|
|
shīrén: wáng 'ān shí Wang Anshi
yǐ fēn jiāng shēn sǐ shì quán， è míng mó miè jǐ hé nián。
xiǎng jūn hún bó qiān qiū hòu， què huǐ chū wú 'èr qǐng tián。 |
|
shīrén: xú jūn Xu Jun
běn tú fù guì kuài xīn qī， mán jiè cóng qīn shuō piányí。
wǔ guó gōng qín qí bù zhì， kè qīng zhèng shì zài qí shí。 |
|
| zhàn guó shí qī zòng héng jiā。 zì jì zǐ， dōng zhōu luò yáng ( jīn hé nán luò yáng dōng ) rén。 zhù zhāng hé zòng gōng qín。 xiān fèng yàn zhāo wáng mìng rù qí， jìn xíng fǎn jiān huó dòng， shǐ qí pí yú duì wài zhàn zhēng。 qí b167 wáng mò nián rèn qí xiāng。 yǔ zhào guó lǐ duì yī qǐ yuē wǔ guó hé zòng gōng qín， pò shǐ qín guī hái bù fēn qīn zhàn de wèi、 zhào zhī dì。 qí yì chéng jī gōng miè sòng guó ◇ lái yàn jiāng yuèyì lián hé wǔ guó dà jǔ gōng qí， tā de fǎn jiān huó dòng bào lù， bèi chē liè chǔsǐ。 |
|
sū qín （ qián 340 héng qián 284）， zì jì zǐ， dōng zhōu luò yáng xuān lǐ rén jù（ jīn luò yáng dōng jiāo tài píng zhuāng yī dài）， zhàn guó shí qī de hán guó rén， shì yǔ zhāng yí qí míng de zòng héng jiā。 kě wèi “ yī nù 'ér tiān xià jù， ān jū 'ér tiān xià xī ”。 tā chū shēn nóng jiā， sù yòu dà zhì， céng suí guǐ gǔ zǐ xué xí zòng héng bǎi hé zhī shù duō nián。
yǔ zhào qín yáng jūn gòng móu， fā dòng hán、 zhào、 yàn、 wèi、 qí zhū guó hé zòng， pò shǐ qín guó fèi dì tuì dì， zhì lè yì pò qí qián xī， hàn shū · yì wén zhì》 zhù lù yòu《 sū zǐ》 sān shí yī piān， jīn yì。 bó shū《 zhàn guó cè》 cán juàn zhōng， cún yòu qí yóu shuō cí jí shū xìn shí liù piān， yǔ《 shǐ jì》 suǒ zài yòu chū rù。 |
|
sū qín xiāng chuán wéi guǐ gǔ zǐ de tú dì。 zhàn guó shí qī zhù míng de zòng héng jiā， tí chàng hé zòng（ lián hé qí tā guó jiā duì fù qín guó）。
sū qín cóng guǐ gǔ zǐ xué chéng zhī hòu， chū yóu shù zài， yī wú suǒ chéng， gǎo dé“ qī bù xià zhì， sǎo bùwèi chuī， fù mǔ bù yǔ yán。” sū qín gǎn tàn shuō：“ qī bù yǐ wǒ wéi fū， sǎo bù yǐ wǒ wéi shū， fù mǔ bù yǐ wǒ wéi zǐ， shì jiē qín zhī zuì yě！” nǎi bì shì bù chū， chū qí shū biàn guān zhī。 sū qín kǔ dú tài gōng《 yīn fú》 zhī shí， měi féng kùn fá yù shuì， biàn yòng zhuī zì cì qí gǔ。 zhè shì chéng yǔ“ xuán liáng cì gǔ” zhōng zhī“ cì gǔ” de yóu lái。 sū qín zuì wéi huī huáng de shí hòu shì quàn shuō liù guó guó jūn lián hé， kān chēng cí lìng zhī jīng cǎi zhě。 yú shì shēn pèi liù guó xiāng yìn， jìn jūn qín guó， kě shì yóu yú liù guó nèi bù de wèn tí， qīng 'ér yì jǔ jiù bèi qín guó jī kuì。
yòu shuō fǎ rèn wéi tā hé zhāng yí liǎng rén bǐ cǐ hū yìng， gòng tóng dá dào gè rén de mùdì。《 shǐ jì · sū qín lièzhuàn》 zài：“ shì shí zhōu tiān zǐ zhì wén wǔ zhī zuò yú qín huì wáng。 huì wáng shǐ xī shǒu gōng wèi， qín jiāng lóng jiǎ， qǔ wèi zhī diāo yīn， qiě yù dōng bīng。 sū qín kǒng qín bīng zhī zhì zhào yě， nǎi jī nù zhāng yí， rù zhī yú qín。”
sū qín hěn xiǎng yòu suǒ zuò wéi， céng qiú jiàn zhōu tiān zǐ， què méi yòu yǐn jiàn zhī lù， yī qì zhī xià， biàn mài liǎo jiā chǎn dào bié de guó jiā zhǎo chū lù qù liǎo。 dàn shì tā dōng bēn xī páo liǎo hǎo jǐ nián， yě méi zuò chéng guān。 hòu lái qián yòng guāng liǎo， yī fú yě chuān pò liǎo， zhǐ hǎo huí jiā。 jiā lǐ rén kàn dào tā tā lā zhe cǎo xié， tiǎo fù pò dān zǐ， yī fù láng bèi yàng。 tā fù mǔ hěn hěn dì mà liǎo tā yī dùn； tā qī zǐ zuò zài zhì jī shàng zhì bó， lián kàn yě méi kàn tā yī yǎn； tā qiú sǎo zǐ gěi tā zuò fàn chī， sǎo zǐ bù lǐ tā niǔ shēn zǒu kāi liǎo。 sū qín shòu liǎo hěn dà cì jī， jué xīn zhēng yī kǒu qì。 cóng cǐ yǐ hòu， tā fā fèn dú shū， zuānyán " zhōu shū yīn fú "， tiān tiān dào shēn yè。 yòu shí hòu dú shū dú dào bàn yè， yòu lěi yòu kùn， tā jiù yòng zhuī zǐ zhā zì jǐ de dà tuǐ， suī rán hěn téng， dàn jīng shén què lái liǎo， tā jiù jiē zhe dú xià qù。 jiù zhè yàng yòng liǎo yī nián duō de gōng fū， tā de zhī shí bǐ yǐ qián fēng fù duō liǎo。 zài yòu suǒ shōu huò hòu， chóngxīn chū yóu。 zhì qín， bù bèi yòng。 zhèng hǎo yù jiàn yàn zhāo wáng guǎng zhāo kāi xià xián shì， sū qín rù yàn， shēn shòu yàn zhāo wáng xìn rèn。 sū qín rèn wéi， yàn guó yù bào qiáng qí zhī chóu， bì xū xiān xiàng qí biǎo shì qū fú shùn cóng， jiāng fù chóu de yuàn wàng yǎn shì， yíng dé zhèn xīng yàn guó suǒ xū de shí jiān。 qí cì， yào gǔ dòng qí guó bù duàn jìn gōng qí tā guó jiā， yǐ fáng zhǐ qí guó gōng yàn， bìng xiāo hào qí guó lì， wèicǐ， tā quàn shuō qí wáng fá sòng， hé zòng gōng qín。 gōng yuán qián 285 nián， sū qín dào qí guó， tiǎo bō qí zhào guān xì， qǔ dé qí mǐn wáng de xìn rèn， bèi rèn wéi qí xiāng， àn dì què réng zài wéi yàn guó móu huá。 qí mǐn wáng bù míng zhēn xiāng， yǐ rán rèn mìng sū qín shuài bīng kàng yù yàn jūn。 qí yàn zhī jūn jiāo zhàn shí， sū qín yòu yì shǐ qí jūn shī bài， wǔ wàn rén sǐ wáng。 tā shǐ qí guó qún chén bù hé， bǎi xìng lí xīn， wéi lè yì wǔ guó lián jūn gōng pò qí guó diàn dìng liǎo jī chǔ。 zhī hòu， sū qín yòu shuō fú zhào guó lián hé hán、 wèi、 qí、 chǔ、 yàn gōng dǎ qín， zhào guó guó jūn hěn gāo xīng， shǎng gěi sū qín hěn duō bǎo wù。 sū qín dé dào zhào guó de bāng zhù， yòu dào hán， yóushuì hán xuān wáng； dào wèi， yóushuì wèi xiāng wáng； zhì qí， yóushuì qí xuān wáng； yòu wǎng chǔ， yóushuì chǔ wēi wáng。 zhū hóu dū zàn zhōu sū qín zhī jìhuà， yú shì liù guó dá chéng lián hé de méng yuē， sū qín wéi zòng yuē cháng， bìng sū qín rèn liù guóxiàng。 huí dào zhào guó hòu， zhào wáng fēng tā wéi wǔ 'ān jūn。 qín zhī dào zhè gè xiāo xī hòu dà chī yī jīng。 cǐ hòu shí wǔ nián， qín bīng bù gǎn tú móu xiàng hán gǔ guān nèi jìn gōng。
