huò yóu wǒ men de shū xìn suǒ xué dé de chuán shòu。 　　 mǎ dòu fú yīn dì shí wǔ zhāng： yé sū qiǎn zé de bù shì suǒ yòu de chuán tǒng 'ér shì fǔ bài de chuán tǒng。 cóng shàng miàn shèng jīng kě zhī héng héng gēn běn méi yòu rú tóng mǎ dīng • lù dé suǒ zhù zhāng wéi dú shèng jīng， zài dì hòu sān 16-17 míng què zhǐ chū“ fán shèng jīng” ér bù shì“ wéi dú” shèng jīng shǐ yòu yì de。 zài dé hòu 'èr 15 míng què zhǐ chū wǒ men jiān chí xiāng xìn shèng jīng de jiào dǎo， què méi yòu jiào dǎo wǒ men wéi yī de quán wēi shì shèng jīng。 zài cǐ shèng jīng gào sù wǒ men hái yòu“ chuán tǒng”“ xùn dǎo”。 suǒ yǐ wéi dú shèng jīng zhù yào shì zōng jiào gǎi gé zhě de lì shǐ xìng gào bái， qí yòng yǐ duì zhào jiào huì de shēng míng héng héng chú shèng jīng wài、 hái yòu chuán chéng hé jiào huì xùn dǎo。 dì qián 'èr 15 bǎo lù gào sù wǒ men： jiào huì shì zhēn lǐ de zhù shí hé jī chǔ。 zài cǐ kě yǐ duàn dìng shèng jīng suǒ zhī chí de shì jiào huì yuán zé héng héng wéi kào shèng yán 'ér fēi xīn jiào wéi dú shèng jīng。 shèng jīng méi yòu gào sù wǒ men héng héng tiān zhù shèng yán jǐn jǐn cún zài yú shèng jīng zhōng， qí shí kě zài jiào huì xǔ duō dì fāng zhǎo dào tiān zhù zhì gāo wú shàng de shèng yán（ dé hòu 'èr 15， sān 6 héng héng jiào huì chuán chéng； bó qián yī 25， bó hòu yī 20-21， mǎ shí bā 17 héng héng jiào huì de xuān jiǎng yǔ xùn dǎo。） 　　《 shèng jīng》 shì yī běn bù huì cuò wù de shū 　　 tiān zhù bù néng fàn rèn hé cuò wù， ér shòu tiān zhù mò gǎn de zuò zhě suǒ xiǎng yào biǎo dá de nèi róng， yě shì méi yòu cuò wù。 rén zài tiān zhù de qǐ dí xià， bǎ tiān zhù suǒ qǐ shì de yī qiē xiě xià lái。 　　 què shí， rén hé tiān zhù shì shèng jīng de zuò zhě。 yīn wéi zuò zhě bèi tiān zhù suǒ jiǎn xuǎn， dé dào tiān zhù mò gǎn 'ér zhuàn xiě shèng jīng， bìng tōng guò tā men de xīn líng yǔ nǎo hǎi， àn dāng shí de lì shǐ huán jìng（ bù tóng de shí dài、 bù tóng de dì diǎn、 bù tóng de huán jìng） hé wén huà bèi jǐng、 zōng jiào xí sú， xiě xià yòu guān dé jiù de zhēn lǐ。 　　 bó duō lù hòu shū yī 20-21：“ nǐ men yìng zhī dào jīng shàng de yī qiē yù yán， jué bù yìng suí sī rén de jiě shì yīn wéi yù yán cóng lái bù shì yóu rén de yì yuàn 'ér fā de， ér shì yóu tiān zhù suǒ pài qiǎn de shèng rén， zài shèng shén tuī dòng zhī xià shuō chū lái de。” 　　 dì mào dé hòu shū sān 14-16：“ nǐ yào jiān chí nǐ suǒ xué hé suǒ xìn de shì …… . fán shòu tiān zhù mò gǎn suǒ xiě de shèng jīng wéi jiào xùn , wéi dū zé…… jiào dǎo rén…… dōushì yòu yì de。” 　　 duì yú《 shèng jīng》 de mò gǎn xìng， bìng bù shì suǒ yòu de zōng jiào dū jiān chí qí mò gǎn xìng shì zhēn shí de。 sān gè xìn yǎng wéi yī shén de zōng jiào： jī dū zōng jiào zhōng de jī dū xīn jiào hé yóu tài jiào jǐn jǐn jiān chí sān shí jiǔ běn TaNaCH shū cái shì shòu shén de mò gǎn， què bù chéng rèn lìng wài qī běn yòng xī là wén zì xiě de《 jiù yuē》 dé dào shén de mò gǎn； jī dū zōng jiào zhōng de tiān zhù jiào hé dōng zhèng jiào dū chéng rèn《 jiù yuē》 sì shí liù běn shū shòu shén de qǐ shì mò gǎn； duì yú《 xīn yuē》 èr shí qī běn shū， wú lùn shì jī dū xīn jiào、 tiān zhù jiào 、 dōng zhèng jiào dū yī zhì chéng rèn tā shòu shén de mò qǐ； huí jiào tú què jiān chí《 kě lán jīng》 shì 'ā lā zhēn zhù suǒ mò gǎn de。 　　《 shèng jīng》 fēn wéi《 jiù yuē》 hé《 xīn yuē》 liǎng dà bù fēn， gòng 73 juàn：《 jiù yuē》 yòu 46 juàn（ tuǒ lā、 xiān zhī shū、 shèng juàn），《 xīn yuē》 yòu 27 juàn 　　《 jiù yuē》 zhōng yòu 39 juàn shì yòng xī shǎn zú de xī bó lái wén hé yǔ xī bó lái wén yòu guān de xī shǎn zú yǔ yán 'ā lā měi wén xiě de， lìng yòu 7 juàn shì yòng xī là wén xiě de。 zhè 7 juàn（ bā， duō， yǒu， jiā shàng， jiā xià， dé， zhì） shì： gōng yuán qián yuē 200 nián xiě chéng de《 bā lù kè shū》， gōng yuán qián sān shì jì xiě chéng de《 duō bǐ yà chuán》， gōng yuán qián 'èr shì jì mò xiě chéng de《 yǒu dì dé chuán》， gōng yuán qián yuē 100 nián xiě chéng de《 mǎ jiā bó shū shàng》， gōng yuán qián 124 nián xiě chéng de《 mǎ jiā bó shū xià》， gōng yuán qián 120 nián xiě chéng de《 dé xùn piān》， gōng yuán qián 50 nián xiě chéng de《 zhì huì piān》。 　　《 xīn yuē》 zhōng chú liǎo mǎ 'ěr gǔ wǔ 41：“ tǎ lǐ tǎ， gǔ mù！” gé lín duō rén qián shū shí liù 22：“ wú zhù， lái bà！” mò shì lù 'èr shí 'èr 20：“ zhù yé sū， nǐ lái bà！” shì 'ā lā měi yǔ zhī wài， qí tā de xīn yuē bù fēn dōushì yòng yǐ hòu tōng xíng de xī là wén xiě de。 　　 jiào huì xùn dǎo xià jiě jīng 　　 shèng jīng shì tiān zhù de shèng yán。 tiān zhù jiào zài jiě shì shèng jīng shàng fēi cháng jǐn shèn， zǒng rèn wéi gè rén bù néng zhù guān dì zì yóu jiě shì。 zhèng yīn wéi shèng jīng yòu qí kè guān de zhèng què zhēn yì， jiù yīngyǒu zūn shǒu de kè guān biāo zhǔn， yǐ fáng shèng jīng yuán yì biàn zhì。 jī dū xīn jiào de shèng jīng yǔ shèng chuán guān Protestant view of the Bible and the Holy Tradition 　　wéi dú shèng jīng 　　 jī dū xīn jiào gè pài qiáng diào wéi yī gēn yuán jiù shì lái zì shèng jīng， duì tiān zhù jiào suǒ qiáng diào de shèng chuán jù jué bù nà。 　　 wéi xiāng xìn shèng jīng， zhǐ píng jù shèng jīng lùn jù， zhǐ yòu jìzǎi zài shèng jīng lǐ， cái yòu xiào lì。 yī qiē bù fú hé shèng jīng de lǐ yóu， dū jù jué chéng rèn shèng shì de shì xiào xìng， zhè jiù shì wéi dú shèng jīng。 　　 rèn tóng tiān zhù jiào shèng jīng guān， dàn bù chéng rèn jiù yuē zhōng shǔ yú qī juàn xī là yuán wén de bā lù kè shū、 duō bǐ yà shū、 yǒu dì dé shū、 zhì huì shū、 dé xùn shū、 mǎ jiā bó shū shàng jí mǎ jiā bó shū xià wéi tiān zhù suǒ mò qǐ de shèng jīng 　　《 shèng jīng》 fēn wéi《 jiù yuē》 hé《 xīn yuē》 liǎng dà bù fēn， gòng 66 juàn：《 jiù yuē》 yòu 39 juàn，《 xīn yuē》 yòu 27 juàn 　　 zì yóu jiě jīng 　　 jī dū xīn jiào gè pài duì shèng jīng de jiě shì hé yòng fǎ bù jìn yī zhì。 rú jī yào pài qiáng diào shèng jīng de měi jù měi zì dū chū zì shàng dì de líng gǎn， jué wú 'é wù， qí tā yī xiē pài bié de shén xué jiā què rèn wéi shèng jīng shì shàng dì qǐ shì de jì lù， tā fǎn yìng liǎo shèng jīng gè juàn de zuò zhě zài bù tóng shí dài duì shàng dì qǐ shì de gǎn shòu hé lǐ jiě。 kě yǐ yìng yòng wén zì kǎo jù hé lì shǐ kǎo zhèng de fāng fǎ yán jiū hé jiě shì shèng jīng， yǐ fā xiàn qí zhōng yùn cáng de zhēn lǐ。 zǒng zhī， gè jiào pài zhù zhāng měi gè xìn tú dōukě zì yóu jiě shì shèng jīng， àn zhe zì jǐ de jiě shì qù liǎo jiě shèng jīng。 yīn wéi měi gè xìn tú dōukě yǐ jiè shèng líng de yǐn dǎo zhí jiē cóng shèng jīng lǐng wù shàng dì de qǐ shì hé zhēn lǐ。 yīn cǐ， zhì shǐ jī dū xīn jiào nèi bù fēn liè chéng xǔ duō bù tóng de jiào pài， gè xíng qí shì。 chóng bài qí dǎo Worship Prayer 　　 tiān zhù jiào de chóng bài： lǐ yí shēng huó de zhōng xīn shì mí sǎ shèng jì 　　 tiān zhù jiào zhù zhòng lǐ yí shēng huó， yuè dú、 mò xiǎng、 fēn xiǎng、 jiàn zhèng shēng huó shèng jīng， cháng nián shī xíng shèng shì， tiān tiān wéi tiān zhù zǐ mín fèng xiàn shèng jì， zhěng jiù rén líng， lǐng shòu zhù de tǐ， gōng jìng yé sū shèng xīn hé shèng mǔ wú diàn shèng xīn， zhuī dào xiān rén…… 　　 jī dū xīn jiào de chóng bài： jiě shì shèng jīng， xuān chuán jiào yì、 chàng zàn měi shī 　　 xīn jiào hěn zhòng shì chóng bài yí shì de gǎi gé。 shǒu xiān shì jiāng mí sǎ gǎi wéi shǐ yòng mín zú yǔ yán de shèng cān lǐ wén， bìng zhú jiàn yǐ jiào wéi líng huó de xíng shì， yǐn yòng《 shī piān》、 jīng kè、 dǎo wén děng， yóu xìn tú cān jiā sòng chàng。 yòu xiē zōng pài hái biān chéng zhuān shū， gōng gōng kāi chóng bài zhī yòng， rú shèng gōng huì de《 gōng dǎo shū》， guī zhèng zōng de《 dǎo gào shì》 děng。 xīn jiào zài chóng bài zhōng hěn zhòng shì jiǎng dào de zuò yòng， qí nèi róng wéi jiě shì shèng jīng， xuān chuán jiào yì， yǐ jiān dìng tīng zhòng de xìn yǎng hé yòu fā zōng jiào rè chén； yòu shí hái cóng jiào yì chū fā duì shè huì dào dé zhèng zhì wèn tí zuò chū píng lùn。 yóu cān jiā lǐ bài de quán tǐ xìn tú tóng chàng zàn měi shī yě shì xīn jiào zài chóng bài yí shì shàng de tè diǎn zhī yī。 　　 jìng lǐ shèng xiàng 　　 tiān zhù jiào xǔ kě zài jiào táng huò jiào yǒu jiā zhōng gòngfèng rèn hé shèng xiàng， yóu rú gòngfèng xiān rén de yí zhào yī yàng。 　　 shàng zhù tiān zhù shì yī qiē shòu zào wù zhī měi de yuán yóu（ zhì shí sān 3）。 tā shì wàn yòu， chāo yuè tā de yī qiē huà gōng（ dé sì shí sān 27-28）。 dàn shì， cóng jiù yuē kāi shǐ， tiān zhù céng mìng lìng / zhǔn xǔ diāo kè yī xiē zōng jiào sù xiàng， yǐ xiàng zhēng de fāng shì dǎo xiàng jiàng shēng chéng rén de shèng yán suǒ gěi de。 qí tā qū bié Other differences 　　1、 zài chéng jiù dà yì shàng， jī dū jiào（ xīn jiào） gè pài chú shèng gōng huì wài dū zhù zhāng zhǐ kào xìn dé jiù kě chéng yì， bù xū yào xíng shàn gōng； tiān zhù jiào àn yé sū jī dū de jiào huì， yī fāng miàn kào xīn dé， yī fāng miàn yào zūn zhào tiān zhù de zhǐ yì xíng shàn gōng。 　　2、 zài shèng shì shàng tiān zhù jiào yòu qī jiàn shèng shì： xǐ lǐ、 jiān zhèn、 shèng tǐ（ tiān zhù jiào tú xiāng xìn miàn bǐng hé hóng jiǔ jīng guò shén fù zhù shèng hòu cóng shí zhì shàng jiù chéng wéi yé sū jī dū de tǐ xuè， yīn cǐ chēng shèng tǐ shèng shì）、 hūn pèi、 gào jiě ( wǒ men rèn wéi zhù jiào men shì shǐ tú de jì chéng rén， gēn jù xīn yuē shèng jīng ruò wàng fú yīn 20 zhāng 21 ～ 23 jié， biàn yòu liǎo xiàn zài de gào jiě shèng shì）、 shèng zhì（ yě chēng shén pǐn， jí chéng wéi shén zhí rén yuán）、 zhōng fù（ bìng fù）； jī dū jiào gè jiào pài dū yú yǐ biàn huà（ bìng bù chéng wéi shèng shì） huò zhě shān chú。 lìng wài tiān zhù jiào bù xǔ lí hūn， jī dū jiào yǔn xǔ。 　　3、 gēn jù jiào yì de lái yuán： àn tiān zhù hé jī dū de chuán shòu， yòu liǎng gè lái yuán： shèng jīng hé shèng chuán， yòu chēng xìn dé bǎo kù； jī dū jiào zhǐ chéng rèn shèng jīng wéi wéi yī gēn yuán。 　　4、 shèng jīng de juàn shù mù lù， tiān zhù jiào xīn jiù yuē gòng qī shí sān juàn， qí zhōng jiù yuē sì shí liù， xīn yuē 'èr shí qī； jī dū jiào shèng jīng zhǐ yòu liù shí liù juàn， jiù yuē zhǐ yòu sān shí jiǔ juàn， jī dū jiào bǎ jiù yuē zhōng yòng xī là yuán wén xiě de qī juàn shān chú， bù chéng rèn shì shèng jīng 　　5、 zài lǐ yí shàng， tiān zhù jiào zhù zhòng lǐ yí shēng huó， jī dū jiào zài yī xiē lǐ yí fāng miàn zé yú yǐ jiǎn huà hé shān chú。 　　6、 zài tǐ zhì、 xìn yǎng nèi róng hé jiào wù xíng zhèng shàng， pǔ shì tiān zhù jiào huì dū fèng xíng tǒng yī de jiào yì、 jiè mìng、 shèng shì； jī dū jiào gè jiào pài dōuyòu bù tóng， gè zì wéi zhèng、 gè xíng qí shì。 　　7、 duì yú shèng mǔ mǎ lì yà， tiān zhù jiào jǐyǔ shìdàng de jìng lǐ， yīn wéi tā shì yé sū jī dū de mǔ qīn， yǎng yù jī dū， zài jī dū dài rén bǔ shú shí wéi jī dū fēn dān jīng shén shàng de tòng kǔ， bìng yòu fú cóng、 qiān bēi、 rěn nài děng děng měi dé， shì wǒ men xué xí de bǎng yàng。 jī dū jiào dōubù jìng lǐ shèng mǔ mǎ lì yà， yòu de jí duān fèn zǐ shèn zhì qiǎn zé、 qū jiě tiān zhù jiào gōng jìng shèng mǔ mǎ lì yà de běn yì。 　　8、 guān yú gòngfèng shèng xiàng， tiān zhù jiào xǔ kě jiào yǒu zài jiā zhōng gòngfèng shèng xiàng， gòng jiào yǒu zhān yǎng jìng lǐ， bǐ rú gòngfèng yé sū kǔ xiàng， jiù huì shǐ wǒ men xiǎng dào yé sū wèiwǒ men bèi dīng sǐ zài shí zì jià shàng dài rén shú zuì de dà 'ēn děng děng。 