bǎi kē shū míng : jīng diǎn zhù zuò : gǔ wén : jiào yù : gǔ diǎn wén xiàn > shǐ cáng >biān nián > zī zhì tōng jiàn



mùlù ·zuòpǐn: 《zī zhì tōng jiàn General Mirror for the Aid of Government》 ·yuèdòu《zī zhì tōng jiàn General Mirror for the Aid of Government》 ·No. 2 ·jiǎn jiè Introduction ·duì《 zī zhì tōng jiàn》 chēng yù On the "Mirror" reputation ·lì shǐ bèi jǐng Historical Background ·míng zì de yóu lái Origin of the name ·zuò zhě jiǎn jiè About ·shū zhāi Extract ·lì dài《 zī zhì tōng jiàn 》 de bǎn běn History of the "Mirror" version ·biān zhuàn《 zī zhì tōng jiàn》 Preparation of "Mirror" ·yīngwénjièshì ·xiàngguāncí ·bāo hán cí ·gèngduōjiéguǒ... zī zhì tōng jiàn General Mirror for the Aid of Government zuòzhě: sī mǎ guāng Sima Guang yuèdòu《zī zhì tōng jiàn General Mirror for the Aid of Government》!!! 资治通鉴 　　sòng sī mǎ guāng zhù biān， liú bān、 liú shù、 fàn zǔ yǔ děng biān ji， èr bǎi jiǔ shí sì juàn， mù lù yǔ kǎo yì gè sān shí juàn， yòu hú sān shěng zhù。 wéi biān nián shǐ， shàng qǐ zhàn guó zhōu wēi liè wáng 'èr shí sān nián（ xī yuán qián 403）， xià zhōng wǔ dài hòu zhōu shì zōng xiǎn dé liù nián（ xī yuán 959）， jì yī qiān sān bǎi liù shí 'èr nián， yù zī sòng cháo huáng dì zhì lǐ guó shì de jiè jiàn。 shū zhōng wǎng luó hóng fù， jǔ fán guó jiā xīng shuāi zhī jì， shēng mín xiū qī zhī shì， bìng yù shàn kě wéi fǎ， è kě wéi jiè zhī yì， wén fán yì bó， tǐ dà sī jīng， yuè shí jiǔ nián 'ér shū shǐ chéng。 　　 　　 sī mǎ guāng（ xī yuán 1019 ～ 1086） zì jūn shí， sòng shǎn zhōu xià xiàn sù shuǐ xiāng rén。 zhé zōng chū， rù cháo wéixiàng， bà wáng 'ān shí xīn fǎ， huī fù jiù zhì。 zú zèng wēn guó gōng， shì wén zhèng， shì chēng wéi sù shuǐ xiān shēng。 zhe yòu zī zhì tōng jiàn 、 jī gǔ lù、 sù shuǐ jì wén děng。 yuèdòu《zī zhì tōng jiàn General Mirror for the Aid of Government》!!! No. 2 　　shū míng。 biān nián tǐ shǐ shū。 běi sòng sī mǎ guāng zhù。 chéng shū yú 1084 nián。 shàng qǐ gōng yuán qián 403 nián， xià qì gōng yuán 959 nián。 qǔ cái jí guǎng， nèi róng yǐ zhèng zhì、 jūn shì wéi zhù， yì jìzǎi jīng jì、 wén huà děng。 jiǎn jiè Introduction 　　《 zī zhì tōng jiàn 》 shì wǒ guó gǔ dài zhù míng lì shǐ xué jiā、 zhèng zhì jiā sī mǎ guāng hé tā de zhù shǒu liú bān、 liú shù、 fàn zǔ yǔ、 sī mǎ kāng děng rén lì shí shí jiǔ nián biān zuǎn de yī bù guī mó kōng qián de biān nián tǐ tōng shǐ jù zhù。 zài zhè bù shū lǐ， biān zhě zǒng jié chū xǔ duō jīng yàn jiào xùn， gōng tǒng zhì zhě jiè jiàn， shū míng de yì sī shì： “ jiàn yú wǎng shì， zī yú zhì dào ”， jí yǐ lì shǐ de dé shī zuò wéi jiàn jiè lái jiā qiáng tǒng zhì， suǒ yǐ jiào《 zī zhì tōng jiàn 》。 　　《 zī zhì tōng jiàn 》 quán shū 294 juàn， yuē 300 duō wàn zì， lìng yòu《 kǎo yì》、《 mù lù》 gè sān shí juàn。《 zī zhì tōng jiàn 》 suǒ jì lì shǐ duàn xiàn， shàng qǐ zhōu wēi liè wáng 'èr shí sān nián（ qián 403 nián）， xià qì hòu zhōu xiǎn dé liù nián（ 959 nián）， qián hòu gòng 1361 nián。 quán shū 'àn cháo dài fēn wéi shí liù jì， jí《 zhōu jì》 wǔ juàn、《 qín jì》 sān juàn、《 hàn jì》 liù shí juàn、《 wèi jì》 shí juàn、《 jìn jì》 sì shí juàn、《 sòng jì》 shí liù juàn、《 qí jì》 shí juàn、《 liáng jì》 èr shí 'èr juàn、《 chén jì》 shí juàn、《 suí jì》 bā juàn、《 táng jì》 bā shí yī juàn、《 hòu liáng jì》 liù juàn、《 hòu táng jì》 bā juàn、《 hòu jìn jì》 liù juàn、《 hòu hàn jì》 sì juàn、《 hòu zhōu jì》 wǔ juàn。 　　《 zī zhì tōng jiàn 》 de nèi róng yǐ zhèng zhì、 jūn shì hé mín zú guān xì wéi zhù， jiān jí jīng jì、 wén huà hé lì shǐ rén wù píng jià， mù de shì tōng guò duì shì guān guó jiā shèng shuāi、 mín zú xīng wáng de tǒng zhì jiē jí zhèng cè de miáo shù， yǐ jǐng shì hòu rén。 　　 sī mǎ guāng（ 1019 nián 11 yuè 17 rì － 1086 nián）， zì jūn shí， hào yū sǒu。 shēng yú sòng zhēn zōng tiān xǐ sān nián， zú yú sòng zhé zōng yuán yòu yuán nián， xiǎng nián 68 suì。 shǎn zhōu xià xiàn（ xiàn zài shǔ shān xī shěng xià xiàn） sù shuǐ xiāng rén， chū shēng yú hé nán shěng guāng shān xiàn， shì chēng sù shuǐ xiān shēng。 　　 sī mǎ guāng shì běi sòng zhèng zhì jiā、 wén xué jiā、 shǐ xué jiā， lì shì rén zōng、 yīng zōng、 shén zōng、 zhé zōng sì cháo。 tā zhù chí biān zuǎn liǎo zhōng guó lì shǐ shàng dì yī bù biān nián tǐ tōng shǐ《 zī zhì tōng jiàn 》。 sī mǎ guāng wéi rén wēn liáng qiān gōng、 gāng zhèng bùē， jǔ jiàn xīng guó zhī cái héng héng huáng zhōng yōng（ 1030－ 1110）， zì cháng xíng， hào jūn chéng jū shì， běi sòng wén xué jiā， zhèng zhì jiā。 fú jiàn xīng huà jūn chéng xī yì qián jiē fǔ xī xiàng（ jí jīn pú tián chéng xī léi shān xiàng 110 hào qí gù jū shàng cún） huáng tài cháng sì qīng dì。 běi sòng jǐng yòu jiá xū jìn shì dà lǐ sì píng shì huáng chǒng zhī zǐ。 huáng zhōng yōng cóng xiǎo shòu dào qí fù sòng jìn shì bǎo wén gé dà lǐ sì píng shì huáng chǒng de xūn táo， xué xí kè kǔ， qín fèn shàng jìn， huáng yòu sì nián（ 1052） zhōng fú jiàn xiāng shì jǔ rén， cì nián， fù jīng huì shì dì yī jí huì yuán； jīng diàn shì zhōng jìn shì 'èr jiá dì yī míng jí chuán lú。 yǐ sī mǎ guāng wēn guó gōng lùn jiàn， lěi guān zhì tài cháng sì qīng、 shì zhōng jiān shū mì yuàn fù shǐ， qí rén gé kān chēng rú xué jiào huà xià de diǎn fàn， lì lái shòu rén jǐng yǎng。 duì《 zī zhì tōng jiàn》 chēng yù On the "Mirror" reputation 对《资治通鉴》称誉 　　《 zī zhì tōng jiàn 》 zì chéng shū yǐ lái， lì dài dì wáng jiàngxiàng、 wén rén sāo kè、 gè jiè yào rén zhēng dú bù zhǐ。 diǎn píng pī zhù《 zī zhì tōng jiàn 》 de dì wáng、 xián chén、 hóng rú jí xiàn dài de zhèng zhì jiā、 sī xiǎng jiā、 xué zhě bù shèng méi jǔ、 shǔbù shèngshǔ。 zuò wéi lì dài jūn wáng de jiào kē shū， duì《 zī zhì tōng jiàn 》 de chēng yù， chú《 shǐ jì》 zhī wài， jīhū méi yòu rèn hé yī bù shǐ zhù kě yǔ《 zī zhì tōng jiàn 》 pì měi。 　　 rú jīn liǎo jiě sī mǎ guāng qí rén qí shū， xué xí hé yán jiū《 tōng jiàn》， yòu zhù yú rén jù tǐ dì rèn shí zhè bù shū zài wǒ guó lì shǐ wén huà shàng de zhòng yào dì wèi hé jià zhí， yòu zhù yú wǒ men pī pàn jì chéng hé fā yáng lì shǐ wén huà de chuán tǒng， yě yòu zhù yú jīn rén yǐ lì shǐ wéi jìng zǐ， wéi chuàng jiàn xīn shè huì xīn wén huà 'ér jī jí gōng zuò。 lì shǐ bèi jǐng Historical Background 　　《 zī zhì tōng jiàn 》 shì zhōng guó gǔ dài zhù míng de lì shǐ zhù zuò， lì lái wéi rén men suǒ zhòng shì hé yuè dú xué xí。 zhè bù shū shì běi sòng sī mǎ guāng zhù biān de。 běi sòng shí dài， zài zhōng táng yǐ lái cháng qī hùn zhàn zhī hòu， shí xiàn liǎo guó jiā tǒng yī， huī fù hé fā zhǎn liǎo shè huì jīng jì， fán róng liǎo xué shù wén huà； tóng shí， nèi zhèng duō bì， yù róng bù lì，“ jī pín jī ruò”， jú shì bù wěn。 zhè shì yī gè yòu shēng qì de shí dài， yòu shì yī gè hěn kǔ mèn de shí dài， shì gè qián jìn de shí dài， yòu shì gè ruǎn ruò de shí dài。 dāng shí， jūn zhù jiàngxiàng， zhì shì rén rén， píng mín bǎi xìng， duō zài kǎo lǜ rú hé shēng huó， xún zhǎo chū lù。 yú shì， yòu zhù zhāng yǐ“ róu dào” zhì tiān xià， shuō zǔ zōng zhī fǎ bù kě biàn de； yòu lì zhì gǎi gé， ér shí xíng biàn fǎ de； yòu shēng huó kùn kǔ， bèi bī dìng 'ér zǒu xiǎn， qǐ yì zào fǎn de。 zhǎng wò wén huà zhī shí de rén men， tè bié shì lì shǐ xué jiā， rú 'ōu yáng xiū、 sī mǎ guāng、 fàn zǔ yǔ děng， wǎng wǎng miàn duì xiàn shí 'ér huí gù lì shǐ， qǐ tú zǒng jié lì shǐ jīng yàn jiào xùn， jiè jiàn lì shǐ， wèile yòu zī yú zhì guó 'ān bāng， gèng hǎo dì jiě jué xiàn shí máo dùn。 qí zhōng， sī mǎ guāng zhù biān《 tōng jiàn》 de mùdì zuì tū chū， zuì jù dài biǎo xìng。 míng zì de yóu lái Origin of the name 　　sī mǎ guāng《 zī zhì tōng jiàn 》 zhōng huá shū jú bǎn shū míng de yóu lái , jiù shì sòng shén zōng rèn wéi gāi shū“ jiàn yú wǎng shì , yòu zī yú zhì dào” , ér qīn cì cǐ míng de。 yóu cǐ kě jiàn ,《 zī zhì tōng jiàn 》 de dé míng , jì shì shǐ jiā zhì shǐ yǐ zī zhèng zì jué yì shí zēng qiáng de biǎo xiàn , yě shì fēng jiàn dì wáng lì yòng shǐ xué wéi zhèng zhì fú wù zì jué yì shí zēng qiáng de biǎo xiàn。 zuò zhě jiǎn jiè About 　　sī mǎ guāng (1019-1086)， běi sòng shí qī zhù míng zhèng zhì jiā， shǐ xué jiā， sǎnwén jiā。 běi sòng shǎn zhōu xià xiàn sù shuǐ xiāng（ jīn shān xī yùn chéng 'ān yì zhèn dōng běi） rén， chū shēng yú hé nán shěng guāng shān xiàn， zì jūn shí， hào yū sǒu， shì chēng sù shuǐ xiān shēng。 sī mǎ guāng zì yòu shì xué， yóu xǐ《 chūn qiū zuǒshìzhuàn》。 　　 sòng rén zōng（ zhào zhēn 1010 nián héng 1063 nián， běi sòng dì sì dài huáng dì） bǎo yuán yuán nián (1038 nián )， sī mǎ guāng nián fāng 20， zhōng jìn shì jiá kē。 sòng yīng zōng（ zhào shǔ， 1032－ 1067） jì wèi qián rèn jiàn yì dà fū， sòng shén zōng（ zhào Xū， 1048 nián -1085 nián） xī níng（ 1068-1077） chū bài hàn lín xué shì、 yù shǐ zhōng chéng。 　　 běi sòng xī níng sān nián (1070 nián )， sī mǎ guāng yīn fǎn duì wáng 'ān shí biàn fǎ， chū zhī yǒng xīng jūn。 cì nián， pàn xī jīng yù shǐ tái， jū luò yáng shí wǔ nián， zhuān mén cóng shì《 zī zhì tōng jiàn 》 de biān zhuàn。 zhé zōng jí wèi， hái cháo rèn zhí。 yuán fēng bā nián (1085 nián )， rèn shàng shū zuǒ pú shè jiān mén xià shì láng， zhù chí cháo zhèng， pái chì xīn dǎng， fèi zhǐ xīn fǎ。 shù yuè hòu qù shì。 zhuī zèng tài shī， wēn guó gōng， shì wén zhèng， zhù zuò shōu zài《 sī mǎ wén zhèng gōng jí》 zhōng。 　　 sī mǎ guāng de zhù yào chéng jiù fǎn yìng zài xué shù shàng。 qí zhōng zuì dà de gòng xiàn， mò guò yú zhù chí biān xiě《 zī zhì tōng jiàn 》。