sū qín xiān shì yú yàn， qí zhù yào huó dòng shì， líjiàn qí、 zhào guān xì， yǐ jiǎn qīng qí duì yàn de yā lì。 yòu hé zhào lǐ duì gòng tóng lián hé wǔ guó yǐ gōng qín， hòu lái tā yòu lí yàn zhì qí， shòu dào mǐn wáng de zhòng yòng， dàn sū qín réng zhōng yú yàn， àn zhōng wéi yàn xiào láo。 tā suǒ cǎi qǔ de cè lüè shì quàn qí gōng sòng， yǐ zhuǎn yí qí duì yàn de zhù yì lì。 yú shì yàn zhāo wáng pài yuèyì tū rán chū bīng yǐ gōng qí， qí yīn cuò shǒu bù jí 'ér bài yú yàn。 sū qín yīn yǔ yàn móu qí de huó dòng zhì cǐ 'ér bài lù， qí chù yǐ chē liè zhī xíng， zhè zài zhàn guó wǎn qī shì hōng dòng yī shí de shì jiàn， zài xǔ duō dāng shí rén zhù shù zhōng dū yòu fǎn yìng， rú shān dōng yín què shān chū tǔ de zhú jiǎn běn《 sūn zǐ bīng fǎ · yòng jiān》， lǐ miàn yòu“ yàn zhī xīng yě， sū qín zài qí” de huà， yòu rú《 lǚ shì chūn qiū · zhī dù》， shuō“ qí yòng sū qín ér tiān xià zhī qí wáng”。 zhè xiē jìzǎi biǎo míng， zhàn guó shí réndōu zhī dào sū qín wéi yàn 'ér shì qí， zuì hòu shǐ qí wáng 'ér xīng yàn， dàn tā zì jǐ yě wéi yàn 'ér zuò chū xī shēng。 sū qín zài zhàn guó wǎn qī míng shēng pō dà，《 xún zǐ · chén dào》 bǎ“ qí zhī sū qín ” hé“ chǔ zhī zhōu hóu”、“ qín zhī zhāng yí” xiāng tí bìng lùn。 xī hàn shí， sū qín réng shòu rén chēng dào， rú《 shǐ jì · zōu yáng chuán》 zàn yáng tā néng chéng wéi yàn de zhōng chén。《 huái nán zǐ》 yě duō chù tí dào tā， bìng kěn dìng tā yòu zhī quán móu de cháng chù。 sī mǎ qiān yǐ wéi sū qín zài“ lián liù guó cóng qīn” de guò chéng zhōng， xiǎn shì chū tā de cái zhì guò rén。 |
|
yàn wáng wǎn nián， ràng wèi gěi dà chén zǐ zhī， yǐn qǐ tài zǐ píng hé jiāng jūn shì bèi de pàn luàn。 qí guó chèn jī pài bīng gōng yàn， jǐn wǔ shí yú tiān jiù zhàn lǐng yàn guó quán jìng。 yàn guó yīn cǐ cán pò。 zhào wǔ líng wáng hù sòng yàn gōng zǐ zhí huí guó， lì wéi yàn zhāo wáng。
yàn zhāo wáng guǎng nà xián shì， jī jí zhǔn bèi duì qí guó jìn xíng dà guī mó de jūn shì bào fù xíng dòng。 sū qín zài zhè shí lái dào yàn guó。 zhāo wáng pài tā dào qí guó jiāo shè réng bèi qí zhàn lǐng de yàn guó tǔ dì。 sū qín dào qí， duì qí xuān wáng shuō：“ yàn zhāo wáng shì qín mù gōng de nǚ xù， yòu qiáng qín zuò hòu dùn。 qí zhàn yàn dì， bì rán shì yàn hé qín dū bù mǎn yú qí。 rú guǒ dà wáng néng bǎ suǒ zhàn de yàn guó shí chéng zhī dì jiāo hái yàn guó， nà me yàn hé qín fǎn 'ér huì gǎn jī dà wáng de 'ēn dé。 dà wáng jí kě yǐ qín yàn wéi zhī chí， hào lìng tiān xià。 tiān xià yì mò gǎn bù cóng， zé qí guó bà yè kě chéng。” xuān wáng dà xǐ， guī hái yàn guó jiù dì。 sū qín guī yàn。 shòu dào yàn zhāo wáng de zhòng yòng。 |
|
sū qín dòng chá liǎo zhāo wáng xiǎng gōng qí de yì tú， xiàn jì yú zhāo wáng dào：“ wǒ men suī rán shōu huí liǎo bèi qí zhàn de tǔ dì。 rán 'ér dāng nián wáng guó zhī hèn bù kě yǐ bù bào。 rú guǒ shǐ qí xī láo yú sòng， nán pí yú chǔ， wǒ men jí kě chèn jī fā dòng jìn gōng， yī jǔ miè qí。 wǒ qǐng qiú dào qí guó shuō xuān wáng gōng sòng。” yàn zhāo wáng suì bài sū qín wéi shàng qīng， chū shǐ qí guó。
qín guó yī xiàng yǔ sòng guó jiāo hǎo， qí fá sòng jiù bì xū yǔ qín jué jiāo、 qià hǎo qín pài rén dào qí guó shāng yì gòng tóng chēng dì de shì， sū qín chèn jī quàn shuō qí wáng：“ qí qín bìng lì wéi dì， tiān xià rén shì zūn qí hái shì zūn qín？” qí wáng shuō：“ dāng rán shì zūn qín liǎo！”“ nà me qí fàng qì dì hào， tiān xià shì 'ài qí ní， hái shì 'ài qín？”“ dāng rán shì 'ài qí liǎo！”“ liǎng dì bìng lì， gòng yuē fá zhào， yǔ qí jūn dú gōng sòng， nǎ yī gè gèng yòu lì ní？” qí wáng huí dá：“ dāng rán fá sòng yòu lì！” sū qín jiē zhe quàn qí wáng dào：“ rú guǒ wǒ men tóng qín yī yàng chēng dì， tiān xià zhǐ zūn qín guó， rú guǒ wǒ men fàng qì dì hào， tiān xià jiù 'ài qí 'ér chēng qiáng qín， gòng yuē fá zhào yòu bù rú dān dú fá sòng。 suǒ yǐ， wǒ zhù zhāng fàng qì dì hào yǐ shùn yìng tiān xià。”
qí wáng tīng cóng sū qín jiàn yì， lián hé zhào guó zài 'ā dì huì méng， yuē dìng gòng tóng kàng qín， qín qí guān xì 'è huà。 sū qín chèn jī quàn qí wáng gōng sòng：“ sòng guó guó jūn huāng yín wú dù， tiān xià gòng fèn， rú guǒ wǒ men huī shī xī jī sòng， zhèng shì fèng tiān tǎo zuì de zhuàng jǔ， dà wáng bì rán xián míng zhèn yú zhū hóu， qiě kě dé dào shí jì de lì yì， shǐ qí xióng jù dōng fāng， chéng wéi zhōng yuán zhū hóu zhī cháng。” qí yú shì gōng sòng。 yàn wèile qǔ dé qí de xìn rèn， pài bīng xié zhù qí guó。 sòng zài lián jūn gōng jī xià， gē huái běi dì qiú hé， ér qí guó shí lì yě yīn zhàn 'ér shuāi ruò。 |
|
sū qín zài qí guó， jì xù zuò xuē ruò qí de gōng zuò。 tā quàn qí wáng dà xīng tǔ mù， zòng qíng xiǎng lè， duì wài zé dà sì zhàn zhēng， guǎng shù chóu dí。 qí qín guān xì 'è huà， zài jiā shàng qí gōng sòng guó， qín wáng fēi cháng zhèn nù。 sū qín quàn qí wáng xiān cǎi qǔ jūn shì xíng dòng， yǐ dǎ jī 'è zhì qín shì lì de fā zhǎn。 tóng shí yě xiǎng shǐ qí de lì liàng jìn yī bù bèi xiāo hào。
qí wáng duì yàn huái yòu gù lǜ。 sū qín wéi yàn biàn jiě shuō：“ yàn guó guó xiǎo lì ruò， yī xiàng yǐ fù yú qiáng qí， ér qí zhī suǒ yǐ néng hào lìng tiān xià， yě zhèng shì yòu liǎo yàn de zhī chí。 zhè zhǒng yǒu hǎo guān xì shì yàn guó rén xīn suǒ xiàng， zěn me huì duì qí yòu yì xīn？” qí wáng shì rán。 yú shì， sū qín chū shǐ， wéi qí wáng hé zòng gōng qín 'ér bēn zǒu。
sū qín fēn bié yóushuì hán zhào wèi yàn sì guó guó jūn， gè zì chū jūn bīng liáng cǎo， yǐ gōng qín guó， tuī xuǎn zhào guó zǎixiàng fèng yáng jūn wéi hé zòng cháng， ér qí guó shí jì shàng què shì hé zòng de zhēn zhèng zǔ zhì zhě hé zhǐ huī zhě。 qí guó míng yì shàng hé zòng gōng qín， qí shí bù guò shì jiè qí zhì qín， shǐ qí bù néng chōu shēn jiù sòng， qí hǎo zài cì gōng sòng。 sū qín jí lì zhù zhāng qiáng gōng qín guó， rán 'ér qí jì bù mài lì， zhào hán wèi yàn zì rán yědōu hù xiāng tuī ràng 'ér qūn xún bù jìn。 yīn cǐ lián jūn shǐ zhōng wèi yǔ qín fā shēng dà guī mó de zhàn zhēng。 jìn guǎn rú cǐ， qí láo shī xí yuǎn， réng rán dà sǔn guó lì。 |
|
qí wáng fā dòng gōng qín de tóng shí， zhǎn kāi liǎo duì sòng de dì 'èr cì jìn gōng。 zhè shí jì shàng shǐ qí tā sì guó lián jūn xiàn rù jìn tuì wéi gǔ de jìng dì， jì wú fǎ hé lì gōng qín， yòu bù néng mǎ shàng chè bīng huí guó。 yú shì gè guó duì qí dū 'àn huái bù mǎn。 běn lái sū qín cǐ shí nán xià， míng zhe hé zòng gōng qín， àn zhōng què zài jī jí wéi yàn lián xì fǎn qí de tóng méng jūn。 sū qín jiàn gè guó lí xīn， biàn 'àn zhōng quàn zài wèi guó de mèng cháng jūn：“ xī rì nín zài qí guó shí， wéi qí lì xià gài shì zhī gōng， ér qí wáng 'àn mèi， bù dàn bù zhòng yòng， ér qiě shǐ nín bèi jǐng lí xiāng， yuǎn lái guī wèi。 jīn yòu qì xìn yì yú bù gù， wán nòng lián jūn gè guó。 yàn jūn yòu gōng qí yì， zhào guó yě zǎo duì qí huái hèn， rú guǒ lián hé qǐ lái dōng jī qí guó， zé zhōng yuán shì dà， wèi hé xiān shēng nín yě dìng huì míng dòng tiān xià。” mèng cháng jūn dāyìng liǎo sū qín de jiàn yì。