jī dū jiào fǎn duì gòngfèng shèng xiàng， rèn wéi shì chóng bài 'ǒu xiàng， shì zuì 'è de xíng wéi。 　　9、 guān yú jì zǔ， tiān zhù jiào wéi shèn zhōng zhuī yuǎn、 fā yáng xiān zǔ de měi dé， zài yī xiē shí hòu jǔ xíng jì zǔ diǎn lǐ， zūn xún tiān zhù shí jiè dì sì jiè。 jī dū jiào fǎn duì jì zǔ diǎn lǐ， rèn wéi shì chóng bài 'ǒu xiàng。 yī bān xíng jū gōng lǐ。 　　10、 zài chēng hū fāng miàn wú lùn shì duì yú zhù de chēng hū yě yòu bù tóng， tiān zhù jiào chēng tiān zhù， jī dū jiào chéng shàng dì， zài tiān zhù sān wèi yī tǐ zhōng de dì sān wèi， tiān zhù jiào gēn jù shèng jīng yì wéi shèng shén， jī dū jiào yì wéi shèng líng。 zài shèng jīng zhōng duì yǔ dì míng、 rén míng de fān yì yě yòu bù tóng， rú tiān zhù jiào chēng bó duō lù， jī dū jiào chēng bǐ dé， qí tā bù yī yī liè jǔ。 　　11、 shén zhí rén yuán， tiān zhù jiào shén zhí rén yuán， xiū nǚ děng xū yào fā yuàn zhōng shēng jiān zhēn， jī dū jiào wú cǐ yào qiú。 lìng wài tiān zhù jiào shén zhí rén yuán chēng wéi shén fù "priest"（ bǐ shén fù dī yī jí de jiào zhí shì， gāo yī jí jiào zhù jiào "bishop"， qí zhù yào qū bié wéi kě zhí xíng shèng shì de duō shǎo）， jī dū jiào gēn jù jiào pài bù tóng duō chēng wéi mù shī "minister"， yě yòu chēng wéi zhǎnglǎo děng děng de。 tiān zhù jiào yòu xiū nǚ， jī dū jiào méi yòu。 lìng wài yé sū hé jī dū shì tóng yī wèi， zhǐ shì chēng hū bù tóng 'ér yǐ。 zhōng guó tiān zhù jiào Chinese Catholic 　　yǔ dōng fāng shì jiè yòu guān de tiān zhù jiào chuán jiào shì， zuì yòu míng de kě shuō shì shèng fāng jì gè · shā wù lüè， tā yě bèi chēng wéi“ dōng yà zōng tú”。 tā suī rán jí xiǎng dào zhōng guó chuán jiào， què yě zhǐ zài lín zhōng qián dào dá jīn rì zhōng guó guǎng dōng shěng de shàng chuān dǎo， tā hòu lái yì chéng wéi chuán jiào zhù bǎo。 　　 tiān zhù jiào dà guī mó chuán rù wǒ guó yòu liǎng cì： dì yī cì yú yuán cháo tiě mù 'ěr shí qī（ shí sān shì jì mò）， shí chēng“ yě lǐ kě wēn jiào”。 dì 'èr cì yú míng mò（ 1582 nián） zài cì chuán rù zhōng guó， dìng míng wéi“ tiān zhù jiào ”。 　　 tiān zhù jiào huì zài yuán cháo shí， céng yóu fāng jì huì huì shì mèng gāo wéi nuò lái huá， rèn běi jīng zǒng zhù jiào。 bù guò wèi néng róng rù hàn rén shè huì， bìng suí yuán wáng 'ér zhōng。 zhì míng cháo zhōng yè， kāi shǐ yòu tiān zhù jiào chuán jiào shì dào dá zhōng guó。 lì shǔ yú yé sū huì de lì mǎ dòu chéng gōng jìn rù zhōng guó chuán jiào bìng huò dé míng cháo huáng dì xìn rèn， tiān zhù jiào zài cì zài zhōng guó chuán bō kāi lái， suī rán jīng lì qīng yōng zhèng“ jìn jiào” zhèng cè yǐ lái de gè zhǒng yǐng xiǎng， dàn tiān zhù jiào zài zhōng guó zhì jīn yǐ jīng gēn shēn dì gù。 　　 mù qián zài zhōng guó dà lù de tiān zhù jiào jiào yǒu rén shù， yù gū yuē yòu 1500 wàn rén . huá rén shì jiè de tiān zhù jiào jiē wéi lā dīng lǐ de luó mǎ tiān zhù jiào huì。 zhōng guó tiān zhù jiào huì Chinese Catholic Church 　　xīn hài gé mìng hòu， jiào huì cǎi qǔ liǎo tiān zhù jiào “ zhōng guó huà” de cuò shī。 1922 nián jiào zōng bǐ yuē shí yī shì pài qiǎn gāng héng yì wéi jiào tíng zhù huá zhuān shǐ。 1926 nián jiào tíng shǒu cì rèn mìng liù wèi zhōng guó jí zhù jiào。 1946 nián jiào tíng xuān bù zài zhōng guó jiàn lì shèng tǒng zhì， quán guó shè 137 gè jiào qū， fēn shǔ 20 gè zǒng zhù jiào qū， xiá jiào yǒu 300 yú wàn。 zhōng huá rén mín gòng hé guó jiàn lì hòu， zhōng guó de tiān zhù jiào huì réng rán yǔ luó mǎ jiào zōng bǎo chí gòng róng。 jiào zōng běn dǔ shí liù shì zài 2007 nián 6 yuè 30 rì xiàng zhōng guó de tiān zhù jiào tú fā yī fēng míng wéi《 zhì zhōng huá rén mín gòng hé guó nèi tiān zhù jiào tú xìn》 de mù hán， tā zài mù hán zhōng jiān chí jiào tíng cái yòu quán rèn mìng zhù jiào， dàn zài tí míng zhù jiào de míng dān shàng， jiào tíng kě yǐ hé zhōng guó nèi dì néng gòu dá chéng xié yì； cǐ wài， tā cù qǐng zhōng guó zhèng fǔ jǐyǔ xìn tú zōng jiào zì yóu， bìng qī wàng néng gòu hé běi jīng zhèng fǔ chóngxīn jiàn lì wài jiāo guān xì。 jiào tíng suí mù hán fù yòu yī fèn shēng míng， shēng míng zhōng zhǐ chū，“ jiào zōng běn dǔ shí liù shì biǎo shì wán quán yuàn yì tóng mín shì dāng jú zhǎn kāi píng jìng 'ér jiàn shè xìng de duì huà， zuì zhōng zhǎo dào jiě jué yòu guān gōng jiào tuán tǐ de gè zhǒng wèn tí de bàn fǎ； cóng 'ér shí xiàn wǒ men suǒ qī pàn de shèng zuò yǔ zhōng huá rén mín gòng hé guó zhī jiān de guān xì zhèng cháng huà。” xiāng gǎng yǔ 'ào mén dì qū tiān zhù jiào huì Catholic Church in Hong Kong and Macau 　　xiāng gǎng yǔ 'ào mén dì qū de jiào huì， yīn wéi céng jīng lì wài guó tǒng zhì， gù yǔ zhōng guó dà lù fā zhǎn chū bù tóng de fēng mào。 tiān zhù jiào xiāng gǎng jiào qū zài yī guó liǎng zhì xià， réng shòu luó mǎ jiào tíng de lǐng dǎo， ér fēi 'ài guó huì。 tiān zhù jiào xiāng gǎng jiào qū xiàn rèn zhù jiào wéi tānɡ hàn zhù jiào（ BishopTong,HonJohn）。 tiān zhù jiào ào mén jiào qū hé tiān zhù jiào xiāng gǎng jiào qū de qíng kuàng yī yàng wú biàn， dàn zài huí guī qián guī shǔ pú táo yá de zǒng jiào qū。 tiān zhù jiào ào mén jiào qū xiàn rèn zhù jiào wéi lí hóng shēng jí róng xiū zhù jiào lín jiā jùn。 tái wān tiān zhù jiào huì Taiwan Catholic Church 　　 tiān zhù jiào chuán rù tái wān， shǐ yú xī bān yá zhí mín tái wān běi bù， zhì zhèng chéng gōng jiā zú tǒng zhì tái wān zhōng duàn， shí jiǔ shì jì zhōng yè yǐ hòu zài dù chuán rù tái wān。 zài rì zhì shí dài， tái wān de jiào huì tǐ zhì zhú jiàn wán bèi。 1949 nián zhōng huá mín guó zhèng fǔ qiān tái zhī hòu， cóng zhōng guó dà lù dài lái dà liàng de tiān zhù jiào xìn tú jí shén zhí rén yuán， zài 1952 nián yóu chuán jiào qū gǎi zhì wéi cóng shǔ yú luó mǎ jiào tíng de shèng tǒng zhì dù。 　　 mù qián tái wān de tiān zhù jiào huì fēn wéi qī gè jiào qū， yǐ jí jiào tíng zhí xiá de jīn mǎ zōng zuò shǔ lǐ qū， gòng shí qī wèi zhù jiào（ bāo hán quán qiú jǐn yòu de liǎng wèi huá rén shū jī zhù jiào zhī yī de dān guó xǐ）， bìng shè yòu yī zhù jiào tuán（ tái wān dì qū zhù jiào tuán）。 cǐ wài hái yòu shén fù jìn qī bǎi rén， xiū nǚ yī qiān 'èr bǎi rén zuǒ yòu， fēn bù zài bā bǎi gè jiào táng jí qí tā jiào huì jī gòu。 　　 tái wān xìn yǎng tiān zhù jiào de rén kǒu yuē 30 wàn rén zuǒ yòu， suī rán jǐn zhàn tái wān zǒng rén kǒu de bǎi fēn zhī yī， dàn shì tiān zhù jiào tuán tǐ zài tái wān de shè huì fú wù、 yī liáo yǔ wén jiào děng fāng miàn de gòng xiàn shàng， yòu xiāng dāng gāo de yǐng xiǎng lì。 jiǎn jiè Brief introduction 　　jī dū jiào sān dà pài bié zhī yī。 yīn yì jiā tè lì jiào， yì yì gōng jiào。 zhōng guó rén gēn jù míng mò yé sū huì chuán jiào shì de fān yì， chēng zhī wéi tiān zhù jiào 、 luó mǎ tiān zhù jiào ， shì qǔ zì zhōng guó yī jù gǔ huà“ zhì gāo mò ruò tiān， zhì zūn mò ruò zhù”。 gēn jù 2000 nián tǒng jì， quán shì jiè gòng yòu xìn tú 10 yú yì。 395 nián luó mǎ dì guó fēn liè wéi dōng xī liǎng bù fēn， dōng xī dì guó zài zhèng zhì、 shè huì、 yǔ yán、 wén huà chuán tǒng děng fāng miàn de chā yì， yǐng xiǎng liǎo jī dū jiào， zài qí xíng chéng chū qī， jiù zhú jiàn fēn chéng yǐ luó mǎ wéi zhōng xīn de lā dīng yǔ pài hé yǐ jūn shì tǎn dīng bǎo wéi zhōng xīn de xī là yǔ pài， dōng xī liǎng pài wéi jiào huì zuì gāo quán lì hé jiào yì děng wèn tí cháng qī zhēng lùn， zhōng zhì 1054 nián zhèng shì fēn liè。 dōng pài qiáng diào zì jǐ de zhèng tǒng xìng， chēng wéi zhèng jiào， xī pài qiáng diào zì jǐ de pǔ shì xìng， chēng wéi gōng jiào。 gōng jiào jí tiān zhù jiào zài zhōng shì jì céng shēn rù xī 'ōu shè huì de zhèng zhì、 jīng jì、 lún lǐ、 fǎ lǜ、 xué shù、 wén huà、 jiào yù hé yì shù děng gè gè lǐng yù， chéng wéi wú suǒ bù zài de jīng shén lì liàng。 zhí dào 16 shì jì zōng jiào gǎi gé yùn dòng xīng qǐ， cóng zhōng yòu fēn liè chū yǔ luó mǎ jiào tíng tuō lí guān xì de xīn jiào（ kàng luó zōng） gè pài。 tiān zhù jiào yī fāng miàn fā dòng liǎo yǔ zhī duì lì de fǎn zōng jiào gǎi gé， jiā qiáng jiào tíng quán lì， zhěng sù jiào huì jì lǜ， tóng shí chéng lì yé sū huì děng zǔ zhì， shēn rù shè huì gè jiē céng jìn xíng jiā qiáng tiān zhù jiào de huó dòng。 suí zhe 'ōu zhōu liè qiáng xiāng jì xiàng hǎi wài kuò zhāng， tiān zhù jiào xiàng fēi zhōu、 zhōng nán měi zhōu、 běi měi zhōu hé yà zhōu kāi zhǎn chuán jiào， kuò dà liǎo yǐng xiǎng。 zài 20 shì jì， miàn duì shì jiè fā shēng de zhòng dà biàn huà， tiān zhù jiào yī fāng miàn zài qí nèi bù fǎn duì xiàn dài zhù yì shén xué， fǎn duì gòng chǎn zhù yì děng“ cuò wù xué shuō”， lìng yī fāng miàn yě zhú bù gǎi biàn jiāng yìng lì chǎng， tí chū liǎo gé xīn hé duì huà de fāng zhēn， móu qiú yǔ jī dū jiào gè pài jí shè huì gè fāng miàn jìn xíng hé zuò。 　　 tiān zhù jiào huì de zǔ zhì xíng shì yán gé jí zhōng。 tā zhòng shì jiào jiē zhì， jiào jiē zhì fēn wéi shén zhí jiào jiē hé zhì quán jiào jiē。 shén zhí jiào jiē yòu： jiào zōng、 zhù jiào、 shén fù hé zhí shì。 zhì quán jiào jiē yòu jiào zōng、 zhù jiào、 shěng qū dà zhù jiào、 dū zhù jiào、 jiào qū zhù jiào děng， jiào zōng jù yòu zuì gāo quán wēi， shén shèng bù kě qīn fàn， yóu shū jī zhù jiào gòu chéng de shū jī tuán xuǎn jǔ chǎn shēng， shū jī tuán yě shì jiào zōng de zhù yào zī xún jī gòu。 tiān zhù jiào yán gé guī dìng shén zhí rén yuán bù dé jié hūn， yǔ sú rén yòu míng xiǎn jiè xiàn。 xiū huì yóu xìn tú zǔ chéng， xiū shì xū fā 'ān pín、 shǒu zhēn、 fú cóng sān yuàn， bìng guò jí tǐ shēng huó。 chú jiào huáng zhī wài， gōng huì yì yě jù yòu zhì gāo quán wēi。 gōng huì yì yóu jiào huáng zhù chí zhào kāi， dài biǎo wéi shì jiè gè dì qū de zhù jiào。 zhòng yào xiū huì、 xiū yuàn lǐng dǎo rén jí zhù míng shén xué jiā、 jiào huì fǎ zhuān jiā yě cháng yìng yāo cān jiā。 12 shì jì zhì jīn， tiān zhù jiào yǐ zhào kāi guò 13 cì gōng huì yì。 tiān zhù jiào dì yī bù wán zhěng de jiào huì fǎ lìng shì 12 shì jì zhōng yè de《 gé lā dì 'ān jiào lìng jí》。 16 shì jì shí，《 jiào huì fǎ dà quán》 wèn shì， 20 shì jì chū yòu xiū gǎi jiǎn biān wéi《 tiān zhù jiào huì fǎ diǎn》， 1983 nián， yòu bān bù liǎo gèng wéi jiǎn míng de xīn《 tiān zhù jiào huì fǎ diǎn》。 　　 tiān zhù jiào xìn fèng tiān zhù， bìng zūn mǎ lì yà wéi shèng mǔ、 jiǔ pǐn tiān shén zhī shàng、 shì rén de mǔ huáng、 rén lèi de zhù bǎo， hái zūn jìng shèng rén shèng nǚ。 jiào yì tǒng yī， jī běn jiào yì xìn tiáo yòu tiān zhù cún zài； tiān zhù yǒng héng、 wú xiàn、 quán zhī、 quán néng、 quán shàn， tā chuàng zào shì jiè hé rén lèi， bìng shǎng shàn fá 'è； shèng fù、 shèng zǐ、 shèng líng sān wèi yī tǐ、 dào chéng ròu shēn、 shèng zǐ shòu nán， fù huó shēng tiān， mò rì shěn pàn děng。 tiān zhù jiào rèn wéi jiào huì wéi jī dū suǒ chuàng， nǎi jī dū zhī shēn， rén zhǐ yòu tōng guò jiào huì cái néng huò dé zhěng jiù。 zǎo qī tiān zhù jiào zhù yào gēn jù yà lì shān dà pài shén xué jí 'ào gǔ sī dīng shén xué jiě shì jiào yì， 13 shì jì hòu， tuō mǎ sī · ā kuí nà de shén xué tǐ xì zhú bù chéng wéi guān fāng shén xué。 20 shì jì hòu， xīn tuō mǎ sī zhù yì、 chāo xìng tuō mǎ sī zhù yì yě bèi yòng lái lùn zhèng tiān zhù jiào de xìn yǎng hé jiào yì。 tiān zhù jiào bǎ yé sū de dàn shēng、 fù huó、 shèng líng jiàng lín、 shèng mǔ shēng tiān dìng wéi sì dà zhān lǐ， jì yú zhuān mén de jiào lì zhī shàng， měi féng zhè xiē jié rì yào jǔ xíng de dà xíng mí sǎ wéi zhù de yí shì。 