|
|
| dùn pí yú gāng (placodermi) |
|
 盾皮鱼纲 概述
dùn pí yú kě néng shì zuì yuán shǐ de hé kǒu lèi。 tā men chū jiàn yú shàng zhì liú jì， zhì ní pén jì zé chēng bà shuǐ yù， gù ní pén jì zhī suǒ yǐ bèi chēng wéi yú lèi de shí dài（ ageoffishes）， jiù shì yóu yú cǐ lèi dòng wù zhī shèng chǎn。 dāng shí jiè pí lèi shì wēi， ér ruǎn gǔ yú lèi jǐn jiàn duān ní。 ní pén jì jié shù， dùn pí yú lèi dà bù fēn miè wáng。 gǔ shēng dài jié shù hòu， biàn bù zài yòu cǐ lèi dòng wù cún zài。
cǐ lèi dòng wù zài tǐ zhì gòu zào shàng zuì dà de jìn huà shì shàng、 xià hé de chū xiàn。 cǐ yī lì qì shǐ qí chéng wéi dāng shí zuì qiáng dà de lüè shí zhě。 qí zǔ xiān jiè pí lèi kǒu yuán yòu néng dòng zhī gǔ bǎn， xíng zhuàng shàng lèi sì shàng xià hé， dàn què wú shàng xià hé zhī gōng néng， zhì shǐ qí jǐn néng zài shuǐ zhōng lǜ qǔ yòu jī suì xiè。 cóng wú hé lèi yǎn huà chéng zhēn zhèng de hé kǒu lèi， dùn pí lèi nǎi shì guò dù xíng tǐ。 yǎn huà lùn zhě rèn wéi zài yǎn huà shǐ zhōng rèn hé yī gè zhòng yào zhī xì de jiàn lì， jiù qí xiàn shēng zhǒng lèi guān chá， dōuyòu ruò gān gòng tōng、 míng xiǎn， ér 'ān dìng de tè zhǐ。 kě shì zhè xiē zhī xì zuì xiān chū xiàn de zǔ xiān， zǒng shì xiàng duō fāng miàn cháng shì， bìng wú gù dìng zhī xíng tài。 lì rú： fǎn gōng lèi（ antiarchs） lèi sì guī biē jí jiáqiào lèi； jié jǐng lèi（ arthrodires） tǐ bèi zhòng jiá， jǐn tóu xiōng bù zhī jiān yòu kě dòng guān jié； cì jiāo lèi（ acanthodes） wài xíng kù sì jiāo lèi， ér jiān jiá jiāo lèi（ stegoselachians） què jìn sì xiàn shēng zhī fèn、 hóng lèi 'ér bèi yòu jiān jiá。
chū qī tā men shèng chǎn yú dàn shuǐ， jìn rù ní pén jì shǐ jìn rù hǎi yáng。 |
|
běn gāng tè zhēng shì yòu hé； bèi qí cháng cún zài； wú zhēn zhèng de 'ǒu qí， fā zhǎn yòu lèi sì 'ǒu qí xíng tài de suǒ wèi xiōng qí； wāi xíng wěi。 běn gāng gè lèi qún de xíng tǐ dà xiǎo jí qí tè zhēng xiāngchà shí fēn xuán shū， dà zhě kě cháng dá 9m yǐ shàng， xiǎo zhě cháng jǐn jǐ lí mǐ。 yòu shēng huó zài dàn shuǐ zhōng de lèi qún， yě yòu shēng huó zài hǎi yáng huán jìng zhōng de zhǒng lèi。
dùn pí yú lèi yě yòu bǎo hù shēn tǐ de gǔ jiá， yī bān bāo guǒ zài shēn tǐ de qián bù。 jiá zhòu yú lèi de gǔ jiá shì yī kuài jiāng shēn tǐ quán bù zhuāng rù qí zhōng de、 bù fēn kuài、 bù néng huó dòng de tǒng zhuàng wù； ér dùn pí yú lèi de gǔ jiá fēn chéng jǐ kuài， ér qiě bǐ cǐ zhī jiān néng gòu huó dòng， zhè yàng jiù shǐ dùn pí yú lèi bǐ jiá zhòu yú lèi zài xíng dòng shàng jiù líng huó duō liǎo。
