|
|
xīn shēng zī chǎn jiē jí pò qiē xū yào fā zhǎn kē xué， ér hái “ chù zài shōu jí cái liào jiē duàn ” de zì rán kē xué yòu xū yào zhé xué zài fāng fǎ lùn hé rèn shí lùn shàng gěi yǐ zhǐ dǎo， zhè yàng， rèn shí lùn wèn tí biàn chéng wéi jìn dài zhé xué de zuì zhòng yào de nèi róng， suí zhī yě jiù chǎn shēng liǎo liǎng zhǒng rèn shí lùn： yī bù fēn rén zhù zhòng lì xué de shí yàn hé jīng yuàn guī nà fǎ， bìng shǐ zhī jué duì huà， xíng chéng liǎo jìn dài de jīng yàn lùn ， dài biǎo rén wù yòu péi gēn、 huò bù sī、 luò kè děng。 lìng yī bù fēn rén zé zhù zhòng shù xué de lǐ xìng yǎn yì fǎ bìng tóng yàng shǐ zhī jué duì huà， xíng chéng liǎo jìn dài de wéi lǐ lùn。 jīng yàn lùn yǐ“ fán zài lǐ zhì zhōng de wú yī bù zài gǎn jué zhōng” de yuán zé wéi qián tí， rèn wéi yī qiē zhēn zhī bì rán qǐ yuán yú gǎn jué jīng yàn， méi yòu gǎn jué jiù méi yòu rèn shí， gǎn jué jīng yàn shì rèn shí wéi yī kě kào de lái yuán。 yǔ zhēn zhī de lái yuán wèn tí xiāng lián xì， jīng yàn lùn tuī chóng jīng yàn guī nà fǎ， qiáng diào gǎn jué jīng yàn de zhòng yào xìng， dàn hū shì lǐ xìng sī wéi de zuò yòng， bù néng kē xué de shuō míng zhī shí tǐ xì hé yǐ néng gòu jiàn lì qǐ lái de wèn tí； yóu yú jīng yàn lùn zhě piàn miàn qiáng diào gǎn jué jīng yàn， biǎn yì lǐ xìng sī wéi， yǐ zhì yú bǎ gǎn jué kàn zuò shì wéi yī de shí zài， bǎ jīng yàn lùn tuī xiàng jí duān， luó ji de zǒu xiàng wéi wǒ lùn hé bù kě zhī lùn。
zài jìn dài zhé xué zhī chū， yī xiē zhé xué jiā rèn wéi yī qiē zhī shí guī gēn dào dǐ dōulái yuán yú gǎn jué jīng yàn， suǒ wèi kē xué zhī shí －－ zhù yào shì shí yàn kē xué－－ nǎi shì duì yú gǎn jué jīng yàn guī nà de jiēguǒ。 ér lìng yī xiē zhé xué jiā zé rèn wéi， yóu yú gǎn jué jīng yàn shì xiāng duì de hé gè bié 'ǒu rán de yīn 'ér shì bù kě kào de， jù yòu pǔ biàn bì rán xìng de kē xué zhī shí bù kě néng jiàn lì zài zhè yàng de bù kě kào de jī chǔ zhī shàng， rú guǒ yòu kē xué zhī shí， tā jiù bù néng yǐ gǎn jué jīng yàn wéi jī chǔ， ér zhǐ néng shì cóng lǐ xìng suǒ gù yòu de tiān fù guān niàn zhōng tuī yǎn 'ér lái， wéi qí rú cǐ， wǒ men cái néng shuō míng kē xué zhī shí de pǔ biàn bì rán xìng。 zhè liǎng zhǒng guān niàn， qián zhě bèi chēng wéi jīng yàn lùn ， yǐ péi gēn、 luò kè、 bā kè lāi hé xiū mó wéi zhù yào dài biǎo， hòu zhě bèi chēng wéi wéi lǐ lùn， yǐ dí kǎ 'ěr、 sī bīn nuò suō hé lāi bù ní cí wéi zhù yào dài biǎo。
lì zǐ