sū qín yòu quàn shuō qí wáng tóng qín qiú hé：“ wèi zhào jù qín jìn 'ér qí dì jù qín yuǎn， rú guǒ wǒ men wǔ guó hé zòng bù néng jī bài qín， wèi zhào wèile bǎo cún guó jiā jiù kěn dìng yào xiàng qín qiú hé， qín yī dàn tóng qí tā guó jiā lián hé， dìng huì lián héng lái gōng dǎ qí。 wàng dà wáng zǎo zuò zhǔn bèi， xiān yǔ qín tán hé， yǐ miǎn xíng shì bèi dòng。” qí wáng yǐ wéi sū qín shuō de hěn yòu dào lǐ， biàn qiǎng xiān yǔ qín zuò chū yǒu hǎo de biǎo shì， bìng dǎ suàn yòng qīn qín de hán niè zuò zǎixiàng。
zhào guó fèng yáng jūn zhèng máng yú hé zòng gōng qín， jiàn qí wáng wèi shāng liàng jiù xiān yǔ qín jiāo hǎo， dà wéi nǎo nù， biàn lián hé wèi yàn yào duì zhèng máng yú gōng sòng de qí guó kāi zhàn。 qí wáng huāng máng cóng sòng chè jūn， bìng dāyìng sòng gěi fèng yáng jūn tǔ dì， fèng yáng jūn cái tíng zhǐ liǎo gōng qí de xíng dòng。 |
|
fèng yáng jūn dé dào qí wáng guān yú tǔ dì de xǔ nuò， yǔ qí de guān xì yòu hé hǎo qǐ lái， ér sū qín zài 'àn zhōng jìn xíng de duì qí zhào guān xì de líjiàn huó dòng， yě bèi fèng yáng jūn chá jué。 yú shì fèng yáng jūn bǎ sū qín jū liú zài zhào guó， xiàn zhì qí xíng dòng。
sū qín xiàng yàn wáng qiú jiù， bìng dǎ suàn jì xù jìn xíng líjiàn huó dòng。 yàn wáng xiàng zhào fèng yáng jūn tí chū yán zhòng kàng yì， fèng yáng jūn shì fàng sū qín ， rán 'ér sū qín què zài yě bù néng zhǎo dào jī huì zài zhào huó dòng。 tā xiǎng qù jiàn qí pài zhì zhào de shǐ chén， zhào bù xǔ。 sū qín wú nài， lí kāi zhào rù qí。 |
|
| sū qín rù qí zhī hòu， yàn zhāo wáng duì tā chǎn shēng liǎo huái yí， yīn wéi tā yǐ shí jī wèi dào wéi cí， jǐ cì quàn zǔ yàn zhāo wáng duì qí de jìn gōng， yú shì zhāo wáng dǎ suàn ràng bié rén tì huàn sū qín huí guó。 sū qín gǎn dào fēi cháng wěi qū， xiàng yàn wáng xiě xìn shēn biàn。 zhè fēng xìn kě yǐ shuō shì tā duì zì jǐ yī shēng gōng guò de yī gè píng shuō。 tā shuō： yàn hé qí chóu hèn yóu lái yǐ jiǔ。 wǒ wéi yàn qí de bāng jiāo bēn zǒu， běn lái jiù nán yǐ huò dé gè fāng miàn de xìn rèn。 qí shì yàn guó de xīn fù dà huàn， wǒ zài qí guó， dà kě shǐ qí bù móu gōng yàn， xiǎo kě shǐ qí zhào guān xì pò liè， yǐ cǐ wéi dà wáng de dà shì zuò zhǔn bèi。 wǔ guó fá qín， yàn suī rán chū bīng chū liáng， dàn yī lái miǎn qù qí chēng dì yàn chēng chén de chǐ rǔ， èr lái méi yòu qí zhào gōng yàn de huò huàn。 hòu lái fèng yáng jūn jiē shòu qí de fēng dì， jiāng wǒ kòu zài zhào guó。 dà wáng jiù chén xià chū yú shuǐ huǒ， xiàn zài qí zhào dū bù móu gōng yàn， yàn dé yǐ xiū chì guó lì， wǒ suī wú gōng， dàn zì yǐ wéi kě yǐ miǎn zuì liǎo。 wǒ zuò wéi yàn chén， zài qí guó huó dòng， běn lái jiù huì yòu liú yán fěi yǔ。 wǒ rú zài qí xiǎn guì， yàn guó dà fū jiù bù xìn rèn wǒ， wǒ zài qí zuò jiàn， shì rén jiù kàn bù qǐ wǒ。 wǒ rú shòu qí wáng zhòng yòng， yàn dà fū jiù huì duì wǒ bào yòu xī wàng， xī wàng dá bù dào yòu tú zēng mányuàn。 qí guó rú yòu bù lì yú yàn de dì fāng， jiù bǎ zé rèn dū guī dào wǒ tóu shàng， tiān xià rén bù gōng qí， jiù shuō wǒ shàn yú wéi qí móu huá。 wǒ de chǔjìng yě kě yǐ shuō shì gòu wēi xiǎn de liǎo。 wǒ bù wèi sǐ bào xiào yú dà wáng， dà wáng què huái yí guài zuì yú chén xià， wǒ shí zài gǎn dào kǒng jù。 jìn guǎn wǒ zì yǐ wéi kě yǐ liè yú tiān xià gōng qīng zhī zhōng yě wú kě kuì jiù， rú dà wáng zhǐ shì zhòng yòng yòu cái de xián rén， wǒ yuàn zài qí yǔ tā rèn zhēn hé zuò； rú dà wáng bù fàng xīn wǒ， wǒ jiù huí yàn shì fèng dà wáng， yǐ kuān jiě dà wáng de yōu lǜ。 yàn zhāo wáng zhōng yú méi yòu chè huàn sū qín 。 |
|
yàn yì wáng de mǔ qīn， shì yàn wén hóu de fū rén。 yǔ sū qín sī tōng。 yàn yì wáng zhī dào zhè jiàn shì， què duì sū qín de dài yù gèng jiā yōu hòu。 sū qín kǒng pà bèi shā， jiù quàn shuō yàn wáng：“ wǒ liú zài yàn guó， bù néng shǐ yàn guó de dì wèi tí gāo， jiǎ rú wǒ zài qí guó， jiù yī dìng néng tí gāo yàn guó de dì wèi。” yàn wáng shuō：“ yī qiē tīng rèn xiān shēng qù zuò bā。” yú shì， sū qín jiǎ zhuāng dé zuì liǎo yàn wáng 'ér táo páo dào qí guó。 qí xuān wáng biàn rèn yòng tā wéi kè qīng。
qí xuān wáng qù shì， qí mǐn wáng jì wèi hòu， qí guó dà fū zhōng yòu xǔ duō rén hé sū qín zhēng duó guó jūn de chǒng xìn， yīn 'ér pài rén cì shā sū qín ， sū qín dāng shí méi sǐ， dài zhe zhì mìng de shāng táo páo liǎo。 qí wáng pài rén zhuō ná xiōng shǒu， rán 'ér méi yòu zhuā dào。 sū qín jiāng yào sǐ qù， biàn duì qí wáng shuō：“ wǒ mǎ shàng jiù yào sǐ liǎo， qǐng nín zài rén kǒu jí zhōng de jiē shì shàng bǎ wǒ wǔ mǎ fēn shī shì zhòng， jiù shuō： ‘ sū qín wèile yàn guó zài qí guó móu luàn ’， zhè yàng zuò， cì shā wǒ de xiōng shǒu yī dìng kě yǐ zhuā dào。” dāng shí， qí wáng jiù 'àn zhào tā de huà zuò liǎo， nà gè cì shā sū qín de xiōng shǒu， wèile yāo gōng， guǒ rán zì dòng chū tóu lòumiàn liǎo， qí wáng yīn 'ér jiù zhuā bǔ tā shā liǎo。 yàn wáng tīng dào zhè gè xiāo xī shuō：“ qí guó wéi sū xiān shēng bào chóu， zuò fǎ yě tài guò fèn lā。”
sū qín sǐ hòu bù jiǔ， tā wéi yàn guó pò huài qí guó de yī xiē shì shí cái xiè lù chū lái。 |
|
sū qín wèile 'è huà qí zhào bāng jiāo， shǐ qí guǎng shù chóu dí， zài quàn qí wáng gōng sòng。 gōng yuán qián 286 nián， qí miè sòng。 qí guó lì yě jiàn jiàn pí shuāi。 tóng shí yóu yú fèng yáng jūn xiàng qí suǒ yào fēng yì， qí zhào guān xì yòu chū xiàn liè xì。 sū qín pín fán de huó dòng， zhōng bèi qí wáng hé qí dà fū fā jué。 qí wáng jiāng sū qín chē liè yú shì。 sū qín sǐ shí， nián wǔ shí yú suì。 sū qín sǐ hòu， yàn zhào wèi qín hán wǔ guó lián hé， zài yàn jiāng yuèyì de dài lǐng xià dà jǔ gōng qí， lián xiàn chéng chí qī shí yú zuò。 qí wáng chū táo， bèi shā。 qí guó hòu lái suī rán yòu duó huí guó tǔ， guó lì què dà shuāi， cóng cǐ yī jué bù zhèn。 ér yàn zhào wèi qín sì guó zhī suǒ yǐ fā dòng zhè chǎng zhàn zhēng， yě zài hěn dà chéng dù shàng shì yóu yú sū qín shēng qián huó dòng de yuán gù。