yòu shè yòu shèng xǐ、 jiān zhèn、 shèng tǐ、 zhōng fù、 gào jiě、 shén pǐn、 hūn pèi qī jiàn shèng shì。 shèng xǐ、 jiān zhèn、 shèng tǐ shì rù mén shèng shì。 dōng fāng lǐ tiān zhù jiào Eastern Rite Catholic 　　dōng fāng lǐ tiān zhù jiào huì（ EasternRiteCatholicChurches huò chēng dōng yí tiān zhù jiào huì） cǎi yòng gè pài dōng fāng lǐ yí de tiān zhù jiào jiào huì de zǒng chēng。 duō shì 16 héng 17 shì jì cóng dōng zhèng jiào hé yī xiē jiào xiǎo dōng fāng gǔ lǎo jiào huì zhōng fēn lí chū lái 'ér cān jiā tiān zhù jiào huì zhě， tā men chéng rèn jiào zōng de shǒu nǎo dì wèi， dàn jì xù bǎo chí gè zì yuán yòu de dōng pài chuán tǒng lǐ yí hé tè diǎn， ér bù shòu lā dīng yǔ xì tiān zhù jiào huì zhī lǐ yí hé guī zhāng de yuē shù。 céng bèi chēng wéi hé bìng pài jiào huì， dàn yīn bèi rèn wéi dài yòu biǎn yì， ér wèi yòng zuò zhèng shì chēng wèi。 zhù yào fēn bù zài xī yà、 běi fēi、 dōng 'ōu、 sū lián hé bā 'ěr gān bàn dǎo děng dì。 zài měi zhōu hé xī 'ōu de yí mín zhōng yì yòu bù shǎo xìn tú。 qí zōng zhù jiào chéng rèn jiào zōng zài jiào huì zhōng de zuì gāo dì wèi， dàn yōng yòu yuǎn bǐ yī bān tiān zhù jiào zhù jiào dà de zì zhì quán。 tā men de dì wèi dà zhì xiāng dāng yú tiān zhù jiào de shū jī zhù jiào。 ­ 　　­ 　　 dōng fāng lǐ de tiān zhù jiào yòu xià yǐ tè diǎn： dōng fāng lǐ tiān zhù jiào huì zài xǔ duō fāng miàn yòu bié yú lā dīng yǔ xì tiān zhù jiào huì， ér yǔ dōng zhèng jiào yòu hěn duō xiāng sì zhī chù。 zài lǐ yí fāng miàn： shèng cān lǐ ( mí sǎ ) zhōng dà dōubù yòng wú jiào bǐng 'ér yòng yòu jiào bǐng； zài zì shēn huá shí zì shí， héng xiàn cóng yòu jiān dào zuǒ jiān , ér fēi zì zuǒ zhì yòu； zhǐ yòng píng miàn de shèng huà xiàng 'ér bù yòng lì tǐ de shèng xiàng diāo sù děng； zài wén zì fāng miàn zhù yào yòng xī là yǔ、 xù lì yà yǔ、 gǔ sī lā fū yǔ、 ā lā bó yǔ、 kē pǔ tè yǔ、 yà měi ní yà yǔ děng 'ér bù yòng lā dīng yǔ； zài tǐ zhì fāng miàn： shè zì zhì de zōng zhù jiào zhì、 zhōng shēn zhù jì zhì。 chú yǐn xiū shì hé zhù jiào wài， yī bān jiào shì kě bù shǒu dú shēn。 ­ tiān zhù jiào yǔ jī dū xīn jiào de qū bié hé bǐ jiào 　　lì shǐ qǐ yuán 　　 tiān zhù jiào shì cóng yóu tài jiào tuō tāi 'ér lái de 　　 zài gōng yuán qián 1003 nián， dà wèi wáng lǐng dǎo yǐ sè liè 12 zhī pài zài yé lù sǎ lěng jiàn lì liǎo tǒng yī de běi yǐ - nán yóu lián bāng wáng guó。 tǒng yī de lián bāng wáng guó zhǐ jīng lì liǎo duǎn zàn de huī huáng hòu， hěn kuài jiù fēn liè hé mòluò liǎo。 qián 722 nián， běi yǐ bèi yà shù wáng sǎ 'ěr gòng suǒ xiāo miè。 zài qián 598 nián hé gōng yuán qián 587 nián， nán yóu tài fēn bié yòu 3023 míng gāo jiē céng de yóu tài rén、 800 duō zhōng jiē céng de yóu tài rén bèi fàng zhú yú bā bǐ lún。 qián 587 nián nán yóu tài bèi bā bǐ lún wáng ná bù gāo 'èr shì suǒ xiāo miè。 yǐ sè liè rén shì dài jū zhù de bā lè sī tǎn dì qū lún wéi xiān hòu xīng qǐ de bō sī dì guó， āi jí dì guó， xī là dì guó， luó mǎ dì guó de zhí mín dì。 luó mǎ dì guó zài yé sū shì shì hòu de zōng tú shí dài， jí shì gōng yuán 70 nián -72 nián de yóu tài zhàn zhēng， xiāo miè liǎo yǐ sè liè。 cóng cǐ， yǐ sè liè rén bèi fēn sàn dào shì jiè gè dì， zhí dào 1948 nián cái jiàn lì yǐ sè liè guó。 　　 yóu tài rén lì jīng cháng shí qī de dì guó de zhí mín shēng huó， rì rì yè yè dì qī dài tiān zhù xiàng tā men suǒ xǔ nuò de zhěng jiù zhě“ mò xī yà” lái jiù tā men tuō lí yā pò zhě de shǒu。 dà yuē zài gōng yuán qián 8 nián zhì 2 nián jiān， mò xī yà jiǎn xuǎn liǎo yóu tài shàonǚ -- mǎ lì yà zuò zì jǐ de mǔ qīn， dàn shēng zài yóu tài - bā lè sī tǎn de tǔ dì shàng： yé lù sǎ lěng nán duān de bó lì héng。 tā de mā mā yòng qiǎng bǎo guǒ zhe tā， bǎ tā fàng zài mǎ jiù（ yě chēng mǎ cáo） lǐ， yòu tiān shǐ zài huān chàng：“ tiān zhù shòu xiǎng guāng róng yú gāo tiān， zhù 'ài de rén zài shì xiǎng píng 'ān（ lù 'èr 1-20）。” tā zài jiē shòu xián shì men（ shì wài bāng rén） cháo bài yǐ hòu， tā de mǔ qīn dài zhe tā táo wǎng 'āi jí， bìng zhù zài nà lǐ， zhí dào pò hài tā de hēi luò dé wáng sǐ hòu， cái cóng 'āi jí huí lái（ mǎ 'èr 7-22）。 tā de míng zì jiào yé sū。 zài tā shí 'èr suì de shí hòu， céng zài dāng shí de zhèng zhì、 jīng jì、 zōng jiào、 wén huà zhōng xīn de shèng chéng yé lù sǎ lěng shèng diàn líng tīng jīng shī jiǎng jīng， bìng xiàng tā men xún wèn（ lù 'èr 39-46）。 tā zài jiā lǐ lē yà shěng de nà zā lē xiǎo zhèn zhōng yǐn jū zhǎngdà， zhí dào 30 suì zuǒ yòu（ lù sān 23） cái lí kāi cǐ dì， qián wǎng jiā lǐ lē yà xuān jiǎng tiān guó de xǐ xùn（ gǔ yī 14-15）。 yīn cǐ， tā bèi chēng wéi jiā lǐ lē yà rén yǔ nà zā lē rén（ mǎ 'èr 23）。 zhè gè nà zā lē rén yé sū zài yuē dàn hé lǐ， jiē shòu yuē hàn de xǐ lǐ（ gǔ yī 5） zhī hòu， kāi shǐ tā de fú yīn chuán yáng：“ shí qī yǐ mǎn， tiān guó lín jìn liǎo， nǐ men huǐ gǎi， xìn cóng fú yīn bā（ gǔ yī 14-15）。” tā běn shì yuán shǐ hé zhōng mò（ mò 'èr shí 'èr 13）， guò qù hé xiàn zài， shí jiān hé lì shǐ， guāng róng hé quán néng shǔ yú tā； dàn tā lái dào rén jiān， shǔ yú zì jǐ de lǐng yù， zì jǐ de zǐ mín què méi yòu jiē nà tā； tā shòu jìn shì rén de qí chǐ dà rǔ yǔ tòng kǔ zhī hòu， bèi dīng sǐ zài shí zì jià shàng， qí shí， dà yuē sān shí sān suì。 tā sǐ hòu dì sān tiān， yìng yàn liǎo zì jǐ suǒ shuō de huà： dì sān tiān bì yào cóng sǐ zhě zhōng fù huó qǐ lái（ gǔ shí liù 1-20）。 zhè xiē jiàn zhèng， tā suǒ zhào huàn de mén tú dū yī yī jì zài xīn zhōng， yī dài yī dài dì chuán xià lái， yǐ yòu 'èr qiān nián liǎo。 　　 yé sū sān shí suì lí kāi yǐn jū de nà zā lē lái dào yuē dàn hé， gōng kāi xuān jiǎng tiān zhù de guó yǔ tā de fú yīn， zhòng duō rén kāi shǐ jiē shòu tā de xuān jiǎng， bìng gēn suí tā， dù fú yīn shēng huó。 tā cóng zhōng jiǎn xuǎn liǎo shí 'èr rén zuò zōng tú。 tā cóng sǐ zhě zhōng fù huó zhī hòu， biàn zhù shèng（ àn lì） bó duō lù wéi jiào huì de pán shí：“ yuē nà de 'ér zǐ xī mǎn， nǐ yào jiào bó duō lù héng héng pán shí， zài zhè pán shí shàng wǒ yào jiàn lì wǒ de jiào huì， yīn jiān de shì lì jué bù néng shèng guò tā（ mǎ shí liù 13-19）”， míng què xuān bù jiàn lì jiào huì。 yǐ bó duō lù wéi yuán shǒu de zōng tú zài gòng róng mù yǎng xià， gēn suí zhù de rén jiàn jiàn xíng chéng liǎo yī gè kě jiàn de xiǎo tuán tǐ。 zhè gè xiǎo tuán tǐ jiù shì rì hòu fā zhǎn chéng wéi pǔ shì jiào huì de zhì yī、 zhì shèng、 zhì gōng、 cóng zōng tú chuán xià lái de luó mǎ tiān zhù jiào huì。 gōng yuán yī shì jì mò tiān zhù jiào chuán rù luó mǎ dì guó。 yóu yú jiào huì suǒ chàng dǎo de zì yóu、 píng děng yǔ bó 'ài jīng shén hé dāng shí luó mǎ dì guó tǒng zhì zhě de shēng huó gé gé bù rù， suǒ yǐ jiào huì chū qī shòu dào luó mǎ dì guó de duō cì pò hài， shǐ chēng“ shí dà jiào nán”， zhè gè shí qī yòu chēng“ jiào nán shí qī”。 gōng yuán 313 nián luó mǎ huáng dì jūn shì tǎn dīng zài yì dà lì mǐ lán bān bù shè lìng， chéng rèn tiān zhù jiào yǔ luó mǎ jiù jiào（ duō shén shù） yòu tóng děng dì wèi。 yīn cǐ， jiào huì zài dì guó huò dé zì yóu chuán bō， jiào huì shì yè qǔ dé liǎo péng bó de fā zhǎn。 gōng yuán 380 nián luó mǎ huáng dì dí 'ào duō xī yī shì zhèng shì chéng rèn tiān zhù jiào wéi luó mǎ dì guó de“ guó jiào”。 cóng nà shí qǐ， suī rán jiào huì zài shè huì shàng yòu liǎo yī dìng de tè quán， dàn shì jiào huì yǔ zhèng zhì hùn hé zài yī qǐ， yóu qí zài 'ōu zhōu zhōng shì jì zhèng jiào hé yī de shí dài， yóu yú rén wéi de yīn sù， wéi lì shǐ yí liú xià yī xiē fù miàn de yǐng xiǎng。 cóng zhèng miàn kàn， zài 'ōu zhōu gǔ lǎo wén huà yǔ mán zú gè zhǒng xīn shēng huó xí sú jiāo róng hù dòng zhōng， jī dū xìn yǎng yǐ tā qián yí mò huà de gōng néng màn màn dì zhùzhǎng yī gè xīn wén míng de dàn shēng， tiān zhù jiào huì chéng wéi 'ōu zhōu shè huì wén míng jìn chéng de yáo lán zhè shì yī gè yǒng yuǎn bù kě、 yě méi yòu rén néng fǒu rèn de lì shǐ shì shí。 nà shí， yóu yú jūn shì tǎn dīng huáng dì zài jūn shì tǎn dīng bǎo jiàn lì xīn dū， wú xíng zhōng， jiào huì de zhòng xīn biàn yóu luó mǎ yí dào jūn shì tǎn dīng bǎo。 cóng cǐ yǐ hòu， luó mǎ hé jūn shì tǎn dīng bǎo zhī jiān yǎn shēng liǎo xǔ duō dà dà xiǎo xiǎo、 shǔ yú zhèng zhì、 zōng jiào、 wén huà、 lǐ yí hé jiào yì fāng miàn de jiè dì hé mó cā， zhè xiē mó cā jīng guò qī bǎi duō nián de zhēténg， zhōng yú zài 1054 nián yǎn bào chū tiān zhù jiào huì dōng xī zhī jiān zuì hòu de jué liè。 dōng pài jiào huì yǐ jūn shì tǎn dīng bǎo wéi zhōng xīn zì chēng“ zhèng jiào” héng héng dōng zhèng jiào， zhù yào fēn bù zài dōng 'ōu gè guó； xī pài jiào huì yǐ luó mǎ wéi zhōng xīn zì chēng“ gōng jiào” héng héng luó mǎ gōng jiào。 　　 shí wǔ shì jì mò zhì shí liù shì jì shàng bàn yè， ōu zhōu gè dì shì fēng rì xià， shè huì liáng zhī yáo yáo yù zhuì， xǔ duō shén zhí rén yuán de xué shù pǐn dé xiū yǎng wú fǎ mǎn zú yào qiú yán gé de jiào yǒu de xū yào。 zài zhè gè shì dào rén xīn dī chén de shí dài， jiào huì yòu zhì zhī shì， céng duō cì hūyù zhào kāi dà gōng huì yì， jìn xíng zōng jiào yǔ shè huì gǎi gé。 1517 nián 10 yuè 31 rì， dé guó 'ào sī dìng huì shì mǎ dīng • lù dé shén fù zài wēi dēng bǎo gōng bù liǎo tā de jiǔ shí wǔ tiáo kòng sù zhuàng， pī píng jiào huì dāng jú yòu guān bù hé lǐ de lì lùn hé zuò fǎ。 yú shì diǎn rán liǎo shí liù shì jì zōng jiào gǎi gé de dǎo huǒ xiàn。 　　 guān yú luó mǎ tiān zhù jiào nèi bù yīn mǎ dīng • lù dé de zōng jiào gǎi gé 'ér dǎo zhì de fēn liè， yī bān rèn wéi shì jiào huì nèi bù hěn duō rén dòu zhí， làn yòng quán shì， zhì shǐ yī xiē rén kàn bù guàn jiào huì， yòu wú lì wǎn huí kuáng lán， zhōng yú shī wàng dì fàng qì liǎo tiān zhù jiào huì。 shì gé jiāng jìn wǔ bǎi nián， jīn tiān dà bù fēn de réndōu rèn wéi xī rì zōng jiào gǎi gé yùn dòng de zhēn zhèng yīn sù shì shǔ yú nèi zài jīng shén fāng miàn de， yě jiù shì shuō： dào liǎo zhōng gǔ shì jì jié shù zhī jì， rén men yī xīn kě wàng zhuī qiú fú yīn zhōng yé sū jī dū zhēn zhèng de miàn mù。 zhè shì jīng guò jǐ bǎi nián de tòng kǔ kǎo yàn zhī hòu， rén men bǐ jiào gōng píng、 kè guān de kàn fǎ。 jìn jǐ shí nián lái， xīn jiào tú hé tiān zhù jiào tú jīng duō fāng nǔ lì， lā jìn bǐ cǐ de jù lí。 dà jiādōu rèn wéi mǎ dīng • lù dé de xíng wéi shì chū yú zōng jiào kuáng rè rè chén。 jiào huì shì yóu rén zǔ chéng de tuán tǐ， rén de quē xiàn hé quē shī wǎng wǎng zào chéng jiào huì de bù xìng， zhè xiē bù xìng yòu shí shì nán yǐ mí bǔ hé fù yuán de。 zhè cì zōng jiào gǎi gé yùn dòng chǎn shēng liǎo jī dū jiào， dàn fēn liè hòu de gè jiào pài zài guó jì shàng réng tǒng chēng wéi jī dū jiào。 　　 jiào huì běn zhe yé sū jī dū de xùn dǎo fú chuán tiān xià， bǎ tiān zhù de 'ài tōng chuán gěi shì rén， nǔ lì shèng huà rén líng， fú lì shè huì， bǎo quán jī dū quán bù de bǎo xùn。 jiào huì cóng lái méi yòu gǎi biàn、 jiā tiān huò shān jiǎn tiān zhù qīn zì bān bù de shí jiè hé qīn dìng de qī jiàn shèng shì。 　　 jī dū xīn jiào shì zài 1517 nián cóng luó mǎ tiān zhù jiào fēn lí chū qù de jiào huì 　　16 shì jì chū yè， ōu zhōu de dà xiǎo guó jiā duō dá sì bǎi duō gè， qí zhèng zhì yì cháng fù zá， zōng jiào shēng huó yě xiāng dāng dī luò。 dāng shí， luó mǎ de shèng bó duō lù dà diàn xīng jiàn zhī zhōng， fèi yòng hào dà， yī shí bù néng chóu cuò。 