yīng guó zhé xué chuán tǒng cóng zǒng tǐ shàng jiǎng duō 'àng gé lǔ sǎ kè xùn zú de yán jǐn， shǎo xiē làng màn。 ér yī gè gèng xiǎn zhù de tè diǎn shì zhòng jīng yàn， biǎn xiān yàn， zhòng guī nà， biǎn yǎn yì， hé 'ōu zhōu dà lù xíng chéng xiān míng de duì bǐ， zhè yī chuán tǒng duō shǎo yě bèi dài dào liǎo běi měi。 yóu yú lì shǐ de yuán yīn 'ér duì yīng měi zhé xué de hū shì， shì fēi cháng yán zhòng de yí hàn。
wén yì fù xīng hòu bù jiǔ， yīng guó chū liǎo yī gè hè hè yòu míng de zhé xué jiā， jiù shì nà jù bèi hòu shì chēng dào de“ zhī shí jiù shì lì liàng” de tí chū zhě héng héng fú lán xī sī · péi gēn (FrancisBacon)， lì lái zhé xué jiā zhōng qiáng diào guī nà zhòng yào xìng， bǐng yòu kē xué qì zhì de dì yī rén。 tā cháng shì liǎo yī xiē fāng fǎ mí bǔ dān chún méi jǔ guī nà de quē xiàn， suǒ wèi dān chún méi jǔ guī nà shì zhǐ： guān chá dào yī lián chuàn chóngfù xiāng tóng shì jiàn hòu jiù duàn dìng yǐ hòu yě yī zhí fā shēng gāi shì jiàn， rán 'ér， qià qià xià yī cì jiù chū xiàn liǎo bù tóng de qíng kuàng。 péi gēn rèn wéi xū yào duì guān chá dào de xiàn xiàng jìn xíng zhěng lǐ。 yóu yú tā biǎn 'è kē xué yán jiū zhōng bì yào de jiǎ shuō、 yǎn yì hé shù xué fāng fǎ， suǒ yǐ tā de guī nà fǎ shì yòu hěn dà quē xiàn de， dàn tā duì kē xué hé zhé xué de lì shǐ gōng jì bù kě mó miè。
zài 1688 nián yīng guó guāng róng gé mìng shí qī， dàn shēng liǎo yī wèi duì zhěng gè zī běn zhù yì shì jiè jù yòu jí shēn yuǎn yǐng xiǎng de zhé xué jiā， tā jiù shì yuē hàn · luò kè (JohnLocke)。 tā shì yī gè xìng yùn 'ér， yīn wéi hěn shǎo yòu xiàng tā nà yàng， xiàn shí de gé mìng wán quán fú hé zì jǐ de xué shuō de jīng shén de。 ér zài zhè gè gé mìng zhī hòu，“ yīng guó zhì jīn yě bù gǎn jué yòu rèn hé gé mìng de bì yào”。 luò kè zhé xué nèi róng bǐ jiào guǎng， luó sù gài kuò liǎo liǎng gè fāng miàn， yī shì rèn shí lùn， èr shì zhèng zhì zhé xué。 dài biǎo zuò《 rén lèi lǐ zhì lùn》 hán gài liǎo tā de rèn shí lùn， tā de jīng yàn zhù yì shì fēi cháng dà dǎn 'ér chè dǐ de， cóng dí kǎ 'ěr dào lāi bù ní cí， dōushuō wǒ men de zhī shí yòu xǔ duō bù shì cóng jīng yàn lái de， dàn tā rèn wéi：“ wǒ men de yī qiē zhī shí dōuzài jīng yàn lǐ zhā zhe gēn jī， zhī shí guī gēn jié dì yóu jīng yàn 'ér lái”。 zhè gè guān diǎn tīng shàng qù bǐ jiào néng wéi xiàn dài rén jiē shòu， yě gèng jiē jìn wéi wù zhù yì de tài dù。 rán 'ér yòu qù de shì， luò kè de hòu rén què shùn zhe tā de jīng yàn zhù yì zǒu xiàng liǎo zhù guān lùn hé huái yí zhù yì。 jīng yàn zhù yì zuò wéi zhé xué de yī gè liú pài hé hòu lái dé guó de wéi xīn zhù yì duì lì zì bù dài yán， luò kè de gèng zhòng yào de yì yì， wǒ kàn zài yú tā de dào dé yǔ zhèng zhì zhé xué hé yǔ tā de rèn shí lùn wěn hé de jīng shén qì zhì。 