mùlù zhū xī Zhu Xi nán sòng (1130~1200)
shī jīng lèi Book category《shī jīng jí chuán 》 sì shū lèi Class Four Books《zhōng yōng zhāng jù jí zhù 》 《dà xué zhāng jù jí zhù 》 《lùn yǔ jí zhù 》 《mèng zǐ jí zhù 》 rú jiā lèi Confucian class《jìn sī lù 》 《yán píng dá wèn 》 《zhū zǐ yǔ lèi 》 shīcí ：《huàn xī shā （ cì xiù yě tú mí yùn ） Huan xisha Times show wild yeast Mi Yun》 《pú sà mán （ huí wén ） Song Form palindrome》 《pú sà mán （ cì guī fù huí wén yùn ）》 《hǎo shì jìn Good near》 《xī jiāng yuè the west point on the horizon where the sun _set_s the moon's reflection on a river》 《xī jiāng yuè the west point on the horizon where the sun _set_s the moon's reflection on a river》 《zhè gū tiān （ jiāng jiàn ） Partridge days Jiang threshold》 《zhè gū tiān Partridge days》 《zhè gū tiān （ shū huái cháng mèng fēi xiān ， wéi zhī fù cǐ 。 guī rì yǐ chéng mào xiàn dài láng ， dāng fā yī xiào ） disorder Send smile》 《nán xiāng zǐ （ cì zhāng 'ān guó yùn ） Tone of the south Times Zhangan Guo Yun》 gèngduōshīgē...
zì yuán huì ， yī zì zhòng huì ， hào huì 'ān 、 zǐ yáng děng ， huī zhōu wù yuán （ jīn shǔ jiāng xī ） rén 。 gāo zōng shào xīng shí bā nián （ 1148） jìn shì 。 chún xī jiān ， zhī nán kāng jūn ， tí jǔ jiāng xī 、 zhè dōng cháng píng chá yán gōng shì 。 guāng zōng shí ， zhī zhāng zhōu ， níng zōng cháo ， lì rèn huàn zhāng gé dài zhì 、 mì gé xiū zhuàn děng ， hòu yǐ shì wǔ hán tuō zhòu ， bèi wū luò zhí 。 zhù zhāng kàng jīn ， bìng qiáng diào zhǔn bèi 。 wǒ guó zhù míng dà zhé xué jiā zhī yī ， zhù míng lǐ xué jiā chéng yí sì chuán dì zǐ 。 chǎn fā yǐ rén wéi hé xīn de rú jiā sī xiǎng hé dà xué zhōng yōng de zhé xué guān diǎn ， jì chéng hé fā zhǎn liǎo 'èr chéng （ chéng hào 、 chéng yí ） lǐ qì guān xì de xué shuō ， jiàn lì liǎo yī gè wán zhěng de kè guān wéi xīn zhù yì de lǐ xué tǐ xì ， shì chēng chéng zhū xué pài 。 qí lǐ xué xué shuō zài míng 、 qīng liǎng dài bèi tí dào rú xué zhèng zōng de dì wèi 。 yī shēng yán jǐn zhì xué ， shī wén fāng miàn yòu jiàn shù ， yǐ zhù jiě qún jīng gōng jì zuì dà 。 yì néng cí ， fēng gé qīng xīn huó pō ， liú chàng dàn yuǎn ， wéi lǐ xué jiā zhōng suǒ hǎn jiàn 。 zhù yòu 《 sì shū zhāng jù jí zhù 》、《 shī jí chuán 》、《 zhōu yì běn yì 》、《 chǔ cí jí zhù 》、《 tōng jiàn gāng mù 》 děng 。 hòu rén ji yòu 《 huì 'ān xiān shēng zhū wén gōng wén jí 》 hé 《 zhū zǐ yǔ lèi 》 děng duō zhǒng 。 yòu cí jí 《 huì 'ān cí 》。
zhū xī de wén lùn ]
běi sòng shí qī ， jiù yǐ cún zài gǔ wén jiā hé lǐ xué jiā zài wén xué guān diǎn fāng miàn de máo dùn yǔ chōng tū 。 yī bān shuō lái ， gǔ
wén jiā suī rán yě jiǎng zōng dào zhēng shèng ， dàn tā men yòu shí huì duì “ dào ” zuò chū jiào wéi kuān fàn de lǐ jiě ， tóng shí tā men duì yú wén
yì dū yòu zì jǐ de 'àihào 。 zhì yú xiàng táng dài hán yù de xǐ hǎo zhāng yáng 、 sòng dài sū shì de chū rù fó lǎo ， qí wéi rén gè xìng dū
yòu míng xiǎn bù fú hé zhèng tǒng rú jiā xiū yǎng de dì fāng 。 ér lǐ xué jiā zé shì bǎ nèi xiàng de dào dé chún huà zuò wéi rén shēng de gēn běn mù
biāo ， bǎ rèn hé yī zhǒng jīng shén wài wù shì wéi rén shēng de wēi xiǎn ， suǒ yǐ 'èr chéng jiù zhí jiē tí chū liǎo “ zuò wén hài dào ” hé zuò wén
yě shì “ wán wù sàng zhì ” de lùn diǎn （ jiàn 《 èr chéng yí shū 》）。
yòu yóu yú tā men yǔ gǔ wén jiā dū yǐ rú dào wéi qí zhì ， suǒ yǐ gèng xū yào zhǐ chū gǔ wén jiā zōng dào lǚ dào de bù chè dǐ shèn
zhì xū wěi 。 dào liǎo nán sòng ， lǐ xué yù shèng ， bìng chū xiàn liǎo jí dà chéng de zōng shī zhū xī ， zhè zhǒng bǐ shì nǎi zhì qǔ xiāo wén xué de
lǐ lùn yīn tā de chǎn fā chǎn shēng liǎo gèng wéi guǎng fàn shēn yuǎn de yǐng xiǎng 。
zhū xī （ 1130 héng 1200） zì yuán huì ， hào huì 'ān ， wù yuán （ jīn shǔ jiāng xī ） rén ， qiáo yù jiàn yáng （ jīn shǔ fú
jiàn ）， céng rèn mì gé xiū zhuàn děng zhí 。 zuò wéi zhé xué jiā 、 lún lǐ xué jiā de zhū xī ， qí sī xiǎng jù yòu fù zá de nèi róng ， bāo
kuò zhū xī xué shuō de hé xīn mìng tí “ cún tiān lǐ 'ér miè rén yù ”， qí yuán yòu nèi hán yě bìng fēi hòu shì dì wáng suǒ qǐ wàng de cún zì
jiā “ tiān lǐ ”、 miè tā rén “ rén yù ”。 dàn zhū xī de sī xiǎng yě què shí cún zài bèi hòu shì dì wáng gǎi zào wéi tǒng zhì sī xiǎng de
jī chǔ ， zhè zhǒng jī chǔ jiù shì ： tā bǎ fēng jiàn lún cháng 、 zhōng xiào rén yì chōu xiàng wéi xiān tiān de zhì gāo de “ tiān lǐ ”， yào qiú rén
men bǐngchú sī yù 、 bǐngchú wù zhì shì jiè de yī qiē yòu huò ， tōng guò zhèng xīn chéng yì 、 kè jǐ fù lǐ ， shǐ rén xìng chún huà 'ér guī fù
tiān lǐ ”。 zhè yě shì tā de wén xué guān de jī běn chū fā diǎn 。
zhū xī shì liǎng sòng lǐ xué jiā zhōng zuì jù wén xué xiū yǎng de yī rén 。《 zhū zǐ yǔ lèi 》 zhōng lùn jí qián dài shī rén měi yòu dú dào
zhī jiàn 。 rú chēng “ táo yuān míng shī ， rén jiē shuō shì píng dàn ， jù mǒu kàn tā zì háo fàng ， dàn háo fàng dé lái bù jué 'ěr ”； yòu lùn
bái jū yì yún ：
lè tiān rén duō shuō qí qīng gāo ， qí shí 'ài guān zhí 。 shī zhōng fán jí fù guì chù ， jiē shuō dé kǒu jīn jīn dì xián chū 。” yǎn
guāng hěn shì lǎo là 。 qí shī yì yòu kě guān zhě ， rú rén men shú xī de 《 chūn rì 》：
shèng rì xún fāng sì shuǐ bīn ， wú biān guāng jǐng yī shí xīn 。 děng xián shí dé dōng fēng miàn ， wàn zǐ qiān hóng zǒng shì chūn 。
lǐ xué jiā xǐ huān cóng xún cháng zì rán jǐng xiàng zhōng gǎn wù zhé lǐ ， shī zhōng měi měi yòu lǐ qù 。 yáng wàn lǐ de shī ， jiù hé lǐ xué
jiā suǒ tuī chóng de “ huó fǎ ” yòu guān ， zhū xī běn rén yě xiě yòu bù shǎo zhè yī lèi xíng de shī piān 。
dàn zhè zhǒng wén xué xiū yǎng bìng bù fáng 'ài zhū xī zhàn zài dào xué yuán zé lì chǎng shàng kàn dài wén xué 。 shǒu xiān ， tā gēn běn shàng shì wén
xué wéi kě yòu kě wú zhī wù ， céng yán ：“ jīn rén bù qù jiǎng yì lǐ ， zhǐ qù xué shī wén ， yǐ luò dì 'èr yì 。 … … jīn biàn xué
dé shí fēn hǎo ， hòu bǎ zuò shèn me yòng ？ mò dào gèng bù hǎo 。”（《 zhū zǐ yǔ lèi 》） tā yòu fǎn duì wén xué zhōng de gè rén cái
xìng zhī biǎo xiàn ， rú běi sòng zhōng qī zhū míng jiā zhōng ， běn yǐ céng gǒng zuì quē fá wén xué qì zhì 'ér yǐ sū shì zuì fù cái huá ， zhū xī de
píng lùn què shì ：“ céng nán fēng wén zì yòu gèng jùn jié ， suī yì lùn yòu qiǎn jìn chù ， rán què píng zhèng hǎo 。 dào dé dōng pō ， biàn shāng yú
qiǎo ， yì lùn yòu bù zhèng dāng chù 。”（ tóng shàng ）
zài 《 dú táng zhì 》 yī wén zhōng ， zhū xī duì zì gǔ jí jīn de wén rén zuò liǎo yī gè gài yào de píng jià 。 xiān wèi “ mèng kē shì
méi ， shèng xué shī chuán ， tiān xià zhī shì ， bèi běn qū mò ”， shí jì shì ná rú jiā jīng shuō duì hòu shì zhī shì zuò liǎo zǒng tǐ de fǒu dìng 。
jì 'ér liè jǔ bāo kuò zhuāng zǐ 、 qū yuán 、 sī mǎ qiān zài nèi de zhàn guó zhì xī hàn xǔ duō zhòng yào de xué shù jiā hé wén xué jiā ， chēng tā
men suī rán “ xiān yòu shí 'ér hòu tuō zhī yú yán ”， dàn “ wéi qí wú běn 'ér bù néng yī chū yú dào ， shì yǐ jūn zǐ yóu huò xiū zhī ”，
zhì yú sòng yù 、 sī mǎ xiāng rú děng ，“ zé yī yǐ fú huá wéi shàng ， ér wú shí zhī kě yán yǐ ”。 zài lùn dōng hàn zhì táng ， zé chēng ：
dōng jīng yǐ jiàng ， qì yú suí 、 táng ， shù bǎi nián jiān ， yù xià yù shuāi ， zé qí qù dào yì yuǎn ， ér wú shí zhī wén yì wú zú
lùn 。” jìng sì bù zhí yī tán 。
shuō dào hán yù yǐ dào tǒng zì rèn ， zé jī qí “ bì jīng shén mí suì yuè ， yòu yòu shèn yú qián shì zhū rén zhī suǒ wéi zhě ”， ér
qiě “ wèi miǎn liè dào yǔ wén yǐ wéi liǎng wù ”； zhì yú 'ōu yáng xiū ，“ kǎo qí zhōng shēn zhī yán ， yǔ qí xíng shì zhī shí ， zé kǒng qí
yì wèi miǎn yú hán shì zhī bìng yě 。” yú shì zuì zhōng fā wéi hào tàn ：“ wū hū ， xué zhī bù jiǎng jiǔ yǐ ， xí sú zhī miù ， qí kě
shèng yán yě zāi ！” zhào tā zhè yàng shuō lái ， zhǐ shì “ gǔ zhī shèng xián ， qí wén kě wèi shèng yǐ ”， hòu lái de réndōu shì dào dé bù
chún zhèng ， wén zhāng dōuhěn shǎo yòu jià zhí 。
zhè zhǒng qiān gǔ wén zhāng yī bǐ mǒ shā de yì lùn ， zhēn shì yòu tā kě pà de dì fāng 。
zì 'èr chéng zhì zhū xī de wén lùn ， qí zuì yòu zhēn duì xìng 、 yǐng xiǎng zuì dà de shì duì táng sòng gǔ wén jiā de pēng jī 。 táng sòng gǔ
wén de chuàng zuò gè yòu tè sè hé chéng jiù shì wú xū shuō de ， dàn jiù wén xué guān niàn lái shuō ， hán liǔ jiào nán cháo wéi tuì bù ， ōu sū jiào
hán liǔ wéi jū jǐn ， zhè duì wén xué běn lái kě yǐ qǔ dé de jìn zhǎn jué bù shì méi yòu fáng hài 。 ér lǐ xué jiā yì yóu wèi zú ， gèng duì
hán liǔ 、 ōu sū shī yǐ dǎ jī 。 yóu qí zhū xī yǎn guāng jiān ruì 'ér yì lùn kē yán ， duì gǔ wén jiā zhī “ dào ” de bù chún zhèng tí chū
liǎo yán lì de zhǐ zé 。 chú shàng shù yǐ yǐn wén zì ， lìng rú 《 zhū zǐ yǔ lèi 》 zhōng yòu yī jié ， jǔ 'ōu yáng xiū 《 liù yī jū shì chuán 》
hé sū shì 《 chāng huà jùn líng wáng miào bēi 》 wéi lì ， zhǐ chì tā men de wén rén xí qì ， zé wèn dào ：“ qí tā rén wú zhī ， rú cǐ
shuō shàng bù fáng ， nǐ píng rì zì shì wéi rú hé ？ shuō jìn dào lǐ ， què shuō chū zhè bān huà ， shì kě guài fǒu ？ guān yú hǎi zhě nán wéi shuǐ ，