《 zī zhì tōng jiàn 》 shì wǒ guó zuì dà de yī bù biān nián shǐ， quán shū gòng 'èr bǎi jiǔ shí sì juàn， tōng guàn gǔ jīn， shàng qǐ zhàn guó chū qī hán、 zhào、 wèi sān jiā fēn jìn（ gōng yuán qián 403 nián）， xià qì wǔ dài（ hòu liáng、 hòu táng、 hòu jìn、 hòu hàn、 hòu zhōu） mò nián zhào kuāng yìn（ sòng tài zǔ） miè hòu zhōu yǐ qián（ gōng yuán 959 nián）， fán yī qiān sān bǎi liù shí 'èr nián。 zuò zhě bǎ zhè yī qiān sān bǎi liù shí 'èr nián de shǐ shí， yǐ shí dài xiān hòu， yǐ nián yuè wéi jīng， yǐ shǐ shí wéi wěi， shùn xù jì xiě； duì yú zhòng dà de lì shǐ shì jiàn de qián yīn hòu guǒ， yǔ gè fāng miàn de guān lián dū jiāo dài dé qīng qīng chǔ chǔ， shǐ dú zhě duì shǐ shí de fā zhǎn néng gòu yī mù liǎo rán。 　　 sī mǎ guāng yī shēng dà bù fēn jīng lì dū fèng chì biān zhuàn《 zī zhì tōng jiàn 》， gòng fèi shí shí jiǔ nián， zì yīng zōng yě píng sān nián（ gōng yuán 1066）， zhì shén zōng yuán fēng qī nián（ gōng yuán 1084）。 tā zài《 jìn zī zhì tōng jiàn biǎo》 zhōng shuō：“ rì lì bù zú， jì zhī yǐ yè”，“ jīng lì jìn yú cǐ shū”。 　　 sī mǎ guāng zhù shù pō duō。 chú liǎo《 zī zhì tōng jiàn 》， hái yòu《 tōng jiàn jǔ yào lì》 bā shí juàn、《 jī gǔ lù》 èr shí juàn、《 běn cháo bǎi guān gōng qīng biǎo》 liù juàn。 cǐ wài， tā zài wén xué、 jīng xué、 zhé xué nǎi zhì yī xué fāng miàn dū jìn xíng guò zuānyán hé zhù shù， zhù yào dài biǎo zuò yòu《 hàn lín shī cǎo》《 zhù gǔ wén xué jīng》《 yì shuō》《 zhù tài xuán jīng》《 zhù yáng zǐ》《 shū yí》《 yóu shān xíng jì》《 xù shī zhì》《 yī wèn》《 liáng shuǐ jì wén》《 lèi piān》《 sī mǎ wén zhèng gōng jí》 děng。 zài lì shǐ shàng， sī mǎ guāng céng bèi fèng wéi rú jiā sān shèng zhī yī（ qí yú liǎng rén shì kǒng zǐ hé mèng zǐ）。 　　 zài zhèng zhì guān diǎn fāng miàn， sī mǎ guāng zhù zhāng fǎ zhì yǒng yuǎn bù biàn， qí zhèng zhì sī xiǎng bǐ jiào bǎo shǒu。 tā céng shuō：“ xiān wáng zhī fǎ， bù kě biàn yě”； tā rèn wéi， xiàng zhōu wēi liè wáng mìng jìn dà fū wèi sī děng wéi zhū hóu， shì qì“ xiān wáng zhī lǐ”， fèi“ zǔ zōng zhī fǎ”。 yǔ wáng 'ān shí shì zhèng dí。 　　 guān yú zuò zhě： 　　 sī mǎ guāng chū shēng yú sòng zhēn zōng tiān xǐ sān nián（ gōng yuán 1019 nián 11 yuè 17 rì）， dāng shí， tā de fù qīn sī mǎ chí zhèng dān rèn guāng zhōu guāng shān xiàn lìng， yú shì biàn gěi tā qǔ míng“ guāng”。 sī mǎ guāng jiā shì dài guān huàn， qí fù sī mǎ chí hòu lái guān zhì bīng bù láng zhōng、 tiān zhāng gé dài zhì， yī zhí yǐ qīng lián rén hòu xiǎng yòu shèng yù。 　　 sī mǎ guāng shēn shòu qí fù yǐng xiǎng， zì yòu biàn cōng mǐn hàoxué。 jù shǐ shū jìzǎi， sī mǎ guāng fēi cháng xǐ huān dú《 zuǒzhuàn》， cháng cháng " shǒu bù shì shū， zhì bù zhī jī kě hán shǔ "。 qī suì shí， tā biàn néng gòu shú liàn dì bèi sòng《 zuǒzhuàn》， bìng qiě néng bǎ 'èr bǎi duō nián de lì shǐ gěng gài jiǎng shù dé qīng qīng chǔ chǔ， kě jiàn tā zì yòu biàn duì lì shǐ huái yòu shí fēn nóng hòu de xīng qù。 　　 yī、 sī mǎ guāng zá gāng 　　 cǐ wài， hái yòu yī jiàn shì shǐ xiǎo sī mǎ guāng míng mǎn jiǔ zhōu。 yòu yī cì， tā gēn xiǎo huǒ bàn men zài hòu yuàn lǐ wán shuǎ。 yuàn zǐ lǐ yòu yī kǒu dà shuǐ gāng， yòu gè xiǎo hái pá dào gāng yán shàng wán， yī bù xiǎo xīn， diào dào gāng lǐ。 gāng dà shuǐ shēn， yǎn kàn nà hái zǐ kuài yào méi dǐng liǎo。 bié de hái zǐ men yī jiàn chū liǎo shì， xià dé biān kū biān hǎn， páo dào wài miàn xiàng dà rén qiú jiù。 sī mǎ guāng què jí zhōng shēng zhì， cóng dì shàng jiǎn qǐ yī kuài dà shí tóu， shǐ jìn xiàng shuǐ gāng zá qù，“ pēng！” shuǐ gāng pò liǎo， gāng lǐ de shuǐ liú liǎo chū lái， bèi yān zài shuǐ lǐ de xiǎo hái yě dé jiù liǎo。 xiǎo xiǎo de sī mǎ guāng yù shì chén zhe lěng jìng， cóng xiǎo jiù shì yī fù xiǎo dà rén múyàng。 zhè jiù shì liú chuán zhì jīn“ sī mǎ guāng zá gāng” de gù shì。 zhè jiàn 'ǒu rán de shì jiàn shǐ xiǎo sī mǎ guāng chū liǎo míng， dōng jīng hé luò yáng yòu rén bǎ zhè jiàn shì huà chéng tú huà， guǎng fàn liú chuán。 　　 èr、 gōng míng zǎo chéng 　　 sòng rén zōng bǎo yuán chū nián（ 1038 nián）， nián jǐn 'èr shí suì de sī mǎ guāng kǎo zhōng jìn shì jiá kē， kě wèi gōng míng zǎo chéng。 rán 'ér， tā què bù yǐ cǐ zì mǎn zì 'ào， ér shì háo mài dì tí chū：“ xián zhě jū shì， huì dāng lǚ yì dǎo rén， yǐ dé zì xiǎn， qū qū wài míng hé zú chuán xié。” zhè yī xí huà fǎn yìng chū qīng nián sī mǎ guāng bù tú xū míng， lì zhì yǐ rén dé jiàn gōng lì yè， chéng shèng chēng xián。 cǐ hòu， tā yě yī zhí cháo zhè gè fāng xiàng nǔ lì。 　　 sī mǎ guāng lì lái pǔ sù jié jiǎn， bù xǐ huān shē chǐ fú huá de dōng xī。 kǎo zhōng jìn shì hòu， huáng shàng shǎng cì xǐ yàn， zài yàn xí shàng zhǐ yòu tā yī rén bù dài hóng huā， tóng bàn men duì tā shuō：“ zhè shì shèng shàng shǎng cì de， bù néng wéi bèi jūn mìng。” zhè shí tā cái chā shàng yī zhī huā。 zhè jiàn shì， dào liǎo sī mǎ guāng wǎn nián， bèi tā xiě jìn jiā xùn lái jiào yù tā de 'ér zǐ sī mǎ kāng yào zhù yì jié jiǎn。 　　 cǐ wài， sī mǎ guāng duì shuāng qīn tè bié xiào shùn。 tā bèi rèn mìng wéi fèng lǐ láng shí， tā de fù qīn zài háng zhōu zuò guān， tā biàn qǐng mìng yào qiú gǎi rèn sū zhōu pàn guān， yǐ biàn lí fù qīn jìn xiē， kě yǐ fèng yǎng shuāng qīn。 　　 sī mǎ guāng hái shì yī gè yòu qíng yòu yì de rén。 tā dān rèn bìng zhōu tōng pàn shí， xī xià rén jīng cháng rù qīn zhè lǐ， chéng wéi dāng dì yī dà huò huàn。 yú shì， sī mǎ guāng xiàng shàng sī páng jí jiàn yì shuō：“ xiū zhù liǎng gè chéng bǎo lái kòng zhì xī xià rén， rán hòu zhāo mù bǎi xìng lái cǐ dì gēngzhòng。” páng jí tīng cóng liǎo tā de jiàn yì， pài guō 'ēn qù bàn lǐ cǐ shì。 dàn guō 'ēn shì yī gè mǎng hàn， dài lǐng bù duì lián yè guò hé， yīn wéi bù zhù yì shè fáng， bèi dí rén xiāo miè。 páng jí yīn wéi cǐ shì bèi bà miǎn liǎo。 sī mǎ guāng guò yì bù qù， sān cì shàng shū cháo tíng zì zé， bìng yào qiú cí zhí， méi dé dào yǔn xǔ。 páng jí sǐ hòu， sī mǎ guāng biàn bǎ tā de qī zǐ bài wéi zì jǐ de mǔ qīn， fǔ yǎng páng jí de 'ér zǐ xiàng fǔ yǎng zì jǐ de qīn xiōng dì yī yàng， dāng shí rén men yī zhì rèn wéi sī mǎ guāng shì yī gè xián dé zhī rén。 　　 sān、 jīng shì zhì yòng 　　《 zī zhì tōng jiàn 》 nèi yè 　　 bù rù shì tú hòu de sī mǎ guāng réng rán qián xīn xué xí， lì qiú bó gǔ tōng jīn， tā tōng xiǎo yīnyuè、 lǜ lì、 tiān wén、 shù xué， ér duì jīng xué hé shǐ xué de yán jiū yóu qí yòng xīn。 dāng shí běi sòng jiàn guó jìn bǎi nián， jǐ chū xiàn zhǒng zhǒng wēi jī， jù yòu nóng hòu rú jiā sī xiǎng de sī mǎ guāng， yǐ jī jí rén shì de tài dù， cānyù zhèng shì， lì tú zhěng jiù guó jiā。 　　1• zhí jiàn zhōng chén 　　 sī mǎ guāng bǐng xìng gāng zhí， zài cóng zhèng huó dòng zhōng yì néng jiān chí yuán zé， jī jí guàn chè zhí xíng yòu lì yú guó jiā de jué cè fāng lüè。 ér zài jǔ jiàn xián rén、 chì zé jiān rén de dǒu zhēng zhōng， tā yě gǎn chù fàn lóng yán， nìngsǐ zhí móu， dāng tíng yǔ huáng shàng zhēng zhí， zhì gè rén 'ān wēi yú bù gù。 　　 rén zōng dé bìng zhī chū， huáng wèi jì chéng rén hái méi què dìng xià lái。 yīn wéi pà tí qǐ jì wèi de shì huì chù fàn zhèng zài bìng zhōng de huáng shàng de jì huì， qún jù dū jiān kǒu bù yán。 sī mǎ guāng cǐ qián zài bìng zhōu rèn tōng pàn shí jiù sān cì shàng zòu tí jí cǐ shì， zhè cì yòu dāng miàn gēn rén zōng shuō qǐ。 rén zōng méi yòu pī píng tā， dàn hái shì chí chí bù xià zhào shū。 sī mǎ guāng chén bù zhù qì， yòu yī cì shàng shū shuō：“ wǒ cóng qián shàng chéng gěi nín de jiàn yì， mǎ shàng yìng shí xíng， xiàn zài jì wú shēng xī， bù jiàn dòng jìng， zhè yī dìng shì yòu xiǎo rén shuō bì xià zhèng dāng zhuàng nián， hé bì mǎ shàng zuò zhè zhǒng bù jí lì de shì。 nà xiē xiǎo rén mendōu méi yuǎn jiàn， zhǐ xiǎng zài cōng máng de shí hòu， yōng lì yī gè hé tā men guān xì hǎo de wáng zǐ dāng jì chéng rén， xiàng ‘ dìng cè guó lǎo ’、‘ mén shēng tiān zǐ’ zhè yàng dà quán bàng luò de zāi huò， zhēn shì shuō dōushuō bù wán。” rén zōng kàn hòu dà wéi gǎn dòng， bù jiǔ jiù lì yīng zōng wéi huáng zǐ。 　　 yīng zōng bìng fēi rén zōng de qīn shēng 'ér zǐ， zhǐ shì zōng shì 'ér yǐ。 sī mǎ guāng liào dào tā jì wèi hòu， yī dìng huì zhuī fēng tā de qīn shēng fù mǔ。 hòu lái yīng zōng guǒ rán xià mìng ràng dà chén men tǎo lùn yīnggāi gěi tā de shēng fù shénme yàng de lǐ yù， dàn shuí yě bù gǎn fā yán。 　　 sī mǎ guāng yī rén fèn bǐ shàng shū shuō：“ wéi rén hòu sì de jiù shì 'ér zǐ， bù yìng dāng gù jì sī qīn。 pú wáng yìng 'àn zhào chéng lì， chēng wéi huáng bó。” zhè yī yì jiàn yǔ dāng quán dà chén de yì jiàn bù tóng。 yù shǐ tái de liù gè rén jù lǐ lì zhēng， dōubèi bà guān。 sī mǎ guāng wèitā men qiú qíng， méi yòu dé dào 'ēn shuí， yú shì qǐng qiú hé tā men yī qǐ bèi biǎn guān。 　　 sī mǎ guāng zài tā de cóng zhèng shēng yá zhōng， yī zhí jiān chí zhè zhǒng yuán zé， bèi chēng wéi“ shè mù zhī chén”， sòng shén zōng yě gǎn kǎi dì shuō：“ xiàng sī mǎ guāng zhè yàng de rén， rú guǒ cháng zài wǒ de zuǒ yòu， wǒ jiù kě yǐ bù fàn cuò wù liǎo。” 　　2• gāo móu yuǎn lüè 　　 sī mǎ guāng jīng cháng shàng shū chén shù zì jǐ de zhì guó zhù zhāng， dà zhì shì yǐ rén cái、 lǐ zhì、 rén zhèng、 xìn yì zuò wéi 'ān bāng zhì guó de gēn běn cuò shī。 tā céng shuō xiū xīn yòu sān tiáo yào zhǐ : rén yì， míng zhì， wǔ lüè ; zhì guó yě yòu sān yào zhǐ : shàn yú yòng rén， yòu gōng bì shǎng， yòu zuì bì fá。 sī mǎ guāng de zhè yī zhù zhāng hěn wán bèi， zài dāng shí yòu yī dìng jī jí yì yì。 　　 cháo tíng xià zhào zài shǎn xī zhēng bīng 'èr shí wàn， mín xīn dà luàn。 sī mǎ guāng rèn wéi cǐ jǔ bù tuǒdàng， biàn xiàng zhǎng guǎn jūn shì de hán qí xún wèn。 　　 hán qí shuō xiǎng yòng tū rán zēng bīng 'èr shí wàn lái xià hǔ dí rén。 