《 hàn shū · yì wén zhì》 zòng héng jiā lèi yòu《 sū zǐ》 sān shí yī piān， dāng shì sū qín zuò pǐn huò hòu rén suǒ jì yòu guān tā de shì jì de huì jí， qí zhōng sì yě bāo kuò sū dài、 sū lì de yī xiē yóushuì zhī cí。《 sū zǐ》 shì zòng héng jiā lèi zhōng piān fú zuì duō de yī bù， kě jiàn cóng zhàn guó dào xī hàn， zòng héng jiā zhōng shǔ yú sū shì dì xiōng de zuò pǐn huò yòu guān cái liào fènliàng hěn duō， liú chuán yě zuì guǎng。 hàn yǐ hòu gāi shū yǐ wáng xiá。 cháng shā mǎ wáng duī hàn mù chū tǔ de bó shū běn《 zòng héng jiā shū》， qí zhōng yòu shí yī piān sū qín shàng yàn wáng huò zhào wáng shū， bù jiàn yú《 zhàn guó cè》、《 shǐ jì》 děng chuán shì de gǔ jí， lìng yòu liǎng piān qí bù fēn nèi róng jiàn yú《 zhàn guó cè》 , zhè shí sān piān shì xiàn zài liǎo jiě sū qín shì jì de zhòng yào xīn cái liào。 liù guó hé zòng， běn lái jiù shì cóng gè zì de lì yì chū fā， suǒ yǐ gēn jī bù shēn。 qín guó pài xī shǒu chū shǐ qí guó， wèi guó， yī qǐ zhēng fá zhào guó， yǐ cǐ lái pò huài liù guó hé zòng， sū qín lí kāi zhào guó， hé zòng wǎ jiě liǎo。 qí guó chéng yàn guó xīn lì yì wáng， zhàn lǐng liǎo shí zuò chéng chí， yàn wáng ràng sū qín tǎo hái。 sū qín yóushuì qí wáng： yàn wáng shì qín guó de nǚ xù， nín duó qǔ yàn guó lǐng tǔ， jiù shì yǐn lái qín guó de jīng bīng me！ suǒ yǐ qí wáng guī hái liǎo yàn guó de zhè xiē chéng chí。 yàn wén hóu sǐ， yì wáng lì， sū qín yǔ wén hóu fū rén yòu rǎn， bèi yì wáng fā xiàn， sū qín wèi jù bèi zhū， suì lí kāi yàn guó dào qí guó qù， shòu dào qí xuān wáng zhòng yòng。 qí hòu， xuān wáng sǐ， mǐn wáng lì， duō yòu yǔ sū qín zhēng qí wáng chǒng xìn de dà fū cì shā sū qín ， sū qín shāng zhòng。 qí wáng zhuō ná zéi rén， dàn bù dé。 sū qín jiāng sǐ shí， yào qiú qí wáng yǐ sū qín zuò luàn wéi míng， zài tā sǐ hòu chē liè tā yú shì zhōng， shǐ zéi rén chū xiàn。 qí wáng yòng qí jì， guǒ dé zéi rén， zhū shā liǎo zéi rén。 hòu lái， sū qín wéi jiān dié zài qí wéi yàn zuò shì xiè lù， qí guó zēng hèn qiě fèn nù yàn guó。
sū qín mù wèi yú zī chuān qū jīng jì kāi fā qū nán sū cūn。 mù zhǒng fēng tǔ gāo yuē 5 mǐ， zhí jìng 20 mǐ， cháng yuē 40 mǐ， zhàn dì yuē 1000 píng fāng mǐ , shěng jí zhòng diǎn wén wù bǎo hù dān wèi。
mù nán yuán yòu yī qiáo， míng yuē sū xiāng qiáo， wéi gǔ bān yáng 'èr shí sì jǐng zhī yī。
míng xiàn zhì 'àn《 shǐ jì》 jìzǎi：“ sū qín wéi yàn shuō qí， qí wáng yòng zhī， yīn yǔ qí dà fū zhēng chǒng cì shā zhī， nǎi zàng yú cǐ”。
sū qín zhàn guó shí dōng zhōu luò yáng rén， zhù míng zòng héng jiā， dōng shì shī yú qí 'ér xí zhī yú guǐ gǔ xiān shēng。 zhàn guó shí qī， zhū hóu fēn zhēng， qún xióng zhēng bà。 sū qín lián héng shuō qín huì wáng“ shū shí shàng shuō 'ér shuō bù xíng”。 píng zhe jiān qiáng yì lì zhōng yú zài yàn guó dǎ dòng yàn wén hòu 'ér yī jǔ chéng míng。 cù chéng liǎo liù guó zhī wáng jié méng yú huán shuǐ , sū qín yě chéng liǎo yī rén 'ér pèi yòu liù guó xiāng yìn de fēng yún rén wù， qǔ dé liǎo róng huá fù guì。 sū qín de xíng wéi rě nǎo liǎo qí guó de dà fū mén， bèi qí guó suǒ shōu mǎi de cì kè cì shā， yú shì jiāng cǐ zàng yú cǐ。 |
|
1973 nián zài cháng shā mǎ wáng duī hàn mù chū tǔ de bó shū， jīng guò zhěng lǐ hòu， dìng míng wéi《 zhàn guó zòng héng jiā shū》， gòng 27 zhāng， quán shū fēn sān bù fēn， dì yī bù fēn shí sì zhāng， shì sū qín de shū xìn hé tán huà， tí gōng liǎo yòu guān tā de xìn shǐ liào， kě yǐ yóu cǐ biàn bié《 zhàn guó cè》 yòu guān shǐ liào de zhēn wěi， bìng jiū zhèng《 shǐ jì ． sū qín lièzhuàn》 de cuò wù。
jù kǎo zhèng， sū qín de nián dài zài zhāng yí zhī hòu， jí yàn zhāo wáng de shí dài。 yǔ zhāng yí de lián héng tóng shí duì zhì de wéi xī shǒu， jí gōng sūn yǎn de hé zòng。 sū jiā wǔ xiōng dì ─ sū dài、 sū lì、 sū bì、 sū hú、 sū qín ， sū qín de nián jì zuì xiǎo。 tā cóng shī yú qí， xué xí zòng héng zhī shù。 bìng biàn fān suǒ yòu cáng shū， zhǎo dào yī běn“《 tài gōng yīn fú zhī móu》”， fú 'àn kǔ dú duō nián， zì rèn qí shù jǐ zú yóushuì dāng shì de jūn zhù。
yàn zhāo wáng（ qián 335 nián héng qián 279 nián zài shì， qián 308 nián - gōng yuán qián 279 nián zài wèi） jí wèi hòu， yǐ qián guó zāo sàng luàn， wèile tú qiáng xuě chǐ， dà lì zhāo lǎn xián zhě。 sū qín zài zhè shí zì zhōu qián wǎng yàn guó。 tā wéi yàn zhāo wáng jiàn lì de dì yī jiàn gōng láo， shì yóushuì qí xuān wáng guī hái liǎo yīn yàn sàng suǒ duó qǔ de shí chéng。 yàn guó sòng zhì zǐ dào qí guó， sū qín wéi shǐ， cǐ shí wéi qí mǐn wáng qī nián ( qián 294 nián )， qí guó guó zhèng yóu tián wén zhù chí。 sū qín zài qí， pō shòu shàn dài， yǔ tián wén yǒu hǎo， hòu fǎn huí yàn guó。
qián 292 nián， qí、 zhào、 qín sān guó dǐng lì， jié lì zhēng duó sòng guó tǔ dì shí， sū qín xiàng yàn zhāo wáng xiàn cè， qǐ tú jiè zhù qín、 zhào zhī lì gōng pò qí guó， yóu tā zuò wéi yàn de tè shǐ pài dào qí guó， yǐ zhù qí gōng sòng wéi míng， zuò jiàndié gōng zuò 'ér dá dào pò qí de mù dì。 sū qín xiàng yàn zhāo wáng bǎo zhèng zì jǐ“ xìn rú wěi shēng”， bǎo zhèng zì jǐ 'àn mì yuē xíng shì， shǒu xìn dào sǐ。
hòu lái sū qín què shí zuò dào liǎo zhè diǎn， líjiàn qí、 zhào guān xì， qí miè sòng 'ér guó lì dà sǔn， yǐ zhì yǐn qǐ wǔ guó hé zòng fá qí。 dāng lè yì pò qí zhī shí， tā jiù bèi qí mǐn wáng pàn yǐ fǎn jiān zhī zuì 'ér chē liè yú shì。 hòu lái zōu yáng jiù shuō：“ sū qín bù xìn yú tiān xià 'ér wéi yàn wěi shēng。” sī mǎ qiān yě píng lùn shuō：“ sū qín chéng dān zhe fǎnjiànjì de zuì míng bèi shā sǐ， tiān xià réndōu cháo xiào tā。”
《 zhōng guó lì shǐ dà cí diǎn》 duì《 sū qín 》 cí mù shì zhè yàng jiě shì de：