yóu yú shèng rén mén zhě nán wéi yán ， fēn míng shì rú cǐ liǎo 。 biàn kàn tā men zhè bān wén zì bù rù 。” dà yòu zhú chū 'èr rén yú kǒng shèng
zhī mén de jī qíng 。 ér zhū xī yī shēng jiǎng xué bù chuò ， yǐng xiǎng jí wéi guǎng fàn ， duì wén xué de zǔ 'è shí bù wéi xiǎo ， gù sòng yuán zhī
jì dài biǎo yuán yòu “ hòu sòng bǎi wǔ shí nián lǐ xué xīng 'ér wén yì jué ” zhī lùn （ jiàn yuán jué 《 dài xiān shēng mù zhì míng 》）。 zhì shǎo
cóng sǎnwén lái kàn ， nán sòng jiào yú běi sòng de shuāi luò shì hěn míng xiǎn de 。
zì chéng zhū lǐ xué xīng qǐ ， táng sòng gǔ wén de xì tǒng jiù shòu dào yán zhòng cuò shāng 。 hòu shì de zhèng tǒng “ gǔ wén ”， rú míng dài
de táng sòng pài 、 qīng dài de tóng chéng pài ， dōubù shì zhí jiē yán xù táng sòng gǔ wén de ， tā mendōu zhān rǎn liǎo dào xué qì wèi 。 tóng chéng
pài de kāi shān zǔ fāng bāo gèngzhíjiē zhǐ chū xué táng sòng gǔ wén duì yú qí jīng xué shàng de bù chún cuì yào yòu suǒ jǐng jiè （ xiáng jiàn hòu yòu guān
bù fēn ）。 suǒ yǐ shuō ， yǐ “ zài dào ” wéi lǐ lùn zōng zhǐ de gǔ wén yī mài dào nán sòng yǐ qū shuāi wēi 。
zhōng guó wén xué shǐ ， zhāng péi héng luò yù míng ， youth sǎo xiào ） zhū xī (1130-1200): nán sòng zhé xué jiā 、 jiào yù jiā 。 zì yuán huì ， hào huì 'ān ， huī zhōu wù yuán ( jīn shǔ jiāng xī ) rén 。 zài zhé xué shàng fā zhǎn liǎo 'èr chéng ( hào 、 yí ) guān yú lǐ qì guān xì de xué shuō ， jí lǐ xué zhī dà chéng ， jiàn lì liǎo yī gè wán zhěng de wéi xīn zhù yì de lǐ xué tǐ xì ， shì chēng chéng zhū xué pài 。 rèn wéi lǐ qì xiāng yǐ 'ér bù néng xiāng lí ， dàn “ lǐ zài xiān ， qì zài hòu ”。 zhù zhāng qǐ fā shì jiào yù fāng fǎ ， fǎn duì sǐ jì yìng bèi 。 duì jīng xué 、 shǐ xué 、 wén xué yǐ jí zì rán kē xué yě yòu yán jiū yǔ gòng xiàn 。 zhù zuò yòu 《 sì shū jí zhù 》、《 zhū zǐ yǔ lèi 》、《 zhū wén gōng wén jí 》 děng 。 zhū xī zǎo nián chū rù fó 、 dào 。 31 suì zhèng shì bài chéng yí de sān chuán dì zǐ lǐ dòng wéi shī ， zhuān xīn rú xué ， chéng wéi chéng hào 、 chéng yí zhī hòu rú xué de zhòng yào rén wù 。 chún xī 'èr nián （ 1175 nián ）， zhū xī yǔ lǚ zǔ qiān 、 lù jiǔ yuān děng huì yú jiāng xī shàng ráo qiān shān 'é hú sì ， shì wéi zhù míng de 'é hú zhī huì ， zhū lù fēn qí yóu cǐ gèng jiā míng què 。 zhū xī zài “ bái lù guó xué ” de jī chǔ shàng ， jiàn lì bái lù dòng shū yuàn ， dìng lì 《 xué guī 》， jiǎng xué shòu tú ， xuān yáng dào xué 。 zài tán zhōu （ jīn hú nán cháng shā ） xiū fù yuè lù shū yuàn ， jiǎng xué yǐ qióng lǐ zhì zhī 、 fǎn gōng jiàn shí yǐ jí jū jìng wéi zhù zhǐ 。 tā jì chéng 'èr chéng ， yòu dú lì fā huī ， xíng chéng liǎo zì jǐ de tǐ xì ， hòu rén chēng wéi chéng zhū lǐ xué 。 zhū xī zài rèn dì fāng guān qī jiān ， lì zhù kàng jīn ， xù mín shěng fù ， jié yòng qīng yì ， xiàn zhì tǔ dì jiān bìng hé gāo lì pán bō ， bìng shí xíng mǒu xiē gǎi gé cuò shī ， yě cān jiā liǎo zhèn yā nóng mín qǐ yì de huó dòng 。 zhū xī zài cóng shì jiào yù qī jiān ， duì yú jīng xué 、 shǐ xué 、 wén xué 、 fó xué 、 dào jiào yǐ jí zì rán kē xué ， dōuyòu suǒ shè liè huò yòu zhù shù ， zhù zuò guǎng bó hóng fù 。
xiāng chuán zhū sōng céng qiú rén suàn mìng 。 bǔ zhě shuō ：“ fù yě zhǐ rú cǐ ， guì yě zhǐ rú cǐ ， shēng gè xiǎo hái 'ér ， biàn shì kǒng fū zǐ 。” kǒng shì hòu rén fù huì ， zhū xī xué chéng dà rú zé shì shì shí 。 jiàn yáng jìn lín yòu gè nán jiàn zhōu ， shì dào xué zuì chū zài nán fāng de chuán bō zhōng xīn ， zhū sōng shí fēn rè zhōng dào xué ， yǔ dāng dì dào xué jiā jiāo wǎng shèn mì 。 zhè zhǒng huán jìng duì zhū xī de yī shēng yòu zhe shēn kè de yǐng xiǎng 。 jiàn yáng shǐ chēng zhū xī 、 cài yuán dìng 、 liú yuè 、 huáng gān 、 xióng hé 、 yóu jiǔ yán 、 yè wèi dào děng “ qī xián guò huà ” zhī xiāng 。 yǔ kǒng zǐ qí míng de wǒ guó zhù míng de sī xiǎng jiā 、 dà zhé xué jiā 、 jiào yù jiā zhū xī wǎn nián dìng jū kǎo tíng jiǎng xué ， sì fāng xué zǐ bù yuǎn qiān lǐ qián lái qiú xué ， yán jiū lǐ xué ， zhù shū lì shuō ， yǔ cài yuán dìng děng chuàng jiàn xué shù shǐ shàng lìng rén zhǔ mùdì “ kǎo tíng xué pài ”， kǎo tíng yě yīn cǐ yù wéi “ nán mǐn jué lǐ ”， jiàn yáng chēng wéi “ lǐ xué zhī xiāng ”。 rú jīn měi nián qīng míng jié qián hòu ， yuǎn zài měi rì hán jí gǎng 'ào tái děng hǎi wài zhū zǐ hòu yì dū huì qián lái jì sì bài yè ， tā suǒ chuàng lì de nán sòng lǐ xué qì jīn réng bèi měi guó 、 rì běn 、 hán guó 、 mǎ lái xī lái děng guó tuī chóng 。
zhū xī shòu jiào yú fù ， cōng míng guò rén 。 sì suì shí qí fù zhǐ tiān shuō ：“ zhè shì tiān 。” zhū xī zé wèn ：“ tiān shàng yòu hé wù ？” qí fù dà jīng 。 tā qín yú sī kǎo ， xué xí zhǎngjìn ， bā suì biàn néng dú dǒng 《 xiào jīng 》， zài shū tí zì zì miǎn yuē ：“ kǔ bù rú cǐ ， biàn bù chéng rén 。” zhū xī shí suì shí fù qīn qù shì ， qí fù hǎo yǒu liú zǐ 、 liú miǎn zǐ 、 hú xiàn sān rén jiē shì dào xué jiā 。 dāng shí de dào xué jiā yī bù fēn pái fó ， yī bù fēn zuì xīn xué fó ， tā men jiē shǔ hòu zhě 。 yīn cǐ zhū xī jì rè zhōng yú dào xué ， tóng shí yú fó xué yě yòu nóng hòu xīng qù 。 shào xīng shí qī nián （ 1147 nián ）， shí bā de zhū xī cān jiā xiāng gòng ， jù shuō jiù shì yǐ fó xué chán zōng de xué shuō bèi lù qǔ de 。 zhù kǎo guān cài cí hái duì rén shuō ：“ wú qǔ yī hòu shēng ， sān cè jiē yù wéi cháo tíng cuò zhì dà shì ， tā rì bì fēi cháng rén 。”
shào xīng shí bā nián （ 1148 nián ）， zhū xī kǎo zhōng jìn shì ， sān nián bèi pài rèn quán zhōu tóng 'ān xiàn zhù bù ， cóng cǐ kāi shǐ shì tú shēng yá 。 fù rèn tú zhōng bài jiàn liǎo zhù míng dào xué jiā chéng yí de zài chuán dì zǐ lǐ dòng 。 shào xīng sān shí nián （ 1160 nián ）， sān shí suì de zhū xī jué xīn xiàng lǐ dòng qiú xué ， wéi biǎo chéng yì ， tā bù xíng jǐ bǎi lǐ cóng chóng 'ān zǒu dào yán píng 。 lǐ dòng fēi cháng xīn shǎng zhè gè xué shēng ， tì tā qǔ yī zì yuē yuán huì 。 cóng cǐ ， zhū xī kāi shǐ jiàn lì zì jǐ de yī tào kè guān wéi xīn zhù yì sī xiǎng héng héng lǐ xué 。
zhū xī rèn wéi zài chāo xiàn shí 、 chāo shè huì zhī shàng cún zài yī zhǒng biāo zhǔn ， tā shì rén men yī qiē xíng wéi de biāo zhǔn ， jí “ tiān lǐ ”。 zhǐ yòu qù fā xiàn （ gé wù qióng lǐ ） hé zūn xún tiān lǐ ， cái shì zhēn 、 shàn 、 měi 。 ér pò huài zhè zhǒng zhēn 、 shàn 、 měi de shì “ rén yù ”。 yīn cǐ ， tā tí chū “ cún zài lǐ ， miè rén yù ”。 zhè jiù shì zhū xī kè guān wéi xīn zhù yì sī xiǎng de hé xīn 。 chún xī sān nián （ 1176 nián ）， zhū xī yǔ dāng shí zhù míng xué zhě lù jiǔ yuān xiāng huì yú jiāng xī shàng ráo 'é hú sì ， jiāo liú sī xiǎng 。 dàn lù shǔ zhù guān wéi xīn lùn ， tā rèn wéi rén men xīn zhōng xiān tiān cún zài zhe zhēn 、 shàn 、 měi ， zhù zhāng “ fā míng běn xīn ”， jí yào qiú rén men zì jǐ zài xīn zhōng qù fā xiàn zhēn 、 shàn 、 měi ， dá dào zì wǒ wán shàn 。 zhè yǔ zhū de kè guān wéi xīn shuō de zhù zhāng bù tóng 。 yīn cǐ ， èr rén biàn lùn zhēng chí ， yǐ zhì hù xiāng cháo fěng ， bù huān 'ér sàn 。 zhè jiù shì zhōng guó sī xiǎng shǐ shàng yòu míng de “ é hú huì ”。 cóng cǐ yòu liǎo “ lǐ xué ” yǔ “ xīn xué ” liǎng dà pài bié 。
shào xīng sān shí yī nián （ 1161 nián ） qiū ， sòng jīn guān xì jǐn zhāng ， jīn tǒng zhì zhě wán yán liàng fēn bīng sì lù nán jìn ， mǎ tà cháng jiāng běi 'àn 。 sòng gāo zōng zhǔn bèi chū hǎi nán táo ， yóu yú yòu xiāng chén kāng bó jié lì quàn zǔ 'ér zuò bà 。 bù jiǔ sòng jūn jī kuì jīn bīng ， xiāo xī chuán zhì dāng shí zhū xī qiú xué de yán píng ， zhū xī wèimín zú de shèng lì xīn xǐ ruò kuáng ， xiě xià liǎo qìng hè de shī piān ， biǎo dá tā bù kě yì zhì de xǐ yuè xīn qíng 。 tóng shí ， tā yòu gěi fù zé jūn shì de dà chén xiě xìn ， zhǐ chū bì xū chéng shèng chū jī ， zuò shì zhōng yuán 'ér bù jìn qǔ shì bù míng zhì de 。 bù jiǔ gāo zōng tuì wèi ， xiào zōng jì lì ， zài guǎng dà jūn mín yào qiú de yā lì xià ， qǐ yòng liǎo kàng zhàn pài zhāng jùn ， píng fǎn liǎo yuè fēi de yuān 'àn ， biǎn tuì liǎo qínhuì dǎng rén ， zhū xī zhè shí shàng zòu xiào zōng ， tí liǎo sān xiàng jiàn yì ：
yī ） jiǎng qiú gé wù zhì zhī zhī xué ；
èr ） bà chù hé yì ；
sān ） rèn yòng xián néng 。 zài zòu zhāng zhōng xiān míng biǎo dá liǎo tā de fǎn hé zhù zhāng 。
zhè yī zòu zhāng shǐ zhū xī dé xìng bèi zhào 。 tā gǎn zhì lín 'ān ， zhèng zhí sòng jūn shī lì ， cháo tíng pài rén yì hé ， zhū xī réng qiáng liè fǎn duì ， zài xiào zōng jiē jiàn shí lián shàng jǐ dào zòu zhāng ， kāng kǎi chén cí 。 xiào zōng yòu gǎn zhū xī de zhōng xīn ， mìng qí wéi kāi xué bó shì shì cì ， cǐ zhí fēi qí suǒ cháng ， wèi miǎn yòu diǎn fěng cì 。 zhū xī chéng jī miàn jiàn zhāng jùn ， tí chū běi fá zhōng yuán de jù tǐ xiǎng fǎ 。 dàn bù jiǔ zhāng jùn bà xiāng ， chū rèn wài dì ， bìng sǐ tú zhōng 。 zhū xī zhuān chéng gǎn zhì yù zhāng （ jīn nán chāng ） kū líng ， tòng xī kàng jīn shòu cuò 。 cǐ shí cháo tíng nèi zhù hé pài shì lì chāng jué ， jīn bīng dù guò huái shuǐ 。 zhū xī duì cǐ yōu xīn rú fén ， dàn nán yòu suǒ wéi 。 lóng xīng yuán nián （ 1163 nián ）， zhū xī huí fú jiàn chóng 'ān ， lín xíng qián zài gěi yǒu rén de xìn zhōng xiě dào ：“ fū jù （ zǔ ） guó jiā huī fù zhī dà jì zhě ， jiǎng hé zhī shuō yě ； huài biān chuí bèi yù zhī cháng guī zhě ， jiǎng hé zhī shuō yě ； nèi （ fú ） wú mín zhōng yì zhī xīn ， ér wài jué gù guó lái sū zhī wàng zhě ， jiǎng hé zhī shuō yě …… jiān ruì dì pēng jī liǎo nà xiē yì hé tóu jiàng pài 。
