bǎi kē shū míng : zhōng yī > shén nóng běn cǎo jīng
mùlù
shén nóng běn cǎo jīng
zuòzhě: yì míng Yi Ming
　　《 shén nóng běn cǎo jīng 》 shì xiàn cún zuì zǎo de yào wù xué zhuān zhù， wèiwǒ guó zǎo qī lín chuáng yòng yào jīng yàn de dì yī cì xì tǒng zǒng jié， lì dài bèi yù wéi zhōng yào xué jīng diǎn zhù zuò。 quán shū fēn sān juàn， zài yào 365 zhǒng（ zhí wù yào 252 zhǒng， dòng wù yào 67 zhǒng， kuàng wù yào 46 zhǒng）， fēn shàng、 zhōng、 xià sān pǐn， wén zì jiǎn liàn gǔ pǔ， chéng wéi zhōng yào lǐ lùn jīng suǐ。
　　 shū zhōng duì měi yī wèi yào de chǎn dì、 xìng zhì、 cǎi jí shí jiān、 rù yào bù wèi hé zhù zhì bìng zhèng dōuyòu xiáng xì jìzǎi。 duì gè zhǒng yào wù zěn yàng xiāng hù pèi hé yìng yòng， yǐ jí jiǎn dān de zhì jì， dū zuò liǎo gài shù。 gèng kě guì de shì zǎo zài liǎng qiān nián qián， wǒ men de zǔ xiān tōng guò dà liàng de zhì liáo shí jiàn， yǐ jīng fā xiàn liǎo xǔ duō tè xiào yào wù， rú má huáng kě yǐ zhì liáo xiào chuǎn， dà huáng kě yǐ xiè huǒ， cháng shān kě yǐ zhì liáo nüè jí děng děng。 zhè xiē dōuyǐ yòng xiàn dài kē xué fēn xī de fāng fǎ dé dào zhèng shí。
　　 zài wǒ guó gǔ dài， dà bù fēn yào wù shì zhí wù yào， suǒ yǐ “ běn cǎo ” chéng liǎo tā men de dài míng cí， zhè bù shū yě yǐ“ běn cǎo jīng” mìng míng。 hàn dài tuō gǔ zhī fēng shèng xíng， rén men zūn gǔ bó jīn， wèile tí gāo gāi shū de dì wèi， zēng qiáng rén men de xìn rèn gǎn， tā jiè yòng shén nóng biàn cháng bǎi cǎo， fā xiàn yào wù zhè fù rú jiē zhī de chuán shuō， jiāng shén nóng guān yú shū míng zhī shǒu， dìng míng wéi《 shén nóng běn cǎo jīng 》。 yǎn rán《 nèi jīng》 guànyǐ huáng dì yī yàng， dōushì chū yú tuō míng gǔ dài shèng xián de yì tú。
　　
　　 jiǎn jiè
　　
　　《 shén nóng běn cǎo jīng 》 yòu míng《 shén nóng běn cǎo》， jiǎn chēng《 běn cǎo jīng》 huò《 běn jīng》， wǒ guó xiàn cún zuì zǎo de yào xué zhuān zhù。 zhuàn rén bù xiáng，“ shén nóng” wéi tuō míng。 qí chéng shū nián dài zì gǔ jiù yòu bù tóng kǎo lùn， huò wèi chéng yú qín hàn shí qī， huò wèi chéng yú zhàn guó shí qī。 yuán shū zǎo yì， xiàn xíng běn wéi hòu shì cóng lì dài běn cǎo shū zhōng jí ji de。 gāi shū zuì zǎo zhù lù yú《 suí shū jīng jí zhì》， zài“ shén nóng běn cǎo， sì juàn， léi gōng jí zhù”。《 jiù táng shū jīng jí zhì》、《 táng shū yì wén zhì》 jūn lù“ shén nóng běn cǎo， sān juàn”， sòng《 tōng zhì yì wén lüè》 lù“ shén nóng běn cǎo， bā juàn， táo yǐn jū jí zhù”， míng《 guó shǐ jīng jí zhì》 lù“ shén nóng běn cǎo jīng ， sān juàn”，《 qīng shǐ gǎo yì wén zhì》 lù“ shén nóng běn cǎo jīng ， sān juàn”。 lì dài yòu duō zhǒng chuán běn hé zhù běn， xiàn cún zuì zǎo de ji běn wéi míng lú fù ji《 shén nóng běn jīng》（ 1616）， liú chuán jiào guǎng de shì qīng sūn xīng yǎn、 sūn féng yì ji《 shén nóng běn cǎo jīng 》（ 1799）， yǐ jí qīng gù guān guāng ji《 shén nóng běn cǎo jīng 》（ 1844）、 rì běn sēn lì zhī ji《 shén nóng běn cǎo jīng 》（ 1854）。
　　 nèi zài yuán zé hé yǐng xiǎng
　　
　　《 běn jīng》 yǐ xún《 nèi jīng》 tí chū de jūn chén zuǒ shǐ de zǔ fāng yuán zé， yě jiāng yào wù yǐ cháo zhōng de jūn chén dì wèi wéi lì， lái biǎo míng qí zhù cì guān xì hé pèi wǔ de fǎ zé。《 běn jīng》 duì yào wù xìng wèi yě yòu liǎo xiáng jìn de miáo shù， zhǐ chū hán rè wēn liáng sì qì hé suān、 kǔ、 gān、 xīn、 xián wǔ wèi shì yào wù de jī běn xìng qíng， kě zhēn duì jí bìng de hán、 rè、 shī、 zào xìng zhì de bù tóng xuǎn zé yòng yào。 hán bìng xuǎn rè yào； rè bìng xuǎn hán yào； shī bìng xuǎn wēn zào zhī pǐn； zào bìng xū liáng rùn zhī liú， xiāng hù pèi wǔ， bìng cān kǎo wǔháng shēng kè de guān xì， duì yào wù de guī jīng、 zǒu shì、 shēng jiàng、 fú chén dōuhěn liǎo jiě， cái néng xuǎn yào zǔ fāng， pèi wǔ yòng yào。
　　 yào wù zhī jiān de xiāng hù guān xì yě shì yào xué yī dà guān jiàn，《 běn jīng》 tí chū de“ qī qíng hé hé” yuán zé zài jǐ qiān nián de yòng yào shí jiàn zhōng fā huī liǎo jù dà zuò yòng。 yào wù zhī jiān， yòu de gòng tóng shǐ yòng jiù néng xiāng hù fǔ zuǒ， fā huī gèng dà de gōng xiào， yòu de shèn zhì bǐ gè zì dān dú shǐ yòng de xiào guǒ qiáng shàng shù bèi； yòu de liǎng yào xiāng yù zé yī fāng huì jiǎn xiǎo lìng yī fāng de yào xìng， biàn qí nán yǐ fā huī zuò yòng； yòu de yào kě yǐ jiǎn qù lìng yī zhǒng yào wù de dú xìng， cháng zài páozhì dú xìng yào shí huò zhě zài fāng zhōng zhì yuē yī zhǒng yào de dú xìng shí shǐ yòng； yòu de liǎng zhǒng yào pǐn běn shēn jūn wú dú， dàn liǎng yào xiāng yù zé huì chǎn shēng hěn dà de dú xìng， sǔn hài shēn tǐ děng děng。 zhè xiē dōushì yè yī zhě huò cóng shì yào wù xué yán jiū de rén yuán bì bèi de jī běn zhuān yè zhī shí， shí fēn zhòng yào， shèn zhì cāo zòng zhe shēng sǐ zhī guān 'ài， bù kě qīng hū yī fēn bàn háo。
　　
　　 hěn cháng yī duàn lì shǐ shí qī nèi，《 shén nóng běn cǎo jīng 》 dōushì yī shēng huòyào shī xué xí zhōng yào xué de jiào kē shū， huò zhě shì zuò wéi bì dú shū， bèi fàng zài liǎo fēi cháng zhòng yào de wèi zhì shàng。 shū zhōng duì yú yào wù xìng zhì de dìng wèi hé duì qí gōng néng zhù zhì de miáo shù shí fēn zhǔn què， qí zhōng guī dìng de dà bù fēn yào wù xué lǐ lùn hé pèi wǔ guī zé， dào jīn tiān， yě réng shì zhōng yī yào xué de zhòng yào lǐ lùn zhī zhù。 duì yú xiàn dài de zhōng yī lín chuáng，《 shén nóng běn cǎo jīng 》 de lùn shù réng jiù jù yòu shí fēn wěn gù de quán wēi xìng， tóng shí， tā yě chéng wéi liǎo yī xué gōng zuò zhě 'àn tóu bì bèi de gōng jù shū zhī yī。
　　
　　 xiāng guān
　　
　　《 shén nóng běn cǎo jīng 》 de zuò zhě jí chéng shū shí dài shàng wú shí zhèng jiā yǐ què dìng， dàn tā chéng shū yú dōng hàn， bìng fēi chū zì yī shí yī rén zhī shǒu， ér shì qín hàn shí qī zhòng duō yī xué jiā zǒng jié、 sōu jí、 zhěng lǐ dāng shí yào wù xué jīng yàn chéng guǒ de zhuān zhù， cǐ yǐ jīng shì yī xué shǐ jiè bǐ jiào gōng rèn de jié lùn。