jiào zōng liáng shí shì pài rén dào gè chù mù juān， duì yǒng yuè juān zèng zhě， bān cì ruò gān dà shè。 bān cì dà shè bìng fēi bù hé fǎ， dàn dān rèn quàn mù de rén， huò yòu guòfèn zhòng shì jīn qián zhī xián， yīn 'ér zhāo zhì xǔ duō rén de fǎn gǎn。 zài 1511 nián， dé guó tiān zhù jiào ào sī dìng xiū huì de mǎ dīng lù dé shén fù qián wǎng luó mǎ， mù dǔ jiào tíng de shēng huó shē chǐ， suì méng shēng gǎi gé jiào huì de jué xīn， bù guò， tā bìng méi yòu“ lìng qǐ lú zào” de qǐ tú。 shí yīn hòu lái de dà shè shì jiàn， zào chéng liǎo tā gǎi gé jiào huì de dǎo huǒ xiàn。 1517 nián 10 yuè 31 rì， tā zài dé guó wēi dīng bǎo jiào táng zhāng tiē 95 tiáo， fā biǎo liǎo zì jǐ de xìn yǎng zhù zhāng， zhǎn kāi liǎo hōng hōng liè liè de zōng jiào gǎi gé làng cháo。 bù xìng de shì， zhè zhǒng làng cháo yù yǎn yù liè， jìn 'ér shè jí jiào huì de jī běn xìn tiáo。 jiào zōng wú fǎ shuō fú tā， jiù zài 1520 nián 6 yuè 15 yuē bān bù zhào yù， xiàn tā zài 60 tiān nèi chè xiāo zhēng yì， fǒu zé， jiāng qí kāi chú jiào jí。 lù dé dāng zhòng jiāng zhào yù fén huǐ， yǐ biǎo shì fèn kǎi。 zài 1521 nián 1 yuè 3 yuē， jiào zōng bō duó liǎo tā de jiào jí。 cóng cǐ， xīn dàn shēng de jī dū xīn jiào cóng tiān zhù jiào fēn liè chū qù， zhí dào xiàn zài réng méi yòu dá dào gòng róng hé yī。 　　 chéng yì 　　 tiān zhù jiào zhù zhāng rén de chéng yì dé jiù， bù dàn kào xìn dé， ér qiě yě yào xíng shí zhè xìn dé， jí shì xìn dé yào jié chū shàn gōng。 jī dū xīn jiào gè jiào pài chú shèng gōng huì（ zài 1534 nián zhèng shì tuō lí luó mǎ）、 xìn yì zōng wài， qí tā gè pài dū zhù zhāng rén zhǐ kào xìn dé jiù kě chéng yì dé jiù， bìng bù xū yào shàn gōng； kě xǐ de shì， zài 1999 nián 10 yuè 31 rì， tiān zhù jiào yǔ xìn yì zōng zài dé guó 'ào sī bǎo zhèng shì qiān shǔ《 chéng yì jiào lǐ lián hé shēng míng》。 　　 tiān zhù jiào de chéng yì guān 　　 xìn yǎng shì wú cháng kuàng zèng， yīn xìn chéng yì。 　　 gōng yuán qián 1250 nián， shàng zhù yǎ wēi bǎ ruò sè jiā zú cóng wéi nú zhī dì héng héng 'āi jí lǐng chū lái， zài xī nǎi shān mài de hé lē bù shān yǔ tiān zhù dìng lì méng yuē héng héng xī nǎi méng yuē（ sī gāo bǎn shèng jīng P81-108）。 cǐ méng yuē shì shén rén zhī jiān hù lì de quán lì yǔ yì wù de méng yuē héng héng shuāng fāng xìng， shì tiān zhù zì wǒ qǐ shǐ shuài xiān de xíng dòng（ dé guó fāng jì huì shì fù hé dé shén fù zhù《 jiù yuē de bèi jǐng》 P325 è luó xīng diǎn yòu tiáo jiàn de xìn yǎng méng yuē）， yào qiú yǐ mín zuò chū huí yìng héng héng fú cóng tiān zhù de fǎ lǜ hé jǔ xíng zōng jiào chóng bài。 cóng kuàng yě shí qī（ shēn、 zhù qián 1250 nián - qián 1200 nián） jīng guò dìng jū shèng dì shí qī（ sū、 mín） dào nán běi de hé fēn yǔ liú wáng bā bǐ lún de chōng jūn qī（ sǎ shàng xià、 liè shàng xià） gòng 700 duō nián（ dào qián 561 nián zhǐ）， cǐ qí jiān fán zūn shǒu fǎ lǜ de， zé méng zhù fú； qì shǒu fǎ lǜ de， zé shòu chéng fá（ liè xià 'èr shí wǔ 27-30，《 jiù yuē de bèi jǐng》 P6）。 cǐ shí qī， yǐ mín què wù jiě liǎo cǐ yòu tiáo jiàn de xìn yǎng zhēn dì， qí cuò wù guān niàn zhōng rèn wéi huò qǔ tiān zhù de 'ài jiù shì chéng jiù suǒ huàn zhèng。 gèng yí hàn de shì zài zōng jiào gǎi gé shí dài， qiáng rén lù dé zuì zhōng hái shì pá dào lìng yī gè wú kě jiù wǎn de jí duān héng héng zhǐ“ xìn” zú gòu liǎo， ér jù jué yī qiē gōng xíng de jià zhí。 ruò yòu rén shuō zì jǐ yòu xìn dé， ér méi yòu xíng wèiyòu shénme yì chù ní？ nán dào zhè xìn dé néng jiù tā má（ yǎ 'èr 14）？ 　　 què shí， tiān zhù guó de jiù 'ēn bù shì lùn gōng xíng shǎng de， ér shì yǔ tiān zhù jiàn lì wèi jì guān xì。 dǎ pò lùn gōng xíng shǎng guān niàn zài fú yīn zhōng shì lǚjiànbùxiǎn de。 zhù， nǐ ruò yuàn yì jiù néng jié jìng wǒ， yé sū shēn shǒu fǔ mō tā shuō héng héng wǒ yuàn yì， nǐ jié jìng bā（ mǎ bā 1-3）； bǎi fū cháng de pú rén de kāng fù， jī dū duì bǎi fū cháng shuō héng héng zài yǐ sè liè wǒ cóng lái wèi yù jiàn guò yī gè rén yòu guò zhè yàng dà de xìn xīn（ mǎ bā 5-13）； nǐ kàn jiàn bā， nǐ de xìn dé jiù liǎo nǐ， zhè shì yé lǐ gē máng zhě fù míng 'ēn diǎn（ lù shí bā： 35-43）。 tè bié zài gù gōng bǐ yù zhōng， yé sū duì nà gè“ hóng yǎn bìng” shuō héng héng nán dào bù xǔ ná wǒ suǒ yòu de cái wù xíng wǒ suǒ yuàn yì de má（ mǎ 'èr shí 1-6）； zài dàng zǐ bǐ yù zhōng（ lù shí wǔ 11-32） hé lā yà lù fù huó zhōng（ ruò shí yī 17-44） héng héng zhù yé sū dǎ pò zì jǐ mín zú yīn shǒu fǎ 'ér dé shǎng bào de gù yòu guān niàn， jìn yī bù jiā qiáng liǎo yǔ zhù jiàn lì wèi jì guān xì。 xiǎn rán， gù gōng yǔ zhù rén zhī jiān de quán lì yǔ míng fèn jué duì bù néng tào zài tiān rén zhī jiān wèi jì guān xì shàng。 cóng shàng miàn xiǎo xiǎo piàn duàn kě zhī， bù lùn gōng xíng yì huò wú gōng xíng shǎng， dū yǔ 'ēn chǒng xìng bù xiāng wéi bèi， yī qiēdōu shì tiān zhù de 'ēn huì， wǒ men nà yī yàng bù shì lǐng shòu lái de（ gé qián sì 7）。 tiān zhù zài wǒ men nèi gōng zuò， shǐ wǒ men yuàn yì， shǐ wǒ men lì xíng， wéi chéng jiù tā de zhǐ yì（ fěi 'èr 13）。 wǒ men gāi míng bái， wú cháng 'ēn chǒng yǔ shǎng bào bù shì jiàn dōng xī héng héng wù zhì xìng， ér shì tiān zhù zhěng gè zì wǒ de jǐyǔ， rú cǐ bào chóu jué fēi píng rèn hé míng fèn kě yào qiú de shǎng bào， fǎn 'ér shì tiān zhù 'ēn cì， yǒng héng wú cháng de。 　　 mǎ dīng · lù dé duì wù huà 'ēn chǒng de fǎn dàn tuī chū wéi dú kào xìn chéng yì， wéi dú 'ēn chǒng， wéi dú shèng jīng de sān dà zhì shàng yuán zé。 tā de shén xué xìn niàn yǔ shèng jīng xiāng bèi。 yǐ zhì zài dé wén luó mǎ shū sān 28 zhōng“ chéng yì” zhī hòu jiā shàng alene wéi dú yī cí， kě zhī tā méi yòu zūn cóng shèng jīng， bù zūn zhòng shèng jīng quán wēi。 tā xuān chēng yì rén zhǐ kào xìn běn shēn biàn néng chéng yì，《 yǎ gè bó shū》 shì“ wú jià zhí de shū xìn”。 dàn shì， yǎ gè bó shū 'èr 24 míng què biǎo shì rén de chéng yì shì yóu yú xíng wéi， bù jǐn shì yóu yú xìn dé。 qiáng rén mǎ dīng • lù dé zhù zhāng chéng yì zhǐ kào xìn dé， bù kào shèng shì hé gè rén nǔ lì。 tā zài jiào táng jìng rán gǔ chuī zhǐ kào xìn xīn， gèng shèn zài jiǎng dào tái shàng xuān chēng héng héng wǒ kě zài yī tiān nèi fàn zuì jiān yín 100 cì 'ér bù yǐng xiǎng wǒ zài shàng dì qián de chéng yì（ shǐ kǎo tè yǔ jīn bǎi lì fū fù zhù《 tián mì de jiā héng héng luó mǎ》 P7）。 què shí， tiān zhù jiào yǔ xīn jiào dū tóng yì jiù shú shì lái zì 'ēn chǒng（ fú 'èr 8-10）， dàn shèng jīng méi yòu fǒu dìng xíng wéi de jià zhí（ luó 'èr 6， mǎ 'èr shí wǔ 40）。 lù dé jiào yì héng héng chéng yì wéi xìn， fǒu dìng liǎo shèng shì de shì xiào xìng， jù jué chéng rèn shèng shì de shì xiào xìng。 　　 jī dū xīn jiào de chéng yì guān： yīn xìn chēng yì 　　 yīn xìn chēng yì shì xīn jiào jiù fǎ lùn de hé xīn， zhù zhāng dé jiù shì“ běn hū 'ēn yě yīn zhe xìn”。 gēn jù jī dū zōng jiào jiào yì， rén yīn yòu yuán zuì hé běn zuì， bù néng zì jiù， zài shàng dì miàn qián bù néng chēng yì。 wéi yī de jiù fǎ shì jiè shàng dì zhī zǐ jī dū jiāng jiù 'ēn cì gěi shì rén。 yīn cǐ， zhěng jiù de gēn yuán lái zì shàng dì de 'ēn diǎn。 zhè shì jī dū zōng jiào gè pài gòng tóng de xìn yǎng。 zhì yú rú hé shǐ zuì rén huò dé zhè zhǒng 'ēn diǎn， shōu dào dé jiù de xiào guǒ， zài xīn jiào kàn lái， zhè shì bǎ shèng shì zuò wéi shàng dì hé rén zhī jiān de yī zhǒng“ jiāo yì”。 zài jī dū xīn jiào kàn lái， tiān zhù jiào guī dìng xìn tú bì xū 'àn jiào huì de yào qiú lǚ xíng mǒu xiē gōng kè huò shàn xíng， rú zuò mí sǎ、 fèng xiàn、 huǐ guò、 bǔ shú děng , biǎo shì zì zé huò bǔ cháng， cái néng dé dào shàng dì de 'ēn diǎn。 jiào huì shén zhí rén yuán（ shén fù、 zhù jiào hé jiào huáng） chéng wéi lǒng duàn jiù 'ēn de dài lǐ rén。 xīn jiào rèn wéi zhè bù jǐn wéi bèi《 shèng jīng》 de jiào xùn， ér qiě dài lái xǔ duō bì duān， gēn jù《 xīn yuē》 de《 luó mǎ rén shū》 hé《 jiā lā tài shū》 de jiào xùn， rèn wéi zūn shǒu lǜ fǎ hé jiè mìng bù néng shǐ rén chēng yì。 dé jiù de zhēn dì zài yú xiāng xìn hé jiē shòu yé sū jī dū wéi zhù， píng jiè xìn xīn， tōng guò shèng líng de gōng zuò， shǐ xìn tú hé jī dū chéng wéi yī tǐ。 yóu yú zhè zhǒng shén mì de jié hé， jī dū de jiù shú jiù zài xìn tú shēn shàng shēng xiào， shǐ xìn zhě“ hái shì zuò wéi zuì rén de shí hòu， zài shàng dì miàn qián dé jí bèi chēng wéi yì”。 xīn jiào rèn wéi xíng shàn shì yīnggāi de， dàn zhè shì chóngshēng dé jiù de biǎo xiàn， ér bù shì yī zhǒng gōng dé， qí běn shēn méi yòu shǐ rén dé jiù de xiào néng。 　　 tiān zhù guān 　　 tiān zhù jiào de tiān zhù guān 　　 tiān zhù jiào shì xìn yǎng yǐ sè liè suǒ qī dài de mí sài yà、 wéi yī de jiù zhù yé sū jī dū， yǐ jìng bài tā shì zhù jī dū wéi xìn yǎng hé xīn。 tōng guò zhè xìn yǎng de rèn shí， zài jī dū nèi， jiē shòu shèng shén de xǐ lǐ， jìng bài tiān zhù shèng fù， chéng wéi fù de zǐ nǚ。 zhè jiù shì sān wèi yī tǐ de tiān zhù guān。 　　 xìn yǎng， shǒu xiān bù shì duì mǒu xiē tè dìng jiào yì de rèn shí， ér shì tiān zhù shèng fù de zì wǒ zhǎn shì、 gè rén yǔ tiān zhù de xiāng yù hé duì tā de guī yǐ。 xìn yǎng bù shì zhī shí de chú xíng de、 bù fēn shì de、 huò zhě mó hú de xíng tài， ér shì chún zhèng de zhī shí。 xìn yǎng bù shì jiē shòu yī tào guān yú tiān zhù de lǐ niàn huò jiào yì， ér shì yī zhǒng dào dé fǎn yìng， jué duì xìn kào tā de nuò yán、 jiān shǒu tā de yán yǔ、 qī wàng tā de bāng zhù、 xiāng xìn jiàng shēng chéng rén de zhēn mìng tiān zǐ héng héng yé sū jī dū shēn shàng de tiān zhù dà néng。 　　 xìn yǎng shì duì tiān zhù guī yǐ de hū zhào， ér zuì chè dǐ de guī yǐ jiù shì wán quán dì zhuànxiàng shàng zhù hé tā de guó。 cǐ xìn yǎng jiù shì jiē shòu tiān guó jiàng lín de fú yīn， yóu yé sū běn rén xuān rèn de。 tā réng rán bù shì yào duì mǒu xiē jiào yì rèn tóng de jiào tiáo shì xìn yǎng， ér shì duì tiān zhù shèng yán héng héng yé sū de wán quán xìn kào， jiē shòu tā de zhào huàn， zuò yī gè zhōng shēng bù huǐ de zhuī suí tā de jué zé， jiē shòu xǐ lǐ， jìn rù shēng mìng de mén， hé jī dū tóng sǐ、 tóng shēng， huò xiǎng tā jiù 'ēn de xǔ nuò， bìng zài rén jiān jiàn xíng tiān guó， bǎ jī dū de 'ài huó chū lái。 　　 jī dū xīn jiào de tiān zhù guān 　　 jìng bài tā shì zhù jī dū wéi xìn yǎng hé xīn。 chú liǎo wéi yī shén pài、 yé hé huá jiàn zhèng rén pài、 pǔ jiù pài、 yī wèi lùn pài、 wán quán bù xìn yī gè tiān zhù yòu sān wèi gé， jí shì shèng fù、 shèng zǐ、 shèng líng， zhǐ xiāng xìn yòu yī gè tiān zhù wài， qí tā jī dū xīn jiào de gè jiào pài jī běn yǔ luó mǎ tiān zhù jiào huì yī zhì， jué duì jiān xìn yī gè shén yòu sān gè wèi gé， jí shì shèng fù、 shèng zǐ hé shèng shén（ líng）， zhǐ xiāng xìn yòu yī gè shàng dì。 　　 shèng shì 　　 tiān zhù jiào de shèng shì guān 　　 tiān zhù jiào zūn zhòng shèng jīng， zhōng shí lǚ xíng yǔ bǎo quán yé sū jī dū de bǎo xùn， cóng lái méi yòu gǎi biàn、 jiā tiān huò shān jiǎn yé sū qīn zì jiàn lì de qī jiàn shèng shì。 　　 shèng shì shì cóng yé sū shí zì jià de kǔ nán， nà wú qióng de gōng láo 'ér dé dào tā de jià zhí。 tā shì yóu yé sū jī dū suǒ jiàn lì， yòu jīng jiào huì què dìng liǎo de qī gè shén shèng biāo jì， yóu jiào huì yòng zuò jiù shú wǒ men de tú jìng。 yé sū yuàn yì yòng zhè zhǒng wài zài de dòng zuò lái biǎo shì bù kě jiàn de 'ēn chǒng de tōng chuán， zhè zhǒng tōng chuán jiù shì shèng shì。 