nián ， jīn cháo dǎ yā sòng cháo ， lóng xīng xié yì zhī hòu ， sòng jīn jié wéi zhí shū ， guān xì zàn shí huǎn hé xià lái ， zhū xī biàn yī tóu zuàn jìn lǐ xué zhōng qù liǎo 。 tā zài gù lǐ xiū qǐ “ hán quán jīng shè ”， zhù cǐ shí yú nián ， biān xiě liǎo dà liàng de dào xué shū jí ， bìng cóng shì jiǎng xué huó dòng ， shēng tú yíng mén 。 zhè yī qī jiān tā duì cháo tíng lǚ zhào bù yìng 。
nián zhū xī dōng shān zài qǐ ， chū rèn “ zhī nán kāng jūn ”， jìn guǎn tā chóngxīn rù shì ， què wèi wàng zì jǐ de xué zhě shēn fèn 。 zài lú shān táng dài lǐ bó yǐn jū jiù zhǐ ， jiàn lì “ bái lù dòng shū yuàn ” jìn xíng jiǎng xué ， bìng zhì dìng yī zhěng tào xué guī 。 jí ：
fù zǐ yòu qīn 、 jūn chén yòu yì 、 fū fù yòu bié 、 cháng yòu yòu xù 、 péng yǒu yòu xìn ” de “ wǔ jiào zhī mù ”。
bái lù dòng shū yuàn “ bó xué zhī ， shěn wèn zhī ， jǐn sī zhī ， míng biàn zhī ， dǔ xíng zhī ” de “ wéi xué zhī xù ”。
yán zhōng xìn ， xíng dǔ jìng ， chéng fèn zhì yù ， qiān shàn gǎi guò ” de “ xiū shēn zhī yào ”。
zhèng quán qí yì bù móu qí lì ， míng qí dào bù jì qí gōng ” de “ chù shì zhī yào ”。
jǐ suǒ bù yù ， wù shī yú rén ， xíng yòu bù dé ， fǎn qiú zhū jǐ ” de “ jiē wù zhī yào ”。
zhè gè “ bái lù dòng shū yuàn ” hòu lái chéng wèiwǒ guó zhù míng de sì dà shū yuàn zhī yī ， ér qí “ xué guī ” zé chéng wéi gè shū yuàn de jiē mó ， duì hòu shì chǎn shēng liǎo jù dà yǐng xiǎng 。
wǔ yí shū yuàn
nián zhū xī jiě zhí huí xiāng ， zài wǔ yí shān xiū jiàn “ wǔ yí jīng shè ”， guǎng zhào mén tú ， chuán bō lǐ xué 。 wèile bāng zhù rén men xué xí rú jiā jīng diǎn ， tā yòu yú rú jiā jīng diǎn zhōng jīng xīn jié xuǎn chū “ sì shū ”（《 dà xué 》、《 zhōng yōng 》、《 lùn yǔ 》、《 mèng zǐ 》）， bìng kè yìn fā xíng 。 zhè shì jiào yù shǐ shàng de yī jiàn dà shì 。“ sì shū yǐng xiǎng shēn yuǎn ， hòu lái chéng wéi fēng jiàn jiào yù de jiào kē shū ， shǐ rú jiā sī xiǎng chéng wéi quán miàn kòng zhì zhōng guó fēng jiàn shè huì de sī xiǎng 。
nián zhū xī rèn zhí yú hú nán ， bù gù zhèng wù chán shēn ， yòu zhù chí xiū fù liǎo sì dà shū yuàn zhī yī de lìng yī zhù míng shū yuàn ─ ─ yuè lù shū yuàn 。 shǐ zhī yǔ bái lù dòng shū yuàn yī yàng ， chéng wéi zhū xī jiǎng xué shòu tú 、 chuán bō lǐ xué de chǎng suǒ 。 shū yuàn zài nán sòng shèng xíng ， jīhū qǔ dài guān xué ， zhè zhǒng shèng kuàng shì yǔ zhū xī de tí chàng zhí jiē yòu guān yuè lù shū yuàn de 。
zhū xī yī shēng suī rán wéi guān shí jiān bù cháng ， dàn zǒng shì nǔ lì shè fǎ huǎn hé shè huì máo dùn ， huò duō huò shǎo dì wéi xià céng rén mín bàn hǎo shì 。 tā tuì jū chóng 'ān shí qī ， chóng 'ān yīn shuǐ zāi fā shēng jī huāng ， bào fā nóng mín qǐ yì 。 yòu jiàn yú cǐ ， zhū xī zhù zhāng shè “ shè cāng ”， yǐ guān sù wéi běn ，“ bǐ yuàn dài zhě chū xī shí 'èr ，…… suì huò bù xìng xiǎo jī ， zé chí bàn xī ， dà jùn zé jìn ”。 shè lì shè cāng de mùdì shì wèile fáng zhǐ dì zhù háo shēn zài zāi huāng shí qī yòng gāo lì dài bō xuē nóng mín ， wú yí shì yòu huì yú mín de 。 cǐ hòu ， zhū xī bìng zài duō chù tuī xíng 。 1178 nián zhū xī rèn “ zhī nán kāng jūn ”（ jīn jiāng xī xīng zǐ yī dài ）， shàng rèn bù jiǔ fā shēng zāi huāng ， zhū xī shàng shū yào qiú jiǎn miǎn zū shuì 。 tóng shí ， qǐng qiú zhèng fǔ xīng xiū cháng jiāng shí dī ， yī fāng miàn jiě jué shí dī shī xiū wèn tí ， lìng yī fāng miàn kě yǐ gù yòng jī mín ， jiě jué tā men quē shí wèn tí ， jī mín chēng shàn 。
nián zhū xī zhī fú jiàn zhāng zhōu ， shí zhí tǔ dì jiān bìng shèng xíng ， guān liáo dì zhù yǐ shì tūn bìng nóng mín gēng dì ， ér shuì 'é méi yòu suí dì huàguī dì zhù ， zhì shǐ “ tián shuì bù jūn ”， shī dì nóng mín shòu dào gèng wéi chén zhòng de bō xuē ， jiē jí máo dùn jī huà 。 wèicǐ ， zhū xī tí chū “ jīng jiè ”， jí hé kǎo tíng shū yuàn shí tián mǔ ， suí dì nà shuì 。 zhè yī jiàn yì shì bì jiǎn qīng nóng mín fù dān ， sǔn hài dà dì zhù de lì yì ， suǒ yǐ zāo dào hòu zhě de qiáng liè fǎn duì 。“ jīng jiè ” zhōng yú wèi néng tuī xíng ， zhū xī fèn nù bù yǐ ， cí zhí lí qù ， yǐ shì kàng yì 。
zhū xī de yī shēng zhì zài shù lì lǐ xué ， shǐ zhī chéng wéi tǒng zhì sī xiǎng 。 dàn yīn lǐ xué chū chū ， yǐng xiǎng bù shēn 。 tóng shí ， zhū xī zài guān chǎng shàng yīn pǐn xìng gěng zhí 'ér dé zuì quán chén ， zhì shǐ zhū xī wǎn nián luò dé yī gè bēi jù de jié jú 。
nián 8 yuè zhè dōng jī huāng ， zhū xī yóu zǎixiàng wáng huái tuī jiàn rèn tí jǔ liǎng zhè dōng lù cháng píng chá yán gōng shì 。 tú jīng háng zhōu ， rù duì qī zhá ， chén shù shí bì 。 dào zhí hòu ， wēi fú xià fǎng ， diào chá shí bì hé tān guān wū lì de liè jì ， tánhé liǎo yī pī tān guān yǐ jí dà hù háo yòu 。 tā bù xùn sī qíng ， qiān lián gōng jī liǎo wáng huái děng rén 。 yú shì ， wáng huái zhǐ shǐ rén shàng shū pēng jī lǐ xué ， chì qí wéi “ wěi xué ”， zhū xī bèi jiě zhí hái xiāng 。
de zhū xī chū rèn jiāng nán xī lù tí diǎn xíng yù gōng shì ， guǎn lǐ gàn zhōu （ gàn xiàn ） jiāng zhōu （ jiǔ jiāng ） yī dài dì fāng de sī fǎ 、 xíng yù 、 jiān chá 、 nóng shì děng fāng miàn shì wù 。 bù jiǔ wáng huái bà qù ， lǐ xué yī shí dé shì ， zhū xī gèng shì shì tú shùn lì 。 jǐ nián hòu shòu dāng shí nán sòng zǎixiàng zhào rǔ yú tuī jiàn ， dāng shàng huàn zhāng gé shì zhì jiān shì jiǎng ， jí huáng dì de gù wèn hé jiào shī 。 gāng jí wèi bù jiǔ de nán sòng níng zōng quán miàn kěn dìng liǎo lǐ xué ， chēng zhū wéi “ rú zōng ”， zhè fǎn yìng liǎo piān 'ān jiāng nán de nán sòng qǐ tú yǐ lǐ xué jiā qiáng nèi bù tuán jié de xī wàng 。 zhū xī wéi níng zōng jìn jiǎng 《 dà xué 》， měi féng shuāng rì zǎo wǎn jìn jiǎng ， dàn tā jiè cǐ jī huì duì cháo zhèng duō yòu pī píng ， zhōng yú shǐ níng zōng bù mǎn ， jiā yǐ gān yù cháo zhèng de zuì míng ， bèi zhú chū cháo tíng 。
qìng yuán yuán nián （ 1195 nián ） zhū xī zài cháo tíng de zhī chí zhě zhào rǔ yú shòu hán tuō zhòu pái jǐ bèi bà xiāng wèi ， hán shì shèng jí yī shí 。 hán yīn zhū xī céng cān yǔ zhào rǔ yú gōng jī zì jǐ de huó dòng ， yú shì fā dòng liǎo yīcháng pēng jī “ lǐ xué ” de yùn dòng 。 qìng yuán 'èr nián yè zhù shàng shū ， yào qiú bǎ dào xué jiā de shū “ chú huǐ ”， kē jǔ qǔ shì ， fán shè chéng zhū yì lǐ bù qǔ 。 yóu yú zhū xī gòu yǐn liǎng gè ní gū dāng zì jǐ xiǎo lǎo pó de shì qíng bào lù （ kǒng wéi zāi zāng ）， jiān chá yù shǐ shěn jì zǔ chéng jī zhǐ kòng zhū xī shí zuì ， qǐng zhǎn 。 zhū xī de dé yì mén shēng cài yuán dìng bèi dài bǔ ， jièsòng dào zhōu 。 yī shí lǐ xué wēi fēng sǎo dì ， bèi chì wéi “ wěi xué ”， zhū xī bèi chì wéi “ wěi shī ”， xué shēng bèi chì wéi “ wěi tú ”。 níng zōng yī gǎi jiù tài ， xià zhào mìng fán jiàn jǔ wéi guān ， yī lǜ bù qǔ “ wěi xué ” zhī shì 。
qìng yuán liù nián （ 1200 nián ） sān yuè chū jiǔ ， zhū xī zhōng yú zài jiàn yáng jiā lǐ yōu fèn 'ér sǐ ， xiǎng nián qī shí yī suì 。 lín sǐ hái zài xiū gǎi 《 dà xué chéng yì zhāng 》， kě jiàn tā shì rú hé shǐ zhì yú shù lì zì jǐ de lǐ xué ， rán 'ér shēng qián zhōng wèi rú yuàn 。
zhū xī de zhù yào zhé xué zhù zuò yòu 《 sì shū zhāng jù jí zhù 》、《 sì shū huò wèn 》、《 tài jí tú shuō jiě 》、《 tōng shū jiě 》、《 xī míng jiě 》、《 zhōu yì běn yì 》、《 yì xué qǐ méng 》 děng 。 cǐ wài yòu 《 zhū zǐ yǔ lèi 》， shì tā yǔ dì zǐ men de wèn dá lù 。
zhé xué sī xiǎng
■ lǐ qì lùn
zhū xī jì chéng zhōu dūn yí 、 èr chéng ， jiān cǎi shì 、 dào gè jiā sī xiǎng ， xíng chéng liǎo yī gè páng dà de zhé xué tǐ xì 。 zhè yī tǐ xì de hé xīn fàn chóu shì “ lǐ ”， huò chēng “ dào ”、“ tài jí ”。 zhū xī suǒ wèi de lǐ ， yòu jǐ fāng miàn hù xiāng lián xì de hán yì ： ① lǐ shì xiān yú zì rán xiàn xiàng hé shè huì xiàn xiàng de xíng 'ér shàng zhě 。 ② lǐ shì shì wù de guī lǜ 。 ③ lǐ shì lún lǐ zhū zǐ yǔ lèi dào dé de jī běn zhǔn zé 。 zhū xī yòu chēng lǐ wéi tài jí ， shì tiān dì wàn wù zhī lǐ de zǒng tǐ ， jí zǒng wàn lǐ de nà gè lǐ 。“ tài jí zhǐ shì yī gè lǐ zì ”。 tài jí jì bāo kuò wàn wù zhī lǐ ， wàn wù biàn kě fēn bié tǐ xiàn zhěng gè tài jí 。 zhè biàn shì rén rén yòu yī tài jí ， wù wù yòu yī tài jí 。 měi yī gè rén hé wù dū yǐ chōu xiàng de lǐ zuò wéi tā cún zài de gēn jù ， měi yī gè rén hé wù dū jù yòu wán zhěng de lǐ ， jí “ lǐ yī ”。 qì shì zhū xī zhé xué tǐ xì zhōng jǐn cì yú lǐ de dì 'èr gè fàn chóu 。 tā shì xíng 'ér xià zhě ， shì yòu qíng 、 yòu zhuàng 、 yòu jì de ； tā jù yòu níng jù 、 zào zuò děng tè xìng 。 tā shì zhù chéng wàn wù de zhì liào 。 tiān xià wàn wù dōushì lǐ hé zhì liào xiāng tǒng yī de chǎn wù 。 zhū xī rèn wéi lǐ hé qì de guān xì yòu zhù yòu cì 。 lǐ shēng qì bìng yù yú qì zhōng ， lǐ wéi zhù ， wéi xiān ， shì dì yī xìng de ， qì wéi kè ， wéi hòu ， shǔ dì 'èr xìng 。