　　
　　 quán shū fēn 3( huò 4) juàn， gòng shōu zài yào wù 365 zhǒng， qí zhōng zhí wù yào 252 zhǒng， dòng wù yào 67 zhǒng， kuàng wù yào 46 zhǒng。 shū zhōng xù shù liǎo gè zhǒng yào wù de míng chēng、 xìng wèi、 yòu dú wú dú、 gōng xiào zhù zhì、 bié míng、 shēngzhǎng huán jìng、 cǎi jí shí jié yǐ jí bù fēn yào wù de zhì liàng biāo zhǔn、 páozhì、 zhēn wěi jiàn bié děng， suǒ zài zhù zhì zhèng bāo kuò liǎo nèi、 wài、 fù、 ér、 wǔ guān děng gè kē jí bìng 170 duō zhǒng， bìng gēn jù yǎng mìng、 yǎng xìng、 zhì bìng sān lèi gōng xiào jiāng yào wù fēn wéi shàng、 zhōng、 xià sān pǐn。 shàng pǐn 120 zhǒng wéi jūn， wú dú， zhù yǎng mìng， duō fú jiǔ fú bù shāng rén， rú rénshēn、 ējiāo； zhōng pǐn 12 zhǒng wéi chén， wú dú huò yòu dú， zhù yǎng xìng， jù bǔ yǎng jí zhì liáo jí bìng zhī gōng xiào， rú lù róng、 hóng huā； xià pǐn 125 zhǒng wéi zuǒ shǐ， duō yòu dú， bù kě jiǔ fú， duō wéi chú hán rè、 pò jī jù de yào wù， zhù zhì bìng， rú fù zǐ、 dà huáng。 shū zhōng yòu 200 duō zhǒng yào wù zhì jīn réng cháng yòng， qí zhōng yòu 158 zhǒng bèi shōu rù 1977 nián bǎn de《 zhōng huá rén mín gòng hé guó yào diǎn》。
　　
　　《 shén nóng běn cǎo jīng 》 yòu xù lì ( huò xù lù ) zì chéng l juàn， shì quán shū de zǒng lùn， guī nà liǎo 13 tiáo yào xué lǐ lùn， shǒu cì tí chū liǎo“ jūn chén zuǒ shǐ” de fāng jì lǐ lùn， yī zhí bèi hòu shì fāng jì xué suǒ yán yòng， dàn zài shǐ yòng guò chéng zhōng， hán yì yǐ jiàn jiàn yǎn biàn， guān yú yào wù de pèi wǔ qíng kuàng， shū zhōng gài kuò wéi“ dān xíng”、“ xiāng xū”、“ xiāng shǐ”、“ xiāng wèi”、“ xiāng 'è”、“ xiāng fǎn”、“ xiāng shā” qī zhǒng， chēng wéi qī qíng， zhǐ chū liǎo yào wù de pèi wǔ qián tí tiáo jiàn， rèn wéi yòu de yào wù hé yòng， kě yǐ xiāng hù jiā qiáng zuò yòng huò yì zhì yào wù de dú xìng， yīn 'ér yí pèi hé shǐ yòng， yòu de yào wù hé yòng huì shǐ yuán yòu de yào lǐ zuò yòng jiǎn ruò， huò chǎn shēng měng liè de fù zuò yòng， zhè yàng de yào yìng jìn liàng bì miǎn tóng shí shǐ yòng。 shū zhōng hái zhǐ chū liǎo jì xíng duì yào wù liáo xiào de yǐng xiǎng， wán、 sàn、 tānɡ、 gāo shì yòng yú bù tóng de yào wù huò bìng zhèng， wéi bèi liǎo zhè xiē， jiù huì yǐng xiǎng yào wù de liáo xiào。
　　
　　 yóu yú lì shǐ hé shí dài de jú xiàn，《 shén nóng běn cǎo jīng 》 yě cún zài yī xiē quē xiàn， wèile fù huì yī nián 365 rì， shū zhōng shōu zài de yào wù jǐn 365 zhǒng， ér dāng shí rén men rèn shí hé shǐ yòng de yào wù yǐ yuǎn yuǎn bù zhǐ zhè xiē。 zhè 365 zhǒng yào wù bèi fēn wéi shàng、 zhōng、 xià sān pǐn， yǐ yìng tiān、 dì、 rén sān jiè， jì bù néng fǎn yìng yào xìng， yòu bù biàn yú lín chuáng shǐ yòng， zhè xiē míng xiǎn dì shòu dào liǎo tiān rén hé yī sī xiǎng de yǐng xiǎng， ér qiě zài shén xiān bù sǐ guān niàn de zhù dǎo xià， shōu rù liǎo fú shí、 liàn dān、 xiū xiān děng nèi róng， bìng bǎ yī xiē jù dú de kuàng wù yào rú xióng huáng、 shuǐ yín děng liè wéi shàng pǐn zhī shǒu， rèn wéi cháng qī fú yòng yòu yán nián yì shòu de gōng xiào。 zhè xiǎn rán shì huāng miù de。 cǐ wài，《 shén nóng běn cǎo jīng 》 hěn shǎo shè jí yào wù de jù tǐ chǎn dì， cǎi shōu shí jiān， páozhì fāng fǎ， pǐn zhǒng jiàn dìng děng nèi róng， zhè yī quē xiàn zhí dào《 běn cǎo jīng jí zhù》 cái dé yǐ kè fú。
　　
　　 jìn guǎn rú cǐ，《 shén nóng běn cǎo jīng 》 de lì shǐ dì wèi què shì bù kě dī gū de， tā jiāng dōng hàn yǐ qián língsan de yào xué zhī shí jìn xíng liǎo xì tǒng zǒng jié， qí zhōng bāo hán liǎo xǔ duō jù yòu kē xué jià zhí de nèi róng， bèi lì dài yī jiā suǒ zhēn shì。 ér qiě qí zuò wéi yào wù xué zhù zuò de biān zhuàn tǐ lì yě bèi cháng qī yán yòng， zuò wéi wǒ guó dì yī bù yào wù xué zhuān zhù， yǐng xiǎng shì jí wéi shēn yuǎn de。
　　
　　《 shén nóng běn cǎo jīng 》， jiǎn chēng《 běn jīng》， shì wǒ guó xiàn cún zuì zǎo de yī bù yào xué zhuān zhù。 qí zhù zuò nián dài jí zuò zhě wèn tí， yóu yú《 dì wáng shì jì》 yòu：“ yán dì shén nóng shì …… cháng wèi cǎo mù， yí yào liáo jí， zhù běn cǎo sì juàn” zhī shuō， gù shǐ rén rèn wéi《 běn jīng》 zuò zhě shì shén nóng。 rú běi qí yán zhī tuī《 jiā xùn》 jí wèi“ běn cǎo shén nóng suǒ shù”。 dàn shén nóng zài lì shǐ shàng shì chuán shuō zhōng de rén wù， kuàng shén nóng shí dài， shàng wèi yòu wén zì， yīn cǐ bù néng rèn wéi shì shén nóng suǒ zhù。 jù liáng dài táo hóng jǐng zài《 běn cǎo jīng jí zhù》 xù zhōng wèi：“ běn jīng suǒ chū jùn xiàn， nǎi hòu hàn shí zhì， yí xì zhòng jǐng、 yuán huà děng suǒ jì”。 sòng dài zhǎng yǔ xī zài《 jiā yòu bǔ zhù běn cǎo》 xù zhōng wèi：“ shàng shì wèi zhù wén zì， shī xué xiāng chuán， wèi zhī běn cǎo。 liǎng hàn yǐ lái míng yī yì zhòng， zhāng jī、 huá lún bèi shǐ yīn gǔ xué， fù yǐ xīn shuō， tōng wéi biān shù，《 běn jīng》 yóu shì jiàn yú jīng lù”。 nán sòng wáng yìng lín zài《 kùn xué jì wén》 zhōng wèi：“ shén nóng zuò běn cǎo fēi yě。 sān wǔ zhī shì， pǔ lüè zhī fēng， shǐ shì bù fán， jì lù wú jiàn。 sī shí hòu yī gōng zhī cǎo mù zhī xìng， tuō míng yán dì 'ěr”。 jìn dài liáng qǐ chāo zài《 gǔ shū zhēn wěi jí qí nián dài chōng shuō：“ cǐ shū zài dōng hàn sān guó jiān yǐ yòu zhī， zhì sòng、 qí jiān zé yǐ lì guī mó yǐ。 zhù zhě zhī xìng míng suī bù néng què zhǐ， zhù zhě zhī nián dài zé bù chū dōng hàn mò qì sòng、 qí zhī jiān”。 gù xiàn dài xué zhě， yī bān dū rèn wéi《 běn jīng》 wéi dōng hàn mò nián（ yuē gōng yuán 200 nián） zhī zuò pǐn， fēi yī rén zhī shǒu bǐ， shì jí tǐ suǒ chuàng zuò， ér tuō míng yú shén nóng。 zhèng rú《 huái nán zǐ · xiū wù xùn》 suǒ shuō：“ shì sú zhī rén， duō zūn gǔ 'ér jiàn jīn， gù wéi dào zhě bì tuō zhī yú shén nóng、 huáng dì， ér hòu shǐ néng rén shuō”， suǒ yǐ《 běn jīng》 shàng guànyǐ shén nóng 'èr zì， yì jí cǐ gù。
　　