dùn pí yú lèi de zhè xiē yōu shì shǐ dé tā men zài shēng cún jìng zhēng zhōng néng gòu yā dǎo jiá zhòu yú lèi， dào liǎo ní pén jì shí fā zhǎn chéng wéi zhǒng lèi fán duō de lèi qún。 tā men bāo kuò rú xià jǐ gè mù： jié jǐng yú mù、 biǎn píng yú mù、 dòng jiá yú mù、 yìng jiāo mù、 yè lín yú mù、 xí chǐ yú mù hé gǔ chuí yú mù。 zài zhè xiē lèi qún zhōng， zuì fán shèng de shì jié jǐng yú lèi hé dòng jiá yú lèi。
jié jǐng yú lèi tóu bù hé qūgàn bù bèi jiān gù de gǔ zhì jiá piàn suǒ bāo guǒ， liǎng gè bù fēn de gǔ piàn zì chéng xì tǒng， zhǐ yòng yī duì guān jié xiāng lián。 shàng xià hé gǔ de gòu zào hěn tè shū， chī dōng xī shí yǔ yī bān de jǐ chuí dòng wù xiāng fǎn， xià hé bù dòng， shàng hé xiàng shàng tái qǐ， rán hòu xiàng xià qiē gē， xiàng zhá dāo yī yàng。 zhè lèi yú zhōng yòu de zài ní pén jì zhōng qī fā zhǎn chū jù dà de lèi xíng， lì rú kǒng yú， shēn cháng kě dá 10 mǐ！ tóu gǔ jù dà， hé gǔ qiáng zhuàng， qián duān cháng yòu dà 'ér ruì lì de gǔ bǎn zhuàng yá chǐ。 zhè yàng de gǔ bǎn xíng chéng liǎo wán shàn de jiǎn dāo shì de ruì lì biān rèn， shì hěn yòu xiào de bǔ shí zhuāng zhì。 kǒng yú kě yǐ bǔ shí dāng shí de rèn hé yī zhǒng yú lèi， kān chēng yuán shǐ hǎi yáng zhōng de bà zhù。 wǒ guó sì chuān shěng jiāng yóu xiàn fā xiàn guò yǔ kǒng yú xiāng shìde dùn pí yú tóu jiá huà shí， zhè zhǒng yú bèi chēng wéi jiāng yóu yú。 |
|
zuì zǎo de kě què rèn de dùn pí yú shēng huó zài wǎn qī zhì liú jì。 dùn pí yú zài ní pén jì mò quán bù miè jué。 zuì zǎo yī pī zhì liú jì dùn pí yú huà shí fā xiàn yú zhōng guó， zhù yào shì jié jiá yú lèi hé dòng jiá yú lèi。 xiǎn rán dùn pí yú qǐ yuán fēn huà yú ní pén jì yǐ qián， kě néng zài zhì liú jì zǎo qī huò zhōng qī， jìn guǎn gèng zǎo de dùn pí yú huà shí hái méi yòu bèi fā xiàn。 zhì liú jì de dùn pí yú huà shí wǎng wǎng shì yī xiē gǔ jiá suì piàn， yòu xiē zhǒng de fēn lèi mìng míng yě shí fēn bù kě kào。
yòu xiē gǔ shēng wù xué jiā rèn wéi zhì liú jì dùn pí yú de shēng huó huán jìng kě néng bù lì yú huà shí bǎo cún， bìng bù shì zhēn de hěn shǎo。 zhè gè jiǎ shuō yě jiě shì liǎo zài ní pén jì zǎo qī dà liàng dùn pí yú de chū xiàn。
yǔ zhì liú jì xíng chéng fǎn chā de shì， zài ní pén jì， dùn pí yú zài gè zhǒng shuǐ shēng shēng tài xì tǒng zhōng zhàn yōu shì， bāo kuò hǎi shuǐ hé dàn shuǐ。 jǐn guò rú cǐ， dùn pí yú zài ní pén jì mò quán bù miè jué， méi yòu yī gè zhǒng cún huó dào shí tàn jì。