shèng shì gòng yòu qī jiàn， chēng wéi qī jiàn shèng shì（ Sacraments）： shèng xǐ、 jiān zhèn、 gǎn 'ēn（ shèng tǐ）、 chàn huǐ（ gào jiě）、 bìng rén fù yóu， shèng zhì、 hūn yīn。 　　 jī dū xīn jiào de shèng shì guān 　　 jī dū xīn jiào yī bān zhǐ chéng rèn liǎng zhǒng shèng shì， jí shèng cān lǐ hé shèng xǐ lǐ， rèn wéi shì shèng jīng míng què jìzǎi yóu jī dū qīn zì shè lì de lǐ yí。 　　 chú shèng gōng huì wài， jī dū xīn jiào qí tā jiào pài jǐn jǐn bǎo liú yé sū qīn zì jiàn lì de qī jiàn shèng shì zhōng de shèng xǐ shèng shì。 duì yú yé sū jiàn lì de shèng tǐ shèng shì， jī dū xīn jiào jǐn chēng zhī wéi shèng cān， zhǐ shì jì niàn yé sū zài wǎn cān tīng chéng shèng tǐ shèng xuè shí suǒ jǔ xíng de lǐ yí， dàn bìng bù xiāng xìn bǐng jiǔ zài bèi zhù shèng hòu lì jí biàn chéng yé sū jī dū de zhēn shí xuè ròu。 duì yú jiān zhèn、 gào jiě、 bìng rén fù yóu（ zhōng fù）、 shèng zhì、 hūn pèi wǔ jiàn shèng shìdōu shān chú liǎo。 zài hūn yīn fāng miàn， tiān zhù jiào shì shì dài dài jǐn shǒu bù yú： yòu xiào hūn yīn bù kě chāi sàn（ lí hūn）； jī dū xīn jiào gè jiào pài yǔn zhǔn lí hūn。 　　 xīn jiào qiáng diào xìn tú rén réndōu kě wéi jì sī。 rèn wéi jì rán zhǐ píng xìn xīn jí kě dé jiù， nà me xìn tú rén rén jūn kě wéi jì sī， wú xū shén zhí rén yuán zuò wéi shén rén zhī jiān de zhōng jiè。 cǐ wài , xìn tú hái kě yǐ hù xiāng dài dǎo , měi gè xìn tú dōuyòu zài zōng jiào shēng huó zhōng bǐ cǐ zhào gù xiāng zhù de quán lì hé yì wù， dōuyòu chuán bō fú yīn de tiān zé。 zhè jiù chōng dàn shèn zhì qǔ xiāo liǎo shén zhí rén yuán yǔ yī bān xìn tú zhī jiān de chā bié。 suī rán xīn jiào de duō shù zōng pài réng rán bǎo liú jiào wù zhuān zhí rén yuán（ mù shī děng） de zhí chēng hé fēng lì yí shì , dàn zhè zhù yào shì zhí wù shàng de biāo zhì , bù yì wèi zhe jù yòu bān cì 'ēn diǎn de tè quán。 　　 tiān zhù qǐ shì de chuán dì 　　 tiān zhù jiào guān diǎn： 　　 zhù zhāng tiān zhù de qǐ shì lái zì shèng jīng hé shèng chuán， bìng chēng zhī wéi xìn dé bǎo kù， shì shì dài dài zhōng chéng dì bǎo guǎn。 　　 yī、 zōng tú shèng chuán 　　 「 zhù jī dū、 zhì gāo tiān zhù de quán bù qǐ shì zhī wán chéng zhě， mìng zōng tú men bǎ nà céng jiè xiān zhī men yù xǔ、 yóu tā běn rén shí xiàn jí qīn kǒu xuān bù de fú yīn， xiàng yī qiē rén xuān jiǎng， jiè cǐ， ér bǎ tiān zhù de 'ēn huì， tōng chuán gěi tā men， bìng yǐ fú yīn zuò wéi yī qiē dé jiù de zhēn lǐ hé dào dé guī fàn de gēn yuán 」。 　　 zōng tú de xuān jiǎng 　　 fú yīn de chuán dì， yǐ zhào shàng zhù de mìng lìng， shì yǐ liǎng zhǒng fāng shì jìn xíng： 　　 kǒu chuán：「 zōng tú men yǐ kǒu tóu de xuān jiǎng、 yǐ bǎng yàng hé zhì dù， jiāng tā men cóng jī dū de kǒu shòu、 shēng huó hé xíng shì shàng suǒ chéng shòu de， huò tā men cóng shèng shén de tí shì suǒ xué lái de chuán shòu gěi rén」； 　　 bǐ lù：「 zōng tú jí tā men de dì zǐ men， zài shèng shén de mò gǎn xià， bǎ jiù 'ēn de xǐ xùn ji lù chéng shū」。 　　 jiè zōng tú jì chéng (apostolicsuccession) ér yán xù 　　「 wéi shǐ fú yīn zài jiào huì nèi shí cháng bǎo chí wán zhěng yǔ shēng shēng bù xī， zōng tú men lì liǎo zhù jiào men zuò wéi jì chéng zhě， bìng bǎ zì jǐ de xùn dǎo zhí wù jiāo gěi tā men」。 yīn wéi，「 yǐ tè shū fāng shì xiě zài mò gǎn shū shàng de zōng tú men de xuān jiǎng， bì xū yǐ bù jiànduàn de jì chéng yú yǐ bǎo cún， zhí dào shí qī de yuán mǎn」。 zhè zhǒng zài shèng shén nèi wán chéng de huó shēng shēng de chuán dì， chēng wéi shèng chuán， yīn wéi tā yòu bié yú shèng jīng， zòng shǐ gēn shèng jīng yòu mìqiè de guān lián。 tòu guò shèng chuán，「 jiào huì zài tā de jiào yì、 shēng huó hé jìng lǐ zhōng， bǎ běn shēn suǒ shì yǐ jí suǒ xìn de yī qiē， dū chuán zhū wàn shì， yǒng chuí bù xiǔ」。「 jiào fù men de yán lùn zhèng míng liǎo shèng chuán què shí huó shēng shēng dì cún zài zhù， shèng chuán de fēng fù nèi hán shèn tòu zài jiào huì shí jì shēng huó de xìn yǎng hé qí dǎo zhōng」。 jiù zhè yàng， shèng fù tòu guò shèng zǐ， zài shèng shén nèi suǒ zuò de zì wǒ tōng chuán， bù duàn zài jiào huì nèi lín xiàn hé jìn xíng：「 guò qù céng shuō guò huà de tiān zhù， réng bù duàn dì yǔ tā 'ài zǐ de jìng pèi jiāo tán； ér fú yīn de chōng mǎn shēng mìng de shēng yīn， jiè shèng shén 'ér xiǎng biàn jiào huì， jiè jiào huì 'ér xiǎng biàn quán shì jiè。 shèng shén yǐn lǐng xìn yǒu zǒu xiàng yī qiē zhēn lǐ， bìng shǐ jī dū de huà yáng yì yú tā men xīn zhōng」。 　　 èr、 shèng chuán yǔ shèng jīng de guān xì 　　 yī gè gòng tóng de quán yuán 　　「 shèng chuán yǔ shèng jīng bǐ cǐ jǐn jǐn xiāng lián bìng xiāng tōng， yīn wéi liǎng zhě dū fā zì tóng yī de shén shèng quán yuán， zài mǒu zhǒng qíng kuàng xià xíng chéng liǎo tóng yī shì wù， qū xiàng tóng yī mù biāo」。 liǎng zhě dū shǐ jī dū de 'ào jì zài jiào huì nèi lín zài bìng shǐ rén shòu yì， jī dū céng xǔ xià yào yǔ zì jǐ de mén tú men「 tiān tiān zài yī qǐ， zhí dào jīn shì de zhōng jié」 ( mǎ 28:20)。 　　 liǎng zhǒng bù tóng de chuán dì fāng shì 　　「 shèng jīng shì tiān zhù de huà， yīn wéi shì zài shèng shén de mò gǎn xià xiě chéng de」。 　　「 zhì yú shèng chuán， zé bǎo cún liǎo zhù jī dū jí shèng shén tuō fù gěi zōng tú men de tiān zhù shèng yán」， bìng bǎ tā「 wán zhěng dì chuán shòu gěi tā men de jì chéng zhě， bǐ zài zhēn lǐ zhī shén de guāng zhào xià， tā men néng yǐ zì jǐ de xuān jiǎng， bǎ tiān zhù de huà zhōng shí dì bǎo cún、 chén shù jí chuán yáng」。 yú shì， jiào huì shòu tuō chuán dì jí jiě shì qǐ shì，「 bìng bù dān cóng shèng jīng qǔ dé yī qiē yòu guān qǐ shì zhī shì díquè shí xìng。 yīn cǐ， liǎng zhě dū gāi yǐ tóng děng de rè chén hé jìng yì qù jiē shòu hé zūn zhòng」。 　　 zōng tú shèng chuán yǔ jiào huì chuán tǒng 　　 wǒ men suǒ shuō de shèng chuán shì lái zì zōng tú， shì tā men cóng yé sū de yán xíng jǔ zhǐ suǒ jiē shòu、 jí cóng shèng shén nà lǐ suǒ xué dào 'ér chuán shòu de shì。 shì shí shàng， dì yī dài de jī dū tú hái méi yòu xiě xià xīn yuē， ér xīn yuē běn shēn yě zhèng shí liǎo shèng chuán shì yī gè huó shēng shēng de chuán shòu guò chéng。 　　 yǔ cǐ bù tóng de， shì dì fāng jiào huì lì lái suǒ chǎn shēng de shén xué、 jì lǜ、 lǐ yí huò jìng lǐ fāng miàn de「 chuán tǒng」。 tā men gòu chéng liǎo jù tǐ de mó shì， tòu guò zhè xiē mó shì， wěi dà de shèng chuán jiù néng yǐ shìdàng de fāng shì zài bù tóng de dì qū hé bù tóng de shí dài biǎo dá。 zài zōng tú shèng chuán de guāng zhào xià， zhè xiē chuán tǒng kě bèi bǎo cún、 xiū gǎi， shèn huò yǐ zhào jiào huì xùn dǎo de zhǐ shì yú yǐ fàng qì。 　　 sān、 xìn yǎng yí chǎn de quán shì 　　 xìn yǎng yí chǎn jiāo tuō gěi zhěng tǐ de jiào huì 　　 yùn cáng zài shèng chuán hé shèng jīng lǐ de xìn yǎng「 shén shèng yí chǎn」 ( xìn yǎng bǎo kù )( dì qián 6:20)， shì zōng tú men wěi tuō gěi zhěng gè jiào huì de。「 dāng quán tǐ zǐ mín yǐ shì zhù tā， bìng yǔ zì jǐ de sī mù tuán jié yī zhì， zài zōng tú de xùn huì、 gòng róng、 bò bǐng jí qí dǎo shàng chí zhī yǐ héng， jí jiān shǒu、 shí jiàn jí xuān rèn suǒ chuán shòu de xìn yǎng shí， zhù jiào yǔ xìn tú jiān jiàn lì yī zhǒng tè shū de jīng shén tuán jié」。 　　 jiào huì de xùn dǎo dāng jú 　　「 zhèng què dì jiě shì shū xiě de huò chuán shòu de tiān zhù shèng yán de zhí wù， zhǐ wěi tuō gěi jiào huì nèi huó shēng shēng de xùn dǎo dāng jú，」 jí shì yǔ bó duō lù de jì chéng zhě ── luó mǎ jiào zōng gòng róng de zhù jiào men，「 tā men yǐ yé sū jī dū de míng yì xíng shǐ zhè quán lì」。「 dàn jiào huì de xùn dǎo zhí wù bìng fēi zài tiān zhù de yán yǔ zhī shàng， ér shì wéi tā fú wù， zhè zhí wù zhǐ jiào dǎo suǒ chuán shòu xià lái de zhēn lǐ。 yīn wéi， xùn dǎo dāng jú yīn tiān zhù de mìng lìng hé shèng shén de zhù yòu， qián jìng dì líng tīng tiān zhù shèng yán， shèng shàn dì yú yǐ bǎo guǎn bìng zhōng xìn dì jiā yǐ chén shù。 xùn dǎo dāng jú tí chū wéi tiān zhù qǐ shì de yī qiē dāng xìn zhī dào， nǎi qǔ zì wéi yī de xìn yǎng bǎo kù」。 xìn yǒu men yóu yú zhuī yì jī dū xiàng zōng tú men suǒ shuō：「 tīng cóng nǐ men de， jiù shì tīng cóng wǒ」 ( lù 10:16) zhè jù huà， yìng shùn fú dì jiē nà mù zhě men yǐ gè zhǒng fāng shì suǒ gěi yú tā men de xùn huì hé zhǐ shì。 　　 jī dū jiào guān diǎn： 　　 wéi dú shèng jīng 　　 jī dū xīn jiào gè pài qiáng diào wéi yī gēn yuán jiù shì lái zì shèng jīng， duì tiān zhù jiào suǒ qiáng diào de shèng chuán jù jué bù nà。 　　 wéi xiāng xìn shèng jīng， zhǐ píng jù shèng jīng lùn jù， zhǐ yòu jìzǎi zài shèng jīng lǐ， cái yòu xiào lì。 yī qiē bù fú hé shèng jīng de lǐ yóu， dū jù jué chéng rèn shèng shì de shì xiào xìng， zhè jiù shì wéi dú shèng jīng。 　　 rèn tóng tiān zhù jiào shèng jīng guān， dàn bù chéng rèn jiù yuē zhōng shǔ yú qī juàn xī là yuán wén de bā lù kè shū、 duō bǐ yà shū、 yǒu dì dé shū、 zhì huì shū、 dé xùn shū、 mǎ jiā bó shū shàng jí mǎ jiā bó shū xià wéi tiān zhù suǒ mò qǐ de shèng jīng 　　《 shèng jīng》 fēn wéi《 jiù yuē》 hé《 xīn yuē》 liǎng dà bù fēn， gòng 66 juàn：《 jiù yuē》 yòu 39 juàn，《 xīn yuē》 yòu 27 juàn 　　 zì yóu jiě jīng 　　 jī dū xīn jiào gè pài duì shèng jīng de jiě shì hé yòng fǎ bù jìn yī zhì。 rú jī yào pài qiáng diào shèng jīng de měi jù měi zì dū chū zì shàng dì de líng gǎn， jué wú 'é wù， qí tā yī xiē pài bié de shén xué jiā què rèn wéi shèng jīng shì shàng dì qǐ shì de jì lù， tā fǎn yìng liǎo shèng jīng gè juàn de zuò zhě zài bù tóng shí dài duì shàng dì qǐ shì de gǎn shòu hé lǐ jiě。 kě yǐ yìng yòng wén zì kǎo jù hé lì shǐ kǎo zhèng de fāng fǎ yán jiū hé jiě shì shèng jīng， yǐ fā xiàn qí zhōng yùn cáng de zhēn lǐ。 zǒng zhī， gè jiào pài zhù zhāng měi gè xìn tú dōukě zì yóu jiě shì shèng jīng， àn zhe zì jǐ de jiě shì qù liǎo jiě shèng jīng。 yīn wéi měi gè xìn tú dōukě yǐ jiè shèng líng de yǐn dǎo zhí jiē cóng shèng jīng lǐng wù shàng dì de qǐ shì hé zhēn lǐ。 yīn cǐ， zhì shǐ jī dū xīn jiào nèi bù fēn liè chéng xǔ duō bù tóng de jiào pài， gè xíng qí shì。 　　 chóng bài qí dǎo 　　 tiān zhù jiào de chóng bài： lǐ yí shēng huó de zhōng xīn shì mí sǎ shèng jì 　　 tiān zhù jiào zhù zhòng lǐ yí shēng huó， yuè dú、 mò xiǎng、 fēn xiǎng、 jiàn zhèng shēng huó shèng jīng， cháng nián shī xíng shèng shì， tiān tiān wéi tiān zhù zǐ mín fèng xiàn shèng jì， zhěng jiù rén líng， lǐng shòu zhù de tǐ， gōng jìng yé sū shèng xīn hé shèng mǔ wú diàn shèng xīn， zhuī dào xiān rén…… 　　 jī dū xīn jiào de chóng bài： jiě shì shèng jīng， xuān chuán jiào yì、 chàng zàn měi shī 　　 xīn jiào hěn zhòng shì chóng bài yí shì de gǎi gé。 shǒu xiān shì jiāng mí sǎ gǎi wéi shǐ yòng mín zú yǔ yán de shèng cān lǐ wén， bìng zhú jiàn yǐ jiào wéi líng huó de xíng shì， yǐn yòng《 shī piān》、 jīng kè、 dǎo wén děng， yóu xìn tú cān jiā sòng chàng。 yòu xiē zōng pài hái biān chéng zhuān shū， gōng gōng kāi chóng bài zhī yòng， rú shèng gōng huì de《 gōng dǎo shū》， guī zhèng zōng de《 dǎo gào shì》 děng。 xīn jiào zài chóng bài zhōng hěn zhòng shì jiǎng dào de zuò yòng， qí nèi róng wéi jiě shì shèng jīng， xuān chuán jiào yì， yǐ jiān dìng tīng zhòng de xìn yǎng hé yòu fā zōng jiào rè chén； yòu shí hái cóng jiào yì chū fā duì shè huì dào dé zhèng zhì wèn tí zuò chū píng lùn。 yóu cān jiā lǐ bài de quán tǐ xìn tú tóng chàng zàn měi shī yě shì xīn jiào zài chóng bài yí shì shàng de tè diǎn zhī yī。 　　 