　　《 běn jīng》 zài yào 365 zhǒng， qí zhōng yòu zhí wù yào 252 zhǒng， dòng wù yào 67 zhǒng， kuàng wù yào 46 zhǒng（ cǐ jù gù guān guāng ji běn tǒng jì zhī shù， qí tā gè běn， hù yòu chū rén）。 gēn jù yào wù de xìng néng hé shǐ yòng mùdì， fēn wéi shàng、 zhōng、 xià sān pǐn。 shàng pǐn yī bǎi 'èr shí zhǒng， wú dú。 dà duō shǔ yú zī bǔ qiáng zhuàng zhī pǐn， rú rénshēn、 gān cǎo、 dì huáng、 dà zǎo děng， kě yǐ jiǔ fú。 zhōng pǐn yī bǎi 'èr shí zhǒng， wú dú huò yòu dú， qí zhōng yòu de néng bǔ xū fú ruò， rú bǎi hé、 dāng guī、 lóng yǎn、 lù róng děng； yòu de néng qū xié kàng bìng， rú huáng lián、 má huáng、 bái zhǐ、 huáng qín děng。 xià pǐn yī bǎi 'èr shí wǔ zhǒng， yòu dú zhě duō， néng qū xié pò jī， rú dà huáng、 wū tóu、 gān suì、 bā dòu děng， bù kě jiǔ fú。
　　
　　《 běn jīng》 duì měi wèi yào suǒ jìzǎi de nèi róng， yòu xìng wèi、 zhù zhì、 yì míng jí shēngzhǎng huán jìng。 rú“ dāng guī wèi gān wēn， zhù ké nì shàng qì， wēn nüè hán rè xǐ xǐ zài pí fū zhōng， fù rén lòu xià， jué zǐ， zhū 'è chuāng yáng jīn chuāng， zhǔ yǐn zhī。 yī míng gān guī。 shēng chuān gǔ。” zhè xiē nèi róng yǐ dāng shí de shuǐ píng lái héng liàng， shì bǐ jiào qièshí de。
　　
　　《 běn jīng》 bù jǐn jìzǎi zhe 365 zhǒng yào de xìng wèi、 zhù zhì děng nèi róng， hái zài qí《 xù lù》 zhōng jiǎn yào dì tí chū：“ yào yòu suān xián gān kǔ xīn wǔ wèi， yòu yòu hán rè wēn liáng sì qì jí yòu dú wú dú。”“ liáo hán yǐ rè yào， liáo rè yǐ hán yào， yǐn shí bù xiāo yǐ tù xià yào…… gè suí qí suǒ yí” děng jī běn lǐ lùn jí yòng yào yuán zé。 bìng zǒng jié liǎo“ yào yòu jūn chén zuǒ shǐ”，“ yòu dān xíng zhě， yòu xiāng xū zhě， yòu xiāng shǐ zhě， yòu xiāng wèi zhě， yòu xiāng 'è zhě， yòu xiāng fǎn zhě， yòu xiāng shā zhě” děng yào wù pèi wǔ fāng fǎ。 wèile bǎo zhèng yào wù zhì liàng， hái zhǐ chū yào zhù yì yào wù de chǎn dì， cǎi jí yào wù de shí jiān、 fāng fǎ、 zhēn wěi。 zhì chéng gè zhǒng jì xíng， yào suí yào xìng 'ér dìng。 yòng dú yào yìng cóng xiǎo jì liàng kāi shǐ， suí bìng qíng de fā zhǎn 'ér dì zēng。 fú yào shí jiān yìng 'àn bìng wèi suǒ zài què dìng zài shí qián、 shí hòu huò zǎo chén、 shuì qián fú yào。 rú cǐ děng děng， duì lín chuáng yòng yào dōuyòu yī dìng de zhǐ dǎo yì yì。
　　
　　《 běn jīng》 shì hàn yǐ qián láo dòng rén mín zài shí jiàn zhōng suǒ jī lěi de yòng yào jīng yàn de zǒng jié， tā jiāng yào wù fēn wéi shàng、 zhōng、 xià sān pǐn， shì zhōng yào xué 'àn gōng yòng fēn lèi zhī shǐ。 tā suǒ shù de yào wù zhù zhì dà bù fēn shì zhèng què de， yòu yī dìng de kē xué jià zhí。 rú shuǐ yín zhì jiè chuāng， má huáng píng chuǎn， cháng shān zhì nüè， huáng lián zhì lì， niú xī duò tāi， hǎi zǎo zhì yǐng liú。 bù dàn què yòu shí xiào， ér qiě yòu yī xiē hái shì shì jiè shàng zuì zǎo de jìzǎi。 rú yòng shuǐ yín zhì pí fū jí bìng， yào bǐ 'ā lā bó hé yìn dù zǎo 500 － 800 nián。
　　
　　《 běn jīng》 de wèn shì， duì wǒ guó yào xué de fā zhǎn yǐng xiǎng hěn dà。 lì shǐ shàng jù yòu dài biǎo xìng de jǐ bù《 běn cǎo》， rú《 běn cǎo jīng jí zhù》、《 xīn xiū běn cǎo》、《 zhèng lèi běn cǎo》、《 běn cǎo gāng mù》 děng， dū yuān yuán yú《 běn jīng》 ér fā zhǎn qǐ lái de。 dàn yóu yú lì shǐ tiáo jiàn de xiàn zhì， qí zhōng wèi miǎn càn zá liǎo shǎo shù huāng dàn bù jī zhī shuō。 rú pǔ xiāo“ liàn hé fú zhī， qīng shēn shén xiān”， tài yī yú liáng“ jiǔ fú qīng shēn fēi xíng qiān lǐ shén xiān”， zé xiè“ jiǔ fú néng xíng shuǐ shàng”， shuǐ yín“ jiǔ fú shén xiān bù sǐ” děng děng。 zhè xiē wéi xīn zhī shuō， yǔ dāng shí mí xìn fāng shì（ pì hǎi》 1979 nián bǎn fāng shì tiáo：“ zhōng guó gǔ dài hǎo jiǎng shén xiān fāng shù de rén”） yòu yī dìng de guān xì。 duì cǐ， dāng běn zhe qù wú qǔ jīng de jīng shén， pī pàn dì jì chéng qí zhèng què de nèi róng。
　　
　　《 běn jīng》 yuán běn zǎo yǐ sàn yì。 xiàn suǒ jiàn zhě， dà duō shì cóng《 zhèng lèi běn cǎo》、《 běn cǎo gāng mù》 děng shū suǒ yǐn yòng de《 běn jīng》 nèi róng 'ér ji chéng de。 yóu yú zhòng ji zhě de zhuóyǎn diǎn hé qǔ cái bù tóng， yīn 'ér gè zhǒng ji běn de xíng shì hé mǒu xiē nèi róng yòu yī dìng de chā yì。 cháng jiàn de ji běn yòu：
　　
　　1 ． lú fù ji《 shén nóng běn jīng》 sān juàn（ gōng yuán 1602~1616 nián， míng wàn lì 30－ 44 nián）。 shì cóng《 zhèng lèi běn cǎo》 hé《 běn cǎo gāng mù》 zhōng zhāi chū suǒ yǐn de《 běn jīng》 yuán wén biān ji 'ér chéng。
　　
　　2． sūn xīng yǎn、 sūn féng yì tóng ji《 shén nóng běn cǎo jīng 》 sān juàn（ gōng yuán 1799 nián， qīng jiā qìng 4 nián）。 shì cóng《 zhèng lèi běn cǎo》 shàng de bái zì ji chū。 bìng zài měi tiáo zhèng wén zhī hòu， yǐn yòng liǎo《 wú pǔ běn cǎo》、《 míng yī bié lù》、《 huái nán zǐ》、《 bào pǔ zǐ》、《 tài píng yù lǎn》、《 ěr yǎ》、《 shuō wén》 děng gǔ shū， xiáng jiā kǎo zhèng， yǐn zhèng xiáng shí， zī liào fēng fù， shì jiào hǎo de yī zhǒng ji běn。
　　
　　3． gù guān guāng ji《 shén nóng běn cǎo jīng 》 sì juàn（ gōng yuán 1844 nián， qīng dào guāng 24 nián） cǐ shū fēn xù lù、 shàng pǐn、 zhōng pǐn、 xià pǐn sì bù fēn。 yào pǐn cì xù shì yǐ zhào《 běn cǎo gāng mù》 juàn 'èr suǒ zài《 shén nóng běn cǎo jīng 》 mù lù pái liè de。 jīng wén jūn yǐ《 zhèng lèi běn cǎo》。 táng、 sòng lèi shū suǒ yǐn yòu chū yú《 zhèng lèi běn cǎo》 zhī wài de， yě yī bìng ji rén。
　　
　　4． sēn lì zhī（ rì běn rén） ji《 shén nóng běn cǎo》 sì juàn（ gōng yuán 1854 nián， rì běn jiā yǒng 7 nián， qīng xián fēng 4 nián）。 yǐ jù《 qiān jīn fāng》、《 yī xīn fāng》、《 táng běn cǎo》、《 zhèng lèi běn cǎo》、《 běn cǎo hé míng》 děng zhòng ji 'ér chéng。 bié zuò“ kǎo yì”， fù zhī yú hòu。
　　
　　5． wáng yán yùn ji《 shén nóng běn cǎo jīng 》 sān juàn（ gōng yuán 1885 nián， qīng guāng xù 11 nián）。 shì cóng《 zhèng lèi běn cǎo》 ji chū。 wáng shì duì yī xué hé kǎo jù xué dōubù shì nèi xíng， suǒ yǐ cǐ shū nèi róng shì bǐ jiào cǎo shuài de。
　　