dòng jìng guān
zhū xī zhù zhāng lǐ yǐ qì 'ér shēng wù ， bìng cóng qì zhǎn kāi liǎo yī fēn wéi 'èr 、 dòng jìng bù xī de shēng wù yùn dòng ， zhè biàn shì yī qì fēn zuò 'èr qì ， dòng de shì yáng ， jìng de shì yīn ， yòu fēn zuò wǔ qì （ jīn 、 mù 、 shuǐ 、 huǒ 、 tǔ ）， sàn wéi wàn wù 。 yī fēn wéi 'èr shì cóng qì fēn huà wéi wù guò chéng zhōng de zhòng yào yùn dòng xíng tài 。 zhū xī rèn wéi yóu duì lì tǒng yī ， ér shǐ shì wù biàn huà wú qióng 。 tā tàn tǎo liǎo shì wù de chéng yīn ， bǎ yùn dòng hé jìng zhǐ kàn chéng shì yī gè wú xiàn lián xù de guò chéng 。 shí kōng de wú xiàn xìng yòu shuō míng liǎo dòng jìng de wú xiàn xìng ， dòng jìng yòu shì bù kě fēn de 。 zhè biǎo xiàn liǎo zhū xī sī xiǎng de biàn zhèng fǎ guān diǎn 。 zhū xī hái rèn wéi dòng jìng bù dàn xiāng duì dài 、 xiāng pái chì ， bìng qiě xiāng hù tǒng yī 。 zhū xī hái lùn shù liǎo yùn dòng de xiāng duì wěn dìng hé xiǎn zhù biàn dòng zhè liǎng zhǒng xíng tài ， tā chēng zhī wéi “ biàn ” yǔ “ huà ”。 tā rèn wéi jiàn huà zhōng shèn tòu zhe dùn biàn ， dùn biàn zhōng shèn tòu zhe jiàn huà 。 jiàn huà jī lěi ， dá dào dùn biàn 。
gé wù zhì zhī lùn
zhū xī yòng 《 dà xué 》“ zhì zhī zài gé wù ” de mìng tí ， tàn tǎo rèn shí lǐng yù zhōng de lǐ lùn wèn tí 。 zài rèn shí lái yuán wèn tí shàng ， zhū xī jì jiǎng rén shēng 'ér yòu zhī de xiān yàn lùn ， yě bù fǒu rèn jiàn wén zhī zhī 。 tā qiáng diào qióng lǐ lí bù dé gé wù ， jí gé wù cái néng qióng qí lǐ 。 zhū xī tàn tǎo liǎo zhī xíng guān xì 。 tā rèn wéi zhī xiān xíng hòu ， xíng zhòng zhī qīng 。 cóng zhī shí lái yuán shàng shuō ， zhī zài xiān ； cóng shè huì xiào guǒ shàng kàn ， xíng wéi zhòng 。 ér qiě zhī xíng hù fā ，“ zhī zhī yù míng ， zé xíng zhī yù dǔ ； xíng zhī yù dǔ ， zé zhī zhī yì míng ”。
xīn xìng lǐ yù lùn
zài rén xìng lùn shàng ， zhū xī fā huī liǎo zhāng zài hé chéng yí de tiān dì zhī xìng yǔ qì zhì zhī xìng de guān diǎn ， rèn wéi “ tiān dì zhī xìng ” huò “ tiān mìng zhī xìng ” zhuān zhǐ lǐ yán ， shì zhì shàn de 、 wán měi wú quē de ；“ qì zhì zhī xìng ” zé yǐ lǐ yǔ qì zá 'ér yán ， yòu shàn yòu bù shàn ， liǎng zhě tǒng yī zài rén shēn shàng ， quē yī zé “ zuò rén bù dé ”。 yǔ “ tiān mìng zhī xìng ” hé “ qì zhì zhī xìng ” yòu lián xì de ， hái yòu “ dào xīn 、 rén xīn ” de lǐ lùn 。 zhū xī rèn wéi ，“ dào xīn ” chū yú tiān lǐ huò xìng mìng zhī zhèng ， běn lái biàn bǐng shòu dé rén yì lǐ zhì zhī xīn ， fā 'ér wéi cè yǐn 、 xiū 'è 、 shì fēi 、 cí ràng ， zé wéi shàn 。“ rén xīn ” chū yú xíng qì zhī sī ， shì zhǐ jī shí kě yǐn zhī lèi 。 rú shì ， suī shèng rén yì bù néng wú rén xīn 。 bù guò shèng rén bù yǐ rén xīn wéi zhù ， ér yǐ dào xīn wéi zhù 。 tā rèn wéi “ dào xīn ” yǔ “ rén xīn ” de guān xì jì máo dùn yòu lián jié ，“ dào xīn ” xū yào tōng guò “ rén xīn ” lái 'ān dùn ，“ dào xīn ” yǔ “ rén xīn ” hái yòu zhù cóng guān xì ，“ rén xīn ” xū tīng mìng yú “ dào xīn ”。 zhū xī cóng xīn xìng shuō chū fā ， tàn tǎo liǎo tiān lǐ rén yù wèn tí 。 tā yǐ wéi rén xīn yòu sī yù ， suǒ yǐ wēi dài ； dào xīn shì tiān lǐ ， suǒ yǐ jīng wēi 。 yīn cǐ zhū xī tí chū liǎo “ è rén yù 'ér cún tiān lǐ ” de zhù zhāng 。 zhū xī chéng rèn rén men zhèng dāng de wù zhì shēng huó yù wàng ， fǎn duì fó jiào lǒngtǒng dì chàng dǎo wú yù ， tā fǎn duì chāo guò yán xù shēng cún tiáo jiàn de wù zhì yù wàng 。
měi xué sī xiǎng
zhū xī de zhé xué tǐ xì zhōng hán yòu yì shù měi de lǐ lùn 。 tā rèn wéi měi shì gěi rén yǐ měi gǎn de xíng shì hé dào dé shàn de tǒng yī 。 jī yú měi shì wài zài xíng shì de měi hé nèi zài dào dé de shàn xiāng tǒng yī de guān diǎn ， zhū xī tàn tǎo liǎo wén yǔ zhì 、 wén yǔ dào de wèn tí 。 rèn wéi wén yǔ zhì 、 wén yǔ dào hé xié tǒng yī cái shì wán měi de 。 zhū xī hái duō cì tán dào lè de wèn tí 。 tā bǎ lè yǔ lǐ lián xì qǐ lái ， guàn chuān liǎo tā bǎ lè nà rù lǐ yǐ wéi hù tǒng zhì zhì xù de lǐ xué gēn běn jīng shén 。 zhū xī duì “ wén ”、“ dào ” guān xì de jiě jué ， zài zhé xué sī biàn de shēn dù shàng chāo guò liǎo qián rén 。 tā duì 《 shī jīng 》 yǔ 《 chǔ cí 》 de yán jiū ， yě jīng cháng biǎo xiàn chū mǐn ruì de shěn měi dòng chá lì 。 zhū xī shì lǐ xué de jí dà chéng zhě ， zhōng guó fēng jiàn shí dài rú jiā de zhù yào dài biǎo rén wù zhī yī 。 tā de xué shù sī xiǎng ， zài yuán cháo 、 míng cháo 、 qīng cháo sān dài ， yī zhí shì fēng jiàn tǒng zhì jiē jí de guān fāng zhé xué ， biāo zhì zhe fēng jiàn shè huì gèng qū wán bèi de yì shí xíng tài 。 yuán cháo huáng qìng 'èr nián （ 1313） fù kē jǔ ， zhào dìng yǐ zhū xī 《 sì shū jí zhù 》 wéi biāo zhǔn qǔ shì ， zhū xué dìng wéi kē chǎng chéng shì 。 zhū yuán zhāng hóng wǔ 'èr nián （ 1369） kē jǔ yǐ zhū xī děng “ zhuànzhù wéi zōng ”。 zhū xué suì chéng wéi gǒng gù fēng jiàn shè huì tǒng zhì zhì xù de jīng shén zhī zhù 。 tā qiáng huà liǎo “ sān gāng wǔ cháng ”， duì hòu qī fēng jiàn shè huì de biàn gé ， qǐ liǎo yī dìng de zǔ 'ài zuò yòng 。 zhū xī de xué shuō ， yě duì hòu lái míng cháo wáng yáng míng de xīn xué yòu shēn kè de yǐng xiǎng 。 wáng yáng míng de zhī xíng hé yī sī xiǎng zhèng shì zài zhū xī zhé xué jī chǔ shàng de tū pò 。 zhū xī de xué shù sī xiǎng zài shì jiè wén huà shǐ shàng ， yě jù yòu zhòng yào yǐng xiǎng 。
liǎng sòng shí qī ， xué shù shàng zào yì zuì shēn 、 yǐng xiǎng zuì dà de shì zhū xī 。 tā zǒng jié liǎo yǐ wǎng de sī xiǎng ， yóu qí shì sòng dài lǐ xué sī xiǎng ， jiàn lì liǎo páng dà de lǐ xué tǐ xì ， chéng wéi sòng dài lǐ xué zhī dà chéng ， qí gōng jì wéi hòu shì suǒ chēng dào 。 qí mén rén huáng wò céng zǒng jié yuē ：“ jì wǎng shèng jiāng wēi zhī xù ， qǐ qián xián wèi fā zhī jī ， biàn zhū rú zhī dé shī ， bì yì duān zhī lùn miù ， míng tiān lǐ ， zhèng rén xīn ， shì yè zhī dà ， yòu shú yòu jiā yú cǐ zhě 。“（《 xíng zhuàng 》） yòu yuē ：“ zì zhōu yǐ lái ， rèn chuán dào zhī yì ， dé tǒng zhī zhèng zhě bù guò shù rén 。 ér néng shǐ sī dào zhāng zhāng jiào zhù zhě ， yī 'èr rén 'ér zhǐ 'ěr 。 yóu kǒng zǐ 'ér hòu ， Zēngzǐ 、 zǐ sī rì jì qí wēi ， zhì mèng zǐ 'ér shǐ zhù 。 yóu mèng zǐ 'ér hòu ， zhōu 、 chéng 、 zhāng zǐ jì qí jué ， zhì xiān shēng 'ér shǐ zhù 。“（ tóng shàng ） qīng rén quán zǔ wàng zhǐ chū ：“ zhì guǎng dà ， jìn jīng wēi ， zōng luó bǎi dài yǐ 。 jiāng xī zhī xué ， zhè dōng yǒng jiā zhī xué ， fēi bù 'àn rán ， ér zhōng bù néng huì qí piān 。“（《 sòng yuán xué 'àn ． huì wēng xué 'àn 》） zhè xiē píng jià suī shǔ yì měi zhī cí ， dàn zhēn shí dì fǎn yìng liǎo zhū xī zài xué shù jiè de dì wèi jí qí yǐng xiǎng 。 zhū xī sǐ hòu ， bèi shì wéi “ wén gōng “， zèng bǎo mó gé zhí xué shì ， yòu zhuī fēng huī guó gōng děng 。 qí sī xiǎng bèi zūn fèng wéi guān xué ， zì yuán cháo shǐ ， zhū xī guān yú jīng xué zhù shì zhù zuò chéng wéi kē jǔ kǎo shì de yǐ jù 。 ér qí běn shēn zé yǔ kǒng zǐ shèng rén bìng tí ， chēng wéi “ zhū zǐ “。 zhèng shì yóu yú zhè gè yuán yīn ， zhū xī zhī yán ， zé chéng wéi bù néng gēnggǎi de 、 jué duì de quán wēi 。 yì xué shì shì rú cǐ 。 zhū xī zhuàn 《 zhōu yì běn yì 》 liè hé luò 、 xiān tiān tú yú juàn shǒu ， yòu yǔ dì zǐ cài shì fù zǐ （ cài yuán dìng 、 cài chén ） biān zhuàn 《 yì xué qǐ méng 》 dǔ xìn hé quán shì hé luò 、 xiān tiān zhī xué ， hòu shì jiē yǐ cǐ lì yán ， chǎn fā zhū zǐ de hé luò xiān tiān sī xiǎng 。 cóng zhè gè yì yì shàng jiǎng ， zhū xī zhēn zhèng què lì liǎo hé luò zhī xué hé xiān tiān zhī xué zài xué jiè de dì wèi 'ér wéi hòu shì dà duō yì xué jiā suǒ rèn kě 。