jìng lǐ shèng xiàng 　　 tiān zhù jiào xǔ kě zài jiào táng huò jiào yǒu jiā zhōng gòngfèng rèn hé shèng xiàng， yóu rú gòngfèng xiān rén de yí zhào yī yàng。 　　 shàng zhù tiān zhù shì yī qiē shòu zào wù zhī měi de yuán yóu（ zhì shí sān 3）。 tā shì wàn yòu， chāo yuè tā de yī qiē huà gōng（ dé sì shí sān 27-28）。 dàn shì， cóng jiù yuē kāi shǐ， tiān zhù céng mìng lìng / zhǔn xǔ diāo kè yī xiē zōng jiào sù xiàng， yǐ xiàng zhēng de fāng shì dǎo xiàng jiàng shēng chéng rén de shèng yán suǒ gěi de。 　　 qí tā qū bié 　　1、 zài chéng jiù dà yì shàng， jī dū jiào（ xīn jiào） gè pài chú shèng gōng huì wài dū zhù zhāng zhǐ kào xìn dé jiù kě chéng yì， bù xū yào xíng shàn gōng； tiān zhù jiào àn yé sū jī dū de jiào huì， yī fāng miàn kào xīn dé， yī fāng miàn yào zūn zhào tiān zhù de zhǐ yì xíng shàn gōng。 　　2、 zài shèng shì shàng tiān zhù jiào yòu qī jiàn shèng shì： xǐ lǐ、 jiān zhèn、 shèng tǐ（ tiān zhù jiào tú xiāng xìn miàn bǐng hé hóng jiǔ jīng guò shén fù zhù shèng hòu cóng shí zhì shàng jiù chéng wéi yé sū jī dū de tǐ xuè， yīn cǐ chēng shèng tǐ shèng shì）、 hūn pèi、 gào jiě ( wǒ men rèn wéi zhù jiào men shì shǐ tú de jì chéng rén， gēn jù xīn yuē shèng jīng ruò wàng fú yīn 20 zhāng 21～ 23 jié， biàn yòu liǎo xiàn zài de gào jiě shèng shì）、 shèng zhì（ yě chēng shén pǐn， jí chéng wéi shén zhí rén yuán）、 zhōng fù（ bìng fù）； jī dū jiào gè jiào pài dū yú yǐ biàn huà（ bìng bù chéng wéi shèng shì） huò zhě shān chú。 lìng wài tiān zhù jiào bù xǔ lí hūn， jī dū jiào yǔn xǔ。 　　3、 gēn jù jiào yì de lái yuán： àn tiān zhù hé jī dū de chuán shòu， yòu liǎng gè lái yuán： shèng jīng hé shèng chuán， yòu chēng xìn dé bǎo kù； jī dū jiào zhǐ chéng rèn shèng jīng wéi wéi yī gēn yuán。 　　4、 shèng jīng de juàn shù mù lù， tiān zhù jiào xīn jiù yuē gòng qī shí sān juàn， qí zhōng jiù yuē sì shí liù， xīn yuē 'èr shí qī； jī dū jiào shèng jīng zhǐ yòu liù shí liù juàn， jiù yuē zhǐ yòu sān shí jiǔ juàn， jī dū jiào bǎ jiù yuē zhōng yòng xī là yuán wén xiě de qī juàn shān chú， bù chéng rèn shì shèng jīng 　　5、 zài lǐ yí shàng， tiān zhù jiào zhù zhòng lǐ yí shēng huó， jī dū jiào zài yī xiē lǐ yí fāng miàn zé yú yǐ jiǎn huà hé shān chú。 　　6、 zài tǐ zhì、 xìn yǎng nèi róng hé jiào wù xíng zhèng shàng， pǔ shì tiān zhù jiào huì dū fèng xíng tǒng yī de jiào yì、 jiè mìng、 shèng shì； jī dū jiào gè jiào pài dōuyòu bù tóng， gè zì wéi zhèng、 gè xíng qí shì。 　　7、 duì yú shèng mǔ mǎ lì yà， tiān zhù jiào jǐyǔ shìdàng de jìng lǐ， yīn wéi tā shì yé sū jī dū de mǔ qīn， yǎng yù jī dū， zài jī dū dài rén bǔ shú shí wéi jī dū fēn dān jīng shén shàng de tòng kǔ， bìng yòu fú cóng、 qiān bēi、 rěn nài děng děng měi dé， shì wǒ men xué xí de bǎng yàng。 jī dū jiào dōubù jìng lǐ shèng mǔ mǎ lì yà， yòu de jí duān fèn zǐ shèn zhì qiǎn zé、 qū jiě tiān zhù jiào gōng jìng shèng mǔ mǎ lì yà de běn yì。 　　8、 guān yú gòngfèng shèng xiàng， tiān zhù jiào xǔ kě jiào yǒu zài jiā zhōng gòngfèng shèng xiàng， gòng jiào yǒu zhān yǎng jìng lǐ， bǐ rú gòngfèng yé sū kǔ xiàng， jiù huì shǐ wǒ men xiǎng dào yé sū wèiwǒ men bèi dīng sǐ zài shí zì jià shàng dài rén shú zuì de dà 'ēn děng děng。 jī dū jiào fǎn duì gòngfèng shèng xiàng， rèn wéi shì chóng bài 'ǒu xiàng， shì zuì 'è de xíng wéi。 　　9、 guān yú jì zǔ， tiān zhù jiào wéi shèn zhōng zhuī yuǎn、 fā yáng xiān zǔ de měi dé， zài yī xiē shí hòu jǔ xíng jì zǔ diǎn lǐ， zūn xún tiān zhù shí jiè dì sì jiè。 jī dū jiào fǎn duì jì zǔ diǎn lǐ， rèn wéi shì chóng bài 'ǒu xiàng。 yī bān xíng jū gōng lǐ。 　　10、 zài chēng hū fāng miàn wú lùn shì duì yú zhù de chēng hū yě yòu bù tóng， tiān zhù jiào chēng tiān zhù， jī dū jiào chéng shàng dì， zài tiān zhù sān wèi yī tǐ zhōng de dì sān wèi， tiān zhù jiào gēn jù shèng jīng yì wéi shèng shén， jī dū jiào yì wéi shèng líng。 zài shèng jīng zhōng duì yǔ dì míng、 rén míng de fān yì yě yòu bù tóng， rú tiān zhù jiào chēng bó duō lù， jī dū jiào chēng bǐ dé， qí tā bù yī yī liè jǔ。 11、 shén zhí rén yuán， tiān zhù jiào shén zhí rén yuán， xiū nǚ děng xū yào fā yuàn zhōng shēng jiān zhēn， jī dū jiào wú cǐ yào qiú。 lìng wài tiān zhù jiào shén zhí rén yuán chēng wéi shén fù "priest"（ bǐ shén fù dī yī jí de jiào zhí shì， gāo yī jí jiào zhù jiào "bishop"， qí zhù yào qū bié wéi kě zhí xíng shèng shì de duō shǎo）， jī dū jiào gēn jù jiào pài bù tóng duō chēng wéi mù shī "minister"， yě yòu chēng wéi zhǎnglǎo děng děng de。 tiān zhù jiào yòu xiū nǚ， jī dū jiào méi yòu。 tiān zhù jiào yǔ dōng zhèng jiào Catholic and Orthodox 　　yī、 qián yán 　　 gōng yuán 395 nián， luó mǎ dì guó fēn liè chéng gè zì wéi zhèng de dōng luó mǎ dì guó hé xī luó mǎ dì guó。 tiān zhù jiào suí zhe luó mǎ dì guó de fēn liè， fēn huà wéi yǐ xī là yǔ dì qū wéi zhōng xīn dōng pài hé yǐ lā dīng yǔ dì qū wéi zhōng xīn de xī pài。 cóng 'ér， jūn shì tǎn dīng bǎo hé luó mǎ jiù chéng wéi dōng xī jiào huì de zōng jiào zhōng xīn。 　　 yóu yú shí dài de jiāo tì hé dì guó de shuāi ruò， luó mǎ dì guó zài dì zhōng hǎi shì jiè de bà yè yě zhú jiàn xiāo shī。 yǐ qián gè mín zú dū qū fú zài dì guó de tǒng zhì xià， yīn 'ér dà duō shù réndōu dǒng xī là wén hé lā dīng wén。 jiào huì yě yīn cǐ yì yú cóng shì jiào huì huó dòng。 dì guó de shuāi ruò， yǔ yán de tǒng yī shǐ yòng yě chéng wéi kōng huà， dōng xī fāng jiào huì gè zì yǐ xī là wén yǔ lā dīng wén zuānyán zōng jiào wèn tí， hū lüè shuāng fāng de jiāo liú， zào chéng gèng dà de zōng jiào gé hé， jìn 'ér fā shēng liǎo lì shǐ shàng de tiān zhù jiào dà fēn liè。 　　 èr、 fēn liè yuán yīn 　　 yóu yú dōng xī fāng liǎng pài jiào huì dū zì rèn wéi zì jǐ cái shì tiān zhù jiào de zhèng tǒng， yīn 'ér， liǎng pài rén mǎ xiāng hù zhēng duó tiān zhù jiào huì de shǒu xí dì wèi。 luó mǎ jiào huáng yǐ jiào huì yuán shǒu zì mìng， zì mìng bù fán； tóng shí， jūn shì tǎn dīng bǎo jiào cháng yǐ zǒng zhù jiào zì jū。 suǒ yǐ， dōng xī fāng jiào huì fēn liè bù néng shuō shì shén xué de zhēng zhí， yīn wéi shén xué zhēng zhí zài zhī hòu cái fā shēng de。 tiān zhù jiào de fēn liè shì bèi bié yòu yòng xīn de rén suǒ lì yòng dǎo zhì de jiēguǒ； lìng yī fāng miàn， wén huà de chā yì yě shì fēn liè de zhòng yào yīn sù zhī yī， rú qián yán suǒ tí， dōng xī liǎng pài de xī là wén huà hé lā dīng wén huà liǎng zhě zhī jiān cún zài zhe tè shū de yī miàn， ér zài zōng jiào miàn fǎn yìng chū lái。 lā dīng rén bèi rì 'ěr màn mín zú zhēng fú， chǎn shēng xīn de xuè yuán； lìng yī fāng miàn， xī là mín zú yǔ sī lā fū rén hé yà měi ní yà rén tōng hūn。 yīn cǐ， gǔ luó mǎ de chún yī zhǒng zú biàn chéng liǎng zhǒng bù tóng de zhǒng zú。 wén huà bèi jǐng bù tóng， shén xué sī xiǎng shàng suǒ cún zài de wèn tí jiù bù tóng。 lì rú： dōng pài jiào huì rèn wéi“ dé jiù zhī dào” shì“ shèng yán chéng xuè ròu”， ér xī pài jiào huì qiáng diào“ jiù shú lùn”。 yóu cǐ kě zhī， liǎng pài zōng jiào rèn zhī de chā yì。 zài lái jiù shì dōng fāng dì guó hé xī fāng dì guó de zhú jiàn fēn liè， yīn 'ér yě zào chéng dōng xī fāng jiào huì de fēn qí。 zài xī fāng， jiào zōng kě yǐ zì yóu de xíng shǐ zhí quán， guǎn lǐ diào dù xī fāng jiào huì yǔ wén huà。 dàn zài dōng fāng， mù shǒu yīn wéi zhù jié zài jīng dū zhī dì， zài xíng shǐ zhí quán shòu dào bài zhàn tíng huáng dì bù shǎo de qiān bàn。 zhè yě shì dōng xī fāng jiào huì lǐng xiù de bù tóng zhī chù。 　　 sān、 lì shǐ bèi jǐng 　　 qǐ shǐ yuán yīn yóu yú luó mǎ jiào zōng xuān chēng luó mǎ jiào huì shì yé sū jī dū shǒu yào dì wèi mén tú bó duō lù suǒ jiàn lì。 yīn cǐ， jì chéng bó duō lù de rén lǐ suǒ dāng rán dì xiǎng yòu yī qiē quán lì qiě jù zuì gāo yōu yuè dì wèi， yě jiù shì shuō luó mǎ jiào zōng de dì wèi gāo yú qí tā rèn hé zhù jiào。 dàn shì， zhè zhǐ shì luó mǎ jiào huáng yī xiāng qíng yuàn de kàn fǎ， jūn shì tǎn dīng bǎo jiào huì bìng bù tóng yì zhè gè kàn fǎ， tā men shèn zhì biǎo dá qiáng liè bù mǎn yǔ fǎn duì。 gōng yuán 857 nián， dōng luó mǎ dì guó huáng dì mài kè 'ěr sān shì biǎn chù liǎo jūn shì tǎn dīng bǎo jiào qū mù shǒu yǐ nà jué ﹝ Ignatius ﹞， gǎi lì xīn fù fó xī yuē﹝ Photius﹞ wéi mù shǒu。 luó mǎ jiào zōng ní gǔ lā﹝ Nicholas﹞ yī shì biǎo shì fǎn duì， yīn wéi fó xī yuē huì fáng 'ài jiào zōng duì dōng fāng jiào huì de kòng zhì。 zhī hòu， luó mǎ jiào huáng xuān bù fó xī yuē wéi fēi fǎ mù shǒu， gé chú tā de jiào jí， bìng xuān chēng yǐ nà jué cái shì zhēn zhèng mù shǒu。 bù guò， fó xī yuē zài dōng luó mǎ huáng dì de zhī chí xià zhào kāi gōng yuán 86 ８ nián zài jūn shì tǎn dīng bǎo de zōng jiào huì yì， yǔ luó mǎ jiào zōng kàng héng。 tā zhǐ zé xī fāng jiào huì： yī、 luó mǎ jiào zōng lìng bǎo jiā lì yà jiào huì zài lǐ bài liù jìn shí。 èr、 tā men zài sì xún zhāi qī zhōng chī nǎi yóu、 niú nǎi hé rǔ lào。 sān、 pái chì yǐ hūn shén fù。 sì、 bù chéng rèn shén fù suǒ xíng de jiān zhèn lǐ﹝ Confirmation﹞。 wǔ、 bǎ“ hé zǐ”﹝ filioque﹞ yī cí jiā rù《 ní xī yà xìn jīng》 zhōng。 liù、 lìng shén zhí rén yuán tì qù hú xū。 bìng qiǎn zé luó mǎ jiào zōng ní gǔ lā yī shì chuán bō yì duān， kāi chú qí jiào jí。 zhè cì shì jiàn yě zào chéng dōng xī fāng jiào huì de mó cā。 　　 lìng yī fāng miàn de mó cā shì liǎng pài rén mǎ zài zhēng duó mó lā wéi yà wáng guó hé bǎo jiā lì yà wáng guó de shì lì fàn wéi。 gōng yuán 862 nián， mó lā wéi yà wáng guó bǎi tuō liǎo dé yì zhì fēng jiàn lǐng zhù hé jiào huì de kòng zhì， qǔ dé dú lì。 gōng yuán 863 nián， bài zhàn tíng dì guó pài qiǎn xiū shì xī lǐ 'ěr hé qí dì měi duō dí wū qián wǎng mó lā wéi yà chuán jiào。 wèile zài dāng dì sī lā fū rén de chuán jiào gōng zuò， xī lǐ 'ěr hé měi duō dí wū yǐ xī là wén zì mǔ wéi jī chǔ， chuàng zào liǎo sī lā fū wén zì mǔ， bǎ chuán jiào shū diǎn fān yì chéng sī lā fū wén zì， yǐ biàn gèng fāng biàn qiě róng yì dì chuán jiào。 dàn shì hǎo jǐng bù cháng， xī fāng jiào huì bù gān xīn shī qù mó lā wéi yà dì qū， cèhuà tuī fān qīn bài zhàn tíng dì guó de mó lā wéi yà guó wáng， suí hòu yǐ wǔ lì zhēng fú mó lā wéi yà， qū zhú dōng fāng jiào huì de chuán jiào shì。 zhè cì dǒu zhēng kě yǐ shuō shì xī fāng jiào huì shèng lì。 lìng yī cì de chōng tū shì bǎo jiā lì yà wáng guó de zhēng duó。 gōng yuán 852 nián bǎo jiā lì yà guó wáng bō lǐ sī﹝ Polis﹞ dēng shàng wáng wèi， tā běn xiǎng tuō lí bài zhàn tíng dì guó hé xī fāng jiào huì de kòng zhì hé yǐng xiǎng， céng jiē dài guò mù sī lín shǐ zhě， bìng kǎo lǜ xìn fèng yī sī lán jiào， dàn cǐ xiāo xī bèi bài zhàn tíng dì guó suǒ wén， lì jí jiāng yī wèi gōng zhù jià gěi bō lǐ sī guó wáng， yǐ hé qīn zhèng cè lā lǒng bō lǐ sī， lìng yī fāng miàn， bài zhàn tíng dì guó yǐ wǔ lì shì wēi， shǐ dé bō lǐ sī guó wáng bù dé bù chéng rèn bài zhàn tíng wèitā de zōng zhù guó。 tòu guò bō lǐ sī shòu xǐ wéi jī dū tú de hào zhào， quán guó rén mín yě gēn zhe guó wáng xìn fèng tiān zhù jiào 。 gōng yuán 866 nián， bō lǐ sī guó wáng wèile bǎi tuō bài zhàn tíng dì guó hé dōng fāng jiào huì de kòng zhì， qīng xiàng yú xī fāng jiào huì， bài zhàn tíng dì guó zhèn nù， bìng zhǐ zé xī fāng jiào huì。 bù guò zài gōng yuán 870 nián， bǎo jiā lì yà guó wáng bō lǐ sī xiàng luó mǎ zhù jiào tí chū zài bǎo jiā lì yà shè zhì dà zhù jiào zuò de yào qiú bèi jù jué。 