luò kè zhé xué gěi rén de yìn xiàng shì lè guān、 qiān xùn 'ér kuān róng， zhè kě yǐ cóng tā de jīng yàn zhù yì duì rèn hé zhù zhāng，“ jǐyǔ tā de tóng yì chéng dù qǔ jué yú zhī chí tā de gài rán xìng zhèng jù” kàn chū； luò kè de dào dé yuán zé， yī bù fēn kě dāng zuò biān qìn de xiān qū kàn， rèn wéi rén lèi bèi zhuī qiú xìng fú kuài lè de yù wàng qū shǐ， yǐ cǐ wéi yuān yuán， lǐ chéng zhāng dì， zài zhèng zhì zhé xué zhōng tí chū guān yú zì rán fǎ、 shè huì qì yuē、 sī yòu cái chǎn、 yuē zhì hé jūn héng de guān diǎn。 zhè xiē gài niàn yǐ jīng xiāng dāng chéng shú， hòu bèi jiè shào dào fǎ guó yòu jīng lì liǎo yī xiē bǔ chōng wán shàn， rú jīn yǐ jīng shēn rù měi guó shè huì de gǔ suǐ。 xū yào zhù yì de shì， luò kè de dào dé guān diǎn bù néng děng tóng xiǎng lè zhù yì， tā de yī xì liè yuē shù tiáo jiàn zhōng zuì shǒu yào de yī gè guī dìng shì rén 'àn zhào lǐ xìng xíng shì， zhè lǐ duō shǎo néng lìng wǒ men xiǎng dào sī bīn nuò suō。
luò kè zhī hòu， tā de liǎng gè zhòng yào zhuī suí zhě zhī yī bèi kè lāi (GeorgeBerkeley)， jiāng tā de jīng yàn zhù yì， yǎn huà chéng liǎo zhù guān wéi xīn lùn。 tā jiè liǎng gè jiào fèi luó nuò sī hé hǎi lā sī de rén de biàn lùn， fǒu dìng wù zhì de cún zài。 guān yú kè guān cún zài de shì wù， bèi kè lāi zǒng shè fǎ qǔ xiāo tā。 lì rú hǎi lā sī rèn wéi yòu shuí yě bù gǎn zhī、 bù zài rèn hé rén xīn zhōng de fáng zǐ。 fèi luó nuò sī huí bó shuō： zhè fáng zǐ jiù zài hǎi lā sī xīn zhōng。 luó sù tì hǎi lā sī shè jì de biàn cí fēi cháng yòu qù： èr zhěng shù xiāng chéng de chéng fǎ de shù mù wú xiàn， ér ruò gān gè（ shì shí shàng wú shù gè） shì（ rèn hé rén） cóng wèi xiǎng guò， dàn shì què shí cún zài de。
lìng yī gè luò kè de jì chéng rén shì xiū mó (DavidHume)。 luó sù xíng róng dào liǎo xiū mó， jīng yàn zhù yì zhōng yú zǒu dào liǎo“ sǐ hú tóng” héng héng“ yán zhe tā de fāng xiàng， bù kě néng zài wǎng qián jìn”。“ fǎn bó tā yī xiàng shì xíng 'ér shàng xué jiā zhōng jiàn de yī zhǒng shí xīng xiāo qiǎn。”“ zài wǒ kàn lái， wǒ jué dé tā men de fǎn bó méi yòu yī diǎn shì zú yǐ ràng rén xìn fú de。” tā fǒu dìng yīn guǒ guān xì shì luó ji tuī lǐ de zhù zhāng， ér guī wéi jīng yàn de dōng xī， jí“ yīn wéi jiá， jiēguǒ yǐ”， bìng fēi shì jiá zhōng yòu chǎn shēng yǐ de lì liàng， ér shì guān yú jiá yǐ 'èr shì jiàn guān lián（ jīng cháng xiāng lián） de jīng yàn cù shǐ wǒ men shuō“ yīn wéi jiá， jiēguǒ yǐ”。 