zhū xī shí sì suì ， fù qù shì ， zūn fù yí mìng ， tā cóng xué yú fù yǒu hú yuán zhòng 、 liú zhì zhōng 、 liú chōng 。 hòu liú zhì zhōng yǐ nǚ xǔ jià zhū xī 。 shào xīng shí bā nián （ 1148 nián ）， shí jiǔ suì zhū xī dēng jìn shì dì 。 èr shí yī nián ， shòu zuǒ dí gōng láng 、 quán zhōu tóng 'ān zhù bù 。 èr shí sān nián ， bài luó cóng mén rén lǐ dòng wéi shī 。 shǐ zhī shì lǎo zhī shuō wéi fēi ， xué wèn 'ér jiù píng shí 。 èr shí qī nián ， zhū xī zì tóng 'ān qì guān huí gù lǐ ， zhì lì xué shù ， lì 'èr shí yú nián 。 xiào zōng jí wèi ， céng duō cì zhào yòng ， jiē cí 'ér bù jiù 。 chún xī wǔ nián （ 1178 nián ）， sì shí jiǔ suì de zhū xī chū zhī nán kāng jūn ， bā nián ， gǎi chú tí jǔ zhè dōng cháng píng yán gōng shì 。 guāng zōng jí wèi hòu ， yòu zhī zhāng zhōu 、 tán zhōu 。 níng zōng jí wèi ， chú huàn zhāng gé dài zhì jiān dài jiǎng 。 zǒng zhī ， zhū xī yī shēng zì jǔ jìn shì zhì sǐ ， fán wǔ shí nián ， jīng lì liǎo gāo zōng 、 xiào zōng 、 guāng zōng 、 níng zōng sì cháo ， shì yú wài zhě gòng jiǔ nián ， lì yú cháo zhě sì shí rì ， wéi níng zōng jiǎng 《 dà xué 》。 qí yú sì shí nián guò zhe jiǎng xué zhù shū shēng huó 。 qí zhù zuò yòu 《 zhōu yì běn yì 》、《 qǐ méng 》、《 shī guà kǎo wù 》、《 shī jí chuán 》、《 dà xué zhōng yōng zhāng jù 》、《 sì shū huò wèn 》、《 lùn yǔ jí zhù 》、《 mèng zǐ jí zhù 》、《 tài jí tú shuō jiě 》、《 tōng shū jiě 》、《 xī míng jiě 》、《 chǔ cí jí zhù biàn zhèng 》、《 hán wén kǎo yì 》、《 cān tóng qì kǎo yì 》、《 zhōng yōng ji lüè 》、《 xiào jīng kān wù 》、《 xiǎo xué shū 》、《 tōng jiàn gāng mù 》、《 sòng míng chén yán xíng lù 》、《 jiā lǐ 》、《 jìn sī lù 》、《 hé nán chéng shì yí shū 》、《 yī luò yuān yuán lù 》 děng 。 cǐ wài ， hái yòu 《 wén jí 》 yī bǎi juàn ，《 xù jí 》 shí yī juàn ，《 bié jí 》 shí juàn ， hé rén ji lù de 《 zhū zǐ yǔ lèi 》 yī bǎi sì shí juàn 。 qí yì xué sī xiǎng zhù yào jí zhōng zài 《 zhōu yì běn yì 》、《 yì xué qǐ méng 》、《 zhū zǐ yǔ lèi 》 děng shū zhōng 。 àn zhū xī 《 nián pǔ 》，《 zhōu yì běn yì 》 chéng shū yú chún xī sì nián （ gōng yuán 1177 nián ），《 qǐ méng 》 chéng shū yú chún xī shí sān nián （ gōng yuán 1186 nián ）。 jù jīn rén zhū bó kūn kǎo zhèng ，“《 běn yì 》 yú 《 qǐ méng 》 qián ， bìng wèi chéng shū 。”（《 yì xué zhé xué shǐ 》 zhōng cè ， běi jīng dà xué chū bǎn shè 198 nián ） cǐ shuō kě wèi jīng què 。 xū yào shuō míng de shì ，《 yì xué qǐ méng 》 suī liè zhū xī míng xià ， ér bìng fēi tā yī rén suǒ wéi ， shì tā yǔ cài yuán dìng tōng lì hé zuò de jiēguǒ 。 cài yuán dìng xué shēng wēng yì zài sòng lǐ zōng chún yòu qī nián （ 1247 nián ） jì zài dào ：“ huì 'ān shū shì 《 sì shū 》， yīn xiān shēng lùn biàn yòu suǒ qǐ fā zhě fēi yī 。…… liù jīng 、《 yǔ 》、《 mèng 》、《 xué 》、《 yōng 》 zhī shū ， xiān shēng yǔ zhī tǎo lùn jiǎng guàn zé bìng chí qí gōng yān 。《 yì xué qǐ méng 》 yī shū ， xiān shēng yán jīng qín sī ， lǚ nián 'ér hòu jiù ， huì 'ān fù shān rùn zhī ， shǐ kè chéng shū 。”（《 cài shì jiǔ rú shū 》 juàn shǒu 《 cài shì zhū rú xíng shí 》） cǐ “ xiān shēng ” shì zhǐ cài yuán dìng 。 wēng yì guān yú 《 yì xué qǐ méng 》 shì yóu cài yuán dìng qǐ gǎo 、 zhū xī shān rùn 'ér chéng de jìzǎi ， zài 《 sòng shǐ 》 zhōng yòu tóng lùn 。《 sòng shǐ . cài yuán dìng chuán 》 yuē ：“ xī shū shì 《 sì shū 》， jí wéi 《 yì 》、《 shī chuán 》、《 tōng jiàn gāng mù 》， bì jìng yǔ yuán dìng wǎng fù cān dìng 。《 qǐ méng 》 yī shū ， zé shǔ yuán dìng qǐ gǎo 。” zhè yī diǎn tóng shí zài wèi xī de yán lùn zhōng kě yǐ dé dào yìn zhèng 。 zhū xī zài gěi cài yuán dìng xìn zhōng shuō ：“《 qǐ méng 》 xiū liǎo mò ？ zǎo yù dé zhī 。”（《 wén jí . dá cài jì tōng 》） yòu shuō ：“《 qǐ méng 》 suǒ gǎi shì fǒu ？ yòu tiān yī dì 'èr yī jié ， yǔ tiān shù wǔ dì shù wǔ xiāng lián ， cǐ shì chéng zǐ gǎi dìng ， dāng shí bù céng shuō pò ， jīn kǒng yì dāng tiān chéng shuō ， nǎi míng 'ěr ？”（《 wén jí xù jí . dá cài jì tōng 》） zhū xī zài 《 qǐ méng xù 》 zhōng yě míng yán ：“ yīn yǔ tóng zhì ， pō ji jiù wén ， wéi shū sì piān ， yǐ shì chū xué ， shǐ wú yí yú qí shuō yún 。” cǐ “ tóng zhì ” jí cài yuán dìng 。“ wéi shū sì piān ” zhōng “ shū ” jí 《 qǐ méng 》。 yóu cǐ kě zhī ， wēng yì suǒ jì kě xìn 。 zhū xī cí yì jìng shāo jué lǐ xìng yòu yú ， gǎn xìng bù zú ， gài yīn qí zhù zhòng lǐ xué de zhé xué sī xiǎng gù yě 。 dài biǎo zuò yòu 《 pú sà mán 》（ yī ）、《 shuǐ diào gē tóu 》（ yī ）、《 nán xiāng zǐ 》、《 yì qín 'é 》（ èr ） děng 。 qí zhōng yǐ 《 pú sà mán 》（ yī ） zuì yòu tè sè ， gāi cí yùn yòng huí wén ， měi liǎng jù hù wéi diān dǎo ， bā jù gòng sì duì ， shí fēn zì rán hé xié ， háo bù qiānqiǎng ， ér qiě pō yòu yì jìng ， gòu sī zhī jīng qiǎo jí yǐ ， zú jiàn huì 'ān duì yǔ yán de jià yù néng lì 。 chú cí wài ， hái shàn zuò shī ，《 chūn rì 》 hé 《 guān shū yòu gǎn 》 shì tā zuì kuài zhì rén kǒu de shī zuò 。 qí cí jié yòu 《 huì 'ān cí 》。
zhū xī shì liú zǐ huī xué shēng ， tā fù qīn zhū sōng wén cái yě hěn hǎo 。 yě xǔ yóu yú fù 、 shī de yǐng xiǎng ， tā zài dào xué zhōng duì wén xué de píng jià shì bǐ jiào gōng zhèng de ， yě xiě chū guò yī xiē fù yú shēng huó qì xī de hǎo shī 。 rú zhè liǎng shǒu dāng rán shì shuō lǐ zhī zuò ， qián yī shǒu yǐ chí táng yào bù duàn dì yòu huó shuǐ zhù rù cái néng qīng chè ， bǐ yù sī xiǎng yào bù duàn yòu suǒ fā zhǎn tí gāo cái néng huó yuè ， miǎn dé tíng zhì hé jiāng huà 。 hòu yī shǒu xiě rén de xiū yǎng wǎng wǎng yòu yī gè yóu liàng biàn dào zhì biàn de jiē duàn 。 yī dàn shuǐ dào qú chéng ， zì rán biǎo lǐ chéng chè ， wú jū wú shù ， zì yóu zì zài 。 zhè liǎng shǒu shī yǐ xiān míng de xíng xiàng biǎo dá zì jǐ zài xué xí zhōng wù chū de dào lǐ ， jí jù yòu qǐ fā xìng ， yě bìng bù quē fá shī wèi ， suǒ yǐ chén yǎn píng wéi “ yù wù shuō lǐ 'ér bù fǔ ”。
zhū xī yě shàn shū fǎ ， míng zhòng yī shí 。 míng táo zōng yí 《 shū shǐ huì yào 》 yún ：“ zhū zǐ jì xù dào tǒng 、 yōu rù shèng yù ， ér yú hàn mò yì gōng 。 shàn xíng cǎo ， yóu shàn dà zì ， xià bǐ jí chén zhe diǎn yǎ ， suī piàn jiān cùn chǔ ， rén zhēng zhēn mì 。”
guān shū yòu gǎn 'èr shǒu
bàn mǔ fāng táng yī jiàn kāi ，
tiān guāng yún yǐng gòng pái huái 。
wèn qú nǎ dé qīng rú xǔ ，
wèiyòu yuán tóu huó shuǐ lái 。
zuó yè jiāng tóu chūn shuǐ shēng ，
méng chōng jù jiàn yī máo qīng 。
xiàng lái wǎng fèi tuī yí lì ，
cǐ rì zhōng liú zì zài xíng 。
zhù shì 】
fāng táng ： yòu chēng bàn mǔ táng ， zài fú jiàn yóu xī chéng nán zhèng yì zhāi guǎn shè （ hòu wéi nán xī shū yuàn ） nèi 。 zhū xī
fù sōng yǔ zhèng jiāo hǎo ， gù cháng yòu 《 dié liàn huā · zuì sù zhèng shì bié shù 》 cí yún ：“ qīng xiǎo fāng táng kāi yī jìng 。
luò xù rú fēi ， kěn xiàng chūn fēng dìng 。” jiàn ： jìng 。 gǔ rén yǐ tóng wéi jìng ， bāo yǐ jìng fú ， yòng shí dǎ kāi 。
zhè jù shì shuō tiān de guāng hé yún de yǐng fǎn yìng zài táng shuǐ zhī zhōng ， bù tíng dì biàn dòng ， yóu rú rén zài pái huái 。
qú ： tā ， zhǐ fāng táng 。 nà dé ， zěn me huì 。 rú xǔ ： zhè yàng 。 ④ méng chōng ： zhàn chuán 。 yī máo qīng ：
qīng rú yī gēn yǔ máo 。
pú sà mán
mù jiāng hán bì yíng cháng lù ， lù cháng yíng bì hán jiāng mù 。
huā wù xī yáng xié ， xié yáng xī wù huā 。
kè chóu wú shèng jí ， jí shèng wú chóu kè 。
xǐng sì zuì duō qíng ， qíng duō zuì sì xǐng 。
pú sà mán
wǎn hóng fēi jìn chūn hán qiǎn ， qiǎn hán chūn jìn fēi hóng wǎn 。
zūn jiǔ lǜ yīn fán ， fán yīn lǜ jiǔ zūn 。
lǎo xiān shī jù hǎo ， hǎo jù shī xiān lǎo 。
cháng hèn sòng nián fāng ， fāng nián sòng hèn cháng 。
nán xiāng zǐ
luò rì zhào lóu chuán ， wěn guò chéng jiāng yī piàn tiān 。
zhēn zhòng shǐ jūn liú kè yì ， yǐ rán 。
fēng yuè cóng jīn bié yī chuān 。
lí xù qiǎo wēi xián ， yǒng yè qīng shuāng tòu mù zhān 。
míng rì huí tóu jiāng shù yuǎn ， huái xián 。
mù duàn qíng kōng yàn zì lián 。
shuǐ diào gē tóu
fù guì yòu yú lè ， pín jiàn bù kān yōu 。
shuí zhī tiān lù yōu xiǎn ， yǐ fú hù xiāng chóu 。
qǐng kàn dōng mén huáng quǎn ， gèng tīng huá tíng qīng lì ， qiān gǔ hèn nán shōu 。
hé sì chī yí zǐ ， sàn fā nòng piānzhōu 。
chī yí zǐ ， chéng bà yè ， yòu yú móu 。
zhì shēn qiānshèng qīng xiāng ， guī bǎ diào yú gōu 。
chūn zhòu wǔ hú yān làng ， qiū yè yī tiān yún yuè ， cǐ wài jìn yōu yōu 。
yǒng qì rén jiànshì ， wú dào fù cāng zhōu 。
shuǐ diào gē tóu
xuě yuè liǎng xiāng yìng ， shuǐ shí hù bēi míng 。
bù zhī yán shàng kū mù ， jīn yè ruò wéi qíng 。
yìng jiàn chén zhōng jiāo rǎo ， biàn dào shān jiān kōng kuàng ， yǔ me liǎo píng shēng 。
yǔ me píng shēng liǎo ， ◇ shuǐ bù liú xíng 。
qǐ pī yī ， zhān bì hàn ， lù huá qīng 。
liáo liáo qiānzǎi ， cǐ shì běn fēn míng 。
ruò xiàng qián kūn shí yì ， biàn xìn xíng cáng wú jiān ， chù chù zǒng yuán chéng 。
jì qǔ yuān shuǐ bīng yǔ ， mò cuò dìng pán xīng 。
shuǐ diào gē tóu
bù jiàn yán fū zǐ ， jì mò fù chūn shān 。
kòngyú qiān zhàng wēi shí ， gāo chā mù yún duān 。
xiǎng xiàng yáng qiú pī liǎo ， yī xiào liǎng wàng shēn shì ， lái bǎ diào yú gān 。
bù sì lín jiān hé ， fēi juàn shǐ zhī hái 。
zhōng xīng zhù ， gōng yè jiù ， bìn máo bān 。
chí qū yī shì háo jié ， xiāng yǔ jì shí jiān 。
dú wěi kuáng nú xīn shì ， bù xiàn chī 'ér dǐng zú ， fàng qù rèn shū wán 。
shuǎng qì dòng xīn dǒu ， qiān gǔ zhào lín luán 。
shuǐ diào gē tóu
cháng jì yǔ jūn bié ， dān fèng jiǔchóng chéng 。
guī lái gù lǐ ， chóu sī chàng wàng miǎo nán píng 。
jīn xī bù zhī hé xī ， dé gòng hán tán yān tǐng ， yī xiào fǔ kōng míng 。
yòu jiǔ jìng xū zuì ， wú shì mò guān qíng 。
xún méi qù ， shū zhú wài ， yī zhī héng 。
yǔ jūn yín nòng fēng yuè ， duān bù fù píng shēng 。
hé chù chē chén bù dào ， yòu gè jiāng tiān rú xǔ ， zhēng kěn huàn fú míng 。
zhǐ kǒng mǎi shān yǐn ， què yào liàn dān chéng 。
shuǐ diào gē tóu
jiāng shuǐ jìn yún yǐng ， hóng yàn yù nán fēi 。
xié hú jié kè ， hé chù kōng cuì miǎo yān fēi 。
chén shì nán féng yī xiào ， kuàng yòu zǐ yú huáng jú ， kān chā mǎn tóu guī 。
fēng jǐng jīnzhāo shì ， shēn shì xī rén fēi 。
chóu jiā jié ， xū mǐng dǐng ， mò xiāng wéi 。
rén shēng rú jì ， hé shì xīn kǔ yuàn xié huī 。
wú jìn jīn lái gǔ wǎng ， duō shǎo chūn huā qiū yuè ， nà gèng yòu wēi jī 。