yú shì， bō lǐ sī guó wáng yòu qīng huí bài zhàn tíng dì guó， huī fù yǐ wǎng zhī jiān de guān xì。 zhè yī cì de jiēguǒ， kě shuō shì bài zhàn tíng dì guó yǔ xī fāng jiào huì yī bǐ yī píng shǒu de jú miàn。 　　 zài zōng jiào jiào yì fēn qí fāng miàn， dōng fāng jiào huì rèn wéi， shèng shén lái zì yú shèng fù， ér xī fāng jiào huì zhù zhāng shèng shén lái zì shèng fù hé shèng zǐ， shuāng fāng zhēn duì zhè gè wèn tí zhēng lùn bù xiū， dōng fāng jiào huì zhǐ zé xī fāng sàn bō jiào yì shàng de yì duān， tè bié shì jiǎng dào《 ní xī yà xìn jīng》 shí zài qí zhōng jiā shàng filioque﹝ hé shèng zǐ﹞ yī cí。 cǐ cí zài《 xìn jīng》 zhōng guò qù méi yòu yě bù gāi yòu。 yīn cǐ， dōng fāng jiào huì xuān chēng yìng duì jiào zōng ní gǔ lā yī shì jí zhī chí zhě jìn xíng shěn pàn。 dàn xī fāng jiào huì duàn rán jù jué zhè zhǒng zhǐ kòng。 　　 gōng yuán 963 nián， luó mǎ jiào zōng wéi dé yì zhì guó wáng 'ào tuō yī shì﹝ OdoI﹞ jǔ xíng jiā miǎn diǎn lǐ， chēng shén shèng luó mǎ dì guó huáng dì。 cǐ shì shǐ bài zhàn tíng dì guó huáng dì hé dōng fāng jiào huì zhèn nù， yīn wéi bài zhàn tíng dì guó yī zhí yǐ zhèng tǒng luó mǎ dì guó zì jū， suī rán luó mǎ dì guó xī fāng lǐng tǔ yǐ bèi mán zú suǒ bìng tūn， dàn shì luó mǎ dì guó dōng bù lǐng tǔ hé shǒu dū yǐ rán cún zài， ér luó mǎ jiào zōng jiāng rì 'ěr màn rén de guó jiā chēng wéi shén shèng luó mǎ dì guó， gēn běn shì xiǎng yǔ bài zhàn tíng dì guó hé dōng fāng jiào huì dí duì， suǒ yǐ dōng fāng zhèn yíng bù huì duì zhè gè míng chēng jǐyǔ chéng rèn。 　　 dōng xī liǎng jiào pài zhī qián de mó cā dū zhǐ shì duǎn zàn fēn lí， zuì hòu hái shì huì hù xiāng dǎ kāi duì huà yǔ hé zuò。 dàn shì， zài gōng yuán 1043 nián， mí gé 'ěr、 sài lǔ lā﹝ MichaelCaerularius﹞ dān rèn jūn shì tǎn dīng bǎo mù shǒu qū mù shǒu。 tā xìng qíng gāo 'ào， yě xīn bó bó， yòu yì bǎi tuō bài zhàn tíng huáng dì tǒng zhì bìng qiě shǐ zì jǐ de zūn yán shèng guò luó mǎ jiào huáng。 yīn cǐ dǎo zhì zuì hòu de fēn liè。 　　 dāng shí， bài zhàn tíng dì guó zài yì dà lì réng yōng yòu chá shì dīng ní yī shì xī biān de yí chǎn， wéi bǎo zhù tǔ dì， zài qí jìng nèi zhī jiào huì shī xíng xī là shì yí shì， pái chú xī fāng jiào huì yǐng xiǎng。 gōng yuán 11 shì jì， luó mǎ zhù jiào sǒng yǒng nuò màn rén jìn rù yì dà lì nán bù， qǐ tú lì yòng nuò màn rén de wǔ lì xiāo miè bài zhàn tíng zài yì dà lì nán bù de shì lì。 bù liào， nuò màn rén chú gōng jī bài zhàn tíng suǒ shǔ lǐng dì wài， yě xí jī luó mǎ zhù jiào lǐng tǔ。 yīn cǐ， luó mǎ zhù jiào lì 'ào jiǔ shì bù dé yǐ yòu zài yǔ bài zhàn tíng dì guó hé zuò duì kàng nuò màn rén。 yóu yú bài zhàn tíng dì guó guó lì shuāi ruò， wú lì pài bīng jiù yuán yáo yuǎn de yì dà lì nán bù shǔ dì。 yīn cǐ， bài zhàn tíng huáng dì jūn shì tǎn dīng jiǔ shì dāyìng zài shìdàng shí hòu bǎ wèi yú yì dà lì nán bù de 'ā pǔ lǐ yà děng jiào huì guī luó mǎ jiào zōng guǎn xiá。 mí gé 'ěr、 sài lǔ lā dé zhī hòu bó rán dà nù， mǎ shàng xià lìng wèi zài bài zhàn tíng dì guó nèi zhī xíng shǐ lā dīng yí shì de jiào huì yào gǎi yǐ xī là yí shì yùn xíng， yǐ bào fù luó mǎ jiào zōng sǒng yǒng nuò màn rén zài qí zhàn lǐng dì qū jìn zhǐ dōng fāng jiào huì suǒ shǔ jiào qū shí shī xī là yí shì。 zhī hòu， mí gé 'ěr、 sài lǔ lā xiě liǎo yī fēng xìn gěi luó mǎ zhù jiào， xìn zhōng zhǐ zé luó mǎ jiào huì yì duān zuì míng： yī、 luó mǎ jiào huì zài shèng cān lǐ shí wú jiào miàn bāo。 èr、 sì xún zhāi qī zhōng lǐ bài liù jìn shí。 sān、 chī lēisǐ de dòng wù hé qí xuè。 sì、 sì xún zhāi qī zhōng bù chàng“ yà lì lù yà”。 luó mǎ jiào zōng lì 'ào jiǔ shì shōu dào cǐ xìn shí fēn qì fèn， jué yǐ cǐ xìn duàn jué yǔ bài zhàn tíng dì guó de jūn shì tóng méng， zhǐ zé jūn shì tǎn dīng bǎo mù shǒu làn yòng zhí quán， qiǎn zé tā fēng bì zài bài zhàn tíng dì guó nèi zhī xī fāng jiào huì。 gōng yuán 1054 nián， jiào zōng pài qiǎn tè shǐ huò mǔ bó tè﹝ Humbert﹞ dài jiào zōng zhī jiào yù gěi jūn shì tǎn dīng bǎo mù shǒu， qí jiào yù nèi róng wéi shèng jīng jí jūn shì tǎn dīng zhī yù cì jiào chǎn jūn xiǎn rán dì biǎo shì jiào zōng wéi quán jiào huì zhī shǒu lǐng。 dàn shì mù shǒu mí gé 'ěr、 sài lǔ lā duàn rán jù jué， yú shì jiào zōng shǐ zhě zhì jiào yù yú shèng suǒ fēi yà shèng tán， zǔ zhòu mí gé 'ěr、 sài lǔ lā jí qí yōng hù zhě， dìng tā men xuān chuán yì duān de zuì。 zhī hòu fēn liè jú shì dìng xíng， dōng fāng jiào huì zì chēng wéi zhèng jiào， yīn jiào qū wèi yú dì zhōng hǎi dōng biān， yīn 'ér yòu chēng dōng zhèng jiào。 xī fāng jiào huì zé zì chēng gōng jiào， shì wéi luó mǎ gōng jiào。 　　 sì、 dōng zhèng jiào yǔ tiān zhù jiào de miàn miàn guān 　　 zài jiào yì fāng miàn， dōng zhèng jiào zhù zhāng shèng shén zhǐ lái zì shèng fù， tiān zhù jiào zé zhù zhāng shèng shén lái zì shèng fù hé shèng zǐ。 dōng zhèng jiào méi yòu guān yú“ tiān táng” hé“ dì yù” zhī jiān cún zài“ liàn yù” de shuō fǎ， ér tiān zhù jiào shēng chēng liǎng zhě zhī jiān yòu liàn yù。 dōng zhèng jiào fǒu rèn zhēn nǚ mǎ lì yà tóng zhēn shòu yùn jí qí ròu tǐ shēng tiān de jiào lǐ， ér tiān zhù jiào chéng rèn。 dōng zhèng jiào bù chéng rèn luó mǎ jiào zōng wéi pǔ shì jiào huì shǒu nǎo， zhǐ chéng rèn tā de zhù jiào hé“ xī bù jiào huì mù shǒu” de zhí wèi， ér tiān zhù jiào jiào zōng zì chēng shì quán shì jiè jiào huì de lǐng xiù。 　　 zài shén xué fāng miàn， dōng zhèng jiào méi yòu shénme gé xīn hé fā zhǎn， jiào bǎo shǒu、 quē fá huó lì， tiān zhù jiào zé miàn xiàng shè huì， miàn xiàng shì jiè， miàn xiàng wèi lái， tā zài shì jiè xǔ duō dì qū kāi zhǎn de huó dòng jiào yòu shēng qì， zhù zhāng shè huì kāi fàng、 zì yóu、 píng děng， tí chū zhū duō jìn bù shén xué， xiàng jiě fàng shén xué、 fù nǚ shén xué、 dà zhòng shén xué、 děng。 　　 zài lǐ yí fāng miàn， dōng zhèng jiào jiào shì yī zhe dǎ bàn yǔ tiān zhù jiào jiào shì bù tóng， dōng zhèng jiào zhù jiào tóu dài yuán dǐng mào， shēn chuān yín bái sè huò hēi sè shén páo， xiōng guà shèng xiàng， shǒu chí lìng pái， ér tiān zhù jiào zhù jiào tóu dài táo xíng jiān dǐng mào， shēn chuān tè zhì huáng sè shén páo， xiōng guà shí zì jià， shǒu dài quán jiè； jǔ xíng yí shì shí， dōng zhèng jiào chú liǎo kě shǐ yòng xī là yǔ wài， hái kě shǐ yòng dì fāng mín zú yǔ yán， tiān zhù jiào zé zài cháng shí qī nèi zhǐ shǐ yòng lā dīng yǔ（ tiān zhù jiào zài fàn 'èr zhī hòu， yǔn zhǔn yòng běn dì fāng yán）， dàn yòu xiē tiān zhù jiào jiào huì yě kě yǐ shǐ yòng dì fāng mín zú yǔ yán； chàng shèng gē shí， dōng zhèng jiào chàng shī bān méi yòu fēng qín bàn zòu， ér tiān zhù jiào chàng shī bān zé yòu； qí dǎo shí， dōng zhèng jiào tú yòng sān gè shǒu zhǐ﹝ mǔ zhǐ、 shí zhǐ hé zhōng zhǐ﹞ zài xiōng qián zì shàng xiàng xià， zì yòu xiàng zuǒ huà shí zì， ér tiān zhù jiào tú yòng zhěng gè shǒu zhǎng zài xiōng qián zì shàng xiàng xià， zì zuǒ xiàng yòu huà shí zì； shòu xǐ shí， dōng zhèng jiào cǎi yòng jìn shuǐ shì， tiān zhù jiào zé cǎi yòng zhù shuǐ shì。 dōng zhèng jiào zhù zhāng yīng 'ér shòu xǐ hòu jiù yòu zī gé lǐng shèng tǐ， tiān zhù jiào zé chí fǎn duì yì jiàn。 dōng zhèng jiào de jiān zhèn lǐ zài xiǎo hái﹝ qī suì qián﹞ shòu xǐ bù jiǔ jǔ xíng， tiān zhù jiào de jiān zhèn lǐ zài xiǎo hái cháng dào qī suì dào bā suì shí jìn xíng； jǔ xíng shèng cān lǐ shí， dōng zhèng jiào shǐ yòng fā jiào miàn bāo hé jiǔ， tiān zhù jiào shǐ yòng wú jiào miàn bāo， bìng guī dìng， zhǐ yòu shén zhí rén yuán cái néng shǐ yòng miàn bāo hé jiǔ， yī bān jiào tú zhǐ néng shǐ yòng miàn bāo； lǐ bài shí， dōng zhèng jiào táng lǐ bù bǎi zuò yǐ， cān jiā zhě zhǐ néng zhàn lì， ér tiān zhù jiào táng lǐ fàng yòu chéng pái de cháng bǎn dèng， gōng qí dǎo zhě guì zuò； chàn huǐ shí， dōng zhèng jiào guī dìng， jiào tú zài shén fù miàn qián kě zhàn、 kě guì， tiān zhù jiào zé guī dìng， jiào tú zài shén fù miàn qián zhǐ néng guì zhe； dōng zhèng jiào yǔn xǔ chú zhù jiào yǐ wài de yī qiē shén zhí rén yuán jié hūn， zài hūn yīn wèn tí shàng bǐ jiào zì yóu， ér tiān zhù jiào zé hěn yán gé， yī qiē shén zhí rén yuán dōubù dé jié hūn， qiáng diào dú shēn zhù yì hé jìn yù zhù yì。 　　 zài jié rì fāng miàn， dōng zhèng jiào de yī xiē dà jié rì yǔ tiān zhù jiào de dà zhì xiāng tóng， zhǐ shì chēng wèi bù tóng。 zài shén pǐn fāng miàn， tiān zhù jiào fēn liè hòu， dōng zhèng jiào huì shí xíng mù shǒu zhì， mù shǒu zhì què lì hòu， shén pǐn fēn hēi bái liǎng zhǒng： hēi shén pǐn yòu xiū shì、 xiū shì fǔ jì、 xiū shì dà fǔ jì、 xiū shì jì sī、 xiū shì dà jì sī、 zhù jiào、 dà zhù jiào、 dū zhù jiào﹝ mù shǒu pài zhù guó wài jiào qū dài biǎo﹞、 dū zhù jiào、 mù shǒu； bái shén pǐn yòu sòng jīng shì、 fù fǔ jì、 fǔ jì、 dà fǔ jì、 sī jì、 dà sī jì、 sī jì cháng děng， tiān zhù jiào huì shén pǐn fēn wéi qī pǐn： sī mén yuán﹝ yī pǐn﹞、 sòng jīng yuán﹝ èr pǐn﹞、 qū mó yuán﹝ sān pǐn﹞、 xiāng lǐ yuán﹝ sì pǐn﹞、 fù zhù jì﹝ wǔ pǐn﹞、 zhù jì﹝ liù pǐn﹞ hé zhù jiào﹝ qī pǐn﹞。 luó mǎ jiào tíng zhì jìn yī bù fā zhǎn hòu， zhù jiào pǐn wèi yòu fēn wéi jiào zōng、 shū jī zhù jiào﹝ hóng yī zhù jiào﹞、 zōng zhù jiào、 dà zhù jiào hé yī bān zhù jiào。 　　 zài jiào lì fāng miàn， dōng zhèng jiào shǐ yòng rú lüè lì fǎ， shì xiàn zài gōng lì de qián shēn， jí jiù lì。 luó mǎ jiào zōng gé liè gāo lì shí sān shì duì jiù lì jìn xíng gǎi gé， yú 1582 nián gōng bù xīn lì fǎ， chēng gé liè lì fǎ， zì nà shí qǐ tiān zhù jiào jiù yòng cǐ lì fǎ。 cǐ lì fǎ bèi duō shù guó jiā shǐ yòng， bèi gōng rèn wéi gōng lì。 　　 zài jiào táng fāng miàn， dōng zhèng jiào jiào táng de jiàn zhù shì cǎi yòng bài zhàn tíng shì， huò sī lā fū shì。 tiān zhù jiào jiào táng cǎi yòng luó mǎ shì huò gē dé shì。 ér qí nèi bù zhì yě gè yòu bù tóng， dōng zhèng jiào táng shèng tán zhōng yāng guà yòu shèng xiàng， sì zhōu zé guà shèng tú huà xiàng， ér tiān zhù jiào táng shèng tán zhōng yāng guà shèng mǔ mǎ lì yà huà xiàng， shèng tán liǎng bàng guà yé sū huà xiàng， zhōu wéi qiáng shàng guà shí sì fú yé sū shòu nán huà xiàng。 　　 zài zhé xué fāng miàn， dōng zhèng jiào zhé xué zhù zhāng tiān zhù hé shì jiè de tǒng yī、 tiān zhù hé rén lèi hé xié xìng、 shén xìng yǔ rén xìng jié hé、 shén xué yǔ zhé xué hé yī， fǎn duì lǐ xìng， tí chàng shén mì zhù yì， tōng guò shén mì zhù yì， shǐ rén xī qǔ shén de zhì néng， qiáng diào jiù shì zhù rú hé biàn chéng yòu xuè yòu ròu de qū tǐ hé rú hé jiàng lín yú rén shì de 'ào mì； tiān zhù jiào zhé xué zhù zhāng lǐ xìng， qiáng diào tiān zhù de qǐ shì hé rén lèi de lǐ xìng shì yī zhì de， fǎn duì shén mì zhù yì。 dōng zhèng jiào zhé xué tí chàng yòng shén xué hé zhé xué de sī wéi fāng shì lái jiàn lì zhēn zhèng de jī dū wén míng， biǎn dī tiān zhù jiào ， rèn wéi tiān zhù jiào bù néng fā yáng jī dū de bó 'ài hé zì wǒ xī shēng jīng shén， zhǐ zé tiān zhù jiào bǎ tiān zhù hé rén lèi fēn lí kāi lái， yīn 'ér bù néng jiàn lì zhēn zhèng de jī dū wén míng。 zhōng guó tiān zhù jiào Chinese Catholic 　　 tiān zhù jiào dà guī mó chuán rù wǒ guó yòu liǎng cì： dì yī cì yú yuán cháo tiě mù 'ěr shí qī（ shí sān shì jì mò）， shí chēng“ yě lǐ kě wēn jiào”。 dì 'èr cì yú míng mò（ 1582 nián） zài cì chuán rù zhōng guó， dìng míng wéi“ tiān zhù jiào ”。 　　 tiān zhù jiào huì zài yuán cháo shí， céng yóu fāng jì huì huì shì mèng gāo wéi nuò lái huá， rèn běi jīng zǒng zhù jiào。 