sī mǎ guāng rèn wéi zhè zhǐ néng qī piàn yī shí， ér qiě qìng lì nián jiān zhēng bīng shù shǒu biān dì， yǐ jīng bǎ lǎo bǎi xìng xià pà liǎo。 hán qí shuō tā bù huì yòng lǎo bǎi xìng shù biān， sī mǎ guāng biǎo shì bù xìn。 bù chū shí nián， shì qíng guǒ rán rú sī mǎ guāng suǒ liào。 　　 rén zōng（ zhào zhēn yī èr sān－－ yī liù sān， běi sòng dì sì dài huáng dì） bǎo yuán（ yī sān bā héng héng yī sì ） chū zhōng jìn shì， yīng zōng（ zhào shǔ， yī liù sì héng héng yī liù qī） jì wèi qián rèn jiàn yì dà fū， shén zōng（ zhào Xū， yī liù bā héng héng yī bā wǔ） xī níng（ yī liù bā héng héng yī qī qī） chū bài hàn lín xué shì（ táng shí shǐ shè cǐ guān， xiāng dāng yú huáng dì de mì shū jiān gù wèn， cān yú jī yào， sòng dài yǐ hòu quán wèi rì dī）、 yù shǐ zhōng chéng（ guān míng， shǐ yú zhōu qī， dōng hàn yǐ hòu zhuān sī tánhé zhī rèn）。 tā zài zhèng zhì shàng shì bǎo shǒu pài， wán gù dì fǎn duì wáng 'ān shí de biàn fǎ， yīn 'ér céng zì qǐng rèn xī jīng yù shǐ tái（ yù shǐ fǔ zhǎngguān）， tuì jū luò yáng shí wǔ nián， zhuān mén cóng shì《 zī zhì tōng jiàn 》 de biān zhuàn。 zhé zōng（ zhào xù， yī bā liù héng héng yī ） jì wèi hòu rèn shàng shū zuǒ pú shè（ yè）（ qín shǐ shè， hòu fēn zuǒ yòu， jí zhèng fù zǎixiàng）， shàng rèn hòu lì jí fèi chú xīn fǎ， shù yuè hòu， zú。 zhuī zèng tài shī， wēn guó gōng， shì（ shì） wén zhèng， zhù zuò shōu zài《 sī mǎ wén zhèng gōng jí》 zhōng。 　　 sī mǎ guāng zhì xué qín kǔ， yī shēng dà bù fēn jīng lì dū fèng chì（ chì） biān zhuàn《 zī zhì tōng jiàn 》（ gòng fèi shí shí jiǔ nián， zì yīng zōng yě píng sān nián， gōng yuán yī liù liù zhì shén zōng yuán fēng qī nián， gōng yuán yī bā sì）。 tā zài《 jìn zī zhì tōng jiàn biǎo》 zhōng shuō：“ rì lì bù zú， jì zhī yǐ yè”，“ jīng lì jìn yú cǐ shū”。 　　《 zī zhì tōng jiàn 》 shì wǒ guó zuì dà de yī bù biān nián shǐ， quán shū gòng 'èr bǎi jiǔ shí sì juàn， tōng guàn gǔ jīn， shàng qǐ zhàn guó chū qī hán、 zhào、 wèi sān jiā fēn jìn（ gōng yuán qián sì sān nián）， xià qì wǔ dài（ hòu liáng、 hòu táng、 hòu jìn、 hòu hàn、 hòu zhōu） mò nián zhào kuāng yìn（ yìn）（ sòng tài zǔ） miè hòu zhōu yǐ qián（ gōng yuán 959 nián）， fán yī qiān sān bǎi liù shí 'èr nián。 zuò zhě bǎ zhè yī qiān sān bǎi liù shí 'èr nián de shǐ shí， yǐ shí dài xiān hòu， yǐ nián yuè wéi jīng， yǐ shǐ shí wéi wěi， shùn xù jì xiě； duì yú zhòng dà de lì shǐ shì jiàn de qián yīn hòu guǒ， yǔ gè fāng miàn de guān lián dū jiāo dài dé qīng qīng chǔ chǔ， shǐ dú zhě duì shǐ shí de fā zhǎn néng gòu yī mù liǎo rán。 　　《 zī zhì tōng jiàn 》 qǔ cái jí wéi guǎng fàn， chú liǎo lì dài“ jìzhuàn tǐ” duàn dài shǐ（ suǒ wèi“ zhèng shǐ”） zhī wài， hái cǎi yòng liǎo dà liàng de“ zá shǐ”、 wén jí、 bǐ jì děng yòu guān zhù zuò， kǎo dìng shǐ shí， shěqì“ fú ruì” děng shén guài cái liào shān fán jiù jiǎn、 qǔ jīng yòng hóng， xiān yóu“ dāng dài tōng rú（ bó qià duō wén de xué zhě， jí jīn zhī shǐ xué jiā）（ sī mǎ guāng de zhù shǒu） liú bān（ fēn）、 liú shù、 fàn zǔ yǔ děng fēn duàn zhuàn xiě， zài jīng sī mǎ guāng shān xuē rùn sè zǒng qí chéng， suǒ yǐ quán shū dú lái rú chū yī rén shǒu bǐ， hěn shǎo yòu zì xiāng máo dùn zhī chù， wén zì yě jiǎn jié liú chàng， fù yòu wén xué sè cǎi。 　　 shū yóu shén zōng cì míng bìng zuò xù； lìng wài yòu yóu sī mǎ guāng biān xiě liǎo《 tōng jiàn kǎo yì》 sà juàn、《 tōng jiàn mù lù》 sà juàn， yǐ bèi cān kǎo hé jiǎn yuè； yòu yóu liú shù lìng xiě《 tōng jiàn wài jì》， jì shù páo xī zhì zhōu de lì shǐ。 　　《 tōng jiàn》 de biān xiě， wèiwǒ guó tí gōng liǎo yī bù fēi cháng yòu jià zhí de lì shǐ zī liào， tā shì jì《 shǐ jì》 zhī hòu de wǒ guó yòu yī lì shǐ jù zhù； rán 'ér jiù qí biān xiě mùdì 'ér yán， zhèng rú tí míng yī yàng：“ jiàn yú wǎng shì， zī yǐ zhì dào”， shì wéi shǐ hòu dài tǒng zhì zhě xī qǔ qián dài shèng shuāi xīng wáng de jīng yàn jiào xùn， suǒ yǐ tā zhuózhòng yú zhèng zhì、 jūn shì， ér quē shǎo shè huì jīng jì biàn dòng de jìzǎi。 　　 jiù zuò zhě shuō， tā de zhèng tǒng guān niàn shì hěn qiáng de， zài tā de nà xiē“ chén guāng yuē”（ jiàn《 tōng jiàn》 de shǐ píng） zhōng tǐ xiàn dé shì hěn chōng fēn de。 tā zhù zhāng fǎ zhì yǒng yuǎn bù biàn， tā céng shuō：“ xiān wáng zhī fǎ， bù kě biàn yě”； tā rèn wéi， xiàng zhōu wēi liè wáng mìng jìn dà fū wèi sī děng wéi zhū hóu， shì qì“ xiān wáng zhī lǐ”， fèi“ zǔ zōng zhī fǎ”。 tóng shí， tā hái bǎ rén men de sī xiǎng huó dòng， yóu qí shì tǒng zhì zhě de zhèng zhì huó dòng zuò wéi lì shǐ fā zhǎn de jué dìng yīn sù， zhè xiē guān diǎn dāng rán yào guàn chuàn yú《 tōng jiàn》 zhī zhōng， yīn cǐ， wǒ men zài yuè dú shí， bù néng bù jiā yǐ zhù yì。 　　 hái yòu yī jiàn shì biǎo míng sī mǎ guāng shì hěn yòu jūn shì yǎn guāng de。 　　 xī róng bù jiāng wéi míng shān dǎ suàn bāng zhù cháo tíng zhuō zhù dí rén liàng zuò。 sī mǎ guāng shàng shū fǎn duì， tā rèn wéi： wéi míng shān de bīng lì bù zú， wèi bì néng xìng liàng zuò。 jí shǐ jiǎo xìng dé shèng， zhì biāo bù zhì běn， yǐ hòu hái huì chǎn shēng lìng yī gè liàng zuò。 ér qiě wéi míng shān rú guǒ shī bài hòu lái tóubèn wǒ men， bù bèi jiē nà de huà， qióng tú mò lù， jiù huì tū rán zhàn jù biān chéng lái huó mìng， chéng wéi wǒ men de huò huàn。 huáng dì méi yòu tīng cóng tā de yì jiàn， cóng cǐ xī biān láng yān sì qǐ。 　　 sī mǎ guāng zài zhèng zhì shàng shì yī míng shǒu jiù pài， yǔ zhù chí biàn fǎ de wáng 'ān shí fā shēng liǎo yán zhòng fēn qí， jǐ dù shàng shū fǎn duì xīn fǎ。 tā shuō：“ xíng fǎ xīn jiàn de guó jiā shǐ yòng qīng diǎn， hùn luàn de guó jiā shǐ yòng zhòng diǎn， zhè shì shì qīng shì zhòng， bù shì gǎi biàn fǎ lǜ。 ér qiě zhì lǐ tiān xià， jiù hǎo bǐ duì dài fáng zǐ， huài liǎo jiù jiā yǐ xiū zhěng， bù shì yán zhòng huǐ huài jiù bù yòng chóngxīn jiàn zào。” 　　 sī mǎ guāng yǔ wáng 'ān shí， jiù jié chéng wèiguó lái shuō， èr rén shì yī zhì de， dàn zài jù tǐ cuò shī shàng， gè yòu piān xiàng。 wáng 'ān shí zhù yào shì wéi rào zhe dāng shí cái zhèng、 jūn shì shàng cún zài de wèn tí， tōng guò dà dāo kuò fǔ de jīng jì、 jūn shì gǎi gé cuò shī lái jiě jué rán méi zhī jí。 sī mǎ guāng zé rèn wéi zài shǒu chéng shí qī， yìng piān zhòng yú tōng guò lún lǐ gāng cháng de zhěng dùn， lái bǎ rén men de sī xiǎng shù fù zài yuán yòu zhì dù zhī nèi， jí shǐ gǎi gé， yě dìng yào wěn tuǒ， yīn wéi“ chóngjiàn fáng zǐ， fēi dé yòu liáng jiàng yōu cái， ér jīn 'èr zhě dōuméi yòu， yào chāi jiù wū jiàn xīn fáng de huà， kǒng pà lián gè zhē fèng dǎng yǔ de dì fāng dōuméi yòu liǎo”。 　　 sī mǎ guāng de zhù zhāng suī rán piān yú bǎo shǒu， dàn shí jì shàng shì yī zhǒng zài“ sòng cháng” jī chǔ shàng de gǎi gé fāng lüè。 wáng 'ān shí biàn fǎ zhōng chū xiàn de piān chā hé yòng rén bù dāng děng qíng kuàng， cóng cè miàn zhèng míng sī mǎ guāng zài zhèng zhì shàng hái shì lǎo liàn wěn jiàn de。 　　 sì、 biān xiě《 zī zhì tōng jiàn 》 　　 zhù shǐ， yě shì sī mǎ guāng cóng zhèng zhì guó de yī zhǒng fāng shì。 1071 nián， wáng 'ān shí wéixiàng， zài zhèng jiàn bù tóng、 nán yú hé zuò de qíng kuàng xià， sī mǎ guāng qǐng qiú dān rèn xī jīng liú shǒu yù shǐ tái zhè gè xián chā， tuì jū luò yáng， zhuān mén yán jiū lì shǐ， xī wàng tōng guò biān xiě shǐ zhù， cóng lì shǐ de xīng shuāi chéng bài zhōng tí qǔ zhì guó de jīng yàn。 　　 zǎo zài rén zōng jiā yòu nián jiān（ gōng yuán 1056～ 1063 nián）， sī mǎ guāng dān rèn tiān zhāng gé dài zhì jiān shì jiǎng guān shí， kàn dào fán jiān wū zǐ dōushì shǐ shū， hào rú yān hǎi de shǐ jí， jí shǐ yī gè rén qióng qí yī shēng yě shì kàn bù guò lái de。 yú shì tā zhú jiàn chǎn shēng liǎo yī gè biān xiě yī běn jì xì tǒng yòu jiǎn míng 'ě yào de tōng shǐ de xiǎng fǎ， shǐ rén dú liǎo zhī hòu néng liǎo jiě jǐ qiān nián lì shǐ de xīng shuāi dé shī。 tā de xiǎng fǎ dé liǎo hǎo yǒu héng héng lì shǐ xué jiā liú shù de zàn tóng hé zhī chí。 　　 sòng yīng zōng zhì píng yuán nián（ gōng yuán 1064 nián）， sī mǎ guāng bǎ zì jǐ chuàng zuò de shǐ shū《 lì nián tú》 èr shí wǔ juàn chéng xiàn gěi yīng zōng， guò liǎo liǎng nián yòu chéng shàng《 tōng zhì》 bā juàn běn。 yīng zōng kàn hòu， fēi cháng mǎn yì， yào tā jì xù xiě xià qù， bìng xià zhào shè zhì shū jú， gōngjǐ fèi yòng， zēng bǔ rén yuán， zhuān mén jìn xíng biān xiě gōng zuò。 sī mǎ guāng shēn shòu gǔ wǔ， zhào jí liǎo dāng shí zhù míng de lì shǐ xué jiā， gòng tóng tǎo lùn shū de zōng zhǐ、 tí gāng， bìng fēn gōng yóu liú bān zhuàn xiě liǎng hàn bù fēn、 liú shù zhuàn xiě wèi jìn nán běi cháo bù fēn、 fàn zǔ yǔ zhuàn xiě suí táng wǔ dài bù fēn， zuì hòu yóu sī mǎ guāng zǒng chéng qí shū， yóu qí zǐ sī mǎ kāng dān rèn jiàoduì。 　　 shén zōng jí wèi hòu， rèn wéi《 tōng zhì》 bǐ qí tā de shǐ shū gèng biàn yú yuè dú， yě yì yú jiè jiàn， jiù zhào jiàn sī mǎ guāng， dà jiā zàn shǎng， bìng cì shū míng wéi《 zī zhì tōng jiàn 》， shuō tā“ jiàn yú wǎng shì， yòu zī yú zhì dào”， hái qīn zì wèicǐ shū zuò xù。 shén zōng hái jiāng yíng dǐ jiù shū sān qiān sì bǎi juàn shǎng gěi sī mǎ guāng cān kǎo， xiě shū suǒ xū de bǐ mò zhǐ yàn yǐ jí huǒ shí zhù sù děng fèi yòng dū yóu guó jiā gōngjǐ， zhè gěi sī mǎ guāng tí gōng liǎo yōu hòu de zhù shū tiáo jiàn， tóng shí yě cù jìn liǎo zhè bù shǐ shū de biān xiū gōng zuò。 dào shén zōng yuán fēng qī nián（ gōng yuán 1084 nián）， cǐ shū zhōng yú wán gǎo， zhè bù shū de xiū dìng qián hòu gòng yòng liǎo shí jiǔ nián shí jiān。 　　