“ sū qín zhàn guó shí dōng zhōu luò yáng（ jīn hé nán luò yáng dōng） rén， zì jì zǐ。 zì chēng“ jìn qǔ zhī chén”，“ yǐ bù fù qí cháng wéi jìn zhě” (《 zhàn guó zòng héng jiā shū》 wǔ )。 zǎo nián yóushuì zhū hóu。 hòu wéi yàn zhāo wáng qīn xìn， shòu mìng shǐ qí， cóng shì fǎn jiān huó dòng， shǐ qí pí yú duì wài zhàn zhēng， yǐ zào chéng“ ruò yàn dí qiáng qí” de xíng shì。 qí mǐn wáng mò nián rèn qí xiāng， quàn mǐn wáng wù yǔ qín chēng dōng xī dì， shǐ qín yì fèi dì hào。 yǔ zhào fèng yáng jūn lǐ duì gòng tóng yuē yàn、 qí、 hán、 zhào、 wèi wǔ guó hé zòng gōng qín。 zhào fēng wéi wǔ 'ān jūn。 qín yīn 'ér guī hái suǒ duó wèi dì wēn（ jīn hé nán wēn xiàn xī nán）、 zhǐ（ jīn hé nán jì yuán shì nán）、 gāo píng（ jīn hé nán jì yuán shì xī yī nán）， guī hái suǒ duó zhào dì wáng gōng、 fú yú。 hòu yàn jiāng yuèyì dà jǔ gōng qí， qí fǎn jiān huó dòng bào lù， bèi chē liè 'ér sǐ。《 hàn shū • yì wén zhì》 zòng héng jiā lèi zhe lù《 sū zǐ》 sān shí yī piān， yì。 bó shū《 zhàn guó zòng héng jiā shū》 bǎo cún qí shū xìn hé yóu shuō cí shí liù zhāng。《 zhàn guó cè》 hé《 shǐ jì • sū qín lièzhuàn》 suǒ jì nián dài jí shì jì wěn luàn， jǐn kě cān kǎo。”
《 zhàn guó cè》 jìzǎi zhāng yí yǔ sū qín shì xiāng duì lì de yī zòng yī héng， hù xiāng zhù wén gōng jī duì fāng， zhè hé shǐ shí bù fú。 hòu lái sī mǎ qiān shòu cǐ yǐng xiǎng， zài《 shǐ jì zhāng yí lièzhuàn》 zhōngjiàng zhāng yí hé sū qín liè wéi tóng shí zhī rén； shèn zhì hái shuō zài sū qín fā jì hòu， zhāng yí shòu sū qín jī lì 'ér rù qín， yòu jì zhāng yí zhī zú zài sū qín zhī hòu， yě jūn yǔ shǐ shí bù fú。 jù kǎo zhèng zhāng yí zài qián， sū qín zài hòu， hé zhāng yí tóng shí de shì gōng sūn yǎn、 huì shī、 chén zhēn děng rén。 sū qín shì zhāng yí sǐ hòu cái zài zhèng tán shàng chū lòutóu jiǎo de。 zài zòng héng jiā zhōng zhāng yí xiǎn rán shì sū qín de qián bèi。《 shǐ jì》 jì zhāng yí de nián dài jī běn zhèng què， ér bǎ sū qín de jīng lì tí zǎo liǎo yuē sān shí nián。 qiān bǎi nián lái， rén men yī zhí shòu cǐ yǐng xiǎng， zhì shǐ zhāng yí shì jì hán hùn bù qīng， yīn 'ér lìng xíng wéi qí zuò chuán， shí wéi bì yào。 |
|
chéng yǔ： cì gǔ xuán liáng
fā yīn： cìgǔxuánliáng
shì yì： xíng róng kè kǔ xué xí。
chū chù：《 zhàn guó cè · qín cè yī》：“（ sū qín ） dú shū yù shuì， yǐn zhuī zì cì qí gǔ。”《 tài píng yù lǎn》 juàn sān bǎi liù shí sān yǐn《 hàn shū》：“ sūn jìng zì wén bǎo， hàoxué， chén xī bù xiū， jí zhì mián shuì pí qǐn， yǐ shéngjì tóu， xuán wū liáng。” |
yòu guān yán fù dì qū de tǔ chéng yǔ |
| yán chéng rén hěn qiān bēi , dāng yī gè rén dé yì yáng yáng zhī shí , zǒng shì huì yòu rén tí xǐng tā :" shén qì liù guó de zuò ní 'ā ." shén qì liù guó shì yī gè dì dào de tǔ chéng yǔ , jiù shì zhǐ sū qín pèi liù guó xiāng yìn shí de dé yì zhī qíng , sū qín suī pèi liù guó yě bì miǎn bù liǎo liù guó wéi qín suǒ miè de shì shí , suǒ yǐ zhè gè chéng yǔ jiù bèi yǐn yòng ràng yī gè rén bù néng tài dé yì , yào bǎo chí qiān bēi de xīn tài , xū xīn jiē shòu bié rén de zhǐ jiào . |
|
yán jiū lǐng yù huò fāng xiàng
zhì liàng guǎn lǐ、 zhì zào xì tǒng guǎn lǐ、 gōng yè gōng chéng děng。
gōng zuò jiǎn lì
fēn bié yú 1984 nián， 1987,1993 nián huò xī 'ān jiāo tōng dà xué gōng xué xué shì、 shuò shì hé bó shì xué wèi； 1993 nián qǐ zài xī 'ān jiāo tōng dà xué guǎn lǐ xué yuàn rèn jiào， 1995 － 1996 nián fù jiā ná dà 'ā 'ěr bó tǎ dà xué shāng xué yuàn jìn xíng hé zuò yán jiū， 2001 nián jìn jiào shòu。 zhōng guó jī xiè gōng chéng xué huì gōng yè gōng chéng zhuān jiā， jiào yù bù xīn shì jì yōu xiù rén cái jìhuà rù xuǎn zhě， shǎn xī shěng rén dà dài biǎo、 xī 'ān shì zhèng xié wěi yuán。
xué shù jí kē yán chéng guǒ
cháng qī cóng shì zhì liàng guǎn lǐ、 gōng yè gōng chéng jí zhì zào xì tǒng guǎn lǐ de yán jiū， cóng shì qǐ yè guǎn lǐ zī xún fú wù。 jìn 5 nián zhù chí hé cān jiā 10 yú xiàng guó jiā jí kē yán xiàng mù， qí zhōng zhù chí guó jiā zì rán kē xué jī jīn xiàng mù 3 xiàng（ yǐ wán chéng 2 xiàng）， zhù chí quán guó jiào yù kē xué“ shí wǔ” guī huá zhòng diǎn kè tí 1 xiàng， zhù chí jiào yù bù xīn shì jì yōu xiù rén cái zhī chí jìhuà xiàng mù 1 xiàng； zhù chí hé cān jiā 20 duō jiā qǐ yè de guǎn lǐ zī xún fú wù。 fā biǎo yán jiū lùn wén 60 yú piān， biān（ cān） zhù shū 5 běn。
3. wén xué zuò pǐn zhōng de zhōng de sū qín ：
jiàn hán chuān zǐ cháng piān lì shǐ xiǎo shuō《 zhàn guó zòng héng》 |
|
| sū qín ， zì jì zǐ， dōng zhōu ( gōng yuán qián 317 nián qián ) luò yáng xuān lǐ rén jù（ jīn luò yáng dōng jiāo tài píng zhuāng yī dài）， shì zhàn guó shí qī yǔ zhāng yí qí míng de zòng héng jiā。 kě wèi“ yī nù 'ér tiān xià jù， ān jū 'ér tiān xià xī”。 tā chū shēn nóng jiā， sù yòu dà zhì， céng suí guǐ gǔ zǐ xué xí zòng héng bǎi hé zhī shù duō nián。 sū qín yǐ hé zòng sū qín zài dì yī cì yóushuì hòu bù bèi zhòng yòng， hòu dé zhōu shū fā fèn yán dú， yǐ zhì yú“ tóu xuán liáng， zhuī cì gǔ”， zài yòu suǒ shōu huò hòu， chóngxīn chū yóu。 zhì qín， bù bèi yòng。 zhèng hǎo yù jiàn yàn zhāo wáng guǎng zhāo kāi xià xián shì， sū qín rù yàn， shēn shòu yàn zhāo wáng xìn rèn。 sū qín rèn wéi， yàn guó yù bào qiáng qí zhī chóu， bì xū xiān xiàng qí biǎo shì qū fú shùn cóng， jiāng fù chóu de yuàn wàng yǎn shì， yíng dé zhèn xīng yàn guó suǒ xū de shí jiān。 qí cì， yào gǔ dòng qí guó bù duàn jìn gōng qí tā guó jiā， yǐ fáng zhǐ qí guó gōng yàn， bìng xiāo hào qí guó lì， wèicǐ， tā quàn shuō qí wáng fá sòng， hé zòng gōng qín。 gōng yuán qián 285 nián， sū qín dào qí guó， tiǎo bō qí zhào guān xì， qǔ dé qí mǐn wáng de xìn rèn， bèi rèn wéi qí xiāng， àn dì què réng zài wéi yàn guó móu huá。 qí mǐn wáng bù míng zhēn xiāng， yǐ rán rèn mìng sū qín shuài bīng kàng yù yàn jūn。 qí yàn zhī jūn jiāo zhàn shí， sū qín yòu yì shǐ qí jūn shī bài， wǔ wàn rén sǐ wáng。 tā shǐ qí guó qún chén bù hé， bǎi xìng lí xīn， wéi lè yì wǔ guó lián jūn gōng pò qí guó diàn dìng liǎo jī chǔ。 zhī hòu， sū qín yòu shuō fú zhào guó lián hé hán、 wèi、 qí、 chǔ、 yàn gōng dǎ qín， zhào guó guó jūn hěn gāo xīng， shǎng gěi sū qín hěn duō bǎo wù。 sū qín dé dào zhào guó de bāng zhù， yòu dào hán， yóushuì hán xuān wáng； dào wèi， yóushuì wèi xiāng wáng； zhì qí， yóushuì qí xuān wáng； yòu wǎng chǔ， yóushuì chǔ wēi wáng。 zhū hóu dū zàn zhōu sū qín zhī jìhuà， yú shì liù guó dá chéng lián hé de méng yuē， sū qín wéi zòng yuē cháng， bìng rèn liù guóxiàng。 