　　6． jiāng guó yī ji《 shén nóng běn jīng》 yī cè， wèi fēn juàn（ gōng yuán 1892 nián， qīng guāng xù 18 nián）。 shì gēn jù《 běn cǎo gāng mù》 děng ji chéng。
　　
　　 shàng shù liù zhǒng ji běn， yǐ sūn、 gù de ji běn liú xíng jiào guǎng。 zhè xiē ji běn jīng zhòng ji zhě de yán jiū kǎo zhèng， jī běn shàng yǐ jiē jìn yuán lái de miàn mù。
gài shù
　　《 shén nóng běn cǎo jīng 》 shì xiàn cún zuì zǎo de yào wù xué zhuān zhù， wèiwǒ guó zǎo qī lín chuáng yòng yào jīng yàn de dì yī cì xì tǒng zǒng jié， lì dài bèi yù wéi zhōng yào xué jīng diǎn zhù zuò。 quán shū fēn sān juàn， zài yào 365 zhǒng（ zhí wù yào 252 zhǒng， dòng wù yào 67 zhǒng， kuàng wù yào 46 zhǒng）， fēn shàng、 zhōng、 xià sān pǐn， wén zì jiǎn liàn gǔ pǔ， chéng wéi zhōng yào lǐ lùn jīng suǐ。
　　 shū zhōng duì měi yī wèi yào de chǎn dì、 xìng zhì、 cǎi jí shí jiān、 rù yào bù wèi hé zhù zhì bìng zhèng dōuyòu xiáng xì jìzǎi。 duì gè zhǒng yào wù zěn yàng xiāng hù pèi hé yìng yòng， yǐ jí jiǎn dān de zhì jì， dū zuò liǎo gài shù。 gèng kě guì de shì zǎo zài liǎng qiān nián qián， wǒ men de zǔ xiān tōng guò dà liàng de zhì liáo shí jiàn， yǐ jīng fā xiàn liǎo xǔ duō tè xiào yào wù， rú má huáng kě yǐ zhì liáo xiào chuǎn， dà huáng kě yǐ xiè huǒ， cháng shān kě yǐ zhì liáo nüè jí děng děng。 zhè xiē dōuyǐ yòng xiàn dài kē xué fēn xī de fāng fǎ dé dào zhèng shí。
　　 zài wǒ guó gǔ dài， dà bù fēn yào wù shì zhí wù yào， suǒ yǐ“ běn cǎo” chéng liǎo tā men de dài míng cí， zhè bù shū yě yǐ“ běn cǎo jīng” mìng míng。 hàn dài tuō gǔ zhī fēng shèng xíng， rén men zūn gǔ bó jīn， wèile tí gāo gāi shū de dì wèi， zēng qiáng rén men de xìn rèn gǎn， tā jiè yòng shén nóng biàn cháng bǎi cǎo， fā xiàn yào wù zhè fù rú jiē zhī de chuán shuō， jiāng shén nóng guān yú shū míng zhī shǒu， dìng míng wéi《 shén nóng běn cǎo jīng 》。 yǎn rán《 nèi jīng》 guànyǐ huáng dì yī yàng， dōushì chū yú tuō míng gǔ dài shèng xián de yì tú。
jiǎn jiè
　　《 shén nóng běn cǎo jīng 》 yòu míng《 shén nóng běn cǎo》， jiǎn chēng《 běn cǎo jīng》 huò《 běn jīng》， wǒ guó xiàn cún zuì zǎo de yào xué zhuān zhù。 zhuàn rén bù xiáng，“ shén nóng” wéi tuō míng。 qí chéng shū nián dài zì gǔ jiù yòu bù tóng kǎo lùn， huò wèi chéng yú qín hàn shí qī， huò wèi chéng yú zhàn guó shí qī。 yuán shū zǎo yì， xiàn xíng běn wéi hòu shì cóng lì dài běn cǎo shū zhōng jí ji de。 gāi shū zuì zǎo zhù lù yú《 suí shū • jīng jí zhì》， zài“ shén nóng běn cǎo， sì juàn， léi gōng jí zhù”。《 jiù táng shū • jīng jí zhì》、《 táng shū • yì wén zhì》 jūn lù“ shén nóng běn cǎo， sān juàn”， sòng《 tōng zhì • yì wén lüè》 lù“ shén nóng běn cǎo， bā juàn， táo yǐn jū jí zhù”， míng《 guó shǐ jīng jí zhì》 lù“ shén nóng běn cǎo jīng ， sān juàn”，《 qīng shǐ gǎo • yì wén zhì》 lù“ shén nóng běn cǎo jīng ， sān juàn”。 lì dài yòu duō zhǒng chuán běn hé zhù běn， xiàn cún zuì zǎo de ji běn wéi míng lú fù ji《 shén nóng běn jīng》（ 1616）， liú chuán jiào guǎng de shì qīng sūn xīng yǎn、 sūn féng yì ji《 shén nóng běn cǎo jīng 》（ 1799）， yǐ jí qīng gù guān guāng ji《 shén nóng běn cǎo jīng 》（ 1844）、 rì běn sēn lì zhī ji《 shén nóng běn cǎo jīng 》（ 1854）。
nèi zài yuán zé hé yǐng xiǎng
　　《 běn jīng》 yǐ xún《 nèi jīng》 tí chū de jūn chén zuǒ shǐ de zǔ fāng yuán zé， yě jiāng yào wù yǐ cháo zhōng de jūn chén dì wèi wéi lì， lái biǎo míng qí zhù cì guān xì hé pèi wǔ de fǎ zé。《 běn jīng》 duì yào wù xìng wèi yě yòu liǎo xiáng jìn de miáo shù， zhǐ chū hán rè wēn liáng sì qì hé suān、 kǔ、 gān、 xīn、 xián wǔ wèi shì yào wù de jī běn xìng qíng， kě zhēn duì jí bìng de hán、 rè、 shī、 zào xìng zhì de bù tóng xuǎn zé yòng yào。 hán bìng xuǎn rè yào； rè bìng xuǎn hán yào； shī bìng xuǎn wēn zào zhī pǐn； zào bìng xū liáng rùn zhī liú， xiāng hù pèi wǔ， bìng cān kǎo wǔháng shēng kè de guān xì， duì yào wù de guī jīng、 zǒu shì、 shēng jiàng、 fú chén dōuhěn liǎo jiě， cái néng xuǎn yào zǔ fāng， pèi wǔ yòng yào。
　　 yào wù zhī jiān de xiāng hù guān xì yě shì yào xué yī dà guān jiàn，《 běn jīng》 tí chū de“ qī qíng hé hé” yuán zé zài jǐ qiān nián de yòng yào shí jiàn zhōng fā huī liǎo jù dà zuò yòng。 yào wù zhī jiān， yòu de gòng tóng shǐ yòng jiù néng xiāng hù fǔ zuǒ， fā huī gèng dà de gōng xiào， yòu de shèn zhì bǐ gè zì dān dú shǐ yòng de xiào guǒ qiáng shàng shù bèi； yòu de liǎng yào xiāng yù zé yī fāng huì jiǎn xiǎo lìng yī fāng de yào xìng， biàn qí nán yǐ fā huī zuò yòng； yòu de yào kě yǐ jiǎn qù lìng yī zhǒng yào wù de dú xìng， cháng zài páozhì dú xìng yào shí huò zhě zài fāng zhōng zhì yuē yī zhǒng yào de dú xìng shí shǐ yòng； yòu de liǎng zhǒng yào pǐn běn shēn jūn wú dú， dàn liǎng yào xiāng yù zé huì chǎn shēng hěn dà de dú xìng， sǔn hài shēn tǐ děng děng。 zhè xiē dōushì yè yī zhě huò cóng shì yào wù xué yán jiū de rén yuán bì bèi de jī běn zhuān yè zhī shí， shí fēn zhòng yào， shèn zhì cāo zòng zhe shēng sǐ zhī guān 'ài， bù kě qīng hū yī fēn bàn háo。
　　guji.artx.cn[ zhōng guó gǔ jí quán lù ]
　　 hěn cháng yī duàn lì shǐ shí qī nèi，《 shén nóng běn cǎo jīng 》 dōushì yī shēng huòyào shī xué xí zhōng yào xué de jiào kē shū， huò zhě shì zuò wéi bì dú shū， bèi fàng zài liǎo fēi cháng zhòng yào de wèi zhì shàng。 shū zhōng duì yú yào wù xìng zhì de dìng wèi hé duì qí gōng néng zhù zhì de miáo shù shí fēn zhǔn què， qí zhōng guī dìng de dà bù fēn yào wù xué lǐ lùn hé pèi wǔ guī zé， dào jīn tiān， yě réng shì zhōng yī yào xué de zhòng yào lǐ lùn zhī zhù。 duì yú xiàn dài de zhōng yī lín chuáng，《 shén nóng běn cǎo jīng 》 de lùn shù réng jiù jù yòu shí fēn wěn gù de quán wēi xìng， tóng shí， tā yě chéng wéi liǎo yī xué gōng zuò zhě 'àn tóu bì bèi de gōng jù shū zhī yī。
mù lù
　　juàn yī shàng jīng
　　 yù shí（ shàng pǐn）