《 zī zhì tōng jiàn 》 shì wǒ guó lì shǐ shàng dì yī běn biān nián tǐ tōng shǐ， jì shù liǎo cóng zhōu wēi liè wáng 'èr shí sān nián（ gōng yuán qián 403 nián） dào wǔ dài hòu zhōu xiǎn dé liù nián（ gōng yuán 959 nián）， gòng jì yī qiān sān bǎi liù shí 'èr gè nián tóu de lì shǐ。 quán shū gòng jì 'èr bǎi jiǔ shí sì juàn， lìng sān shí juàn，《 kǎo yì》 sān shí juàn。 zhè bù shū xuǎn cái guǎng fàn， chú liǎo yòu yǐ jù de zhèng shǐ wài， hái cǎi yòng liǎo yě shǐ zá shū sān bǎi 'èr shí duō zhǒng， ér qiě duì shǐ liào de qǔshě fēi cháng yán gé， lì qiú zhēn shí。 zhè bù shū suǒ jì shù de nèi róng yě díquè bǐ jiào xiáng shí kě xìn， lì lái wéi lì shǐ xué jiā suǒ tuī chóng。 ér qiě《 tōng jiàn》 jì shì jiǎn míng 'ě yào， wén bǐ shēng dòng liú chàng， zhì pǔ jīng liàn， bù jǐn kě yǐ zuò wéi shǐ xué zhù zuò yuè dú， yòu xiē piān zhāng yě kě yǐ zuò wéi wén xué zuò pǐn lái xīn shǎng。 　　《 zī zhì tōng jiàn 》 de zhù shù yì yì jǐ yuǎn yuǎn chāo guò liǎo sī mǎ guāng zhù shǐ zhì guó de běn yì， tā bù jǐn wéi tǒng zhì zhě tí gōng jiè jiàn， yě wéi quán shè huì tí gōng liǎo yī bǐ zhī shí cái fù。 qīng dài xué zhě wáng míng chéng shuō：“ cǐ tiān dì jiān bì bù kě wú zhī shū， yì xué zhě bì bù kě bù dú zhī shū。”《 tōng jiàn》 yǐ hé《 shǐ jì》 yī yàng， bèi rén men chēng wéi shǐ xué guī bǎo， guǎng wéi liú chuán， jiào yì dà zhòng。 ér yán jiū zhě yě dài dài xiāng yán， shǐ qí chéng wéi yī mén zhuān mén de xué wèn， jí“ tōng jiàn xué”。 　　 dāng rán， zhè xiē dū yǔ sī mǎ guāng de 'ǒu xīn lì xuè fēn bù kāi。 zài luò yáng de shí wǔ nián， tā jīhū hào jìn liǎo quán bù xīn xuè。 zài wán shū hòu tā céng shàng biǎo huáng shàng shuō：“ chén xiàn zài gǔ shòu rú chái， lǎo yǎn hūn huā， yá chǐ yě méi jǐ kē liǎo， ér qiě shén jīng shuāi ruò， gāng gāng zuò guò de shì qíng， zhuǎn guò shēn jiù wàng jì。 chén de jīng lì quándōu hào fèi zài zhè bù shū lǐ liǎo！” sī mǎ guāng wéi biān shū jīng cháng fèi qǐn wàng shí， yòu shí jiā lǐ shí zài děng bù dào tā huí lái chī fàn， biàn jiāng fàn sòng zhì shū jú， hái yào jǐ cì cuī cù， tā cái chī。 tā měi tiān xiū gǎi de gǎo zǐ yòu yī zhàng duō cháng， ér qiě shàng miàn méi yòu yī gè cǎo shū， quán shì yī sī bù gǒu de jiē shū。 shū chéng zhī hòu， jǐn zài luò yáng cún fàng de cán gǎo jiù duī mǎn liǎo liǎng jiān wū zǐ， kě jiàn tā wéi zhè běn shū fù chū liǎo duō me jiān xīn de láo dòng。 　　 sī mǎ guāng yī shēng zhù shù hěn duō， chú《 zī zhì tōng jiàn 》 wài， hái yòu《 tōng jiàn jǔ yào lì》 bā shí juàn、《 jī gǔ lù》 èr shí juàn、《 běn cháo bǎi guān gōng qīng biǎo》 liù juàn。 cǐ wài， tā zài wén xué、 jīng xué、 zhé xué nǎi zhì yī xué fāng miàn dū jìn xíng guò zuānyán hé zhù shù， zhù yào dài biǎo zuò yòu《 hàn lín shī cǎo》、《 zhù gǔ wén xué jīng》、《 yì shuō》、《 zhù tài xuán jīng》、《 zhù yáng zǐ》、《 shū yí》、《 yóu shān xíng jì》、《 xù shī zhì》、《 yī wèn》、《 liáng shuǐ jì wén》、《 lèi piān》、《 sī mǎ wén zhèng gōng jí》 děng。 　　 wǔ、 sī mǎ xiànggōng 　　《 zī zhì tōng jiàn 》 xiě chéng yǐ hòu， sī mǎ guāng guān shēng wéi zī zhèng diàn xué shì。 tā zài luò yīn jū zhù liǎo shí wǔ nián， tiān xià réndōu rèn wéi tā cái shì zhēn zhèng de zǎixiàng， lǎo bǎi xìng dū zūn chēng tā wéi sī mǎ xiànggōng， ér sī mǎ jūn shí zhè gè míng zì， fù rú jiē zhī。 shén zōng shì shì shí， sī mǎ guāng fù sàng， wèi shì wàng jiàn tā， dōushuō：“ zhè jiù shì sī mǎ xiànggōng。” tā suǒ dào zhī chù， bǎi xìng jiā dào huān yíng， yǐ zhì yú mǎdōu bù néng qián xíng， lǎo bǎi xìng duì sī mǎ guāng shuō：“ nín bù yào fǎn huí luò yáng， liú xià lái fǔ zuǒ tiān zǐ， jiù jiù bǎi xìng bā。” 　　 děng dào zhé zōng jí wèi、 tài huáng tài hòu lín zhèng shí， sī mǎ guāng yǐ shì jīng lì liǎo rén zōng、 yīng zōng、 shén zōng de sì cháo yuán lǎo， pō jù wēi wàng。 tā jiàn yì tài hòu guǎng kāi yán lù， yú shì shàng shū zòu shì de rén shù yǐ qiān jì。 dāng shí tiān xià bǎi xìng， dū shì mù yǐ dài， pàn wàng gé xīn zhèng zhì。 dàn yòu xiē rén què shuō：“ sān nián zhī nèi bù néng gǎi biàn xiān huáng de zhèng cè。” yú shì， zhǐ gǎi gé liǎo yī xiē xì xiǎo de shì， dǔ dǔ rén men de zuǐ bā。 　　 cǐ shí， sī mǎ guāng shàng shū zhí yán：“ xiān dì zhī fǎ。 hǎo de jí shǐ shì bǎi shì yě bù néng gǎi biàn。 ér xiàng wáng 'ān shí、 lǚ huì qīng suǒ zhì dìng de zhì dù， yǐ jīng chéng liǎo tiān xià huò hài， yīnggāi xiàng jiù huǒ zāi、 shuǐ zāi yī yàng jí pò dì qù gǎi biàn tā。 kuàng qiě tài huáng tài hòu shì yǐ mǔ qīn de shēn fèn gǎi biàn 'ér zǐ de fǎ lìng zhì dù， bìng bù shì 'ér zǐ gǎi biàn fù qīn de fǎ lǜ。” zhè yàng dà jiā de yì jiàn cái tǒng yī xià lái。 yú shì， fèi chú bǎo jiá tuán jiào， bù zài shè bǎo wū； fèi chú shì liàng fǎ， bǎ suǒ chǔ cáng de wù zī dū mài diào， bù qǔ lì xī， miǎn chú suǒ qiàn qián wù； jīng dōng tiě qián jí cài yán de fǎ lǜ dū huī fù qí yuán yòu de zhì dù。 　　 wǎn nián de sī mǎ guāng jí bìng chán shēn， dàn shì bù bǎ xīn fǎ wán quán fèi chú， tā sǐ bù míng mù。 yú shì tā xiě xìn gěi lǚ gōng zhù shuō：“ wǒ bǎ shēn tǐ tuō fù gěi yī shēng， bǎ jiā shì tuō fù gěi 'ér zǐ， zhǐ yòu guó shì hái méi yòu tuō fù， jīn tiān jiù bǎ tā jiāo gěi nín bā。” yú shì shàng shū lùn miǎn yì fǎ wǔ dà hài chù， qǐng huáng shàng xià zhào fèi chú， bìng qǐng qiú fèi chú tí jǔ cháng píng sī； biān dì de cè lüè yǐ yǔ xī róng jiǎng hé wéi zhù； yòu jiàn yì shè lì shí kē jiàn shì zhī fǎ。 zhè xiē jiàn yì dōubèi cháo tíng cǎi nà。 　　 sī mǎ guāng bèi rèn mìng wéi shàng shū zuǒ pú shè jiān mén xià shì láng shí， yòu fèi chú liǎo qīng miáo fǎ。 liǎng gōng tài hòu tīng rèn sī mǎ guāng xíng shì。 dāng shí sī mǎ guāng gōng gāo gài zhù、 quán zhòng wú biān， lián liáo guó、 xī xià pài lái de shǐ zhě yě bì dìng yào xún wèn sī mǎ guāng de shēn tǐ qǐ jū， tā men de guó jūn duì shù shǒu biān jìng de jiàngguān shuō：“ dà sòng yòng sī mǎ guāng zuò zǎixiàng， nǐ men qīng yì bù yào rě chū shì fēi， shǐ biān jìng chū wèn tí。” 　　 sī mǎ guāng duì yú cháo tíng kě wèi“ jū gōng jìn cuì， sǐ 'ér hòu jǐ”。 tā dài bìng chǔlǐ gè zhǒng shì wù， bù fēn zhòu yè dì gōng zuò。 bié rén quàn tā zhù yì shēn tǐ， tā què shuō：“ rén de shēng sǐ shì mìng zhōng zhù dìng de。” bìng wēi shí， tā zài shī qù zhī jué de qíng kuàng xià， hái bù tíng dì yì yǔ， shuō de quán shì yòu guān guó jì mín shēng de dà shì。 　　 yuán yòu yuán nián（ gōng yuán 1086 nián）， sī mǎ guāng shì shì， zhōng nián liù shí bā suì。 tài huáng tài hòu tīng dào xiāo xī hòu， hé zhé zōng qīn zì qù diào yàn， zhuī zèng sī mǎ guāng wéi tài shī、 wēn guó gōng， shì hào“ wén zhèng”， cì bēi“ zhōng qīng cuì dé”。 jīng chéng de rén tīng dào 'è hào， dū tíng gōng qián wǎng diào jì ; lǐng nán fēng zhōu de fù lǎo xiāng qīn， yědōu bèi bàn jì zǔ； dū chéng hé zhōu wéi dì qū dū huà liǎo sī mǎ guāng de yí xiàng jì zǔ， chī fàn shí bì dìng wéi zhī qí dǎo。 　　 liù、 gài guān dìng lùn 　　 sī mǎ guāng yī shēng zhōng xiào jié yì、 gōng jiǎn zhèng zhí， tā 'ān jū yòu fǎ、 xíng shì yòu lǐ。 zài luò yáng shí， sī mǎ guāng měi huí qù xià xiàn lǎo jiā sǎo mù， dōuyào qù kàn tā de gē gē sī mǎ dàn。 sī mǎ dàn nián jìn bā shí， sī mǎ guāng bù jǐn xiàng zūn jìng fù qīn yī yàng zūn jìng tā， hái xiàng zhào gù yīng hái yī yàng zhào gù tā。 　　 sī mǎ guāng yī shēng cóng bù shuō huǎng huà， tā píng jià zì jǐ shí shuō :" wǒ méi yòu shénme guò rén zhī chù， zhǐ shì píng shēng de suǒ zuò suǒ wéi， jiē wèn xīn wú kuì ? bǎi xìng quán bù jìng yǎng xìn fú tā， shǎn zhōu、 luò yáng yī dài de bǎi xìng bèi tā de dé xíng suǒ gǎn huà， yī zuò cuò shì， jiù shuō :“ sī mǎ jūn shí huì bù zhī dào má？” 　　 sī mǎ guāng yī shēng qīng lián jiǎn pǔ， bù xǐ huá mí。 shǐ shū shàng jìzǎi zhe tā zhè fāng miàn de xǔ duō xiǎo gù shì， chuán wéi měi tán。 jiù lián tā de zhèng dí wáng 'ān shí yě hěn qīn pèi tā de pǐn dé， yuàn yì yǔ tā wéi lín。 jù shuō， sī mǎ guāng de qī zǐ sǐ hòu， jiā lǐ méi yòu qián bàn sāngshì， ér zǐ sī mǎ kāng hé qīn qī zhù zhāng jiè xiē qián， bǎ sāngshì bàn dé pái chǎng yī diǎn， sī mǎ guāng bù tóng yì， bìng qiě jiào xùn 'ér zǐ chǔshì lì shēn yìng yǐ jié jiǎn wéi kě guì， bù néng dòng bù dòng jiù jiè dài。 zuì hòu， tā hái shì bǎ zì jǐ de yī kuài dì diǎndàng chū qù， cái cǎo cǎo bàn liǎo sāngshì。 zhè jiù shì mín jiān liú chuán de suǒ wèi sī mǎ guāng " diǎn dì zàng qī " de gù shì。 　　 sī mǎ guāng de pǐn gé dé xíng、 xiū xué zhì shǐ， yī zhí shòu dào rén men de gāo dù píng jià。 dàn duì tā de zhèng jì， rén men què shí bāo shí biǎn。 　　 bǎo shǒu pài zhù zhèng de shí hòu， duì qí zhèng jì dà jiā bāo yáng， sòng zhé zōng hái shè lìng bǎo shǒu pài de hàn lín xué shì sū dōng pō zhuàn xiě shén dào bēi wén， yáng yáng jǐ qiān yán jìn shì zàn měi zhī cí。 　　 ér gǎi gé pài dāng zhèng shí， sī mǎ guāng bù jǐn màn yòu zhèng jì kě yán， ér qiě bèi liè rén jiānxiàng zhī liè。 sòng shào shèng nián jiān， yù shǐ zhōu tiě shǒu lùn " wēn gōng ( sī mǎ guāng sǐ hòu shì hào ) wū bàng xiān dì， jìn fèi qí fǎ， dāng yǐ zuì jí "。 cháo tíng bù jǐn duó qù liǎo suǒ yòu fēng hào， ér qiě hái bǎ qí mù qián suǒ lì de jù bēi tuī dǎo。 wáng 'ān shí de xué shēng zhāng chún、 cài jīng zhù zhèng shí， wéi bào fù sī mǎ guāng děng rén jìn fèi xīn fǎ de zuò fǎ， jiāng qí yǔ sān bǎi líng jiǔ míng cháo chén liè rù“ yuán yòu jiān dǎng”， bìng yào zài cháo táng hé gè zhōu jùn lì " jiān dǎng bēi "。 dàn shì zài lì bēi zhǒu， fā shēng liǎo yī jiàn yì xiǎng bù dào de shì， shí jiàng 'ān mín duì cài jīng shuō :" xiǎo rén shì yú mín， bù zhī dào lì bēi de yì tú。 dàn sī mǎ xiànggōng hǎi nèi dū chēng dào tā wéi rén zhèng zhí， xiàn zài què yào liè rén jiān dǎng， xiǎo rén bù rěn xīn zuò。 " cài jīng yī nù zhī xià biàn yào chù fá tā， xià dé 'ān mín yī miàn qiú ráo， yī miàn kū sù :" dà rén de mìng lìng， xiǎo rén bù gǎn wéi kàng。 zhǐ shì xiǎo rén yòu yī gè qǐng qiú : bēi shàng kè jiàng rén míng zì shí， bù yào bǎ xiǎo rén 'ān mín de míng zì shǔ shàng， yǐ miǎn liú xià qiānzǎi mà míng。 " cài jīng zǎi xì yī xiǎng， sī mǎ guāng suī rán yòu cuò， dàn bì jìng wéi rén zhèng zhí， xiǎng yòu wēi wàng， yú shì gǎi biàn liǎo zhù yì， jiāng sī mǎ guāng pái chú zài jiān rén zhī wài。 　　 kě jiàn， sī mǎ guāng de rén gé bù jǐn wéi bǎi xìng suǒ chēng dào， shèn zhì lián duì shǒu yě wéi zhī zhé fú。 zài fēng jiàn shí dài， sī mǎ guāng shì kǒng mén de dì sān gè shèng rén， wèi liè kǒng zǐ、 mèng zǐ zhī xià， tóng yàng zài kǒng miào xiǎng pèi。 shí zhì jīn rì， rén men réng jì dé lì shǐ shàng yòu yī " sù shuǐ xiān shēng "， tā gěi hòu rén liú xià liǎo yī bǐ jù dà de jīng shén cái fù。 shū zhāi Extract 　　1） jùn bīng rù tái chéng， sī tú dǎo wèi shì zhōng chǔ shà yuē：“ zhì zūn dāng yù zhèng diàn， jūn kě qǐ lìng sù chū。” shà jí rù shàng gé， gōng zì bào dì dēng tài jí qián diàn； dǎo jí guāng lù dà fū lù yè、 xún sōng、 shàng shū zhāng kǎi gòng dēng yù chuáng， yōng wèi dì。 yǐ liú chāo wéi yòu wèi jiāng jūn， shǐ yǔ zhōng yǎ、 chǔ shà shì lì zuǒ yòu， tài cháng kǒng yú cháo fú shǒu zōng miào。 shí bǎi guān bēn sàn， diàn shěng xiāo rán。 jùn bīng jì rù， chì chǔ shà lìng xià shà zhèng lì bù dòng， hē zhī yuē：“ sū guànjūn lái jìn zhì zūn， jūn rén qǐ dé qīn bī！” yóu shì jùn bīng bù gǎn shàng diàn， tū rù hòu gōng， gōng rén jí tài hòu zuǒ yòu shì rén jiē jiàn lüè duó。 jùn bīng qū yì bǎi guān， guāng lù xūn wáng bīn děng jiē bèi chuí tà， lìng fù tí dēng jiǎng shān。 luǒ bō shì nǚ， jiē yǐ huài xí kǔ shān cǎo zì zhāng， wú cǎo zhě zuò dì yǐ tǔ zì fù； āiháo zhī shēng， zhèn dòng nèi wài。 　　 chū， gū shú jì xiàn， shàng shū zuǒ chéng kǒng tǎn wèi rén yuē：“ guān jùn zhī shì， bì pò tái chéng， zì fēi zhàn shì， bù xū róng fú。” jí tái chéng xiàn， róng fú zhě duō sǐ， bái yī zhě wú tā。 　　 shí guān yòu bù 'èr shí wàn pǐ， jīn yín wǔ qiān jīn， qián yì wàn， juàn shù wàn pǐ， tā wù chēng shì， jùn jìn fèi zhī； tài guān wéi yòu shāo yú mǐ shù shí yǐ gòngyù shàn。 　　 huò wèi zhōng yǎ yuē：“ jūn xìng liàng zhí， bì bù róng yú kòu chóu， hé zǎo wéi zhī jì！” yǎ yuē：“ guó luàn bù néng kuāng， jūn wēi bù néng jì， gè dùn táo yǐ qiú miǎn， hé yǐ wéi chén！” 　　 dīng sì， jùn chēng zhào dà shè， wéi yǔ liàng xiōng dì bù zài yuán lì。 yǐ wáng dǎo yòu dé wàng， yóu shǐ yǐ běn guān jū jǐ zhī yòu。 zǔ yuē wéi shì zhōng、 tài wèi、 shàng shū lìng， jùn zì wéi piàoqí jiāng jūn、 lù shàng shū shì， xǔ liǔ wéi dān yáng yǐn， mǎ xióng wéi zuǒ wèi jiāng jūn， zǔ huàn wéi xiāo qí jiāng jūn。 yì yáng wáng yàng yì jùn， chēng shù jùn gōng， jùn fù yǐ yàng wéi xī yáng wáng、 tài zǎi、 lù shàng shū shì。 　　 jùn qiǎn bīng gōng wú guó nèi shǐ yǔ bīng， bīng bù néng yù， qì jùn bēn kuàijī， zhì zhè jiāng， jùn gòu zhī shèn jí。 wú líng xià zú yǐn bīng rù chuán， yǐ qú chú fù zhī， líng xiào gǔ yì， sù liú 'ér qù。 měi féng luó suǒ， zhé yǐ zhàng kòu chuán yuē：“ hé chù mì yǔ bīng， gēng bīng zhèng zài cǐ。” rén yǐ wéi zuì， bù yí zhī， bīng jǐn miǎn。 jùn yǐ shì zhōng cài mó wéi wú guó nèi shǐ。 　　 wēn jiào wén jiàn kāng bù shǒu， hào tòng； rén yòu hòu zhī zhě， bēi kū xiāng duì。 yǔ liàng zhì xún yáng， xuān tài hòu zhào， yǐ jiào wéi piàoqí jiāng jūn、 kāi fǔ yí tóng sān sī， yòu jiā xú zhōu cì shǐ xī jiàn sī kōng。 jiào yuē：“ jīn rì dāng yǐ miè zéi wéi jí， wèi yòu gōng 'ér xiān bài guān， jiāng hé yǐ shì tiān xià！” suì bù shòu。 jiào sù zhòng liàng， liàng suī bēn bài， jiào yù tuī fèng zhī， fēn bīng gěi liàng。 　　 hòu zhào dà shè， gǎi yuán tài hé。 sān yuè， bǐng zǐ， yǔ tài hòu yǐ yōu bēng。 　　 sū jùn nán tún yú hú。 　　 xià， sì yuè， hòu zhào jiāng shí kān gōng wǎn， nán yáng tài shǒu wáng guó jiàng zhī； suì jìn gōng zǔ yuē jūn yú huái shàng。 yuē jiāng chén guāng qǐ bīng gōng yuē， yuē zuǒ yòu yán tū， mào lèi yuē， guāng wèi wéi yuē 'ér qín zhī。 yuē yú yuán huò miǎn， guāng bēn hòu zhào。 　　 rén shēn， zàng míng mù huáng hòu yú wǔ píng líng。 　　 yǔ liàng、 wēn jiào jiāng qǐ bīng tǎo sū jùn， ér dào lù duàn jué， bù zhī jiàn kāng shēng wén。 huì nán yáng fàn wāng zhì xún yáng， yán“ jùn zhèng lìng bù yī， tān bào zòng héng， miè wáng yǐ zhào， suī qiáng yì ruò， cháo tíng yòu dàoxuán zhī jí， yí shí jìn tǎo。” jiào shēn nà zhī。 liàng bì wāng cān hù jūn shì。 　　 liàng、 jiào hù xiāng tuī wéi méng zhù， jiào cóng dì chōng yuē：“ táo zhēng xī wèi zhòng bīng qiáng， yí gòng tuī zhī。” jiào nǎi qiǎn dū hù wáng qiān qī yì jīng zhōu， yāo táo kǎn yǔ zhī tóng fù guó nán。 kǎn yóu yǐ bù yù gù mìng wéi hèn， dá yuē：“ wú jiāng chǎng wài jiāng， bù gǎn yuè jú。” jiào lǚ shuō， bù néng huí； nǎi shùn kǎn yì， qiǎn shǐ wèi zhī yuē：“ rén gōng qiě shǒu， pú dāng xiān xià。” shǐ zhě qù yǐ 'èr rì， píng nán cān jūn xíng yáng máo bǎo bié shǐ hái， wén zhī， shuō jiào yuē：“ fán jǔ dà shì， dāng yǔ tiān xià gòng zhī。 shī kè zài hé， bù yí yì tóng。 jiǎ lìng kě yí， yóu dāng wài shì bù jué， kuàng zì wéi xié 'èr xié！ yí jí zhuī xìn gǎi shū， yán bì yìng jù jìn； ruò bù jí qián xìn， dāng gèng qiǎn shǐ。” jiào yì wù， jí zhuī shǐ zhě， gǎi shū； kǎn guǒ xǔ zhī， qiǎn dū hù gōng dēng shuài bīng yì jiào。 jiào yòu zhòng qī qiān， yú shì liè shàng shàng shū， chén zǔ yuē、 sū jùn zuì zhuàng， yí gào zhēng zhèn， sǎ qì dēng zhōu。 　　 táo kǎn fù zhuī gōng dēng hái。 jiào yí kǎn shū yuē：“ fū jūn yòu jìn 'ér wú tuì， kě zēng 'ér bù kě jiǎn。 jìn yǐ yí xí yuǎn jìn， yán yú méng fǔ， kè hòu yuè bàn dà jǔ， zhū jùn jūn bìng zài lù cì， wéi xū rén gōng jūn zhì， biàn qí jìn 'ěr。 rén gōng jīn zhào jūn hái， yí huò yuǎn jìn， chéng bài zhī yóu， jiāng zài yú cǐ。 pú cái qīng rèn zhòng， shí píng rén gōng dǔ 'ài， yuǎn bǐng chéng guī； zhì yú shǒu qǐ róng xíng， bù gǎn yòu cí， pú yǔ rén gōng， rú shǒu wěi xiāng wèi， chún chǐ xiāng yǐ yě。 kǒng huò zhě bù dá gāo zhǐ， jiāng wèi rén gōng huǎn yú tǎo zéi， cǐ shēng nán zhuī。 pú yǔ rén gōng bìng shòu fāng yuè zhī rèn， ān wēi xiū qī， lǐ jì tóng zhī。 qiě zì qǐng zhī gù， chóumóu wǎng lái， qíng shēn yì zhòng， yī dàn yòu jí， yì wàng rén gōng xī zhòng jiàn jiù， kuàng shè jì zhī nán hū！ jīn rì zhī yōu， qǐ wéi pú yī zhōu， wén wǔ mò bù qiáo qǐ。 jiǎ lìng cǐ zhōu bù shǒu， yuē、 jùn shù zhì guān cháng yú cǐ， jīng chǔ xī bī qiáng hú， dōng jiē nì zéi， yīn zhī yǐ jī jǐn， jiāng lái zhī wēi， nǎi dāng shèn yú cǐ zhōu zhī jīn rì yě。 rén gōng jìn dāng wéi dà jìn zhī zhōng chén， cān huán、 wén zhī gōng； tuì dāng yǐ cí fù zhī qíng， xuě 'ài zǐ zhī tòng。 jīn yuē、 jùn xiōng nì wú dào， tòng gǎn tiān dì， rén xīn qí yī， xián jiē qièchǐ。 jīn zhī jìn tǎo， ruò yǐ shí tóu luǎn 'ěr； gǒu fù zhào bīng hái， shì wéi bài yú jǐ chéng yě。 yuàn shēn chá suǒ chén！” wáng qiān qī wèi kǎn yuē：“ sū jùn， chái láng yě， rú dé suì zhì， sì hǎi suī guǎng， gōng nìngyòu róng zú zhī dì hū！” kǎn shēn gǎn wù， jí róng fú dēng zhōu； zhān sàng zhì bù lín， zhòu yè jiān dào 'ér jìn。 　　 xī jiàn zài guǎng líng， chéng gū liáng shǎo， bī jìn hú kòu， rén wú gù zhì。 dé zhào shū， jí liú tì shì zhòng， rù fù guó nán， jiàngshì zhēng fèn。 qiǎn jiāng jūn xià hóu cháng děng jiànxíng wèi wēn jiào yuē：“ huò wén zéi yù xié tiān zǐ dōng rù huì jī， dāng xiān lì yíng lěi， tún jù yào hài， jì fáng qí yuè yì， yòu duàn zéi liáng yùn， rán hòu qīng yě jiān bì yǐ dài zéi。 zéi gōng chéng bù bá， yě wú suǒ lüè， dōng dào jì duàn， liáng yùn zì jué， bì zì kuì yǐ。” jiào shēn yǐ wéi rán。 　　 wǔ yuè， táo kǎn shuài zhòng zhì xún yáng。 yì zhě xián wèi kǎn yù zhū yǔ liàng yǐ xiè tiān xià； liàng shèn jù， yòng wēn jiào jì， yì kǎn bài xiè。 kǎn jīng， zhǐ zhī yuē：“ yǔ yuán guī nǎi bài táo shì xíng xié！” liàng yǐn jiù zì zé， fēng zhǐ kě guān， kǎn bù jué shì rán， yuē：“ jūn hóu xiū shí tóu yǐ nǐ lǎo zǐ， jīn rì fǎn jiàn qiú xié！” jí yǔ zhī tán yàn zhōng rì， suì yǔ liàng、 jiào tóng qù jiàn kāng。 róng zú sì wàn， jīng qí qī bǎi yú lǐ， zhēng gǔ zhī shēng， zhèn yú yuǎn jìn。 　　 sū jùn wén xī fāng bīng qǐ， yòng cān jūn jiǎ níng jì， zì gū shú hái jù shí tóu， fēn bīng yǐ jù kǎn děng。 　　 yǐ wèi， jùn bī qiān dì yú shí tóu。 sī tú dǎo gù zhēng， bù cóng。 dì 'āi qì shēng chē， gōng zhōng tòng kū。 shí tiān dà yǔ， dào lù ní nìng， liú chāo、 zhōng yǎ bù shì zuǒ yòu。 jùn gěi mǎ， bù kěn chéng， ér bēi 'āi kāng kǎi。 jùn wén 'ér 'è zhī， rán wèi gǎn shā yě。 yǐ qí qīn xìn xǔ fāng děng bǔ sī mǎ dū、 diàn zhōng jiān， wài tuō sù wèi， nèi shí fáng yù chāo děng。 jùn yǐ cāng wū wéi dì gōng， rì lái dì qián sì chǒu yán。 liú chāo、 zhōng yǎ yǔ yòu guāng lù dà fū xún sōng、 jīn zǐ guāng lù dà fū huá héng、 shàng shū xún suì、 shì zhōng dīng tán shì cóng， bù lí dì cè。 shí jī jǐn， mǐ guì， jùn wèn yí， chāo yī wú suǒ shòu， qiǎn quǎn zhāoxī， chén jié yù gōng； suī jū yōu 'è zhī zhōng， chāo yóu qǐ dì， shòu《 xiào jīng》、《 lùn yǔ》。 　　 jùn shǐ zuǒ guāng lù dà fū lù yè shǒu liú tái， bī jìn jū mín， jìn jù zhī hòu yuàn； shǐ kuāng shù shǒu yuàn chéng。 　　 shàng shū zuǒ chéng kǒng tǎn bēn táo kǎn， kǎn yǐ wéi zhǎngshǐ。 　　 chū， sū jùn qiǎn shàng shū zhāng kǎi quán dū dōng jūn， sī tú dǎo mì lìng yǐ tài hòu zhào yù sān wú lì shì， shǐ qǐ yì bīng jiù tiān zǐ。 kuàijī nèi shǐ wáng shū yǐ yǔ bīng xíng fèn wǔ jiāng jūn， shǐ jiàngbīng yī wàn， xī dù zhè jiāng。 yú shì wú xīng tài shǒu yú tán、 wú guó nèi shǐ cài mó、 qián yì xīng tài shǒu gù cóng děng jiē jǔ bīng yìng zhī。 