huí dào zhào guó hòu， zhào wáng fēng tā wéi wǔ 'ān jūn。 qín zhī dào zhè gè xiāo xī hòu dà chī yī jīng。 cǐ hòu shí wǔ nián， qín bīng bù gǎn tú móu xiàng hán gǔ guān nèi jìn gōng。 sū qín xiān shì yú yàn， qí zhù yào huó dòng shì， líjiàn qí、 zhào guān xì， yǐ jiǎn qīng qí duì yàn de yā lì。 yòu hé zhào lǐ duì gòng tóng lián hé wǔ guó yǐ gōng qín， hòu lái tā yòu lí yàn zhì qí， shòu dào mǐn wáng de zhòng yòng， dàn sū qín réng zhōng yú yàn， àn zhōng wéi yàn xiào láo。 tā suǒ cǎi qǔ de cè lüè shì quàn qí gōng sòng， yǐ zhuǎn yí qí duì yàn de zhù yì lì。 yú shì yàn zhāo wáng pài yuèyì tū rán chū bīng yǐ gōng qí， qí yīn cuò shǒu bù jí 'ér bài yú yàn。 sū qín yīn yǔ yàn móu qí de huó dòng zhì cǐ 'ér bài lù， qí chù yǐ chē liè zhī xíng， zhè zài zhàn guó wǎn qī shì hōng dòng yī shí de shì jiàn， zài xǔ duō dāng shí rén zhù shù zhōng dū yòu fǎn yìng， rú shān dōng yín què shān chū tǔ de zhú jiǎn běn《 sūn zǐ bīng fǎ · yòng jiān》， lǐ miàn yòu“ yàn zhī xīng yě， sū qín zài qí” de huà， yòu rú《 lǚ shì chūn qiū · zhī dù》， shuō“ qí yòng sū qín ér tiān xià zhī qí wáng”。 zhè xiē jìzǎi biǎo míng， zhàn guó shí réndōu zhī dào sū qín wéi yàn 'ér shì qí， zuì hòu shǐ qí wáng 'ér xīng yàn， dàn tā zì jǐ yě wéi yàn 'ér zuò chū xī shēng。 sū qín zài zhàn guó wǎn qī míng shēng pō dà，《 xún zǐ · chén dào》 bǎ“ qí zhī sū qín ” hé“ chǔ zhī zhōu hóu”、“ qín zhī zhāng yí” xiāng tí bìng lùn。 xī hàn shí， sū qín réng shòu rén chēng dào， rú《 shǐ jì · zōu yáng chuán》 zàn yáng tā néng chéng wéi yàn de zhōng chén。《 huái nán zǐ》 yě duō chù tí dào tā， bìng kěn dìng tā yòu zhī quán móu de cháng chù。 sī mǎ qiān yǐ wéi sū qín zài“ lián liù guó cóng qīn” de guò chéng zhōng， xiǎn shì chū tā de cái zhì guò rén。 shuō qí guī yàn dì yàn wáng wǎn nián， ràng wèi gěi dà chén zǐ zhī， yǐn qǐ tài zǐ píng hé jiāng jūn shì bèi de pàn luàn。 qí guó chèn jī pài bīng gōng yàn， jǐn wǔ shí yú tiān jiù zhàn lǐng yàn guó quán jìng。 yàn guó yīn cǐ cán pò。 zhào wǔ líng wáng hù sòng yàn gōng zǐ zhí huí guó， lì wéi yàn zhāo wáng。 yàn zhāo wáng guǎng nà xián shì， jī jí zhǔn bèi duì qí guó jìn xíng dà guī mó de jūn shì bào fù xíng dòng。 sū qín zài zhè shí lái dào yàn guó。， zhāo wáng pài tā dào qí guó jiāo shè réng bèi qí zhàn lǐng de yàn guó tǔ dì。 sū qín dào qí， duì qí xuān wáng shuō：“ yàn zhāo wáng shì qín mù gōng de nǚ xù， yòu qiáng qín zuò hòu dùn。 qí zhàn yàn dì， bì rán shì yàn hé qín dū bù mǎn yú qí。 rú guǒ dà wáng néng bǎ suǒ zhàn de yàn guó shí chéng zhī dì jiāo hái yàn guó， nà me yàn hé qín fǎn 'ér huì gǎn jī dà wáng de 'ēn dé。 dà wáng jí kě yǐ qín yàn wéi zhī chí， hào lìng tiān xià。 tiān xià yì mò gǎn bù cóng， zé qí guó bà yè kě chéng。” xuān wáng dà xǐ， guī hái yàn guó jiù dì。 sū qín guī yàn。 shòu dào yàn zhāo wáng de zhòng yòng。 quàn qí wáng fá sòng sū qín dòng chá liǎo zhāo wáng xiǎng gōng qí de yì tú， xiàn jì yú zhāo wáng dào：“ wǒ men suī rán shōu huí liǎo bèi qí zhàn de tǔ dì。 rán 'ér dāng nián wáng guó zhī hèn bù kě yǐ bù bào。 rú guǒ shǐ qí xī láo yú sòng， nán pí yú chǔ， wǒ men jí kě chèn jī fā dòng jìn gōng， yī jǔ miè qí。 wǒ qǐng qiú dào qí guó shuō xuān wáng gōng sòng。” yàn zhāo wáng suì bài sū qín wéi shàng qīng， chū shǐ qí guó。 qín guó yī xiàng yǔ sòng guó jiāo hǎo， qí fá sòng jiù bì xū yǔ qín jué jiāo、 qià hǎo qín pài rén dào qí guó shāng yì gòng tóng chēng dì de shì， sū qín chèn jī quàn shuō qí wáng：“ qí qín bìng lì wéi dì， tiān xià rén shì zūn qí hái shì zūn qín？” qí wáng shuō：“ dāng rán shì zūn qín liǎo！”“ nà me qí fàng qì dì hào， tiān xià shì 'ài qí ní， hái shì 'ài qín？”“ dāng rán shì 'ài qí liǎo！”“ liǎng dì bìng lì， gòng yuē fá zhào， yǔ qí jūn dú gōng sòng， nǎ yī gè gèng yòu lì ní？” qí wáng huí dá：“ dāng rán fá sòng yòu lì！” sū qín jiē zhe quàn qí wáng dào：“ rú guǒ wǒ men tóng qín yī yàng chēng dì， tiān xià zhǐ zūn qín guó， rú guǒ wǒ men fàng qì dì hào， tiān xià jiù 'ài qí 'ér chēng qiáng qín， gòng yuē fá zhào yòu bù rú dān dú fá sòng。 suǒ yǐ， wǒ zhù zhāng fàng qì dì hào yǐ shùn yìng tiān xià。” qí wáng tīng cóng sū qín jiàn yì， lián hé zhào guó zài 'ā dì huì méng， yuē dìng gòng tóng kàng qín， qín qí guān xì 'è huà。 sū qín chèn jī quàn qí wáng gōng sòng：“ sòng guó guó jūn huāng yín wú dù， tiān xià gòng fèn， rú guǒ wǒ men huī shī xī jī sòng， zhèng shì fèng tiān tǎo zuì de zhuàng jǔ， dà wáng bì rán xián míng zhèn yú zhū hóu， qiě kě dé dào shí jì de lì yì， shǐ qí xióng jù dōng fāng， chéng wéi zhōng yuán zhū hóu zhī cháng。” qí yú shì gōng sòng。 yàn wèile qǔ dé qí de xìn rèn， pài bīng xié zhù qí guó。 sòng zài lián jūn gōng jī xià， gē huái běi dì qiú hé， ér qí guó shí lì yě yīn zhàn 'ér shuāi ruò。 hé zòng gōng qiáng qín sū qín zài qí guó， jì xù zuò xuē ruò qí de gōng zuò。 tā quàn qí wáng dà xīng tǔ mù， zòng qíng xiǎng lè， duì wài zé dà sì zhàn zhēng， guǎng shù chóu dí。 qí qín guān xì 'è huà， zài jiā shàng qí gōng sòng guó， qín wáng fēi cháng zhèn nù。 sū qín quàn qí wáng xiān cǎi qǔ jūn shì xíng dòng， yǐ dǎ jī 'è zhì qín shì lì de fā zhǎn。 tóng shí yě xiǎng shǐ qí de lì liàng jìn yī bù bèi xiāo hào。 qí wáng duì yàn huái yòu gù lǜ。 sū qín wéi yàn biàn jiě shuō：“ yàn guó guó xiǎo lì ruò， yī xiàng yǐ fù yú qiáng qí， ér qí zhī suǒ yǐ néng hào lìng tiān xià， yě zhèng shì yòu liǎo yàn de zhī chí。 zhè zhǒng yǒu hǎo guān xì shì yàn guó rén xīn suǒ xiàng， zěn me huì duì qí yòu yì xīn？” qí wáng shì rán。 yú shì， sū qín chū shǐ， wéi qí wáng hé zòng gōng qín 'ér bēn zǒu。 sū qín fēn bié yóushuì hán zhào wèi yàn sì guó guó jūn， gè zì chū jūn bīng liáng cǎo， yǐ gōng qín guó， tuī xuǎn zhào guó zǎixiàng fèng yáng jūn wéi hé zòng cháng， ér qí guó shí jì shàng què shì hé zòng de zhēn zhèng zǔ zhì zhě hé zhǐ huī zhě。 qí guó míng yì shàng hé zòng gōng qín， qí shí bù guò shì jiè qí zhì qín， shǐ qí bù néng chōu shēn jiù sòng， qí hǎo zài cì gōng sòng。 sū qín jí lì zhù zhāng qiáng gōng qín guó， rán 'ér qí jì bù mài lì， zhào hán wèi yàn zì rán yědōu hù xiāng tuī ràng 'ér qūn xún bù jìn。 