zhōng guó de dùn pí yú huà shí jiào wéi fēng fù， zhù yào shì jié jiá yú lèi、 dòng jiá yú lèi hé bàn jiá yú lèi。 zài zhōng guó hái fā xiàn liǎo xǔ duō zǎo qī de dùn pí yú huà shí， yóu qí shì zài ní pén jì zǎo qī dì céng zhōng fā xiàn liǎo shǔ yú yuán shǐ dòng jiá yú lèi de yún nán yú lèi（ yunanolepiformes） hé shǐ tū yú lèi（ procondylopeformes）， zhè zài shì jiè qí tā dì fāng méi yòu fā xiàn guò。 jìn lái yòu zài yún nán fā xiàn liǎo zhì liú jì de dòng jiá yú huà shí， shuō míng dòng jiá yú qǐ yuán yú dōng yà。 |
|
| dùn pí yú lèi shì ní pén jì zuì zhàn yōu shì de shuǐ shēng jǐ chuí dòng wù。 xǔ duō dùn pí yú dōushì lüè shí zhě。 dà duō shù dùn pí yú shēng huó zài dǐ bù， yīn wéi gǔ jiá shí zài tài zhòng。 yòu xiē dùn pí yú， zhù yào shì jié jiá yú lèi， shēng huó zài zhōng shàng céng shuǐ yù， shì mǐn jié de lüè shí zhě。 mù qián yǐ zhī zuì dà de jié jiá yú， dèng shì yú（ dunkleosteustelleri）， yòu 8 zhì 11 mǐ cháng， bèi rèn wéi zài quán qiú fàn wéi nèi yòu fēn bù。 mù qián zài 'ōu zhōu、 běi měi、 mó luò gē děng dì qū fā xiàn liǎo tā de huà shí。 yòu xiē xiǎo xíng de jié jiá yú， bǐ rú shuō fallacosteus hé rolfosteus， yòu dàn tóu xíng de tóu bù gǔ jiá， shuō míng xǔ duō jié jiá yú dū shàn cháng yóu yǒng。 |
|
| yī bān rèn wéi， dùn pí yú shì zài yǔ xīn jìn huà chū de yìng gǔ yú hé shā yú de jìng zhēng zhōng shuāi ruò bìng miè jué de。 yě yòu rèn wéi shǐ huán jìng biàn huà suǒ zhì。 hé kǒng lóng yī yàng， dùn pí yú zài ní pén jì mò de quán bù miè jué yě yòu zhū rú xiǎo xíng xīng zhuàng jī děng shuō fǎ。 |
|
| duì yú jiāng dùn pí yú lèi de fēn lèi， yòu duō zhǒng shuō fǎ。 yòu xiē xué zhě rèn wéi dùn pí yú shǔ ruǎn gǔ yú lèi， suǒ yǐ jiāng qí zhì yú ruǎn gǔ yú gāng xià， zuò wéi yī gè yà gāng。 yě yòu jiāng qí zhì yú yú gāng（ pisces） xià。 gèng duō de shì jiāng dùn pí yú gāng zhí jiē zhì yú jǐ chuí dòng wù yà mén huò shì yòu hé chāo gāng（ gnatha） zhī xià。 |
|
gēn jù jiá piàn gòu zào de xíng tài tè diǎn jí qí wài xíng， luó měi 'ěr (a.s.romer) jiāng dùn pí yú gāng gòng fēn wéi qī gè mù：
jié jǐng yú mù (arthrodira)： jù yòu jǐng guān jié de dài jiá yú lèi。
biǎn píng yú mù (petalichthyida)： yǔ qián zhě yòu qīn yuán guān xì de dài jiá yú lèi。
dòng jiá mù (antiarchi)： xiōng zhī yóu xǔ duō xiǎo jiá piàn lián chéng， yòu xiē bìng jù huó dòng guān jié。
yìng jiāo mù (stegoselachians)： tǐ xíng sì yáo de dùn pí yú lèi。
yè lín yú mù (phyllolepida)： tǐ xíng biǎn píng， jù hòu bǎn de dùn pí yú lèi。
xí chǐ yú mù (ptyctodontida)： xiǎo xíng de， dài jiá dùn pí yú lèi。
gǔ chuí yú mù (palaeospondyliodea)： jǐ zhù gǔ huà， fā yù liáng hǎo， zàn zhì yú cǐ。 |
|
dunpiyu gang
dùn pí yú gāng
Placodermi
yǐ wán quán jué miè de yuán shǐ de yòu hé yú lèi， shēn pī gǔ jiá， shì yú lèi zhōng nèi róng bǐ jiào páng zá de yī dà lèi qún。 yǐ A.S. luó mò de fēn lèi bāo kuò：