　　 dān shā yún mǔ yù quán shí zhōng rǔ niè shí xiāo shí pǔ xiāo huá shí shí dǎn kōng qīng céng qīng yǔ yú liáng tài yǐ yú liáng bái shí yīng
　　 zǐ shí yīng qīng shí、 chì shí、 huáng shí、 bái shí、 hēi shí zhī děng bái qīng biǎn qīng
　　 cǎo（ shàng pǐn）
　　 chāng pú jū huá rénshēn tiān mén dōng gān cǎo gān dì huáng shù tù sī zǐ niú xī chōng wèi zǐ nǚ wěi fáng kuí chái hú mài mén dōng
　　 chē qián zǐ mù xiāng shǔ yù yì yǐ rén zé xiè yuǎn zhì lóng dǎn xì xīn shí hú bā jǐ tiān bái yīng bái hāo chì jiàn yǎn lǘ zǐ
　　 xī mì zǐ shī shí chì zhī juàn bǎi lán shí xiōng mí wú huáng lián luò shí jí lí zǐ huáng qí ròu sōng róng fáng fēng pú huáng xiāng pú xù duàn yè
　　 lòu lú yíng shí tiān míng jīng jué míng zǐ dānshēn qiàn gēn fēi lián wǔ wèi zǐ xuán huá lán cǎo shé chuáng zǐ dì fū zǐ jǐng tiān yīn chén dù ruò shā cān
　　 bái tù huò xú cháng qīng shí lóng chú wēi xián yún shí wáng bù liú xíng shēng má qīng ráng gū huó bié jī huái mù
　　 mù（ shàng pǐn）
　　 mǔ guì jūn guì sōng zhī huái shí gǒu qǐ bǎi shí fú líng yú pí suān zǎo niè mù gān qī wǔ jiā pí màn jīng shí xīn yí sāng shàng jì shēng dù zhòng
　　 nǚ zhēn shí mù lán ruí hé jú yóu
　　 rén（ shàng pǐn）
　　 fā bì
　　 shòu（ shàng pǐn）
　　 lóng gǔ shè xiāng niú huáng xióng zhī bái jiāo 'ējiāo
　　 qín（ shàng pǐn）
　　 dān xióng jī yàn fáng
　　 chóng yú（ shàng pǐn）
　　 shí mì fēng zǐ mì là mǔ lì guī jiá sāng pí shāo hǎi há wén há lí yú lǐ yú
　　 guǒ（ shàng pǐn）
　　 ǒu shí jīng dà zǎo pú táo péng léi jī tóu shí
　　 mǐ gǔ（ shàng pǐn）
　　 hú má má bēn
　　 cài（ shàng pǐn）
　　 dōng kuí zǐ xiàn shí guā dì guā zǐ kǔ cài
　　 juàn 'èr zhōng jīng
　　 yù shí（ zhōng pǐn）
　　 xióng huáng shí liú huáng cí huáng shuǐ yín shí gāo cí shí níng shuǐ shí yáng qǐ shí kǒng gōng niè yīn niè tiě jīng lǐ shí cháng shí fū qīng
　　 cǎo（ zhōng pǐn）
　　 gān jiāng xǐ 'ěr shí gé gēn kuò lóu gēn kǔshēn dāng guī má huáng tōng cǎo sháo yào lí shí qú mài yuán cān qín jiāo bǎi hé
　　 zhī mǔ bèi mǔ bái zhǐ yín yáng huò huáng qín gǒu jǐ shí lóng ruì máo gēn zǐ wǎn zǐ cǎo bài jiàng bái xiān suān jiàng zǐ cān
　　 gǎo běn shí wéi bì xiè bái wēi shuǐ píng wáng guā dì yú hǎi zǎo zé lán fáng jǐ kuǎn dōng huā mǔ dān mǎ xiān hāo jī xuě cǎo
　　 nǚ wǎn wáng sūn shǔ yáng quán jué chuáng jiǎ sū qiáo gēn
　　 mù（ zhōng pǐn）
　　 sāng gēn bái pí zhú yè wú zhū yú zhī zǐ wú tí zhǐ shí hòupò qín pí qín shū shān zhū yú zǐ wēi zhū líng bái jí lóng yǎn
　　 sōng luó wèi máo hé huān
　　 shòu（ zhōng pǐn）
　　 bái mǎ jīng lù róng niú jiǎo ( jiǎo sī ) gǔ yáng jiǎo mǔ gǒu yīn jīng líng yáng jiǎo xī jiǎo
　　 qín（ zhōng pǐn）
　　 yàn shǐ tiān shǔ shǐ
　　 chóng yú（ zhōng pǐn）
　　 wèi pí lù fēng fáng biē jiá xiè zuò chán qí cáo wū zéi yú gǔ bái jiāng cán shé yú jiá chū jī kuò yú shí lóng zǐ mù méng fěi méng
　　 fěi lián zhè chóng fú yì
　　 guǒ（ zhōng pǐn）
　　 méi shí
　　 mǐ gǔ（ zhōng pǐn）
　　 dà dòu huáng juàn shén nóng běn cǎo jīng 》 zhī sù mǐ shǔ mǐ
　　 cài（ zhōng pǐn）
　　 liǎo shí cōng shí shuǐ sū
　　 juàn sān xià jīng
　　 yù shí（ xià pǐn）
　　 shí huī yù shí qiān dān fěn xī dài zhě róng yán bái 'ě dōng huī qīng láng gān
　　 cǎo（ xià pǐn）
　　 fù zǐ wū tóu tiān xióng bàn xià hǔ zhǎng yuān wěi dà huáng tíng lì jié gěng láng dàng zǐ cǎo hāo xuán fù huā lí lú yán huá
　　 gōu wěn shè gān shé hé héng shān shǔ qī gān suì bái liǎn qīng xiāng zǐ guàn jūn bái jī dà jǐ zé qī yīn yù guàn zhòng
　　 ráo huā yá zǐ yáng zhí zhú shāng lù yáng tí biǎn xù láng dú bái tóu wēng guǐ jiù yáng táo nǚ qīng lián qiáo lán rú wū jiǔ
　　 lù huò zǎo xiū shí cháng shēng lù yīng jìn cǎo niú biǎn xià kū cǎo
　　 mù（ xià pǐn）
　　 bā dòu shǔ shū zào jiá liǔ huá liàn shí yù lǐ rén mǎng cǎo léi wán tóng yè zǐ bái pí shí nán huáng huán sōu shū shǔ lǐ
　　 yào shí gēn luán huá màn jiāo
　　 shòu（ xià pǐn）
　　 tún luǎn mí zhī niǎo léi shǔ liù chù máo tí jiá
　　 chóng yú（ xià pǐn）
　　 hámá mǎ dāo shé tuì qiū yǐn yē wēng wú gōng shuǐ zhì bān miáo bèi zǐ shí cán què wèng qiāng láng lóu gǔ mǎ lù
　　 dì dǎn shǔ fù yíng huǒ yī yú
　　 mù（ xià pǐn）
　　 táo hé rén xìng hé rén
　　 mǐ gǔ（ xià pǐn）
　　 fǔ bì
　　 cài（ xià pǐn）
　　 kǔ hù shuǐ jìn
xiāng guān
　　《 shén nóng běn cǎo jīng 》 de zuò zhě jí chéng shū shí dài shàng wú shí zhèng jiā yǐ què dìng， dà yuē chéng shū yú gōng yuán qián yī shì jì zuǒ yòu， jí qín hàn shí qī； yě bìng fēi chū zì yī shí yī rén zhī shǒu， ér shì qín hàn shí qī zhòng duō yī xué jiā zǒng jié、 sōu jí、 zhěng lǐ dāng shí yào wù xué jīng yàn chéng guǒ de zhuān zhù， cǐ yǐ jīng shì yī xué shǐ jiè bǐ jiào gōng rèn de jié lùn。
　　 quán shū fēn 3( huò 4) juàn， gòng shōu zài yào wù 365 zhǒng， qí zhōng zhí wù yào 252 zhǒng， dòng wù yào 67 zhǒng， kuàng wù yào 46 zhǒng。 shū zhōng xù shù liǎo gè zhǒng yào wù de míng chēng、 xìng wèi、 yòu dú wú dú、 gōng xiào zhù zhì、 bié míng、 shēngzhǎng huán jìng、 cǎi jí shí jié yǐ jí bù fēn yào wù de zhì liàng biāo zhǔn、 páozhì、 zhēn wěi jiàn bié děng， suǒ zài zhù zhì zhèng bāo kuò liǎo nèi、 wài、 fù、 ér、 wǔ guān děng gè kē jí bìng 170 duō zhǒng， bìng gēn jù yǎng mìng、 yǎng xìng、 zhì bìng sān lèi gōng xiào jiāng yào wù fēn wéi shàng、 zhōng、 xià sān pǐn。 shàng pǐn 120 zhǒng wéi jūn， wú dú， zhù yǎng mìng， duō fú jiǔ fú bù shāng rén， rú rénshēn、 ējiāo； zhōng pǐn 120 zhǒng wéi chén， wú dú huò yòu dú， zhù yǎng xìng， jù bǔ yǎng jí zhì liáo jí bìng zhī gōng xiào， rú lù róng、 hóng huā； xià pǐn 125 zhǒng wéi zuǒ shǐ， duō yòu dú， bù kě jiǔ fú， duō wéi chú hán rè、 pò jī jù de yào wù， zhù zhì bìng， rú fù zǐ、 dà huáng。 shū zhōng yòu 200 duō zhǒng yào wù zhì jīn réng cháng yòng， qí zhōng yòu 158 zhǒng bèi shōu rù 1977 nián bǎn de《 zhōng huá rén mín gòng hé guó yào diǎn》。