yīn cǐ lián jūn shǐ zhōng wèi yǔ qín fā shēng dà guī mó de zhàn zhēng。 jìn guǎn rú cǐ， qí láo shī xí yuǎn， réng rán dà sǔn guó lì。 hé zòng fǎn gōng qí qí wáng fā dòng gōng qín de tóng shí， zhǎn kāi liǎo duì sòng de dì 'èr cì jìn gōng。 zhè shí jì shàng shǐ qí tā sì guó lián jūn xiàn rù jìn tuì wéi gǔ de jìng dì， jì wú fǎ hé lì gōng qín， yòu bù néng mǎ shàng chè bīng huí guó。 yú shì gè guó duì qí dū 'àn huái bù mǎn。 běn lái sū qín cǐ shí nán xià， míng zhe hé zòng gōng qín， àn zhōng què zài jī jí wéi yàn lián xì fǎn qí de tóng méng jūn。 sū qín jiàn gè guó lí xīn， biàn 'àn zhōng quàn zài wèi guó de mèng cháng jūn：“ xī rì nín zài qí guó shí， wéi qí lì xià gài shì zhī gōng， ér qí wáng 'àn mèi， bù dàn bù zhòng yòng， ér qiě shǐ nín bèi jǐng lí xiāng， yuǎn lái guī wèi。 jīn yòu qì xìn yì yú bù gù， wán nòng lián jūn gè guó。 yàn jūn yòu gōng qí yì， zhào guó yě zǎo duì qí huái hèn， rú guǒ lián hé qǐ lái dōng jī qí guó， zé zhōng yuán shì dà， wèi hé xiān shēng nín yě dìng huì míng dòng tiān xià。” mèng cháng jūn dāyìng liǎo sū qín de jiàn yì。 sū qín yòu quàn shuō qí wáng tóng qín qiú hé：“ wèi zhào jù qín jìn 'ér qí dì jù qín yuǎn， rú guǒ wǒ men wǔ guó hé zòng bù néng jī bài qín， wèi zhào wèile bǎo cún guó jiā jiù kěn dìng yào xiàng qín qiú hé， qín yī dàn tóng qí tā guó jiā lián hé， dìng huì lián héng lái gōng dǎ qí。 wàng dà wáng zǎo zuò zhǔn bèi， xiān yǔ qín tán hé， yǐ miǎn xíng shì bèi dòng。” qí wáng yǐ wéi sū qín shuō de hěn yòu dào lǐ， biàn qiǎng xiān yǔ qín zuò chū yǒu hǎo de biǎo shì， bìng dǎ suàn yòng qīn qín de hán niè zuò zǎixiàng。 zhào guó fèng yáng jūn zhèng máng yú hé zòng gōng qín， jiàn qí wáng wèi shāng liàng jiù xiān yǔ qín jiāo hǎo， dà wéi nǎo nù， biàn lián hé wèi yàn yào duì zhèng máng yú gōng sòng de qí guó kāi zhàn。 qí wáng huāng máng cóng sòng chè jūn， bìng dāyìng sòng gěi fèng yáng jūn tǔ dì， fèng yáng jūn cái tíng zhǐ liǎo gōng qí de xíng dòng。 sū qín jū yú zhào fèng yáng jūn dé dào qí wáng guān yú tǔ dì de xǔ nuò， yǔ qí de guān xì yòu hé hǎo qǐ lái， ér sū qín zài 'àn zhōng jìn xíng de duì yàn zhào guān xì de líjiàn huó dòng， yě bèi fèng yáng jūn chá jué。 yú shì fèng yáng jūn bǎ sū qín jū liú zài zhào guó， xiàn zhì qí xíng dòng。 sū qín xiàng yàn wáng qiú jiù， bìng dǎ suàn jì xù jìn xíng líjiàn huó dòng。 yàn wáng xiàng zhào fèng yáng jūn tí chū yán zhòng kàng yì， fèng yáng jūn shì fàng sū qín ， rán 'ér sū qín què zài yě bù néng zhǎo dào jī huì zài zhào huó dòng。 tā xiǎng qù jiàn qí pài zhì zhào de shǐ chén， zhào bù xǔ。 sū qín wú nài， lí kāi zhào rù qí。 zì chén gōng yǔ guò sū qín rù qí zhī hòu， yàn zhāo wáng duì tā chǎn shēng liǎo huái yí， yīn wéi tā yǐ shí jī wèi dào wéi cí， jǐ cì quàn zǔ yàn zhāo wáng duì qí de jìn gōng， yú shì zhāo wáng dǎ suàn ràng bié rén tì huàn sū qín huí guó。 sū qín gǎn dào fēi cháng wěi qū， xiàng yàn wáng xiě xìn shēn biàn。 zhè fēng xìn kě yǐ shuō shì tā duì zì jǐ yī shēng gōng guò de yī gè píng shuō。 tā shuō： yàn hé qí chóu hèn yóu lái yǐ jiǔ。 wǒ wéi yàn qí de bāng jiāo bēn zǒu， běn lái jiù nán yǐ huò dé gè fāng miàn de xìn rèn。 qí shì yàn guó de xīn fù dà huàn， wǒ zài qí guó， dà kě shǐ qí bù móu gōng yàn， xiǎo kě shǐ qí zhào guān xì pò liè， yǐ cǐ wéi dà wáng de dà shì zuò zhǔn bèi。 wǔ guó fá qín， yàn suī rán chū bīng chū liáng， dàn yī lái miǎn qù qí chēng dì yàn chēng chén de chǐ rǔ， èr lái méi yòu qí zhào gōng yàn de huò huàn。 hòu lái fèng yáng jūn jiē shòu qí de fēng dì， jiāng wǒ kòu zài zhào guó。 dà wáng jiù chén xià chū yú shuǐ huǒ， xiàn zài qí zhào dū bù móu gōng yàn， yàn dé yǐ xiū chì guó lì， wǒ suī wú gōng， dàn zì yǐ wéi kě yǐ miǎn zuì liǎo。 wǒ zuò wéi yàn chén， zài qí guó huó dòng， běn lái jiù huì yòu liú yán fěi yǔ。 wǒ rú zài qí xiǎn guì， yàn guó dà fū jiù bù xìn rèn wǒ， wǒ zài qí zuò jiàn， shì rén jiù kàn bù qǐ wǒ。 wǒ rú shòu qí wáng zhòng yòng， yàn dà fū jiù huì duì wǒ bào yòu xī wàng， xī wàng dá bù dào yòu tú zēng mányuàn。 qí guó rú yòu bù lì yú yàn de dì fāng， jiù bǎ zé rèn dū guī dào wǒ tóu shàng， tiān xià rén bù gōng qí， jiù shuō wǒ shàn yú wéi qí móu huá。 wǒ de chǔjìng yě kě yǐ shuō shì gòu wēi xiǎn de liǎo。 wǒ bù wèi sǐ bào xiào yú dà wáng， dà wáng què huái yí guài zuì yú chén xià， wǒ shí zài gǎn dào kǒng jù。 jìn guǎn wǒ zì yǐ wéi kě yǐ liè yú tiān xià gōng qīng zhī zhōng yě wú kě kuì jiù， rú dà wáng zhǐ shì zhòng yòng yòu cái de xián rén， wǒ yuàn zài qí yǔ tā rèn zhēn hé zuò； rú dà wáng bù fàng xīn wǒ， wǒ jiù huí yàn shì fèng dà wáng， yǐ kuān jiě dà wáng de yōu lǜ。 yàn zhāo wáng zhōng yú méi yòu chè huàn sū qín 。 dàng dàng shēn hòu shì sū qín wèile 'è huà qí zhào bāng jiāo， shǐ qí guǎng shù chóu dí， zài quàn qí wáng gōng sòng。 gōng yuán qián 286 nián， qí miè sòng。 qí guó lì yě jiàn jiàn pí shuāi。 tóng shí yóu yú fèng yáng jūn xiàng qí suǒ yào fēng yì， qí zhào guān xì yòu chū xiàn liè xì。 sū qín pín fán de huó dòng， zhōng bèi qí wáng hé qí dà fū fā jué。 qí wáng jiāng sū qín chē liè yú shì。 sū qín sǐ shí， nián wǔ shí yú suì。 sū qín sǐ hòu， yàn zhào wèi qín hán wǔ guó lián hé， zài yàn jiāng yuèyì de dài lǐng xià dà jǔ gōng qí， lián xiàn chéng chí qī shí yú zuò。 qí wáng chū táo， bèi shā。 qí guó hòu lái suī rán yòu duó huí guó tǔ， guó lì què dà shuāi， cóng cǐ yī jué bù zhèn。 ér yàn zhào wèi qín sì guó zhī suǒ yǐ fā dòng zhè chǎng zhàn zhēng， yě zài hěn dà chéng dù shàng shì yóu yú sū qín shēng qián huó dòng de yuán gù。《 hàn shū · yì wén zhì》 zòng héng jiā lèi yòu《 sū zǐ》 sān shí yī piān， dāng shì sū qín zuò pǐn huò hòu rén suǒ jì yòu guān tā de shì jì de huì jí， qí zhōng sì yě bāo kuò sū dài、 sū lì de yī xiē yóushuì zhī cí。《 sū zǐ》 shì zòng héng jiā lèi zhōng piān fú zuì duō de yī bù， kě jiàn cóng zhàn guó dào xī hàn， zòng héng jiā zhōng shǔ yú sū shì dì xiōng de zuò pǐn huò yòu guān cái liào fènliàng hěn duō， liú chuán yě zuì guǎng。 hàn yǐ hòu gāi shū yǐ wáng xiá。 cháng shā mǎ wáng duī hàn mù chū tǔ de bó shū běn《 zòng héng jiā shū》， qí zhōng yòu shí yī piān sū qín shàng yàn wáng huò zhào wáng shū， bù jiàn yú《 zhàn guó cè》、《 shǐ jì》 děng chuán shì de gǔ jí， lìng yòu liǎng piān qí bù fēn nèi róng jiàn yú《 zhàn guó cè》， zhè shí sān piān shì xiàn zài liǎo jiě sū qín shì jì de zhòng yào xīn cái liào。 |