yǔ wèn niú shān kè ， hé bì dú zhān yī 。
hǎo shì jìn
chūn sè yù lái shí ， xiān sàn mǎn tiān fēng xuě 。
zuò shǐ qī mǐn sōng zhú ， biàn zhū chuáng yù jié 。
zhōng yuán jiā qì yù cōng cōng ， hé shān zhuàng gōng jué 。
chéngxiàng gōng chéng qiānzǎi ， yìng huáng liú qīng chè 。
xī jiāng yuè
shuì chù lín fēng sè sè ， jué lái shān yuè tuán tuán 。
shēn xīn wú lěi jiǔ qīng 'ān ， kuàng yòu qīng chí liáng guǎn 。
jù wěn fān xián bái sú ， qíng gāo què xiào jiāo hán 。
lán gāo yuán zì shǎo líng cán ， hǎo chù jīn zhāng bù huàn 。
xī jiāng yuè
táng xià shuǐ fú xīn lǜ ， mén qián shù cháng jiāo zhī 。
wǎn liáng kuài xiě yī piān shī ， bù shuō rén jiān yōu xǐ 。
shēn lǎo xīn xián yì zhuàng ， xíng qú dào shèng hái féi 。
ruǎn shū jiā bì wèi yìng chí ， mò dào qián fēi jīn shì 。
niàn nú jiāo
lín fēng yī xiào ， wèn qún fāng shuí shì ， zhēn xiāng chún bái 。
dú lì wú péng ， suàn zhǐ yòu 、 gū shè shān tóu xiān kè 。
jué yàn shuí lián ， zhēn xīn zì bǎo ， miǎo yǔ chén yuán gé 。
tiān rán shū shèng ， bù guān fēng lù bīng xuě 。
yìng xiào sú lǐ cū táo ， wú yán fān yǐn dé ， kuáng fēng qīng dié 。
zhēng sì huáng hūn xián nòng yǐng ， qīng qiǎn yī xī shuāng yuè 。
huà jiǎo chuī cán ， yáo tái mèng duàn ， zhí xià chéng xiū xiē 。
lǜ yīn qīng zǐ ， mò jiào róng yì pī zhé 。
qīng yù 'àn
xuě xiāo chūn shuǐ dōng fēng měng 。 lián bàn juàn 、 yóu xián lěng 。
guài shì chūn lái cháng bù xǐng 。 yáng liǔ dī biān ， xìng huā cūn lǐ ， zuì liǎo zhòng xiāng qǐng 。
ér jīn báifà xiū chuí lǐng 。 jìng lǐ shí jiāng jiù yóu shěng 。
jì dé gū shān shān pàn jǐng 。 yī wān liú shuǐ ， bàn hén xīn yuè ， huà zuò méi huā yǐng 。
mǎn jiāng hóng
xiù yě shī wēng ， niàn gù shān 、 shí nián guāi gé 。
liáo mìng jià 、 zhū mén jiù yǐn ， lǜ huái xīn mò 。
hǎo yǔ chū qíng réng bàn nuǎn ， jīn gāng yù jiǎ kāi yáo xí 。
gèng liú chuán 、 lì zǎo jiè jiāng tiān ， liú chūn sè 。
guò lǐ shè ， jiāng 'ér zhí 。 tán wǎng shì ， bēi chén jì 。
xǐ zūn qián xiàn zài ， jìng zhōng rú xī 。
liǎng bìn quán qī yān shù lǜ ， fāng tóng hǎo yìng hán tán bì 。
dàn yī nián 、 yī dù yī guī lái ， huān hé jí 。
chūn rì
shèng rì xún fāng sì shuǐ bīn ， wú biān guāng jǐng yī shí xīn 。
děng xián shí dé dōng fēng miàn ， wàn zǐ qiān hóng zǒng shì chūn 。
yì qín 'é
yún chuí mù ， yīn fēng cǎn dàn tiān huā luò 。
tiān huā luò ， qiān lín qióng jiǔ ， yī kōng luán hè 。
zhēng chē miǎo miǎo chuān huá bó ， lù mí mí lù zēng lí suǒ 。
zēng lí suǒ ， shàn xī shān shuǐ ， bì xiāng lóu gé 。
yì qín 'é
méi huā fā ， hán shāo guà zhù yáo tái yuè 。
yáo tái yuè ， huògēng xīn shì ， lǚ shuāng shí jié 。
yě qiáo liú shuǐ shēng wūyè ， xíng rén lì mǎ kōng chóu jué 。
kōng chóu jué ， wéi shuí níng zhù ， wéi shuí pān zhé 。
zhè gū tiān
mù yǔ cháo yún bù zì lián ， fàng jiào chūn zhǎng lǜ fú tiān 。
zhǐ lìng huà gé lín wú dì ， sù xī xīn shī mǎn xì chuán 。
qīng niǎo wài ， bái 'ōu qián ， jǐ shēng xiāng huǒ jiù yīn yuán 。
jiǔ lán shān yuè yí diāo jiàn ， gē bà jiāng fēng fú dài yán 。
zhè gū tiān
yǐ fēn jiāng hú jì cǐ shēng ， cháng suō duǎn lì rèn yīn qíng 。
míng ráo xì yǔ cāng zhōu yuǎn ， xì gě xié yáng huà gé míng 。
qí jué chù ， wèi wàng qíng ， jǐ shí hái dé qù xún méng 。
jiāng fēi dìng xǔ juān shuāng pèi ， yú fù hé láo xiào dú xǐng 。
zhè gū tiān
tuō què rú guān zhù yǔ yī ， qīng shān lǜ shuǐ hào rán guī 。
kàn chéng dǐng nèi zhēn lóng hǔ ， guǎn shèn rén jiān xián shì fēi 。
shēng yǔ yì ， shàng yān fēi ， huí tóu zhī jiàn zhǒng lěi lěi 。
wèi xún kuà fèng chuī xiāo lǚ ， qiě bàn gū yún dú hè fēi 。
huàn xī shā
yā jià nián lái xuě zuò duī ， zhēn cóng yě shì jìn yí zāi 。 kěn lìng róng yì fàng chūn huí 。
què kǒng yīn qíng wú dìng dù ， cóng jiào hóng bái yī shí kāi 。 duō qíng fēng dié zǎo fēi lái 。
qiū yuè
qīng liú xī guò bì shān tóu ， kōng shuǐ chéng xiān yī sè qiū 。
gé duàn hóng chén sān shí lǐ ， bái yún huáng yè liǎng yōu yōu 。
chūn rì
shèng rì xún fāng sì shuǐ bīn ，
wú biān guāng jǐng yī shí xīn 。
děng xián shí dé dōng fēng miàn ，
wàn zǐ qiān hóng zǒng shì chūn 。
zhù shì ：
chūn rì ： chūn tiān 。
shèng rì ： tiān qì qíng lǎng de hǎo rì zǐ 。
xún fāng ： yóu chūn ， tà qīng 。
sì shuǐ ： hé míng ， zài shān dōng shěng 。
bīn ： shuǐ biān ， hé biān 。
děng xián ： píng cháng 、 qīng yì 。“ děng xián shí dé ” shì róng yì shí bié de yì sī 。
dōng fēng ： chūn fēng 。 zhū xī shì shì :1200 nián 4 yuè 23 rì （ nán sòng qìng yuán liù nián sān yuè chū jiǔ rì ） shì shì 。
zhū zǐ jiā xùn jūn zhī suǒ guì zhě ， rén yě 。 chén zhī suǒ guì zhě ， zhōng yě 。 fù zhī suǒ guì zhě ， cí yě 。 zǐ zhī suǒ guì zhě ， xiào yě 。 xiōng zhī suǒ guì zhě ， yǒu yě 。 dì zhī suǒ guì zhě ， gōng yě 。 fū zhī suǒ guì zhě ， hé yě 。 fù zhī suǒ guì zhě ， róu yě 。 shì shī cháng guì hū lǐ yě ， jiāo péng yǒu guì hū xìn yě 。 jiàn lǎo zhě ， jìng zhī ； jiàn yòu zhě ， ài zhī 。 yòu dé zhě ， nián suī xià yú wǒ ， wǒ bì zūn zhī ； bù xiào zhě ， nián suī gāo yú wǒ ， wǒ bì yuǎn zhī 。 shèn wù tán rén zhī duǎn ， qièmò jīn jǐ zhī cháng 。 chóu zhě yǐ yì jiě zhī ， yuàn zhě yǐ zhí bào zhī ， suí suǒ yù 'ér 'ān zhī 。 rén yòu xiǎo guò ， hán róng 'ér rěn zhī ； rén yòu dà guò ， yǐ lǐ 'ér yù zhī 。 wù yǐ shàn xiǎo 'ér bùwèi ， wù yǐ 'è xiǎo 'ér wéi zhī 。 rén yòu 'è ， zé yǎn zhī ； rén yòu shàn ， zé yáng zhī 。 chǔshì wú sī chóu ， zhì jiā wú sī fǎ 。 wù sǔn rén 'ér lì jǐ ， wù dù xián 'ér jí néng 。 wù chēng fèn 'ér bào hèngnì ， wù fēi lǐ 'ér hài wù mìng 。 jiàn bù yì zhī cái wù qǔ ， yù hé lǐ zhī shì zé cóng 。 shī shū bù kě bù dú ， lǐ yì bù kě bù zhī 。 zǐ sūn bù kě bù jiào ， tóng pú bù kě bù xù 。 sī wén bù kě bù jìng ， huànnàn bù kě bù fú 。 shǒu wǒ zhī fēn zhě ， lǐ yě ； tīng wǒ zhī mìng zhě ， tiān yě 。 rén néng rú shì ， tiān bì xiàngzhī 。 cǐ nǎi rì yòng cháng xíng zhī dào ， ruò yī fú zhī yú shēn tǐ ， yǐn shí zhī yú kǒu fù ， bù kě yī rì wú yě ， kě bù shèn zāi ！（ lù zì 《 zǐ yáng zhū shì zōng pǔ 》）
yì wén 】
dāng guó jūn suǒ zhēn guì de shì “ rén ”， ài hù rén mín 。 dāng rén chén suǒ zhēn guì de shì “ zhōng ”， zhōng jūn 'ài guó 。 dāng fù qīn suǒ zhēn guì de shì “ cí ”， téng 'ài zǐ nǚ 。 dāng 'ér zǐ suǒ zhēn guì de shì “ xiào ”， xiào shùn fù mǔ 。 dāng xiōng cháng suǒ zhēn guì de shì “ yǒu ”， ài hù dì dì 。 dāng dì dì suǒ zhēn guì de shì “ gōng ”， zūn jìng xiōng cháng 。 dāng zhàng fū suǒ zhēn guì de shì “ hé ”， duì qī zǐ hé mù 。 dāng qī zǐ suǒ zhēn guì de shì “ róu ”， duì zhàng fū wēn shùn 。 shì fèng shī cháng yào yòu lǐ mào ， jiāo péng yǒu yīngdāng zhòng shì xìn yòng 。 yù jiàn lǎo rén yào zūn jìng ， yù jiàn xiǎo hái yào 'ài hù 。 yòu dé xíng de rén ， jí shǐ nián jì bǐ wǒ xiǎo ， wǒ yī dìng zūn jìng tā 。 pǐn xíng bù duān de rén ， jí shǐ nián jì bǐ wǒ dà ， wǒ yī dìng yuǎn lí tā 。 bù yào suí biàn yì lùn bié rén de quē diǎn ； qièmò kuā yào zì jǐ de cháng chù 。 duì yòu chóu xì de rén ， yòng jiǎng shì shí bǎi dào lǐ de bàn fǎ lái jiě chú chóu xì 。 duì mái yuàn zì jǐ de rén ， yòng tǎn chéng zhèng zhí de tài dù lái duì dài tā 。 bù lùn shì dé yì huò shùn yì huò kùn nán nì jìng ， dōuyào píng jìng 'ān xiáng ， bù dòng gǎn qíng 。 bié rén yòu xiǎo guò shī ， yào liàng jiě róng rěn ！ bié rén yòu dà cuò wù ， yào 'àn dào lǐ quàn dǎo bāng zhù tā 。 bù yào yīn wéi shì xì xiǎo de hǎo shì jiù bù qù zuò ， bù yào yīn wéi shì xì xiǎo de huài shì jiù qù zuò 。 bié rén zuò liǎo huài shì ， yīnggāi bāng zhù tā gǎi guò ， bù yào xuān yáng tā de 'è xíng 。 bié rén zuò liǎo hǎo shì ， yīnggāi duō jiā biǎo yáng 。 dài rén bàn shì méi yòu sī rén chóu yuàn ， zhì lǐ jiā wù bù yào lìng lì sī fǎ 。 bù yào zuò sǔn rén lì jǐ de shì ， bù yào dù jì xián cái hé jí shì yòu néng lì de rén 。 bù yào shēng yán fèn fèn duì dài mán bù jiǎng lǐ de rén ， bù yào wéi fǎn zhèng dāng shì lǐ 'ér suí biàn shāng hài rén hé dòng wù de shēng mìng 。 bù yào jiē shòu bù yì de cái wù ， yù dào hé lǐ de shì wù yào yōng hù 。 bù kě bù qín dú shī shū ， bù kě bù dǒng dé lǐ yì 。 zǐ sūn yī dìng yào jiào yù ， tóng pú yī dìng yào lián xù 。 yī dìng yào zūn jìng yòu dé xíng yòu xué shí de rén ， yī dìng yào fú zhù yòu kùn nán de rén 。 zhè xiē dōushì zuò rén yīnggāi dǒng dé de dào lǐ ， měi gè rén jìn běn fēn qù zuò cái fú hé “ lǐ ” de biāo zhǔn 。 zhè yàng zuò yě jiù wán chéng tiān dì wàn wù fù yú wǒ men de shǐ mìng ， shùn hū “ tiān mìng ” de dào lǐ fǎ zé 。 dú shū wú yí zhě ， xū jiào yòu yí ， yòu yí zhě ， què yào wú yí ， dào zhè lǐ fāng shì zhǎngjìn 。 lèi bié : jiào yù
lì shēn yǐ lì xué wéi xiān ， lì xué yǐ dú shū wéi běn lèi bié : dú shū
zì xiū zé rén bù dé yǐ fēi lǐ xiāng jiā 。 lèi bié : xiū yǎng
dà fán dūn hòu zhōng xìn ， néng gōng wú guò zhě ， yì yǒu yě ； qí zhōu mèi qīng bó ， ào màn xiè xiá ， dǎo rén wéi 'è zhě ， sǔn yǒu yě 。 lèi bié : yǒu yì
shǒu zhèng zhí 'ér pèi rén yì 。 sòng · zhū xī 《 sòng míng chén yán xíng lù 》 sòng ： cāo shǒu 。 zuò rén yào cún zhèng zhí zhī xīn ， xíng rén yì zhī dé 。 lèi bié : dào dé