tán mǔ sūn shì wèi tán yuē：“ rǔ dāng shěshēng qǔ yì， wù yǐ wú lǎo wéi lěi！” jìn qiǎn qí jiā tóng cóng jūn， yù qí huán pèi yǐ wéi jūn zī。 mó yǐ yǔ bīng dāng hái jiù rèn， jí qù jùn yǐ ràng bīng。 　　 sū jùn wén dōng fāng bīng qǐ， qiǎn qí jiāng guǎn shāng、 zhāng jiàn、 hóng huī děng jù zhī； yú tán děng yǔ zhàn， hù yòu shèng fù， wèi néng dé qián。 　　 táo kǎn、 wēn jiào jūn yú qié zǐ pǔ； jiào yǐ nán bīng xí shuǐ， sū jùn bīng biàn bù， lìng jiàngshì：“ yòu shàng 'àn zhě sǐ！” huì jùn sòng mǐ wàn hú kuì zǔ yuē， yuē qiǎn sī mǎ huán fǔ děng yíng zhī。 máo bǎo shuài qiān rén wéi jiào qián fēng， gào qí zhòng yuē：“ bīng fǎ：‘ jūn lìng yòu suǒ bù cóng’， qǐ kě shì zéi kě jī， bù shàng 'àn jī zhī xié！” nǎi shàn wǎng xí fǔ， xī huò qí mǐ， zhǎn huò wàn jì， yuē yóu shì jī fá。 jiào biǎo bǎo wéi lú jiāng tài shǒu。 　　 táo kǎn biǎo wáng shū jiān zhè dōng jūn shì， yú tán jiān zhè xī jūn shì， xī jiàn dū dū yáng zhōu bā jùn zhū jūn shì， lìng shū、 tán jiē shòu jiàn jié dù。 jiàn shuài zhòng dù jiāng， yǔ kǎn děng huì yǔ yú qié zǐ pǔ， yōng zhōu cì shǐ wèi gāi yì yǐ bīng huì zhī。 　　 bǐng chén， kǎn děng zhōu shī zhí zhǐ shí tóu， zhì yú cài zhōu， kǎn tún chá pǔ， jiào tún shā mén pǔ。 jùn dēng fēng huǒ lóu， wàng jiàn shì zhòng zhī shèng， yòu jù sè， wèi zuǒ yòu yuē：“ wú běn zhī wēn jiào néng dé zhòng yě。” 　　 yǔ liàng qiǎn dū hù wáng zhāng jī jùn dǎng zhāng yào， fǎn wéi suǒ bài。 liàng sòng jié chuán yǐ xiè kǎn， kǎn dá yuē：“ gǔ rén sān bài， jūn hóu shǐ 'èr； dāng jīn shì jí， bù yí shù 'ěr。” liàng sī mǎ chén jùn yīn róng yì kǎn xiè yuē：“ jiāng jūn wèicǐ， fēi róng děng suǒ cái。” wáng zhāng zhì yuē：“ zhāng zì wéi zhī， jiāng jūn bù zhī yě。” kǎn yuē：“ xī yīn róng wéi jūn zǐ， wáng zhāng wéi xiǎo rén； jīn wáng zhāng wéi jūn zǐ， yīn róng wéi xiǎo rén。” 　　 xuān chéng nèi shǐ huán yí， wén jīng chéng bù shǒu， kāng kǎi liú tì， jìn tún jīng xiàn。 shí zhōu jùn duō qiǎn shǐ jiàng sū jùn， bì huì fù quàn yí yí qiě yǔ tōng shǐ， yǐ shū jiāo zhì zhī huò。 yí yuē：“ wú shòu guó hòu 'ēn， yì zài zhì sǐ， yān néng rěn chǐ yǔ nì chén tōng wèn！ rú qí bù jì， cǐ zé mìng yě。” yí qiǎn jiāng jūn yú zòng shǒu lán shí， jùn qiǎn qí jiāng hán huàng gōng zhī。 zòng jiāng bài， zuǒ yòu quàn zòng tuì jūn。 zòng yuē：“ wú shòu huán hóu hòu 'ēn， dāng yǐ sǐ bào。 wú zhī bù kě fù huán hóu， yóu huán hóu zhī bù fù guó yě。” suì lì zhàn 'ér sǐ。 huàng jìn jūn gōng yí， liù yuè， chéng xiàn， zhí yí， shā zhī。 　　 zhū jūn chū zhì shí tóu， jí yù jué zhàn， táo kǎn yuē：“ zéi zhòng fāng shèng， nán yǔ zhēng fēng， dāng yǐ suì yuè， zhì jì pò zhī。” jì 'ér lǚ zhàn wú gōng， jiān jūn bù jiāng lǐ gēn qǐng zhù bái shí lěi， kǎn cóng zhī。 yè zhù lěi， zhì xiǎo 'ér chéng。 wén jùn jūn yán shēng， zhū jiāng xián jù qí lái gōng。 kǒng tǎn yuē：“ bù rán。 ruò jùn gōng lěi， bì xū dōng běi fēng jí， lìng wǒ shuǐ jūn bù dé wǎng jiù； jīn tiān qīng jìng， zéi bì bù lái。 suǒ yǐ yán zhě， bì qiǎn jūn chū jiāng chéng， lüè jīng kǒu yǐ dōng yǐ。” yǐ 'ér guǒ rán。 kǎn shǐ yǔ liàng yǐ 'èr qiān rén shǒu bái shí， jùn shuài bù qí wàn yú sì miàn gōng zhī， bù kè。 　　 wáng shū、 yú tán děng shù yǔ jùn bīng zhàn， bù lì。 kǒng tǎn yuē：“ běn bù xū zhào xī gōng， suì shǐ dōng mén wú xiàn。 jīn yí qiǎn hái， suī wǎn， yóu shèng bù yě。” kǎn nǎi lìng jiàn yǔ hòu jiāng jūn guō mò hái jù jīng kǒu， lì dà yè、 qū 'ā、 chěng tíng sān lěi yǐ fēn jùn zhī bīng shì， shǐ guō mò shǒu dà yè。 　　 rén chén， wèi gāi zú。（ dì 94 juàn） 　　2） xiān shì， gāo zhào shàn quán， yóu jì zōng shì yòu shí wàng zhě。 tài zǐ tài bǎo rèn chéng wáng chéng shù wéi zhào suǒ zèn， jù bù zì quán， nǎi zhōng rì hān yǐn， suǒ wéi rú kuáng， cháo tíng jī yào wú suǒ guān yù。 jí shì zōng cú， zhào yōng bīng yú wài， cháo yě bù 'ān。 yú zhōng yǔ mén xià yì， yǐ sù zōng yòu， wèi néng qīn zhèng， yí shǐ tài bǎo gāo yáng wáng yōng rù jū xī bǎi táng shěng jué shù zhèng， yǐ rèn chéng wáng chéng wéi shàng shū lìng， zǒng shè bǎi kuí， zòu huáng hòu qǐng jí chì shòu。 wáng xiǎn sù yòu chǒng yú shì zōng， shì shì shǐ wēi， wéi shì suǒ jí， kǒng bùwèi chéng děng suǒ róng， yǔ zhōng cháng shì sūn fú lián děng mì móu qǐn mén xià zhī zòu， jiáo huáng hòu lìng， yǐ gāo zhào lù shàng shū shì， yǐ xiǎn yǔ bó hǎi gōng gāo měng tóng wéi shì zhōng。 yú zhōng děng wén zhī， tuō yǐ shì liáo wú xiào， zhí xiǎn yú jìn zhōng， xià zhào xuē jué rèn。 xiǎn lín zhí hū yuān， zhí gé yǐ dāo huán zhuàng qí yè xià， sòng yòu wèi fǔ， yīxiǔ 'ér sǐ。 gēng shēn， xià zhào rú mén xià suǒ zòu， bǎi guān zǒng jǐ tīng yú 'èr wáng， zhōng wài yuè fú。 　　 èr yuè， gēng chén， zūn huáng hòu wéi huáng tài hòu。 　　 wèi zhù chēng míng wéi shū gào 'āi yú gāo zhào， qiě zhào zhī hái。 zhào chéng biàn yōu jù， zhāoxī kū qì， zhì yú léi cuì。 guī zhì chán jiàn， jiā rén yíng zhī， bù yǔ xiāng jiàn。 xīn sì， zhì jué xià， shuāi fú hào kū， shēng tài jí diàn jìn 'āi。 gāo yáng wáng yōng yǔ yú zhōng mì móu， fú zhí qǐn xíng bào děng shí yú rén yú shè rén shěng xià， zhào kū bì， yǐn rù xī wǔ， qīng hé zhū wáng jiē qiè yán mù zhī。 zhào rù shěng， bào děng 'ě shā zhī， xià zhào bào qí zuì 'è， chēng zhào zì jìn， zì yú qīn dǎng xī wú suǒ wèn， xiāochú zhí jué， zàng yǐ shì lǐ； dài hūn， yú cè mén chū shī guī qí jiā。 　　 wèi zhī fá shǔ yě， jūn zhì jìn shòu， shǔ rén zhèn kǒng。 fù shù yǎn jiāng bù bīng sān wàn jī bā běi， shàng qiǎn níng zhōu cì shǐ rèn tài hóng zì yīn píng jiàndào rù qí zhōu， zhāo yòu dī、 shǔ， jué wèi yùn lù。 huì wèi dà jūn běi hái， tài hóng xí pò wèi dōng luò、 chú kǒu 'èr shù， shēng yán liáng bīng jì zhì， dī、 shǔ xī rán cóng zhī。 tài hóng jìn wéi guān chéng， shù yǎn qiǎn tǒng jūn jiāng xǐ děng jī tài hóng， dà pò zhī， tài hóng qì guān chéng zǒu hái。 　　 guǐ wèi， wèi yǐ gāo yáng wáng yōng wéi tài fù、 lǐng tài wèi， qīng hé wáng yì wéi sī tú， guǎng píng wáng huái wéi sī kōng。 　　 jiá wǔ， wèi zàng xuān wǔ huáng dì yú jǐng líng， miào hào shì zōng。 jǐ hài， zūn hú guì pín wéi huáng tài fēi。 sān yuè， jiá chén shuò， yǐ gāo tài hòu wéi ní， xǐ jū jīn yōng yáo guāng sì， fēi dà jié qìng， bù dé rù gōng。 　　 wèi zuǒ pú shè guō zuò biǎo chēng：“ xiāo yǎn kuáng bèi， móu duàn chuān dòu， yì kǔ mín láo， wēi wáng yǐ zhào； yí mìng jiāng chū shī， cháng qū pū tǎo。” wèi zhào píng nán jiāng jūn yáng dà yǎn dū zhū jūn zhèn jīng shān。 　　 wèi yú zhōng jì jū mén xià， yòu zǒng sù wèi， suì zhuān cháo zhèng， quán qīng yī shí。 chū， tài hé zhōng， jūn guó duō shì， gāo zǔ yǐ yòng dù bù zú， bǎi guān zhī lù sì fēn jiǎn yī， zhōng xī mìng guī suǒ jiǎn zhī lù。 jiù zhì mín shuì juàn yī pǐ bié shū mián bā liǎng， bù yī qū bié shū má shí wǔ jīn， zhōng xī bà zhī。 yǐ chǒu， zhào wén wǔ qún guān gè jìn wèi yī jí。 xià， sì yuè， fú shān yàn chéng 'ér fù kuì。 huò yán jiāo lóng néng chéng fēng yǔ pò yàn， qí xìng 'è tiě； nǎi yùn dōng、 xī yě tiě qì shù qiān wàn jīn chén zhī， yì bù néng hé。 nǎi fá shù wéi jǐng gān， tián yǐ jù shí； jiā tǔ qí shàng， yuán huái bǎi lǐ nèi mù shí wú jù xì jiē jìn， fù yán zhě jiān shàng jiē chuān， xià rì jí yì， sǐ zhě xiāng zhěn， yíng chóng zhòu yè shēng hé。 　　 wèi liáng zhōu cì shǐ xuē huái jí pò pàn dī yú jù shuǐ。 huái jí， zhēn dù zhī zǐ yě。 wǔ yuè， jiá yín， nán qín zhōu cì shǐ cuī xiān yòu pò pàn dī， jiě wǔ xīng zhī wéi。 　　 liù yuè， wèi jì zhōu shā mén fǎ qìng yǐ yāo huàn huò zhòng， yǔ bó hǎi rén lǐ guī bó děng zuò luàn， tuī fǎ qìng wéi zhù。 fǎ qìng yǐ ní huì huī wéi qī， yǐ guī bó wéi shí zhù pú sà、 píng mó jūn sī、 dìng hàn wáng， zì hào dà chéng。 yòu hé kuáng yào， lìng rén fú zhī， fù zǐ xiōng dì bù fù xiāng shí， wéi yǐ shā hài wéi shì。 cì shǐ xiāo bǎo yín qiǎn jiān zhǎngshǐ cuī bó lín jī zhī， bó lín bài sǐ。 zéi zhòng yì shèng， suǒ zài huǐ sì shè， zhǎn sēng ní， shāo jīng xiàng， yún“ xīn fó chū shì， chú qù zhòng mó。” qiū， qī yuè， dīng wèi， zhào jiǎ yòu guāng lù dà fū yuán yáo zhēng běi dàjiàng jūn yǐ tǎo zhī。 　　 wèi shàng shū péi zhí， zì wèi rén mén bù hòu wáng sù， yǐ cháo tíng chǔzhī bù gāo， yì cháng yàng yàng， biǎo qǐng jièguān yǐn sōng shān， shì zōng bù xǔ， shēn guài zhī。 jí wéi shàng shū， zhì qì jiāo mǎn， měi wèi rén yuē：“ fēi wǒ xū shàng shū， shàng shū yì xū wǒ。” měi rù cān yì lùn， hǎo miàn jī huǐ qún guān， yòu biǎo zhēng nán jiāng jūn tián yì zōng， yán：“ huá、 yí yì lèi， bù yìng zài bǎi shì yī guān zhī shàng。” yú zhōng、 yuán zhāo jiàn zhī qièchǐ。 　　 shàng shū zuǒ pú shè guō zuò， mào jìn bù yǐ， zì yǐ dōng gōng shī fù， liè cí shàng shū， wàng fēng hóu、 yí tóng， zhào yǐ zuò wéi dū dū yōng、 qí、 huá sān zhōu zhū jūn shì、 zhēng xī jiāng jūn、 yōng zhōu cì shǐ。 　　 zuò yǔ zhí jiē 'è yú zhōng zhuān héng， mì quàn gāo yáng wáng yōng shǐ chū zhī； zhōng wén zhī， dà nù， lìng yòu sī wū zòu qí zuì。 shàng shū zòu：“ yáng zhǐ gào zhí gū zǐ huáng fǔ zhòng dá yún：‘ shòu zhí zhǐ， zhà chēng bèi zhào， shuài hé bù qū yù tú yú zhōng。’ chén děng qióng zhì， cí bù fú yǐn； rán zhòng zhèng míng bǐng， zhǔn lǜ dāng sǐ。 zhòng zhèng suī bù jiàn zhí， jiē yán‘ zhòng dá wéi zhí suǒ shǐ， zhí zhào zhòng dá zé wèn 'ér bù gào liè’。 tuī lùn qíng zhuàng， bù tóng zhī lǐ bù kě fēn míng， bù dé tóng zhī cháng yù， yòu suǒ jiàng jiǎn， jì tóng zhòng dá chù zhí sǐ xíng。 zhí qīn shuài chéng zhòng， fù cóng wáng huà， yǐ lǜ shàng yì， qǐ cì cái chù。” zhōng jiáo zhào yuē：“ xiōng móu jì 'ěr， zuì bù dāng shù； suī yòu guī huà zhī chéng， wú róng shàng yì， yì bù xū dài qiū fēn。” bā yuè， jǐ hài， zhí yǔ guō zuò jí dū shuǐ shǐ zhě dù líng wéi jùn jiē cì sǐ。 