bù guò wèi néng róng rù hàn rén shè huì， bìng suí yuán wáng 'ér zhōng。 zhì míng cháo zhōng yè， kāi shǐ yòu tiān zhù jiào chuán jiào shì dào dá zhōng guó。 lì shǔ yú yé sū huì de lì mǎ dòu chéng gōng jìn rù zhōng guó chuán jiào bìng huò dé míng cháo huáng dì xìn rèn， tiān zhù jiào zài cì zài zhōng guó chuán bō kāi lái， suī rán jīng lì qīng yōng zhèng“ jìn jiào” zhèng cè yǐ lái de gè zhǒng yǐng xiǎng， dàn tiān zhù jiào zài zhōng guó zhì jīn yǐ jīng gēn shēn dì gù。 　　 xīn hài gé mìng hòu， jiào huì cǎi qǔ liǎo tiān zhù jiào “ zhōng guó huà” de cuò shī。 1922 nián jiào zōng bǐ yuē shí yī shì pài qiǎn gāng héng yì wéi jiào tíng zhù huá zhuān shǐ。 1926 nián jiào tíng shǒu cì rèn mìng liù wèi zhōng guó jí zhù jiào。 1946 nián jiào tíng xuān bù zài zhōng guó jiàn lì shèng tǒng zhì， quán guó shè 137 gè jiào qū， fēn shǔ 20 gè zǒng zhù jiào qū， xiá jiào yǒu 300 yú wàn。 zhōng huá rén mín gòng hé guó jiàn lì hòu， zhōng guó de tiān zhù jiào huì réng rán yǔ luó mǎ jiào zōng bǎo chí gòng róng。 jiào zōng běn dǔ shí liù shì zài 2007 nián 6 yuè 30 rì xiàng zhōng guó de tiān zhù jiào tú fā yī fēng míng wéi《 zhì zhōng huá rén mín gòng hé guó nèi tiān zhù jiào tú xìn》 de mù hán， tā zài mù hán zhōng jiān chí jiào tíng cái yòu quán rèn mìng zhù jiào， dàn zài tí míng zhù jiào de míng dān shàng， jiào tíng kě yǐ hé zhōng guó nèi dì néng gòu dá chéng xié yì； cǐ wài， tā cù qǐng zhōng guó zhèng fǔ jǐyǔ xìn tú zōng jiào zì yóu， bìng qī wàng néng gòu hé běi jīng zhèng fǔ chóngxīn jiàn lì wài jiāo guān xì。 jiào tíng suí mù hán fù yòu yī fèn shēng míng， shēng míng zhōng zhǐ chū，“ jiào zōng běn dǔ shí liù shì biǎo shì wán quán yuàn yì tóng mín shì dāng jú zhǎn kāi píng jìng 'ér jiàn shè xìng de duì huà， zuì zhōng zhǎo dào jiě jué yòu guān gōng jiào tuán tǐ de gè zhǒng wèn tí de bàn fǎ； cóng 'ér shí xiàn wǒ men suǒ qī pàn de shèng zuò yǔ zhōng huá rén mín gòng hé guó zhī jiān de guān xì zhèng cháng huà。” 　　 mù qián zài zhōng guó dà lù de tiān zhù jiào jiào yǒu rén shù， yù gū yuē yòu 1500 wàn rén。 huá rén shì jiè de tiān zhù jiào jiē wéi lā dīng lǐ de luó mǎ tiān zhù jiào huì。 　　 xiāng gǎng yǔ 'ào mén dì qū tiān zhù jiào huì 　　 xiāng gǎng yǔ 'ào mén dì qū de jiào huì， yīn wéi céng jīng lì wài guó tǒng zhì， gù yǔ zhōng guó dà lù fā zhǎn chū bù tóng de fēng mào。 tiān zhù jiào xiāng gǎng jiào qū zài yī guó liǎng zhì xià， réng shòu luó mǎ jiào tíng de lǐng dǎo， ér fēi 'ài guó huì。 tiān zhù jiào xiāng gǎng jiào qū xiàn rèn zhù jiào wéi tānɡ hàn zhù jiào（ BishopTong,HonJohn）。 tiān zhù jiào ào mén jiào qū hé tiān zhù jiào xiāng gǎng jiào qū de qíng kuàng yī yàng wú biàn， dàn zài huí guī qián guī shǔ pú táo yá de zǒng jiào qū。 tiān zhù jiào ào mén jiào qū xiàn rèn zhù jiào wéi lí hóng shēng jí róng xiū zhù jiào lín jiā jùn。 　　 tái wān tiān zhù jiào huì 　　 tiān zhù jiào chuán rù tái wān， shǐ yú xī bān yá zhí mín tái wān běi bù， zhì zhèng chéng gōng jiā zú tǒng zhì tái wān zhōng duàn， shí jiǔ shì jì zhōng yè yǐ hòu zài dù chuán rù tái wān。 zài rì zhì shí dài， tái wān de jiào huì tǐ zhì zhú jiàn wán bèi。 1949 nián zhōng huá mín guó zhèng fǔ qiān tái zhī hòu， cóng zhōng guó dà lù dài lái dà liàng de tiān zhù jiào xìn tú jí shén zhí rén yuán， zài 1952 nián yóu chuán jiào qū gǎi zhì wéi cóng shǔ yú luó mǎ jiào tíng de shèng tǒng zhì dù。 　　 mù qián tái wān de tiān zhù jiào huì fēn wéi qī gè jiào qū， yǐ jí jiào tíng zhí xiá de jīn mǎ zōng zuò shǔ lǐ qū， gòng shí qī wèi zhù jiào（ bāo hán quán qiú jǐn yòu de liǎng wèi huá rén shū jī zhù jiào zhī yī de dān guó xǐ）， bìng shè yòu yī zhù jiào tuán（ tái wān dì qū zhù jiào tuán）。 cǐ wài hái yòu shén fù jìn qī bǎi rén， xiū nǚ yī qiān 'èr bǎi rén zuǒ yòu， fēn bù zài bā bǎi gè jiào táng jí qí tā jiào huì jī gòu。 　　 tái wān xìn yǎng tiān zhù jiào de rén kǒu yuē 30 wàn rén zuǒ yòu， suī rán jǐn zhàn tái wān zǒng rén kǒu de bǎi fēn zhī yī， dàn shì tiān zhù jiào tuán tǐ zài tái wān de shè huì fú wù、 yī liáo yǔ wén jiào děng fāng miàn de gòng xiàn shàng， yòu xiāng dāng gāo de yǐng xiǎng lì。 bǎi kē cí diǎn 　　Tianzhujiao 　　 tiān zhù jiào 　　Catholicism 　　　　 jiàn jī dū jiào。 　　　　 yīngwénjièshì n.:  popery,  romanism,  curse by bell, book and candle,  curse with bell, book and candle,  extreme unction,  All Souls' Day,  venial sin,  the V-of Christ,  Catholicism,  the Catholic Church,  the College of Cardinals, ie the whole group of them, esp as advisers and electors of the Pope （,  Roman Catholicism,  Catholic church adj.:  Catholic abbr.:  Roman Catholic fǎwénjièshì n.  catholicisme xiàngguāncí kē lóng jiàn zhù jiào táng shì jiè wén huà yí chǎn hú dōng zhèng jiào húpō jī dū jiào fǎ guó lì shǐ rén wù huǒ xíng nǚ yīng xióng nuò bèi 'ěr hé píng jiǎng dé zhù cí shàn shèng nǚ xiū nǚ jié rì zōng jiào jì niàn rì qīng nián gēqǔ cí yǔ xiǎo shuō diàn yǐng měi guó yóu jì chuán jiào shì yé sū huì bǎi kē dà quán yé sū shèng jīng rén wù gǔ lán jīng rén wù yīnyuè zàn gē wén huà yì shù wén huà bǎi kē cí diǎn gèng duō jiēguǒ ... bāo hán cí tiān zhù jiào tú tiān zhù jiào huì tiān zhù jiào de zhǐ tiān zhù jiào tiān zhù jiào zhōng tiān zhù jiào táng tiān zhù jiào shǐ tiān zhù jiào jiào tú luó mǎ tiān zhù jiào tiān zhù jiào huì de tiān zhù jiào tú duì shǐ tiān zhù jiào huà tiān zhù jiào jiào táng tiān zhù jiào jié shè tiān zhù jiào jiào yì guī yǐ tiān zhù jiào tiān zhù jiào gǎi gé tiān zhù jiào bǎo luó yuè nán tiān zhù jiào tiān zhù jiào shǒu cè tiān zhù jiào xī táng zhōng guó tiān zhù jiào hán guó tiān zhù jiào quán zhōu tiān zhù jiào guó tiān zhù jiào táng xiāng gǎng tiān zhù jiào tiān zhù jiào rén shì tiān zhù jiào zǔ zhì tiān zhù jiào xiū yuàn tiān zhù jiào pài bié dà lián tiān zhù jiào tiān zhù jiào dà xué tiān zhù jiào chuán jiào dōng yí tiān zhù jiào tiān zhù jiào nán táng tiān zhù jiào shù yǔ tiān zhù jiào jì sī de shǐ luó mǎ tiān zhù jiào luó mǎ tiān zhù jiào huà luó mǎ tiān zhù jiào de tiān zhù jiào qí dǎo wén guǎng zhōu tiān zhù jiào táng zhàn jiāng tiān zhù jiào táng wú hú tiān zhù jiào táng píng jiāng tiān zhù jiào táng yì dà lì tiān zhù jiào jìng lián tiān zhù jiào táng běi jīng tiān zhù jiào shǐ jiā xīng tiān zhù jiào táng guì yáng tiān zhù jiào táng xī bān yá tiān zhù jiào xiá shān tiān zhù jiào táng dà lián tiān zhù jiào táng tài yuán tiān zhù jiào táng tiān zhù jiào bǎo gǎng táng pú yáng tiān zhù jiào táng yán jǐng tiān zhù jiào táng míng dòng tiān zhù jiào táng dà pǔ tiān zhù jiào táng tiān zhù jiào bìn zàng lǐ tiān zhù jiào méi guī jīng qīng dǎo tiān zhù jiào táng yǎn zhōu tiān zhù jiào táng dài zhuāng tiān zhù jiào táng lú hàn tiān zhù jiào táng nán guān tiān zhù jiào táng fǔ zhōu tiān zhù jiào táng zhāng jì tiān zhù jiào táng tiān zhù jiào ruò sè táng jiāng běi tiān zhù jiào táng zhào qìng tiān zhù jiào táng cí zhōng tiān zhù jiào táng shěn yáng tiān zhù jiào táng lín yí tiān zhù jiào táng níng bō tiān zhù jiào táng jí lín tiān zhù jiào táng hú zhuāng tiān zhù jiào táng hū lán tiān zhù jiào táng dōng yí tiān zhù jiào huì dà míng tiān zhù jiào táng shèng xīn tiān zhù jiào táng yǒng níng tiān zhù jiào táng dà lián tiān zhù jiào huì gāo zhōu tiān zhù jiào táng luó fú tiān zhù jiào táng cháng chūn tiān zhù jiào táng qí yáng tiān zhù jiào táng luó mǎ tiān zhù jiào huì luó mǎ tiān zhù jiào táng zhōng guó tiān zhù jiào táng méi shān tiān zhù jiào táng tiān zhù jiào chuàng lì rén gǔ tiān zhù jiào mù dì píng fáng tiān zhù jiào táng pō lǐ tiān zhù jiào táng bǎo gǎng tiān zhù jiào táng tiān zhù jiào bìn yí guǎn tiān zhù jiào zhù jiào tuán tiān zhù jiào 'ài guó huì tiān zhù jiào huì fǎ diǎn měi guó tiān zhù jiào dà xué tiān zhù jiào quán tǐ shén fǔ pàn jiào de tiān zhù jiào tú tiān zhù jiào jiào huáng zhì dù tiān zhù jiào duì shū kān de luó mǎ tiān zhù jiào jiào yì zhǐ luó mǎ tiān zhù jiào huì duì tiān zhù jiào 'ér yán de tiān zhù jiào huì dà fēn liè bǎo shǒu pài tiān zhù jiào huì tiān zhù jiào kāng dìng jiào qū tiān zhù jiào fú níng jiào qū tiān zhù jiào xiàmén jiào qū tiān zhù jiào nán chéng jiào qū tiān zhù jiào bāo kǎo jiào qū tiān zhù jiào hǎi xīng zhōng xué tiān zhù jiào bā dì jiào qū tiān zhù jiào wǔ chāng jiào qū jī duō tiān zhù jiào dà xué huā lí lǐng tiān zhù jiào táng làn ní jīng tiān zhù jiào táng wéi zhōu dǎo tiān zhù jiào táng shū jiā wān tiān zhù jiào táng běi jīng tiān zhù jiào xī táng tiān zhù jiào lǔ mén dà xué tiān zhù jiào zhōng wén mí sǎ hóng jiā lóu tiān zhù jiào táng nán gǎng zǐ tiān zhù jiào táng tiān zhù jiào xī kāi zǒng táng wéi duō 'ěr tiān zhù jiào táng tiān zhù jiào bǎi kē quán shū zhāng jiā pū tiān zhù jiào táng tiān zhù jiào shàng hǎi jiào qū shàng hǎi lù tiān zhù jiào táng tiān zhù jiào míng dé xué xiào tiān zhù jiào míng yuǎn zhōng xué zhōng guó tiān zhù jiào jiǎn shǐ zhì lì tiān zhù jiào dà xué tún mén tiān zhù jiào zhōng xué měi guó tiān zhù jiào jiào qū áng rè tiān zhù jiào dà xué tiān zhù jiào yǐn xiū zhì dù běi jīng tiān zhù jiào dōng táng shùn lì tiān zhù jiào zhōng xué tiān zhù jiào pǔ zhào zhōng xué tiān zhù jiào 'ào mén jiào qū tiān zhù jiào 'ān guó jiào qū tiān zhù jiào wǔ huá zhōng xué yì tiān zhù jiào shèng xīn táng dà míng tiān zhù jiào jiào táng wēn zhōu tiān zhù jiào zǒng táng tiān zhù jiào xiāng gǎng jiào qū zhōng guó tiān zhù jiào jiào qū nán hán tiān zhù jiào rén shì hán guó tiān zhù jiào rén shì yǔ tiān zhù jiào yòu guān de lǐ 'ěr tiān zhù jiào dà xué lǐ 'áng tiān zhù jiào dà xué dèng chí gōu tiān zhù jiào táng tiān zhù jiào yǎn zhōu jiào qū fàn chuán pǔ tiān zhù jiào táng lú mén tiān zhù jiào dà xué tiān zhù jiào gōng yì xué yuàn lǔ mén tiān zhù jiào dà xué yòng tiān zhù jiào sī xiǎng jiā zhōng guó tiān zhù jiào 'ài guó huì zhōng guó tiān zhù jiào zhù jiào tuán tiān zhù jiào de dìng shí qí dǎo tiān zhù jiào yé sū huì huì shì shǐ guī yǐ luó mǎ tiān zhù jiào jiāng jūn miào jiē tiān zhù jiào táng zhàn jiāng xiá shān tiān zhù jiào táng tiān zhù jiào jīng jì lún lǐ xué tiān zhù jiào gēn dǐ yǎo jiào qū tiān zhù jiào xīn xiāng jiān mù qū tiān zhù jiào zhù mǎ diàn jiào qū tiān zhù jiào jiàn 'ōu jiān mù qū guǎng zhōu shí shì tiān zhù jiào táng tiān zhù jiào lín qīng jiān mù qū shàn tóu tiān zhù jiào zhù jiào lóu xiàn xiàn zhāng zhuāng tiān zhù jiào táng tiān zhù jiào yì shù bó wù guǎn méi guī yíng zhèn tiān zhù jiào táng tiān zhù jiào yé sū shèng xīn táng shàng hǎi shé shān tiān zhù jiào táng dà lǐ gǔ chéng tiān zhù jiào táng tiān zhù jiào guō dé shèng zhōng xué shèng bǎo lù tiān zhù jiào xiǎo xué dà jiǎo jǔ tiān zhù jiào xiǎo xué jiāng jūn 'ào tiān zhù jiào xiǎo xué chái wān jiǎo tiān zhù jiào xiǎo xué chóngqìng tiān zhù jiào ruò sè táng yáng gǔ pō lǐ tiān zhù jiào táng zhōng guó tiān zhù jiào diàn zǐ shū ( níng bō jiāng běi tiān zhù jiào táng hòu sāng yù cūn tiān zhù jiào táng tiān zhù jiào lù dé shèng mǔ táng zhōu zhái cí xiàng tiān zhù jiào táng tiān zhù jiào xuān wǔ mén jiào táng tiān zhù jiào jiào wù wěi yuán huì gèngduōjiéguǒ... fēnlèixiángqíng shèng jīng