hán yǎng 、 zhì zhī 、 lì xíng sān zhě ， biàn shì yǐ hán yǎng wéi shǒu ， zhì zhī cì zhī ， lì xíng yòu cì zhī 。 lèi bié : dào dé
péng yǒu ， yǐ yì hé zhě 。 lèi bié : yǒu yì
shèng rén suǒ shuō dǐ huà ， guāng míng zhèng dà 。 sòng · zhū xī 《 zhū zǐ yǔ lèi · yì jiǔ 》 dǐ ： tóng “ de ”。 lèi bié : dào dé
dú shū yòu sān dào ， wèi xīn dào ， yǎn dào ， kǒu dào lèi bié : dú shū
sī chéng wéi xiū shēn zhī běn ， ér míng shàn yòu wéi sī chéng zhī běn 。 sòng · zhū xī 《 sì shū jí zhù · mèng zǐ jí zhù 》 yǐ zhēn chéng wéi zhǔn zé shì zì wǒ xiū yǎng de guān jiàn ， nòng qīng chǔ nǎ xiē shì hǎo de yán xíng jǔ dòng ， yòu shì jiān chí zhēn chéng de gēn běn 。 lèi bié : xiū yǎng
zì jìng ， zé rén jìng zhī ； zì màn ， zé rén màn zhī 。 lèi bié : xiū yǎng
dà xué 》 zhī xiū shēn 、 qí jiā 、 zhì guó 、 píng tiān xià ， jī běn zhǐ shì zhèng xīn 、 chéng yì 'ér yǐ 。 sòng · zhū xī 《 sì shū jí zhù · mèng zǐ xù shuō 》 dà xué ： shū míng 。 xiū shēn ： xiū yǎng zì shēn pǐn xìng 。 qí jiā ： guǎn lǐ hǎo jiā tíng 。 zhì guó ： zhì lǐ hǎo suǒ zài de dì qū 。 píng tiān xià ： shǐ tiān xià tài píng 。 zhèng xīn ： shǐ xīn sī duān zhèng 。 chéng yì ： shǐ yì niàn zhēn chéng 。 lèi bié : xiū yǎng
shàonián yì xué lǎo nán chéng ， yī cùn guāng yīn bù kě qīng 。 lèi bié : shí jiān
zì xiū zé rén bù dé yǐ fēi lǐ xiāng jiā 。 lèi bié : dào dé
dú shū wú yí zhě ， xū jiào yòu yí ， yòu yí zhě ， què yào wú yí ， dào zhè lǐ fāng shì zhǎngjìn 。 lèi bié : dú shū
lì shēn yǐ lì xué wéi xiān ， lì xué yǐ dú shū wéi běn lèi bié : xué xí
wèn qú nǎ dé qīng rú xǔ ？ wèiyòu yuán tóu huó shuǐ lái lèi bié : dú shū
rén guāng míng lěi luò biàn shì hǎo rén 。 sòng · zhū xī 《 zhū zǐ yǔ lèi 》 juàn qī shí sì guāng míng lěi luò ： xiōng huái tǎn dàng ， zhèng dà guāng míng 。 lèi bié : dào dé
dà xué 》 zhī xiū shēn 、 qí jiā 、 zhì guó 、 píng tiān xià ， jī běn zhǐ shì zhèng xīn 、 chéng yì 'ér yǐ 。 sòng · zhū xī 《 sì shū jí zhù · mèng zǐ xù shuō 》 dà xué ： shū míng 。 xiū shēn ： xiū yǎng zì shēn pǐn xìng 。 qí jiā ： guǎn lǐ hǎo jiā tíng 。 zhì guó ： zhì lǐ hǎo suǒ zài de dì qū 。 píng tiān xià ： shǐ tiān xià tài píng 。 zhèng xīn ： shǐ xīn sī duān zhèng 。 chéng yì ： shǐ yì niàn zhēn chéng 。 lèi bié : dào dé
rì shěng qí shēn ， yòu zé gǎi zhī ， wú zé jiā miǎn 。 lèi bié : xiū yǎng
rén zhī cāo lǚ wú ruò chéng shí 。 sòng · zhū xī 《 sòng míng chén yán xíng lù 》 cāo lǚ ： cāo shǒu 。 chéng shí shì rén de zuì gāo pǐn dé 。 lèi bié : dào dé
dú shū zhī fǎ ， zài xún xù 'ér jiàn jìn ， shú dú 'ér jīng sī lèi bié : xué xí
lǐ jí lǐ yě 。 lèi bié : xiū yǎng
zì gǔ shèng xián ， jiē yǐ xīn dì wéi běn 。 sòng · zhū xī 《 zhū zǐ quán shū · xué 'èr 》 shèng xián ： shèng rén xián rén ， gǔ dài zhǐ dào dé 、 xué wèn dū jí wéi jié chū de rén 。 xīn dì ： fó jiào yǔ 。 fó jiào yǐ sān jiè wéi xīn ， xīn rú zī shēng wàn wù de dà dì ， néng suí yuán shēng yī qiē zhū fǎ ， gù chēng zhī 。 wéi rén yǐ xīn dì gāo jié wéi zuì zhòng yào 。 lèi bié : dào dé
wèn qú nà dé qīng rú xǔ ， wèiyòu yuán tóu huó shuǐ lái lèi bié : xué xí
dú shū zhī fǎ ， zài xún xù 'ér jiàn jìn ， shú dú 'ér jīng sī lèi bié : dú shū
dú shū zhī fǎ , zài xún xù 'ér jiàn jìn , shú dú 'ér jīng sī 。 lèi bié : dú shū
hán yǎng 、 zhì zhī 、 lì xíng sān zhě ， biàn shì yǐ hán yǎng wéi shǒu ， zhì zhī cì zhī ， lì xíng yòu cì zhī 。 lèi bié : xiū yǎng
sī chéng wéi xiū shēn zhī běn ， ér míng shàn yòu wéi sī chéng zhī běn 。 sòng · zhū xī 《 sì shū jí zhù · mèng zǐ jí zhù 》 yǐ zhēn chéng wéi zhǔn zé shì zì wǒ xiū yǎng de guān jiàn ， nòng qīng chǔ nǎ xiē shì hǎo de yán xíng jǔ dòng ， yòu shì jiān chí zhēn chéng de gēn běn 。 lèi bié : dào dé
xué zhě xū xiān lì zhì 。 jīn rì suǒ yǐ yōu yōu zhě ， zhǐ shì bǎ xué wèn bù céng zuò yī jiàn shì kàn ， yù shì zé qiě hú luàn nèn dì dǎ guò liǎo ， cǐ zhǐ shì zhì bù lì 。 lèi bié : zhì xiàng
chéng néng tǐ 'ér cún zhī ， zé zhòng shàn zhī yuán ， bǎi xíng zhī běn 。 sòng · zhū xī 《 rén shuō 》 shí xíng bìng bǎo cún zhēn chéng de xīn ， zhè shì rén shēng měi hǎo de yuán tóu ， xíng dòng měi hǎo de gēn běn 。 lèi bié : rén shēng
chéng néng tǐ 'ér cún zhī ， zé zhòng shàn zhī yuán ， bǎi xíng zhī běn 。 sòng · zhū xī 《 rén shuō 》 shí xíng bìng bǎo cún zhēn chéng de xīn ， zhè shì rén shēng měi hǎo de yuán tóu ， xíng dòng měi hǎo de gēn běn 。 lèi bié : dào dé
rì shěng qí shēn ， yòu zé gǎi zhī ， wú zé jiā miǎn 。 lèi bié : dào dé
wéi xué zhī dào ， mò xiān yú qióng lǐ ， qióng lǐ zhī yào ， bì zài yú dú shū ， dú shū zhī fǎ ， mò guì yú xún xù 'ér zhì jīng ， ér jīng zhì zhī běn ， zé yòu zài yú jū jìng 'ér chí zhì 。 ēn zào xíng zhuāng zhòng 、 yán jǐn de wǔ yí shān zhū xī jì niàn guǎn ， shì yī zuò yú 1990 nián luò chéng de wǔ diàn shì dà yuàn 。 guǎn nèi xuán guà zhe xīn jìn shū xiě de biǎn 'é 、 yíng lián ， qí zhōng yòu bù shǎo lián wén ， yǔ yán jīng liàn 、 yù yì shēn cháng ， wén cǎi fěi rán 。
gǔ pǔ de dà mén shàng gāo xuán zhe yī kuài dà biǎn ， tí wéi “ zhū xī jì niàn guǎn ” wǔ gè xǐng mù dà zì 。 shì fāng yì tóng zhì zài wǔ yí shān shì chá shí liú xià de mò bǎo ， zhuāng zhòng 、 cāng jìn ， yòu shū fǎ dà jiā de fēng fàn 。
zhū xī zài wǔ yí shān jiǎng xué 40 yú nián ， jì chéng hé fā zhǎn liǎo lǐ xué tǐ xì 。 diàn qián dà mén liǎng cè de cǎo shū yíng lián biǎo dá liǎo zhū xī jì chéng hé fā zhǎn de shēn suì yì yì 。 lián yuē ：“ jiē yī luò zhī yuān yuán ， kāi mǐn hǎi zhī zōu lǔ ”， lián wén shuō míng zhū xī de lǐ xué sī xiǎng yǐ chéng wéi wǒ guó zhé xué fā zhǎn shǐ shàng de yī gè chéng shàng qǐ xià de zhòng yào jiē duàn 。 zhè fù yíng lián xuán yú dà mén xiǎn dé duān zhuāng diǎn yǎ ， xǐng mù diǎn tí 。
dà diàn qián yòu yī fù “ zhì guǎng dà 'ér jìn jīng wēi ， jí gāo míng 'ér dào zhōng yōng ” de duì lián ， biǎo shù liǎo zhū xī de zhé xué tǐ xì bó dà jīng shēn hé rú jiā rén shēng chǔshì de guī fàn 。
dà diàn qián héng biǎn shàng shū xiě de “ xué dá xìng tiān ” sì zì ， zì tǐ xióng hún 、 shuò zhuàng 。 zhè kuài yuán wéi qīng qián lóng huáng dì yú gōng yuán 1787 nián wéi “ zǐ yáng shū yuàn ” yù tí de biǎn 'é ， qí dà zhì yì sī shì ：“ xué ” wéi gé wù ，“ dá ” wéi zhì zhī ，“ xìng ” wéi dào ，“ tiān ” wéi dé ，“ gé wù zhì zhī ” shì zhū xī rèn shí lùn de hé xīn ， bǎ dào dé kàn zuò tiān dào de tǐ xiàn 。 jí tōng guò dào dé xiū yǎng ， zhuī qiú “ zhì chéng ” de jìng jiè ， yǐ gǎn yìng tiān dì ， dá dào “ tiān rén hé yī ”。
quán guó zhèng xié fù zhù xí zhào pǔ chū xiān shēng zuì xīn shǎng guà zài dà diàn nèi 、 yóu pān zhù lán xiān shēng zhuàn xiě de yī fù zhuàn tǐ yíng lián 。 duì lián xù shì xiě yì ， cí jiǎn yì gāi ， chǎn shù liǎo zhū xī de lǐ xué yǐ kǒng mèng děng rú jiā sī xiǎng wéi zhùgàn ， jiān qǔ dà liàng de wéi wù zhù yì pǔ sù sī xiǎng yǔ zì rán kē xué de chéng guǒ ， diàn dìng liǎo zhū xī chéng wéi yǔ kǒng mèng děng xiān zhé bìng liè de dì wèi 。 quán lián shì ：
fǎn gōng jiàn shí ， qióng lǐ zhì zhī ， chuán 'èr chéng 'ér fēn liú ；
jiǎng xué shòu tú ， zhù shū lì shuō ， pèi shí zhé zhī yǒng xīn 。
zhào pǔ chū xiān shēng cān guān jì niàn guǎn hòu ， duì zhū xī 40 yú nián zài wǔ yí shān shòu tú zhù shù hé chuàng jiàn mǐn xué tǐ xì de gōng jì biǎo shì qīn pèi 。 tā yìng zhù rén zhī qǐng ， huī háo shū xiě liǎo yī fù duì lián ， yǐ shì duì zhū zǐ chóng yǎng zhī qíng 。 lián yuē ：
qiān gǔ mǐn yǐ qiú ， xìng tiān xué shù 'èr chéng zǐ ；
sān zì bù yuǎn fù ， xīn dì gōng xíng jiǔ qū xī 。
zhū xī zhé xué dāng dài zhēng míng zhū xī jí qǔ liǎo 《 yì chuán 》 hé zhōng yī xué de yíng yǎng ， duì shēng mìng yòu zhe xīn shēn yī tǐ de lǐ jiě 。 zài zhū xī shēng mìng zhé xué zhōng ， hún bó bù néng lí kāi ròu tǐ 'ér cún zài 。 yīn cǐ ， cháng qī yǐ lái zhōng guó dà lù xué zhě bǎ zhū xī lǐ lùn shuō chéng shì kè guān wéi xīn zhù yì shì zhí dé shāng què de 。 tiān jīn yī kē dà xué wáng yīng bó shì zhǐ chū ：
fó xué ， tōng guò fó jiào de jiào yì ， gěi rén yǐ bù shēng bù miè de xī wàng 。 ér lǐ xué zhī qián de rú xué ， tè bié shì hàn rú yě chéng rèn guǐ shén de cún zài ， dàn què bù néng duì qí jìn xíng shēn rù tǎo lùn 。 yīnggāi shuō ， zài lǐ xué chū xiàn yǐ qián ， rú xué hái méi yòu xíng chéng dú lì 'ér yòu lì de duì fó xué de lǐ lùn pī pàn （ cuī dà huá ：《 rú xué yǐn lùn 》， rén mín chū bǎn shè ， 2001 nián bǎn ， dì 389 yè ）。
dàn shì rú xué de rén wén jīng shén ， shì bì gǔ wǔ qǐ guǎng dà rén rén zhì shì jī jí fā zhǎn hé zì jué wéi hù rú xué de jī běn lǐ lùn 。 wèile zhàn shèng fó xué de tiǎo zhàn ， rú jiā xū yào xún qiú gèng zhēn shí de xué wèn zuò wéi zì shēn cún zài de yǐ jù ， yǐ zhēn yǐ chéng ， miàn duì xū wàng de lún huí hé zhuǎn shì xué shuō 。 yú shì duì zì rán xiàn xiàng de gèng zhǔn què huí dá ， duì rén tǐ shēng mìng xiàn xiàng de gèng zhēn qiē liǎo jiě ， chéng wéi zhàn shèng fó xué zuì yòu lì de gōng jù 。 rú xué ， pò qiē xū yào 《 yì chuán 》 sī xiǎng de fù xīng hé yī xué chéng jiù de róng rù 。