bàn jiá yú mù zǎo ní pén shì - wǎn ní pén shì
yìng jiāo mù（ huò lāi yīn jiāo mù） wǎn zhì liú shì - zǎo ní pén shì
jié jiá yú mù（ huò jié jǐng yú mù） wǎn zhì liú shì - wǎn ní pén shì
yè lín yú mù zhōng ní pén shì - wǎn ní pén shì
xí chǐ yú mù zǎo ní pén shì - wǎn ní pén shì
dòng jiá yú mù wǎn zhì liú shì - wǎn ní pén shì
jié jiá mù、 dòng jiá mù shì dùn pí yú lèi de liǎng dà zǔ chéng bù fēn。 zuì zǎo de dùn pí yú huà shí , fā xiàn yú wǎn zhì liú shì， xīng shèng yú ní pén jì , bìng zài ní pén jì mò qī quán bù qū yú jué miè。 dòng jiá yú mù zhōng de gōu lín yú shì quán shì jiè guǎng bù de yī gè shǔ ( tú 1 gōu lín yú (Bothriolepis) fù yuán tú )。
dùn pí yú lèi shù liàng duō， fēn bù jīhū biàn jí quán qiú， ér shēng cún qī xiàn yòu xiāng duì jiào duǎn， jiān yìng de gǔ jiá yì yú bǎo cún chéng huà shí， yīn 'ér jù yòu zhòng yào de shēng wù dì céng yì yì。
cóng wài xíng lái kàn， dùn pí yú yǔ tóng qī shēng cún de wú hé lèi zhù yào bù tóng chù zài yú： ① jù yòu yóu sāi gōng yǎn biàn 'ér lái de shàng hé hé xià hé； ② yòu liǎo bù tóng xíng shì de sāi gài， jù bèi liǎo gòng tóng de sāi shì； ③ bǐ jiào fā yù de 'ǒu qí děng。
dùn pí yú gè tǐ , yī bān cháng bù zú 1 mǐ , shǔ zhōng、 xiǎo xíng zhě jū duō , jǐn ní pén jì mò， shǎo shù jié jiá yú de zhǒng lèi， rú kǒng yú (Dinichthys) shēn cháng kě dá 6 mǐ； dòng jiá yú yī bān jiào xiǎo , wǒ guó yún nán zhōng ní pén shì de wēn shì wǔ dìng yú (Wudinolepisweni) tóu jiá hé qū jiá zǒng jì bù guò 2 ～ 3 lí mǐ， shì dùn pí yú lèi zhōng de zuì xiǎo xíng dài biǎo。
dùn pí yú de wài gǔ jiá , duō shù dū yóu tóu、 qūgàn liǎng bù fēn zǔ chéng , zhōng jiān yòu kě yǐ huó dòng de guān jié； yě yòu shǎo shù zhǒng lèi tóu、 qūgàn xiāng hù yù hé， méi yòu guān jié , rú yè lín yú (Phyllolepis), wǔ tǎ yú (Wutta □ oon-aspis) děng。 tóu jiá hé qū jiá fēn bié dū yóu yī dìng shù mùdì dà gǔ piàn zǔ chéng。 yī bān tóu jiá gè gǔ piàn jiān bǐ cǐ yù hé jǐn mì， qū jiá gè gǔ piàn jiān xiāng hù fù yā， jiào wéi sōng sàn。 zài tóu、 qū zhī jiān yòu guān jié de yú lèi， chú jù yòu jǐ chuí dòng wù gòng yòu de lú - jǐ guān jié wài , zài qí liǎng cè gè yòu yī gè yóu wài gǔ jiá xíng chéng de jiǎo zhuàng guān jié , rú lì gǔ yú ( tú 2 lì gǔ yú (Coccosteus))。 wài gǔ jiá yǔ wú jǐ chuí dòng wù de yìng ké bù tóng， yòu gǔ xì bāo jié gòu， lái yuán yú pēi tāi qī de zhōng pēi céng。 gǔ piàn wài biǎo， fēn bié shì yǐ yuán lì zhuàng、 duǎn jǐ zhuàng、 rú chóng zhuàng、 wǎng zhuàng huò fàng shè zhuàng děng bù tóng xíng shì de huā wén。