jùn， zuò zhī hūn jiā yě。 zhōng yòu yù shā gāo yáng wáng yōng， cuī guāng gù zhí bù cóng， nǎi miǎn yōng guān， yǐ wáng hái dì。 cháo yě yuān fèn， mò bùqiè chǐ。 　　 bǐng zǐ， wèi zūn hú tài fēi wéi huáng tài hòu， jū chóng xùn gōng。 yú zhōng lǐng chóng xùn wèi wèi， liú téng wéi chóng xùn tài pú， jiā shì zhōng， hóu gāng wéi shì zhōng fǔ jūn jiāng jūn。 yòu yǐ tài hòu fù guó zhēn wéi guāng lù dà fū。 　　 gēng chén， dìng zhōu cì shǐ tián chāo xiù shuài zhòng sān qiān jiàng wèi。 　　 wù zǐ， wèi dà shè。 　　 jǐ chǒu， wèi qīng hé wáng yì jìn wèi tài fù， lǐng tài wèi， guǎng píng wáng qíng wéi tài bǎo， lǐng sī tú， rèn chéng wáng chéng wéi sī kōng。 gēng yín， wèi yǐ chē qí dàjiàng jūn yú zhōng wéi shàng shū lìng， tè jìn cuī guāng wéi chē qí dàjiàng jūn， bìng jiā yí tóng sān sī。 wèi jiāng yáng wáng jì， xī zhī zēngsūn yě， xiān wéi qīng zhōu cì shǐ， zuò yǐ liáng rén wéi bì duó jué。 jì zǐ chā qǔ hú tài hòu mèi， rén chén， zhào fù jì běn fēng， yǐ chā wéi tōng zhí sàn qí shì láng， chā qī wéi xīn píng jùn jūn， réng bài nǚ shì zhōng。 　　 qún chén zòu qǐng huáng tài hòu lín cháo chēng zhì， jiǔ yuè， yǐ wèi， líng tài hòu shǐ lín cháo tīng zhèng， yóu chēng lìng yǐ xíng shì， qún chén shàng shū chēng diàn xià。 tài hòu cōng wù， pō hǎo dú shū zhǔwén， shè néng zhōng zhēn kǒng， zhèng shì jiē shǒu bǐ zì jué。 jiā hú guó zhēn shì zhōng， fēng 'ān dìng gōng。 　　 zì guō zuò děng sǐ， zhào lìng shēng shā jiē chū yú zhōng， wáng gōng wèi zhī， chóngzú xié xī。 tài hòu jì qīn zhèng， nǎi jiě zhōng shì zhōng、 lǐng jūn、 chóng xùn wèi wèi， zhǐ wéi yí tóng sān sī、 shàng shū lìng。 hòu xún yú， tài hòu yǐn mén xià shì guān yú chóng xùn gōng， wèn yuē：“ zhōng zài duān kuí， shēng wàng hé rú？” xián yuē：“ bù chēng jué rèn。” nǎi chū zhōng wéi dū dū jì、 dìng、 yíng sān zhōu zhū jūn shì、 zhēng běi dàjiàng jūn、 jì zhōu cì shǐ； yǐ sī kōng chéng lǐng shàng shū lìng。 chéng zòu：“ ān dìng gōng yí chū rù jìn zhōng， cān zī dà wù。” zhào cóng zhī。 　　 jiá yín， wèi yuán yáo pò dà chéng zéi， qín fǎ qìng bìng qú shuài bǎi yú rén， chuán shǒu luò yáng。 　　 zuǒ yóu jī jiāng jūn zhào zǔ yuè xí wèi xī xiá shí， jù zhī yǐ bī shòu yáng； gèng zhù wài chéng， xǐ yuán huái zhī mín yǐ shí chéng nèi。 jiāng jūn tián dào lóng děng sàn gōng zhū shù， wèi yáng zhōu cì shǐ lǐ chóng fēn qiǎn zhū jiāng jù zhī。 guǐ hài， wèi qiǎn jiǎ zhèn nán jiāng jūn cuī liàng gōng xī xiá shí， yòu qiǎn zhèn dōng jiāng jūn xiāo bǎo yín jué huái yàn。 　　 dōng， shí yuè， yǐ yǒu， wèi yǐ hú guó zhēn wéi zhōng shū jiān、 yí tóng sān sī， shì zhōng rú gù。 　　 jiá wǔ， hóng huà tài shǒu dù guì jǔ jùn jiàng wèi。 　　 chū， wèi yú zhōng yòng shì， zì yán shì zōng xǔ qí yōu zhuǎn； tài fù yōng děng jiē bù gǎn wéi， jiā zhōng chē qí dàjiàng jūn。 zhōng yòu zì wèi xīn gù zhī jì yòu dìng shè jì zhī gōng， fěng bǎi liáo lìng jiā jǐ shǎng； yōng děng yì fēng zhōng cháng shān jùn gōng。 zhōng yòu nán yú dú shòu， nǎi fěng cháo tíng， tóng zài mén xià zhě jiē jiā fēng yì。 yōng děng bù dé yǐ fù fēng cuī guāng wéi bó píng xiàn gōng， ér shàng shū yuán zhāo děng shàng sù bù yǐ。 tài hòu chì gōng qīng zài yì， tài fù yì děng shàng yán：“ xiān dì shēng xiá， fèng yíng shèngyú， shì wèi shěng tà， nǎi chén zǐ cháng zhí， bù róng yǐ cǐ wéi gōng。 chén děng qián yì shòu zhōng máo tǔ， zhèng yǐ wèi qí wēi quán， gǒu miǎn bào lì gù yě。 ruò yǐ gōng guò xiāng chú， xī bù yìng shǎng， qǐng jiē zhuī duó。” cuī guāng yì fèng sòng zhāng shòu máo tǔ。 biǎo shí yú shàng， tài hòu cóng zhī。 　　 gāo yáng wáng yōng shàng biǎo zì hé， chēng“ chén chū rù bǎi táng， jiàn zhào zhǐ zhī xíng yī yóu mén xià， chén chū jūn xíng， shēn zhī bù kě 'ér bù néng jìn； yú zhōng zhuān quán， shēng shā zì zì， ér chén bù néng wéi。 zhōng guī yù shā chén， lài zài shì zhí jù； chén yù chū zhōng yú wài， zài xīn wèi xíng， fǎn wéi zhōng fèi。 tiǎn guān shī lù， gū fù 'ēn sī， qǐng fǎn sī mén， fú tīng sī bài。” tài hòu yǐ zhōng yòu bǎo hù zhī gōng， bù wèn qí zuì。 shí 'èr yuè， xīn chǒu， yǐ yōng wéi tài shī， lǐng sī zhōu mù， xún fù lù shàng shū shì， yǔ tài fù yì、 tài bǎo huái、 shì zhōng hú guó zhēn rù jū mén xià， tóng lí shù zhèng。 　　 jǐ yǒu， wèi cuī liàng zhì xiá shí， zhào zǔ yuè nì zhàn 'ér bài， bì chéng zì shǒu； liàng jìn wéi zhī。 　　 yǐ mǎo， wèi zhù jí tài hòu yè jǐng líng。 　　 shì dōng， hán shèn， huái、 sì jìn dòng， fú shān yàn shì zú sǐ zhě shí qī bā。 wèi yì zhōu cì shǐ fù shù yǎn， xìng qīng sù， mín、 lǎo huái zhī。 lóng xiāng jiāng jūn yuán fǎ sēng dài shù yǎn wéi yì zhōu cì shǐ， sù wú zhì gān， jiā yǐ tān cán， wáng、 jiǎ zhū xìng， běn zhōu shì zú， fǎ sēng jiē zhào wéi bīng。 jiā méng mín rèn lìng zōng yīn zhòng xīn zhī huàn wèi yě， shā wèi jìn shòu tài shǒu， yǐ chéng lái jiàng， mín、 lǎo duō yìng zhī； yì zhōu cì shǐ pó yáng wáng huī qiǎn bā xī、 zǐ tóng 'èr jùn tài shǒu zhāng qí jiàngbīng sān wàn yíng zhī。 fǎ sēng， xī zhī zēngsūn yě。 　　 wèi qí zhōu cì shǐ zhào wáng mì， gān zhī zǐ yě， wéi zhèng bào nüè。 yī dàn， bì chéng mén dà suǒ， zhí rén 'ér lüè zhī， chǔ dú bèi zhì， yòu wú gù zhǎn liù rén， hé chéng xiōng jù； zhòng suì dà hū， tún mén， mì dēng lóu huǐ tī yǐ zì gù。 hú tài hòu qiǎn yóu jī jiāng jūn wáng jìng chí rì yù chéng rén， chéng rén kāi mén xiè zuì， fèng sòng guǎn yuè， nǎi bà mì cì shǐ。 mì fēi， tài hòu cóng nǚ yě。 zhì luò， chú dà sī nóng qīng。 　　 tài hòu yǐ wèi zhù shàng yòu， wèi néng qīn jì， yù dài xíng jì shì； lǐ guān bó yì， yǐ wéi bù kě。 tài hòu yǐ wèn shì zhōng cuī guāng， guāng yǐn hàn hé xī dèng tài hòu jì zōng miào gù shì， tài hòu dà yuè， suì shè xíng jì shì。 　　 gāo zǔ wǔ huáng dì sì tiān jiān shí wǔ nián（ bǐng shēn， gōng yuán wǔ yī liù nián） 　　 chūn， zhēngyuè， wù chén shuò， wèi dà shè， gǎi yuán xī píng。 　　 wèi cuī liàng gōng xiá shí wèi xià， yǔ lǐ chóng lǚ yuē shuǐ lù bìng jìn， chóng wéi qī bù zhì。 hú tài hòu yǐ zhū jiāng bù yī， nǎi yǐ lì bù shàng shū lǐ píng wéi shǐ chí jié、 zhèn jūn dàjiàng jūn jiān shàng shū yòu pú shè， jiāng bù qí 'èr qiān fù shòu yáng， bié wéi xíng tái， jié dù zhū jūn， rú yòu guāi yì， yǐ jūn fǎ cóng shì。 xiāo bǎo yín qiǎn qīng chē jiāng jūn liú zhì wén děng dù huái， gōng pò sān lěi； èr yuè， yǐ sì， yòu bài jiāng jūn yuán mèng sūn děng yú huái běi。 lǐ píng zhì xiá shí， dū lǐ chóng、 cuī liàng děng kè rì shuǐ lù jìn gōng， wú gǎn guāi hù， zhàn lǚ yòu gōng。 　　 shàng shǐ zuǒ wèi jiāng jūn chāng yì zhī jiàngbīng jiù fú shān， wèi zhì， kāng xuàn yǐ jī wèi bīng， què zhī。 shàng shǐ yì zhī yǔ zhí gé wáng shén niàn sù huái jiù xiá shí。 cuī liàng qiǎn jiāng jūn bó líng cuī yán bó shǒu xià cài， yán bó yǔ bié jiāng yī wèng shēng jiā huái wéi yíng。 yán bó qǔ chē lún qù wǎng， xuē ruì gòng fú， liǎng liǎng jiē duì， róu zhú wéi sī gèn， guàn lián xiāngzhǔ， bìng shí yú dào， héng shuǐ wéi qiáo， liǎng tóu shī dà lù lú， chū méi suí yì， bù kě shāo zhuó。 jì duàn zhào zǔ yuè zǒu lù， yòu lìng zhàn jiàn bù tōng， yì zhī、 shén niàn tún liáng chéng bù dé jìn。 lǐ píng bù fēn shuǐ lù gōng xiá shí， kè qí wài chéng； yǐ chǒu， zǔ yuè chū jiàng， zhǎn zhī， jìn fú qí zhòng。 hú tài hòu cì cuī liàng shū， shǐ chéng shèng shēn rù。 píng bù fēn zhū jiāng， shuǐ lù bìng jìn， gōng fú shān yàn； liàng wéi píng jié dù， yǐ jí qǐng hái， suí biǎo zhé fā。 píng zòu chù liàng sǐ xíng， tài hòu lìng yuē：“ liàng qù liú zì shàn， wéi wǒ jīng lüè， suī yòu xiǎo jié， qǐ miǎn dà jiù！ dàn wú shè yù wàn jī， shù jǐ 'è shā， kě tè tīng yǐ gōng bǔ guò。” wèi shī suì hái。 　　 wèi zhōng wèi yuán kuāng zòu dàn yú zhōng：“ xìng guó dà zāi， zhuān shàn cháo mìng， péi、 guō shòu yuān， zǎi fǔ chù rǔ。 yòu zì jiáo zhǐ wéi yí tóng sān sī、 shàng shū lìng， lǐng chóng xùn wèi wèi， yuán qí cǐ yì， yù yǐ wú shàng zì chù。 jì shì zài 'ēn hòu， yí jiā xiǎn lù， qǐng qiǎn yù shǐ yī rén jiù zhōu xíng jué。 zì qù suì shì zōng yàn jià yǐ hòu， huáng tài hòu wèi qīn lǎn yǐ qián， zhū bù yóu jiē jí， huò fā mén xià zhào shū， huò yóu zhōng shū xuān chì， shàn xiāng bài shòu zhě， yǐ jīng 'ēn yòu， zhèng kě miǎn zuì， bìng yí zhuī duó。” tài hòu lìng yuē：“ zhōng yǐ méng tè yuán， wú yí zhuī zuì； yú rú zòu。” kuāng yòu dàn shì zhōng hóu gāng lüè shā yǔ lín。 gāng běn yǐ shàn pēngtiáo wéi cháng shí diǎn yù， fán sān shí nián， yǐ yòu dé yú tài hòu， pō zhuān zì yòng shì， wáng gōng jiē wèi fù zhī。 tíng wèi chù gāng dà bì。 tài hòu yuē：“ gāng yīn gōng shì lüè rén， xiè hòu zhì sǐ， yú lǜ bù zuò。” shǎo qīng chén jùn yuán fān yuē：“‘ xiè hòu’， wèi qíng zhuàng yǐ lù， yǐn bì bù yǐn， kǎo xùn yǐ lǐ zhě yě。 jīn cǐ yǔ lín， wèn zé jù shǒu， gāng kǒu chàng dǎ shā， wō zhù fēi lǐ， ān dé wèi zhī‘ xiè hòu’！” tài hòu nǎi xuē gāng hù sān bǎi， jiě cháng shí diǎn yù。 　　 sān yuè， wù xū shuò， rì yòu shí zhī。 　　 wèi lùn xī xiá shí zhī gōng。 xīn wèi， yǐ lǐ chóng wéi piàoqí jiāng jūn， jiā yí tóng sān sī， lǐ píng wéi shàng shū yòu pú shè， cuī liàng jìn hào zhèn běi jiāng jūn。 liàng yǔ píng zhēng gōng yú jìn zhōng， tài hòu yǐ liàng wéi diàn zhōng shàng shū。 　　 wèi xiāo bǎo yín zài huái yàn， shàng wéi shǒu shū yòu zhī， shǐ xí péng chéng， xǔ sòng qí guó miào jí shì jiā zhū bǐ hái běi； bǎo yín biǎo shàng qí shū yú wèi cháo。 　　 xià， sì yuè， huái yàn chéng， cháng jiǔ lǐ， xià guǎng yī bǎi sì shí zhàng， shàng guǎng sì shí wǔ zhàng， gāo 'èr shí zhàng， shù yǐ qǐ liǔ， jūn lěi liè jū qí shàng。 　　 