　　《 shén nóng běn cǎo jīng 》 yòu xù lì ( huò xù lù ) zì chéng l juàn， shì quán shū de zǒng lùn， guī nà liǎo 13 tiáo yào xué lǐ lùn， shǒu cì tí chū liǎo“ jūn chén zuǒ shǐ” de fāng jì lǐ lùn， yī zhí bèi hòu shì fāng jì xué suǒ yán yòng， dàn zài shǐ yòng guò chéng zhōng， hán yì yǐ jiàn jiàn yǎn biàn， guān yú yào wù de pèi wǔ qíng kuàng， shū zhōng gài kuò wéi“ dān xíng”、“ xiāng xū”、“ xiāng shǐ”、“ xiāng wèi”、“ xiāng 'è”、“ xiāng fǎn”、“ xiāng shā” qī zhǒng， chēng wéi qī qíng， zhǐ chū liǎo yào wù de pèi wǔ qián tí tiáo jiàn， rèn wéi yòu de yào wù hé yòng， kě yǐ xiāng hù jiā qiáng zuò yòng huò yì zhì yào wù de dú xìng， yīn 'ér yí pèi hé shǐ yòng， yòu de yào wù hé yòng huì shǐ yuán yòu de yào lǐ zuò yòng jiǎn ruò， huò chǎn shēng měng liè de fù zuò yòng， zhè yàng de yào yìng jìn liàng bì miǎn tóng shí shǐ yòng。 shū zhōng hái zhǐ chū liǎo jì xíng duì yào wù liáo xiào de yǐng xiǎng， wán、 sàn、 tānɡ、 gāo shì yòng yú bù tóng de yào wù huò bìng zhèng， wéi bèi liǎo zhè xiē， jiù huì yǐng xiǎng yào wù de liáo xiào。
　　 yóu yú lì shǐ hé shí dài de jú xiàn，《 shén nóng běn cǎo jīng 》 yě cún zài yī xiē quē xiàn， wèile fù huì yī nián 365 rì， shū zhōng shōu zài de yào wù jǐn 365 zhǒng， ér dāng shí rén men rèn shí hé shǐ yòng de yào wù yǐ yuǎn yuǎn bù zhǐ zhè xiē。 zhè 365 zhǒng yào wù bèi fēn wéi shàng、 zhōng、 xià sān pǐn， yǐ yìng tiān、 dì、 rén sān jiè， jì bù néng fǎn yìng yào xìng， yòu bù biàn yú lín chuáng shǐ yòng， zhè xiē míng xiǎn dì shòu dào liǎo tiān rén hé yī sī xiǎng de yǐng xiǎng， ér qiě zài shén xiān bù sǐ guān niàn de zhù dǎo xià， shōu rù liǎo fú shí、 liàn dān、 xiū xiān děng nèi róng， bìng bǎ yī xiē jù dú de kuàng wù yào rú xióng huáng、 shuǐ yín děng liè wéi shàng pǐn zhī shǒu， rèn wéi cháng qī fú yòng yòu yán nián yì shòu de gōng xiào。 zhè xiǎn rán shì huāng miù de。 cǐ wài，《 shén nóng běn cǎo jīng 》 hěn shǎo shè jí yào wù de jù tǐ chǎn dì， cǎi shōu shí jiān， páozhì fāng fǎ， pǐn zhǒng jiàn dìng děng nèi róng， zhè yī quē xiàn zhí dào《 běn cǎo jīng jí zhù》 cái dé yǐ kè fú。
　　 jìn guǎn rú cǐ，《 shén nóng běn cǎo jīng 》 de lì shǐ dì wèi què shì bù kě dī gū de， tā jiāng dōng hàn yǐ qián língsan de yào xué zhī shí jìn xíng liǎo xì tǒng zǒng jié， qí zhōng bāo hán liǎo xǔ duō jù yòu kē xué jià zhí de nèi róng， bèi lì dài yī jiā suǒ zhēn shì。 ér qiě qí zuò wéi yào wù xué zhù zuò de biān zhuàn tǐ lì yě bèi cháng qī yán yòng， zuò wéi wǒ guó dì yī bù yào wù xué zhuān zhù， yǐng xiǎng shì jí wéi shēn yuǎn de。
　　《 shén nóng běn cǎo jīng 》， jiǎn chēng《 běn jīng》， shì wǒ guó xiàn cún zuì zǎo de yī bù yào xué zhuān zhù。 qí zhù zuò nián dài jí zuò zhě wèn tí， yóu yú《 dì wáng shì jì》 yòu：“ yán dì shén nóng shì…… cháng wèi cǎo mù， yí yào liáo jí， zhù běn cǎo sì juàn” zhī shuō， gù shǐ rén rèn wéi《 běn jīng》 zuò zhě shì shén nóng。 rú běi qí yán zhī tuī《 jiā xùn》 jí wèi“ běn cǎo shén nóng suǒ shù”。 dàn shén nóng zài lì shǐ shàng shì chuán shuō zhōng de rén wù， kuàng shén nóng shí dài， shàng wèi yòu wén zì， yīn cǐ bù néng rèn wéi shì shén nóng suǒ zhù。 jù liáng dài táo hóng jǐng zài《 běn cǎo jīng jí zhù》 xù zhōng wèi：“ běn jīng suǒ chū jùn xiàn， nǎi hòu hàn shí zhì， yí xì zhòng jǐng、 yuán huà děng suǒ jì”。 sòng dài zhǎng yǔ xī zài《 jiā yòu bǔ zhù běn cǎo》 xù zhōng wèi：“ shàng shì wèi zhù wén zì， shī xué xiāng chuán， wèi zhī běn cǎo。 liǎng hàn yǐ lái míng yī yì zhòng， zhāng jī、 huá lún bèi shǐ yīn gǔ xué， fù yǐ xīn shuō， tōng wéi biān shù，《 běn jīng》 yóu shì jiàn yú jīng lù”。 nán sòng wáng yìng lín zài《 kùn xué jì wén》 zhōng wèi：“ shén nóng zuò běn cǎo fēi yě。 sān wǔ zhī shì， pǔ lüè zhī fēng， shǐ shì bù fán， jì lù wú jiàn。 sī shí hòu yī gōng zhī cǎo mù zhī xìng， tuō míng yán dì 'ěr”。 jìn dài liáng qǐ chāo zài《 gǔ shū zhēn wěi jí qí nián dài chōng shuō：“ cǐ shū zài dōng hàn sān guó jiān yǐ yòu zhī， zhì sòng、 qí jiān zé yǐ lì guī mó yǐ。 zhù zhě zhī xìng míng suī bù néng què zhǐ， zhù zhě zhī nián dài zé bù chū dōng hàn mò qì sòng、 qí zhī jiān”。 gù xiàn dài xué zhě， yī bān dū rèn wéi《 běn jīng》 wéi dōng hàn mò nián（ yuē gōng yuán 200 nián） zhī zuò pǐn， fēi yī rén zhī shǒu bǐ， shì jí tǐ suǒ chuàng zuò， ér tuō míng yú shén nóng。 zhèng rú《 huái nán zǐ · xiū wù xùn》 suǒ shuō：“ shì sú zhī rén， duō zūn gǔ 'ér jiàn jīn， gù wéi dào zhě bì tuō zhī yú shén nóng、 huáng dì， ér hòu shǐ néng rén shuō”， suǒ yǐ《 běn jīng》 shàng guànyǐ shén nóng 'èr zì， yì jí cǐ gù。
　　《 běn jīng》 zài yào 365 zhǒng， qí zhōng yòu zhí wù yào 252 zhǒng， dòng wù yào 67 zhǒng， kuàng wù yào 46 zhǒng（ cǐ jù gù guān guāng ji běn tǒng jì zhī shù， qí tā gè běn， hù yòu chū rén）。 gēn jù yào wù de xìng néng hé shǐ yòng mùdì， fēn wéi shàng、 zhōng、 xià sān pǐn。 shàng pǐn yī bǎi 'èr shí zhǒng， wú dú。 dà duō shǔ yú zī bǔ qiáng zhuàng zhī pǐn， rú rénshēn、 gān cǎo、 dì huáng、 dà zǎo děng， kě yǐ jiǔ fú。 zhōng pǐn yī bǎi 'èr shí zhǒng， wú dú huò yòu dú， qí zhōng yòu de néng bǔ xū fú ruò， rú bǎi hé、 dāng guī、 lóng yǎn、 lù róng děng； yòu de néng qū xié kàng bìng， rú huáng lián、 má huáng、 bái zhǐ、 huáng qín děng。 xià pǐn yī bǎi 'èr shí wǔ zhǒng， yòu dú zhě duō， néng qū xié pò jī， rú dà huáng、 wū tóu、 gān suì、 bā dòu děng， bù kě jiǔ fú。
　　《 běn jīng》 duì měi wèi yào suǒ jìzǎi de nèi róng， yòu xìng wèi、 zhù zhì、 yì míng jí shēngzhǎng huán jìng。 rú“ dāng guī wèi gān wēn， zhù ké nì shàng qì， wēn nüè hán rè xǐ xǐ zài pí fū zhōng， fù rén lòu xià， jué zǐ， zhū 'è chuāng yáng jīn chuāng， zhǔ yǐn zhī。 yī míng gān guī。 shēng chuān gǔ。” zhè xiē nèi róng yǐ dāng shí de shuǐ píng lái héng liàng， shì bǐ jiào qièshí de。