zhū xī zuò wéi nán sòng lǐ xué de dài biǎo ， tā de xīn xìng lǐ lùn zhōng shè jí de zhù yào gài niàn yòu tiān 、 tiān mìng 、 tiān lǐ 、 xīn xìng 、 shēn 、 xuè qì ， zhè xiē gài niàn jī běn fǎn yìng liǎo zhū xī de shēng mìng zhé xué guān ， yě tí shēng liǎo rú jiā xīn xìng xué shuō de jià zhí 。 zhū xī （ jū shì fēn dēng lù ） 【 zhū xī （ jū shì fēn dēng lù ）】 xī ( dào qiān chán shī fǎ sì )。 zhū xī ， zì yuán huì ， hào huì 'ān ， wù yuán rén 。 shàonián bù lè dú shí wén ， yīn tīng yī zūn sù tán chán ， zhí zhǐ běn xīn ， suì wù zhào zhào líng líng yī zhù 。 nián shí bā ， cóng liú píng shān yóu ， shān yì qí liú xīn jǔ yè ， sōu zhī qiè zhōng ， wéi dà huì yǔ lù yī zhì 'ér yǐ 。 xī cháng zhì shū dào qiān yuē ：“ xiàng méng miào xǐ kāi shì ， cóng qián jì chí wén zì ， xīn shí jì jiào bù dé ， zhì sī háo xǔ zài xiōng zhōng ， dàn yǐ gǒu zǐ huà shí shí tí sī ， yuàn tóu yī yǔ ， jǐng suǒ bù dài 。” qiān dá yuē ：“ mǒu 'èr shí nián bù néng dào wú yí zhī dì ， hòu hū zhī fēi yǒng měng zhí qián ， biàn shì yī dāo liǎng duàn ， bǎ zhè yī niàn tí sī ， gǒu zǐ huà tóu bù yào shāng liàng ， bù yào chuān záo ， bù yào qù zhī jiàn ， bù yào qiáng chéng dāng 。” xī yú yán xià yòu shěng 。 yòu zhāi jū sòng jīng shī yuē ：“ duān jū dú wú shì ， liáo pī shì shì shū 。 zàn xī chén lěi qiān ， chāo rán yǔ dào jū 。 mén yǎn zhú lín yōu ， qín míng shān yǔ yú 。 liǎo cǐ wú wéi fǎ ， shēn xīn tóng yàn rú 。” yòu yuē ：“ fó shì zhī xué yǔ wú rú shèn xiāng sì ， rú yún ： ‘ yòu wù xiān tiān dì ， wú xíng běn jì liáo 。 néng wéi wàn xiàng zhù ， bù zhú sì shí diāo 。 pǔ luò fēi tā wù ， zòng héng bù shì chén 。 shān hé jí dà dì ， quán lù fǎ wáng shēn 。 ’ kàn tā shì shèn me jiàn shí ？” yòu yuē ：“ fó jiā yòu sān mén ， yuē jiào 、 yuē lǜ 、 yuē chán 。 chán jiā bù lì wén zì ， zhí xià shí xīn jiàn xìng ； lǜ fǎ shèn yán ， háo fā bù róng zuì guò ； jiào yòu sān xiàng ， yuē tiān tái jiào 、 yuē cí 'ēn jiào 、 yuē yán shòu jiào 。 yán shòu jiào nán fāng wú chuán ， qí xué jìn chán 。 tiān tái jiào zhuān lǐ huì jiǎng jiě ， cí 'ēn jiào yì zhǐ shì jiǎng jiě 。 wú rú ruò jiàn dé dào lǐ ， tòu jiù zì jǐ ， xīn shàng lǐ huì dé ， běn lǐng biàn shì 。 jiān dé chán de jiǎng shuō ， biàn dìng biàn shì 。 jiān dé jiào de dòng yáo ， guīju biàn shì 。 jiān dé lǜ de kàn lái ， jīn rén duō yán wéi shì suǒ duó ， yòu fáng jiǎng xué ， cǐ jiē shì bù néng shǐ chuán ， xián xī qū 'ěr 。 yù fù guì jiù fù guì shàng zuò gōng fū ， yù pín jiàn jiù pín jiàn shàng zuò gōng fū 。 yǔ yòu zhī ， jiǎ shǐ tiě lún dǐng shàng xuán dìng huì yuán míng ， zhōng bù shī shì jiān wàn shì diān dǎo mí wàng 。 dān shì liàn zhù ， wú yī bù shì xì jù ， zhēn bù kān zhù yǎn yě 。 ruì yán hé shàng měi rì jiān ， cháng zì wèn zhù rén gōng xīng xīng fǒu ， yòu zì dá yuē xīng xīng 。 jīn shí xué zhě què bù rú cǐ 。” Zhu Xi
zhū xī
sòng zhé xué jiā 、 jiào yù jiā 、 wén xué jiā 。 zì yuán huì ， yī zì zhòng huì ， hào huì 'ān 。 huī zhōu wù yuán （ jīn shǔ jiāng xī ） rén ， qiáo yù jiàn yáng （ jīn shǔ fú jiàn ） chóng 'ān ， hòu xǐ kǎo tíng 。 qí fù zhū sōng ， jìn shì chū shēn ， lì rèn zhù zuò láng 、 lì bù láng děng zhí ， yīn fǎn duì qínhuì tuǒ xié 'ér chū zhī ráo zhōu ， wèi zhì 'ér zú 。 cǐ shí zhū xī 14 suì ， zūn fù yí mìng ， shī shì liú zǐ □ děng rén 。
shào xīng shí bā nián (1148)， zhū xī zhōng jìn shì ， rèn quán zhōu tóng 'ān （ jīn shǔ fú jiàn ） zhù bù ， jù tú jiǎng xué ， hòu bà guī ， jiān tán zhōu （ jīn hú nán cháng shā ） nán yuè miào 。 xiào zōng jí wèi ， zhū xī shàng shū fǎn duì yì hé 。 lóng xīng yuán nián (1163) bèi zhào jiàn ， fù yán zhù zhàn 。 cháo tíng suī lǚ rèn yǐ guān zhí ， yīn yǔ zhí zhèng zhě zhèng jiàn bù hé ， jiē cí bù jiù 。 chún xī wǔ nián (1178) shǐ hào zài dù wéixiàng ， jiàn zhū xī zhī nán kāng jūn （ zhì suǒ zài jīn jiāng xī xīng zǐ xiàn ）， lǚ cí bù xǔ ， cì nián fù rèn 。 fǎng bái lù dòng shū yuàn yí zhǐ ， zòu qǐng xiū fù jiù guān ， dìng lì xué guī ， cóng shì jiǎng xué 。 chún xī bā nián (1181)， zhè dōng dà jī ， zhū xī bèi rèn mìng tí jǔ zhè dōng cháng píng chá yán gōng shì 。 cì nián ， yīn lǚ cì shàng shū tánhé tái zhōu tài shǒu táng zhòng yǒu wéi fǎ rǎo mín ， táng zhòng yǒu wéi zǎixiàng wáng huái yīn qīn ， zhū xī de zòu zhāng bèi kòu yā ， yīn fèn 'ér cí guī 。 chún xī shí sì nián (1187)， zhōu bì dà wéixiàng ， rèn zhū xī tí diǎn jiāng xī xíng yù 。 cì nián , shēng bīng bù láng guān , yǐ zú jí wéi yóu qǐng guī 。 chún xī shí liù nián ， guāng zōng jí wèi ， rèn wéi jiāng dōng zhuǎn yùn fù shǐ ， yǐ bìng lì cí ， hòu gǎi rèn zhāng zhōu （ jīn shǔ fú jiàn ） zhī zhōu 。 shào xī 'èr nián (1191) cí guī jiàn yáng ， wǔ nián (1194) qǐ rèn hú nán 'ān fǔ shǐ ， xiū fù yuè lù shū yuàn ， kuò jiàn xué táng ， guǎng nà sì fāng yóu xué zhī shì 。 níng zōng qìng yuán yuán nián (1195)， wéi huàn zhāng gé dài zhì 、 shì jiǎng ， yīn dé zuì hán □ zhòu 'ér bà 。 cì nián ， jiān chá yù shǐ shǐ jì zǔ hé qí wěi xué qī rén ， gé zhí bà guān ， guī jiàn yáng jiǎng xué zhù shù 'ér zhōng 。
zhū xī yī shēng guān xīn xiàn shí ， duì jīn rén nán qīn 、 tǔ dì jiān bìng 、 fù yì fán zhòng 、 mín bù liáo shēng de xiàn zhuàng jiāo lǜ bù 'ān ， yào qiú xuǎn xián rèn néng ， xiū míng jūn zhèng , ài yǎng mín lì ， shí xiàn tǒng yī 。 cóng zhōng jìn shì zhì sǐ 50 duō nián jiān , suī wéi guān jǐn 9 nián ， zài cháo tíng rèn zhí jǐn 40 tiān , dàn zài rèn shàng dōunéng gé chú bì duān ， dǎ jī tān lì ， jiù zāi 'ān mín 。
zhū xī yī shēng de zhù yào jīng lì qīng zhù zài jiǎng xué hé zhù shù shàng 。 tā zài zhé xué shàng fā zhǎn liǎo 'èr chéng ( chéng hào 、 chéng yí ) guān yú yì lǐ guān xì de xué shuō ， jí lǐ xué zhī dà chéng ， jiàn lì liǎo yī gè wán zhěng de kè guān wéi xīn zhù yì de zhé xué tǐ xì ， chéng wéi hòu lái fēng jiàn dì zhù jiē jí de zhèng zōng zhé xué ， zài sī xiǎng lǐng yù zhōng qǐ liǎo cháng qī de xiāo jí zuò yòng 。 suǒ zhuàn 《 sì shū jí zhù 》， yuán dài yǐ hòu de kē jǔ kǎo shì guī dìng shì rén fā huī tí yì bì xū yǐ cǐ shū wéi yǐ jù ， yǐng xiǎng jí dà 。
zài wén xué guān diǎn shàng ， zhū xī yǔ 'èr chéng xiāng jìn 。 tā chàng dǎo wén dào yī guàn zhī shuō ， qiáng diào wén dào tǒng yī ， rèn wéi dào shì wén de gēn běn ， wén shì dào de zhī yè , èr zhě bù néng fēn kāi , fǎn duì “ wén yǐ guàn dào ”：“ zhè wén jiē shì cóng dào zhōng liú chū ， qǐ yòu wén fǎn néng guàn dào zhī lǐ ？”（《 zhū zǐ yǔ lèi 》 juàn yī bǎi sān shí jiǔ ） zhù zhāng rén men zhǐ yào xiū dào míng lǐ 'ér lì xíng bù juàn ， wén biàn néng suí dào de chǎn shēng 'ér chǎn shēng ， hǎo de wén zhāng biàn shì wén dào hé yī de chǎn wù 。 yīn 'ér ， tā duì táng sòng gǔ wén dà jiā men zhòng shì wén de zuò yòng bù mǎn ， shuō tā men shì “ qì běn zhú mò ”。 yǔ cǐ xiāng yìng ， zhū xī lùn shī zhòng yán “ zhì ”， jí shī zhōng yào yòu dào dé xiū yǎng ， rèn wéi yòu cǐ jí zì chéng jiā zuò 。 tā fǎn duì cóng gé lǜ 、 cí zǎo fāng miàn lùn gōng zhuō ， qiáng diào zhì pǔ zì rán ， yīn 'ér xíng chéng tā shī lùn zhōng de fù gǔ zhù yì guān diǎn 。 dàn tā zài jù tǐ lùn wén lùn shī zhōng ， què yòu yī xiē jiào gōng yǔn de jiàn jiě 。 rú tā rèn wéi xué shī yào cóng 《 shī jīng 》、《 lí sāo 》 kāi shǐ ； lùn gǔ shī zé zhòng hàn wèi 'ér bó qí liáng ； duì táo yuān míng 、 lǐ bái 、 dù fǔ 、 lù yóu de shī hé sū xún 、 sū shì de wén dū yòu jiào zhòngkěn de píng jià 。 tóng yàng ， tā de 《 shī jí chuán 》、《 chǔ cí jí zhù 》， yě cháng biǎo xiàn chū zūn zhòng shì shí 、 zhòng shì wén xué fǎn yìng xiàn shí hé shū fā qíng zhì de zuò yòng de qiú shí jīng shén 。
zài dào xué jiā zhōng ， zhū xī de shī gē yì shù xìng zuì gāo ； zài nán sòng wén tán shàng ， tā de wén zhāng yě hěn yòu tè diǎn 。
zhū xī de fù qīn zhū sōng hé lǎo shī liú zǐ □， dōushì zhù míng shī rén ， zhū xī shòu tā men de xūn táo ， yě néng xiě shī 。 tā zhòng gǔ shī 'ér qīng lǜ shī 。 wǔ gǔ xué hàn wèi ， xué táo yuān míng ， xué táng rén zhōng shī fēng gǔ pǔ de yī pài ， wǎng wǎng jí jǐng jí shì , yán zhì shù huái , yǐ biǎo xiàn qí “ yōng róng fǔ yǎng ” de qì xiàng hé “ zhōng hé chōng dàn ” de xiōng jīn 。 piān fú jiào duǎn ， yǔ yán zì rán ， bù yòng diǎn gù ， cháng yú yòng bái miáo shǒu fǎ xiě zì rán jǐng sè 。《 duì yǔ 》、《 liù yuè shí wǔ rì yì shuǐ gōng 'ān yǔ zuò 》、《 wò lóng 'ān wǔ hóu cí 》、《 kāng wáng gǔ shuǐ lián 》 děng ， dōushì dài biǎo zuò ，《 qiū rì gào bìng zhāi jū fèng huái huáng zǐ : Zhu Xi diàn shì jù shī cí yì shù zhào yín chéng gǔ dài wén xué rén wù lì shǐ rén wù zhōng guó lì shǐ lǐ xué jiā wén xué táng shī qī yán jué jù zhōng guó wén xué yù lǐ lǐ xué dú jīng rú jiā bǎi kē dà quán hàn yǔ hàn yǔ yīn yùn xué wén yán wén dú shū lǚ yóu cài xiāng xiān yóu fēng tíng dú shū pò wàn juàn lǔ xùn xià bǐ rú yòu shén rú zhì juān gèng duō jiēguǒ ...