huò wèi kāng xuàn yuē：“ sì dòu， tiān suǒ yǐ jié xuān qí qì， bù kě jiǔ sài， ruò záo jiǎo dōng zhù， zé yóu bō kuān huǎn， yàn dé bù huài。” xuàn nǎi kāi jiǎo dōng zhù。 yòu zòng fǎn jiān yú wèi yuē：“ liáng rén suǒ jù kāi jiǎo， bù wèi yě zhàn。” xiāo bǎo yín xìn zhī， záo shān shēn wǔ zhàng， kāi jiǎo běi zhù， shuǐ rì yè fēn liú yóu bù jiǎn， wèi jūn jìng bà guī。 shuǐ zhī suǒ jí， jiā huái fāng shù bǎi lǐ。 lǐ chóng zuò fú qiáo yú xiá shí shù jiān， yòu zhù wèi chāng chéng yú bā gōng shān dōng nán， yǐ bèi shòu yáng chéng huài。 jū mín sàn jiù gāng lǒng， qí shuǐ qīng chè， fǔ shì lú shè zhǒng mù， liǎo rán zài xià。 　　 chū， yàn qǐ yú xú zhōu jìng nèi， cì shǐ zhāng bào zǐ xuān yán， wèi jǐ bì zhǎng qí shì； jì 'ér kāng xuàn yǐ tā guān lái jiān zuò， bào zǐ shèn cán。 é 'ér chì bào zǐ shòu xuàn jié dù， bào zǐ suì zèn xuàn yǔ wèi jiāo tōng， shàng suī bù nà， yóu yǐ shì bì zhēng xuàn hái。 　　 wèi hú tài hòu zhuī sī yú zhōng zhī gōng， yuē：“ qǐ yí yǐ yī miù qì qí yú xūn！” fù fēng zhōng wéi líng shòu xiàn gōng， yì fēng cuī guāng wéi píng 'ēn xiàn hóu。 　　 wèi yuán fǎ sēng qiǎn qí zǐ jǐng lóng jiàngbīng jù zhāng qí， qí yǔ zhàn yú jiā méng， dà pò zhī， tú shí yú zhě， suì wéi wǔ xīng。 fǎ sēng yīng chéng zì shǒu， jìng nèi jiē pàn， fǎ sēng qiǎn shǐ jiàndào gào jí yú wèi。 wèi yì zhào zhèn nán jūn sī fù shù yǎn yú huái nán， yǐ wéi yì zhōu cì shǐ、 xī zhēng dū dū， jiāng bù qí sān qiān yǐ fù zhī。 shù yǎn rù jìng， zhuǎn zhàn sān rì， xíng 'èr bǎi yú lǐ， jiǔ yù jiē jié。 wǔ yuè， shù yǎn jī shā liáng zhōu cì shǐ rèn tài hóng。 mín、 lǎo wén shù yǎn zhì， jiē xǐ， yíng bài yú lù zhě xiāng jì。 zhāng qí tuì bǎo bái shuǐ， shù yǎn rù zhōu， bái shuǐ yǐ dōng mín jiē 'ān yè。 　　 wèi zǐ tóng tài shǒu gǒu jīn lóng lǐng guān chéng shù zhù， liáng bīng zhì， jīn lóng jí bìng， bù kān bù fēn， qí qī liú shì shuài lì chéng mín， chéng chéng jù zhàn， bǎi yòu yú rì， shì zú sǐ shāng guò bàn。 shù fù gāo jǐng móu pàn， liú shì zhǎn jǐng jí qí dǎng yǔ shù qiān rén， zì yú jiàngshì， fēn yī jiǎn shí， láo yì bì tóng， mò bù wèi 'ér huái zhī。 jǐng zài chéng wài， wéi liáng bīng suǒ jù。 huì tiān dà yǔ， liú shì mìng chū gōng sī bù juàn jí yī fú xuán zhī， jiǎo 'ér qǔ shuǐ， chéng zhōng suǒ yòu zá wù xī chǔ zhī。 shù yǎn zhì， liáng bīng nǎi tuì， wèi rén fēng qí zǐ wéi píng chāng xiàn zǐ。（ dì 148 zhāng） 　　 quán wén jí zhù jiě： 　　http://www.guoxue.com/shibu/zztj/zztjml.htm lì dài《 zī zhì tōng jiàn 》 de bǎn běn History of the "Mirror" version 　　（ yī） sòng běn： 　　1、 yú yáo guān kè běn： nán sòng gāo zōng shào xīng sān nián（ 1133 nián） yóu liǎng zhè dōng lù chá yán sī gōng shǐ kù xià shào xīng fǔ yú yáo xiàn zhòng kè běn xiào zōng cháo huò shāo hòu yìn běn， nán sòng de jiàn、 è、 shǔ zhū zhǒng bǎn běn， dōushì zhí jiē huò jiànjiē dì lái zì yú zhè yī bǎn běn。 　　2、 qīng zhāng yù《 hú kè tōng jiàn zhèng wén xiào sòng jì shù lüè》 rèn dìng shì nán sòng guāng zōng yǐ qián de kè běn，《 cáng yuán qún shū jīng yǎn lù》 rèn dìng shì nán sòng chū qī de jiàn běn， jí hào wéi jǐng yòu běn zhě。 　　（ èr） míng kān běn： 　　1、 míng dài zhèng dé jiā jìng nián jiān xīng wén shǔ yuán bǎn guī rù nán yōng， lì cháo duō cì xiū bǔ。 　　2、 míng hóng zhì yuán nián zhì jiā jìng sān shí bā nián kè bìng bǎn běn 　　3、 yuán kè míng xiū bǔ běn： míng tiān qǐ kè běn， chén rén xī píng yuè， fù kè liú shù《 wài jì》、 hú sān shěng《 biàn wù》、 xuē yìng pèi《 sòng yuán tōng jiàn》 yǔ《 jiá zǐ huì yào》， chén rén xī xù； chén rén xī píng yuè běn， míng tiān qǐ liù nián bái kǒu běn， fù xuē yìng pèi《 sòng yuán tōng jiàn》， yòu mò yìn méi pī zhū bǐ juàn diǎn。 　　（ sān） qīng kè běn： 　　1、 hú kè jiā běn： qīng rén zōng jiā qìng 'èr shí yī nián（ 1816 nián）， hú kè jiā fǎng kè xīng wén shǔ běn； qīng rén zōng jiā qìng 'èr shí yī nián， hú kè jiā yuán kè yìn běn， qīng tóng zhì bā nián jiāng sū shū jú xiū bǔ běn。 　　2、 qīng tóng zhì shí nián hú běi chóng wén shū jú běn。 　　3、 qīng guāng xù shí sì nián shàng hǎi fěi yīng guǎn shí yìn běn。 gāi bǎn běn fù bì yuán《 xù zī zhì tōng jiàn 》。 　　（ sì） mín guó kān běn： 　　1、 mín guó yuán nián： hán fēn lóu qiān yìn běn。 fù《 tōng jiàn shì wén》 shí 'èr juàn。 　　2、 bǎi nà běn： shū tí zuò《 bǎi nà běn sòng běn zī zhì tōng jiàn 》， mín guó bā nián shāng wù yìn shū guǎn fù shè tú shū guǎn yǐng yìn běn。 　　3、 shàng hǎi guó xué zhěng lǐ shè kān běn。 　　4、 yǐng yìn sòng kè běn，《 sì bù cóng kān》 chū biān， mín guó shí bā nián shāng wù yìn shū guǎn yǐng yìn。《 sì kù bèi yào》， mín guó 'èr shí wǔ nián qiān yìn。 　　 zhù： hú sān shěng《 zī zhì tōng jiàn yīn zhù》 de zhù běn zuì wéi rén chēng dào， xiàn wéi zuì tōng xíng bǎn běn。 　　 bō fēng jiē rén zhěng lǐ biān zhuàn《 zī zhì tōng jiàn》 Preparation of "Mirror" 　　sòng shén zōng xī níng nián jiān， sī mǎ guāng qiáng liè fǎn duì wáng 'ān shí biàn fǎ， shàng shū qǐng qiú wài rèn。 xī níng sì nián（ 1071 nián）， tā pàn xī jīng yù shǐ tái， zì cǐ jū luò yáng shí wǔ nián， bù wèn zhèng shì。 zhè duàn yōu yóu de suì yuè sī mǎ guāng zhù chí biān zhuàn liǎo 294 juàn 300 wàn zì de biān nián tǐ shǐ shū《 zī zhì tōng jiàn 》。 　　《 zī zhì tōng jiàn 》 shàng qǐ zhōu wēi liè wáng 'èr shí sān nián（ qián 403 nián）， xià qì wǔ dài hòu zhōu shì zōng xiǎn dé liù nián（ 959 nián）， gòng jìzǎi liǎo 16 gè cháo dài 1362 nián de lì shǐ， lì jīng 19 nián biān ji wán chéng。 tā zài《 jìn zī zhì tōng jiàn biǎo》 zhōng shuō：“ chén jīn jīn gǔ qú cuì， mù shì hūn jìn， chǐ yá wú jǐ， shén shí shuāi hào， mù qián suǒ wèi， xuán zhǒng 'ér wàng。 chén zhī jīng lì， jìn yú cǐ shū。” sī mǎ guāng wèicǐ shū fù chū bì shēng jīng lì， chéng shū bù dào 2 nián， tā biàn jī láo 'ér shì。《 zī zhì tōng jiàn 》 cóng fā fán qǐ lì zhì shān xuē dìng gǎo， sī mǎ jūn shí dū qīn zì dòng bǐ， bù jiǎ tā rén zhī shǒu。 qīng dài xué zhě wáng míng shèng shuō：“ cǐ tiān dì jiān bì bù kě wú zhī shū， yì xué zhě bì bù kě bù dú zhī shū。” yīngwénjièshì n.:  History as a Mirror xiàngguāncí lì shǐ shǐ shū biān nián tǐ shǐ shū bāo yì biǎn yì yīn móu jì móu biān nián tǐ sī mǎ guāng mù lù cí diǎn táng dé zōng běi jīng dà xué míng shǐ lì shǐ xué jiā zhōng yāng yán jiū yuàn lù bù shí yí yè bù bì hù wén yán wén táng cháo wén xiàn xué shǒu shī dà wáng 'ān shí biàn fǎ táng sòng sǎnwén gèng duō jiēguǒ ... bāo hán cí zī zhì tōng jiàn ( jīng ) xīn zī zhì tōng jiàn zī zhì tōng jiàn xuǎn zī zhì tōng jiàn shù xù zī zhì tōng jiàn zī zhì tōng jiàn zhōng zī zhì tōng jiàn gù shì zī zhì tōng jiàn xuǎn píng pǐn dú zī zhì tōng jiàn zī zhì tōng jiàn gāng mù zī zhì tōng jiàn kǎo yì zī zhì tōng jiàn mù lù bái huà zī zhì tōng jiàn zī zhì tōng jiàn xīn dú zī zhì tōng jiàn xuǎn wén zhè yàng dú zī zhì tōng jiàn zī zhì tōng jiàn de zhì huì zī zhì tōng jiàn ( chā tú běn ) xù zī zhì tōng jiàn cháng biān zī zhì tōng jiàn jīng huá lù xù zī zhì tōng jiàn mù lù zī zhì tōng jiàn zhōng de gù shì hú sān shěng zhù zī zhì tōng jiàn zhōng huá jīng diǎn cáng shū ― zī zhì tōng jiàn guó xué dà shū yuàn - zī zhì tōng jiàn wén bái duì zhào quán yì zī zhì tōng jiàn sòng sī mǎ guāng《 zī zhì tōng jiàn 》 shǒu gǎo zhōng huá jīng diǎn cáng shū zī zhì tōng jiàn xù zī zhì tōng jiàn cháng biān shí bǔ qīn dìng sì kù quán shū huì yào - yù pī xù zī zhì tōng jiàn gāng mù ( quán 2 cè ) qīn dìng sì kù quán shū huì yào - yù dìng zī zhì tōng jiàn gāng mù sān biān qīn dìng sì kù quán shū huì yào - zī zhì tōng jiàn ( quán 8 cè ) qīng shǎo bǎn shì jiè wén xué míng zhù bǎo kù - zī zhì tōng jiàn gù shì tú shuō tiān xià · guó xué shū yuàn xì liè : zī zhì tōng jiàn zī zhì tōng jiàn zhōng de dà dào lǐ ( cǎi sè tú wén bǎn ) xù zī zhì tōng jiàn · juàn dì 'èr bǎi yī shí wǔ hé zhāng yún sǒu zuǒ sī bèi cì zī zhì tōng jiàn cì zī zhì tōng jiàn chéng fàn chún fù xué shì bǎi yáng bái huà bǎn《 zī zhì tōng jiàn 》： chì bì zhī zhàn bǎi yáng bái huà bǎn《 zī zhì tōng jiàn 》： gōng tíng dǒu zhēng · wàn lǐ zhū shā bǎi yáng bái huà bǎn《 zī zhì tōng jiàn 》： quán pán hàn huà bǎi yáng bái huà bǎn《 zī zhì tōng jiàn 》： bā wáng zhī luàn · dà fēn liè bǎi yáng bái huà bǎn《 zī zhì tōng jiàn 》： shòu chūn sān pàn · sī mǎ duó quán bǎi yáng bái huà bǎn《 zī zhì tōng jiàn 》： sān guó dǐng lì bǎi yáng bái huà bǎn《 zī zhì tōng jiàn 》： qín shòu wáng cháo bǎi yáng bái huà bǎn《 zī zhì tōng jiàn 》： biàn dì xuè xīng · è sǐ gōng chéng bǎi yáng bái huà bǎn《 zī zhì tōng jiàn 》： luò yáng bào dòng · hé yīn tú shā bǎi yáng bái huà bǎn《 zī zhì tōng jiàn 》： zhàn guó shí dài bǎi yáng bái huà bǎn《 zī zhì tōng jiàn 》： chǔ hàn xiāng zhēng bǎi yáng bái huà bǎn zī zhì tōng jiàn chǔ hàn xiāng zhēng bǎi yáng bái huà bǎn zī zhì tōng jiàn zhàn guó shí dài bǎi yáng bái huà bǎn zī zhì tōng jiàn qín shòu wáng cháo bǎi yáng bái huà bǎn zī zhì tōng jiàn biàn dì xuè xīng 'è sǐ gōng chéng bǎi yáng bái huà bǎn zī zhì tōng jiàn luò yáng bào dòng hé yīn tú shā bǎi yáng bái huà bǎn zī zhì tōng jiàn quán pán hàn huà bǎi yáng bái huà bǎn zī zhì tōng jiàn bā wáng zhī luàn dà fēn liè bǎi yáng bái huà bǎn zī zhì tōng jiàn shòu chūn sān pàn sī mǎ duó quán xù sòng biān nián zī zhì tōng jiàn shí wǔ juàn sòng liú shí jǔ zhuàn zī zhì tōng jiàn wú jìng míng shàng hǎi shāng wù yìn shū guǎn yǐng yìn zī zhì tōng jiàn shì wén sān shí juàn sòng shǐ zhào zhuàn bǎi yáng bái huà bǎn zī zhì tōng jiàn sān guó dǐng lì bǎi yáng bái huà bǎn zī zhì tōng jiàn chì bì zhī zhàn bǎi yáng bái huà bǎn zī zhì tōng jiàn gōng tíng dǒu zhēng wàn lǐ zhū shā