　　《 běn jīng》 bù jǐn jìzǎi zhe 365 zhǒng yào de xìng wèi、 zhù zhì děng nèi róng， hái zài qí《 xù lù》 zhōng jiǎn yào dì tí chū：“ yào yòu suān xián gān kǔ xīn wǔ wèi， yòu yòu hán rè wēn liáng sì qì jí yòu dú wú dú。”“ liáo hán yǐ rè yào， liáo rè yǐ hán yào， yǐn shí bù xiāo yǐ tù xià yào…… gè suí qí suǒ yí” děng jī běn lǐ lùn jí yòng yào yuán zé。 bìng zǒng jié liǎo“ yào yòu jūn chén zuǒ shǐ”，“ yòu dān xíng zhě， yòu xiāng xū zhě， yòu xiāng shǐ zhě， yòu xiāng wèi zhě， yòu xiāng 'è zhě， yòu xiāng fǎn zhě， yòu xiāng shā zhě” děng yào wù pèi wǔ fāng fǎ。 wèile bǎo zhèng yào wù zhì liàng， hái zhǐ chū yào zhù yì yào wù de chǎn dì， cǎi jí yào wù de shí jiān、 fāng fǎ、 zhēn wěi。 zhì chéng gè zhǒng jì xíng， yào suí yào xìng 'ér dìng。 yòng dú yào yìng cóng xiǎo jì liàng kāi shǐ， suí bìng qíng de fā zhǎn 'ér dì zēng。 fú yào shí jiān yìng 'àn bìng wèi suǒ zài què dìng zài shí qián、 shí hòu huò zǎo chén、 shuì qián fú yào。 rú cǐ děng děng， duì lín chuáng yòng yào dōuyòu yī dìng de zhǐ dǎo yì yì。
　　《 běn jīng》 shì hàn yǐ qián láo dòng rén mín zài shí jiàn zhōng suǒ jī lěi de yòng yào jīng yàn de zǒng jié， tā jiāng yào wù fēn wéi shàng、 zhōng、 xià sān pǐn， shì zhōng yào xué 'àn gōng yòng fēn lèi zhī shǐ。 tā suǒ shù de yào wù zhù zhì dà bù fēn shì zhèng què de， yòu yī dìng de kē xué jià zhí。 rú shuǐ yín zhì jiè chuāng， má huáng píng chuǎn， cháng shān zhì nüè， huáng lián zhì lì， niú xī duò tāi， hǎi zǎo zhì yǐng liú。 bù dàn què yòu shí xiào， ér qiě yòu yī xiē hái shì shì jiè shàng zuì zǎo de jìzǎi。 rú yòng shuǐ yín zhì pí fū jí bìng， yào bǐ 'ā lā bó hé yìn dù zǎo 500－ 800 nián。
　　《 běn jīng》 de wèn shì， duì wǒ guó yào xué de fā zhǎn yǐng xiǎng hěn dà。 lì shǐ shàng jù yòu dài biǎo xìng de jǐ bù《 běn cǎo》， rú《 běn cǎo jīng jí zhù》、《 xīn xiū běn cǎo》、《 zhèng lèi běn cǎo》、《 běn cǎo gāng mù》 děng， dū yuān yuán yú《 běn jīng》 ér fā zhǎn qǐ lái de。 dàn yóu yú lì shǐ tiáo jiàn de xiàn zhì， qí zhōng wèi miǎn càn zá liǎo shǎo shù huāng dàn bù jī zhī shuō。 rú pǔ xiāo“ liàn hé fú zhī， qīng shēn shén xiān”， tài yī yú liáng“ jiǔ fú qīng shēn fēi xíng qiān lǐ shén xiān”， zé xiè“ jiǔ fú néng xíng shuǐ shàng”， shuǐ yín“ jiǔ fú shén xiān bù sǐ” děng děng。 zhè xiē wéi xīn zhī shuō， yǔ dāng shí mí xìn fāng shì（ pì hǎi》 1979 nián bǎn fāng shì tiáo：“ zhōng guó gǔ dài hǎo jiǎng shén xiān fāng shù de rén”） yòu yī dìng de guān xì。 duì cǐ， dāng běn zhe qù wú qǔ jīng de jīng shén， pī pàn dì jì chéng qí zhèng què de nèi róng。
　　《 běn jīng》 yuán běn zǎo yǐ sàn yì。 xiàn suǒ jiàn zhě， dà duō shì cóng《 zhèng lèi běn cǎo》、《 běn cǎo gāng mù》 děng shū suǒ yǐn yòng de《 běn jīng》 nèi róng 'ér ji chéng de。 yóu yú zhòng ji zhě de zhuóyǎn diǎn hé qǔ cái bù tóng， yīn 'ér gè zhǒng ji běn de xíng shì hé mǒu xiē nèi róng yòu yī dìng de chā yì。 cháng jiàn de ji běn yòu：
　　1． lú fù ji《 shén nóng běn jīng》 sān juàn（ gōng yuán 1602~1616 nián， míng wàn lì 30－ 44 nián）。 shì cóng《 zhèng lèi běn cǎo》 hé《 běn cǎo gāng mù》 zhōng zhāi chū suǒ yǐn de《 běn jīng》 yuán wén biān ji 'ér chéng。
　　2． sūn xīng yǎn、 sūn féng yì tóng ji《 shén nóng běn cǎo jīng 》 sān juàn（ gōng yuán 1799 nián， qīng jiā qìng 4 nián）。 shì cóng《 zhèng lèi běn cǎo》 shàng de bái zì ji chū。 bìng zài měi tiáo zhèng wén zhī hòu， yǐn yòng liǎo《 wú pǔ běn cǎo》、《 míng yī bié lù》、《 huái nán zǐ》、《 bào pǔ zǐ》、《 tài píng yù lǎn》、《 ěr yǎ》、《 shuō wén》 děng gǔ shū， xiáng jiā kǎo zhèng， yǐn zhèng xiáng shí， zī liào fēng fù， shì jiào hǎo de yī zhǒng ji běn。
　　3． gù guān guāng ji《 shén nóng běn cǎo jīng 》 sì juàn（ gōng yuán 1844 nián， qīng dào guāng 24 nián） cǐ shū fēn xù lù、 shàng pǐn、 zhōng pǐn、 xià pǐn sì bù fēn。 yào pǐn cì xù shì yǐ zhào《 běn cǎo gāng mù》 juàn 'èr suǒ zài《 shén nóng běn cǎo jīng 》 mù lù pái liè de。 jīng wén jūn yǐ《 zhèng lèi běn cǎo》。 táng、 sòng lèi shū suǒ yǐn yòu chū yú《 zhèng lèi běn cǎo》 zhī wài de， yě yī bìng ji rù。
　　4． sēn lì zhī（ rì běn rén） ji《 shén nóng běn cǎo》 sì juàn（ gōng yuán 1854 nián， rì běn jiā yǒng 7 nián， qīng xián fēng 4 nián）。 yǐ jù《 qiān jīn fāng》、《 yī xīn fāng》、《 táng běn cǎo》、《 zhèng lèi běn cǎo》、《 běn cǎo hé míng》 děng zhòng ji 'ér chéng。 bié zuò“ kǎo yì”， fù zhī yú hòu。
　　5． wáng yán yùn ji《 shén nóng běn cǎo jīng 》 sān juàn（ gōng yuán 1885 nián， qīng guāng xù 11 nián）。 shì cóng《 zhèng lèi běn cǎo》 ji chū。 wáng shì duì yī xué hé kǎo jù xué dōubù shì nèi xíng， suǒ yǐ cǐ shū nèi róng shì bǐ jiào cǎo shuài de。
　　6． jiāng guó yī ji《 shén nóng běn jīng》 yī cè， wèi fēn juàn（ gōng yuán 1892 nián， qīng guāng xù 18 nián）。 shì gēn jù《 běn cǎo gāng mù》 děng ji chéng。
　　 shàng shù liù zhǒng ji běn， yǐ sūn、 gù de ji běn liú xíng jiào guǎng。 zhè xiē ji běn jīng zhòng ji zhě de yán jiū kǎo zhèng， jī běn shàng yǐ jiē jìn yuán lái de miàn mù。
　　 zhù yào yán jiū zhù zuò
　　《 shén nóng běn cǎo jīng 》 shì hàn dài běn cǎo guān yuán de tuō míng zhī zuò， hòu yīn zhàn luàn sàng shī。 jǐn cún sì juàn běn（ jiàn táo hóng jǐng xù）， jīng wèi jìn míng yī dié jiā zēng dìng， yòu chǎn shēng chū duō zhǒng běn zǐ， táo yǐn jū chēng zhī wéi“ zhū jīng”。 táo hóng jǐng“ bāo zōng zhū jīng， yán kuò fán shěng” zuò《 běn cǎo jīng jí zhù》， yǐ《 jí zhù》 wéi fēn jiè diǎn， duì《 jí zhù》 yǐ qián de duō zhǒng《 běn cǎo jīng》， chēng zhī wéi táo hóng jǐng yǐ qián de《 běn cǎo jīng》； shōu zài zài《 jí zhù》 zhōng de《 běn cǎo jīng》， chēng zhī wéi táo hóng jǐng zhěng lǐ de《 běn cǎo jīng》。 táo hóng jǐng zhěng lǐ de《 běn cǎo jīng》 cún yú lì dài zhù liú běn cǎo zhōng； táo hóng jǐng yǐ qián de《 běn cǎo jīng》 sàn cún yú sòng yǐ qián de lèi shū hé wén、 shǐ、 zhé gǔ shū de zhù wén zhōng。