diǎn xíng de dùn pí yú， tóu、 qū bèi fù biǎn píng， tóu bù yòu duān wèi huò duān fù wèi de kǒu， qū jiá zhī hòu shǐ rú yú xíng， bèi lín huò luǒ lù， wěi bǐng xì cháng， mò duān jù hé xiàn shēng shā yú xiāng jìn shìde shàng wāi wěi。 jǐ suǒ zhōng shēng cún zài， chuí tǐ tōng cháng dōubù fā yù。 chú ní pén jì wǎn qī shǎo shù zhǒng lèi qū jiá suō duǎn， shēn tǐ jiào wéi cè biǎn， tuī cè kě néng shì zì yóu yóu yǒng zhě wài， duō shù gǔ jiá chén zhòng， fù bì píng， shì yī xiē dǐ qī shì shuǐ dǐ mì shí de lèi xíng。 zǎo qī de dùn pí yú huà shí duō fā xiàn yú lù xiāng chén jī， ér zhōng、 wǎn qī yòu xiē qīn rù dào hǎi yáng。
rú shàng suǒ shù， jìn guǎn dùn pí yú zài mǒu xiē zhòng yào de xíng tài jié gòu fāng miàn， yòu xǔ duō xiāng jìn hé kě gōng bǐ jiào de tè zhēng， dàn nǎo lú de gòu zào yǐ jí qū tǐ de mǒu xiē jié gòu（ rú tóu、 qū zhī jiān wài gǔ jiá guān jié de yòu wú hé fā yù qíng kuàng； tóu jiá hé qū jiá de xíng tài、 dà xiǎo hé cháng duǎn biàn huà； xiōng qí de xíng shì hé fā yù chéng dù； tóu jiá、 xiōng jiá nǎi zhì xiōng qí jiá gè gǔ piàn jiān de pái liè fāng shì； gǎn jué gōu de fēn bù； yǎn kǒng de bù wèi yǐ jí lín piàn de xíng zhuàng、 dà xiǎo hé zǔ zhì jié gòu děng） dōuyòu hěn dà qū bié。
guān yú dùn pí yú de xì tǒng wèi zhì， xǔ duō gǔ yú lèi xué jiā zhù zhāng jiāng qí zhì rù bǎn sāi yú gāng（ ruǎn gǔ yú gāng） zuò wéi yī gè yà gāng， yòu xiē zé zuò wéi guǎng yì yú gāng (Pisces) zhōng de yī gè yà gāng。 ruì diǎn gǔ yú lèi xué jiā E. sī tiān xiù (1959) cóng bǐ jiào jiě pōu xué de jiǎo dù duì dùn pí yú lèi de qū jiá hé xiōng qí zuò liǎo shēn rù yán jiū hòu， rèn wéi dùn pí yú lèi de qū jiá， shí wéi yú lèi tè huà liǎo de jiān dài， jìn 'ér yǐ“ qí xí xué shuō” wéi lǐ lùn gēn jù， zhǐ chū dùn pí lèi xiōng qí de nèi gǔ gé， míng xiǎn dì cún zài zhe yóu duō dào shǎo hé qí jī yóu kuān biàn zhǎi de yǎn biàn guò chéng， bìng gēn jù yǐ shàng bù tóng de tè huà chéng dù zuò wéi fēn lèi hé rèn shí qīn yuán guān xì yuǎn jìn de biāo zhǔn。 kuān jī de yuán shǐ， zhǎi jī de tè huà。 dòng jiá yú de xiōng qí， nèi gǔ gé jí zhōng chéng bàng zhuàng， zhì yú duō shù wài gǔ piàn de bāo wéi zhī zhōng， shǔ yú zuì tè huà de lèi xíng。 bì xū zhǐ chū： sī tiān xiù zhè yī lùn diǎn， suī yòu kē xué dào lǐ， dàn yǔ mù qián cóng xīn、 lǎo dì céng zhōng fā xiàn de jié jiá yú huà shí de shí jì qíng |
|
- : placoderms
- lat.: placodermi
|
|
| shēng wù xué | yú lèi | yú gāng | |
|
|
 dòng jiá yú mù | yè lín yú mù | jié jiá yú mù | yìn yáo yú mù | | jí xiōng jiá yú mù | bàn jiá yú mù | xí chǐ yú mù | |
|