xiū mó yě ná“ xìn niàn” wéi lì， rèn wéi xìn niàn shì“ yǔ dāng qián de yìn xiàng yòu guān xì huò zhě xiāng lián hé de xiān míng de guān niàn”。 zhè yàng， tā zì rán 'ér rán dì zhù zhāng， jiá hé yǐ de lǚ cì lián jié bìng bù chéng wéi yù liào liǎng zhě jiāng lái yě huì xiāng lián de lǐ yóu， zhè jiù shì hé zài péi gēn yī jié zhōng lùn shù de dān chún méi jǔ guī nà lèi sì de kùn nán。 huái yí lùn yǐ wán quán fǒu dìng guī nà yuán lǐ wéi yǐ jù， zhōng jié liǎo jīng yàn zhù yì。 fǎn bó xiū mó yǐ jīng bèi hòu shì xué zhě de shī bài zhèng shí， suī shuō xiū mó de zhé xué shì yī zhǒng“ bù hǎo” de zhé xué， kě tā nán yǐ biàn bó， hé kuàng huái yí zhù yì duì mǒu xiē qīng xìn 'ér yán bù chì wéi yī jì liáng yào。
jīng yàn zhù yì yīn luò kè de kuān róng chǎn shēng hé yě yīn xiū mó de mǐn gǎn 'ér zhōng jié， kě jiàn yòu qí bù wán shàn de yī miàn。 dàn shì zuò wéi rèn shí lùn guān diǎn， shàng guān chá hé lǐ xìng， yòu zhe jī jí de yì yì hé jí dà de yōu yuè xìng， zài luó sù kàn lái zhì shǎo yōu yú dāng shí qí tā suǒ yòu de pài bié。
mǎ kè sī zhù yì zhé xué rèn shí lùn kē xué dì jiē shì rén de rèn shí shì yī gè jī yú shí jiàn de yóu gǎn xìng dào lǐ xìng、 yóu dī jí dào gāo jí de fā zhǎn guò chéng， gǎn xìng yǔ lǐ xìng shì biàn zhèng tǒng yī de， gǎn xìng yòu dài yú fā zhǎn wéi lǐ xìng； ér lǐ xìng zhī suǒ yǐ kě kào， zhèng shì yóu yú tā shì yǐ gǎn xìng jīng yàn wéi jī chǔ de。 zhè yàng， jiù cóng gēn běn shàng fǎn duì liǎo wéi xīn zhù yì de jīng yàn lùn hé wéi lǐ lùn， yě kè fú liǎo jiù wéi wù zhù yì jīng yàn lùn hé wéi lǐ lùn gè zì de piàn miàn xìng。 wéi lǐ lùn jí lǐ xìng zhù yì hái yòu yī zhǒng guǎng yì de lǐ jiě， fàn zhǐ xiāng xìn kē xué、 xìn yǎng lǐ lùn、 sī xiǎng de qīng xiàng， tā yǔ“ fǎn lǐ xìng zhù yì”、“ fēi lǐ xìng zhù yì” xiāng duì lì。 |
|
jingyanlun
jīng yàn lùn
empiricism
yī zhǒng rèn shí lùn de lǐ lùn huò xué shuō。 yòu chēng jīng yàn zhù yì。 tā rèn wéi jīng yàn shì rén de yī qiē zhī shí huò guān niàn de wéi yī lái yuán， piàn miàn dì qiáng diào jīng yàn huò gǎn xìng rèn shí de zuò yòng hé què shí xìng， wǎng wǎng yǐ zhè yàng huò nà yàng de fāng shì， biǎn dī nǎi zhì fǒu dìng lǐ xìng rèn shí de zuò yòng hé què dìng xìng。
jīng yàn yī cí de hán yì bǐ jiào kuān fàn， bāo kuò gēn jù jīng yàn zuò chū de guī lǜ xìng de zǒng jié、 mǒu zhǒng xīn lǐ tǐ yàn、 shēng huó yuè lì děng děng。 dàn shì， zuò wéi rèn shí lùn de gài niàn， jīng yàn yī cí zé zhǐ shì zhǐ yǔ lǐ xìng rèn shí xiāng qū bié de yī gè rèn shí jiē duàn、 rèn shí xíng shì， jí gǎn xìng rèn shí。