|
Su Qin
sū qín
zhàn guó shí zhù míng de zòng héng jiā。 zòng héng jiā xīng yú zhàn guó hòu qī。 shí qún xióng xiāng zhēng , chú yòng wǔ lì wài , hái xū zhǎn kāi wài jiāo、 zhèng zhì shàng de gōng shì。 zòng héng jiā yìng yùn 'ér shēng。 tā men bìng bù zhuān chóng yī zhǒng zhù zhāng huò guān diǎn， ér shì gēn jù shí jì xū yào dìng qí qǔshě， gù hū 'ér yòng rú， hū 'ér yòng dào， gòu chéng liǎo suǒ wèi de yī zòng yī héng。 xī hàn shí chēng zòng héng zhī shuō wéi“ cháng duǎn shuō”， cháng shuō、 duǎn shuō hé yī zòng yī héng hán yì xiāng tóng， dōushì shuō zòng héng zhī shì cóng bù tóng jiǎo dù yòng bù tóng guān diǎn qù shuō fú duì fāng de yī zhǒng fāng fǎ。 dào zhàn guó wǎn qī， yīn qín qiáng liù guó ruò yǐ chéng wéi dìng jú， gù fán lián hé guān dōng gè guó kàng qín zhě jí wéi hé zòng， ér qín shè fǎ pò huài hé zòng jiù shì lián héng。 rú《 zhàn guó cè》 jiù bǎ qín hé liù guó duì lì qǐ lái， bìng zǒng yǐ sū qín 、 zhāng yí wéi hé zòng lián héng cè lüè de dài biǎo xìng rén wù， shuāng fāng gè zì wéi liù guó huò qín de lì yì 'ér jìn xíng biàn hù。
《 hàn shū · yì wén zhì》 kěn dìng liǎo zòng héng jiā“ quán shì zhì yí” de zhè yī cháng chù。 dàn guòfèn de líng huó xìng yě yì liú yú qī zhà，《 shǐ jì》 shuō liù guó shí“ móu zhà yòng 'ér zòng héng cháng duǎn zhī shuō qǐ”，《 hàn shū》 yě chēng qí“ shàng zhà jiǎo 'ér qì qí xìn”。 jìn guǎn rú cǐ， zòng héng jiā zài zhàn guó wǎn qī réng shòu dào gè guó jūn zhù de zhòng shì， gù hán fēi shuō：“ shān dōng yán zòng héng， wèi cháng yī rì 'ér zhǐ yě。”
yòu guān sū qín de shì jì jiàn yú《 zhàn guó cè》 hé《 shǐ jì》 děng shū。《 shǐ jì》 shuō tā shì dōng zhōu luò yáng rén， céng dào qí guó shòu yè yú guǐ gǔ xiān shēng， hòu chū yóu shù suì， yī wú suǒ huò 'ér guī。 zāo dào jiā rén de jī xiào。 yú shì tā fā fèn yòng gōng， dé zhōu shū《 yīn fú》 ér dú zhī， lǐng huì chū rú hé fāng néng tóu rén zhù zhī suǒ hǎo de 'ào mì。 tā xiān qù yóushuì zhōu xiǎn wáng、 qín huì wáng hé zhào sù hóu， dàn dū wèi chéng gōng。 jiē zhe yòu dào yàn guó qù jiàn yàn wén hóu， wén hóu jiē shòu liǎo tā de hé zòng zhù zhāng， bìng zī zhù tā chē mǎ jīn bó， shǐ tā néng dào zhào、 hán、 wèi、 qí、 chǔ jǐ guó qù yóushuì。 liù guó jīng guò tā de quàn shuō 'ér lián hé qǐ lái， sū qín chéng wéi zòng yuē cháng，“ bìng xiāng liù guó”。 dào yàn yì wáng shí， tā yīn dé zuì yì wáng 'ér wáng qí， dào qí □ wáng shí， qí dà fū jí hèn sū qín ér shǐ rén cì zhī。 tā zài lín sǐ qián duì□ wáng shuō： wǒ sǐ hòu kě yòng pàn qí zhī zuì míng 'ér chù chē liè zhī xíng， zhè yàng zuò yǐ biàn yú zhǎo chū cì shā wǒ de xiōng shǒu。 sū qín sǐ hòu， qí dì sū dài、 sū lì yě dào chù yóushuì 'ér“ míng xiǎn zhū hóu”。
sī mǎ qiān zài xiě《 sū qín chuán》 shí， fā xiàn bù shǎo yòu guān sū qín de jìzǎi bù kě xìn， yòu zhāng guān lǐ dài zhī wù。 dàn tā zài chǔlǐ sū qín de shì jì shí， tè bié zài nián dài fāng miàn réng yòu bù shǎo cuò wù。 rú tā bǎ sū qín zuì chū yóushuì zhào、 yàn děng guó dìng zài zhào sù hóu、 yàn wén hóu shí， jiāng qí zú nián dìng zài zhāng yí zhī qián。 jīng guò bù shǎo xué zhě de kǎo dìng， míng què liǎo sū qín yìng zài yàn zhāo wáng、 qí□ wáng zhī shì huó yuè yú liù guó jiān， yǔ qí tóng shí de zhù míng rén wù yòu mèng cháng jūn、 lǐ duì、 zhōu zuì děng。 sū qín xiān shì yú yàn , qí zhù yào huó dòng shì , líjiàn qí、 zhào guān xì， yǐ jiǎn qīng qí duì yàn de yā lì。 yòu hé zhào lǐ duì gòng tóng lián hé wǔ guó yǐ gōng qín， hòu lái tā yòu lí yàn zhì qí， shòu dào□ wáng de zhòng yòng， dàn sū qín réng zhōng yú yàn， àn zhōng wéi yàn xiào láo。 tā suǒ cǎi qǔ de cè lüè shì quàn qí gōng sòng， yǐ zhuǎn yí qí duì yàn de zhù yì lì。 yú shì yàn zhāo wáng pài yuèyì tū rán chū bīng yǐ gōng qí， qí yīn cuò shǒu bù jí 'ér bài yú yàn。 sū qín yīn yǔ yàn móu qí de huó dòng zhì cǐ 'ér bài lù， qí chù yǐ chē liè zhī xíng， zhè zài zhàn guó wǎn qī shì hōng dòng yī shí de shì jiàn， zài xǔ duō dāng shí rén zhù shù zhōng dū yòu fǎn yìng， rú shān dōng yín què shān chū tǔ de zhú jiǎn běn《 sūn zǐ bīng fǎ · yòng jiān》， lǐ miàn yòu“ yàn zhī xīng yě， sū qín zài qí” de huà , yòu rú《 lǚ shì chūn qiū · zhī dù》 , shuō“ qí yòng sū qín ér tiān xià zhī qí wáng”。 zhè xiē jìzǎi biǎo míng， zhàn guó shí réndōu zhī dào sū qín wéi yàn 'ér shì qí， zuì hòu shǐ qí wáng 'ér xīng yàn， dàn tā zì jǐ yě wéi yàn 'ér zuò chū xī shēng。 sū qín zài zhàn guó wǎn qī míng shēng pō dà，《 xún zǐ · chén dào》 bǎ“ qí zhī sū qín ” hé“ chǔ zhī zhōu hóu”、“ qín zhī zhāng yí” xiāng tí bìng lùn。 xī hàn shí , sū qín réng shòu rén chēng dào , rú《 shǐ jì · zōu yáng chuán》 zàn yáng tā néng chéng wéi yàn de zhōng chén。《 huái nán zǐ》 yě duō chù tí dào tā， bìng kěn dìng tā yòu zhī quán móu de cháng chù。 sī mǎ qiān yǐ wéi sū qín zài“ lián liù guó cóng qīn” de guò chéng zhōng， xiǎn shì chū tā de cái zhì guò rén。
《 hàn shū · yì wén zhì》 zòng héng jiā lèi yòu《 sū zǐ》 sān shí yī piān， dāng shì sū qín zuò pǐn huò hòu rén suǒ jì yòu guān tā de shì jì de huì jí， qí zhōng sì yě bāo kuò sū dài、 sū lì de yī xiē yóushuì zhī cí。《 sū zǐ》 shì zòng héng jiā lèi zhōng piān fú zuì duō de yī bù， kě jiàn cóng zhàn guó dào xī hàn， zòng héng jiā zhōng shǔ yú sū shì dì xiōng de zuò pǐn huò yòu guān cái liào fènliàng hěn duō， liú chuán yě zuì guǎng。 hàn yǐ hòu gāi shū yǐ wáng yì。 cháng shā mǎ wáng duī hàn mù chū tǔ de bó shū běn《 zòng héng jiā shū》 , qí zhōng yòu shí yī piān sū qín shàng yàn wáng huò zhào wáng shū , bù jiàn yú《 zhàn guó cè》、《 shǐ jì》 děng chuán shì de gǔ jí， lìng yòu liǎng piān qí bù fēn nèi róng jiàn yú《 zhàn guó cè》， zhè shí sān piān shì xiàn zài liǎo jiě sū qín shì jì de zhòng yào xīn cái liào。
（ wú róng céng）
|
|
| lì shǐ | zhū hóu | zhàn guó cè | |
|