　　 běn shū de zuò zhě shàng zhì jūn xiān shēng bù dàn duì zhù liú běn cǎo zhōng bǎo cún de táo hóng jǐng zhěng lǐ de《 běn cǎo jīng》 wén jiā yǐ quán miàn de ji fù xiào zhù， ér qiě duì gǔ shū suǒ yǐn de táo hóng jǐng yǐ qián de《 běn cǎo jīng》 yì wén yě jìn xíng liǎo kān chēng quán miàn xì zhì de ji xiào fēn xī。 bìng jiāng 50 yú nián de xué hǎi tàn suǒ suǒ dé， zhuàn chéng shuō lǐ yòu jù、 zī liào xiáng shí de yuán liú kǎo， yǐ xiǎng dú zhě。 lüè yán zhī，《 shén nóng běn cǎo jīng jiàozhù》 de zhù tǐ nèi róng fēn sān bù fēn： 1、 táo hóng jǐng zhěng lǐ de《 shén nóng běn cǎo jīng 》 de quán miàn ji xiào； 2、 gǔ shū suǒ yǐn de《 běn cǎo jīng》 yì wén de quán miàn ji xiào； 3、《 shén nóng běn cǎo jīng 》 wén xiàn yuán liú kǎo。
bǎi kē dà quán
　　 shén nóng běn cǎo jīng
　　　　 běn cǎo zhù zuò。 jiǎn chēng《 běn jīng》、《 běn cǎo jīng》、《 shén nóng běn cǎo》 děng。 3 juàn ( yī zuò 4 juàn )。 tuō míng shén nóng， shí fēi yī rén suǒ zhuàn。 yuē chéng shū yú hàn dài huò gèng zǎo。 cǐ shū zǎo qī chuán běn shèn zhòng， yào shù duō guǎ bù yī。 jīng liáng táo hóng jǐng zhěng lǐ hòu zài yào 365 zhǒng， yīn jīng hòu shì fēn tiáo， gù shí cún yào pǐn 367 zhǒng。 juàn qián wéi xù lù ( xiāng dāng yú zǒng lùn )， zài yào lùn 13 tiáo， nèi róng shè jí yào wù sān pǐn fēn lèi yuán zé， jūn chén zuǒ shǐ pèi hé， qī qíng， sì qì， wǔ wèi， cǎi zào shí yuè， zhēn wěi chén xīn， yào wù tiáojì yí jì， yòng yào chá yuán， dú yào yòng fǎ， yòng yào dà fǎ， fú yào shí jiān， dà bìng zhī zhù děng， chéng wéi hòu shì chuán tǒng yào lǐ zhī hé xīn。 yào wù 'àn sān pǐn fēn lèi， shàng pǐn yào 120 zhǒng，“ zhù yǎng mìng yǐ yìng tiān。 wú dú， duō fú jiǔ fú bù shāng rén”， yòu qīng shēn yì qì， bù lǎo yán nián zhī xiào。 zhōng pǐn yào 120 zhǒng，“ zhù yǎng xìng yǐ yìng rén。 wú dú、 yòu dú， zhēn zhuó qí yí”， kě 'è bìng bǔ xū léi。 xià pǐn yào 125 zhǒng，“ zhù zhì bìng yǐ yìng dì。 duō dú， bù kě jiǔ fú”， yòng yú chú hán rè xié qì、 pò jī jù děng。 cǐ wéi wǒ guó yào wù xué zuì zǎo zhī fēn lèi fǎ。 4 juàn běn yǐ xù lù wéi juàn 1， yú 3 juàn fēn zài shàng、 zhōng、 xià sān pǐn。 jīng táo shì zhěng lǐ zhī 3 juàn běn zé yǐ xù lù wéi juàn shàng， yù shí cǎo mù sān pǐn wéi juàn zhōng， chóng shòu guǒ cài mǐ shí sān pǐn jí yòu míng wèi yòng sān pǐn wéi juàn xià。 gè yào tiáo shǒu míng xìng wèi， cì shù zhù zhì gōng néng， mò zài bié míng。 jù chū tǔ yào wù zī liào jí《 tài píng yù lǎn》 suǒ zài《 běn jīng》 yì wén， shàng jì yòu shēngzhǎng huán jìng nèi róng， gù hòu shì ji yì běn měi jiāng cǐ lèi yì wén bǔ rù。 cǐ shū suǒ zài yào wù duō wéi cháng yòng yòu xiào zhī pǐn， yòu 200 yú wèi yán yòng zhì jīn。 zhū yào gōng xiào zhù zhì wéi zǎo qī lín chuáng yòng yào jīng yàn zǒng jié， rú shuǐ yín zhì jiè， má huáng zhǐ chuǎn， dà huáng xiè xià， hǎi zǎo xiāo yǐng， jūn yòu gāo xiào。 cǐ shū wéi xiàn cún zuì gǔ zhī běn cǎo zhù zuò， cí jiǎn zhǐ shēn， yào xiào què shí， gù bèi hòu shì fèng wéi zhōng yào jīng diǎn zhī zuò。 yǐ cǐ wéi hé xīn zēng bǔ 'ér chéng zhī běn cǎo zhù zuò céng chū bù qióng， ér qí yuán shū zé jiàn cì yān jí， bùwèi sú yī suǒ zhòng。 xiàn zhī lì shǐ shàng yòu《 běn jīng》 ji běn 16 zhǒng， zhù yào yòu： nán sòng wáng jiè shǒu cì ji cǐ shū zhī yì wén， chéng《 běn cǎo zhèng jīng》 3 juàn， jīn yì。 míng mò lú fù ( bù yuǎn ) suǒ ji《 shén nóng běn jīng》 3 juàn， mù lù yǐ《 běn cǎo gāng mù》 suǒ chū， zhèng wén qǔ zì《 zhèng lèi běn cǎo》。 qīng guò mèng qǐ ( yì zhī ) ji《 běn cǎo jīng》 3 juàn (1687 nián )， yì wén qǔ zì《 zhèng lèi běn cǎo》， jīn jǐn cún cán juàn。 qīng sūn xīng yǎn ( yuān rú )、 sūn féng yì ( fèng qīng ) hé ji《 shén nóng běn cǎo jīng 》 3 juàn (1799 nián )， měi yào zēng bǔ shēngzhǎng huán jìng nèi róng， yòu ji rù《 wú shì běn cǎo》、《 míng yī bié lù》 jí ruò gān yào wù kǎo zhèng zī liào， kǎo zhèng jīng xiáng。 qīng gù guān guāng ( shàng zhī ) ji《 shén nóng běn cǎo jīng 》 4 juàn ( yuē 1844 nián )， lüè jiā kǎo xiào。 qīng wāng hóng ( guǎng 'ān ) zì chēng dé《 jiā ■ běn cǎo》 sòng běn， jù cǐ ji《 shén nóng běn cǎo jīng 》 3 juàn (1885 nián )。 rán huò wèi wāng shì suǒ ji， bìng fēi yǐ jù sòng běn《 běn jīng》。 qīng mò wáng yùn ( rèn qiū ) ji《 shén nóng běn cǎo jīng 》 3 juàn (1885 nián )， shōu yào 360 zhǒng， yì tuō chēng dé sòng jiā■ nián jiān《 shén nóng běn cǎo jīng 》 kān běn。 liú fù qǔ wáng shì ji běn， jiān cān sūn xīng yǎn、 gù guān guāng suǒ ji， kān《 shén nóng běn cǎo》 (1942 nián )。 qīng jiāng guó yī ( yǐn rén ) ji《 shén nóng běn jīng》 (1862 ～ 1892 nián )， pái liè jí yì wén xī zūn《 běn cǎo gāng mù》。 jìn rén shàng zhì jūn ji chéng《 shén nóng běn cǎo jīng jiàodiǎn》 (1983 nián )， jí qǔ zhòng rén zhī cháng， xiáng jiā jiàodìng。 lìng yòu cáo yuán yǔ ji《 běn cǎo jīng》 (1987 nián )3 juàn， wáng yún mò《 shén nóng běn cǎo jīng 》 (1988 nián )3 juàn。 rì běn sēn lì zhī ji《 shén nóng běn cǎo jīng 》 3 juàn， fù《 xù lù》 1 juàn、《 kǎo yì》 1 juàn。 gāi ji běn yǐn zhèng guǎng bó， kǎo zhèng jīng xiáng。
　　　　
xiàngguāncí
zhōng yào bǔ shèn guó cuì hé xié
bāo hán cí
shén nóng běn cǎo jīng shūshén nóng běn cǎo jīng zàn
shén nóng běn cǎo jīng dúzhù jiě shén nóng běn cǎo jīng
tú jiě shén nóng běn cǎo jīngshén nóng běn cǎo jīng tú jiàn
shén nóng běn cǎo jīng jí zhùshén nóng běn cǎo jīng huì tōng
dú shén nóng běn cǎo jīng shūmàn huà shén nóng běn cǎo jīng
shén nóng běn cǎo jīng jiě dú 50 wèishén nóng běn cǎo jīng bǎi zhǒng lù
bìng shén nóng běn cǎo jīng bǎi zhǒng lù》quán zhù quán yì shén nóng běn cǎo jīng
shén nóng běn cǎo jīng tōng sú jiǎng yìbìng shén nóng běn cǎo jīng bǎi zhǒng lù
màn huà shén nóng běn cǎo jīng juàn sānmàn huà shén nóng běn cǎo jīng juàn 'èr
shén nóng běn cǎo jīng sān juàn wèi wú pǔ děng shù qīng sūn xīng yǎn qīng sūn féng yì ji shén nóng běn cǎo jīng sān juàn wèi wú pǔ děng shù qīng sūn xīng yǎn tóng ji qīng sūn féng yì tóng ji jù wèn jīng táng cóng shū běn pái yìn