yòu xiē zhé xué jiā rèn wéi， jīng yàn kě fēn wéi liǎng zhǒng： wài bù jīng yàn hé nèi bù jīng yàn ; qián zhě jí shì gǎn jué , hòu zhě jí shì nèixǐng。 yī qiē zhī shí dōushì cóng zhè liǎng zhǒng jīng yàn dé lái de。 yòu xiē zhé xué jiā zé zhǐ chéng rèn gǎn jué jīng yàn， fǒu rèn nèixǐng jīng yàn， ér qiě rèn wéi zhǐ yòu gǎn jué jīng yàn cái shì zhī shí de wéi yī lái yuán。 zhè zhǒng jīng yàn lùn yòu bèi chēng wéi gǎn jué lùn。
jiù zhé xué jī běn lì chǎng lái shuō， jīng yàn lùn zhě fēn chéng wéi wù zhù yì hé wéi xīn zhù yì liǎng gè duì lì de pài bié。 fēn qí de guān jiàn zài yú duì jīng yàn de jiě shì。 wéi wù zhù yì jīng yàn lùn chéng rèn jīng yàn shì rèn shí de zuì chū de chū fā diǎn， dàn tóng shí rèn wéi jīng yàn lái yuán yú kè guān shí zài。 gǎn jué jīng yàn shì wài jiān shì wù zuò yòng yú rén de gǎn guān yǐn qǐ de， shì duì wài jiànshì wù de fǎn yìng。 wéi xīn zhù yì jīng yàn lùn zé fǒu rèn jīng yàn de kè guān lái yuán， rèn wéi jīng yàn shì zhù guān zì shēng de huò shàng dì fù yú de。 bù kě zhī lùn zhě zé jí lì huí bì jīng yàn de lái yuán wèn tí， xuān bù jīng yàn jiū jìng cóng hé 'ér lái shì bù kě zhī de。
jīng yàn lùn zhě zài zhé xué jī běn lì chǎng shàng suī yòu wéi wù wéi xīn zhī fēn， dàn zài guàn chè jīng yàn lùn de yuán zé shàng què shì yī zhì de， bìng yǔ wéi lǐ lùn huò xiān yàn lùn xiāng duì lì， zài zhé xué shǐ shàng céng fǎn fù jìn xíng guò lùn zhēng。
guān yú zhī shí de lái yuán wéi lǐ lùn zhě rèn wéi， cún zài zhe yǔ shēng jù lái de tiān fù guān niàn hé tiān fù zhī shí， huò cún zài zhe suī fēi shēng 'ér yòu zhī dàn jué bù yǐ lài rèn hé jīng yàn de xiān tiān gài niàn、 fàn chóu hé xiān tiān zhī shí。 jīng yàn lùn zhě zé rèn wéi jīng yàn shì zhī shí de lái yuán， jiān chí“ fán shì zài lǐ zhì zhōng de méi yòu bù shì zǎo yǐ zài gǎn jué zhōng de” yuán zé。 dàn shì duì yú lái yuán wèn tí， jīng yàn lùn zhě de kàn fǎ yě bù jìn xiāng tóng， dà tǐ kě fēn wéi liǎng lèi： ① rèn wéi yī qiē zhī shí dōushì cóng jīng yàn zhōng lái， dōukě yǐ zhuī sù qí qǐ yuán； bù jǐn méi yòu rèn hé tiān fù de huò xiān tiān de guān niàn， ér qiě yě méi yòu rèn hé tiān fù de huò xiān tiān de mìng tí。 zhè zhǒng guān diǎn kě yǐ shuō shì yī zhǒng chè dǐ de jīng yàn lùn 。 ② rèn wéi yī qiē zhī shí de chéngfèn jí gè zhǒng guān niàn、 gài niàn qǐ yuán yú jīng yàn , dàn shì , bìng fēi suǒ yòu de guān niàn、 gài niàn zǔ chéng de zhī shí de mìng tí dōushì cóng jīng yàn lái de。 yīngdāng chéng rèn yòu liǎng lèi mìng tí huò liǎng lèi zhī shí， jí jīng yàn de mìng tí hé xiān tiān de mìng tí、 jīng yàn de zhī shí hé xiān tiān de zhī shí。 zhè zhǒng guān diǎn zài jīng yàn lùn nèi bù dǎo rù liǎo fēi jīng yàn lùn de yīn sù， xiàng wéi lǐ lùn zuò liǎo ràng bù， shì yī zhǒng bù chè dǐ de huò tiáohé de jīng yàn lùn 。 cóng jīng yàn lùn de fā zhǎn lái kàn， zhè zhǒng guān diǎn què shì zhàn shàng fēng de， tè bié shì zài xiàn dài tā yǐ jīng chéng wéi jīng yàn lùn de diǎn xíng xíng shì。
guān yú gǎn xìng rèn shí hé lǐ xìng rèn shí de guān xì wéi lǐ lùn zhě piàn miàn qiáng diào lǐ xìng， rèn wéi kě yǐ bù yǐ lài gǎn jué jīng yàn 'ér jǐn kào lǐ xìng zhí guān hé tuī lùn qù dé dào jù yòu pǔ biàn xìng、 bì rán xìng、 què shí kě kào de zhī shí。 tā men suī rán yě jǐyǔ gǎn xìng rèn shí yī dìng dì wèi， dàn shì zǒng rèn wéi gǎn jué jīng yàn shì mó hú bù qīng de、 bù què qiē de， bìng qiě huì dǎo zhì cuò wù， bù kě néng dá dào pǔ biàn bì rán xìng hé què shí xìng。 jīng yàn lùn zhě yī bān piān zhòng gǎn jué jīng yàn 'ér qīng shì lǐ xìng sī wéi。 tā men rèn wéi， lǐ xìng rèn shí shì chōu xiàng de、 jiànjiē de rèn shí， sī xiǎng yù chōu xiàng zé yù kōng xū， yù bù kě kào， yù yuǎn lí zhēn lǐ。 yòu xiē jīng yàn lùn zhě chí jí duān wéi míng lùn（ jiàn wéi míng lùn yǔ shí zài lùn） de guān diǎn， gēn běn fǒu rèn chōu xiàng， fǒu rèn yòu pǔ biàn gài niàn hé pǔ biàn mìng tí； yòu xiē jīng yàn lùn zhě bìng bù fǒu rèn lǐ xìng de zuò yòng， shèn zhì tí chū gǎn xìng bì xū yǔ lǐ xìng xiāng jié hé， rèn wéi lǐ xìng kě yǐ cóng jīng yàn gài kuò chū guān yú guī lǜ hé guān yú yīn guǒ bì rán xìng de rèn shí， dàn shì， tā men huò zhě jué dé zhè zhǒng rèn shí de kě kào chéng dù bǐ gǎn xìng rèn shí dī， huò zhě rèn wéi lǐ xìng rèn shí bì jìng zhǐ shì gǎn jué de liàng de jié hé， guī gēn jié dǐ tā men fǒu rèn lǐ xìng yǔ gǎn xìng de zhì de chā bié； yòu xiē jīng yàn lùn zhě chéng rèn lǐ xìng zài mǒu xiē zhī shí lǐng yù， rú zài luó ji hé shù xué zhōng yòu zuò yòng， kě yǐ dé dào pǔ biàn bì rán de、 què shí kě kào de zhī shí， dàn shì， yòu rèn wéi zhè zhǒng zhī shí jǐn jǐn shè jí guān niàn jiān de guān xì huò yǔ cí de yì yì， shì xiān tiān de zhī shí， yǔ jīng yàn shì shí wú guān， duì shì shí de rèn shí zhǐ yòu kào gǎn jué jīng yàn， lǐ xìng shì wú néng wéi lì de。 |
|
- n.: empiricism
|
|
| zhé xué | fēi wù zhì lùn | gǎn jué zhù yì wéi xīn lùn | |
|
|
| jīng yàn lùn zhě | kē xué jīng yàn lùn | fēi jīng yàn lùn de | jīng yàn lùn fāng fǎ | | shěn měi jīng yàn lùn | jiào xué jīng yàn lùn wén | |
|